Logboek 2024/2 Voorjaar, 2 oorlogen

Direct naar

het laatste

verslag

Dit gebeurde vroeger nogal eens een auto die vanaf de kade op het Eind de havenkom inschoof. In dit geval een Lada die ergens in 1990 op een jachtje terecht kwam. Bij het parkeren de handrem niet aangetrokken? Of per ongeluk gas gegeven? Het gebeurde vlak voor ons huis, dat je (rechts) nét niet ziet. Wel staan bovenaan de foto van rechts naar links het gebouw van de havendienst/veerdienst (tegenwoordig Riveer geheten) en het huis van de sluismeester. Tussen beide panden is de Lingesluis. Er is al een steiger langs de kade; de jachthaven was er dus al. De renovatie was in 1988. Deze foto is van Jos Waltheer, toen een lokale persfotograaf. Ik werkte toen al in het Beatrixziekenhuis als directeur patiëntenzorg, vandaar dat ik hem kende.

Tja, wat zal dit tweede kwartaal van 2024 ons brengen? In elk geval hangt het af van de snelheid van afwikkeling van de schadeclaim en de restauratie van het verrotte dek van onze Dulce. We kunnen het alleen maar afwachten. Zodra de boot weer vaarklaar en ingericht is, willen we richting Zeeland en de Belgische kust.

Jos Collignon. Gehaktmolen.

Dinsdag 02-04-2024

Gisteravond naar het tweede deel gekeken van de VPRO-serie 'Putin and the West'. Aanleiding voor veel peinzerij. Opvallend was hoezeer er al eerder in het Westen getwijfeld werd over de steun aan Kyiv, ondanks alle bezweringen dat men tegenover een revanchistisch Rusland stevig achter Oekraïne stond. Steeds weer de angst voor escalatie en een kernoorlog. Met name van de Duitser Scholz. Zelensky zal nooit genoeg wapens en munitie krijgen om te winnen, zeker als Trump in de herfst de presidentsverkiezingen wint. Hoeveel jaren duurt het voor de strijd stolt en bevriest? Eigenlijk is dat nu al haast het geval, of bereidt het Kremlin zich voor op een nieuw, groot offensief? Of zijn de Russen daar niet meer toe in staat? Ook een bevroren front, een staakt-het-vuren en een onbevredigend vredesakkoord met een 20 procent kleiner Oekraïne is voor Poetin een overwinning. De rij van bevroren confllicten: Transnistrië, Georgië, de Krim, de Donbas, wordt er eentje langer door. Tot het Kremlin zich na een aantal jaren voldoende versterkt heeft voor de volgende stap.         

Ondertussen krimpen zienderogen de macht en de positie van het democratische Westen in de wereld. De NATO durft de Russen niet adequaat af te stoppen. Dat zouden alleen NATO-boots-on-the-ground kunnen, bijvoorbeeld een gedurfde en onverwachte stap meteen na een stop van de gevechten, dus NATO-legers in Kyiv en een nieuwe Koude Oorlog. Een crimineel is een gokker, maar Poetin calculeert wel degelijk. Daarmee gijzelen hij of zijn opvolgers het Westen en Rusland blijft stap voor stap winnen. Het Westen zou dat ook moeten durven. Poetin de voet dwars zetten. Ik denk dat hij geen nucleaire oorlog zal beginnen met zijn eigen vernietiging als gevolg. Hij is trouwens volkomen afhankelijk van China geworden en Peking zal hem dat niet toestaan. In termen van Ingo Piepers komt er nu dus nog geen systeemoorlog maar een tijdelijke ontlading, een voorlopige correctie ten behoeve van de nieuwe machtsverhoudingen in de wereld - tot de spanningen na onbepaalde tijd te sterk worden en er een nieuwe ronde komt. Dan zijn we wellicht decennia verder.

In de Amerikaanse staat Texas is een man besmet geraakt met vogelgriep. De besmetting volgde op contact met besmette melkkoeien, zo heeft de Amerikaanse gezondheidsautoriteit CDC bekendgemaakt. De patiënt heeft door de besmetting met H5N1 een oogontsteking opgelopen en is weer herstellende, zegt het CDC. Er zijn geen signalen dat het virus van mens op mens kan overgaan. Het oogslijmvlies is een bekende porte d'entrée voor menselijke en dierlijke influenzavirussen, aldus Marion Koopmans. Dreigt er nu een nieuwe pandemie? Het is niet de eerste mens die het virus opdoet, maar het kwam altijd van besmet gevogelte. Nu dus van koeien. De voortekenen lijken echter gunstig: zo heeft het vogelgriepvirus nog niet een van de bij wetenschappers bekende mutaties ondergaan waardoor het zich beter via de lucht kan verspreiden. Ook lijkt de besmette Texaan het virus niet aan andere personen te hebben doorgegeven, maar besmetting van mens op mens ligt op de loer. De Volkskrant heeft meer.

De dag vangt droog en overwegend grijs aan. We rijden naar oost voor sportschool en supermarkt. Terug in de regen. We lezen in de krant dat het traditionele Lingehavenconcert in september dit jaar niet doorgaat. Tekort aan geld want alles is erg veel duurder geworden: productiekosten, verhoogde veiligheidseisen en milieutechnische voorzieningen. Hoe jammer. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 03-04-2024

De update van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer gemeten door satellieten geeft over de maand maart een record: +0,95 graden Celsius ten opzichte van de periode 1991 - 2020. Al vanaf september vorig jaar is de positieve anomalie ongewoon hoog. De waarden zitten rechtsboven in de grafiek allemaal op een eenzaam hoopje. Gevolg van de El Niño? Die lijkt nu op zijn retour te gaan en dat zullen we de komende tijd moeten kunnen zien in maandcijfers die weer dalen. De lineaire opwarmingstrend staat nu op +0,15 graden per 10 jaar, te verdelen in +0,13 graden boven de oceanen en +0,20 graden boven landmassa's. De maand maart was over de hele wereld 1,68 graden Celsius warmer dan het gemiddelde van de periode 1850 - 1900, de voorindustriële basislijn. Het is wereldwijd het 10e aaneengeschakelde maandrecord en het is voor de 9e maand dat de +1,5 graden van de Parijse Akkoorden gepasseerd wordt.

We hebben niet alleen problemen met de capaciteit van het stroomnet, maar ook met het leveren van drinkwater. Sommige bedrijven en nieuwe woningen kunnen niet meer op het waterleidingssysteem worden aangesloten, waarschuwt drinkwaterbedrijf Vitens. Het gaat om gebieden in Twente, rond Utrecht, Amersfoort, Den Haag en het noorden van Groningen. De oorzaak: watertekort. Dat klinkt vreemd in de meest natte winter/lente ooit, maar toch is het zo. 'In het kort komt het erop neer dat er watertekort is', zegt de NOS. 'Door de opwarmende natuur verdampt er meer water. Tegelijk neemt de vraag naar water toe, vooral in de zomer'. Volgens een topman komt het systeem helemaal klem te staan. Bij bedrijven is een aansluiting al langer een probleem. De afgelopen jaren is bij 45 bedrijven een drinkwateraansluiting afgewezen. Nergens in Europa zijn de sloten, plassen en rivieren zo vervuild als hier. Hoe lang weten we dat al?

Na een ochtend met miezer een middag met zon. Tessa komt bij ons lunchen. Daarna haalt Anna wat boodschappen in de binnenstad. Naar het begin van dit kwartaal

Beeld van het mini-sterrenstelel UMa3/U1 (Bron: Kecktelesoop/CFHT/S. Gwyn)

Donderdag 04-04-2024

Kosmische buren, altijd interessant, ook als ze heel ver weg zijn. Laatst had ik het over de Grote en de Kleine Magelhaense Wolken, kleinere sterrenhopen die door zwaartekracht van de Melkweg ooit zouden zijn ingevangen. Nu zou er een nog veel kleinere buur zijn ontdekt, UMa3/U1, de zwakste en lichtste Melkwegsatelliet die tot op heden werd gevonden. (UMa wil zeggen dat het stelsel in het sterrenbeeld Ursus Major, Grote Beer staat). Het mini-stelsel bestaat slechts uit 60 sterren, is zo'n 10 lichtjaren in doorsnee en bevindt zich op 30.000 lichtjaren van ons vandaan. De massa van het hele UMa3/U1 is maar 16x zo groot als onze zon. De sterren in het mini-stelsel zijn 10 miljard jaar oud, dus het heeft zich al die tijd kunnen handhaven bij de grote galactische buurman. Dat is opmerkelijk want het betekent dat het al die tijd voldoende zwaartekracht had om bijeen te kunnen blijven. Dat kan alleen maar door een grote hoeveelheid donkere materie er omheen komen. Astronieuws schrijft: 'Het feit dat het stelsel intact lijkt, leidt tot twee even interessante mogelijkheden: ofwel UMa3/U1 is een piepklein sterrenstelsel dat gestabiliseerd is door grote hoeveelheden donkere materie, ofwel is het een sterrenhoop die toevallig kort voor zijn ondergang is ontdekt. In het eerste geval zou het bestaan van UMa3/U1 een voorspelling ondersteunen van de meest gangbare theorie over de oorsprong van het heelal. Volgens dit Lambda Cold Dark Matter model (CDM) model, moeten sterrenstelsels zoals de Melkweg tijdens hun ontstaan satellietstelsels om zich heen hebben verzameld die tot op de dag van vandaag om hen heen draaien'.

De schade die wolven aanrichten bij veehouders is typisch zo'n non-item bij rechtspopulistische partijen. Dat blijkt uit het meeste recente rapport van BIJ12, de organisatie die in opdracht van de provincies de wolvenpopulatie monitort en de afhandeling van de schade uitvoert. De wolf is helemaal zo schadelijk nog niet voor de boeren; mezen en ganzen zijn veel schadelijker. De wolf komt niet eens voor in de top-10 van schadeoorzaken. Grauwe-, brand en kolganzen zorgden in 2022 met het opvreten van gras bij veehouders voor een kostenpost die een factor 100 hoger ligt: ruim 35 miljoen euro. Daarna volgt de mees, die appels onverkoopbaar maakt door er gaatjes in te prikken: 1,6 miljoen euro schade. Wat lezen we ook nog bij De Volkskrant over het nieuwe rapport? Bij 97 procent van de schadegevallen door wolven was niet eens een ‘raster volgens adviesnorm’ aanwezig. 'Van die 3 procent die dit wel had, bleek het gros niet goed geïnstalleerd. Met andere woorden: van de duizend schademeldingen is er niet een bij waar schapen goed waren beschermd, terwijl veehouders wettelijk verplicht zijn hun dieren te beschermen tegen wild'. Inderdaad. een non-item. Toch willen de provincies Gelderland en Drenthe onder leiding van hun BBB-gedeputeerden dat het kabinet in Brussel gaat vragen om een lagere beschermingsgraad voor de wolf. Dan kunnen ze erop laten schieten. Waarom wil domrechts toch altijd zo graag wilde dieren doden? Wie het weet mag het zeggen.

Een wisselvallige en winderige ochtend. Toch maar sporten. In de middag wat vaker droog en wat zon. Nog steeds veel wind. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 05-04-2024

Dat is opmerkelijk, maar eigenlijk wist je het wel. De economie doet het niet beter tijdens rechtse kabinetten. Het kabinet Den Uyl was zelfs het zuinigste kabinet ooit. Ondanks de oliecrisis. Wat was er nu opmerkelijk? In een groot dataonderzoek onderzochten Duitse wetenschappers de economische prestaties van 51 populistische leiders uit de geschiedenis. Hun conclusie luidt (NRC): 'De economische kosten van het populisme zijn hoog'. Waarom? Ze neigen naar protectionisme, hebben een slechte begrotingsdicipline en ze ondermijnen de rechtstaat, blijkt uit de studie. Als ‘populist’ classificeren de onderzoekers Adolf Hitler (Duitsland) tot Juan Perón (Argentinië) en van Silvio Berlusconi (Italië) tot Jacob Zuma (Zuid-Afrika), maar ook leiders als Erdogan (Turkije), Indira Gandhi (India), Robert Fico (Slowakije) en Hugo Chávez (Venezuela). Er horen overigens ook wat linkspopulisten bij. Bij de selectie van de leiders baseerden de onderzoekers, drie economen van het gerenommeerde Institut für Weltwirtschaft (IfW) in Kiel, zich op een definitie van populisme die nu gangbaar is bij politicologen: een populist is een politicus voor wie de tegenstelling tussen 'het volk en 'de elite' leidend is. Toch goed om te weten in een periode waarin veel populisten in de wereld dicht bij de regeringsmacht dreigen te geraken: bij ons Geert Wilders, in Frankrijk Marine le Pen, in Portugal het extreemrechtse Chega en in de VS Donald Trump ('Een superpopulist, eigenlijk'). In Hongarije, Slowakije en Italië zijn de binnenlandse vijanden van Europa en de democratie al aan de macht.

XR blokkeert morgen samen met Gretha Thunberg de A12 in Den Haag, om een eind aan de fossiele subsidies te eisen. Ze komt naar Nederland omdat er op de A12 een internationale Stop Fossiele Subsidies campagne aangekondigd wordt. Hoewel het mooi weer wordt, zie ik er ditmaal van af. Vanmorgen regen. Toch even naar het Piazza Center voor de resterende boodschappen. Ik vond er mooie, dikke asperges voor vanavond. Vanmiddag wisselen zon en regen elkaar af. Naar het begin van dit kwartaal

Temperatuur van de Noord-Atlantische oceaan vanaf 1 januari 1981 tot 25 maart 2024. Bron: ClimateReanalyzer.org.

Zaterdag 06-04-2024

In juni begint straks weer het orkaanseizoen op de noordelijke Atlantische Oceaan en de Cariben. Colorado State University kwam afgelopen week met de jaarlijkse orkaanverwachting. Volgens het Amerikaanse instituut zullen het komende seizoen maar liefst elf orkanen de regio treffen (normaal 7), waarvan 5 zware (normaal 3) en nog eens 23 tropische stormen (normaal 14). Het KNMI verwacht eveneens een zeer actief seizoen met veel en krachtiger orkanen. Dat komt door de ongewoon hoge oppervlaktetemperaturen waar al een jaar lang sprake van is - zie de grafiek hierboven - en het afnemen van de huidige El Niño. Er zit dus veel meer energie in het warmere oceaanwater, dat resulteert in hogere verdamping en meer vocht in de atmosfeer. Zeven jaar geleden waren er vergelijkbare omstandigheden: de El Niño van 2016/2017 was juist voorbij. Het was het jaar van orkaan Irma, die verwoesting op Sint Maarten bracht en twee weken later trok de orkaan Maria langs Saba en Sint Eustatius. Als er wel een El Niño is, veroorzaakt die veel windschifting boven een warm zeeoppervlak, dat de opstijgende warme luchtkolommen doorbreekt en doet instorten. Deze zomer en herfst is die dempende werking er niet meer.

Al eerder maakte ik gewag van het scherpe debat in kringen van klimaatwetenschappers over de betekenis van de ongewone hoge temperaturen van het oppervlaktewater van de noordelijke oceanen. Mensen zoals Michael Mann, de man van de hockeystickgrafiek, gaat het waarschijnlijk gewoon om een fluctuatie, er zijn altijd tijden geweest dat het klimaat leek stil te staan en andere, waarin sprake was van een ongewoon snelle opwarming. Hij beticht de 'versnellers' van alarmisme en doemdenken. Daarme werken ze ook nog het toepassen van omstreden technofixen in de hand, zoals SRM (Sun Ray Management). De 'versnellers' denken dat er mogelijk toch iets aan de hand is, dat de klimaatgevoeligheid doet stijgen en het tempo van de opwarming versnelt. Mogelijk een kantelpunt dat gepasseerd werd. Natuurlijk moeten we het afwachten. We zijn trouwens toch te laat, denk ik vaak. Hier een X-draadje over het debat.

Volgens de laagste inschatting komt de instroom van asielzoekers volgend jaar uit op 49.800, in het hoogste scenario zijn dat er 78.500. Dat is iets meer dan dit jaar. Voor 2024 was de prognose iets lager, namelijk tussen de 48.800 en 75.700. Ondanks de radiostilte vanwege de formatie reageert Wilders op X als door een wesp gestoken: 'Ons land is propvol, het kost miljarden, we hebben een giga woningtekort, en steeds meer dorpen en steden lijken bezet gebied' (...) Dat moet snel stoppen. Nul concessies. Ben er klaar meer'. 'Bezet gebied', geweldig, hij weet hoe hij het niet-geïnformeerde volk maximaal bespelen moet.

Vandaag wordt het uitzonderlijk warm voor de tijd van het jaar. In het zuiden en oosten wordt 25 graden verwacht, maar ook langs de kust voelt het met 23 graden aan als een zomerse dag. Aan het eind van de ochtend is het al bijna 21 graden. In de winkelstraten is het druk en de terrassen op de Grote Markt zitten stampvol. De wind is zuidelijk en warm. 's Middags is de zon gesluierd door wat waarschijnlijk Saharazand is. Het kwik loopt op naar bijna 23 graden. Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 07-04-2024

De zwaartekracht is de zwakste van de vier fundamentele natuurkrachten. Dat is dus anders dan in het stripje hierboven. De sterke en de zwakke kernkracht en het electromagnetisme zijn alledrie veel sterker dan de zwaartekracht. Werking op afstand zonder dat er iets tussen twee objecten aanwezig is, werd door fysici altijd vreemd gevonden. Daarvoor zijn speciale deeltjes bedacht. Natuurkrachten worden overgebracht door een apart soort deeltjes die bosonen heten: fotonen bij het electromagnetisme, gluons bij de sterke kernkracht en W- en Z-deeltjes bij de zwakke kernkracht. Het Higgsdeeltje, dat in 2012 bij CERN in Zwitserland werd aangetoond, is ook een boson. Het brengt geen natuurkracht over maar is de drager van het Higgsveld dat het hele universum doordrenkt en massa aan alle materie verleent.

     Ook de zwaartekracht zou door een boson worden overgebracht; dat heeft men het graviton genoemd. Het is al decennialang niet gelukt om het aan te tonen. Het graviton zou voorkomen in de snaartheorie of in een andere quantumtheorie van de zwaartekracht, die een eind zou maken aan de onverenigbaarheid van relativiteit en quantumfysica die nu al bijna een eeuw onopgelost blijft. Daarom kijk je op als je in de NewScientist leest dat onderzoekers iets hebben gevonden dat zich gedraagt als een zwaartekrachtdeeltje.

     Hm, het valt wat tegen. Een groep natuurkundigen stelt in een artikel in Nature van eind maart dat zij in een halfgeleider deeltjes-achtige excitaties, ofwel iets als ‘quasideeltjes’ hebben waargenomen, die precies lijken op gravitonen. Alleen was het in een opstelling met slechts twee ruimtelijke dimensies. De platte halfgeleider van galliumarsenide plaatsten ze in een krachtige koelkast en zetten er een sterk magnetisch veld op. Door quantumeffecten gedragen de electronen in de halfgeleider zich vreemd. 'Ze gaan sterk op elkaar inwerken, en vormen een ongebruikelijke, onsamendrukbare vloeistof. Deze vloeistof is niet kalm, maar laat collectieve bewegingen zien waarbij alle elektronen zich gezamenlijk verplaatsen. Deze collectieve bewegingen worden ’quasideeltjes’ genoemd worden, omdat ze zich als deeltjes gedragen'. Waarom lijken die op gravitonen? Dat gebeurde toen de quasideeltjes laserlicht terugkaatsten met een soort quantumspin waarvan men ooit veronderstelde dat alleen gravitonen die hadden. Graviton-achtige excitaties in een vlakke, tweedimensionale ruimte, dat is nog lang geen driedimensionaal universum, maar misschien is het een begin.

In Slowakije gaat men verder op de populistische weg. De kant op van Orbán in Hongarije. Een bondgenoot van de ultrarechtse premier Robert Fico won gisteren de presidentsverkiezingen. Beiden zijn pro-Russisch. Maar in Boedapest waren er grote demonstraties tegen het Orbánregime. Peter Magyar, een potentiële uitdager van de regering, beschuldigt de leiders van het land van corruptie en vriendjespolitiek. Maar hij heeft zelf geen brandschoon verleden in Fidesz, de partij van Orbán.

Gisteren viel het vijfde dagrecord van dit jaar in De Bilt: 24,1 graden. Daarmee is het oude datumwarmterecord van 23,0 graden uit 2020 gebroken. Er zijn nog geen datumkouderecords in 2024. Warmterecords komen tegenwoordig dan ook veel vaker voor dan kouderecords. Deze eeuw telt tot dusver negen keer meer warmterecords dan kouderecords. Na een grijs begin breekt er vandaag een stralende zondagochtend uit. Het wordt minder warm dan gisteren; bij ons in het begin van de middag maximaal 20,6 graden. Weer een dagtemperatuurecord. Naar het begin van dity kwartaal

Oranjekleurige avondhemel boven de stad gisteravond door Saharastof in de atmosfeer. Je ziet ook dat het voorzieningengebouw haast klaar is (foto Nel Meeder)

Maandag 08-04-2024

Gisteravond was er een fraaie oranje gekleurde zonsondergang door al het Saharastof in de atmosfeer. Overbuurvrouw Nel M. maakt er een foto van. Later vannacht viel regen. Vandaag opnieuw veel zon en ook veel wolkenvelden. Het wordt ruim 18 graden en blijft droog. Opnieuw een datumwarmterecord. Het 21e van dit jaar. We gaan naar de sportschool en Anna doet boodschappen bij de Coöp/Plus op de Westwagenstraat. Anders dan dit weekeinde waren er weinig mensen op straat. Nog steeds geen bericht van Unigarant (100% dochter van ANWB) inzake de bootschadeclaim. De afhandeling duurt nu al tweeëneenhalve maand.

Vandaag is er een volledige zonsverduistering. Daar is niets magisch aan. In een smalle strook over Mexico, de VS en Canada staan aarde, maan en zon precies op één lijn. De media zijn er al weken vol van. Een volledige zonsverduistering komt niet veel voor, maar is ook niet schaars. In 2026 zijn er weer verduisteringen te zien in IJsland en Spanje. De NRC bedacht er de term 'eclipsmania' voor. Met miljoenen naar de zonsverduistering kijken. 'Het is een hele bijzondere ervaring, maar de files zijn vreselijk'. Er zijn plekken op de waarnemingsstrook waar men honderd dollar vraagt voor een parkeerplek. Wappies zijn er ook vol van. Theorieën over het einde der tijden en andere bedoelingen van God doen de ronde, volgens de NRC onder andere onder Trumpiaanse politici. 'God is sending America strong signs to tell us to repent. Earthquakes and eclipses and many more things to come. I pray that our country listens.'

Nog een nieuwe term. Volgens de Duitse politicoloog Gianna Maria Eick bestaat er ook zoiets als 'welvaartschauvinisme'. Dat ziet zij in de opvatting van domrechts dat de toegang van migranten tot de verzorgingsstaat beperkt of afgesloten moet worden. 'Het is voor hen een winnende formule'. Inderdaad, bij Wilders staat het op 1. Welvaartschauvinisten doen een beroep op gevoelens van nationalisme en jaloezie. In die opvatting zijn migranten - arbeidsmigranten en asielzoekers - louter profiteur. Er is geen besef dat ze ook flink bijdragen aan de verzorgingsstaat. Het is een naar trekje van ons volk. Nederland is geen genereus land, het is een van de meest welvaartschauvinistische landen in Europa. Dat is een erg irrationele houding bij grote schaarste aan arbeid en een groeiende grijze golf. Daarom is het oerdom dat bijvoorbeeld asielzoekers zo lang moeten wachten op toegang tot de arbeidsmarkt. Volgens SEO Economisch Onderzoek levert het de Nederlandse economie miljarden euro’s op als asielzoekers onbelemmerd kunnen werken. Veel lagerbetaalden - 'practisch-opgeleiden' moet je die tegenwoordig  noemen - trappen liever anderen de grond in die het nog slechter hebben dan zij. En nu lijken ze de welvaartschauvinisten ook nog aan de macht te helpen. Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 09-04-2024

Bas van der Schot vandaag in De Volkskrant.

Woensdag 10-04-2024

Gisteravond zag ik met kromme tenen hoe Henk Vermeer, nota bene onderhandelaar van BBB voor een nieuw kabinet, bij Jeroen Pauw beweerde dat het Europese Hof voor de Mensenrechten door zijn uitspraak in de klimaatzaak van de Zwitserse klimaatoma's, onze nationale democratische instituties ondermijnde. Hij zette het ook op X. Het 'toont maar weer eens aan dat rechters zich bemoeien met politiek beleid. De nationale democratische instituties worden bedreigd door ongekozen (Europese) rechters'. Rechters toetsen bijvoorbeeld of de overheid zijn afspraken nakomt. Het toont vooral aan dat domrechts niks snapt van de scheiding der machten, de Trias Politica. Bovendien hadden ze in het begin van de formatie al in een 'basislijn over de rechtststaat' afgesproken dat de formerende partijen de Europees rechtspraak zullen respecteren.

     De BBB is gewoon een belangenorganisatie voor de grootste boeren en de Agro-industrie. Sommigen noemen de partij de Boer Bayer Beweging. Volgende week zullen ze in de Eerste Kamer de verhoging van het minumumloon tegenhouden, waar de Tweede Kamer al akkoord mee was. Maar dat was vlak voor de verkiezingen van 22 november. Er was toen al al een financiële dekking voor bedacht, zoals het schrappen van een belastingvoordeel voor expats, het verhogen van de bankenbelasting en voor grote bedrijven een belasting op de inkoop van eigen aandelen. Per 1 juli krijgen de minima, de AOW'ers en de uitkeringstrekkers nu alleen maar een schrale 3 procent, niet eens genoeg om de inflatie te compenseren. Voor alleenstaanden op bijstandsniveau (ruim 1.200 euro per maand) is de tegenvaller het grootst. Voor hen raamde het ministerie van Sociale Zaken dit jaar al een koopkrachtdaling van 0,4 procent. Dat wordt nu een min van 0,7 procent. Tja, een hoger minimumloon kost de agrosector, die vooral werkt met arbeidsmigranten, veel geld. De dekking komt nu vrij en dat geld kunnen de formerende partijen goed gebruiken.

     Overigens schijnt de formatie in grote problemen te zitten vanwege de mestproblemen. Ook dat komt door BBB. Minister Adema, de VVD en NSC beseffen dat er aan de derogatie niet te ontkomen valt, maar BBB denkt dat er in Brussel nog te praten valt. Er dreigen sancties en boetes als Nederland niet met maatregelen komt.

     Wilders gaat ondertussen een toespraak houden op een extreemrechtse conferentie in Boedapest. Hij is naast Orbán een van de hoofdgasten. Journalisten zijn niet welkom. Verschillende Nederlandse kranten, zoals de Volkskrant en de Groene Amsterdammer, melden dat ze een afwijzing hebben gekregen. Ook de Europa-correspondenten van de NOS zijn niet welkom. Het gaat om de Conservative Political Action Conference (CPAC),  een organisatie die onder meer Trump steunt. Er zal een complotdenker uit de VS spreken, die pleit voor het afschaffen van de democratie en die het jammer vindt dat de bestorming van het Capitool in Washington in 2021 is mislukt. Yesilgöz en Omtzigt halen er de schouders over op.

Deze week overleed Peter Higgs, natuurkundige en Nobelprijswinnaar. Hij werd 94 jaar. Zijn vriend en collega Frank Close schreef een obituarium in The Guardian. Higgs voorspelde al in 1964 dat er een apart deeltje nodig was om alle andere deeltjes uit het Standaardmodel van de Deeltjesfysica een massa te geven. Zonder massa zouden al die deeltjes in het vacuüm met de lichtsnelheid door elkaar heen razen in een ziedende wolk. Pas na vijftig jaar werd het deeltje gevonden bij CERN in Zwitserland. Dat was in 2012. Higgs had niet gedacht dat het nog tijdens zijn leven zou gebeuren. 'Sommige mensen halen wetenschap en theologie door elkaar. Ze beweren dat wat er bij CERN is gebeurd het bestaan van God bewijst', zei Higgs in 2013 tegen The Guardian.

Mooie dag vandaag. Zon en 15 graden. Anna gaat tussen de middag lunchen bij Tessa. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 11-04-2024

Kun je nog verantwoord bouwen in Nederland? Zeespiegelstijging en de soms snel toenemende afvloed van watermassa's in rivieren en beken maken nieuwbouw in veel gebieden niet meer verantwoord. Het ministerie van I & W brengt nu een interactieve kaart uit waarop je kunt zien hoe het zit met het bouwrisico in je eigen stad en dorp. Het is geen verrassing: het meest geschikt voor bebouwing zijn de droge zandgronden in het oosten en zuiden van het land. De kaart is niet erg actueel; hij werkt nog met de klimaatscenario's van het KNMI uit 2014. Niet met die van vorig jaar, die ernstiger zijn. Verder kijkt men maar tot 2100; dat lijkt me voor bouwprojecten onvoldoende horizon. Men rekent ook maar met een zeespiegelstijging van 1 meter. Die kan in de nieuwe KNMI-prognose wel eens hoger uitvallen. Hoe zit het met de bouwrisico's in Gorcum en ommelanden? Dat zie je hierboven. In de uiterwaarden tegenover de stad mag niet meer gebouwd worden. Knalrode kleur. Onze binnenstad is witgekleurd. Geen risico? Of zijn we niet gemeten omdat we vol zijn? In de omliggende polders mag het alleen met voorwaarden van 'klimaatadaptief bouwen'. Wat betekent dat? Op terpen? 

Het gaat snel en je kon het helaas verwachten: onderzoekers zien verdere verspreiding van H5N1 (vogelgriep) op Antactica. Ze bezochten in de tweede helft van maart tien locaties op het Antarctisch schiereiland en omliggende eilanden in de Noordelijke Weddellzee. Daar vonden ze duizenden dode vogels en op vier plekken troffen ze dode vogels met vogelgriep aan. Het gaat om 'jagers', een vleesetende roofmeeuwensoort. De grote vrees is dat het virus overslaat naar de grote pinguinkolonies en ze decimeert. Op één van de eilanden telden de onderzoekers namelijk 532 dode adeliepinguïns en ze schatten dat ze tijdens hun expeditie enkele duizenden dode exemplaren zagen. Maar het virus troffen ze niet aan in de karkassen. Terug in hun thuislab kunnen ze beter onderzoek doen. Een van de onderzoekers zegt: 'Ik vind het hartverscheurend om te zien hoe wilde dieren sterven op een plek die nog zo onaangetast is en waarvan we hebben afgesproken dat we er zo min mogelijk invloed op uitoefenen. Dieren sterven daar nu aan een virus dat in de pluimveehouderij is ontstaan.'

De eenzijdige boerenlobbyclub BBB (Boeren Bayer Beweging) begint problemen te krijgen in het formatieproces. Gisteren schreef ik er al over. De mestproblematiek vormt een splijtzwam, meldt De Volkskrant. Van der Plas is niet te spreken over de manier waarop de Tweede Kamerleden Thom van Campen (VVD) en Harm Holman (NSC) gisteren haar fractiewoordvoerder Cor Pierik afvielen tijdens een commissiedebat over de mestproblematiek. ‘Ik ben daarvan geschrokken’, zegt Van der Plas, die opheldering wil van VVD en NSC. De nieuwe en zeer riante uitkoopregeling voor veehouders die minister Adema in het leven wil roepen is nog de enige weg om het afschaffen van de mestderogatie op te lossen. Dat zien VVD en NSC nu kennelijk ook in. PVV en BBB willen op 25 april, tijdens het volgende Kamerdebat over de mestcrisis, met eigen voorstellen komen die Brussel alsnog zouden moeten overtuigen. Vergeefse hoop, dat is uitgesloten. 'Ik heb al drie keer het deksel op de neus gekregen van de Eurocommissaris', zegt Adema. Het nieuwe kabinet heeft al een crisis voor het op het bordes staat.

     Dat is niet alles. Achter de schermen is overigens al dagen te horen dat de vier onderhandelende partijleiders bijna vijf maanden na de verkiezingen nog altijd niet in staat blijken om met z’n vieren tot compromissen te komen. De partij van Omtzigt wil meer concessies van de PVV, bijvoorbeeld op het gebied van klimaatbeleid. De PVV-leider wil er echter geen enkele cent meer voor uittrekken. Verder liggen de vier partijen mijlen uit elkaar over de toekomst van de publieke omroep. Het lijkt erop dat de grootste partij in de Kamer alleen nog maar commerciële radio en televisie wil - alsof die gruwel van zinloos en smakeloos volksvermaak niet al groot genoeg is. Gelukkig is er nog steeds een meerderheid in de Tweede Kamer voor een sterke, gevarieerde publieke omroep.

Vannacht en vanmorgen regen. Sport, boodschappen. Geen bericht van Unigarant. Het duurt al 2,5 maanden. Een dikke week geleden beloofden ze een uitspraak 'eind van deze week, begin volgende week'. Morgen is het alweer vrijdag. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 12-04-2024

Je poogt zoveel mogelijk te begrijpen van deze rare, ongewisse tijd. Daarom las ik van de week het nieuwe boek van CNN-journalist Jim Sciutto 'The Return Of Great Powers' (Dutton, 2024) over Rusland, China en de volgende wereldoorlog. In een bericht op X vat hij het zelf samen als:

1- The Ukraine invasion was a 1939 moment.

2- Churchill was right about the crocodile.

3- Their security is our security.

4- Americans have a choice.

5- There are still heroes.

Hm. Een schrale samenvatting. Met Churchill en de krokodil bedoelt hij dat de Britse politicus, toen in de oppositie, na het appeasementverdrag van München in 1938 waarschuwde: 'Appeasing the dictator is like feeding the crocodile, hoping that you are the last to be eaten'. Ik trok zelf vier lessen uit het boek:

1. Het democratische westen zal de militaire steun aan Kyiv niet volhouden. De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Blinken heeft dat vorig jaar al vertelt aan de Oekraïnense leiders: '...part of Blinken's message was that western military support could no longer continue at the same level in the months ahead. There's just not enough money or political capital to last' (p. 317). Inderdaad is er zeker niet genoeg politiek kapitaal om over te gaan op de vereiste oorlogseconomie bij een verwend electoraat in verkiezingstijd.

2. Oekraíne wordt door het westen toegedreven naar een vredesakkoord waarbij het grondgebied aan de Russen moet afstaan voor vrede. Sciiutto zegt: '...that the West was now raising pressure on Ukraïne to find a way to settle with Russia, including the radioactive topic of exchanging land for peace' (p.317). Territoriale concessies om Poetin voor een tijd te appaiseren, net zoals eerder in Georgië en De Krim. De resterende Oekraïense rompstaat zal geen lid van de NAVO mogen worden en veiligheidsgaranties krijgen. Een soort Minsk-3 akkoord, dat net als Minsk-1 en Minsk-2 (2014/2015) op termijn niks waard blijkt als Poetin zijn volgende invasie begint. Voor die tijd zal Poetin met een nieuw offensief in de komende maanden proberen nog zoveel mogelijk land in te pikken. Bijvoorbeeld Charkiv, de tweede stad van het ongelukkige Oekraïne.

3. De Finse ambassadeur in de VS Mikko Hautala zegt in het boek dat Poetin niet zal stoppen. In februari 2022 zou Poetin zonder veel plannen aan zijn invasieoorlog zijn begonnen met als beginsel: Ik zie wel hoever ik kan komen. Na alle bloedige tegenslagen en te kijk gezet door de successen een veel kleiner Oekraïens leger werd hij eerst  steeds ongeduldiger. Het Russische leger is ondertussen hersteld, zowel de personele als de materiële verliezen zijn gecompenseerd en Rusland kan op dit moment zelfs over meer troepen beschikken dan in februari 2022. Het heeft weer evenveel tanks als ruim twee jaar geleden en met de opgelapte en slimmer gemaakte bommen, de KAB's, 500 kilo zware zweefbommen (nu voorzien van stuurinrichting en GPS) richt hij al wekenlang slachtingen aan in de Oekraïense verdedigingslinies, de steden, de energiecentrales en andere infrastructuur. De zwaarste en nieuwste variant uit het Russische arsenaal weegt maar liefst 1.500 kilo en richt op de grond een hel aan. De ombouw van deze domme bommen is dé grote vondst en Rusland heeft er enorme voorraden van. Deze bommen vernietigen elke positie volledig. Alle gebouwen veranderen na de explosie van slechts één KAB simpelweg in een put. Oekraïne heeft er geen verdediging tegen want het Westen levert geen Patriots. De wanhopige Oekraïnse minister van buitenlandse zaken Kuleba klaagde eergisteren in de Washington Post dat hij er 100 weet te staan in bevriende landen, maar niemand wil ze verhuren. 'I feel myself hitting the wall with my own head'. Dus, zegt Hautala: 'Poetin will not give up. I am personally completely convinced that he's going to try to outlast everyone'(p. 317).

4. Het isolationisme in de VS neemt hand over hand toe. Niet alleen ten opzichte van Europa, maar misschien ook inzake Taiwan. Zeker als Trump in het najaar de verkiezingen wint, maar de Republikeinen in het Congres hebben Biden nu al op de knieën gedwongen. 'Make America great again!' betekent alleen maar dat het land als wereldmacht ineenschrompelen zal. Europa zal het machtsvacuüm niet weten te vullen als het door nationalistische en rechtspopulistische verkiezingsoverwinningen steeds meer verdeeld raakt. Hautala zegt in het boek: 'Europeans do not hesitate to critize the US at times, but few claim the alliance wil survive without US leadership. Eighty years of peace and stability goes away. It would be grand-strategy suicide' (p. 319). 

Het is gewoon een mooie lentedag alsof er er niets aan de hand is. Buiten wordt het 20 graden. Ik haal het lokale krantje en mijn favoriete lapsang souchong thee in de binnenstad. Weer niks van Unigarant, dat dus niet garant staat voor snelle afhandeling. Vanavond komen buren Lourens & Joke op bezoek. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 13-04-2024

Deze mooie sleepboot kwam gisteren door de sluis en ging pal voor ons raam liggen. Een fraai schip met mooie lijnen. Volgens buurman Lourens, gisteravond met Joke bij ons op bezoek, is hij zo'n honderd jaar oud. Gisteravond begon het Waterpoortfestival op het terrein van Buiten de Waterpoort aan de rivier. We horen de bassen in de verte dreunen maar het is niet erg luid. Ze treffen het met het weer en stoppen om middernacht. Op de bankjes langs de haven zitten jongelui nog tot een uur of vier te praten, maar ze gedragen zich rustig. Dat hebben we wel eens anders meegemaakt. Vandaag een warme dag; het wordt bij ons 23 graden. De hemel is lichtbewolkt en wat omfloerst. Nog steeds Saharastof? Er komt een omslag. Morgen zal het heel wat koeler zijn, slechts 12 tot 16 graden en de komende week wordt het nog kouder. Voorlopig geen lenteweer meer.

In een column in De Volksrant kritiseert Kustaw Bessems de uitspraak van het Europese Hof voor de Mensenrechten in de klimaatzaak van de Zwitserse klimaatoma's. 'Het is frustrerend dat de klimaataanpak tekortschiet. Maar in een democratie hebben mensen het recht om te kiezen voor rampzalig beleid'. Zo? Is dat zo? Dus moet je tragisch en/of schadelijk tekortschieten in een democratie maar aanvaarden? Met zijn allen demicratisch de klimaathel in? Stond het parlement van de Weimarrepubliek ook in zijn recht toen het in 1933 alle macht overdroeg aan Hitler en zijn nazi-partij? Dat lijkt me toch zeker niet. Bessems draait de zaak op zijn kop. Gelukkig hebben we rechters die met een hoge mate van objectiviteit kunnen vaststellen dat een regering de veiligheid en de rechten van zijn burgers onvoldoende beschermt.

Oekraïne zal nooit de oorlog tegen Rusland winnen. Een gepensioneerde Britse generaal vertelt zelfs tegen de BBC dat Zelensky's arme land zelfs al dit jaar verslagen zal worden. Waarom? Omdat het land door onze laffe schuld kampt met een gebrek aan munitie, troepen en luchtverdediging. Het is volgens de generaal duidelijk dat het komende offensief van de Russen zal plaatsvinden met een overmacht aan artillerie, munitie en troepen, plus de inzet van nieuwere wapens zoals een zweefbom. Daarover schreef ik gisteren.

     Bovendien proberen Europeanen ook zoveel als maar kan van de oorlog te profiteren. Griekse olietankers laden op volle zee Russische olie en brengen het naar Amsterdam en Rotterdam. De hele Griekse tankervloot helpt mee om de sancties tegen Rusland te omzeilen, blijkt uit een onderzoek van de NRC dat twee jaar besloeg en 156 Griekse tankers betrof. De EU-commissie heeft bepaald dat ze niet in Europese havens mogen aanleggen omdat ze bij het risicovolle overladen op volle zee hun AIS-transponder uitzetten. De maatregel is een slimmigheidje van de commissie, want ze zijn bij het overpompen buiten zicht van controlerende instanties. Waarom kunnen ze toch in ons land terecht? Je weet niet wat je leest. Zowel de douane als de Nederlandse Kustwacht zeggen dat ze geen opdracht hebben gekregen om erop toe te zien. Ze hebben bovendien geen capaciteit. De Kustwacht kan op z’n vroegst eind 2025 extra personeel aannemen hiervoor, laat een woordvoerder weten. Dus laat de Russische olie maar onbeperkt stromen.

     Ik schreef half maart al eens over hoezeer we meehelpen om de sancties tegen Rusland te ontwijken. Ook dat was naar aanleiding van onderzoek door de NRC: 'Poetin komt tanken in Vlissingen'. Ons land verdient traditioneel graag aan oorlog en bovendien krijgen we zo genoeg brandstof voor het geval er toch ooit nog eens een strenge winter komt en we het Gronings gas niet meer kunnen oppompen. Bah! Naar het begin van dit kwartaal

(Credit: NOS)

Zondag 14-04-2024

Vannacht kwam dus de verwachte represailleaanval van Iran. Het was voor het eerst dat het land rechtstreeks zijn aartsvijand aanviel. In een poging de luchtverdediging te overbelasten werden er om en nabij 300 drones en raketten op Israël afgevuurd vanuit Iran zelf, maar ook uit Irak, Jemen en later nog uit het zuiden van Libanon (Hezbollah). Een massale aanval zoals Rusland dat dagelijks in Oekraïne doet (maar 300 raketten en drones in één aanval krijgen zelfs de Russen niet voor elkaar, aldus Peter Wijninga). Het was dus in zekere zin een prestatie van Teheran maar het slaagde toch niet echt, ze werden vrijwel allemaal uit de lucht gehaald door Israël zelf, Amerika, het VK en Jordanië. De militaire basis Nevatim in de Negevwoestijn liep lichte schade op. Er waren explosies in de steden Jeruzalem, Beërsjeva en Dimona. In Israël vielen 1 zwaargewonde (een kind van zeven jaar) en 31 lichtgewonden, vaak toen ze op weg waren naar schuilkelders. De mensen reageerden tamelijk lakoniek; in Tel Aviv bleven de talrijke cafés druk bezet. 'We zijn aanvallen gewend'. Vanmiddag kwam het Israëlisch veiligheidskabinet bijeen. De Iraanse VN-ambassadeur liet ondertussen weten dat wat Iran betreft de zaak met de aanval is afgedaan, mits Israël afziet van escalatie. President Biden steunt een Israélische tegenaanval niet. De grote vraag is of Netanyahu zich in kan houden of met veel geweld in Iran zelf terug zal slaan. Sommige analisten denken dat hij de gelegenheid zal aangrijpen om in één keer het nucleaire programma van Iran te verwoesten.

Het is verontrustend dat volgens de bevelhebber van de Amerikaanse NAVO-troepen in Europa, Christopher Cavoli, de steun van China aan de oorlog van Poetin in Oekraïne beduidend groter is dan men dacht. 'Steeds meer Chinese bedrijven voorzien Rusland overvloedig van zogeheten dual-use goederen, die zowel voor burgerlijke als militaire doeleinden bruikbaar zijn. Zeventig procent van de gereedschappen en machines die Rusland kan gebruiken om raketten te bouwen, kwam volgens de Amerikanen het laatste kwartaal van 2023 uit China. Dat geldt ook voor 90 procent van de chips en andere micro-electronica in Russische tanks, vliegtuigen en raketten', zei hij volgens De Volkskrant tegen het Amerikaanse Congres. 'Daarnaast spekt Beijing indirect de Russische oorlogskas door Russische energie te importeren. Met de goedkope elektriciteit maken Chinese fabrieken bijvoorbeeld elektrische auto’s waarmee ze de wereldmarkt overspoelen.'

     Nog steeds geeft China geen rechtstreekse militaire steun aan Poetin, maar de indirecte steun is van groot belang. Cavoli ziet een steeds hechter anti-Westers blok ontstaan van Rusland, Noord Korea en Iran, met de Chinezen steeds minder besmuikt op de achtergrond. De Chinees-Russische handel steeg in 2023 met 54 procent ten opzichte van 2022 tot 240 miljard dollar. Het Westen onderschat dat en reageert zuinigjes. Gisteren kwam Duitsland over de brug met maar één Patriot-antiraketsysteem, terwijl Kyiv zegt er dringend vijf tot zeven nodig te hebben. Ik word er heel onrustig van. Wat is er aan de hand met de vrije wereld? De contouren van een mogelijke systeemoorlog op wereldschaal lijken zich af te tekenen. Twee autoritaire grootmachten tegen één derde, het verdeelde en verzwakkende Westen dat ook nog zijn interne vijanden kent: Trump en een breed front van rechtspopulisten. Terwijl Oekraïne brok voor brok aan de Russische beer wordt gevoerd, wenst een verwend electoraat niet in te leveren op zijn gerieflijk consumerende leven, zoals het publiek in Tel Aviv gewoon ongestoord in de kroeg blijft zitten.

Nóg een lentedag maar veel kouder: een graad of 15. We krijgen leuk bezoek van Rommert, Lois en Nora. Die is nu drieëneenhalf. Lina-Mae is er ook. We maken een wandeling langs de rivier naar het eerste Merwedestrandje. Op het grote grasveld is de derde dag van het Waterpoortfestival aan de gang. Allemaal goud van oud, vandaag is niet voor de jongeren. We lopen langs de speeltoestellen en de meisjes vermaken zich met schelpen zoeken en stokken in het water gooien. Hier drie foto's. Om half vijf rijden ze terug naar Utrecht. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 15-04-2024

Sinds enkele jaren heeft de gemeente een nieuw maaibeleid. Daarom maaien ze bermen e.d. pas veel later of helemaal niet. Dus ook het gras rond de geometrische beelden van Winiarski aan de overkant, zodat de voorjaarsbloemen alle kans krijgen. Nu bloeit het fluitenkruit welig op het weitje en omringt de beelden. De dag begint met stralende zonneschijn, maar rond negen uur trekt bewolking binnen. De meeste passantenboten zijn alweer weg. Tegen de kade van de Kriekenmarkt drijft een donkerblauwe stoffen bank. Kan niet van een jacht gevallen zijn.

     We gaan naar de sportschool en de AH-supermarkt. Bij het inruimen van de boodschappen regent het en het is niet meer dan een graad of elf en de wind trekt aan. Vanaf de ochtend geldt code geel. Schiphol annuleert tientallen vluchten. Inmiddels is het koufront alweer voorbij en tegen vier uur is het weer droog. Het viel bij ons erg mee.

Vanmorgen komen de vier formerende partijleiders voor het eerst weer samen bijeeen met de informateurs. Wilders toonde zich afgelopen vrijdag geIrriteerd toen bekend werd dat het kabinet miljarden extra uittrekt voor militaire steun aan Oekraïne. 'Terwijl de PVV knokt voor Nederland, vliegen de miljarden op een vrijdagmiddag naar het buitenland', brieste hij op X. BBB-onderhandelaar Vermeer was ook not amused door de steun 'die volledig uit de lucht komt vallen'. De twee informateurs hadden er ook kritiek op: 'Wij ontkennen niet dat dit het leggen van de puzzel kan bemoeilijken'. NSC en VVD staan er wel achter. 'Poetin mag de oorlog in Oekraïne niet winnen. Oekrainers vechten niet alleen voor hun eigen veiligheid, maar ook die van ons', tweette Yesilgöz. Zo hebben ze meteen al wat te bespreken.

     Vanmorgen presenteert het kabinet eerder dan anders de Voorjaarsnota. 'Belangrijke dossiers kunnen niet wachten', schrijft demissionair minister Van Weyenberg aan de Tweede Kamer. Daar zullen de formerende partijen niet blij mee zijn, maar de formatie kan nog maandenlang duren. Mislukken kan ook. Gisteravond kwam via de NOS al naar buiten wat er zoal instaat. Het gaat onder meer om extra miljarden voor de crisisopvang van asielzoekers, slachtoffers van de kinderopvangtoeslag, Groningen en tekorten van gemeenten en het wordt grotendeels betaald met miljardenmeevallers. Ik ben benieuwd of de Eerste Kamer morgen de extra verhoging van het minimumloon wegstemt. Zo ja, dan komt en nog een miljard aan extra ruimte uit de begroting vrij.

De uitstoot van CO2 van 345 bedrijven met de grootste emissies blijkt vorig jaar zo'n 13 procent te zijn gedaald. Samen zijn deze ondernemingen goed voor ongeveer de helft van de CO2-uitstoot in Nederland. Het is de grootste procentuele daling ooit. Het lijkt een succes van het Europese Emissiehandelssysteem (ETS), maar daar valt wel het een en ander op af te dingen. Bij de luchtvaart nam de uitstoot met 11 procent toe. De grootste oorzaak van de daling komt door het stilleggen van een van de hoogovens van Tata Steel voor onderhoud. Het is de grootste CO2-uitstoter van Nederland. Veel industriële bedrijven hadden een lagere productie door de hoge energieprijzen en de gestegen grondstofkosten. Dat is dus geen verduurzaming. Verder hadden de energiebedrijven het voordeel van een recordwarme winter. Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 16-04-2024

Het is ongemakkelijk weer, kil. winderig, met regenbuien en soms korte perioden met zonlicht zo scherp als een mes. In de media ook al ongemakkelijk nieuws. De eerste helft van de meteorologische lente was recordwarm. De gemiddelde temperatuur komt uit op 10,3 graden tegen 7,2 normaal. Het vorige record was 9,5 graden en werd gemeten in de eerste helft van de lente van 1991.

     De schadelijke visserij met zware sleepnetten is in Natura2000-gebieden in Nederland intensiever dan in zes andere landen in Europa bij elkaar, bericht De Volkskrant. Daardoor worden de natuurdoelen voor de Waddenzee en Noordzeekustzône niet gehaald.

     Meer van dat gezellige nieuws: de afname van insectensoorten gaat veel sneller dan men dacht, meldt opnieuw De Volkskrant. Veel ervan zijn onontbeerlijk voor de bevruchting van voedselgewassen en bloemen. De oorzaken van de afname zijn divers: verlies van habitat, klimaatverandering, droogte, stikstof en pesticiden spelen een rol. Hoewel de onderzoekers zeggen nog niets te kunnen bewijzen, wijzen zij er wel op dat het gevonden omslagpunt rond 1992 en 1993 samenvalt met de grootschalige introductie van neonicotinoïden in ons land.

     We gaan verder. De formerende partijen bekijken of de 130 km/uur weer terug kan komen op de snelwegen. Meer doden, meer gebruik van energie, meer uitstoot van CO2 en stikstof.

Enfin, ik loop om acht uur met een flesje ochtendurine naar de prikpost in de Robberstraat voor de diabetescontrôle. Twee mensen staan in de harde wind te kleumen voor de deur. De prikpost is nog dicht. Pas tegen half negen komt de laborante aanlopen. Stond in de file op de Merwedebrug. Die staat er toch elke dag? Ja, ze ging wel vroeger weg maar niet vroeg genoeg. Hebt u niet gegeten, bent u wel nuchter? Jawel, mevrouw. Thuis is er warme koffie. Over het Eind rijdt een ambulance met loeiende sirenes naar de Peterbrug. De historische sleepboot Johanna hijst met het kraantje de zitbank op, die we een paar dagen eerder in de haven zagen drijven. Kennelijk vinden ze de bank niet mooi, want ze varen naar de kade van de Kriekenmarkt aan de overkant, waar ze hem in de laadbak van een vrachtwagentje van de gemeentelijke groendienst hijsen. Daarna verlaat Johanna de stad via de sluis. Als er nooit iets gebeurt is alles bijzonder.

Over de boot. VLC & Partners meldt dat Unigarant nog steeds wacht op het definitieve expertiserapport van Gijzelaar Expertise. Dat zou hij na drie werkdagen opsturen, zei de expert. Het voorlopige rapport onving Unigarant pas op 3 april; hij deed er drie weken over. Geen reclame voor beide bedrijven. En je kunt er niets aan doen, want anders dreig je ze ook nog te irriteren. Afgelopen zaterdag belde de zeilmaker. Ons grootzeil is terug uit de wasserij. Door harde wind en stortbuien haal ik het vandaag in Made op. We sjouwen het naar de kelderberging.

De media wijzen op het grote verschil tussen de luchtverdediging van Israël en Oekraïne. Het toont het grote belang van het wel of niet hebben van een dekkend netwerk van moderne luchtafweer. Israël wist met hulp van de VS, het VK en Jordanië de aanval van Iran met ruim 300 raketten en drones succesvol af te wenden. Kreeg Oekraïne maar zulke steun van de NAVO! President Zelensky smeekt zijn bondgenoten om extra Patriot-luchtafweersystemen. Die moeten onder meer de miljoenenstad Charkiv dicht bij de Russische grens beschermen tegen zware Russische zweefbommen. Duitsland gaf zaterdag gehoor aan de oproep door één extra lanceerinrichting te leveren. Maar om Oekraïne effectief te beschermen, zijn er 25 nodig. Naar het begin van dit kwartaal

Zelfverwurging in de oudheid. tekening in de Addaura grot bij Palermo (

Woensdag 17-04-2024

Wat zou de meest aangename periode in de menselijke geschiedenis zijn geweest? Daar kun je wel een mooie discussie over beginnen. In de recente periode komen de lange jaren in aanmerking waarin er na de Tweede Wereldoorlog vrede in Europa was. De tweede helft van de 20e eeuw. Wij hebben het geluk dat we juist in die periode ons leven konden leiden. Oorlogen, een opwarmend klimaat en milieurampen zullen waarschijnlijk de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen verpesten. Veel historici denken dat oorlog en geweld de regel zijn. Kaïn sloeg Abel. Hobbes' Leviathan. Homo homini lupus. Het zit in onze genen.

     Voor moord, oorlog en bedrog vinden mensen altijd redenen en hun vindingrijkheid is grenzeloos. Vaak zijn de motieven geworteld in afgunst of in religie en dat is nog steeds het geval ondanks de ontwikkeling van rationele wetenschap, humanisme en mensenrechten. Luttele duizenden jaren beschaving wissen het niet weg. Deze gedachten kwamen in me op toen ik in een artikel in de NRC stuitte op de grottekening hierboven uit het vroege begin van de landbouwrevolutie - circa 10.000 jaar geleden - die te vinden is in de Addaura Cave bij Palermo. Het blijkt een gruwelijk tafereel weer te geven. Een slachtoffer ligt op zijn of haar buik waarbij de opgetrokken enkels met een touw om de hals geknoopt. Dat leidt onherroepelijk tot een langzame en pijnlijke zelfverwurging. Wetenschappers denken dat het om een ritueel mensenoffer gaat - het zijn er trouwens twee - mogelijk omdat op de tekening mensen eromheen dansen en omdat je dergelijke tekeningen in veel meer prehistorische grottekeningen aantreft. Zo werden 6000 jaar geleden in een ondergrondse prehistorische graanopslagplaats in Saint-Paul-Trois-Chateaux nabij de Rhône in Frankrijk twee vrouwen geofferd op dezelfde manier. Uit de periode 5500 tot 3500 jaar voor Chr. hebben de archeologen in totaal achttien vergelijkbare gevallen teruggevonden van Catalonië tot Tsjechië en Polen. Het blijkt dat deze wrede methode zelfs tot ver in onze huidige tijd door de maffia in Italië wordt gebruikt, de ‘incaprettamento’.

De Oekraïense terugtrekking is begonnen. Hier was je dus al die tijd al bang voor. Het Oekraïense leger werd in de afgelopen weken op meerdere plekken langs het front kilometers teruggedrongen, meldt De Volkskrant. De grootste druk staat op posities in de Donbas. Daar voert Rusland zware aanvallen uit op Tsjasiv Jar, een hooggelegen stadje dat het Russische leger kan gebruiken als springplank voor een offensief diep in de provincie Donetsk. 'Het Westen heeft te lang geaarzeld', zegt Tom Vennink in de krant. Met elf raketten bestookte Rusland twee dagen  geleden de belangrijkste elektriciteitscentrale in de Oekraïense provincie Kyiv. ' Na zeven raketten uit de lucht te hebben geschoten, had de betrokken Oekraïense luchtverdedigingseenheid geen westerse raketten meer over om de resterende Russische projectielen neer te halen. De elektriciteitscentrale werd volledig vernietigd'. Het contrast met de massale Iraanse luchtaanval op Israël, die door Westerse steun volledig werd gepareerd, is schrijnend. Hadden we Oekraïne afdoende van luchtverdediging voorzien, dan was het niet gebeurd. Waar waren de Patriots? Het Westen is te laat, het maakt me misselijk, Poetin gaat winnen.

Vandaag heersen kou en felle buien. Het wordt maar een graad of elf. Anna haalt wat boodschappen in de binnenstad en legt 's middags een bezoek af bij haar vriendin op de Schuttersgracht. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 18-04-2024

Al vele jaren waarschuw ik tegen technofixes om de opwarming van het klimaat tegen te gaan. In 2015 maakte ik er zelfs een hele serie blogposts over. Die methodes kunnen erg gemakkelijk uit de hand lopen en dan is het middel vaak erger dan de kwaal. Onder technische maskerade blijft de opwarming gewoon doorgaan. Dat leek dezer dagen gedemonstreerd te zijn door de extreme regenval in Dubai en andere oliestaten aan de Perzische Golf. Op één dag viel er maar liefst 254 mm regen en dat leidde tot grote overstromingen, doden en enorme chaos. Er is in Dubai sprake van uitzonderlijk noodweer. Het vliegveld staat compleet blank, metrostations liepen onder water. Natuurlijk het opwarmend klimaat, denk je meteen, maar in dit geval kan het ook wat anders zijn: cloud seeding. Regen opwekken door met vliegtuigjes korrels zilverjodide over wolken strooien om er meer regen uit te laten vallen. Volgens persbureau Reuters hebben verschillende Dubaise meteorologen gezegd dat er vóór de regen zes of zeven cloud seeding-vluchten waren gemaakt. Tegenover Bloomberg zei de meteorologische dienst van de Verenigde Arabische Emiraten dat maandag en dinsdag vliegtuigen waren uitgevlogen om zo veel mogelijk regen uit de wolken te persen.

     Tja. In meerdere golfstaten waren er overstromingen na hevige regens en zelfs in het verder gelegen Oman vielen er 18 doden door de opeens opgekomen watermassa's. Bovendien passen de emiraten al decennialang cloud seeding toe zonder dat het tot problemen leidt. Pier Siebesma, hoogleraar op het gebied van wolken en neerslag aan de TU Delft en onderzoeker bij het KNMI, zegt in NRC dat cloud seeding niet de oorzaak kán zijn: 'Het is duidelijk te grootschalig om te zijn veroorzaakt door het lokaal zaaien van wolken. Cloud seeding heeft zin bij een wolk die op het randje zit van wel of niet gaan regenen. Die kan op gang gebracht worden en die kan daarbij ook andere wolken meenemen. Maar dit effect treedt niet op grote schaal op, een groot lagedruksysteem als dit heeft een heel eigen dynamiek die veel krachtiger is.' Die opvatting hoor je daarna van veel meer meteorologen. Dus blijft alleen maar het veranderend klimaat als oorzaak over. Hoe dan? Een warmere atmosfeer kan veel meer waterdamp bevatten, enzovoorts.

Het KNMI berichtte gisteren dat na een korte onderbreking het gehalte van methaan in de atmosfeer de laatste jaren snel toeneemt. 'Die wordt grotendeels veroorzaakt door een stijgende uitstoot door grootschalige toename van veeteelt, een nog steeds stijgende productie van fossiele brandstoffen en meer uitstoot uit afvalbergen'. Methaan is een zeer krachtig broeikasgas, 30 tot 70 maal zo sterk als CO2, maar het blijft veel korter in de atmosfeer. Daarom is een beperking van methaanuitstoot een effectief middel tegen klimaatopwarming.

Opnieuw een koude dag maar wel droog met meer zonneschijn dan gisteren. We voegen ons in de tredmolen van sportschool en supermarkt. Vanavond lekker opnieuw verse asperges. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 19-04-2024

Van de week kocht ik bij Bol.com een noodradiootje. Eentje die je kunt gebruiken als het stroomnet uitvalt. Daar bestaat tegenwoordig een reëel risico op. Een groeiend tekort aan capaciteit. Je kunt de batterijen van het toestelletje opladen met een zonnecel, met een zwengel en met een USB-contact. Bovendien is het ook een powerbank voor je mobiele telefoon en heeft het een zaklamp. Je kunt zowel AM als FM radiozenders ermee ontvangen. Ben ik een prepper geworden? In zekere zin, want er zijn weinig dingen die ik erger vind dan niet weten wat er aan de hand is. Dat geldt zowel voor thuis als wanneer we weer op de boot zijn, hoewel we daar natuurlijk ook het 12V-netwerk hebben (met omvormer), gevoed met de zonnepanelen, de windgenerator en tenslotte nog de generator. In het laatste geval moet je wel brandstof hebben. Ach, het is ook een geinig hebbedingetje. (Dit lijkt wel op een influencerpraatje).

Een kwallenplaag in het westelijk bekken van de Middellandse Zee. Het gaat om parelkwallen (Pelagia noctiluca), een kwal die in het donker oplicht, en om een poliepensoort (Velella velella) die op een kwal lijkt en in het Nederlands ‘bezaantje’ wordt genoemd. 'De aanwezigheid van de neteldieren is normaal in het voorjaar aan de oostkust van Spanje. Maar de dieren duiken dit jaar eerder op dan anders. Volgens experts zal dat zo blijven, en zullen de kwallen ook steeds talrijker worden in de Middellandse Zee. Door de hogere watertemperatuur, die is gestegen en blijft stijgen door klimaatverandering, kunnen ze zich meerdere keren per jaar voortplanten', aldus De Volkskrant.

Gisteravond pasten we op buurhondje Bobby. De buren gingen uit en Bobby nestelde zich gezellig naast Anna op de bank (op zijn dekentje). Guur weer vandaag. Veel wind uit noordwest met buien en soms zon. Een graad of elf. Naar het begin van dit kwartaal

Beatrixziekenhuis 1988. Opening van de eerste fase van de nieuwbouw.

Zaterdag 20-04-2024

Een Facebook-kennis stuurde me twee foto's uit een ver verleden. Hij had ze gevonden in een album over de nieuwbouw van het Beatrixziekenhuis. Misschien heb ik datzelfde album ook wel ergens staan. Deze foto is erg leuk. Hij moet dateren uit het najaar van 1988, toen we de eerste fase van de nieuwbouw openden. Dat is deels leesbaar op de ballon aan de rechterzijde. Helemaal links staat verpleegkundige Ina V., met boven haar het hoofd van Leen Vleggeert, burgemeester van Gorcum. Rechts van Ina mijn collega Wouter B., dan een bebaarde hoge ome van de bouwer en tenslotte ikzelf, 36 jaar jaar geleden. Ik was toen 41 en had geen enkel idee van de enorme vlucht die we met het ziekenhuis in de jaren negentig zouden nemen. Na die eerste fase van de nieuwbouw moesten we nog twee jaar wachten op de start van de tweede en laatste fase. In de twee jaren werkten we met een oud ziekenhuis en een halfaf nieuw gebouw met een luchtbrug van 70 meter ertussen. Erg omslachtig. Het complete nieuwe BZ werd in september 1992 geopend, terwijl er een kunstmanifestatie (BRAIN/Internal Affairs) was in het onttakelde oude ziekenhuis totdat het gesloopt werd. Pas rond 1994 begonnen we met zorgvernieuwing en transmuraal werken. Niet planmatig, maar een wonderbaarlijk proces, voornamelijk intuïtief. Dat resulteerde in de reeks van fusies waaruit in 1999 de Rivas Zorggroep zou ontstaan. Het eerste transmurale zorgconcern in Nederland. In de jaren 90 kwamen de eerste ratings van ziekenhuizen in de media. We kwamen in 1995 meteen op de vijfde plek. 'Het Gorcumse Model', een integralke zorgketen. Het vond weinig navolging, te ver zijn tijd vooruit. Onvergetelijke tijden.

Gisteravond naar de verjaardag van Barbara. Vandaag is het fris met redelijk veel zon. Het wordt net geen 12 graden. Opnieuw hebben we te maken met een stilliggende lus, nu vanaf de noordpoolgebieden, een koude uitzakker van de vertraagde jetstream. 's Middags komt een bekende melden dat het gedicht van Jules Deelder 'De Waterpijp', nummer 19 van de Poëzieroute, van de muur is gevallen. Dat is snel; de nieuwe uitvoering zit pas een jaar op de muur van het atelier van de clavecimbelbouwer op de dijk naar De Punt. De plaat met de plattegrond zit nog wel aan de muur. Ik bedank de dame en haal hem op om thuis in onze gang te zetten. Volgende week met HG Reclame regelen dat het gedicht opnieuw bevestigd wordt. Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 21-04-2024

Gisteren schreef ik over de uitzakkende lus van de straalstroom die met arctische kou over Europa blijft liggen. Je ziet dat mooi op het plaatje hierboven van de Schotse meteoroloog Scott Duncan. De voortgang van de lus hapert al een tijdje en zal ook nog wel even duren. Het is een stuk koeler dan normaal, nu en in de komende week. Vorst in april is overigens niet abnormaal; gemiddeld kent de maand vier vorstdagen. We zullen moeten wachten tot het systeem opschuift. De oorzaak van de vertraagde lussen is bekend: arctische amplificatie, de versnelde opwarming aan de polen, het temperatuurverschil met de evenaar slinkt, enz.

     Ook nieuwe overstromingen, na die in Rusland en Dubai nu in China. De autoriteiten hebben in de provincie Guangdong een waarschuwing afgegeven voor de zo'n 127 miljoen mensen in de regio. Guangdong heeft al dagenlang last van zware regenval en hevige wind. Inwoners spreken van een urenlange waterval uit de lucht. Grote rivieren en meren dreigen op veel plekken buiten hun oevers te treden en grote gevaarlijke overstromingen te veroorzaken. Tienduizenden mensen in het binnenland zijn al geëvacueerd en een aantal kleinere steden staat al onder water. Ook is op meerdere plekken de stroom uitgevallen.

Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden heeft na vele maanden eindelijk ingestemd met een steunpakket van 61 miljard dollar voor Oekraïne. De Republikeinse speaker Mike Johnson zou de opmerkelijke impasse hebben doorbroken nadat hij meerdere geheime rapporten van de inlichtingendiensten had ingezien. Volgens Johnson is het helpen van Oekraïne in de oorlog tegen Rusland in het belang van de Amerikaanse nationale veiligheid en zou Vladimir Poetin zijn opmars door Europa doorzetten als hij de kans krijgt. Het is een breuk met de ultraconservatieve orthodoxie bij de Republikeinen. Johnson kreeg een breed steunpakket aangenomen voor Oekraïne, Israël en Taiwan – met hulp van Democraten. Meer dan de helft van de Republikeinse Congresleden stemde tegen hulp aan Oekraïne. Die beschouwen Johnsons manoeuvre als hoogverraad. Onder leiding van de ultraconservatieve Taylor Greene dreigen zij met een afzettingsprocedure. Het voorstel gaat dinsdag naar de Senaat, waar de Democraten de meerderheid hebben. Trump bemoeide zich er niet mee. Het zal overgens nog enkele weken duren voor het nieuwe Amerikaanse steunpakket Oekraïne bereikt, verwacht de Amerikaanse denktank ISW. Hopelijk op tijd voor het verwachte offensief van de Russen.

Geert is heel boos op Frans Timmermans. Die zei gisteren op het PvdA/Groenlinks-congres: ‘Wij zullen niets nalaten om te voorkomen dat Wilders in dit land aan de macht komt’. In de tekst die vooraf was gedeeld met journalisten stond overigens ‘niet nalaten’. Meteen ging Geert los op X: 'Niets nalaten? Niets? Dus ook geen geweld? Ik ga aangifte doen' en 'levensgevaarlijke linkse ophitserij’. Hij riep zijn aanhang op om ook aangifte te doen tegen Timmermans. Onzin natuurlijk, Geert doet weer een 'PimFortuyntje'. De leukste reactie op X is die van Klaas Dijkhoff: 'Ik vind “niets nalaten” vooral erg lullig voor erfgenamen. Maar als je daarvan hysterisch uit je panty gaat, dan zat die al te strak'. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 22-04-2024

Copernicus, het Europese klimaatbureau, publiceert vandaag het jaaroverzicht 2023. In het rapport zijn de vele Europese klimaatrecords op een rij gezet. De Volkskrant heeft een samenvatting. Er waren een record aantal dagen met ‘extreme hittestress’, de maand september was de warmste ooit, het gletsjerijs in vooral de Alpen smolt ‘uitzonderlijk’ hard, en voor de kust was de zeewatertemperatuur nog nooit zo hoog: op sommige plekken liefst 5 graden warmer dan gebruikelijk. Er staat onder andere een overzicht in van de toestand van de rivieren. Eén op de zes rivieren bereikte een stand die normaal maar eens in de twintig jaar voorkomt, door stormen, extreme regen en door slecht watermanagement. Liefst 1,6 miljoen Europeanen werden vorig jaar op de een of andere manier getroffen door overstromingen. Wie verbaast er zich nog over? Europa warmt twee keer zo snel op dan het wereldwijde gemiddelde. Dat komt omdat het een landmassa is, tamelijk noordelijk gelegen (hoe noordelijker, hoe hoger de opwarming) en door sterk wisselende weerpatronen met een grote invloed. In totaal kostte klimaatschade de Europese economie vorig jaar naar schatting zo’n 13,4 miljard euro. De schade door buiten de oevers tredende rivieren beslaat daarvan maar liefst 81 procent.

Wat lezen wij? Dat Nederlanders bij hun vakantieplanning rekening houden met extreem weer. Dat zou blijken uit  een onderzoek van het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC) onder duizend Nederlanders. Dat lijkt me een open deur. Ze zouden rekening houden met overstromingen  en hittestress. Hoe dan? Het NBTC weet niet of ze bepaalde gebieden mijden, zoals Zuid-Europa. Dat zou toch voor de hand liggen, zou je zeggen maar is niet zo. Wel gaan ze meer in mei, buiten het zomerseizoen, op vakantie.

De lus met koude, arctische lucht ligt nog over Europa. Vandaag wordt het niet meer dan een graad of tien en vannacht kan het tot nachtvorst komen. Er is ook kans op buien, maar vandaag valt dat bij ons mee. We gaan naar de sportschool en de supermarkt. Ik voer twee lange telefoongesprekken met de watersportsectie van verzekeraar Unigarant. Er is een kans op een positieve afloop maar dat staat nog niet vast. Daarom houd ik het even voor me. Naar het begin van dit kwartaal

De Voyagers 1 en 2. Let op dat kleine zonnestelseltje waar ze vandaan komen.(Beeld: NASA)

Dinsdag 23-04-2024

Ik had het bericht over het hoofd gezien, maar op 5 april jl had NASA weer contact met de Voyager 1. Afgelopen zaterdag 20 april kreeg men van onze verste ruimtesonde voor het eerst sinds het contact vijf maanden geleden wegviel een update van zijn operationele en technische status. NASA zond in maart een signaal naar de sonde dat het flight data system (FDS) moest opporren om een compleet overzicht van zijn geheugeninhoud terug te sturen. Men vond op één chip een 'glitch' (hapering), die werd veroorzaakt door een beschadigde code die 3 procent van het geheugen betrof. Mogelijk was de chip getroffen door een met bijna lichtsnelheid rondzwermend deeltje. Helaas maakt het de wetenschappelijke informatie onleesbaar. Hoewel men dus nog geen bruikbare wetenschappelijke informatie binnen kreeg, was dit wel voor het eerst dat er weer begrijpelijke informatie over de toestand van de boordsystemen de sonde overgeseind werd. NASA-ingenieurs proberen nu op afstand het stuk beschadigde code binnen het geheugen te verplaatsen en te isoleren. Alleen al het overzenden van instructies naar de sonde vergt 22,5 uur.  De komende weken gaat men de software van het FDS aanpassen, zodat de wetenschappelijke gegevens weer bereikt en overgeseind kunnen worden. Lijkt me een kras staaltje.

     De Voyager 1 werd in 1977 gelanceerd en bevindt zich nu buiten het zonnestelsel op 24,3 miljard kilometer afstand. Met de Voyager 2, ook gelanceerd in 1977 en nu op 20,4 miljard kilometer afstand, is nog steeds goed contact, maar die had in 2010 eveneens een verbindingsstoring. Die kon NASA oplossen door hem drie weken in een soort 'spaarstand' te houden. De verwachting is wel dat de nucleaire krachtbronnen van beide sondes het in de komende jaren zullen laten afweten. Dan gaan ze in volledige radiostilte voort op hun eindeloze tocht door de interstellaire ruimte.

Het is niet mis, de Russische hybris. De Russen vallen niet alleen soevereine landen aan, ze annexeren ook beroemde personen. De ambassade van de Russische Federatie in Duitsland beweerde gisteren op FB - het was de 300ste geboortedag van Immanuel Kant - dat de filosoof een Rus was. Kant, een van de grote denkers van de Verlichting, werd op 22 april 1724 geboren in Königsberg in Oost-Pruisen. Tegenwoordig heet de stad Kaliningrad, de hoofdstad van de Russische enclave tussen Polen en Litouwen. In 1758 bezetten de Russen de stad voor vijf jaar lang en Kant moest als alle burgers in de stad trouw zweren aan de tsaar. Dat deed hij. Toen Kant in 1804 overleed waren stad en regio alweer decennia onderdeel van Pruisen. 'Heute wird Kant in ganz Russland und insbesondere im Gebiet Kaliningrad nicht nur als einer der zentralen Denker der Aufklärung, sondern auch als Landsmann geehrt', schrijft de ambassade. Ik vrees dat dat erg tegenvalt.

Nog zo'n koude dag - een graad of elf - met overigens veel zon. Nog steeds de blokkade van de straalstroomlus. Vandaag eindeloos mooie orgelmuziek van Bach door de grote Albert Schweitzer op de cd-speler. Veel groepen toeristen van riviercruiseschepen lopen over de sluis. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 24-04-2024

De wereld verandert in hoog tempo. De militaire uitgaven waren wereldwijd nog nooit zo hoog als in 2023, meldde de NRC gisteren. Je ziet het aan de jongste cijfers van het Internationale Vredesonderzoeksinstituut Stockholm (SIPRI, onder andere in de tabel hierboven. De totale militaire uitgaven bedroegen vorig jaar 2.443 miljard dollar (2.292 miljard euro). Op jaarbasis betekent dat een stijging van bijna 7 procent. 'De ongekende stijging van de militaire uitgaven is een direct antwoord op de wereldwijde verslechtering van vrede en veiligheid', zegt de Zuid-Afrikaanse SIPRI-onderzoeker Nan Tian tegen de krant. 'Landen geven voorrang aan militaire kracht, maar ze riskeren ook een spiraal van actie en reactie in een steeds instabieler landschap van geopolitiek en veiligheid'.

     Je kunt het betreuren maar zo is de wereld nu eenmaal. Uiteraard is vooral de wapensector er altijd beter van geworden. Na de val van de Sovjet Unie in 1991 ging de wereld enige optimistische decennia in, met een nieuwe unipolaire orde waarin democratie, mensenrechten en humanisme alle kans leken te krijgen. Het 'vredesdivident' heeft niet lang geduurd. Het plaatje hierboven maakt goed duidelijk dat die unipolariteit niet langer geldt. Opnieuw zijn er meerdere grootmachten die om de hegemonie strijden, met de VS en China op kop. Het democratische Westen is intern verdeeld en lijkt - ondanks de nog steeds enorme militaire uitgaven - op zijn retour. Het wordt steeds meer aangevallen door een van de mindere goden, het gefrustreerde Rusland, dat actief probeert de westerse democratieën te verzwakken via politieke beïnvloeding tot en met spionage en digitale sabotage, aldus Huib Modderkolk in De Volkskrant. Ook de groeiende competitie met het autoritaire China speelt ons parten. De wereld is op weg naar c.q. zit midden in een nieuwe systeemcrisis waarin de kaarten opnieuw geschud gaan worden. Je kunt alleen maar hopen dat geen van de partijen naar het kernwapen zal grijpen. Het hele proces wordt steeds sterker beïnvloed - 'opgewarmd' zou je willen zeggen - door de klimaatcrisis waarin we steeds verder wegzakken.

     En Europa? Let wel Binnen en buiten het Westers bondgenootschap is Amerika een supermacht en de EU niet. Die is een waardengemeenschap met een markt en een munt, en een compromissenfabriek. Daarom heeft de VS een machtig leger en Europa niet. Het is vervelend om te zeggen maar als we daar niets aan doen, delven we vroeg of laat het onderspit. Waarom vervelend? Ja, ik was vroeger niet zo'n aanhanger van militaire macht.  Maak het leger leger!, riepen we vroeger. Met spijt - maar dat roep ik niet meer.

Wat bepaald niet helpt is het asociale gedrag van het internationale bedrijfsleven. Joep Dohmen en Tom Kreling kwamen gisteren in de NRC met stuitende voorbeelden daarvan. Daarbij gaat het om het chemieconcern OCI-Nitrogen op het industriecomplex Chemelot in Sittard/Geleen, een bedrijf dat marktleider is in kunstmest en ’s werelds grootste producent van de kunststof melamine, een toxische kunststof die notoir schadelijk is voor mens en dier. De aandeelhouders kwamen dezer dagen bijeen in Hotel Park Centraal in Amsterdam om te stemmen. 'Eerst wordt het kapitaal van het aan de Amsterdamse beurs genoteerde bedrijf formeel met 2,7 miljard euro verhoogd, een minuut later wordt het kapitaal verlaagd met datzelfde bedrag. Zo kan in één klap 2,7 miljard euro worden uitbetaald aan de aandeelhouders. Belastingvrij.' Dat was niet voor het eerst. Het gebeurde al drie keer waardoor in totaal 5 miljard euro belastingvrij werd uitgekeerd en de fiscus - dus u en ik - voor 750 miljoen euro werd benadeeld. Volgens een legale constructie. Meerderheidsaandeelhouder van OCI is de schatrijke Egyptische familie Sawiris.

     Niet alleen OCI doet het zo. Eerder maakten onder meer de bedrijven AkzoNobel, TomTom en Ahold gebruik van deze truc van kapitaalteruggave. Ook de bekende mevrouw van bierbrouwer Heineken betaalt op deze manier geen cent belasting. Zo verzwakken ze de staat die hen en ons moet beschermen tegen de toenemende onzekerheid en het geweld in de wereld. In 2018 wilde het kabinet Rutte 3 iets tegen deze belastingtrucs doen, maar men zette niet door. In een debat op donderdagavond zei demissionair staatssecretaris Van Rij dat hij de Belastingdienst gaat vragen of er meer mensen gebruik maken van de constructie. En dan? Ik vrees dat het ook bij de formatie van een nieuw kabinet blijft liggen, maar wie weet?

We zitten nog altijd in de koudelus. Het weer is erg wisselvallig en guur. Soms veel zon en dan weer felle regen. Het wordt nog niet eens 10 graden. De groepen toeristen die met gidsen over de sluis lopen ( en allemaal op dezelfde plek foto's nemen) worden groter. De riviercruises zijn beter bezet. Vanmorgen was er een internetstoring. Komt gelukkig weinig voor maar ik had de helft van dit blog nog niet opgeslagen. Dus stukje opnieuw schrijven toen de verbinding weer terug was. Internetverbindingen hebben een neiging tot pesterij. Naar het begin van dit kwartaal

Tekenig van Nora (3) voor mijn verjaardag (Credit: Nora Zijlstra)

Donderdag 25-04-2024

Vandaag is mijn verjaardag. Dubbel zeven, 77. Ik moet deze week af en toe denken aan de (bijna) laatste regels van het gedicht 'Kleine kaballistiek voor kinderen' (uit 'Sintels', 1944) van mijn eerste dichter, Gerrit Achterberg;

(....)

Unicef en WHO analyseerden de resultaten van vijftig jaar vaccineren. Die zijn niet mis. Wereldwijd voorkwamen de prikken 154 miljoen doden. Alleen al het vaccin tegen mazelen is goed voor 94 miljoen minder sterfgevallen. Je zou het de wappies rechtzinnige christenen in de oren willen toeteren, maar bij die lieden helpt niks. Het is een goed voorbeeld voor mijn opvatting dat de politiek - en niet alleen de politiek - veel meer respect en aandacht voor de wetenschap zou moeten hebben, in plaats van te zwelgen in ontkenning, kortetermijndenken en onmacht. Naar het begin van dit kwartaal

De aanleg van glasvezel op het Eind (foto van gisteren).

Vrijdag 26-04-2024

Gisteravond liepen we in de stromende regen naar Achter de Kerk. Op het Eind was de gleuf voor de glasvezelverbinding, die op de foto hierboven nog open lag, alweer helemaal dicht gemaakt. In Restaurant Snoek & Snoek ('pasta & wijn') is het gezellig druk maar we hebben gereserveerd. We waren er nog nooit geweest. Moeder & zoon Marijke & Rick Snoek begonnen hier in februari 2019 hun pasta- & wijnbar. Op de kaart lekkere pastagerechten zoals met truffels of met vongole, en klassiek Italiaanse voorgerechten en een aardige wijnkaart met verschillende Mediterrane streekwijnen. De bediening is attent en vriendelijk zonder overdreven gedoen. Ze maken een leuke foto van ons (zie hier). Hier komen we nog een keer terug. Het is droog als we in de schemering naar huis lopen. Tijd voor de journalen, Nieuwsuur en de praatprogramma's.

     Vanmorgen is het stralend zonnig en koud. Het blijft droog en wordt ruim 13 graden. Anna haalt wat boodschappen waaronder asperges voor vanavond. De werklui graven in een halve dag een sleuf voor de glasvezelkabel in onze helft van het Eind en gooien hem weer dicht. We krijgen zonnige foto's van Tessa & Jeff, die met de meisjes vakantie op Kos hebben.

Terwijl de economie op een hoog toerental draait geeft onze regering nog steeds heel veel geld uit, schrijft Marike Stellinga in de NRC. Meer woningen, meer militaire uitgaven, meer geld voor onderwijs en de verzwaring van het stroomnet. Het vergt allemaal extra personeel terwijl het tekort aan arbeidskrachten al groter is dan ooit. Daar komt dus niets van terecht, kun je voorspellen. Bij een oververhitte economie, heb ik altijd geleerd, kun je de uitgaven beter afslanken om de bedrijvigheid te remmen en het personeelstekort te verminderen. 'Maar wat gebeurt er als een nieuw kabinet nìet kiest? Als het alle adviezen negeert en met geld blijft strooien? En zo de economie tegen grenzen blijft aanjagen. Wie betaalt dan de prijs?' De collectieve sector, vreest ze, natuurlijk loopt bijvoorbeeld zorgpersoneel weg naar de beter betalende bedrijven. Politie, rechtspraak, gevangenissen en handhaving krijgen te weinig nieuwe mensen, er is onvoldoende capaciteit om regels te handhaven, het gezag van de staat wordt uitgehold, er worden minder boeven gevangen en de criminaliteit loopt op. Klimaat, natuur en milieu schieten erbij in, rechters doen corrigerende uitspraken die de overheid niet kan uitvoeren, de ongelijkheid, dus de kloof tussen arm en rijk, wordt groter. 'Niet kiezen heeft kortom grote gevolgen. Ook voor het vertrouwen in de politiek. Die kan niet alle beloftes inlossen. Of gaat Den Haag, rechters en de EU de schuld geven van de problemen: waar bemoeien die zich mee? De rekening ploft op allerlei plekken in de samenleving neer. En vreet daar aan de fundering waar we nu op staan.'

     Inderdaad, in de komende jaren dreigt een ernstige crisis, vooral als er een domrechts kabinet komt dat liever een crisis in de asielinstroom uitroept - waar nu juist van een crisis helemaal geen sprake is. Er is alleen een gemakkelijk op te lossen opvangcrisis. Daarvoor hebben we immers een Spreidingswet. Caroline de Gruyter heeft een al even sombere column in dezelfde krant. Dat is de waarheid van deze tijd: staat en samenleving lijden aan collectief onvermogen. Ook Bas Heijne is somber, alweer in de NRC. 'Nu de formatie moeizaam voortstrompelt, wil Wilders Frans Timmermans slopen, zoals hij hiervoor Job Cohen en Sigrid Kaag heeft gesloopt. Intussen peilt de PVV ongekend hoog'. Hij betreurt het linkse onvermogen om zichzelf aansprekend te organiseren. Naar het begin van dit kwartaal

Bas van der Schot gisteren in De Volkskrant

Zaterdag 27-04-2024. Koningsdag

De dag begint droog maar na negen uur begint het te regenen, maar rond elven is het weer droog. Anna kijkt naar de koninklijke familie in Emmen. Maxima heeft geen keppeltje op maar wel vlinders in het haar gedaan. Daar zit een diepe bedoeling achter. Ik loop de stad in waar het erg druk is. In de winkelstraten zitten kinderen te kleumen achter lakens met oude speeltjes erop. Ook hier geen oranje keppeltjes. Ook De Mandarijn heeft een stalletje buiten staan met oude boeken uit het Steinzium op de eerste verdieping. Zo liggen er de drie delen van 'Vita Brevis', het verzameld werk van de Belgische schrijver Maurice Gilliams. Die staan ook in mijn boekenkast. Gilliams was een favoriet in mijn middelbare schooltijd. Zijn roman 'Elias of het gevecht met de nachtegalen' uit 1936 maakte toen grote indruk op me. Wie leest dat nog? De dames van de boekhandel moeten ze ieder keer snel naar binnen brengen zodra er regendruppels vallen. In de menigte schuifel ik verder. Er is veel oranje te zien maar niemand draagt een oranje keppeltje. 's Middags is het redelijk droog met soms zon. Aan het eind krijgen we bezoek van overbuurvrouw Emmy met haar dochter NIna en in de loop van de avond komen Wiger & Arina een glas drinken.

In zijn wekelijkse column 'Machtige Tijden' (via NRC te lezen) signaleert Tom-Jan Meeus dat in deze tijd de consensusdemocratie, die Nederland regeerbaar hield (en overigens tegelijk weinig oploste) onder invloed van Wilders bezig is plaats te maken voor een vechtdemocratie. Voortdurende verontwaardiging, permanente boosheid, het wordt steeds gewoner. Een uiting daarvan is de aangifte tegen Timmermans, die zelf overigens allesbehalve ophitste tot geweld tegen de PVV-leider. 'Tekenend was deze week het zwijgen van NSC en VVD over die aangifte'.  In een vechtdemocratie' draait dan (alles) om het harde openbare gevecht – over alle onderwerpen, tussen alle partijen, het hele jaar door.' Daar zitten echt we niet op te wachten. Naar het begin van dit kwartaal

Een artist's impression van de Dragonfly die over de duinen vliegt van Titan (NASA/Johns Hopkins APL/Steve Gribben)

Zondag 28-04-2024

NASA gaf in de achterliggende week groen licht aan een nieuwe, spectaculaire missie naar Titan, de grootste en meest intrigerende maan van de planeet Saturnus. Daarbij wil men het oppervlak van Titan verkennen met een bijzonder rotorvliegtuig met de naam Dragonfly (libelle). NASA kan nu verder met het voltooien van het ontwerp, de bouw en de testfase van het toestel, dat 3,35 miljard dollar mag kosten en in juli 2028 zal worden gelanceerd. Het rotorvliegtuig, dat in 2034 op Titan moet arriveren, zal tientallen veelbelovende plekken op de Saturnusmaan afspeuren, schrijft Astronieuws, op zoek naar (bio)chemische processen zoals die zich ook op de jonge aarde hebben afgespeeld voordat zich hier leven ontwikkelde. Het toestel is uitgerust met acht rotoren en zal vliegen als een grote drone. 2034! Tien jaar verder in de tijd, maken we dat nog mee? Dan zou ik 87 zijn.

     Titan is een zeer intrigerend hemellichaam. Deze Saturnusmaan werd al in 1655 ontdekt door Christiaan Huygens. Hij is 50 procent groter dan onze eigen maan en 80 procent zo zwaar. De zwaartekracht was dus groot genoeg om een eigen atmosfeer vast te houden, die vooral bestaat uit stikstof met een wolkendek van ethaan en methaan. Daardoor is het zicht op de bodem versluierd, net als bij de planeet Venus. De Cassini-Huygens missie van 2004 wees uit dat er grote meren van vloeibaar ammoniumnitraat in de polaire gebieden zijn. Het oppervlak van ijs en rotsen lijkt op dat van de aarde. Er zijn duinen, cryovulkanen, rivieren, meren, delta's en zeeën van waarschijnlijk vloeibaar ethaan en methaan. In de atmosfeer bestaat een methaancyclus bij temperaturen van 179 graden onder nul, waarin een complexe organische chemie kan zijn ontstaan, die mogelijk een pre-biotisch karakter heeft. In de meren van vloeibaar methaan zou leven kunnen zijn, bijvoorbeels methanogenen die bij ons behoren tot het domein van de Archeae, eencellige microorganismen die ook op aarde voorkomen in anaerobische milieus in bijvoorbeeld moerassen. Die plaatsen gaat het rotorvliegtuig opsporen en onderzoeken.

Op het jaarlijkse diner van de Amerikaanse president met de pers worden over en weer veel grappen gemaakt. Biden had dit keer een sterke: 'Of course, age is an issue. I’m a grown man, and I’m running against a six-year-old.'

Anders dan de Britten (ook na de Brexit) hebben de Fransen nooit beloofd hun kernwapens in te zetten voor de verdediging van NAVO-landen. Dit om de volledige soevereiniteit van Frankrijk te benadrukken. Het lijkt erop dat Macron daar nu wel toe bereid is. In een interview met een aantal regionale bladen zei de president dat Frankrijk moet overwegen om zijn kernwapens ook ter beschikking te stellen aan Europese bondgenoten. Frankrijk is ‘klaar om meer bij te dragen aan de verdediging van Europees grondgebied’, aldus Macron. Het lijkt me goed dat de rijen in Europa zich sluiten. De oppositie ter linker en rechterzijde valt boos over hem heen. In februari baarde de Franse president al opzien door te zeggen dat hij ‘niet uitsluit’ dat westerse troepen direct betrokken kunnen raken bij de oorlog in Oekraïne.

Vandaag veel wolken en wat zon. Het blijft overwegend droog en wordt 's middags bijna 16 graden. De passantenboten gaan een voor een weg. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 29-04-2024

Landen in Zuid- en Zuidoost-Azië kampen al dagen met extreme hitte. In Thailand, Myanmar en India is 45 graden gemeten en in Manilla, de hoofdstad van de Filipijnen, bereikte de gevoelstemperatuur ook die hoogte. In Thailand overleden al dertig mensen van hittestress. In het noorden van het land werd vorige week voor het eerst in de geschiedenis een temperatuur van 45 graden gemeten. Ook in Cambodja, Myanmar en Bangladesh is het ruim boven de 40 graden. De rijstoogsten staat op het spel. Wetenschappers van de internationale onderzoeksgroep World Weather Attribution (WWA) stelden in 2023 dat extreme hittegolven op het Zuid-Aziatische subcontinent door klimaatverandering in de toekomst dertig keer steeds waarschijnlijker worden. De hoge temperaturen worden behalve door klimaatverandering ook veroorzaakt door het (overigens afnemende) weerfenomeen El Niño.

Oekraïne verliest steeds meer de contrôle over het eigen luchtruim, schrijft De Volkskrant in een analyse van openbare cijfers. Steeds meer raketten en drones dringen door de Oekraïense luchtverdediging heen. De methode: 'Russische drones maken de radarsystemen van de Oekraïners hoorndol. Daarna is de weg vrij voor de duurdere raketten.’ De Russen worden slimmer: met name tegen hun raketten kan Oekraïne minder uitrichten, Dat komt doordat Rusland meer varieert in de types raketten. Tot afgelopen september haalden de Oekraïners gemiddeld 71 procent van de Russische raketten neer. Daarna daalde dat percentage fors. Dit jaar schiet de Oekraïense luchtverdediging nog maar 44 procent van de raketten neer. Door getreuzel van het Westen heeft Oekraïne volgens president Volodymyr Zelensky nu onvoldoende middelen om zich te verdedigen. Ik lees vaker gedachten dat het Westen hoopt om daarmee Kyiv te dwingen tot onderhandelingen en het opgeven van grondgebied voor een staakt-het-vuren.

     Vandaag is het ISW optimistischer over de oorlog. Men ziet weliswaar het Oekraïense leger zich terugtrekken en Rusland terrein winnen in de regio's rond Avdiivka en Chasiv Yar, maar verwacht dat het bij relatief kleine speldenprikjes zal blijven. 'De Oekraïense verdediging zal niet worden overweldigd en de Russen zullen Oekraïne niet overrompelen', schrijft de denktank. De Oekraïeners wijken voor de zwaarste gevechten uit. 'De Oekraïners gaan zich hier niet doodvechten', zegt Mart de Kruif tegen NOS Nieuws. Hij denkt dat ze hun mensen niet inzetten waar ze niet kunnen winnen en sparen hun krachten voor het grote Russische offensief. De echt grote steden zijn daarnaast nog in Oekraïense handen en die liggen achter een sterke verdedigingslinie. Rusland verovert dus wel terrein, zegt hij, maar het is geen inbraak, doorbraak of uitbraak. Hm. Laten we het hopen. Hoewel het momentum nu in handen van de Russen is, laat het voorspelde grote offensief voorlopig op zich wachten. Denktank ISW verwacht het offensief eind mei, begin juni. Dat moet Oekraïne kunnen keren; een overrompeling zit er volgens de denktank dus niet in. Het Westen moet wel opschieten met de nieuwe wapensteun.

Het is een aardige lentedag, deze maandag. De koude lus van de straalstroom over ons land en de buurlanden schuift eindelijk op naar het oosten. Het wordt bijna 19 graden. We leveren het van de muur gevallen (of getrokken) gedicht van Jules Deelder (nummer 19 van de Poëzieroute) af bij HG Reclame. Ze gaan het deze week terugplaatsen en ook het nummertje 26a op de Kalkhaven weer aan de muur plakken.. Anna doet de boodschappen terwijl ik me op de sportschool uitsloof. Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 30-04-2024

Weer een lentedag, nu met een meer hoge bewolking die de zon filtert. Het wordt ruim 18 graden. We zetten de deuren naar de serre open en hangen er de bamboe vliegengordijnen op. Een ritueeltje van het voorjaar. Het is aangenaam buiten, ik haal wat onkruid weg rond het huis en zie de bootjes in en uit de sluis scharrelen. Daarom bel ik maar eens met onze werf. Hebben ze al een planning voor de reparatie van onze Dulce gemaakt? Nog niet zegt Maarten, we werken dezer dagen een grote hoeveelheid tewaterlatingen af. Maar hij zal zijn best doen om deze week de planning te maken. Hoeveel van het vaarseizoen zal er voor ons overblijven? Dat valt niet te zeggen.

Stel: je loopt door een winkelstraat in de stad. Het is mooi weer. In een etalage zie je een modepop met een bekend gezicht:

Soms, in een etalage, komt gij voor,
tussen geslachtgenoten opgesteld.
bekleed met nieuwe kleren en vermeldt
het kaartje op uw borst de prijs waarvoor.

Dan weet ik weer hoeveel ik u behoor.
Het enige wat in mijn leven geldt
wordt binnen op de toonbank neergeteld.
Wij gaan er samen voor een uur vandoor.

’s Avonds na zessen is de winkelruit
van binnen manshoog met een doek bespannen.
Gij komt er met uw ogen bovenuit.

Vale personen maken zich gereed
de boze geesten bij u uit te bannen,
opdat geen pop zich met een man vergeet.

De dichter schreef het gedicht tussen oktober 1952 en juni 1953. Hij liep in die tijd 'in doodvacantie door Den Haag'. Het is niet een erg goed gedicht, voor mijn gevoel. Regel vier loopt niet lekker. De 'prijs waarvoor' kan beter 'daarvoor' luiden, zou ik zeggen. Het vers, een sonnet, kwam terecht in een cyclus die  hij 'Ode aan Den Haag' noemde. De cylcus werd onderdeel van de bundel 'Cryptogamen !V' uit 1961. Een modepop, de 'dodepop' uit een ander, bewogen gedicht. Zo verwijst het naar 'Standbeeld' uit 1946 uit de bundel 'Oude cryptogamen' van 1951. Daarin staat de dode geliefde 'blind van slaap' in zijn armen op, hier mag hij voor een niet-genoemd bedrag er met haar vandoor. De uitdrukking van een haast frivool uitje, misschien wel naar het Scheveningse strand, lijkt me niet erg passend. Voor een uur. Het is nooit voorgoed. De dichter heet Gerrit Achterberg (1905 - 1962). Naar het begin van dit kwartaal

Het herstelde ravelijn aan de Dalemse dijk. Rechts in de verte het puntje van het kerktorentje van Dalem.

Woensdag 01-05-2024

Een hele fraaie lentedag vandaag. Het wordt ruim 24 graden en er is weinig wind uit het noorden. Het lokt ons de deur uit om een mooie wandeling te maken over de oostelijke helft van de stadswallen. We constateren dat men bij de dijkverzwaring een het begin van de Dalemse dijk het bastion daar heeft hersteld. Het is bastion VIII met direct ervoor aan de oostkant een ravelijn. Dat ravelijn kon je nooit zien want het was in elkaar gezakt en volledig overwoekerd door bomen en dicht struikgewas. Nu is het helemaal hersteld. We lopen langs de Oostgracht verder en lopen via de Korenbrug en de Haarstraat naar de Turkse kleermaker aan het begin van de Torenstraat. Die moet mijn nieuwe trainingsbroek iets in te korten. Zaterdag klaar.

Natuurlijk is antisemitisme altijd en overal kwalijk, maar het is wel typisch dat vooral de rechtspopulisten het zo luidkeels aan de kaak stellen terwijl ze heel erg graag willen dat Nederland uit het Vluchtelingenverdrag van 1951 stapt. Dat vinden ze uit de tijd. Zouden ze weten dat dit verdrag vooral werd ontworpen door Joodse juristen (zoals Raphael Lemkin en Jacob Robinson), die de Holocaust overleefd hadden. Beiden waren er sterk op uit om het verdrag een universele werking te geven. Mede dankzij hen luidt artikel 3: 'De verdragsluitende staten passen de bepalingen van dit Verdrag toe op vluchtelingen zonder discriminatie op grond van ras, godsdienst of land van herkomst'. Historisch besef is bij domrechts altijd zwak tot non-existent geweest. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 02-05-2024

Gisteren hadden we de zesde warme dag van dit jaar in De Bilt. Een warme dag is een dag boven 20 graden. Dat is het piepkleine staafje helemaal rechts. Er was ook de hoogste minimumtemperatuur voor een 1e mei sinds de metingen begonnen in 1901. Bij ons was het bij het opstaan al ruim 16 graden. Het patroon is hierboven duidelijk: voortgaande opwarming. Koude dagen komen steeds minder voor maar een week geleden was het nog bar kil en koud. Van het front met stevig onweer dat vannacht rond drie uur overtrok hebben we niks gemerkt. Vanmorgen opnieuw stralende zon, maar het KNMI geeft code geel af voor een nieuw onweersfront dat eind van de middag en in de avond over ons land zal trekken. De buien kunnen lokaal gepaard gaan met veel neerslag in korte tijd, windstoten en hagel. Vanmiddag wordt het eerst nog ruim 25 graden. In De Bilt is het dan 25,1 graden en daarmee is het vandaag de eerste officiele zomerse dag van 2024. Veertien dagen vroeger dan bij het huidige klimaatgemiddelde werd verwacht. Hoe zit het met het onweersfront? Dat wordt bij ons vanaf 18.00 uur verwacht.

     Sportschool, supermarkt. Het wordt heerlijk weer met veel toeristen over de sluis en passantenboten  in de haven, waaronder twee Britse motorjachten. Op FB lees ik een bericht van Jeffrey dat de Gorcumse musicus Ron Krop is overleden. Even later brengt DSG het nieuws Hij was al geruime tijd ziek. Krop was een vaardig musiscus, een bekende Gorcummer en een aardige vent. Zijn artiestennaam was El Kroppo. Hij speelde vanaf 1997 in de bekende band van Eelco Gelling (ex Golden Eearing en Cuby & The Blizzards) met basgitarist Arjen Rijsdijk en Jeffrey als drummer. Hier een swingend optreden van Krop ruim 11 jaar geleden op de Groenmarkt in Gorcum Live met o.a. zang van Chris Poldervaart en Izak Boom op accordeon. 'Het moet en het zal'. Als ik het goed zie is Jeff daar de drummer. We waren nogal eens bij zijn optredens en Barbara zong dan soms (met True Colors). De laatste jaren kwam ik hem soms tegen op zijn scootmobiel in de binnenstad. 'Hey schipper', ze hij dan, 'moet je niet varen?' El Kroppo werd 71 jaar - een een muzieklegende in onze stad.

De voortdurende protesten in de Georgische hoofdstad Tblisi tegen een wet die buitenlandse NGO's aan banden moet leggen, vragen de aandacht. De pro-Russische regering laat ze met steeds meer geweld onderdrukken, terwijl het land officieel het EU-lidmaatschap nastreeft waar 80 procent van de bevolking voor kiest. Het land maakte in 2003 al eens een Rozenrevolutie door. In december vorig jaar werd het land kandidaat-lid van de EU. Het geweld waarmee de demonstranten worden aangepakt doet vrezen dat de regering zijn zin wil doorzetten. Het doet denken aan de jongste geschiedenis van Oekraïne, waar de Maidanrevolutie het pro-Russische bewind van Janoekovitsj verjoeg. Rusland bezet al sinds de oorlog van 2008 een flink deel van Georgië. Een nieuwe democratische revolutie in wat het als zijn bufferzône beschouwt komt het Kremlin heel slecht uit. Ik geloof niet dat Poetin zich een tweede oorlog kan veroorloven. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 03-05-2024

Nu de huidige El Niño afneemt en plaats gaat maken voor het zusje La Niña had ik verwacht dat de gemiddelde wereldtemperatuur zou gaan zakken. Maar over de maand april 2024 is die temperatuur, gemeten door satellieten in de lagere atmosfeer, toch hoger dan in maart: + 1.05 graden Celsius ten opzichte van de periode 1991 - 2020. Deze hoge afwijkingen van het laatste 30-jarig gemiddelde zien we al onafgebroken vanaf september. Het is ook een nieuw maandrecord over de hele periode van de waarnemingen sinds 1979. De lineaire opwarmingstrend sinds 1979 blijft op + 0,15 graden per decennium (te verdelen in + 0,13 graden boven de oceanen en + 0, 20 graden boven de landmassa's). De verwachting is dat de grote anomalie zal afnemen als vanaf de maand mei de El Niño verder inzakt.

Vannacht viel er hier veel regen maar lang niet zoveel als in andere delen van het land. Wij kregen ook geen onweer. Zware regen- en onweersbuien veroorzaakten elders wel flinke wateroverlast, met name in Limburg. Straten en huizen liepen onder en in Valkenburg dreigde nota bene een grote waterbuffer over te stromen. De wand van de buffer, die overtollig regenwater moet opvangen, dreigt door de waterdruk te breken en dan lopen veel panden in de buurt onder. Daarom pompt de brandweer de buffer leeg. In Berg en Terblijt stroomde een waterbufferkom over en dat veroorzaakte een modderstroom, omdat de straat voor rioolwerkzaamheden was opengebroken. Mensen konden door de modder hun toilet niet meer doorspoelen. Water stroomde door de huiskamers. In Venlo stond onder andere het centrum blank. Het toont aan hoe kwetsbaar we zijn voor extreem weer.

Na de nacht van regen verregent de vrijdag. We komen de deur niet uit.

Een opmerkelijke waarschuwing aan het vergrijzende Europa komt vandaag van de OESO. Die stelt de groeiverwachting voor de wereldeconomie naar boven bij - van 2,9 naar 3,1 procent bij. Dat lijkt niet erg veel maar opmerkelijk is de reden ervoor: de hoge immigratiecijfers in verschillende OESO-landen, zoals het Verenigd Koninkrijk, Spanje, de VS, Australië en Canada. Volgens Clare Lombardelli, hoofdeconoom van de OESO, dragen de hoge immigratiecijfers bij aan een hogere arbeidsproductiviteit en -mobiliteit. In landen die kampen met personeelstekorten kunnen de nieuwkomers de productie stimuleren en de arbeidskosten drukken, schrijft de OESO. 'Dat is ongelooflijk welkom en op de lange termijn zal het onderdeel zijn van hoe we omgaan met demografische uitdagingen.' Je mag er toch vanuit gaan dat de formerende partijen dergelijke rapporten ook lezen?

Eindelijk iemand die het onomwonden zegt! Uit de column van Frits Abrahams in de NRC van eergisteren: 'De zanger en componist Joost Klein wordt alom geprezen om zijn verfrissende originaliteit, maar het spijt me niet dat ik moet zeggen dat ik het van meet af aan een onverteerbaar kolerelied heb gevonden. Onzinnig van tekst, onmuzikaal van compositie en onnozel van uitvoering.' Naar het begin van dit kwartaal

De Volkskrant, Bas van der Schot.

Zaterdag 04-05-2024

Vanavond zullen we naar de dodenherdenking op de Dam in Amsterdam kijken. Op televisie en in de hoop dat er geen verstoringen optreden. Dat sommigen Martin Bosma de rug zullen toekeren is een passend protest. Ik hoop dat het er veel zijn. Het is haast onverdraaglijk dat een zelfingenomen rechtspopulistische kwast als hij een krans gaat leggen, zoals het ook ongemakkelijk is dat hij voorzitter van de Tweede Kamer mocht worden. Een proto-fascist, een islamofobe haatzaaier, een man die wel eens met een NSB-speldje liep ('de prinsenvlag'), die Hitler eens 'een socialist' noemde en die vorig jaar nog zei: 'Omvolking is geen theorie; het is gewoon gebeurd. Het gebeurt om ons heen'. Ik ben er nog niet uit of ik bij Bosma's kranslegging zelf met mijn rug naar de tv zal gaan staan.

Het is vandaag overwegend zonnig met een maximumtemperatuur van 16 graden. In de loop van de middag zal er lang en veel regen gaan vallen. Het wordt een natte dodenherdenking. Naar het begin van dit kwartaal

Het bereik van de Britse storm Shadow raketten (bron: agenzianova.com)

Zondag 05-05-2024, Bevrijdingsdag

David Cameron, tien jaar geleden premier van het UK en de man die de onzalige beslissing nam een Brexit-referendum te houden en dus de man die aan het begin stond van de afbrokkeling van de EU, is nu minister van buitenlandse zaken. In een gesprek met persbureau Reuters in Kyiv zei hij van de week dat Oekraïne het recht heeft om doelen in Rusland te bestoken met Britse wapens. 'Het is hun recht om te beslissen hoe ze deze wapens inzetten, want ze verdedigen hun land. Ze zijn op illegale wijze binnengevallen door Poetin en moeten die stappen ondernemen'. Oekraïne was ondertussen al begonnen om Russische bases en voorraden in De Krim te bestoken met de Britse Storm Shadow raketten met een bereik van 300 kilometer. Met verder dragende raketten kan men ook de Krimbrug aanvallen. Uit angst voor escalatie waren de westerse mogendheden tot dusver niet bereid om langeafstandgeschut te leveren. Het Kremlin reageerde meteen getergd op Cameron en noemde zijn uitspraken een 'directe escalatie' van het conflict. Woordvoerder Peskov omschreef de opmerkingen van de minister als gevaarlijk en zorgwekkend. Hij zei dat de uitspraken het hele Europese veiligheidsbestel in gevaar kunnen brengen. Inderdaad, met de Storm Shadows kan Oekraïne het trage maar voortgaande Russisch offensief in problemen brengen door in het achterland de aanvoerlijnen van troepen en voorraden te bestoken. In de buurt van Adiivka hebben de Russen een legermacht van 20.000 man verse troepen verzameld, mogelijk voor een offensief richting Charkiv.

Het Westen heeft dus zijn vrees voor escalatie overwonnen. Er zullen meer langeafstandraketten geleverd worden. Hoe realistisch is een nucleaire reactie van Moskou? In zijn nieuwe boek 'Het Nieuwe IJzeren Gordijn' (Balans, 2024) zet Rob de Wijk de rode lijnen van Moskou sinds het begin van de oorlog op een rijtje. Lijnen die niet overschreden mochten worden en tot een nucleaire reactie zouden leiden. Het waren er nogal wat. Een jaar na de annexatie van De Krim in 2014 zei Poetin al dat hij zijn kernwapens gereed zou maken om het schiereiland te verdedigen. Voor de invasie van februari 2022 noemde hij de uitbreiding van de NAVO, een Oekraïens NAVO-lidmaatschap, de stationering van vreemde troepen en wapenleveranties aan Kyiv 'rode lijnen'. Dat deed hij in de 'ontwerpakkoorden' die hij toen naar Washington en Brussel stuurde. Het westen negeerde ze deels en Finland en Zweden traden toe tot het westers bondgenootschap. De gedeeltelijk bezette oblasts werden officieel 'Russisch grondgebied'. Die gebieden aanvallen zou de overschrijding van een rode lijn zijn. Toen Oekraïne Cherson heroverde, gebeurde er echter niets.

     Later kwamen er nieuwe rode lijnen van het Kremlin: de levering aan Oekraïne van Mig-29 jachtvliegtuigen en later de F16, langeafstandsraketten zoals de HIMARS en de ATACMS, oude opgekalefaterde Sovjettanks, moderne westerse tanks en luchtverdedigingssystemen zoals de Patriot. 'Al die rode lijnen werden door het Westen doorbroken'. Biden was eigenlijk tegen maar de Duitsers forceerden met hun levering van moderne Leopard 2A6-tanks dat Amerika de hypermoderne Abrams-tanks verstrekte. 'Hetzelfde gebeurde met de levering van de F16's. Biden was mordicus tegen. Maar samen met Denemarken richtte Nederland de F16-coalitie op'.

     Er kwamen meer rode lijnen uit Moskou. Zo waarschuwde het tegen het opleggen van een no-fly zone, een vliegverbod voor de Russen boven Oekraïne. Dat kwam er niet. 'Vanwege het escalatiegevaar was Biden doof voor dit soort ideeén'. Voor hem was China een grotere bedreiging. In maart 2022 verhoogde Poetin de staat van paraatheid van zijn nucleaire strijdkrachten. Ook voor het Westen waren er rode lijnen. Het wilde 'geen inzet van massavernietigingswapens, met inbegrip van chemische en nucleaire wapens en geen bedreiging van het NAVO-gebied'. Inmiddels wordt Rusland beschuldigd van de inzet van chemische wapens: het gifgas chloorpicrine zou zijn gebruikt om Oekraïense soldaten uit hun loopgraven te verdrijven. Dit middel werd tijdens de Eerste Wereldoorlog ook toegepast. Andere rode lijnen waren: geen aanvallen op treinen uit het westen richting Kyiv, het niet-aanvallen van graanschepen uit Oekraïne voor de kusten van Roemenië en Bulgarije, en geen aanvallen op elkaars vitale infrastructuren zoals onderwaterkabels en verwoestende cyberaanvallen tegen doelwitten op elkaars grondgebied.

    'De discussie over rode lijnen geeft aan dat in tijd van oorlog de leiders elkaar serieus nemen en uitgaan van rationeel gedrag', meent De Wijk. Dat mogen we hopen. Het geleidelijk passeren van diverse rode lijnen, dus een glijdende schaal van escalatie, leidde tot dusver niet tot een nucleaire reactie of een aanval op NAVO-territorium. Eigenlijk snap ik dat wel. Een aanval met kernwapens kun je maar één keer doen en leidt in elk geval tot de vernietiging van de aanvallende partij zelf. Ik denk dat Poetin dat heel goed weet. Deze hachelijke balanceeract op een smal randje kan nog jaren duren. Of niet.

Gisteravond keken we naar de dodenherdenking op de Dam. Tevoren had ik de vlag halfstok gehangen. De Dam was erg leeg. Tienduizend mensen hadden gereserveerd maar 6000 kwamen domweg niet. Vanwege de regen? Er schijnen ook mensen te zijn die denken dat demonstranten de kaartjes hadden weggekaapt. Er waren gelukkig geen verstoringen. Het tikken van regendruppels op poncho's en regenjassen was twee minuten lang het enige geluid, meldt NOS Nieuws. Op het moment dat kamervoorzitter Martin Bosma een krans legde zag ik wat mensen zich omdraaien of weglopen. Voor zonsondergang haal ik de vlag weer binnen en vanmorgen hang ik hem weer uit. De zon schijnt vrolijk, de eerste passantenboten vertrekken alweer. Naar het begin van dit kwartaal

Vanmorgen veel rondleidingen. De bakken met winterviolen zijn al weg.

Maandag 06-05-2024

Vanmorgen begint droog; een regenfront dreigt maar blijft mogelijk beperkt tot het zuiden des lands. Hier is het bewolkt en af en toe breekt de zon door. Mannen van de groendienst halen de bakken met de winterviolen weg. Ze bloeien nog rijkelijk en mooi. Laat ze toch staan, zegt Anna ieder jaar. Maar het is tijd voor de geraniums en die zijn ook mooi (om achter te zitten). Het is druk met cruiseschepen. Ik tel zes groepen toeristen rond een gids. Het verhaal over haven en sluis is rijk en ze blijven dus wel even staan luisteren. Anna gaat op de koffie bij Ria P. verderop. Om twaalf uur klinkt het maandelijks testloeien van de alarmsirenes. 's Middags doet ze boodschappen. Het blijft droog.

Afschrikking - deterrence - moet je onderhouden. Over de nucleaire respons van een kernstaat mag geen spoor van twijfel bestaan, dat is het beginsel van de afschrikkingsdoctrine. Iedere kernstaat weet dat en vandaar de term 'assured' in de afkorting MAD. Mutual Assured Destruction. Volgens de doctrine moet iedere leider dienen te weten dat hij bij een aanval met kernraketten op een andere kernstaat ook de eigen vernietiging over zich afroept. Poetin is er zonder twijfel ook van doordrongen. Al vóór zijn illegale invasie van Oekraïne zocht hij de grenzen van de afschrikking op en nog steeds rammelt hij met zijn nucleaire wapens. Niets vreest Poetin meer dan de inzet van westerse troepen in Oekraïne. Daar kan hij niet tegenop. Vandaag kondigt zijn ministerie van defensie aan tests te zullen gaan doen met tactische nucleaire wapens. Het zou een reactie zijn op ‘provocatieve uitlatingen en dreigingen van bepaalde westerse ambtenaren’, maar niemand weet wie ermee bedoelt worden. De opdracht komt regelrecht van de Russische president, zegt het ministerie. Rusland, het land met het grootste arsenaal aan nucleaire wapens, voerde zijn laatste nucleaire tests uit in 1990, een jaar voordat de Sovjet-Unie uiteenviel.

     Is er een grijs gebied waarin het gebruik van een beperkt tactisch kernwapen past? Gebruik op een slagveld is niet erg logisch, want dat treft evenzeer de eigen troepen, maar bijvoorbeeld op een stad in Oekraïne in een poging daarmee de strijd te beslissen? Bij wijze van destijds Hiroshima en Nagasaki? In de Russische doctrine gaat het dan om niet-strategische nucleaire wapens (NSNW’s), meer specifiek kruisvluchtwapens en ballistische raketten. 'Met een kleine nucleaire lading van ongeveer 10 kiloton kunnen kruisvluchtwapens en ballistische raketten een haven of vliegveld inoperabel maken. Ongeveer 800 meter rondom de inslag is alles vernietigd, maar op 3 à 4 kilometer valt de initiële schade mee', lees ik in de Militaire Spectator. Hm, ook bij tactische kernwapens zal de radioactieve fallout zich gemakkelijk over NAVO-gebied verspreiden zoals in 1986 bij de kernramp van Tsjernobyl bleek. Zo waren zelfs in 2021 wilde paddestoelen in Duitse bossen nog steeds radioactief besmet. Dus wat zal in zo'n geval de reactie van de NAVO zijn? Zoals ik gisteren schreef is het gebruik van een kernwapen een rode lijn voor het bondgenootschap, maar geldt dat bij een beperkte toepassing wel voor de Amerikanen? En onder Trump, bij wie de atoomparaplu boven Europa minder zeker is? Of moeten we dan op de Franse force de frappe rekenen?

     Ik meen wel eens gelezen te hebben dat de NAVO bij een beperkte inzet van een Russisch  nucleair wapen in Oekraïne geen nucleair antwoord zou willen geven, maar bij voorkeur reageert met een massale respons van conventionele troepen. Nog in 2021 zei de Franse president Emmanuel Macron dat Frankrijk niet met zijn nucleaire arsenaal zou riposteren bij een mogelijke Russische nucleaire inzet in Oekraïne. Maar let op! 'De omvang van het conventionele militaire vermogen dat de dertig NAVO-bondgenoten gezamenlijk kunnen genereren is veel groter dan wat de Russische Generale Staf op de mat kan leggen', zegt Frederik Wintermans in de Militaire Spectator. Hm. Als dat waar is, dan kan die sterke conventionele tegenzet van de NAVO vervolgens alleen maar voeren naar een volgende en zwaarder nucleaire reactie van het Kremlin, zou ik zeggen. De makke van oorlog is dat het duivelse escaleren nauwelijks te vermijden valt. Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 07-05-2024

De kabinetsformatie duurt nu 166 dagen. Daarmee staat de poging van domrechts om een regering te vormen op de vierde plaats van alle formaties. Gisteren liet weer een deelnemer zich al dan niet opzettelijk in de papieren kijken. Gidi Markuszower van de PVV. Over de betekenis ervan raken de talkshows niet uitgepraat. Volgens de politieke 'duiders' is deze week beslissend, maar dat kan ook volgende week zijn. Of volgende maand, want de deadline van 15 mei is niet heilig. In het document staat onder meer dat we het 'strengste toelatingsregime voor asiel ooit' krijgen. Het blijkt dat de rechtse politici serieus overwegen om een falende en wederrechtelijke procedure in België ook hier toe te passen. Geen alleenstaande mannen meer in de opvang. Duizenden bivakkeren op straat. De Belgische asieladvocaat Mieke van den Broeck noemde de situatie in België indertijd 'zelfs nog erger dan in Griekenland, in die overbevolkte opvangkampen. Daar hebben ze tenminste tenten, eten en drinken'. Als het hier al gek toegaat, bij onze zuiderburen kan het nog veel mallotiger. De regering in Brussel betaalt zichzelf al duizend boetes vanwege het negeren van een rechterlijk vonnis. Ik kan me niet voorstellen dat de staatsrechtelijke Omtzigt daarmee in kan stemmen, maar tegenwoordig is niks te gek.

Tja, zelfs als de vorming van een regering op rechts mislukt, zit een regering over links er helaas niet in. Want dat zou een redelijk alternatief zijn, maar de rechtspopulisten en de VVD hebben van Timmermans het menselijk equivalent van een ramp gemaakt. 'Right-wing populists need a bogeyman', schrijft de historicus Philippe Terr in zijn boek 'How The West Lost The Peace' (Polity, Engelse vert. 2023), maar dat geldt misschien ook wel voor links. Timmermans is natuurlijk een dankbaar mikpunt: te dikke buik, te intelligent, teveel Brussel, te vloeiend in teveel talen en te welvarend. Dus krijgen we nieuwe verkiezingen mag je verwachten, die daarna niets oplossen. Wat ons hiermee onthouden wordt zie je in de gemeente Arnhem. Die heeft een links-progressief stadsbestuur, bestaande uit onder meer GroenLinks, Partij voor de Dieren, PvdA en Volt. In Arnhem pakt men de asielcrisis (die een opvangcrisis is) aan. De stad heeft met het COA een grote deal gesloten voor het opvangen van vluchtelingen. De Gelderse hoofdstad gaat voor een periode van 30 jaar 1.700 permanente opvangplekken creëren, 1.000 meer dan de spreidingswet voorschrijft. Problemen oplossen in plaats van erover zeuren. Dat verdient navolging!

Klimaatadaptatie. Gisteren begon Rijkswaterstaat met het plaatsen van zes enorme pompen in de Afsluitdijk bij Den Oever.  Ze moeten zorgen voor een betere afvoer van water uit het IJsselmeer naar de Waddenzee. Het gemaal moet overstromingen voorkomen. Volgens Rijkswaterstaat stroomt er steeds meer water uit de rivieren naar het IJsselmeer. Dat moet afgevoerd worden en de oude spuisluizen kunnen dat niet aan. Ook kunnen ze water alleen naar de Waddenzee verplaatsen als het waterpeil daar lager is dan in het IJsselmeer. Met de stijgende zeespiegel kan er minder vaak gespuid worden, dus is er bij lager water meer capaciteit nodig (als ik het goed snap).

Mooie lentedag. De groendienst gaat verder met de schoonmaak rond de Lingehaven, maar de bakken met geraniums zijn er nog niet. We gaan naar de sportschool en de supermarkt. Vanmiddag de bovenste buurvrouw op bezoek. Ik stel de agenda op voor de vergadering van de Poëzieroute a.,s. vrijdag. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 08-05-2024

Een enkele keer gebeurt het: ik let niet op en bij het plaatsen van een blogpost verwijder ik hem per ongeluk. Zo ook vanmiddag. Pats! Stukje weg. Helemaal weg! Wat ontzettend stom! Paniek. Zin om me voor mijn harsens te slaan. Het begon met de jongste metingen van de zeewatertemperaturen in de tropische oceaangebieden. De stijging gaat alsmaar door zoals te zien in de grafiek. (Die kon ik terugvinden). Hij loopt van 1940 tot de eerste mei van dit jaar. Op zijn zachtst gezegd opmerkelijk. Wat zijn de gevolgen? Warmer zeewater kan bijvoorbeeld minder leven bevatten en zwaardere orkanen voortbrengen. Denk ook aan meer thermische uitzetting, dus meer zeewaterstijging.

Dat was het begin. Ik heb niet de puf om de hele blogpost nog een keer opnieuw te schrijven. Mijn stukje ging ook over de vondst van torenhoge PFAS-concentraties in de Jelsumervaaart ten noorden van Leeuwarden. Op één plek is de concentratie maar liefst negenhonderd keer groter dan de gangbare norm die vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) wordt gehanteerd. Er is geen Chemours zoals in Dordrecht. Wel een vliegveld. 'Wie op de kaart kijkt, ziet dat de Jelsumervaart pal naast de militaire vliegbasis Leeuwarden ligt. De hoogste PFAS-waarden zijn gemeten op de plek waar de vliegbasis aan het water grenst'. 

Verder had ik het ook nog over de lelieteelt in Noord-Limburg. De rechter verbiedt vandaag het gebruik van landbouwgif op een perceel naast een basisschool in Sevenum. Al eerder werd dat niet toegestaan in Beetsterzwaag en naast een basischool in Drente. De rechter sprak uit: 'Duidelijk is dat gewasbeschermingsmiddelen gezondheidsschade kunnen opleveren. Volgens rapporten van de Gezondheidsraad en het RIVM uit 2020 en 2021 bestaat er een verband tussen het gebruik van de middelen en zogenaamde neurodegeneratieve ziektes als Parkinson bij volwassenen, maar ook prenatale ontwikkelingsstoornissen bij kinderen.'

Vandaag is het droog, bewolkt en fris. Niet eens 15 graden. Agenda opgesteld voor de vergadering van onze VVE over een dag of tien. Zo, toch nog een stukje. Niet zo vrolijk, maar dit zijn nu eenmaal geen blijde tijden. Naar het begin van dit kwartaal

Links een Iskander-raket en rechts een KN-23.

Donderdag 09-05-2024, Hemelvaartsdag

Drie opmerkelijke berichten. Nieuwsmedia melden dat Poetin een mini-operatie zou hebben voorbereid tegen een van de Baltische staten. Dat zegt het hoofd van de Poolse militaire contraspionage. Volgens de contraspionagechef heeft de Russische president plannen gemaakt om de Estse stad Narva, gelegen aan de grens met Rusland, of een van de Zweedse eilanden binnen te dringen. Dat lijkt me een sterk verhaal, maar je weet het nooit met Poetin. Rob de Wijk noemt het een prikactie die hij al eerder voorspelde, 'horizontale escalatie' zoals de Russen vaker plegen te doen. De meerderheid van de bewoners van Narva zijn Russisch en ze worden in Estland niet erg gewaardeerd.

     Het tweede bericht. Volgens Oekraïne gebruiken de Russen bij hun aanvallen op steden en infrastructuur steeds vaker de Noordkoraanse KN-23 korteafstandsraketten (ook wel Hwasong-11ga genoemd). Dat zijn zeer verwoestende raketten. Een filmpje van een aanval nabij Kyiv toont een enorme krater in een bos, de bomen in een straal van 40 meter waren verbrand. De Noord-Koreaanse raketten werden ook ingezet in de regio Charkiv en aan het zuidelijk front bij Zaporizja. Opmerkelijk is dat deze raket dat hij technisch zeer onvolkomen blijkt te zijn. De Volkskrant spreekt van 'een pechraket'. Hij heeft een hoog mislukkingspercentage; de helft raakt uit de koers en explodeert in de lucht. De Noord-Koreanen hebben hun nieuwe wapenarsenaal nooit kunnen testen in een grote conventionele oorlog, maar die kans krijgen ze nu wel omdat het Russisch arsenaal van Iskander-raketten leeg begint te raken. Beide types raketten kunnen ook van kernkoppen worden voorzien.

     Het derde bericht. Nu Netanyahu toch bezig is met acties in de Gazaanse grensstad Rafah heeft president Biden besloten om een deel van de levering van de Amerikaanse wapenleveranties stil te zetten. Het gaat om de levering van 1800 2000-ponders en 1700 500-ponders, die zeker twee weken vertraging oplopen. Israël gebruikt dergelijke bommen om ondergrondse en verstevigde bunkers van Hamas te bombarderen. Daarbij kan veel nevenschade kan ontstaan door het wegvagen van woningen. Defensieve wapens zoals munitie voor het Iron Dome raketsysteem voor luchtverdediging blijven de Amerikanen wel leveren. Om de steun van de linkerzijde van de Democratische partij en hun aanzienlijke aanhang onder jongeren te behouden, moet de president wel iets doen. Per slot noemde hij een aanval op Rafah een rode lijn. Netanyahu heeft nog niet gereageerd.

Waarom deze drie opmerkelijke berichten en geen andere, vraag ik me af. Waarom zijn ze eigenlijk opmerkelijk? Tja, dat weet ik ook niet, alle drie betreffen oorlog en ze lossen alle drie niets op. Dat zie je vaker want de wereld is veel te groot om te begrijpen. Het universum trouwens ook. We weten niet eens of het heelal in werkelijkheid oneindig is. Misschien is het aantal opmerkelijke berichten die niks oplossen ook wel oneindig. Zijn er evenveel niet-opmerkelijke berichten? Bijvoorbeeld dat het vandaag zeer zonnig is? Op hemelvaartsdag is het wel vaker zonnig. Het regent op deze dag ook wel eens, dat zie je op een overzicht van het KNMI. Het regent dan eigenlijk vaker dan dat de zon schijnt. Mensen schijnen op hemelvaartsdag vroeg op te staan om te gaan dauwtrappen. Men zegt dat ze in Brabant de gewoonte hebben om op een vroeg uur achter de fanfare het bos in te gaan, waarmee ze alle dieren op de vlucht jagen. Geen van de deelnemers raakt echter de weg kwijt.

Hemelvaartsdag begint zeer zonnig met kleine wolkjes in de blauwe hemel. Later groeien die uit tot grotere formaten, tot een tamelijk lichte laag hemel en zon bedekt. Gefilterd licht beschijnt de drommen mensen die over het Eind naar de rivier lopen. Op Buiten de Waterpoort is een vierdaags foodtruck-festival dat Hoppaaa! heet. Het wordt ruim 20 graden in de middag. Wij gaan ook lopen om vanmiddag bij Tessa de verjaardag van Vajèn te vieren. Die wordt 12 jaar. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 10-05-2024 

In de afgelopen 20 jaar is de hoeveelheid energie die de aarde netto binnenkrijgt aanzienlijk gestegen. Ik schreef er meerdere keren over. Het versnelt de klimaatverandering. Bijna 90% van deze extra energie wordt in de oceanen opgenomen en warmt ze op, meldt het KNMI. Ik lees dat de ongewoon hoge temperaturen van de bovenste 2 meter van de oceanen (SST - seasurface temperatures) niet in klimaatsimulaties voorkomt. Dat is verontrustend, het zou kunnen betekenen dat er een factor werkzaam is die niet in de modellen zit. De extra opwarming van de Pacific valt nog toe te schrijven aan de El Niño (die nu afneemt) maar wat betreft de oorzaak van de ongewoon hoge temperaturen van de noordelijke Atlantische Oceaan in de laatste paar jaren tast men in het duister. Een onbekende factor zoals een nog niet opgemerkte lange cyclus in de oceaan? Meer hitte in de bovenste lagen van het oceaanwater betekent méér energie, méér verdamping, méér vocht in de atmosfeer en een kans op zwaardere orkanen. In het orkaanseizoen van 2023 viel al op hoe stormsystemen ongekend snel konden ontstaan. Men sprak van 'bombcyclones' en bombogenesis. Wetenschappers kijken ook met zorg naar de ontwikkeling van een La Niña dit jaar, de opvolger van de El Niño, die de ontwikkeling van stormsystemen in het noordelijk Atlantisch bekken versterkt. 'The impact of warming the ocean could lead to new classes of heatwaves we've never seen before', zegt Valerio Lucarini van de Universiteit van Leicester in het VK tegen de BBC.

The Guardian interviewde deze maand 380 klimaatwetenschappers. Hoe zien ze de toekomst. Kunnen we katastrofale opwarming nog afwenden? De antwoorden:  'Hopeless and broken', 'We live in an age of fools', 'I worry about the future my children are inheriting'. Liefst 77 procent van de respondenten denkt dat wereldwijd de temperaturen tenminste 2,5 graden boven pre-industrieël niveau zullen bereiken, een vernietigende graad van opwarming. Bijna de helft verwacht dat het meer dan 3 graden zal zijn en slechts 6 procent gelooft dat de 1,5 graden limiet nog gehaald zal worden. NB: dit zijn de mensen die er het meeste verstand van hebben.

Gistermiddag een gezellige verjaardag van Vajèn (12) met de familie bij Tessa & Jeff in de tuin (foto hier). Vandaag nog zo'n mooie dag als gisteren, maar minder wolken dus meer zon. Rond het middaguur is het bijna 22 graden. Opnieuw grote drukte in de straat (Hoppaaa foodtruck festival) en veel verkeer van boten door de sluis. We hebben het druk, Anna gaat op Zaila passen en ik doe de sportschool en de supermarkt. Vanmiddag zal ik de pont naar Sleeuwijk nemen, waar we bij Karen H. op haar woonboot een vergadering hebben van de Poëzieroute. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 11-05-2024

Zo verrassend was gisteren de aanval van de Russen over de grens ten noordoosten van Charkiv niet. Al weken bouwden ze er een concentratie van zo'n 35.000 man troepen op. Kyiv stuurde in allerijl versterkingen naar het gebied om de Russische opmars te stoppen. Het dorp Vovtsjansk, dat op zo’n 100 kilometer van de stad Charkiv ligt, werd de hele nacht bestookt met artillerie, raketten en zware zweefbommen waarna grondtroepen met pantserwagens de grens overstaken. Volgens het Oekraïense ministerie van Defensie werd de Russische aanval afgeslagen. Wel zouden de Russen een kilometer zijn opgerukt.

Over hoe een onleefbare planeet eruit ziet kunnen ze in de Braziliaanse deelstaat Rio Grande do Sul meepraten. Al bijna een week lang vallen er extreme wolkbreuken met zware overstromingen als gevolg. Hele steden en dorpen staan onder water. Er zijn honderden mensen verdronken of vermist. Honderduizenen moesten huis en haard verlaten. Ook kwamen honderden om bij overstromingen in het noorden van Afghanistan. Dat land is de afgelopen tijd eveneens getroffen door hevige regenval, waardoor duizenden woningen verwoest zijn en veel mensen niet weten waar ze heen moeten. Ondertussen blijft de regen vallen. Bij ons winden velen zich op over Joost Klein, die niet meer aan het songfestival mag meedoen omdat hij een vrouwelijke medewerkster bedreigd zou hebben. Of over de kabinetsformatie van de vier partijen die vandaag een laatste (of voorlaatste) wanhoopspoging doen om een kabinet te formeren dat de helft eigenlijk niet wil.

Gistermiddag samen met medebestuursleden Suzan en Joop (foto hier) op een van de nieuwe electrische pontveren van Riveer naar Sleeuwijk aan de overkant voor de bestuursvergadering van de Poëzieroute. Tegenwoordig moet je tevoren je kaartjes kopen via de website of een app. Dat is ons te ingewikkeld. Je kunt namelijk ook pinnen aan boord; dat is ietsje duurder. Maar er is aan boord geen plek waar dat kan en niemand komt langs. Dus varen we onbedoeld gratis mee. De woonboot van Karen H. en haar man ligt bij de invaart van de haven, direct naast de aanlegsteiger van het veer. Aan de andere kant is de jachthaven, die vol ligt met gemotoriseerde dozen. Een fraaie woonark op een verrukkelijk plekje! Dat hebben ze drie jaar geleden ontdekt. Tijdens het laatste hoogwater kon je overigens alleen via een geïmproviseerd drijvend steigertje vanaf de buren aan boord komen. Er heerst een aangename stilte, mede omdat de veerboten electrisch zijn en weinig motorgeluid hebben. Ik zou hier wel met Anna willen wonen. De vergadering is gezellig en dit keer niet opzienbarend. Het wachten is op de jaarlijkse gemeentesubsidie voor onderhoud van de route. We besluiten met een glas wijn en de terugtocht is opnieuw gratis. Tja, afwezigheid van personeel is een probleem van deze tijd. We steken de rivier over en varen langs Buiten de Waterpoort, waar een grote drukte heerst op het Hoppaaa Foodtruck evenement. Families liggen overal in het gras, kinderen zitten te smikkelen van ongezond voedsel, enzo.

     Naar verluidt was er gisteravond en vannacht overal in Nederland noorderlicht te zien. Ik heb ook gekeken maar niks gezien. Nieuwe observaties kunnen nog een aantal dagen lang want er was een mega-eruptie op de zon. De sterktste zonnestorm sinds 2003 tijdens de vorige zonnecylus. Vanochtend vroeg komt de zon stralend op. In de fietsenberging naast de lift in ons gebouw ontdekt een bewoner dat iemand er zijn behoefte heeft gedaan. Het stinkt knap. Raar, omdat de voordeur eigenlijk altijd dicht en op slot is, maar toch wist er iemand in zijn/haar nood binnen te komen. Op het festivalterrein moet je betalen om te poepen. Het wordt alweer druk bij ons. In de kuip van een Duits motorjacht aan de andere kant van de sluis staan ze vanmorgen om negen uur al (of nog?) lallend te zingen. Gelukkig vertrekken ze een uur later. Boodschapje, Kuier. Anna gaat vanmiddag op Zaila passen omdat een groot deel de familie druk doende is op het herdenkingsconcert in de oude Haarhorst voor Gorcums muziekicoon Ron Krop. Ik ga overigens vanmiddag naar een orgelconcert in de Grote Kerk. Naar het begin van dit kwartaal

Arjan Versluis op het Bátz/Witte orgel.(foto: gorinchemorgelstad.nl)

Zondag 12-05-2024

Het orgelconcert van gistermiddag in de Grote Kerk van stadsorganist Arjan Versluis was kort en vrolijk vanwege Hemelvaart en Pinksteren. Drie kwartier lang luisterden zo'n zestig mensen naar zijn vaardige improvisaties op een zevental psalmen en gezangen. Toen moest de organist hals over kop naar Zwijndrecht voor een ander concert. Wat klonk het Bätz/Witte orgel weer prachtig! En af en toe ook zeer krachtig. Omdat de stad vol toeristen is en men de kerkdeuren open liet staan, kwamen er steeds mensen nieuwsgierig binnenlopen. De toegang was gratis. Sommigen schoven de kerkbanken in en anderen liepen de hele kerk door. Ik vond dat totaal niet storend en wel gezellig, de kerk als sociaal middelpunt in de stad, ooit was dat misschien zo de gewoonte. Toen ik voor het concert door de Tinnegietersteeg naar de kerk liep, passeerde ik een oude dame die moeizaam ln dezelfde richtin liep. Ik ken haar, ze woont bij ons aan de overkant van de haven. Ik vertraagde mijn pas en vertelde dat ik naar een orgelconcert ging. Oh, wat interessant, reageerde ze. Op de Groenmarkt liep ik verder en even later zag ik haar opeens weer. Ze ging drie kerkbanken voor me zitten. Kort knikje. U had me op een idee gebracht, zei ze na afloop.

Na Nieuwsuur keken we toch maar naar het songfestival. Het gedoe rond de grappige snuiter uit Leeuwarden werd volledig genegeerd, behalve toen tenslotte de resultaten van de public vote in Nederland bekend gemaakt moesten worden. Geen feestelijk uitgedoste dame of heer die taalvaardig de douze points toekende, maar de baas van het spul die onverstaanbaar mompelend de cijfers doorgaf. Boegeroep in de zaal, overigens ook bij Israël. Ik kon me er niet over opwinden, de rel boeide me niet in deze wereld met wrede oorlogen Oekraïne en Gaza, waar vandaag het aantal dodelijke slachtoffers de 35.000 overschrijdt. 'United by music', het zou me wat. Om één uur was het voorbij, Zwitserland won dit jaar. Buiten was het rustig bij een heldere hemel. Het Hoppaaa Foodtruack festival om de hoek op Buiten de Waterpoort was allang gesloten, geen lallende jongelui in de straat. Ik dacht nog een kans te maken om eindelijk het noorderlicht te zien en klom de trap naast de sluis op waar het naast het havenkantoor donkerder is. Warmte van de dag hing er nog. Een tijdje gewacht, camera in de aanslag maar aan de noordelijke hemel was niks te zien. Misschien komt het omdat je vandaar naar het noorden door de lichtkoepel van de stad heen kijkt.

Nog dit weekeinde volgde er gisteren weer een nieuwe zware eruptie op de zon na de X5.8-klasse zonnestorm van de dag eerder. Ditmaal een X5.1. Dit zijn de zwaarste erupties, maar niet de allerzwaarste die kunnen voorkomen. Dat zijn de zeer uitzonderlijke super X-klasse zonnevlammen (zwaarder dan X10), uitbarstingen die tot tien keer zwaarder zijn dan een X-klasse zonnevlam. Gelukkig komen deze uitbarstingen niet vaak voor want de gevolgen op aarde kunnen zeer extreem zijn en leiden tot nog zwaardere schade bijvoorbeeld aan satellieten. De zwaarste uitbarsting tot nu toe was een X21 klasse zonnevlam. Men verwacht nog meer X-uitbarstingen in de komende dagen, dus kansen om alsnog het noorderlicht te zien. De huidige zonnecycus - de 25e - zou dit of het volgend jaar op zijn piek kunnen komen. Vandaag een warme dag, bijna 25 graden met een verkoelende noordoostenwind. We maken er een rustige zondag van. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 13-05-2024

Extreme hitte in Mexico. De afgelopen dagen liepen de temperaturen in Mexico op tot een ongekende 51,1 graden Celsius in de regio van San Luis Potosi aan de Caribische zijde. Het is de zwaarste hittegolf ooit gemeten in Noord-Amerika, al dagen aan de gang en het einde is nog niet in zicht, meldt persbureau Reuters. Er komen meer van die ondraaglijk hete dagen. Meer dan éénenvijftig graden! Ik moet denken aan wat de Ierse schrijver Paul Lynch van de sombere roman 'Lied van de profeet' (Ned vert. Prometheus Amsterdam, 2024) in een interview met De Volkskrant zegt: 'Wij zijn opgevoed met het bijbelse beeld dat het eind van de wereld een allesomvattende gebeurtenis is. Maar in werkelijkheid is het einde van de wereld een voortdurend terugkerend, lokaal verschijnsel...'

'Gasverbod is kansloos'!' kopt De Telegraaf op de voorpagina, alsof ze er blij mee zijn. 'En onbetaalbaar'. Het gaat om de doelstelling om in 2050 gasloos en klimaatneutraal te zijn. Wat er echt aan de hand is, is dat er (zoals het er nu uitziet) tot 2050 onvoldoende arbeidskrachten zijn om de broodnodige transitie uit te voeren. Zonder méér arbeids- en asielimmigranten zal het inderdaad niet lukken. Wie weet dringt het nog op tijd door tot de formerende vier partijen, die vandaag en morgen weer bij elkaar zitten.

Vanmorgen vroeg stemt de meerderheid het parlement van Georgië voor de derde keer vóór de wet die buitenlandse NGO's aan banden moet leggen. De wet is een kopie van een wet uit Rusland. Honderdduizenden pro-Europese betogers spreken van 'de Russische wet'. Met veel geweld slaat de oproerpolitie erop los. De demonstranten vrezen dat de wet zal worden misbruikt om oppositiestemmen in het land het zwijgen op te leggen. Nu de derde lezing van de wet wet door het parlement geweest is,volgen nog meer stappen, schrijft NOS Nieuws. In de plenaire vergadering moet de wet morgen nog bekrachtigd worden door het parlement. Daarna gaat de wet naar de president. Zij is tegen de wet en gaat waarschijnlijk haar vetorecht inzetten om de inwerkingtreding tegen te houden. Dat kan door het parlement weer ongedaan worden gemaakt.

In Gaza gaat de aanval van Israël in Rafah verder. Honderdduizenden vluchtelingen vluchten opnieuw. Ze trekken naar plaatsen waar het vaak ook niet veilig is. Elders in het noorden en midden van Gaza laaien gevechten op in plaatsen waar Hamas zich weer weet te hergroeperen in de verwoeste sectoren die Israël achterliet. Zo'n oorlog is niet te winnen en zolang dat het geval is, denkt Netanyahu in het zadel te kunnen blijven. De VS waarschuwde eerder al dat als Israël de aanval in Rafah doorzet 'bepaalde wapens en systemen' niet meer geleverd zullen worden.

'Er komt een tsunami aan diabetespatiënten aan' koppen veel media vanochtend. Het gaat om 1,4 miljoen mensen die risico lopen op diabetes type 2 (voorheen 'ouderdomsdiabetes' genoemd en ook wel - insulineresistentie'). Tegenwoordig krijgen ook veel jongere mensen het. Gevoegd bij de 1,1 miljoen mensen die het al hebben kun je van een duidelijke volksziekte spreken. De oorzaak ligt in een ongezonde levensstijl: te weinig bewegen, teveel suiker en koolhydraten, overgewicht, hoge bloeddruk, roken, drinken en sowieso in ouder worden. Ik zelf heb het al twintig jaar, schat ik, maar van meet af aan kan ik het prima reguleren met strikt suikervrij en vrij koolhydraatarm eten, voldoende bewegen (sportschool) en 3x daags 500 mg metformine. Ondertussen weeg ik doorgaans 7 kilo minder dan vroeger. Roken doe ik al bijna dertig jaar niet meer. En drinken? Nou ja, vier dagen niet, drie dagen wel, je mag ook wel één zonde hebben. Mijn bloedsuikerwaarden zijn altijd goed. In de loop der jaren ging minder eten vanzef. We eten dankzij Anna steeds vaker vegetarisch. Toevallig moet ik vandaag een nieuw gaatje in mijn broekriem knippen. Zelfregulatie is niet zo moeilijk.

     Het grootste deel van de dag is zonnig met 's middags 24 graden. We gaan sporten en naar de supermarkt. Buiten plaatst de groendienst langs de haven en de sluis de nieuwe bloembakken met bloeiende geraniums. We krijgen bezoek van Barbara, Nikita en Zaila. Er ontstaan meer wolken, maar volgens de Buienradar blijft het bij ons droog tot bij zeven uur vanavond. Maar wat gebeurt er om kwart over vier? Het regent opeens. Aaah, die geur! Naar het begin van dit kwartaal

Orka valt het roer van een zeiljacht aan in de Straat van Gibraltar.(beeld: RTL Nieuws)

Dinsdag 14-05-2024

Opnieuw viel een groep orka's een zeiljacht aan in de Straat van Gibraltar, meldt RTL Nieuws. In de afgelopen vier jaar komt het daar geregeld voor. Persbureau Reuters schrijft dat het gaat om een Sun Odyssey 519 met de naam Alboran Cognac, een charterjacht uit Palma de Mallorca dat 15 meter lang is. De twee opvarenden van de boot voelden eergisteren om 9 uur 's ochtends plotseling dat de boot geramd werd op de romp en op het roer. Al snel maakte het jacht water, waarop de crew een noodsignaal uitzond. Een olietanker pikte het duo op uit zee, in Marokkaanse wateren. Even later zonk de boot. Allemachtig, dt is niet mis. In 2008 en 2014 voeren we nog door de Straat. Toen nog zonder problemen. Dat zouden we nu niet meer doen. Hier een artikel over de mogelijke oorzaken voor het agressieve gedrag van deze walvissen. Of slechte ervaringen met jachten, of ze houden romp en roer voor een soortgenoot, of het is een spel. Hm.

'Kabinet negeert kamer en stemt in met pandemieverdrag WHO', kopt RTL Nieuws. Hier heb je dan te maken met het soort dilemma dat we onder de meerderheid van domrechts vaker zullen zien. Een belangrijke les uit de coronaperiode is dat we moeten zorgen nooit meer onvoorbereid een pandemie in te gaan. Om ons beter te beschermen heeft de WHO daar een mondiaal instrument voor ontwikkeld, waar al anderhalf jaar lang over gesproken wordt. Bovendien was Nederland nota bene een van de initatiefnemers! Mona Keijzer - wie anders - vindt dat er te weinig tijd was om de voorstellen te bestuderen. Ze wil een spoeddebat met minister Pia Dijkstra. De PVV is tegen een pandemieverdrag, zegt kamerlid Fleur Agema. 'Het lijkt erop dat het de richting op gaat dat rijkere landen zoals Nederland geld moeten gaan geven aan armere landen om hun pandemische paraatheid op orde te brengen, terwijl we die zelf niet eens op orde hebben'. Dat valt wel mee, sinds Covid-19 is er heel veel geregeld. Er komt trouwens voor de ratificatie nog een uitgebreide parlementaire behandeling. Overigens zijn ook Trump en de Republikeinen tegen het verdrag.

Vandaag verschijnt een nieuw klimaatrapport van het PBL. In ons land is het vanaf 1900 gemiddeld al 2,3 graden warmer geworden. Klimaatverandering veroorzaakt bij ons nu al grote risico's en dat zal in de toekomst alleen maar toenemen. Het gaat om problemen door bijvoorbeeld stortregens en zeespiegelstijging, een toename van zomerhitte en gevolgen van klimaatverandering in andere werelddelen - die ook voor Nederland economische gevolgen kunnen hebben. Natuurlijk zal extreme regenval veel vaker schade brengen en de samenleving ontregelen, maar droogte wordt een van de grootste risico's. Daardoor zal er niet genoeg water beschikbaar zijn voor beregening in de landbouw, natuur en uiteindelijk mogelijk ook voor drinkwater. Het komt allemaal bovenop de al bestaande verdroging, vermesting, verzuring en versnippering van ons land.

Vandaag is het opnieuw warm, 26,5 graden in de middag, maar het is winderig. Een vlagerige wind uit zuidzuidwest. Het levert in De Bilt de derde zomerse dag van 2024 op. In de loop van de avond zal er regen komen, mogelijk ook onweer. Anna krijgt vanmiddag haar vriendin van de Schuttersgracht op bezoek.

     Het is een halfjaar geleden dat mijn PSA werd bepaald. Toen was het 0,1 µg/L, dus ik laat me prikken en halverwege de middag zie ik mijn dossier bij het UMCU de uitslag: opnieuw 0,1 µg/L Prima! Volgende keer is in november. Hoe verliep de PSA-waarde sinds mijn bestraling in november 2021?

December 2021     1,1 µg/L

Januari 2022         1,3 µg/L

Mei 2022              0,9 µg/L

Augustus 2022      0,5 µg/L

November 2022    0,6 µg/L

Februari 2023       0,2 µg/L

Mei 2023              0,1 µg/L

November 2023    0,1 µg/L

Mei 2024              0,1 µg/L

Moge het zo blijven! Ik voel me dankbaar voor mijn behandeling in het UMCU, een gerichte hoogenergetische iridiumbestraling, en voor mijn geluk. Naar het begin van dit kwartaal

Eruptie in zonnevlek AR 3664 op de rand van de zon (Image Credit & Copyright: Sebastian Voltmer)

Woensdag 15-05-2024

De zeer actieve, chaotische zonnevlek AR3664 barst nog steeds uit met reeksen van erupties. Gisteren was er een trio van grote uitbarstingen, allemaal van het X-kaliber: X1.7, X1.3 en een enorme X8.7, later zelfs gevolgd door een X8.8, tot dusver de grootste van de huidige 25e zonnecyclus. Op Astronieuws zie je een prachtige foto van AR3664 met een kleinere eruptie van deeltjeswolken een paar dagen eerder. (Dus niet van de X8,8). Toch is het ding enorm groot; de aarde zou er onder passen. Als de bundel van deeltjesstraling in onze richting is, volgt hij de lijnen van het magnetisch veld en zorgt voor poollicht. Voorlopig genoeg kans om dat ook bij ons te kunnen zien.

De Nederlandse economie kwakkelt. In het eerste kwartaal van dit jaar kromp de economie met 0,1 procent, blijkt uit cijfers van het CBS. Dat zit hem vooral in de industrie die met 3,8 procent daalde. Maar volgens een ander rapport van hetzelfde CBS zijn we toch een rijk en gelukkig land. Die welvaart gaat wel ten koste van de volgende generaties. Dat komt omdat we de natuur laten verkommeren, te weinig doen tegen klimaatopwarming en stikstof, omdat de overheid en andere instituties vastlopen, zoals de rechtspraak, de woningbouw, corruptie toeneemt en de zorg, het onderwijs en het pensioenstelsel kwetsbaar zijn.

De partijen VVD en NSC wilden in het begin niet verder gaan dan gedogen, maar nu willen ze toch partijleden leveren voor het nieuwe kabinet. Wilders wist ze steeds meer in het formatieproces te zuigen, vooral nadat hij voor zichzelf het premierschap afwees. Dat én de afspraak voor een 'programkabinet' op afstand van de Kamer trok Omtzigt en Yesilgöz de fuik in. Voor het slagen van die constructie worden de vaardigheden van de aanstaande premier cruciaal, schrijft De Volkskrant vanmorgen. Omdat er geen automatische meerderheden in het parlement zijn, zeker niet in de Eerste Kamer, zullen er zaken gedaan moeten worden met de oppositie en 'zal er veel worden gevraagd van de strategische-politieke vaardigheden van de nieuwe premier'. Zou dat Plasterk zijn? De PvdA zal hem eerst royeren als lid.

Er is vanochtend meer bewolking dan de vorige dagen. De zon schijnt er flets doorheen. Het wordt toch nog 21 graden. Ik rijd maar eens naar de werf; het lijkt me goed om af en toe mijn gezicht te laten zien. Dulce staat onder plastic bedekking onaangeroerd in de loods (morgen een foto). Ik spreek Maarten en Wolter-Jan en later ook Benno. Wanneer denken ze aan onze boot te kunnen beginnen? Er wordt wat gecalculeerd en gerekend; de conclusie is: ergens in juni. Een aantal andere klussen moet eerst. De restauratie van ons dek, in delen, plus het aanbrengen van het flexiteak, het dekbeslag en de opbouw van de railing, de kooi met zonnepanelen, de windgenerator, alle electrische verbindingen, de mast en de wanten - het duurt zeker een paar maanden. Dan blijft er hooguit een stukje van september/oktober over om nog wat te varen en te genieten van ons herstelde schip. Het is niet anders.

     Het blijft vanmiddag lang bewolkt en droog in Gorcum, maar het nieuwe regenfront nadert. We passen op Bobby, het hondje van de buren. Tessa komt langs voor de lunch. Tegelijk met het bericht dat de Slowaakse premier Fico bij een aanslag zwaargewond is geraakt komen de media met het nieuws dat bij ons in Den Haag de kabinetsformatie op de valreep opeens stagneert. Waar het over gaat is niet duidelijk, NSC en VVD beschuldigen elkaar de zaak te traineren. Een eventueel hoofdlijnenakkoord kan mogelijk pas morgen gepresenteerd worden. Het is bijna vier uur; buiten regent het. Naar het begin van dit kwartaal

Dulce in de loods van Jachtwerf Rexwinkel in Numansdorp (foto van gisteren).

Donderdag 16-05-2024

Ik keek vannacht tot bij half één. Voorlopig zullen we het moeten doen met een kabinet van rechts met ultrarechts. Het meest rechtse kabinet ooit, volgens De Volkskrant. Nederland schaart zich in het rijtje nationalistische staten in Europa: Hongarije, Italië en Slowakije. Staten die eenheid en invloed van de Unie zullen verzwakken en dat gebeurt op een dag dat China en Rusland de strategische banden met elkaar aanhalen. 'Nederland eerst' wordt Europa laatst. Vanmorgen kijk ik naar de presentatie van het hoofdlijnenakkoord. Een curieuze ophoping van een groot aantal slechte en vooral ondoordachte maatregelen. 'Hoop, lef en trots' gaat niks worden en voorzover er wel iets van terechtkomt, zal het ons land verder achterop brengen.

     Vanmorgen regent het. Somber weer. Ik lees het akkoord door. Nogal wat voornemens zullen voorspelbaar stranden in Brussel, zoals versoepeling van het mestbeleid en een opt-out voor het asiel- en migratiebeleid. De EU is geen à la carte restaurant. VK-journalist Keulemans ziet een kryptische zin in het akkoord, namelijk 'Er wordt niet gestuurd op gedwongen krimp van de veestapel, maar instandhouding van belangrijke natuur'. Dat is een doordenker. 'Surrealistische wartaal'. Kleine natuurgebieden moeten bijvoorbeeld verdwijnen. Van der Plas zegt dat ze het meest trots is op dat de rode diesel voor boeren terugkomt. Zo? Dan kunnen boeren en tuinders weer goedkoop veel fossiel opstoken. De BTW op boeken en muziek gaat van 9 naar 21 procent. Enfin, zo kun je doorgaan. Wat een intellectuele armoede. En het constitutioneel hof van Omtzigt? Dat zou gehakt maken van het asiel- en stikstofbeleid van het nieuwe kabinet.

     Het barst ook van de voordelen voor aandeelhouders en andere rijke mensen. Zo wordt de juist ingevoerde belasting voor aankoop van eigen aandelen weer ingetrokken. Dat kost de schatkist 800 miljoen euro per jaar. De verlaging van de MKB-vrijstelling wordt ingetrokken. Bedrijven mogen meer rente aftrekken van hun winsten en ze betalen dus minder winstbelasting. Het belastingtarief voor directeuren/grootaandeelhouders gaat omlaag en grootverbruikers van gas gaan minder energiebelasting betalen. Daarentegen gaat het minimumloon niet omhoog, dus meer armoede bij laagbetaalden en uitkeringstrekkers. Typische VVD-punten. Dat valt me tegen van Wilders. Met 130 kilometer per uur zal deze coalitie VROEMM met grote snelheid over de kop slaan en in de berm belanden.

Anna haalt vanmorgen de boodschappen en 's middags haal ik er nog wat, want we krijgen een lang Pinksterweekeinde. Het is inmiddels droog en zelfs zonnig; het wordt exhter amper 20 graden. In het parlement begint het gedonder al. Kamervoorzitter Bosma van de PVV raakt in de clinch met kamerleden over het betitelen van zijn partij als 'extreemrechts' door Laurens Dassen. Bosma vindt dat partijen of leden niet zo genoemd mogen worden, omdat het volgens hem gelijk staat aan een 'nazi-vergelijking'. 'Als je als partij jarenlang rechters verdacht maakt, journalisten tuig noemt en van groepen Nederlanders zegt dat ze er niet bij horen, dan kan die term', aldus Dassen. Inderdaad, wanneer het eruitziet als een eend, zwemt als een eind en kwaakt als een eend, dan... Bosma weigerde zijn woorden terug te nemen. Veranderende mores, dat belooft nog wat. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 17-05-2024

Op 41 lichtjaren afstand van de aarde analyseerde men met de JamesWebb ruimtetelescoop onlangs een rotsachtige exoplaneet met een atmosfeer. Het gaat om de vijfde planeet rond de zonachtige ster 55 Cancri. De naam van de ster ontleende men aan het sterrenbeeld Kreeft waar hij te vinden is. De exoplaneet heet 55 Cancri e en werd al in 2004 ontdekt en kreeg in 2015 de naam Janssen naar Zacharias Janssen (ca. 1585 - ca. 1632), een nogal omstreden Nederlander die betrokken zou zijn geweest bij de ontwikkeling van telescopen. Hij woonde in Middelburg en was onder meer valsemunter en misschien daardoor is de naam 'Janssen' voor de exoplaneet niet ingeburgerd. 55 Cancri e is een superaarde; hij is tweemaal zo groot als onze aarde en staat van de vijf exoplaneten het dichtst bij zijn zon.

     In 2004 waren exoplaneten nog bijzonder. Sindsdien zijn er bijna 6000 ontdekt, waaronder veel reusachtige gasplaneten (zoals onze Jupiter) en rotsachtige planeten zoals de aarde. Die wekken natuurlijk de belangstelling van astrobiologen die op zoek zijn naar buitenaards leven. Vandaar dat de JW ruimtelescoop ook 55 Cancri e aan een nader onderzoek onderwierp. Hij staat veel dichter dan de aarde bij zijn ster waar hij in 18 uur omheen draait, altijd met dezelfde zijde naar die zon gericht. De andere kant is altijd in duister gehuld. De zonzijde is erg heet. Men denkt dat het een borrelend oppervlak is van hete magma.

     De verdere analyse vind ik erg knap. Omdat de planeet zo dichtbij zijn zon staat, kan de JW hem niet rechtstreeks fotograferen. Wel kan men de subtiele veranderingen in het licht van het 55 Cancri-stelsel meten als de planeet achter de ster langsgaat. Dat zie je hierboven. Dan trekt men de lagere helderheid van het infrarode licht af van de grotere helderheid als hij naast 55 Cancri staat. Het verschil is de hoeveelheid licht die van het planeetoppervlak komt. Daaruit kan men de oppervlaktetemperatuur van de planeet afleiden. Die zou 2200 graden moeten zijn, maar in werkelijkheid mat men slechts 1500 graden - een aanwijzing dat er hitte wordt afgevoerd naar de nachtzijde. Voor dat transport moet er dus een atmosfeer op 55 Cancri e zijn, wat niet verwacht werd. Vanwege de hoge temperatuur zou de atmosfeer allang verdwenen moeten zijn. Men veronderstelt daarom dat de atmosfeer voortdurend wordt aangevuld met gassen die ontsnappen uit de hete magma-oceaan aan het oppervlak.

     Ik vind het mooi dat er zoveel is af te leiden uit zo weinig meetgegevens. Omdat de toestand van 55 Cancri e lijkt op die van de rotsplaneten aarde, Venus en Mars, die in het verre begin van ons eigen zonnestelsel ook magma-oceanen aan hun oppervlak hadden, hopen de onderzoekers te leren hoe rotsplaneten hun atmosferen weten te behouden, atmosferen waar in latere fasen leven in kan ontstaan.

Op de voorpagina van de Telegraaf biedt Ronald Plasterk vanmorgen zijn excuses aan Pieter Omtzigt aan. 'Sorry Pieter!'. Als hij dat eerder had gedaan, was het misschien geloofwaardig geweest. Dat hij het nu pas doet om de weg naar zijn premierschap te effenen, maakt het wel erg een gelegenheidsexcuus. Onder de oppervlakte is het een bedelbriefje. De jongeren van NSC zien vanochtend via X het premierschap van Plasterk niet zitten. 'Heel leuk deze excuses, maar de vorige informateur Gom van Strien moest aftreden vanwege een fraude-onderzoek. Waarom zou @RPlasterk dan wel premier mogen worden, nog tijdens een fraude-onderzoek. Nw SocContract, rug recht houden!' Inderdaad, de UvA onderzoekt de slinkse toeëigening door Plasterk van patenten uit publiek gefinancierde studies. Hij bungelt nu aan een touwtje van zijn eigen universiteit. Voor wie wil weten hoe het zit, leze dit artikel van 22 maart 2024 van Bas Haan. Nu afwachten of Pieter sterk in zijn schoenen blijft staan.

     Ook bij de VVD beginnen de echte liberalen zich eindelijk te roeren. Oud-staatsecretaris Dick Dees roept op tot een nieuw Liberaal Manifest, meldt Petra de Koning in de NRC. Zijn oproep wordt ondersteund door Ed Nijpels, Johan Remkes, Loek Hermans, Han ten Broeke en Jan Franssen. Wel mosterd na de maaltijd, moet ik zeggen.

Vandaag passeert het verwachte regenfront. Het KNMI heeft code geel afgegeven voor wateroverlast in Limburg. Het front trekt meer zuidelijk langs dan verwacht en treft ons nauwelijks. Het is overwegend bewolkt en krap twintig graden. We gaan naar de sportschool maar niet naar de supermarkt, want gisteren hadden we alle boodschappen al binnen. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 18-05-2024

Gisteravond schreef ik dat het grootste deel van het regenfront zuidelijk langs ons heen passeerde. Je ziet dat goed op de kaart van de weerradar. Veel regen viel over het zuidoosten van België en Luxemburg, maar ook in delen van Frankrijk en Duitsland (Saarland). In de gemeente Voeren bij Maastricht stonden door het vele water de straten blank en liepen kelders onder. Mensen die niet op tijd hun huizen konden verlaten, werden dringend verzocht het in huis hogerop te zoeken. De snelweg A2 werd over de grens ten zuiden van Maastricht deels afgelsoten. In Limburg werden twee campings ontruimd vanwege dreigende wateroverlast. Bij ons trok een veel minder zware buienlijn over het zuiden en midden van het land.

     Een zonnig begin van de dag. In de loop van vandaag, waarschijnlijk in de middag, zal er opnieuw veel regen overtrekken. Dan zitten we op een partyboot ergens op de Linge, want onze buurman Lourens werd van de week 80. Daarom publiceer ik dit stukje al vroeg vandaag.

Gisteren was er een gesprek tussen Omtzigt en smekeling Plasterk. Dat zou de lucht tussen beiden moeten klaren zodat laatstgenoemde toch premier mag worden. Over de uitkomst is vanmorgen nog niets bekend. Laat Omtzigt hem nog wat langer bungelen?

In zijn wekelijkse Nieuwsbrief (alleen voor abonnees NRC) schrijft parlementair journalist Tom-Jan Meeus deze week over het hoofdlijnenakkoord: 'Het akkoord liet vervolgens zien dat het nieuwe kabinet plannen heeft (inzake asiel, migratie, stikstof, etc.) waarmee het gemakkelijk in botsing kan komen met twee andere instituties: de rechtelijke macht en de Europese Unie. Voor de PVV niet per se een nadeel: die fractie vaart vaak met genoegen uit tegen deze instituties.' Precies, als die maatregelen niet lukken, dan ligt de schuld niet bij het bestuurlijk onvermogen van het kabinet maar bij de rechters en Brussel. Wilders zal het luidkeels verkondigen. Zo zal hij bij herhaling de rechtstaat ondermijnen, zonder dat de andere drie partijen er iets van zullen zeggen. Listig want electoraal zeer voordelig. Dit kabinet zit niet lang; we zijn op weg naar een echt Wilders1. Naar het begin van dit kwartaal

Aan boord van de "Terra Nova' vierden we de 80e verjaardag van buurman Lourens. Hier gisteren in het Merwedekanaal

Zondag 19-05-2024, 1e Pinksterdag

We hebben gisteren maar geboft met het weer. De 80e verjaardag van onze buurman Lourens G. werd gevierd met familie, vrienden en buren op het binnenschip Terra Nova, een varend monument gebouwd in 1929. In stralende zonneschijn liepen we naar de Handelskade, waar de boot lag afgemeerd. De tocht duurde een uur of vier en voerde ons voorbij de schitterende landschappen langs de Linge, via Leerdam naar de sluis van Asperen, waar we weer omdraaiden voor de terugvaart. Onderweg waren er in het ruim een feestelijk lunchbuffet, een pubquiz en toespraken. Gelukkig werd er niet veel gezongen; één keer voor de jarige en een keer in de bar in het ruim. Bij de prijsuitreiking aan dek vielen er druppels, maar dat duurde niet lang. Even voor vijf uur liepen we met roodverbrande neuzen naar huis. Een uurtje later begon het voorspelde onweer met veel regen en hagel. Het duurde niet lang.

      Vandaag is het eerst bewolkt maar de zon komt stralend op als de wolken weer weg zijn. Vandaag vieren we bij ons een uitgestelde moederdag voor Anna. Om zeven uur vanmorgen begint ze al met het bakken van een cake en een rabarbertaart. Om twee uur komen Barbara en Tessa langs met Vajèn en Lina-Mae. Buiten rommelt onweer, de eerste regendruppels maken kringen in het water.

In het hoofdlijnenakkoord van rechts/extreemrechts staat dat de BTW op boeken van 9 naar 21 procent omhoog gaat. Daarmee zullen we op eenzame hoogte staan in Europa. Iemand zocht dat uit. Het zal de ontlezing verder doen stijgen.

BTW op boeken in Europa:

België  6 procent

Duitsland  7 procent

Tsjechië  10 procent

VK en Ierland  0 procent

Zweden  6 procent

Zwitserland  2,5 procent

Frankrijk  5,5 procent

Griekenland 6,5 procent

Italië  4 procent

Luxemburg  3 procent

Oostenrijk  10 procent

Portugal  6 procent

Ondertussen stijgt de twijfel aan de integriteit van Plasterk. Bas Haan en Hugo Lochtenberg zetten in een nieuw artikel in de NRC uiteen dat de patentenkwesite een steeds groter probleem wordt voor de beoogd premier. Ze spraken met een octrooi-specialist die ook door Omtzigt werd benaderd. Plasterk dreigt juridisch en financieel in de problemen te komen. Er is inmiddels aangifte tegen hem gedaan wegens valsheid in geschrifte en overtreding van de wet economische delicten. 'Kern van het probleem voor Plasterk is dat hij in alle patentaanvragen ten onrechte claimt de enig uitvinder te zijn. NRC onthulde dat de geclaimde methode om kankertherapieën te maken niet door Plasterk werd ontwikkeld, maar door wetenschapper Jan Koster van het Amsterdam UMC met wie hij samenwerkte. Plasterk eigende zich daarmee met publiek geld gefinancierde wetenschappelijke kennis toe, om die vervolgens voor eigen gewin te verkopen'. In het eigen onderzoek heeft het Amsterdam UMC inmiddels met de hulp van een octrooi-jurist en de betrokken UMC-kankeronderzoeker vastgesteld dat Plasterk ten onrechte het alleenrecht op de patenten claimt, zo bevestigde de kankeronderzoeker eerder aan NRC. Er zouden in beginsel grote bedragen aan schade bij Plasterk geclaimd kunnen worden. Het artikel bevat meerdere verdachte feiten en het ziet er steeds meer naar uit dat Wilders na Gom van Strien zijn tweede miskleun heeft gemaakt.

     De kansen van Plasterk op het hoge ambt slinken met het uur. Vanmorgen zegt VVD-coryfee en ex-informateur Johan Remkes in WNL op Zondag dat de kandidaat geen premier moet worden. Hij adviseert Plasterk om zijn 'conclusies te trekken', omdat de integriteit van het ambt van premier boven alle twijfel verheven moet zijn. Pikant, Yesilgöz zat ook bij WNL. Ze vond het maar 'ongemakkelijk'. Het houdt niet op: De Volkskrant meldt dat Plasterk aan - godbetert - Sywert van der Linden begin juni 2021, dus vlak na die de overheid had bedonderd met zijn mondkapjesdeal, om geld had gevraagd. Soort zoekt soort, zou je haast zeggen. Hij zocht investeerders voor zijn bedrijf Frame Therapeutics, dat hij  in 2022 voor 32 miljoen euro verkocht aan het Duitse bedrijf CureVac. Het gaat niks worden met Plasterk. Overigens werd hij tot dusver nog niet eens officieel als kandidaat-premier aangekondigd, waarschijnlijk omdat Wilders en Omtzigt er geen overeenstemming over hadden. Maar met het opzichtig excuus op de voorpagina van De Telegraaf maakte Plasterk, die niet kon wachten, het zelf publiek.

     Even na drie uur vanmiddag meldt politiek redacteur Xander van der Wulp op NOS Nieuws dat het premierschap van Plasterk steeds onwaarschijnlijker wordt. Dat kan voor grote vertraging gaan zorgen bij de formatie. De vraag is met wie Wilders nu gaat komen. Binnen zijn 'partij' zouden geen kandidaten zijn.  Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 20-05-2024. 2e Pinksterdag

Met behulp van NASA-data zette klimaatwetenschapper Leon Simons deze grafiek in elkaar. Boven (en links) zie je de inkomende straling van de zon op aarde sinds het jaar 2000 en onder (en rechts) de straling die het aardoppervlak terugkaatst. De gereflecteerde straling heeft een lagere frequentie en zit vooral in het infrarood. Die uitstraling wordt deels geblokkeerd door steeds meer broeikasgassen in de atmosfeer, dus CO2, NH4, N20 en H2O. Koolstofdioxide, methaan, stiksofdioxide en waterdamp. Die warmte blijft ingesloten en warmt de aarde op. Gewoon natuurkunde van de middelbare school, iedereen kan het snappen. De stralingsbalans van de aarde raakt steeds verder uit evenwicht door een groeiende absorptie van zonlicht. Kijk meteen even naar de bovenste curve, die van inkomend zonlicht. Ook die zie je sinds 2019 wat stijgen, de hoeveelheid inkomende straling van de zon neemt wat toe sinds het begin van de 25e zonnecyclus, waarin we ons sinds enige jaren bevinden en die duurt tot 2030. Het draagt een beetje bij aan de opwarming. Omdat die toegenomen straling 15 procent meer ultraviolette straling bevat, kun je beter het volle zonlicht mijden en je goed insmeren met zonnebrandcrème.

Maar toch even een schep dieper. Hoe komt het dat broeikasgassen wél de inkomende warmtestraling van de zon doorlaten maar de uitgaande warmtestraling veel minder? Dat komt door de golflengte van die gassen. De inkomende straling heeft ultraviolet, een hoge frequentie en een korte golflengte dus. De door het aardoppervlak teruggekaatste, infrarode warmtestraling heeft een veel lagere frequentie c.q. een langere golflengte. In het plaatje hieronder zie je het absorptiespectrum van die straling. Hoe hoger de curve, hoe meer straling wordt doorgelaten. Je ziet een grote blokkade (lagere curve) bij de broeikasgassen, met name een enorm gat bij de golflengte van CO2 maar ook lage waarden bij waterdamp, methaan (NH4) en deels N20. Dus hoe meer broeikasgassen de atmosfeer bevat, hoe meer blokkade van uitgaande warmtestraling. Zo eenvoudig is het.

(Uitgaande straling bij de top van de atmosfeer met daarin de absorptie bij bepaalde golflengten van diverse broeikasgassen. De rode lijn is de zogenaamde ‘black body’ emissie van 294 °K. Bron NASA)

De moleculaire eigenschappen van broeikasgassen kun je niet veranderen. Beide curves laten echter klip en klaar zien waar de oplossing ligt: minder verbranding van fossiele brandstoffen. Hoe minder uitstoot en hoe minder broeikasgassen in de atmosfeer de uitstraling van warmte belemmeren, hoe eerder we een evenwicht bereiken tussen inkomende en uitgaande zonnewarmte. Die oplossing ligt al decennialang voor de hand, maar wordt door de wereld niet gekozen. Wie wil kan er hier meer over lezen.

Vandaag een dag van wolken, zon en buien. Tussen de regens door naar de sportschool. 's Middags halen Tessa en Vajèn Anna op om met zijn drieën naar de Swan-market (?) te gaan op de Groenmarkt. Ze keert terug met een mooie wikkelrok, maar het regende soms wel erg.

     In de middag blijkt dat Ronald Plasterk ervan afziet kandidaat-premier van Nederland te worden. Het bericht stond uiteraard als eerste in De Telegraaf. 'Ik ben niet langer beschikbaar om de leider van het kabinet te worden', staat in een verklaring. Hij noemt aantijgingen aan zijn adres 'in essentie onwaar en voor het overige futiel', maar noemt de beeldvorming wel 'belemmerend voor mijn eventuele functioneren als minister-president.' Mooi, daar zijn we vanaf. Je kunt op zijn minst erkennen dat Omtzigt het met zijn twijfel het bij het goede eind had. De grote vraag is met wie Wilders nu voor de dag zal komen. Naar het begin van dit kwartaal

De hagelbui van gisteren.

Dinsdag 21-05-2024

Gisteren vielen er aan het eind van de middag zware regenbuien in de noordelijke provincies, vooral in Friesland. Door een wolkbreuk liepen in Buitenpost straten onder. Op het hoogtepunt stond er op sommige plekken 25 tot 30 centimeter water. De begane grond van een woonzorgcentrum in het dorp moest ontruimd worden. Ruim twintig bewoners bracht men naar een andere plek in het gebouw. In sommige woningen kwamen grote hoeveelheden hagel via de toiletpotten naar boven. Dat gebeurde ook in het deels ontruimde woonzorgcentrum. 'De wolkbreuk kon gebeuren door het temperatuurverschil tussen de grond en de koude bovenlucht', zegt meteoroloog Rico Schröder tegen NOS Nieuws. 'Hoe groter het verschil tussen de twee, hoe zwaarder de buien zijn. Die buien gaan dan ook steevast gepaard met hagel en onweer'. De tweede factor was dat er weinig wind stond. 'Dergelijke buien kunnen spontaan ontstaan, waardoor vooruitkijken op een weerapp als Buienradar geen zin heeft', zegt Schröder. 'De atmosfeer ontploft als het ware. Als je dan 2 uurtjes vooruitkijkt, dan lijkt het droog te blijven. Je moet daardoor in zo'n geval puur naar het actuele radarbeeld kijken'.

Vanochtend is het opnieuw zonnig, maar met meer sluierbewolking. Voor vandaag heeft het KNMI echter vanaf 15.00 uur code geel afgekondigd in het zuiden, midden en westen van het land vanwege onweersbuien. De onweersbuien beginnen in de loop van de dag in het zuiden. Plaatselijk kan in een uur meer dan 30 millimeter regen vallen met hagelstenen van 1 tot 2 centimeter doorsnee. Daarnaast worden plaatselijk windstoten tot rond de 70 kilometer per uur verwacht. Maar vooralsnog is het aangenaam weer, waarbij het 's middags 23 graden wordt. Ik doe wat boodschappen in de stad voor de vergadering van onze VVE, die vanavond bij ons zal plaatsvinden. Anna gaat in de middag met een vriendin naar een kringloopzaak aan de Spijksedijk. Ik ben benieuwd. Om vier uur komt ze terug met een z.g.a.n. tafelventilator voor € 7,50.

     Ondertussen nadert het buienfront uit het zuidoosten. Het wordt tegen zessen hier verwacht, maar even na vier uur klinkt gerommel en dienen de eerste druppels zich aan. Op sommige plaatsen zal in korte tijd veel regen vallen. Op sommige plaatsen wel 50 millimeter. Normaal valt in heel mei gemiddeld over het land 58 mm. Mei is in het midden en zuiden tot dusver al een kletsnatte maand en vooral in het zuidoosten van Brabant en in Limburg is op meerdere plaatsen al meer dan 100 mm gevallen. Ook april was somber, nat en warm (vooral door de warme nachten). Er viel toen 93 mm verspreid over het land en daarmee staat april 2024 op een derde plaats na 1998 (98mm) en 1903 (113mm). Een eenduidige oorzaak van het natte weer is moeilijk te vinden, aldus Buienradar, maar El Niño en de ongewoon hoge temperaturen van de Atlantische oceaan hebben april 2024 mogelijk een stuk natter dan gebruikelijk gemaakt. Of dat ook voor mei geldt?

In Overijssel bereidt men zich voor op een hoogwatergolf in de IJssel door de overvloedige regen. De waterstand bij Deventer was rond het middaguur 4,28 meter boven NAP en daar komt volgens de verwachting van Rijkswaterstaat morgen nog eens bijna 1 meter bovenop. Ook donderdag wordt een bak met regen verwacht. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 22-05-2024

Het onweer viel gisteravond wel mee, hagel viel er niet, regen wel: zo'n 20 mm. Over de hele maand mei kregen we tot vandaag 83 mm. In andere delen van het land viel meer regen en ontstond opnieuw wateroverlast. In verschillende plaatsen moesten straten worden leeggepompt. Vooral in Noord-Brabant was er gistermiddag al flinke wateroverlast. Door harde windstoten vielen bomen om in Amsterdam en woeien pannen van daken. De ANWB meldde gisterenavond de drukste avondspits van het jaar met ruim 1150 kilometer file. Vandaag is het overwegend bewolkt met een enkele bui. Tegen het weekeinde komt er weer veel regen. De depressietreinen blijven maar komen. Een warme, droge periode zit er voorlopig niet in.

     In de loop van de middag verschijnt wat aarzelend de zon, maar steeds weer duiken wolkenformaties op die de hemel verdonkeren. Tot dusver valt er geen neerslag. Terwijl Anna boodschappen haalt kijk ik naar het debat in de Tweede Kamer over het hoofdlijnenakkoord. Het valt me tegen, weinig politiek vuurwerk, voor een groot deel omdat de vier fractieleiders steeds op verwijten over de vele onduidelijkheden kunnen verwijzen naar het nieuw te vormen kabinet. Bovendien, hoe zit het met de 'witte plekken'? Dat zijn zaken waar de vier het niet over eens waren. Als iets niet in het akkoord staat, is het straks een vrije kwestie. Zoals het nieuwe pensioenstelsel. Ook niet erg duidelijk. Verder is veel afhankelijk van het verwerven van financiën bij de EU (lagere bijdrage), van forse bezuinigingen op de ambtenaren en besparingen door een strenger asielbeleid. Allemaal zeer onzeker. Jetten sprak daarom van een 'gebakken-luchtakkoord'. Aan de bestaande klimaatplannen verandert niets als er niks over in het hoofdlijnenakkoord staat, namelijk 55 procent minder broeikasgas uitstoten in 2030, zei Wilders. Opmerkelijk: Joost Eerdmans (JA21) ziet VVD-prominent Henk Kamp op de publieke tribune zitten. Wordt hij de nieuwe premier? Wilders: 'In ieder geval een signaal dat hij niet zoveel te doen heeft'. Later ontkent Kamp: 'Ik ben gepensioneerd en dat blijf ik ook.'

Uit een onlangs gepubliceerd rapport van Living Planet Index blijkt dat het steeds slechter gaat met trekvissen als zalm, paling en stekelbaars. Het aantal trekkende zoetwatervissen is tussen 1970 en 2020 wereldwijd met meer dan 80 procent afgenomen. Dat heeft verstrekkende gevolgen voor zoetwaterecosystemen, maar ook voor de voedselzekerheid van honderden miljoenen mensen, waarschuwt het rapport. Oorzaken: (1) steeds meer obstakels in rivieren zoals dammen, stuwen en sluizen waardoor ze de paaigebieden niet meer kunnen bereiken en (2) vervuiling door onder meer stedelijk en industrieel afvalwater.

     Opnieuw extreme hitte in India en Pakistan. In Delhi is het al dagen achtereen 47 graden. Drie weken geleden was er ook al zo'n hittegolf. Ook in Mexico heerst al weken een extreme hittegolf. Sinds maart zijn door de hitte ook al ten minste 26 mensen overleden. In Ciudad Victoria in de deelstaat Tamaulipas werd het 47 graden. In het hele land valt al het hele jaar veel minder regen dan gemiddeld waardoor watertekorten ontstaan en stuwmeren opdrogen. In de zuidelijke deelstaat Tabasco zijn sinds begin deze maand zeker 83 brulapen bezweken door de extreme hitte. De dieren die in bomen leven, raken uitgedroogd. 'Ze vielen als appels uit de bomen'.

Poetin neemt nieuwe stappen ter escalatie van de oorlog in Oekraïne. Stappen tegen het westelijk bondgenootschap. Allereerst is Rusland dinsdag begonnen te oefenen met tactische kernwapens als antwoord op wat het regime 'provocatieve uitspraken en bedreigingen' van westerse leiders noemt. De oefeningen vinden plaats in het zogeheten Zuidelijke Militaire District van Rusland, het gebied rondom Krasnodar, waar ook illegaal geannexeerde Oekraïense gebieden toe behoren. In de tweede plaats begint het Kremlin volgens de VS de ruimte om de aarde te militairiseren. Vorige week heeft Rusland een satelliet gelanceerd die in staat is andere satellieten uit te schakelen. In de derde plaats zegt het Russische ministerie van Defensie plannen te hebben om de grenzen van de territoriale wateren opnieuw te berekenen en het Russisch gebied uit te breiden. Het betreft de zeegrens rond de eilanden in de Finse Golf, voor de kust van Sint-Petersburg. Ook wil het kijken naar de wateren rond de enclave Kaliningrad, grenzend aan Polen en Litouwen.  Naar het begin van dit kwartaal

De uiterwaarden van de Merwede bij Gorcum llopen onder door de vele regens. (foto: Annet Ardesch)

Donderdag 23-05-2024

Een grijze ochtend kondigt de nieuwe dag aan. In de loop van de middag zal er weer regen komen, maar niet zoveel als in de vorige dagen. Ondertussen voeren de grote rivieren veel water aan uit de stroomgebieden in Duitsland en Frankrijk. De uiterwaarden lopen onder, ook in de Merwede zoals je op de foto ziet. Die werd gisteren gemaakt door een kennis die vanuit haar appartement in Bastion VII een mooi uitzicht over de rivier heeft. De koeien staan bij elkaar op de smalle kadedijkjes; de boer zal ze later weghalen. Juist vaart een van de nieuwe electrische veerponten langs naar de veersteiger op Buiten de Waterpoort.

     Vanmorgen ga ik alleen naar de sportschool. Anna voelt zich niet lekker. Bij terugkeer schrik ik als ik over de sluis loop: men schut net een motorjacht naar buiten. Het water staat hoog, maar één meter onder het eind van de peilschaal. Op het Actueel Waterbericht van Rijkswaterstaat zie ik later dat het wel meevalt, een lichte verhoging bij Lobith. Kan meer worden. Rond de middag zijn er nog een paar uurtjes zon, daarna bewolkt het snel en voor vieren gaat het weer regenen. Zware neerslag, volgens Buienradar.

Vorige maand stelde de Europese klimaatobservatiedienst Copernicus in zijn jaarlijks rapport vast dat de rivieren in Europa steeds grilliger worden. De Volkskrant vatte het samen. Eén op de zes rivieren bereikte in 2023 een stand die normaal maar eens in de twintig jaar voorkomt, door stormen, extreme regen en door slecht watermanagement.'Onder meer de Loire, de Rijn en de Donau bereikten in 2023 recordhoogtes. Bij overstromingen vorig jaar vielen officieel 44 dodelijke slachtoffers, de overige schade is aanzienlijk. Hoogwater veroorzaakte vorig jaar voor zo’n 11 miljard aan economische schade'.

     Het Atlantisch orkaanseizoen begint op 1 juni. Opnieuw maken orkaanwetenschappers zich zorgen over de ongekend hoge temperaturen van de noordelijke Atlantische Oceaan. Michael Lowry van Yale University vergelijkt het met de toestand van de oceaan in 2005, toen de gebieden van orkaanvorming vanaf de Westafrikaanse kust ook recordwarm waren - maar beduidend minder dan nu. Het verschil met de huidige recordwarmte ziet er dramatisch uit. 'The extent of marine heat has never been greater heading into a hurricane season, outpacing by wide margins the previous late May record-holder in 2005, a year remembered for one of the most active and destructive hurricane seasons in modern history.'

Met argwaan volgen de oceanologen de overgang van de afnemende El Niño naar het zusje La Niña, die nu in gang is. Die zou nu moeten beginnen aan een geleidelijke afkoeling van de oppervlaktetemperaturen in de Atlantic naar niveaus die overeenkomen met de bekende trajecten van opwarming van de aarde, maar dat is tot op heden niet gebeurd. Het water van de Caribische Golf is nu al opgewarmd naar bijna 30 graden, een temperatuur die niet eerder voor de maand augustus werd gemeten. Dat is ruim boven het gemiddelde van 1991 - 2020.

     Ondertussen kampt Brazilië nog steeds met extreme hitte en droogte in het noorden, onder meer in de Amazone, waar rivieren droog staan, terwijl de zuidelijke provincie Rio Grande do Sul al weken wordt geteisterd door hevige regen, rukwinden en grote overstromingen. Daar kwamen meer dan 200 mensen om en werden miljoenen mensen dakloos. Milieu- en klimaatdeskundigen schrijven het onder meer toe aan de enorme ontbossing voor de sojateelt en de veehouderij. Regenwouden slaan immers veel meer CO2 op en veeteelt brengt veel meer van het sterke broeikasgas methaan in de atmosfeer. Veel van die soja wordt als diervoer verscheept naar de VS en Europa. 'Alles is gericht op monocultuur. Onze manier van consumeren moeten we radicaal veranderen, want hoe meer we ontbossen, hoe meer impact het heeft op onze natuur en klimaat', zegt een Brazilaanse milieudeskundige. Naar het begin van dit kwartaal

Gegevens en beelden van 2 van de 6 mogelijke Dysonbollen bij sterren uit het Zweedse onderzoek (zie tekst). De opgaande zwarte curve rechts in beide grafieken is van de typische warmtestraling van Dysonbollen. Die zou anders de blauwe lijn A en D volgen.

Vrijdag 24-05-2024

'Bij tientallen sterren zijn "aanwijzingen" van buitenaardse beschavingen te zien' is de kop van een artikel in de New Scientist. Dat wil je wel even lezen. Het blijkt te gaan om kunstmatige structuren in de ruimte die hoogtechnologische beschavingen bouwen rond de plaatsen waar ze leven en die bijvoorbeeld dienen voor communicatie of energievoorziening, zoals Dyson Spheres. Vreemd is dat niet, integendeel, ook wij zijn al decennialang bezig met het plaatsen van steeds meer satellieten, nog niet om onze zon maar wel rond de aarde. Het waren er tot dusver al bijna 15.000 waarvan er zo'n 10.000 nog steeds om de aarde draaien. We bouwen ook netwerken, zoals voor GPS-navigatie en de honderden satellieten van Starlink, het netwerk van Elon Musk. Maar bij Dysonbollen gaat het om enorme structuren rond sterren waarmee beschavingen enorme hoeveelheden energie van hun zonnen kunnen aftappen. Dat veroorzaakt een typerende warmtestraling die tot zeer veraf te meten is. Astronomen hebben nu zestig sterren gevonden waar zo’n warmtebron zichtbaar is. 'Bij tientallen sterren in onze Melkweg zijn mysterieuze pieken van warmtestraling aan het licht gekomen'.

     Twee teams van universiteiten in Zweden en Italië speurden de afgelopen jaren naar zulke 'techsignalen' in waarnemingen van de Gaia-ruimtetelescoop van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA, in combinatie met infraroodmetingen van andere telescopen. Ze onderzochten dezelfde 5 miljoen sterren in de Melkweg en beide teams ontdekten daarin overtollige infraroodstraling, oftewel warmte, die niet direct te verklaren is door bekende natuurlijke processen. Het Zweedse team 'zag aanwijzingen bij zeven rode dwergsterren, op een afstand van minder dan 900 lichtjaar van de aarde. Deze sterren zijn kleiner en zwakker dan onze zon. Toch zijn ze tot zestig keer helderder in het infrarood dan verwacht'. De temperatuur van de straling was steeds ongeveer 25 graden en een dergelijk signaal zou je van een Dysonbol niet verwachten Daarbij zou circa 16 procent van een ster verduisterd dienen te zijn door de bol. Maar de waarneming komt overeen met een iets ander concept dan dat van de bol, namelijk het idee van een dysonzwerm. Daarbij draait een verzameling grote satellieten rond de ster om energie op te vangen, schrijft New Scientist. Het Italiaanse team vond zelfs 53 kandidaten, onder meer bij grotere sterren die lijken op de zon, op afstanden tot 6500 lichtjaar van de aarde. Verder onderzoek is nodig.

     Laat duidelijk zijn: er kunnen andere verklaringen zijn voor de meetresultaten. Het zou bijvoorbeeld kunnen gaan om protoplanetaire schijven rond de sterren. Uit die schijven kunnen op den duur planeten ontstaan, maar daarvoor lijken deze sterren al te oud. Ook kan het gaan om infrarode straling van achterliggende sterren of nog andere fenomenen. Het is de bedoeling dat de James Webb ruimtetelescoop met zijn enorme resolutie de sterren in de komende tijd nader gaat onderzoeken.

     Onlangs werd ook nog een nieuwe, mogelijk bewoonbare exoplaneet ontdekt door NASA's TESS-satelliet. Het is een 'exo-Venus' die de naam Gliese 12b kreeg. Hij hoort bij de rode dwergster Gliese 12 op slechts 40 lichtjaar afstand van de aarde, in het sterrenbeeld Vissen. Astronieuws schrijft: 'Als de planeet géén dampkring heeft, bedraagt de oppervlaktetemperatuur volgens berekeningen van de ontdekkers 42 graden Celsius. Als hij wél een dampkring heeft, is het maar de vraag of deze planeet ook een op hol geslagen broeikaseffect heeft ondergaan (zoals Venus, waar de temperatuur momenteel 470 graden is), of dat hij min of meer vergelijkbaar is met onze eigen aarde. In dat geval zou de oppervlaktetemperatuur ook wat hoger zijn dan de berekende 42 graden, maar kan er wellicht toch vloeibaar water op de planeet voorkomen, waardoor hij 'potentieel bewoonbaar' is.' Ook hier zal de James Webb ruimtetelescoop uitsluitsel moeten geven of Gliese 12b een dampkring heeft.

Met genoegen lees ik dat de communicatieproblemen van de bijna 50 jaar oude Voyager 1 zijn opgelost. Op 22 mei meldde NASA dat de verste sonde van de mensheid weer was begonnen met het versturen van wetenschapppelijke gegevens van twee van zijn vier meetinstrumenten, het subsysteem voor plasmagolven en de magnetometer. De technici spannen zich nu in om de andere twee ook weer aan de gang te krijgen, het subsysteem voor kosmische straling en het instrument om laagenergetische geladen deeltjes te meten. In november vorig jaar vielen de systemen opeens uit.

Gisteren toonde ik de foto van koeien in de ondergelopen uiterwaard van de Merwede. Iemand belde de politie en die kwam poolshoogte nemen. Er werd zelfs een helikopter ingezet. Al kort daarna liep één van de koeien ineens over een smal strookje groen naar een droger deel van de uiterwaard en de andere koeien volgden het voorbeeld. Verstandige dieren. Overigens zakt het water bij Lobith alweer.

     Vanochtend een droge ochtend, grotendeels bewolkt. Vanaf 12 uur regent het alweer. Uur na uur. Het wordt niet eens 17 graden. Overal in het land ontstaan lange files. Het KNMI verwacht stevige regen- en onweersbuien en riep code geel uit. Op X passeerde een foto van een boekhandel. In de etalage stond het boek 'Een nieuw sociaal contract' van Omtzigt. 'Nu met 21% BTW!' Het liep niet storm. Naar het begin van dit kwartaal

Opname van de James Webb ruimtetelescoop: oergas en drie oeroude sterrenstelsels. De andere lichte puntjes zijn sterren op de voorgrond. (credit: NASA, ESA, CSA, Joseph Olmsted (STScI))

Zaterdag 25-05-2024

Hierbij een schitterend beeld van de James Webb ruimtetelescoop, die in zijn voortdurende stroom van opnames steeds ietsje verder teruggaat in de tijd. Dit zijn heel erg oude nevels. Je zou het 'oergas' kunnen noemen met ook wat stokoude sterrenstelsels erin. De gasnevels bestaan uit de allereerste materie na de oerknal, waterstof- en heliumgas. De vraag is hoever de sterevolutie al gevorderd is en of er al zwaardere elementen in de nevels aanwezig zijn. Webb zal dat nog onderzoeken. De grote hoeveelheden koud gas werden ontdekt in de directe omgeving van drie extreem ver verwijderde sterrenstelsels. Ze staan zover weg dat hun licht er meer dan 13 miljard jaar over heeft gedaan om op de JWS te arriveren. We zien ze dus zoals ze er 400 à 600 miljoen jaar na de oerknal uitzagen, alles in overeenstemming met de oerknaltheorie, waar weinigen meer aan twijfelen. Ons heelal heeft een begin.

     De nieuwe waarnemingen zijn gepubliceerd in het laatste nummer van Science. Daar vind je ook een hoofdartikel waar je je voor schaamt: 'New Dutch right-wing coalition to cut research, innovation, and environmental protections'. Slecht nieuws voor de wetenschap, concludeert het blad, dat ondermeer Marcel Levi citeert, de voorzitter van onze wetenschappelijke raad voor het regeringsbeleid en nota bene iemand wiens naam gisteren werd genoemd als mogelijk minister-president van de onzalige regering van domrechts: ‘Als Nederland raken we verder achterop als we deze bezuinigingen op het gebied van kennis en innovatie doorvoeren’. Daarvoor zie ik hem niet de verantwoordelijkheid nemen.

Van de week tekende ik de petitie van het CPNB tegen het voornemen in het hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB om de btw op boeken te verhogen van 9 naar 21 procent. Met de petitie roept het CPNB het nog te vormen kabinet op om de btw-verhoging niet door te voeren. De initiatiefnemers willen de petitie op 12 juni in Den Haag aanbieden aan Tweede Kamerleden. De petitie werd in een paar dagen meer dan 100.000 keer ondertekend. Voor wie dat nog niet deed: ga hier naar de petitie.

Na een grijze ochtend regent het nog voor het middaguur. Het is een fikse bui en Anna is juist boodschappen doen in de binnenstad. De buien vielen eerder vanmorgen in West-Brabant en veroorzaakten er wateroverlast in de regio rond Bergen op Zoom en Roosendaal. Straten stonden blank en het water stroomde bij mensen naar binnen. De brandweer en de betrokken gemeenten lieten de rioleringspompen 'op volle toeren draaien'. In de loop van de ochtend zakte het water.. Na twee uur 's middags houdt het bij ons op met regenen. Gisteren viel hier ruim 8 mm regen en vandaag 5,5 mm. De maandsom over mei staat, met nog een week te gaan, op 98,2 mm. Normaal voor mei is 60 mm in het binnenland. Naar het begin van dit kwartaal

Opname door de Euclid ruimtetelescoop van de Perseuscluster van sterrenstelsels (Credit: ESA/Euclid/Euclid Consortium/NASA, image processing by J.-C. Cuillandre (CEA Paris-Saclay), G. Anselmi)

Zondag 26-05-2024

Ging het gisteren om beelden van de James Webb ruimtetelescoop, vandaag gaat het over spectaculair mooie opnames van de Euclid ruimtetelescoop. De telescoop werd vorige zomer gelanceerd. Met deze telescoop zal men de relatie onderzoeken tussen de afstand (roodverschuiving) en de evolutie van de kosmische structuren (zie Wet van Hubble). Dit zal gebeuren door van sterrenstelsels en clusters van sterrenstelsels de vorm en de roodverschuiving te meten tot een roodverschuiving van z ~ 2. Dit wil zeggen dat men tot 10 miljard jaar terug in de tijd zal kijken. Het doel is om daarmee meer te gaan snappen van donkere materie en donkere energie. Onlangs werden de beelden gepubliceerd die Euclid maakte van de Perseuscluster van sterrenstelsels in het gelijknamige sterrenbeeld, een gigantische zwerm van vele duizenden sterrenstelsels op 240 miljoen lichtjaar afstand van de aarde. De opname toont de duizenden stelsel van de Perseuscluster met op de achtergrond meer dan honderduizend andere stelsels die ieder zo'n 100 miljard sterren bevatten. Veel van deze vaag zichtbare stelsels heeft men nooit eerder gezien. Het licht van de verste stelsels deed er 10 miljard jaar over om ons te bereiken. De Perseuscluster is een van de stelsels met de meeste materie in het heelal en zou alleen maar kunnen zijn ontstaan door de aanwezigheid van donkere materie. Hij is ingebed in een reusachtige gaswolk. In het centrum van de opname zie je de meest prominente elementen van de cluster met geelwitte halo's eromheen. Dat zijn optische artefacten. De honderduizend stelsels op de achtergrond zijn verschillend van grootte en hebben kleuren tussen geelwit en rood. Hoe roder, hoe verder de afstand. Verder wemelt het bij inzoomen in de opname van 'wees-sterren', sterren die niet (meer) bij een stelsel horen maar die op hun eentje door de intergalactische ruimte dwalen. Men denkt dat de verweesde sterren uit kleine dwergstelsels geslingerd werden, die door de enorme getijdenkrachten binnen de cluster uiteen werden gerukt. Het aantal van die wees-sterren in de opname wordt op anderhalf biljoen (1500 miljard) geschat.

Rusland bombardeerde vannacht onophoudelijk Oekraïense steden. Niet alleen Charkiv, maar ook Kyiv en Lviv. Wat troffen c.q. verwoestten ze? Woonflats, een bouwmarkt, een postkantoor, een café, een schoonheidssalon. Civiele doelen. Er vallen veel doden en gewonden. Burgers. Je kunt het zonder meer terreurbombardementen noemen. Ze gebruiken er onder meer hypersonische Kndzjal-raketten voor. Lastig neer te halen door de verdediging, die nog steeds over te weinig luchtafweer beschikt.

Vanochtend redelijk wat zon, vanaf 12 uur regen. Vervelend, want vanmiddag heb ik een rondleiding over een deel van de Poëzieroute met leden van onze buurtvereniging. Enfin, we zien wel hoe het gaat. Naar het begin van dit kwartaal

De rondleiding over een deel van de Poëzieroute eindigde bij het voormalig huis van mede-oprichters Rijk van K. en Joke R. Op de muur het gedicht 'Huisjesslak' van Chris van Geel.

Maandag 27-05-2024

We troffen het gistermiddag. Bij het begin van de rondleiding voor leden van de buurtvereniging Knake over een deel van de Poëzieroute regende het nog, maar al snel klaarde de hemel op en scheen ruim een uur lang de zon in een grotendeels blauwe hemel. We liepen het gedeelte vanaf Jozef Eijckmans (nummer 22) via Bastion VII en het Dalembolwerk naar 'Huisjesslak' van Chris van Geel (nummer 32) op het voormalig woonhuis van Rijk van K. & Joke R., ooit medeoprichters van de route, op de hoek van de Balensteeg en de Havendijk. Rijk had aan de voorkant op de eerste verdieping een prachtige bibliotheek. 'Huisjesslak' heb ik in die context altijd een geestig gedicht gevonden:

HUISJESSLAK

Mijn kamer moet gevuld als ik,
een kalken huis, geen tweede dier.
Ik duld er geen bewustzijn bij,
chaos, voor meer verstand geen plaats.
 
In dit pand kwam vroeger de Salon van de Poëzie bijeen en daar lag de oorsprong van de route. Later begonnen ze het
boekenantiquariaat op de hoek van de Robberstraat, dat er ook al jaren niet meer is - maar de Poëzieroute is er nog
steeds. De wandeling in de zon was geanimeerd en de groep was aandachtig. Leuk om die rondleiding te doen. Na afloop 
sloten we af met een glas op het tuinbalkon van een Knake-lid bij ons in de straat.
     Vanmorgen is het overwegend bewolkt en droog. Anna brengt me naar de sportschool en gaat zelf boodschappen doen.
Geen zin in fitness. Als ze me een uurtje later weer ophaalt, heeft ze asperges en kersen bij zich. 's Middags gaat ze op
bezoek bij haar jeugdvriendin. Naar het begin van dit kwartaal

De route van Perseverance in Gedis Vallis (detail) tot 3 maart 2024, SOL 2692 (bron: NASA/Wikipedia)

Dinsdag 28-05-2024

Je een weg zoeken door onbekend gebied is een dierbare activiteit al vanaf mijn vroegste jeugd. Ik liep dus nogal eens weg. Een vroege herinnering aan Leeuwarden begin jaren 50. Ik stond aan de hand van mijn moeder op de hoek van de Schrans, een drukke winkelstraat, en de Huizumerlaan, de weg die naar ons dorp leidde dat toen al aan de stad vastgegroeid was. Het was druk op die hoek, mensen dromden om ons heen en op de  brede Schrans zoefden de auto's voorbij. Toen ik de hand van mijn moeder losliet en een stap deed, was ik haar ineens kwijt. Ze was nergens meer te zien. Hoe het verder ging weet ik niet meer precies maar ik kan me nog de paniek in mijn borst te binnen roepen plus het onverwachte besef dat er andere werelden bestaan, waar geen moeder is. Hoe lang het duurde weet ik niet meer; opeens hoorde ik haar roepen: 'Tom! Tom!' Haar stem. Haar gestalte en de paniek in haar ogen. Ze greep me bij de arm en schudde me boos en geschrokken heen en weer.

     Toch ben ik er geen angsthaas door geworden en is weggaan en verkennen altijd een groot verlangen voor me geweest. Eenmaal op school was aardrijkskunde lang mijn favoriete vak. Het verlangen stond aan de basis van veel tochten naar minder bekende streken, in vakanties en bijvoorbeeld ook als dokter in Angola, tot ons jarenlange zwerftocht met Dulce en onlangs nog mijn reis naar Antarctica. Tegen die achtergrond ben ik eveneens dol op nieuwe ontdekkingen in astronomie en astrofysica; voor mij het summum van wat onbekend is: het oneindige heelal. Zo volg ik graag de verkenningstochten van de succesvolle Marskarretjes Curiosity (vanaf 2012) en Perseverance (vanaf 2021). Een half jaar geleden schreef ik over de nieuwe verkenningstocht van de laatste naar de rand van de Jezerokrater, waar hij tot dusver rondreed en bijdroeg aan de bewijzen dat er ooit water op Mars was. Nu zal hij de krater verlaten als men een weg over de rand weet te vinden.

     Curiosity is natuurlijk al veel langer onderweg. Hij verkende Galekrater en met name de hellingen van de grote berg in het midden, Mount Sharp, met een totale hoogte van 5,5 kilometer en officieel Aeolis Mons genoemd. De Marsrover heeft nu in totaal 24,5 kilometer afgelegd en steeg daarbij bijna 330 meter. In de afgelopen maanden volgde hij de Gedis Vallis verder omhoog, mogelijk ooit de bedding van een snel stromende rivier. Je ziet dat deel van zijn weg heel mooi op het detailkaartje van Wikipedia hierboven. Dat dateert van 3 maart jl. De rover was toen op positie SOL2692; nu (eind mei) is hij al op SOL 4193. (SOL is de zonnedag op Mars, ongeveer 39 ,5 minuten langer dan een dag op Aarde).

     In de laatste week bereikte Perseverance over een hobbelige route de noordzijde van Pinnacle Rock, een stuk van de rotswal boven de riviervallei. Door het oog van de camera's leek ook de zuidelijke kant van de wal begaanbaar te zijn en dat levert het team van NASA-wetenschappers een dilemma op. Moeten ze verder gaan op de geplande route in Gedis Vallis of moeten ze afslaan en over de rand heen een zuidelijker route nemen? Doen ze het laatste dan is er een kans om in de rotsbodem sporen te vinden van stromend water, maar doorgaan op de missie in de Gedisvallei zal ze naar heel andere delen van de krater brengen. Tenslotte kozen ze van de week voor de laatste optie.'I really love operations days like today. We came in this morning with a completely new Martian vista to admire, and then we had to work together as a team to make a quick decision about what to do next', schreef een lid van het team, een planetair geoloog, op zijn weblog. Ik begrijp dat.

     Ik begrijp ook de slotsom van een zeilschrijver - ik las zijn dagboeken in onze eerste zwervende jaren, die al dat verlangen een haast pijnlijke nuance gaf. Hij schreef (ongeveer): het voornaamste dat we leerden was dat er achter iedere zee weer een andere zee begint.

Vandaag veel zon. vooral in de ochtend. Het blijft droog en wordt 20 graden maar er komt een nieuw regenfront aan, het zoveelste. Voor vijf uur zal het regenen. Anna gaat tegen twaalven naar Nikita om op Zaila te passen. In het begin van de middag lekt de naam uit van de kandidaat-premier van PVV, VVD, NSC en BBB: Dick Schoof. Zo? Dat is een verrassende keus! Zeker geen lichtgewicht en als huidig SG van het ministerie van justitie & veiligheid eerder een vertrouweling van Yesilgöz dan van Wilders. Ook nog oud PvdA-lid al is niet duidelijk hoe lang al. Hij is kundig en ingevoerd in wat een rechtstaat is. Een juridische technocraat? Niet iemand die zich gemakkelijk opzij laat zetten, vermoed ik en met die eigenschap iemand die zich niet gemakkelijk door Geert laat sturen. Het meest rechtse kabinet van Nederland zal er nu wel komen. Voorlopig vraag ik me zeer af wat Schoof ertoe brengt in de gammele constructie van rechts en ultra-rechts te willen stappen. Eind van de middag is er een persconferentie. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 29-05-2024

Vandaag krijgen we opnieuw een natte dag. Volgens Weeronline is deze hele lente de op één na natste ooit gemeten, met gemiddeld over het land 254 mm tegen 157 normaal. Alleen in 1983 was de lente nog natter. Bovendien was het recordzacht met een gemiddelde temperatuur van 11,7 graden tegen 9,9 normaal. Dit record wordt gedeeld met 2007. Ook vorig jaar was een zeer nat jaar, terwijl ons land de jaren ervoor juist worstelde met grote droogtes. Toen kwam het neerslagtekort bijna boven het recordjaar 1976 uit. Je kunt het contrast goed zien op de Droogtemonitor van het KNMI. Het neerslagtekort is nu welgeteld 1 mm. Sommigen denken dat de vele regenval een effect is van de af ebbende El Niño. Maar al eerder nam het aantal wolkbreuken toe, net als gewone stortbuien, die in Nederland in de afgelopen veertig jaar al ongeveer zijn verdubbeld. De oorzaak is natuurlijk klimaatverandering: meer warmte, meer energie en meer vocht in de atmosfeer. 'De afgelopen vijftig jaar is het aantal wolkbreuken met meer dan 50 millimeter neerslag ongeveer verdubbeld', zegt NOS-weerman Peter Kuipers Munneke. 'Tussen 1900 en 2000 zijn er maar twee jaren geweest waarin er meer dan tien wolkbreuken zijn gemeten. Sinds 2000 zijn al in 10 van de 24 jaren meer dan tien wolkbreuken gemeten'. Als de laatste El Niño inderdaad oorzaak was van een soort nieuwe natte moesson in West-Europa, dan kunnen we volgend jaar weer extreme droogte verwachten.

In de Hollandse IJssel en de Kromme Rijn treft men sinds vorige week honderden dode vissen aan. Ook op andere plekken zag men vissen naar zuurstof happen of dood in het water drijven. Voor de oorzaak denkt men niet aan vergiftiging door landbouwgif, dat vanaf de akkers uitspoelt, maar aan zuurstoftekort in het water. Voor dat tekort weet men geen oorzaak. 'Eigenlijk staan we voor een raadsel', zegt iemand van het waterschap, 'want er wordt op verschillende plekken vers water ingelaten in de rivieren. Het regent veel. De doorstroming is goed. En toch is er op sommige plekken een zuurstoftekort'.

Dat is opmerkelijk: ambtenaren van diverse ministeries hebben op verzoek van de vier formerende partijen het Hoofdlijnenakkoord onderzocht en getoetst op staatsrechtelijke en juridische correctheid. Zo merkt het ministerie van Binnenlandse Zaken in haar doorlichting van de plannen op dat nogal wat voorstellen op forse juridische hobbels gaan stuiten. Sommige staan op gespannen voet met de Grondwet. Dat is wel erg belangrijke informatie voor het parlement, zou je zeggen. D66 vroeg dus om dat stuk, maar de vier partijen willen het niet geven. De Kamer moet maar wachten op het uitgewerkte regeerakkoord. Zelfs NSC wil het stuk nu niet geven! Vroeger zou Pieter daar woedend over geworden zijn. De partij die altijd pleit voor transparant bestuur. Je vraagt je af wat voor brisante conclusies de ambtenaren trokken.

     Over ambtenaren gesproken. De Telegraaf onthult vanmorgen dat Dick Schoof niet eens de eerste keus was. 'Minstens de derde keus'. De eerste keus was Kim Putters, die terstond beleefd weigerde, de naam van nummer twee is niet bekend - er wordt gesuggereerd dat het Steven van Eijck (ex-LPF) was - en de derde was Schoof. Als je Plasterk meetelt, is hij zelfs vierde keus. Tot mijn verbazing spreekt Wilders openlijk uit dat hij er niet blij mee was: 'Dick Schoof is 67. Weet u, ik vind dat eigenlijk te oud. Bovendien is hij al z'n hele leven ambtenaar. Daar hoort een bepaalde mentaliteit bij waar ik niet dol op ben'. Geert denkt zelfs dat Schoof niet eens capabel is, maar hij is blij dat ze iemand hebben. Klopt dit wel? Die teksten lijken haast uit een satirisch programma. Want intimi zeggen aan Tom-Jan Meeus dat Schoof juist een voortreffelijke band met Geert Wilders heeft. Het is niettemin, vrees ik, een enorme gok, zowel van de vier als van Schoof zelf.

Verspreide buien en zonnige perioden. Om een daad te stellen hang ik twee raamaffiches voor het raam van de slaapkamer op, ééntje van GL/PvdA (namens Anna) en namens mezelf ééntje van Volt (foto hier). Die passen bij elkaar. Naar het begin van dit kwartaal

Onze verkiezingsposters achter het raam van de slaapkamer.

Donderdag 30-05-2024

Mooie ochtend, wolken en zon en ook de middag verloopt aangenaam. Naar de sportschool maar boodschappen zijn nog niet nodig. Tot mijn plezier zie ik dat er een tweede verkiezingsaffiche van Volt op het Eind achter de ramen hangt. Wie weet komen er meer. Gorcum heeft geen lokale afdeling van deze partij; voor de posters moet je bij de lokale afdeling in Rotterdam zijn. In de jongste peiling voor de Europese verkiezingen zit Volt in de lift; ze maakt kans op 2 tot 3 zetels in het Europees parlement. Het komt vast door de consequentie en heldere oppositie die Laurens Dassen voert. Geen geschreeuw, geen leuzen, maar rustige en begrijpelijke uitleg. Het enige dat me dwars zit is dat de parij voor kerncentrales is. GL/PvdA is daar tegen. Ik heb er lang door getwijfeld. Kerncentrales zullen ons de komende decennia niet uit de klimaatcrisis helpen, daarvoor duren ontwikkeling en bouw veel te lang. Minstens 15 tot 18 jaar. Bovendien zadelen we gedurende tienduizenden jaren de generaties na ons met een kwalijk en gevaarlijk milieuprobleem op.

Optimisme bij Carbon Brief? De Chinese CO2-uitstoot was in maart 2024 3 procent lager dan in dezelfde maand een jaar eerder. Carbon Brief ziet in de daling een eerste teken van een structurele uitstootdaling als gevolg van de verduurzaming van de Chinese economie. 'The turnaround happend in March'. Men denkt zelfs dat achteraf zal blijken dat 2023 voor China het keerpunt was van een structureel stijgende uitstoot naar een duurzame daling. De overheid in Beijing heeft beloofd dat 2030 het piekjaar zou zijn, maar nu zou de piek voor de fossiele uitstoot al zes jaar eerder vallen. Het zou geweldig zijn, want China is sinds 2006 de grootste uitstoter van broeikasgassen in de wereld, goed voor een kwart tot een derde van de mondiale uitstoot. Niet iedereen is overtuigd. De Chinese economie hapert en dat kan een verklaring van de lagere uitstoot zijn. De economie kan weer opleven en dus de fossiele uitstoot ook. Bovendien werden er de laatste jaren veel nieuwe kolencentrales bij gebouwd.

Onverwacht overleed dezer dagen de in Gorcum geboren lichtkunstenaar Jan van Munster. Ik herinner me hem nog goed, want hij was in 1992 een prominente deelnemer aan BRAIN/InternalAffairs, de kunstmanifestatie die we organiseerden in de oudbouw van het Beatrixziekenhuis voor het werd afgebroken. Zijn bijdrage was in de kelders van de fysiotherapie-afdeling, direct beneden de röntgenafdeling. De opstelling van rood oplichtende gloeidraden (als in een gloeilamp, maar dan zwaarder en langer) in een donkere kamer. Ze lichtten op als je op een knop naast de openstaande deur drukte en er stroom door vloeide. Het project heette 'Opwarmkamer' en zag er nogal luguber uit. Het vergde veel energie: 60.000 Watt als je op de knop drukte. In dit filmpje op YouTube komt hij zelf langs na omstreeks 6.24 minuten, staande naast zijn project. Het bekende kunstwerk 'Day and Night Brainwave' (2005) in de Gorcumse Duveltjesgracht is eveneens van Van Munster. Op het dak van het voormalige kantoor van ooit zorgverzekaar Trias op het Stadhuisplein staat ook nog een werk van hem, een lichtgevende cirkel. Ik was nog bij de onthulling door Trias-directeur Wim Steenhage, naar ik meen eind jaren 90. Het pand ging later in verschillende andere handen over en het werk is in het ongerede geraakt. De cirkel staat er nog wel maar er is een stuk weg en hij brandt nooit meer. Jan van Munster werd 84 jaar. Naar het begin van dit kwartaal

Jan van Munster bij zijn 'Opwarmkamer' in augustus 1992 (still van YouTube)

Vrijdag 31-05-2024

Een aanvulling op wat ik gisteren schreef over de pas overleden kunstenaar Jan van Munster, die in Gorcum geboren werd. Ook de bekende 'Dobbers' in het Paardenwater zijn van hem. Hierboven een opname van Van Munster bij de opening in augustus 1992 van de kunstmanifestatie BRAIN/InternalAffairs in de oudbouw van het Beatrixziekenhuis. Niet iedereen kon het fragment op YouTube vinden op 6,24 minuten. De opname is niet scherp, maar verder kan ik nergens een ander c.q. beter beeld vinden van de 'Opwarmkamer'.

De jury van de rechtbank in New York was er snel uit. Trump is schuldig aan het verdoezelen van de omkoping van een porno-actrice. Zeer beschamend. Een historische vonnis met ongewisse gevolgen, zegt de NRC. Nooit eerder werd een Amerikaanse president in een strafzaak veroordeeld. Uiteindelijk blijken de VS toch voldoende een rechtstaat. De gevolgen voor zijn kans om in november de presidentsverkiezingen te winnen zijn nog niet duidelijk. Zal Trump de eerste president worden met een strafblad? Volgens deskundigen zijn de verhoudingen te sterk gepolariseerd voor sterke verschuivingen in het stemgedrag en zou de uitslag vooral afhangen van de zwevende kiezers in de swing-states.

Eergisteren had ik het over een analyse door ambtenaren, in opdracht van de vier formerende partijen, van de juridische en staatsrechtelijke correctheid van het hoofdlijnenakkoord. Dat mocht van Wilders c.s. niet openbaar worden, maar omdat alles uitlekt stond het vanmorgen in de NRC. De ambtenaren zien heel veel risico's. De krant doet een greep uit het stuk:

- De klimaatdoelen lijken 'niet haalbaar'.

- Het uitlezen van mobiele telefoons van asielzoekers is 'een inperking van de grondrechten'.

- De hervorming van de publieke omroep 'raakt de vrijheid van meningsuiting'.

- Het uitbreiden van de informatieplicht aan de Tweede Kamer leidt ertoe dat de regering 'nooit meer absolute vertrouwelijkheid kan garanderen in diplomatieke contacten'.

- Het oprichten van een Constitutioneel Hof kan leiden tot het 'politiseren van de benoemingen', zoals bij het Amerikaanse Hooggerechtshof het geval is. - De harde aanpak van notoire relschoppers bij demonstraties 'zal lastig worden […] zonder uitholling van het demonstratierecht'.

- Als de voorgenomen sanering van het aantal ambtenaren ook voor het ict-personeel van de rijksoverheid gaat gelden dan zal dat 'leiden tot gevaren voor de (nationale) veiligheid'.

Uit deze greep uit een omvangrijk aantal juridisch bedenkelijke punten wordt duidelijk waarom de partijen het document geheim wilden houden. De ambtenaren vinden de plannen van de nieuwe coalitie lastig, riskant en deels onhaalbaar. In een ander geheim (en uitgelekt) document geven de ambtenaren een overzicht van eveneens talrijke ‘juridische en rechtsstatelijke aandachtspunten’ bij het coalitieakkoord. Ze waarschuwen dat veel maatregelen op gespannen voet staan met de Grondwet en internationale verdragen. Weer een greep:

- het afschaffen van voorrang voor statushouders op sociale huurwoningen zal leiden tot langer verblijf in opvangcentra, die daar niet geschikt voor zijn. Het leidt in de komende regeerperiode nauwelijks tot meer beschikbare woningen voor woningzoekenden.

- het afpakken van het Nederlands staatsburgerschap van mensen die veroordeeld zijn voor terrorisme leidt tot isolement en onder-de-radar-verwijnen. Dat versterkt de kans op verdere radicalisering en jihadisme.

- de plannen voor beperking van arbeidsmigratie zijn vaag. Er zijn geen maatregelen opgenomen om te kiezen voor sectoren waar ze wel mogen blijven en geen maatregelen om hun uitbuiting te bestrijden in bijvoorbeeld kassen, slachterijen en distributiecentra en om hun woonsituatie te verbeteren.

- de versnelling van de woningbouw is door de voorgestelde maatregelen slechts beperkt.

- er is geen geld uitgetrokken om de problemen op het stroomnet op te lossen (geschat op vele miljarden euro’s) of Nederland te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering.

- het is niet duidelijk hoe men wil omgaan met nieuwe prijsstijgingen voor fossiele brandstoffen.

- door het afschaffen van de warmtepompverplichting in 2026, komt de bindende Europese afspraak om in 2030 16 procent energie in gebouwen te besparen 'onder druk' te staan.

- het 'afzwakken van CO₂-doelen' in bijvoorbeeld de landbouw, betekent dat elders sneller moet worden verduurzaamd.

- er wordt geen invulling gegeven aan wat wordt bedoeld met 'hoogwaardige landbouwgrond' en 'robuuste natuur'.

- het opheffen van het nu nog met ruim 20 miljard euro gevulde Stikstoffonds betekent dat er 'geen middelen' meer zijn om de 'lopende gebiedsprocessen' – het begeleiden van boeren in het aanpassen of afschaffen van hun bedrijfsvoering – 'perspectief en zekerheid te geven'.

- het bezuinigen op ICT-personeel 'is gevaarlijk'.

Nogmaals, dit is maar een greep van wat we niet mochten weten, hoewel op 21 mei jl het CPB eveneens aangaf dat de effectiviteit van de maatregelen 'met grote onzekerheid is omgeven' en dat het pakket gepaard gaat met 'juridische risico’s'. Maar dat lachen de vier partijen weg. Ze houden goede moed. Wilders zei bijvoorbeeld na de presentatie van het coalitieakkoord dat alleen al de voordracht van de asielmaatregelen veel vluchtelingen zal ontmoedigen om naar Nederland te komen. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 01-06-2024

Deze cartoon kwam ik tegen op X, ik vind niet van wie hij is. Wat wel vaststaat: Trump zal op 11 juli door de Republikeinse Partij officieel worden aangewezen als presidentskandidaat. Tot nu toe scharen de partijprominenten zich vierkant achter hem. Sinds de rechtszaak doet Trump het alleen maar beter in de peilingen en op de dag na de uitspraak van de jury kreeg hij een record aantal donaties binnen. Het is dus de vraag of Amerika in november ook zo hard terugslaat als de Newyorkse rechtbank. Ik vrees van niet. Steeds meer geestelijke dwergen zullen de wereld leiden.

De aanstaande regering van domrechts wil de Spreidingswet intrekken, maar er is een grappig probleem. De Eerste Kamer moet daarmee instemmen. Voor een meerderheid is de steun nodig van dezelfde VVD-fractie, die vorig jaar de wet aan een meerderheid hielp. Tja.

De F-16's die Nederland aan Oekraïne levert kunnen zonder toestemming van de Verenigde Staten worden ingezet op doelen in Rusland. Dat zei demissionair buitenlandminister Hanke Bruins Slot tegen persbureau ANP. Het gebruik is ook niet beperkt tot de grensstreek bij Charkiv, laat Bruins Slot weten. Nederland levert in totaal 24 F-16's aan Oekraïne. Ergens zag ik deze week staan dat de PVV misschien de nieuwe minister van defensie zal leveren. De partij doet nolens volens mee aan de militaire steun voor Oekraïne.

De dag is grijs en somber. Het wordt niet meer dan hooguit 16 graden. Regen wordt ons bespaard. Even de stad in voor een kleine verrassing voor Anna. Het gonst overal van bezoekers van de opening van de Cultuurmaand die 'Gorcum Bruist' heet. Op diverse plekken staan straatmuzikanten. Die boffen met het weer. In de Arkelstraat kun je jezelf bruisend laten fotograferen in een bubbelbad. Vanmiddag is in de haven de Drakenbootrace met optredens van de vestingband Tante Co op Zolder en een DJ op de Havendijk. Dat wil ik mezelf niet aandoen.  Ik loop nog wel door de Burgstraat, die nu Drakenburgstraat heet. Daar zijn 'activiteiten die de draak in je naar boven halen', maar ze zijn nog niet begonnen. Zelf is Anna naar Theater Peeriscoop voor een uitvoering van een musical door kleindochter Vajèn met leerlingen van de popschool. 's Middags luister ik heel élitair op de radio naar de Nederlandse première in de Zaterdagmatinee van de opera 'Alice in Wonderland' van de Zuidkoreaanse componiste Unsuk Chin.  Naar het begin van dit kwartaal

Een fascinerende opname door de James Webb ruimtetelescoop van JADES-GS-z14-0, het verste sterrenstelsel ooit waargenomen (beeld: NASA, ESA, CSA, STScI, B. Robertson (UC Santa Cruz), B. Johnson (CfA), S. Tacchella (Cambridge), P. Cargile (CfA)

Zondag 02-06-2024

De James Webb ruimtetelescoop zet zijn tocht in de diepe tijd voort. Ik meld regelmatig de voortgang. Nu ontdekte hij een klein maar opvallend helder sterrenstelseltje op 13,5 miljard lichtjaren afstand, het verste ooit waargenomen. Het heelal zelf is 13,8 miljard lichtjaren oud. De oerknal zelf kan JW niet bereiken. De limiet ligt bij het oppervlak van de laatste verstrooiing, 380.000 jaren na de geboorte van ons universum. Of zelfs enige honderden miljoenen jaren later, in de tijd van de reïonisatie van de jonge kosmos. Tussen beide ligt een donkere era waarin er nog geen sterren en sterrenstelsels waren ontstaan. In die duistere tijden is er misschien helemaal niets te zien.

     Op de opnames in het diep infrarood zien we dit stelseltje, dat de naam JADES-GS-z14-0 kreeg, hetgeen betekent dat het een z-waarde van 14,32 heeft, wat inhoudt dat de roodverschuiving meer dan 14 keer zo groot is als de oorspronkelijke golflengte van zijn licht. De afkorting JADES staat voor JWST Advanced Deep Extragalactic Survey. Het stelseltje werd vorig jaar al ontdekt op foto's, maar om de mate van roodverschuiving precies vast te stellen waren vervolgwaarnemingen nodig met de gevoelige NIRSpec-spectrograaf. Het strekt zich uit over zo'n 1600 lichtjaren. Eigenlijk moet je in de verleden tijd spreken, dus 'strekte', want het licht komt pas nu bij ons en we zien het zoals het er 13,5 miljard jaren geleden uit zag. De helderheid van het sterlicht wijst uit dat het een paar honderd miljoen keer zo zwaar moet zijn als onze zon. 'Vooralsnog is onduidelijk hoe er in slechts 290 miljoen jaar tijd zulke zware, heldere objecten in het heelal konden onstaan', schrijft Govert Schilling op Astronieuws. 'Bijkomend raadsel is dat er sterke aanwijzingen zijn voor de aanwezigheid van absorberend stof en geïoniseerde zuurstofatomen in het stelsel'. De eerste materie na de oerknal bestond alleen uit waterstof, helium en een spoortje lithium. Zwaardere atomen zoals zuurstof ontstonden pas later. door kernfusie in sterren. Het zou betekenen dat er zelfs al een eerdere generatie van sterren geweest moet zijn.

       JW ontdekte overigens ook een tweede ver stelsel (JADES-GS-z14-1) met een net iets lagere roodverschuiving maar met vergelijkbare eigenschappen als JADES-GS-z14-0. Omdat het JADES-programma nog maar een klein stukje van de sterrenhemel heeft onderzocht, verwacht men dat er in het heelal veel meer van dit soort extreem verre en vroege sterrenstelsels bestaan.

Ernstige problemen in het zuiden van Duitsland door extreme regenval. Overstromingen, dammen die doorbreken, ontspoorde treinen, evacuaties en een dode brandweerman. In tien gemeenten in de deelstaat Beieren werd de noodtoestand uitgeroepen. De Donau en een aantal zijrivieren dreigen daar buiten hun oevers te treden. De Duitse weerdienst verwacht nog meer regen- en onweersbuien, waardoor later vandaag het risico op nieuwe overstromingen verder toeneemt. Vanmiddag breken in Beieren twee dammen door. Ook in Zwitserland liepen meerdere wegen onder water of werden onbegaanbaar door aardverschuivingen.

Het is vandaag bewolkt tot licht zonnig. Bijna 18 graden. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 03-06-2024

Maandagochtend. Een nieuwe week en een nieuwe maand. Het is bewolkt. Anna gaat op de koffie bij haar vriendin aan de overkant op het Nonnenveld. Dat heet weliswaar zo maar er is geen klooster. Het maandelijks NL-ALERT piept op de telefoon. De sirenes buiten hoor ik niet. Waren ze er wel? Over de waanzin in de wereld. Zie op de kaart hierboven hoezeer we ons eigen deel van het continent vergiftigen. De rode kleur betekent een kritische concentratie van landbouwpesticiden in de bodem. Het kaartje is afkomsig uit een wetenschappelijk artikel in de editie van mei jl van Nature Communications. Daar staan nog meer kaartjes in, twaalf om precies te zijn, een aantal ervan is dramatisch. Ook die over mest in de nationale bodems. De vier formerende partijen willen naar Brussel om met de vuist op tafel slaand de derogatie terug te krijgen al schijnt 'lientje1967' nu door te hebben dat het zo niet werkt. Ze kreeg vorige week niet eens de landbouwcommissaris te spreken. Wat zei ze toen ze weer op straat stond tegen de pers? 'Heel veel mensen hebben het idee dat wij hier even met de vuist op tafel gingen slaan: geef ons die derogatie terug, nu! Maar ik begrijp natuurlijk ook wel dat het niet zo werkt.' Maar dat slaan, dat had ze zelf honderd keer gezegd.

De extreme regen en wateroverlast in Beieren duren voort. Vannacht brak er weer een dam. Nog meer overstromingen, aardverschuivingen en evacuaties, scholen blijven dicht. Bondskanselier Scholz gaat vandaag kijken. Veel van de gezwollen rivieren wateren af op de Donau. Als die het niet kan verwerken, lopen ook grotere steden onder. In Oostenrijk bereidt men zich voor. In ons land krijgen we deze week alleen maar een kleine hoogwatergolfje in de Rijn. Dat komt omdat het Bodenmeer als waterbuffer functioneert. Ondertussen worden toch vast de campings in de uiterwaarden van de Waal ontruimd. In normale tijden was het water in juni nooit zo hoog. Ach, en de gemeente Zuidplas? Die bouwt een heel nieuw dorp op bijna de laagste plek van Nederland. Nu houden ze een wedstrijd welke naam dat dorp zal krijgen. Ik roep iedereen op mee te doen. Misschien 'Blubblubdorp'?, want er zijn voorwaarden. zo moet de naam 'passen bij de identiteit, aard en geschiedenis van het gebied waarin het nieuwe dorp ligt'.

Twee jaar geleden hielden ze in Parijs een oefening: wat zou er gebeuren in de stad wanneer er een hittegolf van 50 graden is? Het stadsbestuur was inmiddels begonnen met adaptatie en plantte veel bomen, groen, verwijderde asfalt en renoveerde overheidsgebouwen, maar nu wilden ze weten wat de gevolgen zouden zijn voor scholen, openbaar vervoer en eerstehulpdiensten? In Londen gaan ze nu ook zo'n oefening doen, want de grootste klimaatrisico’s in Londen zijn hittegolven, periodes van aanhoudende droogte en overstromingen. Nog maar twee jaar geleden bestond er volgens deskundigen 'een kleine kans' dat Londen vóór 2040 in de zomer de veertig graden zou halen. Maar in juli 2022 was het ineens al zo ver, schrijft Annemarie Kas in de NRC. 'De brandweer kreeg in die dagen bijna vijfduizend telefoontjes, de drukste tijd sinds de Tweede Wereldoorlog. Ziekenhuizen moesten operaties annuleren, treinen konden niet rijden door verbogen rails en kapotte bovenleidingen'.

     In India houdt ondertussen de hittegolf aan met extreem hoge temperaturen. Er vielen al honderden hittedoden. Dit afgelopen weekend was er nog sprake van 96 doden, onder meer in de noordelijke staten Uttar Pradesh en Bihar en in het oostelijke Odisha. Tegelijk worden delen van Oost-India getroffen door zware regenval vanwege de cycloon Remal. Die leidde vrijdag tot zeker veertien doden in de noordoostelijke deelstaat Assam. De 52,3 graden van vorige week woensdag was overigens vermoedelijk een meetfout. Het zou twee of drie graden lager zijn geweest. Nog steeds een record. Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 04-06-2024

De update van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer, gemeten door satellieten, blijft ook over de afgelopen maand mei hoog: +0,90 graden Celsius boven het gemiddelde van de periode 1991 - 2020. Sinds vorig jaar september is hij onafgebroken zo hoog, maar vorige maand verwachtte ik een daling in mei door de wisseling van El Niño met een nieuwe La Niña. De wereldtemperaturen liggen nu al 12 maanden boven het streefniveau van de Parijse Akkoorden van 1,5 graden in 2100. De lineaire opwarmingstrend sinds 1979 blijft op + 0,15 graden per decennium (te verdelen in + 0,13 graden boven de oceanen en + 0, 20 graden boven de landmassa's).

De dag begint met wolkenvelden; later vaker zon, maar er kan ook een enkele bui komen. Het is met 21 graden niet onaangenaam. Naar de sportschool. Ik heb de gewoonte om iedere keer minstens één van de 8 toestellen van het biocircuit een slag hoger te zetten. In oktober vorig jaar toen ik na de zomer de training weer begon, stonden de zes apparaten voor spiertraining nog op 30 kilo. Nu staan de meeste op 42 of 43 kilo en dat is behoorlijk zwaar. Ik begin er tegenop te zien. De cardio-toestellen (fiets en loopband) staan ook fiks hoger, maar dat lukt nog redelijk. Mijn hartritme komt zelden boven de 150 slagen per minuut en zakt snel terug als ik klaar ben. Overigens daalt mijn gewicht de laatste maanden ook goed door veel vega en koolhydraatarm eten. Vanmorgen 76 kilo.

Volgens een onderzoek van de universisteit van Wageningen krijgen we een muggenplaag door de zachte winter en het recordwarme en extreem natte voorjaar. Tja, maar als er vanaf nu een lange droge periode komt, dan drogen de poeltjes water op en kunnen de muggen zich niet vermenigvuldigen. 'Als echte droogte uitblijft, is een muggenrijke zomer te verwachten', zeggen de onderzoekers.

Nederland moet zijn afhankelijkheid van 'onbetrouwbare landen' afbouwen, zegt het hoofdlijnenakkoord. Daarom meer gaswinning op de Noordzee en moeten er nieuwe kerncentrales komen van PVV, VVD, NSC en BBB, minstens twee en liefst vier, dan hebben we minder import van aardgas en LNG nodig. In de NRC schreef Hanneke Chin-A-Fo gisteren dat we dan niet gemakkelijk van de Russen afkomen. Voor  de oude en de nieuwe kerncentrales hebben we verrijkt uranium uit Rusland nodig. De Elektriciteits-Produktiemaatschappij Zuid-Nederland (EPZ), die de kerncentrale in Borssele exploiteert, zei in oktober vorig jaar dat er in de hele wereld geen alternatief te vinden is. Minister Jetten heeft er nog geen oplossing voor gevonden. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 05-06-2024

Er is al tijden iets vreemds aan de gang in de noordelijke helft van de Atlantische Oceaan. Al maandenlang wijs ik op de onrust die dat veroorzaakt onder klimaatwetenschappers. De temperaturen van het oppervlaktewater zijn nu 15 maanden lang ongewoon hoog. De term daarvoor is SST = sea surface temperature. Sommigen leggen de oorzaak daarvan bij de (vrijwel) afgelopen El Niño (2023 - 2024). Klimaatwetenschapper Leon Simons laat in de grafiek hierboven zien dat zulks niet waarschijnlijk is. Je ziet dat hij de twee super El Niño's van 1997/1998 en 2015/2016 wat betreft de SST's vergelijkt met de huidige, die beduidend minder sterk was. Toch is de nieuwe 12-maandswaarde zó hoog dat hij van de kaart afloopt. Het ziet er beangstigend uit, haast alsof het een fenomeen is van Bijbelse proporties. Zien we hier een kantelpunt? In de discussies erover worden mogelijke oorzaken genoemd, die bijvoorbeeld te maken hebben met veranderingen in de AMOC, de oceaanstroming waar de warme golfstroom deel van uitmaakt. Lees bijvoorbeeld dit nieuwsbericht op CNN. Het kreeg veel te weinig aandacht.

Door het noodweer en de overstromingen in het zuiden van Duitsland zijn inmiddels vijf mensen overleden. Het waterpeil daalt inmiddels. In de buurt van Neu-Ulm, in het westen van Beieren, werd gisteravond na een lange zoektocht een vrouw uit een boom gered, waar ze in was geklommen voor het hoge water. Ze had er al 62 uur gezeten met een lege mobiele telefoon. Al dagenlang leidt noodweer tot problemen en overstromingen. Meerdere personen worden nog vermist en ook voor vandaag en morgen worden er regen en onweersbuien verwacht.

Een belangrijke uitspraak van president Biden. ‘Vrede is ervoor zorgen dat Rusland nooit, nooit, nooit, nooit Oekraïne bezet’, aldus Biden vandaag tegen Time. ‘En het betekent geen Navo.’ Dat valt de regering in Kyiv hard op het lijf. In zo'n vredesregeling zal het land van Zelensky een bufferstaat moeten blijven, permanent op de wip en nooit zeker van zijn bestaan en van zijn soevereiniteit, mogelijk wel lid van de EU maar niet van de NAVO. Zo gaat het eraan toe tussen supermachten. Reden te meer voor Europa om sterker en losser van de VS te worden.

Vandaag is het overwegend zonnig bij ruim 18 graden. Morgen de Europese verkiezingen. Naar het begin van dit kwartaal

Dag van de Europese verkiezingen. Wie goed kijkt ziet de beide verkiezingsaffiches achter het raam van onze slaapkamer.

Donderdag 06-06-2024

Vandaag licht bewolkt. Gefilterd zonlicht stroomt genadig uit over de stad. Ik loop naar de tandarts. Eergisteren viel er een vulling uit een kies in mijn bovenkaak. Het is de kies naast de lege plek waar ergens begin april nog een kroon zat. Vulling en kroon breng ik in een doosje mee. De tandarts gooit de vulling weg maar de kroon wil hij er nog wel een keer opzetten. Dat is voor de tweede en laatste keer, maar nu degelijker, namelijk met een wortelstift. Dan zit hij vaster. Interesseert dit eigenlijk iemand? Enfin, na een uur loop ik met een gerestaureerd kakement door de stad naar het Gorcums Museum op de Grote Markt om te stemmen. Driemaal, want ik ben gemachtigd door twee vrienden die op vakantie zijn. Dus driemaal op Volt, waarvan een op een vrouw. Drie stemmen vóór Europa. Volt zal dit keer vast hoog scoren in onze stad. Na deze politiek verantwoorde daad slenter ik naar huis. Op de Langendijk schaf ik een pakje losse Lapsang Souchong aan. De websites van verschillende politieke partijen worden vandaag bestookt door DDoS-aanvallen. Hinderlijk voor kiezers die nog informatie zoeken. De sites van CDA, PVV en FvD lagen er tijdelijk uit. Vreemde keus, maar de dag is nog niet om. Het zouden hackers van het pro-Russische Hacknet zijn. Anna heeft geen informatie nodig, ze gaat 's middags stemmen. Het is nog steeds licht zonnig en bijna 20 graden.

Daar gaan we weer. Een meerderheid in de Tweede Kamer wil dat wordt onderzocht of de ziekte van Parkinson onder beroepsziekten kan gaan vallen. Boeren en tuinders die door de ziekte worden getroffen, kunnen dan gebruikmaken van de regeling Tegemoetkoming stoffengerelateerde beroepsziekten (TSB). Onder de TBS vallen nu bijvoorbeeld schilders die hersenschade hebben opgelopen door vluchtige oplosmiddelen en mensen die longkanker krijgen door asbest. De laatste jaren nemen de aanwijzingen toe dat veel pesticiden en andere gewasbeschermingsmiddelen zoals glyfosaat een verband hebben met het voorkomen van Parkinson. Het RIVM onderzoekt het, maar die studie duurt nog jaren. In Duitsland, Italië en Frankrijk kwalificeert men ondertussen Parkinson als beroepsziekte bij boeren. Het voorstel van D66 en CU werd gesteund door een kamermeerderheid van 105 zetels. Alleen de toekomsgtige regeringspartijen PVV en BBB (en JA21) stemden tegen. Onthutsend hoe het masker valt, ze zijn niet voor de boeren maar voor de agro-industrie. Niet te vertrouwen.

Ik zag gisteravond dat domme BBB-mens lientje 1967 weer eens bazelen in Op1. Brussel heeft veel teveel macht, is haar favoriete thema. Voorbeeld: de richtlijn voor stofzuigers. Bizarre bemoeizucht. Een van de journalisten, ik meen Stefan de Vries, probeerde haar nog te corrigeren maar werd helaas afgekapt door Thijs van den Brink, die ook niet beter wist. Want die stofzuigerrichtlijn is namelijk buitengewoon nuttig. Daardoor stoten stofzuigers in Europa inmiddels 11 megaton minder CO2 uit. Dat is een kwart van het streven van het hele Nederlandse klimaatakkoord. 'Kleine, ogenschijnlijk onbeduidende regeltjes kunnen gigantische effecten hebben als je ze niet alleen nationaal, maar grensoverschrijdend invoert', schreef De Correspondent al in 2019. Moet zo'n lientje1967 nu echt ons land gaan meebesturen? Naar het begin van dit kwartaal

De Merwede vanmorgen. De uiterwaard is ondergelopen.

Vrijdag 07-06-2024

Geen traditionele uitslagenavond; het gaat slechts om een exitpoll. De opkomst was hoger dan anders: bijna 47 procent. 'Een atypische uitslagenavond met alleen maar winnaars' noemt de NRC het. 'Het blijft ontzettend pijnlijk dat de meerderheid niet is op komen dagen', zegt Gijs Rademaker bij Renze. De definitieve uitslagen komen zondagavond, als alle lidstaten van de Unie gestemd hebben. Dat gebeurt pas na elf uur 's avonds, als in Italië de stembussen sluiten.

     Enfin, het kon slechter. De verwachte zege voor Wilders viel tegen - of mee - net wat je wilt. De Volkskrant trekt een viertal conclusies. (1) Er zit een volle zetel aan stemmen tussen hem en de winnaar GL/PvdA. Volgens de exitpoll behaalde GL/PvdA 21,6 procent van de stemmen, terwijl de PVV 17,7 procent behaalde. (2) Drie van de vier aanstaande regeringspartijen deden het slechter dan op 22 november. Toen 56 procent, nu slechts 38 procent. Ze zouden nu geen meerderheid hebben als het een landelijke verkiezing was geweest. Het schijnt dat veel rechtse en ultrarechtse kiezers ditmaal niet gestemd hebben. Geen belangstelling voor Europa. Presentator Jort Kelder noemde het in talkshow Op1 'de meest elitaire verkiezing' omdat volgens hem voornamelijk progressieve hoogopgeleiden en bemiddelde conservatieven kwamen stemmen. Vooral NSC verloor veel. Alleen BBB won 0.6 procent. (3) Er kunnen nog zetels komen voor de kleine partijen. Volt scoorde één zetel met 4,9 procent van de stemmen. (4) De verdeling van de restzetels zondagavond wordt nog spannend. En je bent natuurlijk benieuwd of de gevreesde 'tsunami' van de populisten uitblijft.

     Toch zijn er kanttekeningen bij de winst van GL/PvdA te plaatsen. Dat doet Laura de Jong vanmiddag in De Volkskrant. Samen zakten de sociaaldemocraten en de groenlinksen van 9 naar 8 zetels, 'terwijl er meer zetels te verdelen waren. Het Nederlandse aandeel in het Europees Parlement gaat immers van 26 naar 31 zetels.' Overigens is om dezelfde reden ook het verlies van één zetel door de VVD ernstiger dan het lijkt (en de winst van de PVV groter). En ten tweede: anders dan op 22 november ging ditmaal de helft van de PVV-kiezers niet naar de stembus. Inderdaad, maar wat gebeurt er als die een volgende keer wél gaan?

Een zonnige dag, bijna 21 graden. Sportschool en boodschappen. Vandaag passeert de hoogwatergolf hier bij Gorcum. Het valt erg mee, zie de foto hierboven. De stand bij Lobith is vanmorgen NAP +12,85 meter, dat is lager dan verwacht. Er komt iemand om ons inbraakalarm te moderniseren. De analoge verbinding met de meldkamer wordt vervangen door een digitale. Anna gaat 's middags meehelpen met de klussende familie in het nieuwe huis van Nikita & Denzel door op Zaila te passen. Ik bel de werf. Wanneer beginnen jullie met onze Dulce? Antwoord: aanstaande maandag over een week. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 08-06-2024

Al dagen is buurman Olav bezig zijn antieke Zweedse zeiljacht voor onze deur op te tuigen. Ieder jaar gaan hij en zijn vrouw Vera ermee naar Zweden. Tegen het middaguur vertrekken ze door de sluis. Het is voor ons, noodgedwongen deze zomer aan de wal gekluisterd, een tergend gezicht. Vanmorgen sluiert hoge bewolking het zonlicht, later komt er meer bewolking maar geen regen (behalve in het noorden van het land). De middag verloopt met stapelwolken; het is fris en winderig en niet eens 20 graden. Binnenkort zullen we voor een paar dagen vakantie naar Friesland vertrekken.

Ook het KNMI publiceerde gisteren op zijn website een artikel over de ongewoon hoge oceaantemperaturen, met name die in de noordelijke helft van de Atlantische Oceaan. Het betreft de SST's, de oppervlaktetemperaturen van het zeewater. 'De hoge temperaturen in de tropische Stille Oceaan zijn het gevolg van El Niño, maar dat geldt niet voor de Atlantische Oceaan, waar de temperatuur al in maart 2023 begon te stijgen, ruim voor aanvang van El Niño.' Ik schreef er zelf uitvoerig over, voor het laatst drie dagen geleden. De meteorologen in De Bilt stellen zich dezelfde vraag als ik: 'Kan dit recordjaar verklaard worden op basis van ‘gewone’ klimaatverandering, is hier iets anders aan de hand, of wellicht zelfs een kantelpunt overschreden?' Ze menen dat ruim de helft van het warmterecord kan verklaard kan worden door geleidelijke opwarming, maar dan blijft er nog steeds een onverklaarde afwijking over van zo'n 0,2 graden. Dat lijkt weinig, maar op het enorme oceaanoppervlak is dat veel. 'De uitstoot van broeikasgassen stijgt nog altijd, waardoor de toegevoegde warmte aan het klimaatsysteem versneld toeneemt. Van deze extra warmte wordt ongeveer 90% opgenomen door de oceanen. Recent onderzoek toont aan dat deze warmteopname ook versneld toeneemt. Wanneer we rekening houden met deze versnelling, is het recordjaar 2023-2024 helemaal niet meer zo uitzonderlijk.' Kortom, wel voortgaande opwarming maar geen kantelpunt? Dat zeggen ze ook niet. Ze zeggen wel dat die ongebruikelijk warme SST's misschien samenhangen met een langjarige klimaatschommeling, die we nog niet kennen, en bevinden we ons de komende jaren in een soort van warme fase die op termijn weer omslaat naar een relatief koude. 'Het is echter ook mogelijk dat de veranderde weerpatronen, waaronder de afgezwakte wind, het gevolg zijn van klimaatopwarming. Momenteel zijn er te veel open vragen om hier een sluitend antwoord op te geven.' Tja, erg voorzichtig. Mijn zorgen over het ongewone fenomeen zijn er niet minder op geworden.

Vandaag komt De Volkskrant met een onthulling, die de val van het huidige kabinet in de zomer van 2023 in een ander daglicht stelt. Het blijkt dat de IND vlak na de val al cijfers bezat, die lieten zien dat er bij asielzoekers helemaal geen sprake was van duizenden gevallen van nareis-op-nareis. Uit die cijfers bleek dat het In 2022 ging om slechts honderd nareis-aanvragen, in het eerste half jaar van 2023 waren het er 110. In 2022 werden slechts twintig van die aanvragen ingewilligd, in het eerste half jaar van 2023 ‘minder dan tien’. Maar de IND gaf die cijfers niet aan de betrokken bewindslieden Yesilgöz en Van der Burg, terwijl de eigen Directie Strategie en Uitvoeringsadvies dat wel adviseerde aan de top van de dienst. In de campagne voor de verkiezingen van november 2023 hield Yesilgöz vol dat het naar haar overtuiging om duizenden mensen per jaar ging, maar haar eigen IND wist dus al maanden dat het anders lag. De cijfers kwamen pas infebruari/maart 2024 in de openbaarheid. Hoogst merkwaardig! Wat voor spel werd hier gespeeld? GL/PvdA heeft terecht een kamerdebat aangevraagd. Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 09-06-2024

Vandaag naar Friesland. Het is wisselend bewolkt en droog, prima weer om te rijden. Om half tien sluiten we ons appartement af. Zondag, het is rustig op de snelwegen. We rijden op ons gemak, 100 km/uur, door de polders. Wat dat betreft zijn we een van de weinigen. Onderweg bij een benzinestation wil ik even plassen. In mijn geval geldt al jaren: als je moet dan moet je snel zijn. Maar de toegang tot de toiletten is kapot, er staat een Poolse chauffeur te stuntelen, maar de kaartlezer zegt bij iedere poging alleen maar 'ongeldige kaart'. Dat doet hij ook bij mijn kaart. Ik loop naar de balie om het te melden maar de beide jonge meiden erachter kijken onverschillig, zeggen niks en negeren me volledig. Not their bussiness. Dienstbetoon anno 2024. Maar ik moet écht nodig en wil niet buiten wild gaan plassen dus duik onder het toegangspoortje door en ga naar het toilet. Jammer dan.

     Verder geen bijzonderheden. Via Heerenveen en Drachten geraken we in twee uur tijd in Veenwouden. Hartelijke ontvangst door Klaas & Grietje. (Geen huisje van peperkoek). We zagen ze voor het laatst twee jaar geleden toen we met Dulce in Zierikzee lagen. Voor Klaas ben ik in feite een neef, hij is weduwnaar van de jongste zus van mijn moeder. Altijd was er tien jaar leeftijdsverschil tussen ons, niet heel veel dus en daarom werd hij nooit een echte 'Oom'. Hij is nu 87 en redelijk goed gezond. Er is veel uit te wisselen, uiteraard het rondje kwalen, de recente belevenissen over en weer, over de boot en een beetje over politiek, we zetten het voort tijdens de lunch in de keuken.

     Tegen half drie vertrekken we en rijden via Drachten, Heerenveen, Joure en Lemmer Gaasterland in. Er vallen wat druppels maar een bui wordt het niet. Langs het Woudagemaal en de zuidrand van Balk rijden we verder, langs het riviertje de Luts over de oude weg uit mijn jeugd naar Rijs. In mijn vroege kinderjaren reed ik op die smalle weg mee met de melkwagen van buurman Sybele langs de boeren. Een krachtige figuur, met één zwaai zette hij de volle bussen op de laadbak. Op de kruising voor het Rijsterbos slaan we rechtsaf. Goed honderd meter verder is Hotel Jans, dat er in mijn jeugd, als mijn broertje en ik bij Pake & Beppe logeerden, ook al was. We spraken Fries met ze. Naast het hotel is de Greane Leane, die het bos in leidt en die we talloze keren aan de hand van mijn rijzige Pake hebben gelopen, het bos in met een groot Tolkiengehalte, met stokoude bomen, hoge paden, holle bomen, diepe schaduwen, een ietwat sinistere grafheuvel en een Romeinse tempeltje, helemaal tot aan het IJsselmeer. 'De zee', noemden ze die toen nog, misschien doen de ouderen dat nog altijd.

     We krijgen een eigen huisje op het terrein achter het gebouw. Die huisjes zijn nieuw, pas aangelegd en van alle gemakken voorzien. We installeren ons met plezier en denken dat we het hier erg fijn gaan krijgen, de zon schijnt zelfs al is het kort. We reserveren voor het diner om zeven uur. Laat op de avond kan ik naar de uitslagen kijken van de Europese verkiezingen, als ik tenminste nog wakker ben. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 10-06-2024

Lekker en lang getafeld, gisteravond (foto hier). We namen het verrassingsmenu, ook al weten we dat een keuken dan vaak serveert wat het beste uitkomt. In dit geval kalfsmuis als voorgerecht en daarna zeebaars. Verrassend is dat zeker, kalfsmuis? We moesten het opzoeken: een gedeelte uit de 'gehele platte bil' van het kalf. Oh. De wijn: een Malbec uit Uruguay. En dat in Rijs. Terug in ons huisje wachtten we tot na elf uur de uitslagen kwamen van de Europese verkiezingen. Die vielen niet helemaal tegen. Geen grote ruk naar rechts, zoals De Telegraaf vanmorgen op zijn voorpagina zette. Eerde een rukje, de populistische tsunami ging niet door. De middenpartijen - christen-democraten, sociaal-democraten en liberalen - houden hun meerderheid naast twee wat versterkte extreem-rechtse blokken, Von der Leyen kan opnieuw het voorzitterschap van de EU-commissie claimen, met steun van Meloni maar die kan niet teveel concessies eisen want de aanstaande voorzitter kan ook niet zonder de sociaal-democraten. In Scandinavië wonnen de linkse partijen. Klappen kregen Orbán en zijn Fidesz, de PiS in Polen en Fico in Slowakije, waarschijnlijk omdat veel van hun kiezers thuisbleven of overstapten op andere, nog extremere en zelfs neonazistische partijen. Het radicaal-rechtse Vlaams Belang werd in Vlaanderen niet de grootste. In ons land kreeg GL/PvdA een zetel extra, evenals Volt. Wilders raakte een zetel kwijt ten opzichte van de exitpoll.

Vandaag een koude en volledig verregende dag. Op veel plaatsen in Europa valt opnieuw veel regen. Nu kampen ze al dagen in Oostenrijk met hevige regenval, modderstromen en overstromingen. De waterstanden in de Donau en de Inn blijven ook vandaag stijgen door de voortdurende regenval. Een man van 77 raakte vermist nadat hij zijn huis verliet om te gaan stemmen. Een dam bij een stuwmeer brak door het hoge water en het peil in het Bodenmeer in Zuid-Duitsland bereikt bijna het kritisch niveau waarop het zal overstromen.

     Het is hier niet meer dan 11 - 12 graden. Het ziet er intens treurig uit, het lijkt wel november en er komt steeds meer wind. Na het ontbijt besluiten we niet het Rijsterbos in te gaan, het is er veel te nat. Beter naar een stad, in dit geval Sneek, maar eerst bezoeken we het dorp Hemelum een paar kilometer verder, waar mijn moeder geboren is. In 1920. We zijn er wel eens eerder geweest, maar het valt ons nu op hoe vervallen veel huizen zijn. Armetierig en verwaarloosd. Het dorp pikt niet veel mee van de vele toeristen in deze streek, zou je zeggen. Eerst kijken we op het oude kerkhof bij de Nicolaaskerk - al in 1668 gebouwd op de fundamenten van een Benedictijner klooster. Hier liggen mijn grootouders begraven - Pake & Beppe - ik was bij hun beider begrafenissen, mijn Pake in 1961 en Beppe in 1974. Pake was de eerste dode die ik in mijn leven zag, opgebaard in de echtelijke bedstee in het linker bovenhuis van het hoge pand Pomona midden op de gelijknamige tuinderij in Rijs. Huis en tuinderij zijn er allang niet meer; ik schreef er een paar keer over, onder andere hier en hier (in een gedeelte van dit blog dat nog niet opgeknapt is). We vinden het graf gemakkelijk. Links ernaast is het graf van de oudere broer van Pake met zijn vrouw (foto hier). Daarna lopen we met paraplu's de Buorren op, door het dorp. Tot mijn verbazing zie ik dat er aan de rechterkant nóg een kerk staat, nota bene een Russisch Orthodox klooster. Het zou er al sinds 1999 staan; eerder was het een gereformeerd kerkje. Waarom is het me niet eerder opgevallen? Of ben ik het vergeten? We lopen verder. Ik herken de oude melkfabriek met ervoor het deftige huis van de toenmalige directeur. Dat vonden we vroeger een imposant en deftig huis. Kon je daar toch wonen! Een tiental meters eerder begint het Leantsje met verderop aan de rand van het dorp het huisje met uitzicht op de Morra, waar Beppe haar laatste jaren woonde. Veel huisjes maakten plaats voor nieuwe maar dat van Beppe staat er nog en het verkeert zo te zien in goede staat (foto hier). Hier een foto van Beppe in Hemelum uit circa 1930.

     We keren terug naar de auto en rijden in gestaag toenemende regen naar Sneek. Parkeren bij de Waterpoort (foto hierboven). Maandagochtend, de meeste winkels en etablissementen in de binnenstad zijn dicht. Ondanks de wandeling raken we geleidelijk verkleumd, want onze kleding is niet warm genoeg. We vinden een behaaglijk, antiek Grand Café (De Walrus) waar wat mensen zitten en warmen ons aan de koffie. Daarna verder. Bij een bakkerij kopen we twee broodjes voor de lunch. Die nuttigen we weer terug in het huisje in Rijs. De kachel gaat aan. Buiten komen flinke buien langs. Rustige middag lezen. Naar het begin van dit kwartaal

Vanmiddag voor ons huisje in de zon.

Dinsdag 11-06-2024

Gisteren viel er alweer een overmaat aan regen in ons land. Nu vooral in het noorden. In Groningen zijn de waterschappen in de provincie druk in de weer om het overtollige water af te voeren. In verschillende plaatsen moesten straten en kelders worden leeggepompt. Vooral in Veendam en Appingedam was flinke wateroverlast. Ook elders in Noord-Nederland leidde het slechte weer tot problemen. Zo moest festival Oerol op Terschelling gisteravond meerdere voorstellingen en optredens annuleren. Op 1 juni begon de meteorologische zomer, maar van zomerweer is nog geen sprake. Vorig jaar was het al 30 graden in deze tijd, maar het is niet ongewoon dat juni koud en nat begint. Het erg warme weer in het mediterrane gebied kan ons vooralsnog niet bereiken.

Vandaag is het nogal wisselvallig, zon en felle regenbuien wisselen elkaar af. Het wordt een graad of 16. We gaan vandaag langs bij mijn kameraad Marcel v.D. die hier in de buurt in zijn zomerhuisje zit in het dorpje Gaastmeer. Dat is aan de andere kant van de Fluessen, waar ik - voor zover ik weet - nooit ben geweest. Je moet ervoor helemaal om de meren heen, ook om het Heegermeer, rijden om er te komen. Bijna via Sneek. Marcel leerde ik goed kennen tijdens onze gedenkwaardige tocht in februari/maart 2020 met de Bark Europa naar Antarctica. Toen we in Ushuaia terugkwamen was de wereld veranderd en werd beheerst door de Corona-pandemie. Het was niet eenvoudig om terug naar Amsterdam te geraken. Het is geweldig leuk om Marcel weer te zien. We wisselen uit hoe het met ons gaat en dat is persoonlijk, dus dat schrijf ik hier niet op. Tegen één uur rijden we 'om de west' om de meren heen door een landschap dat ik - als gezegd - niet kende. Een boeiende streek met veel kleine gehuchten en kronkelende weggetjes. Zo kom ik erachter dat hier onder andere Greonterp ligt, het dorp dat bekend werd omdat Gerard Reve er in de jaren 60 woonde. En die komt weer voor in het nabijgelegen Heeg aan het slot van deel 1 van mijn romantrilogie in een verhaal dat echt gebeurd is. We zien dat het water hoog in de sloten langs de weilanden staat.  In Hindeloopen doen we een boodschap bij de Spar en halen we een broodje. Hier lagen we vorige zomer na terugkeer uit Terschelling. Er staat flink veel wind over de haven, waar de boten van de weinige passanten tegen de kade worden gedrukt door de harde en gure westenwind. Terug in het hotel is het tamelijk helder, zodat we in de zon op ons terrasje kunnen zitten. Vanavond komen mijn neef Sjouke en zijn vrouw Vivi vanuit Balk hier met ons eten. Morgen weer naar Gorcum.

Twee samenwerkende Europese satellieten hebben voor het eerst bevroren water ontdekt op Mars. Niet aan een van de polen, maar opmerkelijk genoeg in de equatoriale regio. Juist bij de evenaar zou je het niet verwachten vanwege de hogere temperaturen, net als op aarde. Het werd er ontdekt in de Tharsis regio, een hooggebergte met 12 vulkanen waaronder Olympus Mons, met 25 kilometer de hoogste vulkaan in het zonnestelsel. Vanwege de hoge temperaturen en de ijle lucht in het Marsgebergte had men bij de toppen geen waterijs verwacht. De verklaring voor het ijs heeft men nog niet gevonden. In de uren voor en na zonsopkomst verschijnt het ijs in uiterst dunne plakken, niet dikker dan een menselijke haar, en verdampt weer snel als de zon hoger klimt. Het ijs ontstaat steeds in koude, beschaduwde gebieden van de vulkaankraters, waar opstijgende winden vochtige lucht meevoeren die hogerop condenseert en bevriest. Het gaat om grote ijsoppervlakken, dus er is veel water, zo'n 100 miljoen liter per ijsvlak. Voor toekomstige Mars-expedities is de aanwezigheid van water erg belangrijk. Men hoeft dan niet veel extra water mee te nemen. De ontdekking werd gedaan door twee Marssatellieten van de Europese ESA, de Mars Express Mission (2003) en de  ExoMars Trace Gas Orbiter (TGO, 2016).  Naar het begin van dit kwartaal

De rand van het Rijsterbos met links het golvende terrein van de voormalige slottuin van Huize Rijs.

Woensdag 12-06-2024

Voor het diner liep ik gisteravond nog een eindje het Rijsterbos in. Het was net droog maar de hemel zat vol met donkere en wilde wolkenpartijen. Langs de laan staan wat huizen en een openluchttheater, alle half verborgen in het groen. Luid kwinkeleren van vogels uit de dichtbegroeide tuinen, vooral merels. De aarde is erg vochtig en bij tijden modderig. Tijd om verder het bos in te lopen heb ik niet, Sjouke & Vivi zullen om zes uur aankomen. Bij de eerste afslag ging ik linksaf, een pad met vochtige modder dat langs de bosrand leidde met aan de linkerkant een wat golvend terrein waar zich een groen bekroosde vijver met rietkraag doorheen slingerde. Hier stond bijna negentig jaar geleden het Huis Rijs, een groot herenhuis waar onder meer de burgemeestersfamilie Van Swinderen woonde. Tussen deze gerestaureerde slottuin en Hotel Jans staat een modernere villa, waarin nog in mijn jeugd een latere generatie van het geslacht Van Swinderen woonde, een dame die 'de freule' werd genoemd. Zij wandelde vaak door de buurt met mijn Beppe, die toen een paar huizen verderop woonde. De straat ervoor heet nu de Freule van Swinderenlaan.

     Vlak voor Sjouke & Vivi arriveren zitten Anna en ik gereed aan de tafel voor vier, die we gereserveerd hadden. Ik pik ze op aan de zijkant van het hotel. We hebben een heerlijke lange avond, met een lekker driegangendiner en vol verhalen over vroeger, over de De Jagers, de familie waar mijn moeder uit stamt. Een gouden avond. In ons huisje kijk ik nog even naar het nieuws: de samenstelling van het nieuwe kabinet van domrechts met een aantal namen van nieuwe bewindsleiden. Ik ben moe en val erbij in slaap.

     Na het ontbijt vertrekken we nog voor tienen. We rijden binnendoor via Oude- en Nieuwemirdum en Sondel naar Lemmer, waar we de snelweg nemen door de Noordoostpolder. Daar en in de Flevopolder staan vele tientallen van de enorm hoge windmolens stil. Ik vermoed dat het ectriciteitsnet de stroom niet aan kan die ze zouden kunnen leveren. Netcongestie. Het verkeer is rustig en klokslag twaalf uur zijn we terug in Gorcum. Thuis is alles in orde, we pakken uit en snel is alles weer als altijd. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 13-06-2024

Een dag van wolken en zon; het blijft droog. Met moeite wordt het krap 19 graden. Ik ga na bijna een week weer naar de sportschool en ben verbaasd hoe soepel het gaat. Sommige toestellen heb ik nu op een belasting van 43 kilo staan. Vorig jaar hadden we om deze tijd een hittegolf. Die is er nu ook, maar dan in Griekenland. De Akropolis in Athene gaat 's middags dicht. In Spanje hebben ze daarentegen last van noodweer. In en rond Barcelona en in de regio bij Valencia en Murcia viel in één dag 30 - 45 mm regen, met een uitschieter van 58 millimeter. Op Mallorca werd over 48 uur maar liefst 73,6 millimeter gemeten.

De Volkskrant publiceert vanochtend een profiel van Gidi Markuszower, een uitgesproken racist uit de PVV die niet alleen de opvolger wordt van asielminister Eric van der Burg - '180 graden anders' - maar zelfs vice-premier. Hoe ziet zijn beleid eruit? Heel overzichtelijk: 'Sluit onze loketten voor nieuwe asielaanvragen, gooi alle zich misdragende asielzoekers en hun familie ons land uit, duw iedere asielzoeker die uit of via een veilig land binnenkomt terug - push them back! - stuur de Syriërs terug naar huis, zet al die illegalen ons land uit.’ Past goed bij een rechtstaat. Minister voor Buitenlandse handel en Ontwikkelingshulp - ontwikkelingssamenwerking heet opeens weer 'ontwikkelingshulp' - wordt Reinette Klever, een notoir tegenstander van ontwikkelingshulp. Ze is bestuurslid van ultrarechtse omroep Ongehoord Nederland, onder meer wegens het 'unieke geluid wat ON! brengt over massa-immigratie, klimaathysterie, coronacrisis en globalistische organisatie.' In 2017 vond ze dat de zorgkosten vooral zo sterk stegen omdat asielzoekers in grote getale naar de tandarts lopen. Hier vind je een bouquet van meer van dergelijke openbaringen van Klever en hier zet De Volkskrant alle kabinetsministers op een rij. In Den Haag steekt er een andere wind op, een die bijzonder onwelriekend is. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 14-06-2024

Vandaag verschijnt de analyse van de maand mei van NOAA. Ook daaruit blijkt dat 2024 nek aan nek gaat met recordjaar 2023. Hierboven zie je dat. Merk ook op dat alle jaren uit de warmste tien in deze eeuw vallen. Ik vroeg al eerder aandacht voor het feit dat van juni 2023 tot en met mei 2024 al 12 maanden op rij de wereldtemperaturen alle  maandrecords breken, voor het laatst hier en hier. De situatie is extremer dan aan het begin van het jaar werd verwacht. Modellen gingen ervan uit dat alleen januari en februari nog maandrecords zouden breken. Is het nog steeds de invloed van de voorbije El Niño? Bart Verheggen van het KNMI denkt van niet. De laatste El Niño was eind 2023 al over het hoogtepunt heen en bovendien niet heel sterk, zegt hij. Ik schreef dus al een aantal malen over de recordwarme Noord-Atlantische Oceaan. Daar verdampen grote hoeveelheden water, een van de oorzaken van het maandenlange regenachtige weer in Nederland. Als oorzaken worden genoemd het effect van vulkaanuitbarstingen in de eerste helft van 2023, de 25e zonnecyclus, een verlangzaming van de warme golfstroom (AMOC) of de nieuwe regels voor schonere uitstoot van de zeescheepvaart, waardoor er minder koelende zwavelvervuiling in de atmosfeer zit. Nu de zwavelvervuiling afneemt, schiet de temperatuur sneller omhoog. Vorige week verscheen een nieuwe poging om dat zwaveleffect te kwantificeren: een extra opwarming van 0,1 graden, denken onderzoekers van de New Yorkse Cornell University. Dat is een even groot effect als vijf jaar aan wereldwijde uitstoot van alle broeikasgassen.

     Klimatologen denken dat de klimaatgevoeligheid daardoor permanent groter is geworden. Het effect van de scheepvaartzwavel zou 0,1 tot 0,2 graden hebben toegevoegd aan de mondiale opwarming. Permanent! Men vreest dat niet alleen het koelende effect van de zwavel is onderschat, maar (mede daardoor) ook het opwarmende effect van CO2. Paleoklimatoloog Appy Sluijs van de Universiteit Utrecht denkt op basis van de beste studies van klimaatveranderingen uit het verre aardse verleden dat de aarde 2,7 tot 3,9 graden opwarmt bij verdubbeling van de CO2-concentratie. Dat is een iets hogere inschatting dan waar bijvoorbeeld het IPCC zo'n tien jaar geleden nog van uitging. De bekende klimaatprofessor Michael Mann van de University of Pennsylvania is het daar niet mee eens. Volgens hem beweegt de aarde zich na de afgelopen El Niño momenteel in de richting van de koelere tegenhanger La Niña. 'We zien de temperatuur wereldwijd ook al iets afvlakken'. Afhankelijk van hoe dat zich ontvouwt over de komende zes maanden kan 2024 volgens Mann een beetje warmer of toch iets koeler uitpakken dan recordjaar 2023.

De derde miskleun van Wilders na Gom van Strien en Ronald Plasterk, nu met kandidaat-asielminster Gidi Markuszower. Het schijnt dat hij volgens de veiligheidsdienst staatsgevaarlijk is of kan zijn. Hij zit nu, zonder dat hijzelf er veel van begrijpt - 'het voelt allemaal kafkaësk aan dat een gemiddelde terrorist meer rechten lijkt te hebben dan een politicus met een scherpe mening' -, in het rijtje van Kurt Schwittert en Philomena Bijlhout. Hij werd zelfs niet eens benoemd, wat een afgang. Natuurlijk wil de oppositie weten hoe het zit; kan zo iemand nog wel kamerlid blijven? Ze kritiseren ook 'de onoorverdovende stilte van VVD en NSC' (Frans Timmermans op X). Dat lokte meteen een geprikkeld antwoord uit bij Wilders: 'Wij corrigeren waar nodig, Frans. Jullie niet want je zit er nog steeds'. Och, och, ondertussen moet hij zich toch wel doodschamen. De onaangename dame die hij nu het kabinet in stuurt, is geen verbetering. Wat een soap.

    We zijn er nog niet, later vandaag uit ook VVD-leider Yeşilgöz twijfels bij de nieuwe kandidaat-minister Marjolein Faber. Die is 'niet onomstreden' zegt ze voor het begin van de ministerraad. Dat heeft ze ook tegen Wilders en de formateur gezegd. Het is opnieuw crisis in de formatie. De vier formerende partijen komen eind van de middag bijeen voor overleg.

Ondertussen ligt noodzakelijk beleid stil. Nieuwe RIVM-berekeningen bevestigen dat de wettelijke natuurdoelen met de huidige maatregelen op geen stukken na gehaald worden. Als de regering het stikstofreductiebeleid niet fors aanscherpt, is een deel van de Nederlandse natuur reddeloos verloren. Het wettelijke stikstofdoel voor 2025 is definitief onhaalbaar geworden.

Het is een grijze dag met regen in de middag. Het wordt amper 16 graden. Vanochtend doen we boodschappen bij AH op Oost.  Een groot deel van de dag ligt het straatje voor onze deur open omdat er weer een glasvezelkabel wordt aangelegd (foto hier). Omdat 'de markt' niks reguleert moet de straat een keer of drie opnieuw open en weer dicht. Ditmaal is het E-fiber die een kabel aanlegt. KPN hebben we al maanden geleden gehad en er schijnt nog een derde te komen. Wat een geldverspilling.  Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 15-06-2024

Huidig EU-voorzitter België kondigde gisteren met enige trots aan dat de onderhandelingen met Oekraïne en Moldavië op 25 juni kunnen beginnen. Dat betekent dat Hongarije zijn bezwaren opgaf na de verzekering van Kyiv dat het de rechten van de minderheden in het land zal respecteren. Dat gaat over de Hongaarse minderheid. De onderhandelingen kunnen wel tien jaar duren, maar het kan ook sneller gaan. Dat hangt onder andere af van de huidige lidstaten, want bij tientallen tussenstappen in het proces is iedere keer unanimiteit vereist. Ook daarom ging Orbán gemakkelijk akkoord; hij krijgt nog kansen genoeg. Het kan echter ook sneller gaan als de EU-lidstaten tenminste een signaal aan Moskou willen geven. In het geval van Kroatïë, het laatste land dat toetrad (in 2013), duurde het zes jaren. Maar omdat met name Oekraïne een sterke landbouwstaat is, moet er een omvangrijke herschikking van subsidies komen. Ik zie het nieuwe Nederlandse kabinet met extreemrechts al een veto afgeven als de landbouwsubsidies hier moeten dalen. Dan telt de EU even niet meer als grootmacht.

Het brandje rond kandidaat-minister Marjolein Faber van Asiel & Migratie werd door de formerende partijen gister aan het eind van de middag snel geblust. Yesilgöz zette niet door. De vraag is waarom ze niet durfde. Wilders toonde zich bij aanvang al laconiek. ‘Ik ga even naar de collega’s luisteren.’ Hij schoffeerde zijn coalitiepartners al met de voordrachten van typische PVV-extremisten als Markuszower, Klever en Faber. Ik vermoed dat hij gisteren geen krimp gaf en waarschijnlijk ook niet anders kon. Hij had geen andere kandidaten. Bovendien beheerst hij de situatie; hij is de enige die het kabinet zonder veel electorale schade kan breken. Geen Faber, dan geen kabinet en wel nieuwe verkiezingen. Die leveren de andere drie en vooral VVD en NSC grote verliezen op. Dus gingen ze 'door de plomp'. Het zal wel vaker zo gaan. NSC en VVD weten dat ze zich pas uit deze coalitie kunnen bevrijden zodra Wilders’ incompetentie als partijleider zich vertaalt in een fors verlies van aanzien bij zijn kiezers, schrijft Tom-Jan Meeus vandaag in zijn wekelijkse emailbrief Machtige Tijden (achter betaalmuur). Want de kiezer is allang geen stabiele factor meer. 'De uitslag van de Europese verkiezingen bevestigde vorig weekeinde dat Nederland een casinodemocratie is geworden. Er is zoveel electorale onrust dat het land voor de zesde keer in vijf jaar een andere partij de grootste maakte'. Een casinodemocratie.

Half juni. Niet zoveel regen als gisteren. Felle zon, wolken en korte regenbuien wisselen elkaar af. Iets meer dan 17 graden. Naar het begin van dit kwartaal

Nepnieuws. De misleidende post van de Telegraaf (inmiddels verwijderd).

Zondag 16-06-2024

Het verspreiden van nepnieuws, bewuste misleiding, de Telegraaf was er altijd goed in. Dit keer wat betreft het vermeende seniele optreden van president Biden op de laatste G7-top in Italië. De krant publiceert een afgeknipt deel van een filmpje van het ultrarechtse The New York Post, waarop het lijkt of de Amerikaanse president in verwarring wegdwaalt van het gezelschap staatshoofden en door de Italiaanse premier Meloni teruggehaald moet worden. Volkskrant-redacteur Maarten Keulemans laat het onverknipte filmpje zien in een draadje op X. Wat blijkt daaruit? Alle hoge gasten kijken vol bewondering naar een groep skydivers en Biden loopt naar ze toe en steekt zijn duim omhoog. Misselijk makend, maar de Telegraaf neemt het over. Natuurlijk check ik op het X-account van de krant met Google Lens, maar dan blijkt dat de misleidende post inmiddels verwijderd is. Dat wel, maar het hoort zo: eerst checken, dan publiceren, niet andersom.

Nederland graanschuur van Europa? Het argument dat onze landbouw en veeteelt, om de tuinbouw niet te vergeten, onmisbaar is voor de voedselzekerheid hoor je vaak in populistische kringen. Terwijl ons land nu al de op één na grootste exporteur ter wereld is van landbouwproducten, dus om onze zieltogende natuur te redden kan het best een of twee tandjes minder. Maar nu lijkt Rob de Wijk zich opeens te voegen bij de kringen die ijveren voor de opvoering van onze agrarische productie in een korte column van het HCSS onder de titel 'Klimaatverandering maakt van landbouw strategische noodzaak'. De Wijk had in Kaapstad gediscussieerd over geopolitiek en agrifood. De productie en distributie van voedsel raakt in toenemende mate ontregeld door machtsstrijd, protectionisme en slecht beleid. Maar de grootste bedreiging van de voedselvoorziening is klimaatverandering. Daardoor zal in de zuidelijke helft van de wereld de voedselproductie sterk dalen, terwijl die op het noordelijk halfrond juist kan groeien. Maar dan moeten we wel meer gaan produceren om het zuiden te helpen. Helaas hebben we steeds meer milieuregels, zegt De Wijk. 'De opbrengsten van de EU zullen door biodiversiteits- en vergroeningseisen met ongeveer 30 procent dalen. De EU wordt zo een grote importeur van voedsel en afhankelijker van landen als Rusland waarmee we nu alle banden doorsnijden. Het op peil houden van de agrarische productie in Europa wordt daarmee een strategische noodzaak'. Tja, ik vind het nogal kort door de bocht en ik weet niet of het klopt, maar het perspectief om van ons verkommerend en steeds meer door bestrijdingsmiddelen vergiftigd land, opgesloten tussen alsmaar hogere dijken, een agrarische wereldproductiecentrale te maken komt me niet erg aantrekkelijk voor. Misschien scoren de populisten er in Brussel mee?

Ook vandaag wisselen felle en soms zeer malse buien en zon elkaar af. De weerprognosen tonen dat er na komende vrijdag een stabielere fase aanbreekt. Meer zon, minder buien. Het Tribute-festival op Buiten de Waterpoort is luidruchtiger dan andere jaren. Laat de gemeente de teugels vieren? Rommert en Nora videobellen voor vaderdag, met Lois op de achtergrond. Gisteren had ik Bas al aan de telefoon. Voetbal is voor de dommen; toch kijk ik naar Nederland - Polen. Spannend, een mooie wedstrijd, 2 - 1 voor NL.

     Wilders meldt op X dat hij Fleur Agema voordraagt als vicepremier en niet dat onaangename mens Faber. Agema kan zich overigens ook slecht beheersen en flink grof en ongenuanceerd om de hoek komen. En ze krijgt geen fijne taak, want er moet van 'de onedele vier' in de zorg fors bezuinigd worden om de halvering van het eigen risico te betalen. Dus geen hogere salarissen voor 'de helden', het zorgpersoneel, geen gratis tandarts in het pakket, geen bouw van nieuwe bejaardenhuizen en geen terugschroeven van de omstreden bezuinigingen op preventiebeleid en in de ouderenzorg. Dat staat allemaal niet in het hoofdlijnenakkoord. Naar het begn van dit kwartaal

Maandag 17-06-2024

Opmerkelijk. Ministers van klimaat, milieu, e.d. van de Europese lidstaten nemen vanochtend de Natuurherstelwet aan, die nog van Eurocommissaris Timmermans dateert. Daarmee committeren de lidstaten zich aan forse eisen op het gebied van bodem- en waterkwaliteit, eisen die eerder nog van tafel leken te gaan onder druk van boerenprotesten en angst voor populistische electorale overwinningen. In de wet staat dat er in 2030 herstelmaatregelen moeten komen voor 30 procent van de natuurgebieden die in slechte staat zijn en in 2050 zou er voor 90 procent een herstelplan moeten zijn. Het Europees Parlement ging in februari al akkoord, waardoor de wet nu een feit is. De wet zal waarschijnlijk in augustus in gaan. Alle lidstaten moeten op basis van de wet over twee jaar een eigen herstelplan indienen. Ons eigen demissionair kabinet was aanvankelijk vóór de wet, maar na een motie van de nieuwe rechtse meerderheid in de Tweede Kamer stemde onze regering vanochtend toch weer tegen, samen met Italië, Polen, Zweden, Finland en Hongarije. België onthield zich. De Oostenrijkse groene minister van klimaat stemde dit keer vóór, tegen de wens van haar regering. Dappere vrouw. Je kan hierover verheugd zijn, over twee jaar moet iedere lidstaat een herstelplan indienen, maar de doelen kennen geen resultaatsverplichting maar slechts een inspanningsverplichting. Met zoveel verdeeldheid zal er dus niets van het plan terecht komen. Geen sancties maar gewoon straffeloos falen. En Oostenrijk zal wel een kabinetscrisis krijgen. Overigens geldt bij deze Natuurherstelwet dat de kosten van niets-doen een veelvoud zijn van de kosten van uitvoering, staat in een impactstudie van ons ministerie van landbouw uit januari 2024. Maar ja, wie wordt daar ook al weer minister? Femke Wiersma van de BBB. Wil iemand haar dat rapport geven?

Eigenaardig, vandaag ontdek ik dat je op Google bij de presentatie van zoekresultaten niet meer op 'Maps' kunt drukken. Ook de digitale kaart bovenrechts in het scherm met zoekresultaten is weg. De beide handige opties zijn er ineens niet meer. Hebben meer lezers dat ontdekt? Waarom zou dat zijn? Na enig zoeken ontdek ik dat het komt door de invoering van een nieuwe wet in de EU, de Digital Markets Act (DMA). Die Europese verordening moet de vrije concurrentie garanderen tussen de grote aanbieders van digitale diensten, met name de bekende internetgiganten zoals Google, Microsoft, Apple, Meta, X en Amazon, en te voorkomen dat ze individueel teveel marktmacht verwerven. Zie ook hier. Het verdwijnen van de Maps en de digitale kaart rechtboven is geen ramp; je kunt altijd je zoekterm aanvullen met 'map' of 'kaart', maar het was wel handig. Je kunt het vergelijken met de wetgeving rond cookies, schrijft de Belgische site Datanews. 'Europa wou dat websites hun gebruikers beter informeerden over cookies, en ook de keuze gaven om die te weigeren. Wat volgde was een kakofonie van waarschuwingen die het voor gebruikers vaak opzettelijk onoverzichtelijk maakten, in de hoop dat alle cookies werden geaccepteerd, zonder de wetgeving te overtreden'. Inderdaad, herkenbaar, marktchaos en juist geen transparantie.

De hittegolf in Griekenland die ik enkele dagen geleden signaleerde, houdt nog steeds aan. Het zou daar de vroegste hittegolf zijn ooit gemeten. Op verschillende Griekse eilanden kwam de temperatuur de afgelopen dagen boven 43, of zelfs 44 graden uit. Verschillende toeristen gingen onvoorbereid in die hitte tochten maken en raakte in de problemen. Vijf kwamen zelfs om het leven waaronder twee Nederlanders, anderen zijn nog zoek.

Hier is het een aardige dag met 21 graden, zon en wolken. Samen naar de sportschool en daarna boodschappen. Dat de groenten door de aanhoudende regen duurder zijn, merken we nog niet. Er was zelfs verse spinazie. Ander onderwerp: Anna haalt onkruid om het huis weg. De gemeente doet in de haven niets meer aan onkruid op de kades en trappen. Daardoor staan er overal graspollen, paardebloemen en ander onkruid in kieren en spleten. Nogal ontsierend, moet ik zeggen, of moet je eraan wennen? Nou ja, ze spuiten in elk geval geen gif meer. Als iedereen doet wat Anna doet, komt het toch in orde. Ze heeft 's middags onze bovenste buurvrouw op bezoek. Als het goed is begint de werf vandaag aan onze boot, maar ik bel niet meteen. Even wachten tot woensdag. Mijden van een teleurstelling, noem je dat. Naar het begin van dit kwartaal

Beelden van de verste quasars ooit gevonden, 900 miljoen jaar na de oerknal (Credit: NOIRLab/NSF/AURA/T.A. Rector (University of Alaska Anchorage/NSF NOIRLab), D. de Martin (NSF NOIRLab) & M. Zamani (NSF NOIRLab)

Dinsdag 18-06-2024

Aan de jacht naar de oorsprong van het heelal doet niet alleen de James Webb ruimtetelescoop mee. Met behulp van het GNIRS-instrument van de noordelijke Gemini-telescoop hebben astronomen onlangs een tweetal samensmeltende quasars opgespoord die we waarnemen zoals ze er slechts 900 miljoen jaar na de oerknal uitzagen. Dat is voor zo'n koppel zeer bijzonder want het is binnen het tijdperk van de reionistatie van het heelal. Die tijdspanne wordt ook wel de kosmische dageraad genoemd. Het tot nu toe enige quasarpaar dat men zag in dat tijdperk. Quasar is de afkorting voor quasi-stellar radio source, de extreem heldere kern van een sterrenstel waarin gas en stof naar een centraal superzwaar zwart gat toe vallen en daarbij enorme hoeveelheden licht uitzenden.

     'De kosmische dageraad duurde van ongeveer vijftig miljoen jaar tot een miljard jaar na de oerknal', schrijft Astronieuws. Tijdens deze periode verschenen de eerste sterren en sterrenstelsels op het kosmische toneel en vulden ze het tot dan toe donkere heelal voor het eerst met licht, steeds meer licht. Het ultraviolette deel van al dat licht trof de electrisch neutrale atomen van de eerste materie in het universum, waterstof en helium, en sloeg de electronen uit hun banen om de atoomkernen. Dat is de her-ionisatie. Ook in de periode na de oerknal was de oermaterie geïoniseerd, dus toen de prille kosmos nog een ziedend heet, ondoorzichtig plasma was. Na 380.000 jaar was alles voldoende afgekoeld om electronen aan atoomkernen te binden, waardoor het heelal doorzichtig werd voor licht. Het vlak van de laatste verstrooiing. Maar 400 miljoen jaar later was er dus weer een reionisatie, maar het universum werd niet opnieuw opaak (ondoorzichtig), ik vermoed omdat er al heel veel meer andere, zwaardere elementen dan waterstof en helium waren ontstaan in de nova's en supernova's van de eerste generaties ineenstortende sterren. En de afstanden waren intussen immens veel groter.

     In het reïonisatietijdperk was het heelal veel kleiner dan nu, de uitdijing was minder ver gevorderd en de materie zat dichter op elkaar. Daarom had men veel meer samensmeltende quasarparen verwacht. Enkelvoudige quasars vond men in de kosmische dageraad al heel veel, zo'n driehonderd. Maar deze dubbele is wel heel oud - of jong, net wat je wilt. Het verste sterrenstelsel dat James Webb tot dusver ontdekte, JADES-GS-z14-0, is slechts 290 miljoen jaar oud. De quasars zijn het eindstadium van het lange leven van sterren en hun stelsels, ze hebben dus binnen het reionisatietijdperk al een volledige ontwikkeling achter zich.

Een paar dagen geleden publiceerde het vredesonderzoeksinstituut Stockholm (SIPRI) zijn jaarverslag. Er staat onder meer in dat kernwapens een grotere rol hebben gekregen in geopolitieke relaties. Het aantal kernkoppen wereldwijd nam toe naar ongeveer 12.000, waarvan negentig procent in handen is van Rusland en de Verenigde Staten. Kortom stijgende uitgaven, groeiende arsenalen. NAVO-chef Stoltenberg zegt op de valreep - Rutte volgt hem in oktober op - dat de lidstaten met elkaar in gesprek zijn om meer kernwapens uit opslagplaatsen te halen en op ‘stand-by’ te zetten. Hij vindt dat nodig om een statement te maken in de richting van Rusland en China. Het waren vooral de VS die de uitgaven voor kernwapens opschroefden. In totaal gaven de VS in 2023 bijna 50 miljard euro uit, ver verwijderd van de nummer twee China, dat ongeveer 11 miljard euro uitgaf. Rusland en het VK volgen met ongeveer 8 miljard euro.

Het wordt vandaag een natte dag, eerst met lichte regen maar tegen het eind van de middag valt er meer. Voor het eerst hebben we - voor zover ik weet - een stroomstoring in Gorcum wegens overbelasting van het net. Mensen uit Dordrecht, Zwijndrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Hardinxveld-Giessendam, Gorinchem en Sliedrecht laten op de sociale media weten de ochtend zonder electriciteit te zijn begonnen. Bij ons was er echter niets te merken. Het is nog droog als ik tegen twaalf uur naar de Koerdische kapper op de Langendijk loop. Er staat mooie, Arabische muziek op. Ik versta dat de kappers over de hadj praten en dat het in Mekka en Medina meer dan 40 graden is. Daardoor stierven er honderden mensen van de extreme hitte. De jongen die mij knipt is echter geen Syriër, hij komt uit Iran. Daar wonen ook Koerden en hij spreekt daarom Farsi. 's Middags gaan we het nieuwe huis van Nikita & Denzel en Zaila bewonderen. Ze zitten er pas een paar dagen in. Nikita 'loopt op alle dagen' en dat is zwaar. Naar het begin van dit kwartaal

Foto van het schutblad (ARCHiOx/Bodleian Libraries, University of Oxford)

Woensdag 19-06-2024

In de NRC staat vanmorgen een aardig artikel over de regel, die doorgaat voor het oudste gedicht in het Nederlands. Ik herinner me het nog uit mijn jaren op de HBS in Breda en zoek het op in mijn leerboek van toen, de onvolprezen Lodewick 'Literatuur, geschiedenis en bloemlezing', de 6e druk uit begin jaren zestig. Ik pak hem uit de kast. Bij Lodewick luidt de bekende regel, gevonden in 1932 op het schutbad van een handschrift in het Latijn:

Hebban olla uogala nestas bigunnan hinase hic enda thu

Lodewick schrijft dat de tekstregel 'stamt uit het einde der elfde of het begin van de twaalfde eeuw'. Zo hebben we dat toen geleerd. Literatuurhistoricus Michael Angerer van de Universiteit van Oxford legde het manuscript in een multispectral imager, waarin op het schutblad zelfs de meest vage letters en waarden zichtbaar werden. Duidelijk bleek hoe de regel er precies uitziet:

Hebban olla uogala nestas hagunnan hinase hic anda thu uuat unbidan uue nu

Dat is wel anders dan bij Lodewick. Het wordt toegeschreven aan een West-Vlaamse monnik die kopiist was in een klooster in Kent en de tekst is zowel in het Oudnederlands als het Oudengels goed leesbaar. De regel zou gesplitst kunnen worden in twee halve verzen, gelet op de verschillende rijmvormen die de monnik toepaste:

Hebban olla uoga

nestas hagunnan

hinase hic anda thu

uuaat unbidan uue nu

Angerer denkt dat het gedichtje een kleine literaire spielerei was, schrijft NRC, ook omdat de monnik boven de door hem gecomponeerde Oudnederlands-Oudengelse tekst een fraaie Latijnse vertaling noteerde, die exact dezelfde vorm heeft. Zie de foto van het schutblad hierboven. Zo speelde hij een spel met drie talen.De vertaling in modern Nederlands zou nu luiden: 'Alle vogels zijn nesten begonnen, behalve ik en jij, waar wachten we op'. Dat is niet of nauwelijks anders dan je er destijds bij Lodewick in las; alleen de laatste vier woorden ontbreken. Het artikel in de NRC bevat nog veel meer leuke informatie.

Een droge dag met geleidelijk meer zon. Het wordt ruim 20 graden met weinig wind. Drukte over de sluis, dagjesmensen met een wandelkaartje, groepen toeristen van cruiseschepen met een gids. Vanmorgen overleed Jan Cremer op 84-jarige leeftijd. Ik had nooit interesse in de man die naar mijn gevoel vooral zichzelf propageerde. Toch print ik het stukje uit De Volkskrant en stop het in zijn 'Ik Jan Cremer' uit 1964. Zelfs nooit gelezen, ik zou het alltijd nog een keer doen maar het kwam er niet van. Naar het begin van dit kwartaal

Steeds meer en hoger onkruid op de trappen langs de Lingehaven.

Donderdag 20-06-2024

Gisteren nog met Maarten gebeld van de werf. Ja, ze zijn nog niet aan onze Dulce begonnen, alles liep uit, zegt hij. Natuurlijk gaan die dingen zo, ik snap het wel maar volgende week zetten ze de boot in de schilderhal en begint de polyesterman Wolter-Jan aan de klus. Daar hopen we op. Vandaag is de zon licht gesluierd, maar er komt geleidelijk meer bewolking en voor vanmiddag en zeker vanavond verwachten ze buien. We gaan naar de sportschool, en de AH voor zeekraal, vanavond bij de laatste asperges, en een groot blik confit de canard voor zaterdagavond. Helaas kijken we thuis pas waar die zeekraal vandaan komt; niet uit Zeeland maar uit Marokko.

     Middag. Minder wolken, meer zon en ruim 20 graden. Buienradar zegt dat er vanaf 17 uur regen kan komen.

     Sinds dit jaar wordt onkruid op straat nergens meer weggehaald. De gemeente hoopt misschien dat bewoners het zelf gaan doen, want ze hebben er de capaciteit niet meer voor. Velen doen het ook, inclusief wijzelf, maar dan direct om ons gebouw. Op de trappen van de Lingehaven schiet het onkruid nu welig op. Eerst deed ik het nog wel, maar het is geen doen meer. Eergisteren meldde ik het via de website van Fixi bij de gemeente. Sindsdien is het 'in behandeling'. Enfin, we wachten af en om dat aangenamer te maken hieronder een 'Lof van het onkruid':

Godlof dat onkruid niet vergaat.
Het nestelt zich in spleet en steen,
breekt door beton en asfalt heen
bevolkt de voegen van de straat.

 
Achter de stoomwals valt weer zaad:
de berenklauw grijpt om zich heen.
En waar de bom zijn trechter slaat
is straks de distel algemeen.

 
Waar hebzucht alles heeft geslecht
straalt het klein hoefblad op de vaalt
en wordt door brandnetel vertaald:

 
'gij die miljoenen hebt ontrecht:

zij komen - uw berekening faalt.'
Het onkruid wint het laatst gevecht.

Een sonnet van Ida Gerhardt dat niet in onze poëzieroute staat. Het verscheen in 1974 in haar bundel 'Vijf Vuurstenen'. Zoals altijd bij haar is er veel in te vinden. Ik ben helemaal om. We laten het groeien! Misschien kent de leiding van deze stad dit gedicht wel van onze voormalige stadgenote, heeft men het omarmd en vindt men dat ze hartstikke gelijk heeft. Dat is visie: het onkruid wint uiteindelijk toch en dat is goed. Naar het begin van dit kwartaal

Morgott, the Omen Kingboss.

Vrijdag 21-06-2024

In deze barre, ultrarechtse tijden zijn goede games een uitkomst. Escapisme. Bij alle politieke en maatschappelijke misère is het soms onontbeerlijk voor bijzondere belevingen en een goed humeur. Iedere dag geef ik mezelf die beloning, als de kranten uit zijn, het dagelijks stukje geschreven en geplaatst en een flink aantal pagina"s uit enig boek gelezen. Dan heb ik het verdiend, de onderdompeling in de magische wereld van Elden Ring, een prachtig en intelligent vormgegeven avonturenspel in een uitgestrekte wereld uit Japanse en Europese sagen en legenden. Meestal is het dan half vijf en heb ik twee uren en als Anna gaat slapen speel ik doorgaans nog een uur. Gisteren versloeg ik een belangrijke 'eindbaas' in de spelhoofdstad Lleyndell en na een zoektocht in zijn uitbundige kasteel moet ik de komende dagen de strijd aanbinden met Morgott, the Omen Kingboss, een centrale figuur in het belangrijkste game-verhaal. Ik zie er de hele dag naar uit. Kinderachtig? Nou, en. Anderen kijken naar het EK Voetbal. Gewoon Reiner Eskapismus.

     De meteorologische zomer begon gisteravond. Om 22.51 uur stond de zon boven de kreeftskeerkring (23°26′ noorderbreedte). Vanmorgen was het overwegend bewolkt, maar droog. Ik haalde wat laatste boodschappen en bij De Mandarijn een bestelling op van een boek waarvan ik bij thuiskomst opeens wist dat ik het al had. En gelezen. Tja, we gaan achteruit. Ik weet wel iemand om het aan te geven. Voor enen ben ik terug en vlak daarop gaat het regenen en pas nu - vier uur - houdt het op. Het wordt ruim 18 graden.

Maarten Keulemans schrijft in De Volkskrant dat er alleen al van de PVV minstens drie klimaatontkenners in het komende kabinet zitten:

1. Marjolein Faber (PVV, Asiel en Migratie). Een citaat uit 2020: ‘Dat het klimaat iets verschuift, zal best kunnen. Dan is de vraag: heeft de mens er invloed op? En mijn antwoord is: nee. We hebben de tijd van de dinosaurussen gehad, met meer CO₂ en veel weelderige plantengroei. Nou, toen reed er nog geen auto rond, hoor.’

2. Barry Madlener (PVV, Infrastructuur & Waterstaat (!)). ‘Allerlei partijen hebben het over een temperatuurstijging van 2 graden Celsius in 2050. Ik heb er behoorlijk wat vraagtekens bijgezet. Die zet ik er nog steeds bij.' ‘Als we niets doen, zou het veel te warm worden. Ik zie het allemaal meevallen. Ik zie eigenlijk een afzwakking.’ (2014)

3. Reinette Klever (PVV, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp).  ‘Nederland is verantwoordelijk voor 0,5 procent van de wereldwijde uitstoot. Dat is bijna verwaarloosbaar.’ (2015)

Keulemans stelt vast dat de nieuwe regering zich moet houden aan de afspraken die Nederland gemaakt heeft, zo staat in het hoofdlijnenakkoord. Bijvoorbeeld de Parijse Akkkoorden van 2015 en het Europees klimaatbeleid. 'Dat worden nog interessante discussies, daar in het kabinet'.  Naar het begin van dit kwartaal

FIGURE 13. Comparison of observed and simulated annual mean surface temperature change for 1°C global warming (IPCC, 2021, Figure SPM.5). The models on average do not reproduce the observed cold blob.

Zaterdag 22-06-2024

Verschillende keren vroeg ik hier aandacht voor het gevaar dat vanwege de opwarming van de oceanen de AMOC, de Atlantic meridional overturning circulation, waar de warme golfstroom deel van uitmaakt, gaat vertragen en op de duur zelfs helemaal kan stilvallen. Typ 'amoc' of golfstroom' in het zoekvenstertje linksboven en je vindt de meeste ervan. Het onderwerp komt al voor op dit blog bijna vanaf het begin, haast 18 jaar geleden. Door het versnelde afsmelten van de Groenlandse ijskap komen er grote hoeveelheden koud en zoet water terecht in de arctische zeeën. Daardoor stagneert de enorme transportband van warm zeewater naar West Europa, de Britse eilanden en de Noorse kust. Door die wereldomspannende conveyor belt genieten we nu een gematigd klimaat, waarin landbouw goed mogelijk is. Het stilvallen van de transportband betekent een einde voor dat voordeel; de koude poollucht zal diep op ons continent doordringen en ons klimaat dramatisch doen afkoelen. In De Volkskrant van gisteren vertelt Maarten Keulemans over de nieuwste inzichten. Daarbij speelt de mysterieuze 'Cold Blob' ten zuiden van Groenland een grote rol. Ik schreef er al in 2016 over.

     Je ziet de Blob op de linker projectie hierboven, afkomstig uit een recent overzicht in Oceanograpy. Dat plaatje toont de laatste waarnemingen. Het rechter plaatje is ontnuchterend: het is het resultaat van simulaties door het IPCC uit 2021 van een wereld die één graad warmer is. De jongste simulaties produceren niet eens de Cold Blob - maar hij is er in de waarnemingen wél. De koude blob-regio ontstaat in de simulaties pas rond AD 2100, maar we zien hem al een tiental jaren lang. ‘Dit is heel griezelig’, zei de Duitse oceanograaf Stefan Rahmstorf enkele weken geleden op een conferentie in Vilnius. 'Dit is een ramp die we ten koste van alles moeten zien te vermijden. Eenmaal stilgevallen, zal deze stroming waarschijnlijk duizend jaar of langer wegblijven. En recente studies laten zien dat het risico erop veel groter is dan zelfs ik dacht.’

     Hoewel Europa, gelegen op het noordelijk halfrond en gekoesterd door een warme golfstroom, in de achterliggende decennia versneld opwarmt, nu zo'n 2,5 graden boven het pre-industriële niveau, is ons toekomstig lot er één van toenemende koude. 'Zoiets alsof de vloerverwarming uitvalt', zegt Maarten Keulemans. Nederlandse klimaatwetenschappers becijferden enkele maanden geleden in Science Advances dat de temperaturen in West-Europa snel zouden gaan dalen; in noordelijke landen met tot wel 3 graden per decennium aan toe. 'Uiteindelijk zou het in Nederland ’s winters op den duur 10 tot 15 graden kouder worden, met in februari een gemiddelde maandtemperatuur van min 5 graden of kouder (nu: +3,9 graden). De zomermaanden zouden zo’n 5 graden koeler worden, zoiets als april en mei nu'. Veel landbouwgebieden worden ongeschikt voor plantengroei. Volgens een Amerikaanse prognose komen landen als Nederland, Frankrijk, Duitsland en Denemarken aan een front te liggen, de plek waar kou en hitte op elkaar botsen. Vooral ’s zomers zal dat extremen geven: heftige neerslag, tornado’s, hagel, stormen. De warmte van de AMOC/golfstroom blijft rond de evenaar steken. De tropen zullen dus veel sneller opwarmen. Het Amazone-gebied zal veel van de onontbeerlijke regenval verliezen en de regenwouden zullen uitdrogen en sterven.

     Volgens nieuwe berekeningen van de groep klimatologen uit Nederland is dat proces misschien al begonnen. Ergens tussen 2037 en 2064 zal de instorting van de AMOC een feit zijn, stelt de groep. De kans op instorting vóór het jaar 2050 wordt geschat op 60 procent. Dat is angstig dichtbij! Een dergelijke prognose komt er ook uit bij een andere groep onderzoekers, van de Universiteit van Kopenhagen. De AMOC schommelt steeds grilliger in hun prognose, 'net als een tol die vlak voor het omvallen steeds heftiger wiebelt'. Zij schatten dat de collaps ergens tussen 2025 en 2095 zal liggen, met als beste waarde 2057. Wij zullen dan niet meer leven, maar onze kinderen en kleinkinderen wel.

De haren rijzen je te berge als je de verhalen leest over de extreme hitte in Mekka en Medina tijdens de hadj van dit jaar. In de voor moslims heilige plaatsen liep de temperatuur op tot boven de 50 graden. Volgens een telling van persbureau AFP bedraagt het totaal aantal doden meer dan 1100. Getuigen zagen mensen van uitputting instorten en omgekomen bedevaartgangers langs de kant van de weg liggen. Dit jaar deden 1,8 miljoen moslims mee aan de hadj; 1,6 miljoen van hen kwamen uit het buitenland. In andere jaren sterven ook veel moslims tijdens de hadj, meestal enkele honderden, vaak door verdrukking of hitte.

Voor eventjes zou dit de laatste dag met regen zijn. Er is een mix van zon en stapelwolken, maar tot nu toe blijft het bij ruim 21 graden droog. Ik hoor van medebestuursleden dat de routeboekjes van de Poëzieroute bij de VVV/MooiGorinchem uitverkocht zijn. De voorraad staat bij Joop in Hoornaar, maar hij en Tonny zijn op vakantie. Gelukkig heb ik er zelf nog 20, die ik bij de balie in het Gorcums Museum bezorg. Naar het begin van dit kwartaal

Een opname van de James Webb ruimtetelescoop van de kosmische gaswolk 'Grote pijlinktvis' (Giant Squid). In het midden staat een systeem van drie hete, massieve sterren, waaruit de gaswolk is ontstaan. (Credit/Copyright: Alex Linde)

Zondag 23-06-2024

Na de warmste en vooral de natste lente ooit gemeten begint vandaag een zomerse periode. Hoe lang die zal duren staat nog niet vast. Er is in de prognosemodellen een scenario waarin de luchtvochtigheid weer toeneemt en onweersbuien de warmte laten verdwijnen. In ons land dreigen overvloedige regen en waterschimmel de aardappeloogst voor jaren dwars te zullen zitten. Extreem weer blijft voorkomen. Na extreme regenval in Zwitserland raakte Zermatt geïsoleerd door overstromingen en landverschuivingen. In Turkije, Cyprus en Griekenland heerst al langere tijd een hittegolf. Bodem en bossen zijn zeer droog. De Griekse brandweer meldde gisteren dat binnen 24 uur 66 natuurbranden in het land woedden. De Griekse politie hield dertien mensen aan die op een jacht bij het eiland Hydra vuurwerk hadden afgestoken, waardoor ze een bosbrand veroorzaakten.

Weet waar we aan beginnen. Het nieuwe kabinet van domrechts wil miljarden bezuinigen op wetenschap. Astronomen en instrumentmakers die aan grote prestigeprojecten werken, dreigen nu de eerste slachtoffers te worden. ‘Dit is alsof je het hart van de Nederlandse sterrenkunde eruit rukt', zegt Ignas Snellen, directeur van de Sterrenwacht van de Universiteit Leiden. in De Volkskrant. Voor de Nederlandse onderzoeksschool voor astronomie (Nova), het samenwerkingsverband van de vier vaderlandse universiteiten met een sterrenkunde-afdeling, zijn de bezuinigingen catastrofaal. Het gezamenlijke instituut behaalde sinds 1991 grote internationale successen. Wetenschappers en instrumentmakers verbonden aan Nova bouwden onder meer het hart van Miri, een van de hoofdinstrumenten op ruimtetelescoop James Webb, het huidige vlaggeschip van de internationale sterrenkunde. En ondertussen bouwt men ook aan twee andere instrumenten – Metis en Micado – voor de Extremely Large Telescope (ELT) in Chili, die tegen 2030 het krachtigste observatorium op onze planeet zal zijn. ‘Metis is een van de drie hoofdinstrumenten, die het eerste licht van de ELT opvangen. We spelen met ons kleine landje dus een hoofdrol in het doorgronden van de kosmos’, zegt Michiel Rodenhuis, uitvoerend directeur van Nova, in De Volkskrant. Zo is Nova voor de bouw van de instrumenten voor de ELT bezig met een manier om verre exoplaneten direct in beeld te kunnen brengen. Zeker is dat als het Nova-geld opdroogt, de door de onderzoeksschool opgezette instrumentatiegroepen in hun geheel zullen ophouden te bestaan. Nederland zal een ongelooflijke flater slaan als het zijn instrumenten voor de ELT niet kan afleveren. Domrechts haat de wetenschappelijke en culturele 'elite' en het nieuwe kabinet wordt een regelrechte vijand van de wetenschap.

Vandaag veel zon en stapelwolken. Het wordt ruim 25 graden. In de haven veel passantenboten. De toeristen struikelen achter elkaar aan over de sluis. Bij de tegel 'fotospot' van VVV/MooiGorinchem kijken ze verrast rond. Bijna iedereen grijpt bewust of onbewust naar de mobiele telefoon, een deel gaat er zelfs voor staan zodat de camera niks van de haven meer ziet en laat de ander een foto. Slechts een doodenkele toerist ziet de tegel, haalt de schouders op en loopt door. 'Ik zie een bever!', roept een kind. Bevers zitten hier niet; ik denk dat het een rat is. Anna gaat vanmiddag naar de 'baby-shower' voor Nikita bij 'Jimmy Coffee' op Oost, waar ze er specialist in zijn. Ik leg niet uit wat dat is. Naar het begin van dit kwartaal

Anna wacht voor de sluis. Links is ons appartement.

Maandag 24-06-2024

Een zomerse dag met temperaturen tot 27 graden in de middag. Weinig stapelwolken, er zit niet meer zoveel vocht in de lucht. Ondanks de warmte gaan we toch naar de sportschool, maar niet al te fanatiek. Ik doe voor de zekerheid maar één keer het biocircuit. Rustige middag.

Ik kan me niet herinneren al eerder iets te hebben gelezen over negatieve temperatuur. Dat is niet als het onder nul graden Celsius is, maar iets dat tegengesteld is aan het hebben van een temperatuur. Geen temperatuur en toch...iets? Het komt op naar aanleiding van een stuk in de New Scientist dat vertelt dat ze op de Universiteit van Cambridge een wolk van atomen hebben gecreëerd met een negatieve absolute temperatuur. Dat deden ze door de energieniveaus en quantumtoestanden van duizenden kaliumatomen nauwkeurig te manipuleren. 'De deeltjeswolk is paradoxaal genoeg niet kouder, maar juist warmer dan groepen deeltjes met een positieve temperatuur'. Vreemd. Er zijn altijd rare zaken aan de hand bij natuurkundige begrippen en hun absolute tegendeel. Materie en antimaterie bijvoorbeeld. Van beide ontstond evenveel bij de oerknal maar we leven in een universum dat voor het overgrote deel uit materie bestaat. Waar is alle oorspronkelijke antimaterie gebleven? Wanneer materie en antimaterie elkaar tegenkomen, vernietigen ze elkaar (annihileren). Overigens is antimaterie niet echt ongewoon; er ontstaan antimateriedeeltjes bij botsingen in de LHC van CERN, bij kernfusie in de zon en bij de botsing van energetische deeltjesstraling met de atmosfeer van de aarde. Die anniliheren meteen. Maar met negatieve temperatuur heb ik wel moeite.

     Temperatuur = warmte, behalve op het absolute nulpunt van min 273,15 graden Celsius. Alle beweging van atomen en moleculen is dan verdwenen, de energie (warmte) is nul. Sinds de quantumtheorie weten we dat het niet volledig weg is, er blijft een soort restant-nulpuntsenergie over dankzij de onzekerheidsrelatie van Heisenberg. Je zou je kunnen voorstellen dat negatieve temperatuur op dat absolute nulpunt het tegendeel is: dus dat het een (haast) oneindige hitte heeft. De ene toestand nul warmte en de andere oneindige hitte. Of is dat onzin?  Ik lees dat men bij de experimenten in Cambridge atomen met een negatieve temperatuur in een zogeheten Kagome-rooster brengen, een patroon van zeshoeken en driehoeken. 'In deze opstelling kunnen de atomen in een quantumtoestand worden gebracht waarin al hun energie afkomstig is van interacties met andere atomen, zonder dat ze kinetische energie hebben'. Hm, dat snap ik niet goed. In elk geval heeft de Engelstalige Wikipedia een lang en lastig artikel over negatieve temperatuur, waarin het ook nog te maken heeft met entropie. Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 25-06-2024

China is erin geslaagd om circa 2 kilogram maanmaterie van de achterkant van de maan naar de aarde te brengen. Een knap staaltje. De Chang'e 6-missie lijkt het zoveelste Chinese ruimtesucces te worden en brengt Peking dichter bij het uiteindelijke doel: de eerste Chinezen op de maan, schrijft NOS Nieuws. 'Dat succes zet de maanambities van de VS onder druk. Kan China de nieuwe maanrace winnen?' Wat een gezeur, het gaat om niet meer of minder dan een wetenschappelijk zeer waardevolle exercitie. Ook Amerikaanse maanmissie's brachten in het verleden materie van de maan mee. Het nieuwe materiaal kan hopelijk helpen om de vraag te beantwoorden hoe onze begeleider ooit ontstond. De gangbare theorie is  momenteel dat de maan ontstond na een gigantische botsing tussen de zeer jonge aarde en een andere planeet met het formaat van Mars. Uit de enorme explosiewolk van omhoog gelanceerd puin zou een ring om de aarde zijn gevormd (net als bij Saturnus) en later door accumulatie de maan. Aan het Amerikaanse maangruis zie je dat niet, maar misschien laat het nieuwe, Chinese materiaal wel de sporen van de immense inslag zien.

     Overigens nam de Europese ruimtevaartorganisatie ESA deel aan de Chang'e 6-missie missie. Zij leverden een wetenschappelijk instrument (de NILS, Negative Ions on Lunar Surface). Die negatief geladen ionen vonden ze inderdaad aan de achterkant van de maan. Het magnetisch veld van de aarde en onze dikke atmosfeer beschermen onze planeet voor de schadelijke zonnewind, die bestaat uit deeltjes en straling vanaf het zonneoppervlak. De maan bezit geen atmosfeer en geen magnetisch veld waardoor de zonnewind direct inslaat op het oppervlak. Dat geeft hitte en daarbij slaat hij electronen los van hun atomen (ionisatie) en vormen zich zowel positief als negatief geladen ionen. De positieve kun je meten vanuit een baan om de maan, maar de negatieve bestaan maar kort. Je kunt ze alleen maar ter plaatse meten. 'These observations on the Moon will help us better understand the surface environment and act as a pathfinder to explore negative ion populations in other airless bodies in the Solar System, from planets to asteroids and other moons', zegt een medewerker van het project. Dat levert waardevolle gegevens op om de geschiedenis van het zonnestelsel beter te begrijpen.

We leerden gisteren in Den Haag een nieuwe term voor het racistische begrip 'omvolking', namelijk 'zeer zorgelijke demografische ontwikkeling'. Verder wordt er hetzelfde mee bedoeld. Door 'enorme migratie' heeft ons land volgens de aanstaande PVV-minister Faber 'geen absorptievermogen meer'. Dat ziet ze terug in het onderwijs en op de woningmarkt, vooral in grote steden. Of in de eigen woorden van Wilders op X: 'Geen omvolking, geen gelukszoekers, geen welkom voor half Afrika maar gewoon Nederland weer voor onze eigen mensen. Zoals het ooit was en zoals het weer wordt als de #PVV het voor het zeggen krijgt!' Voor de goede orde: het aantal asielmigranten (incl. nareizigers!) schommelt al jaren rond de 40.000 (cijfers COA). Daarmee zit ons land onder het gemiddelde aantal asielvragers in de landen van de EU.

Het is een prachtige zomerdag, haast geen wolkje aan de lucht en nauwelijks wind (uit noordoost). Het wordt ruim 27 graden. Anna haalt 's ochtends wat boodschappen in de stad. Het is nu al bloedheet, verzucht ze bij terugkomst. Ondertussen ben ik een halfuur doende het onkruid tussen de stenen uit te trekken voor de serre. Ook dat is al snel te heet. De melding die ik een week geleden via Fixi bij de gemeente deed is nog 'in behandeling', maar vanmiddag ging een medewerkster van de havendienst op de trappen langs het water aan het werk. 

     Ik heb het dezer dagen rond de EK2014 al een paar keer horen zeggen en ook gelezen: als ik niet kijk vrees ik dat ze verliezen. Dus kijken. Bijgeloof. Magisch denken en aperte flauwekul natuurlijk. Haast een reden om vanavond niet te kijken naar NL - Oostenrijk. Maar als je dat (niet) doet, dan...  Naar het begin van dit kwartaal

De Merwede vanmorgen vanaf de sluis.

Woensdag 26-06-2024

Een Australisch onderzoek wijst uit dat wereldwijd de frequentie van extreme natuurbranden in 20 jaar tijd is verdubbeld. Ze zijn vaak ook omvangrijker dan voorheen. Dat heeft volgens de wetenschappers vooral te maken met extremere weersomstandigheden die het gevolg zijn van klimaatverandering. De zes jaren met de hevigste natuurbranden deden zich allemaal na 2016 voor, schrijven de onderzoekers in het vakblad Nature Ecology & Evolution.  De enorme zomerbranden in Australië in 2019 en 2020 zijn er een goed voorbeeld van. Naar schatting 2,8 miljard gewervelde dieren kwamen om en het verspreidingsgebied van 116 plantensoorten werd verwoest.

De 130 km/uur is opeens niet meer heilig bij de politiek. Niet zó verrassend als je bedenkt dat bij de nieuwe coalitie de boerenbelangen op de allereerste plaats staan. De Tweede Kamer wil dat de maximumsnelheid op de snelwegen pas wordt verhoogd wanneer alle boeren die buiten hun schuld zonder natuurvergunning zitten geholpen zijn. Een motie van de ChristenUnie en het CDA daarover kreeg gisteren een ruime meerderheid. Ook de aanstaande regeringspartijen VVD en NSC stemden voor hoewel de 130 km/uur in het hoofdlijnenakkoord staat, maar daar staat ook in dat de door de stikstofcrisis gedupeerde boeren, de zogeheten PAS-melders, zo snel mogelijk weer een vergunning moeten krijgen net als garnalenvissers die zonder natuurvergunning zitten. Opmerkelijk is dat de BBB tegen de motie stemde. Van der Plas gaf een stemverklaring. Ze wil de aanstaande BBB-landbouwminister Wiersma 'niet voor de voeten lopen'. Interessant, nog voor ze op het pluche zit is de nieuwe coalitie al verdeeld. En de 100 kilometer per uur wordt toch niet gehandhaafd. 

Over handhaving gesproken. De politiek heeft het grotendeels aan zichzelf te wijten dat overheidsbesluiten over milieukwesties steeds vaker in de rechtbank worden aangevochten. Opportunistische wetgeving en gebrekkige handhaving zijn debet aan dit fenomeen, concludeert de Raad voor Leefomgeving en Infrastructuur in een stevig adviesrapport dat vandaag uitkomt. Dat zou Den Haag dus moeten aanpakken en betere wetgeving maken, zou de slotsom moeten luiden, maar er gebeurt juist het omgekeerde. De vier partijen van de nieuwe coalitie wilen de mogelijkheden voor ideële organisaties om de overheid via de rechtspraak bij te sturen inperken. Dat is uiterst kwalijk, het tast de trias politica aan, de scheiding der machten, en het recht van iedere burger om zijn belang tegenover de overheid te verdedigen. Fundamenten van onze rechtstaat, ik snap niet hoe Omtzigt dat kan steunen. Domrechts wil altijd de wetgeving aantasten, we zagen het in Polen (tot voor kort), Hongarije en Slowakije en het is bij ons niet anders. Maar volgens mij is het gedoemd te mislukken. De reactie van Faunabescherming op het PBL-rapport: 'Men zou ook commerciële lobbyclubs kunnen verbieden aan de verkiezingen deel te nemen.' Voor wie zich afvraagt welke lobbyclub hiermee bedoeld wordt: de BBB.

Een zomerse dag onder een staalblauwe hemel. Het wordt ruim 28 graden, een graad meer dan gisteren. Naar het begin van dit kwartaal

Klimaatgevoeligheid over miljoenen jaren. Een duidelijke correlatie tussen het CO2-gehalte en de temperaturen van het oppervlaktewater van de oceanen (SST)in verschillende delen van de wereld (crdit: besproken artikel in Nature)

Donderdag 27-06-2024

Het begrip stralingsforcering drukt het verschil uit tussen de inkomende warmtestraling van de zon en de uitgaande straling van de aarde naar de ruimte. Bij een positieve stralingsforcering warmt de aarde op, bij een negatieve wordt de aarde kouder. Veranderingen in de inkomende straling worden veroorzaakt door de 11-jarige cyclus van de zonnestraling. We zitten momenteel in de 25e zonnecyclus, die meer warmte naar de aarde zendt. (Er zijn nog andere factoren zoals de Milankovićcycli en de langzame toename van de zonnekracht door de veroudering van de zon, Die spelen over zeer veel langere periodes). Gemiddeld stuurt de zon 1366 Watt/m² aan warmte naar de aarde; op een zonnemaximum komt daar ca. 0,1% of absoluut 1 Watt/m² bij. Niet al teveel dus en veel te weinig om de huidige opwarming van de aarde te verklaren. De hoeveelheid uitgaande warmtestraling van de aarde wordt beïnvloed door onder meer vulkaanuitbarstingen die roet en stof in de atmosfeeer brengen (aerosolen), door het smelten van ijskappen en zeeijs die de albedo - het terugkaatsend vermogen - verminderen, en vooral door toename van broeikasgassen. Klimaatgevoeligheid is de mate waarin langdurige stralingsforcering leidt tot temperatuurstijging. Over de mate van klimaatgevoeligheid bestaan al decennialang discussies, met name over die van CO2. Een betrouwbare en zo exact mogelijke bepaling van klimaatgevoeligheid is uiteraard van enorm belang voor de bepaling van de toekomstige opwarming. De maat van stralingsforcering door CO2 wordt uitgedrukt in de verandering van de gemiddelde wereldtemperatuur bij een verdubbeling van de CO2-concentratie in de atmosfeer. Volgens de laatste gegevens van het IPCC is dat 2.3 tot 4.5 graden Celsius bij iedere verdubbeling.

Een groep internationale klimaatwetenschappers, waaraan ook Nederland deelnam (NIOZ en de Universiteit Utrecht, publiceerde in Nature een nieuwe benadering van de klimaatgevoeligheid over een periode van ettelijke miljoenen jaren in het verleden. Ze gebruikten daarvoor een relatief nieuwe en geijkte methode, die werkt met fossiele fytoplanktonresten op oceaanbodems. Bij fotosynthese - de 'ademhaling' van planten - wordt CO2 omgezet in suikers en zuurstof en ontstaan er onder meer steranen en fytanen, die je kunt meten in de fossiele resten. Zij zijn een maat voor de CO2-gehaltes in de atmosfeer tijdens hun leven en resultaten leveren een goede benadering - een z.g. by proxy - van stralingsforcering en klimaatgevoeligheid over lange periodes in het verleden. Het is allemaal wat saai, maar de uitkomsten zijn onthutsend: hoe hoger het CO2, hoe hoger de temperatuur van het oceaanwater (SST - sea surface temperature). Bij verdubbeling van CO2 in de atmosfeer lopen de gemiddelde wereldtemperaturen op van 7,2 graden Celsius naar een verbluffende 11,6 graden in de noordelijke hemisfeer van de aarde. De klimaatgevoeligheid zou dus veel groter zijn dan gedacht - en de opwarming in de toekomst ook. Of de methode valide is? Daar kan ik peroonlijk niet over oordelen. Wel kan ik de wetenschappelijke discussie daarover volgen. Die is levendig.

Terwijl zijn ministers zich in alle bochten wringen om hun extreemrechtse opvattingen te ontkennen of af te zwakken, kon de leider zich gisteren niet inhouden. Op X postte hij 'Islam is een religie. En religiekritiek is geoorloofd. En na 20 jaar beveiliging, safe houses, 5 fatwa's, duizenden doodsbedreigingen en het bezoeken van vele islamititsche landen, kan ik zeggen dat de islam een walgelijke, verwerpelijke, gewelddadige en haatdragende religie is'. Hoewel ik geen liefhebber van de Islam ben, is zo'n karakterisering niet méér waar dan als het andere godsdiensten betreft zoals het christendom. Kijk maar eens bij de rechtzinnige christenen in de VS. Wilders' coalitiepartners VVD, NSC en BBB hielden zich gisteravond onbereikbaar.

Gisteren hadden we de eerste tropische dag van het jaar. Niet vroeg, niet laat, maar gewoon, nou ja, ietsje eerder dan anders. Normaal is 29 juni. Vandaag is het benauwd en drukkend warm. Er zit meer vocht in de lucht. Bij ons wordt het 30 graden. We doen vroeg in de ochtend de boodschappen en stellen de gang naar de sportschool uit tot morgen, wanneer het hopelijk wat koeler zal zijn. Al een paar dagen is een medewerkster van de haven bezig het onkruid te verwijderen op de trappen en het plaatsje tussen de sluis en onze serre. De Fixi-melding staat nog wel op 'in behandeling'.  Naar het begin van dit kwartaal

Het plaatsje tussen onze serre en de sluis van bovenaf. Zie de fototegel van de VVV/MooiGorinchem.

Vrijdag 28-06-2024

Het is beduidend minder warm vandaag, een dag van wolken en zon en een stevige wind die van het zuiden naar het westen ruimt. Het wordt niet iets meer dan 22 graden. Juni 2024 wordt een relatief koele maand met gemiddeld circa 15,8 graden tegen normaal16,4 graden (de laatste 30 jaren). Met ongeveer 230 uur zon verspreid over het land was het wel vrij zonnig. Daarbij viel een gebruikelijke hoeveelheid neerslag, al zijn er grote verschillen in het land. In het weekend van 22 en 23 juni sloeg het weer eindelijk flink om naar een periode met zomerse temperaturen.

Door een hittegolf op het Arabisch schiereiland met temperaturen boven 50 graden krijgen de moskeeën van de autoriteiten de opdracht om preken en gebeden niet langer dan tien minuten te laten duren. Dat schijnt een zeldzaamheid te zijn. Eerder deze maand kwamen in Saoedi-Arabië 1303 mensen om het leven tijdens de hadj. De meeste slachtoffers bezweken door de extreme hitte; in de schaduw liep de temperatuur op tot bijna 52 graden.

Vanmorgen zie ik delen uit het eerste debat tussen Biden en Trump. Dat valt niet mee. Het lijkt haast de lamme en de blinde; één van beiden moet het land gaan leiden. Pijnlijk om te zien. Trump spreekt geen zin uit zonder leugen, Biden aarzelt en stuntelt soms maar zegt in elk geval wel verstandige dingen. Niet dat het uitmaakt, het is in de politiek - en zeker in Amerika - nu eenmaal belangrijker geworden hoe je overkomt dan wat je zegt. Het debat lijkt een ramp voor Biden. Zelfs Thomas Friedman valt hem af: 'I had been ready to give Biden the benefit of the doubt up to now, because during the times I engaged with him one on one, I found him up to the job. He clearly is not any longer'. De Democraten verkeren nu in paniek. 'Calls for Biden to Step Aside Are About to Get Deafening', schrijft Phillip Elliot van Time. Zal Biden zich terugtrekken en de eer aan zichzelf houden? Er is nog gelegenheid om op de Democratische partijconventie in augustus een andere, jongere presidentskandidaat voor te dragen? VP Kamala Harris? Of 'de energiek ogende' 56-jarige gouverneur van Californië, Gavin Newson? Of - namen zoemen rond - Michelle Obama? Die zal niet willen, schat ik. Er is wel een verschil tussen beide partijen: Democraten vragen hun kandidaat terug te treden omdat hij te oud is, Republikeinen laten Trump zitten omdat hij zo goed kan liegen. Het zijn wankele maanden voor de wereld en de grootste supermacht. De extreme hardliners in de Israëlische regering maken gebruik van de zwakte in Washington door snel vijf illegale buitenposten van gewelddadige kolonisten op de Westoever te legaliseren. Dergelijke buitenposten zijn niet alleen in strijd met het internationaal recht, maar zelfs voor de Israëlische wet illegaal. Protesteren zal Biden niet meer durven.

     Anna gaat met de bovenste buurvrouw naar een markt met mode in het gebouw in de Torenstraat waar vroeger V&D zat. Ze vindt niets van haar gading. Ik ga sporten en rijd daarna naar de garage. Sinds enige dagen hoor ik een licht bonken als je aan het stuur draait. Dat is nogal verontrustend; ik mag er niet teveel mee doorrijden en volgende week woensdag kan ik hem brengen. Ik bel Maarten van onze werf. Goed nieuws doet leven. Dulce is deze week verhuisd naar de schilderloods en men heeft alles voorbereid om komende week te beginnen met schillen van de bovenste laag polyester op het dek. Naar het begin van dit kwartaal

De Hyper-Kamiokande in Hida, Japan.

Zaterdag 29-06-2024

Denn es gehet dem Menschen wie dem Vieh;
wie dies stirbt, so stirbt er auch;
und haben alle einerlei Odem;
und der Mensch hat nichts mehr denn das Vieh:
denn es ist alles eitel.

Na lange tijd hoorde ik deze tekst van Martin Luther weer eens, op muziek gezet als één van de 'Vier ernste Gesänge' door Johannes Brahms en vertolkt in de onnavolgbare uitvoering van Dietrich Fischer-Dieskau uit 1949 met Hertha Klust aan de piano.

Es fährt alles an einem Ort;

es ist alles von Staub gemacht,

und wird wieder zu Staub.

Opnieuw trof het me, hoewel niet meer zo rechtstreeks als toen ik de vier liederen voor het eerst hoorde in mijn studentenjaren. In dezelfde uitvoering, die me altijd lief is gebleven. Nog altijd koester ik de vinylplaat waar hij op staat. Alles in het universum heeft een einde en het universum zelf ook. Sterven is de normaalste zaak van de wereld. Leven en liefde, groot en klein, sterrenstelsels en atomen, niets ontkomt aan de vernietiging. We weten niet anders. Net zomin als we ons oneindigheid kunnen voorstellen, zouden we kunnen leven met onsterfelijkheid.

Interessant is dat alles dat bestaat of eens bestond, ook een begin had. Alsof de dingen niet kunnen sterven als ze niet geboren waren, dus wanneer ze er zonder oorsprong altijd waren. Bestaan vergt energie, ervoor en erna zijn oneindigheden van niets zonder tijd. Merkwaardig is vooral dat in de quantumfysica virtuele deeltjes uit dat niets kunnen ontstaan door voor extreem korte momenten energie 'te lenen' van het niets. Sommigen denken dat alles is ontstaan door de schuld van een of meer deeltjes, die de geleende energie niet aan het vacuüm teruggaven.

Het proton is een eigenaardig deeltje. Van alle deeltjes uit het Standaardmodel het enige van wie men nog steeds niet weet wanneer het vervalt. In zijn eentje is het de kern van het waterstofatoom. De naam is afgeleid van het Griekse πρῶτον, dat eerste betekent. Het neutron, het andere deeltje in alle overige atoomkernen, heeft een halfwaardetijd van maar 10,2 minuten. Mogelijk is het proton niet eens het eerste deeltje na de oerknal, maar dat terzijde. Tegelijk met het proton ontstond het antiproton. Datzelfde was het geval bij de andere deeltjes van de menagerie van het Standaardmodel. Waar is al die antimaterie gebleven? Dat is een van de grootste raadsels van de kosmologie. Grappig is dat er naar het schijnt bij de oerknal evenveel electronen als protonen moeten zijn ontstaan. Een overschot van de een of de ander zou een meetbaar effect hebben van de electromagnetische kracht op het heelal, want die kracht is vele keren sterker dan de zwaartekracht.

     Maar terug naar het onbekende protonverval. Onbekend, want het is nog nooit waargenomen. Men denkt dat het miljarden tot biljoenen keer langer blijft bestaan dan de huidige leeftijd van het heelal (13,8 miljard jaar). Als je echter maar genoeg protonen bij elkaar verzamelt, dan moet er uiteindelijk eentje vervallen. Daarom zijn er diep onder de grond verschillende experimenten gaande om dat te meten. Het meest recent is de Super-Kamiokande in Japan. Sinds 1995 heeft die geen enkel vervallend proton geregisteerd. Dat betekent dat de gemiddelde levensduur van een proton in elk geval langer moet zijn dan een biljoen maal een biljoen maal de huidige levensduur van onze kosmos. Een 1 met 34 nullen, een ongelooflijk groot getal. Nu bouwt men in Japan aan een Hyper-Kamiokande, die 260.000 ton water zal bevatten en in 2027 van start gaat. Die zou de levensduur nog tien keer langer kunnen maken als er nog steeds geen verval gemeten wordt. Zou het proton geen einde kunnen hebben? Dat zet alles op zijn kop. Want binnen het Standaardmodel moet het aantal baryonen - zoals het proton - constant gelijk blijven. Wegens de behoudswetten, waaronder de wet op het behoud van het baryongetal, kan het alleen maar vervallen in lichtere baryonen plus energie, maar omdat het proton al het lichtste baryon is, kan het niet verder vervallen.

Een zomerse dag met zon, stapelwolken en een lichte wind uit het oosten. Het wordt bijna 25 graden. Anna is met de familie naar Derrick & Nicky in Wormerveer. Daar logeert Caelan, die vandaag 15 jaar wordt. Ons autootje is op dit moment niet betrouwbaar door het lichte bonken als je het stuur draait. Wordt woensdag gerepareerd. Anna kan meerijden met Tessa en haar gezin, maar ik helaas niet: geen plek. Jammer maar het is niet anders. Naar het begin van dit kwartaal

De baan van 2024 MK, zaterdagmiddag. Beeld ESA.

Zondag 30-06-2024

Gistermiddag ontsnapte de aarde aan een kolossale ramp, schijft Maarten Keulemans op de website van De Volkskrant. Inderdaad. Een rotsblok, groot genoeg om de Randstad van de kaart te vegen, schoot om kwart voor 4 ’s middags vlak langs de aarde. Het blok ruimtesteen was tussen de 120 en 160 meter groot en passeerde op 290.000 kilometer, dat is driekwart van de afstand aarde/maan. In planetaire verhoudingen is dat een bijna-botsing. Het beangstigende is dat de aardscheerder 2024MK pas op 16 juni 2024 werd ontdekt. Als hij op ramkoers had gelegen, was er niets meer aan te doen geweest behalve vluchten. ‘Stel dat hij op Amsterdam was gevallen: dan kun je wel stellen dat de hele Randstad nu weg was geweest’, zegt meteorietexpert Marco Langbroek (TU Delft) in de krant. Het gebeurt maar zelden dat er een planetoïde zo groot als een kantoorgebouw vlak langs de aarde vliegt, zegt hij. 2024 MK is voor zo ver bekend pas de derde deze eeuw. Dergelijke objecten worden doorgaans pas op het allerlaatste moment opgemerkt, omdat ze weinig licht afgeven.

     Je schrikt als je leest dat er afgelopen donderdag, dus twee dagen eerder, een nog veel groter blok - met een diameter van 2,5 tot 3 kilometer groot - langs de aarde schoot , weliswaar op veel groter afstand (17 keer de afstand aarde/maan). Deze heet 2011 UL21 en hij werd ontdekt in 1989. was wel bekend als een NEA (Near Earth Asteroid) en geklassificeerd als PHA (Potentially Hazardous Asteroid). Zijn baan voert hem iedere drie jaar langs de zon. In de komende twee eeuwen zal hij nog vijf keer langs de aarde scheren, voor het eerst in 2089. Steeds op veilige afstand. Dat is maar goed ook want deze vliegende berg is groot genoeg om bij inslag een heel continent te verwoesten.

     Planetoïden en asteroiden zoals 2024 MK en 2011 UL21 zijn in de regel afkomstig uit de planetoïdengordel tussen Mars en Jupiter, thuisplaats van miljoenen zwevende ruimtestenen, schrijft Maarten Keulemans. Nu en dan raken ze op drift, in een baan die dicht langs de aarde kan voeren. Hoe is het ondertussen met de aardscheerder die de duistere naam Apophis draagt? Ik schreef verschillende keren over deze 350 meter grote planetoïde, voor het eerst hier in 2008. Apophis is de Griekse naam voor een slangendemon uit de Egyptische mythologie, een duister monster uit de wereld van de doden. De planetoïde werd in 2004 ontdekt. Hij heeft een diameter van 325 meter en hij draait in 324 dagen om de zon en kruist daarbij tweemaal de baan van de aarde. Bij een inslag op aarde zou 850 megaton energie vrijkomen. Ter vergelijking: de zwaarte van de atoombom op Hiroshima leverde 'slechts' 15 kiloton TNT. Op 13 april 2029 - vrijdag de 13e! - komt Apophis weer langs en passeert de aarde op slechts 31.600 kilometer. Hij zal met het blote oog te zien zijn. 'Er is enige kans dat ik dat meemaak', schreef ik in 2008. Die kans is nu wel groter geworden. Apophis wordt nauwgezet gevolgd door NASA en de Amerikaanse ruimtesonde OSIRIS-REx, die al eerder de planetoïde Bennu bezocht, zal in april 2029 Apophis dicht naderen om onderzoek te doen. De kans dat hij op aarde inslaat is nu kleiner dan één op een miljoen, maar op 27 maart 2036 komt hij wéér langs - maar veel minder dichterbij: op 46,21 miljoen kilometer. Dat is verder dan de planeet Venus. Latere passages van Apophis in deze eeuw zijn in 2051 (op 6 miljoen kilometer) en in 2066 en 2068. Ooit zal Apophis met aarde of maan botsen, maar nog niet de eerstvolgende twee eeuwen.

Het orkaanseizoen 2024 is op gang. De tweede orkaan dit jaar, Beryl, ontstaan uit een tropische depressie bij de Kaapverden, is een eind noordelijk van Suriname op weg naar het Caribisch gebied. In de maand juni is er nog nooit zo oostelijk een orkaan ontstaan. Men verwacht dat hij zal doorgroeien naar een categorie 3 tot 4 orkaan. De precieze route van Beryl is nog lastig te voorspellen maar men denkt dat de zware orkaan eerst Barbados zal treffen en ook de Nederlandse eilanden Sint-Eustatius, Saba en Sint-Maarten moeten rekening houden met ernstige overlast.

Anna werd gisteravond tegen elf uur thuisgebracht door Jeff van de verjaardag van Caelan. Die werd 15. Hij is over uit Tsjechië en werkt een aantal weken in een van de hotels van zijn vader Derrick. Daar is een leuke foto van. zie hier. In Elden Ring had ik ondertussen Morgott verslagen en was ik - voor de kenners - via de Grand Lift of Rold in de Mountains of the Giants geraakt. Geen geringe prestatie. Buiten viel veel regen, maar vanmorgen was het weer droog en halfbewolkt. Vandaag nog een verjaardag: Nikita wordt - hoogzwanger - 25 jaar. We lopen heel sportief heen en terug en daartussen zitten we met zijn allen met aangename kout in de tuin. Naar het begin van dit kwartaal

Lees vanaf hier verder op https://www.sailing-dulce.nl/home/81