Logboek 2014/3 Zomer in Gorcum en de Med

Straat van Gibraltar, 1730

 Direct naar

   het laatste

   verslag

Het grootste deel van de hete maanden juli en augustus brengen we in Gorcum door, terwijl de boot in Santa Pola ligt aan de Spaanse Costa Blanca. Op 24 augustus zullen we terugvliegen. Vanaf dan varen we de boot richting Gibraltar en vervolgens langs de Spaanse en de Portugese Atlantische zuidkust naar Lagos. Dat kennen we al, we overwinterden er in 2007/2008. De boot gaat bij de werf van Sopromar op de wal om zeven maanden uit te drogen. Ook moet het onderwaterschip een nieuwe laag antifouling krijgen, de anodes moeten gecontroleerd en eventueel vervangen worden en de MaxProp schroef moet geserviced.

In 2015 willen we het schip naar Holland terugvaren.

Dinsdag 01-07-2014

Heerlijk om weer eens een boek te lezen dat je van begin tot eind zó boeit, dat je het niet kunt neerleggen tot het uit is. "Hoe mooi alles. Leo en Tineke Vroman, een liefde in oorlogstijd" (Querido, 2014) van Mirjam van Hengel is zo'n boek. Van Hengel kende het haast mythische en schijnbaar onsterfelijke paar al jaren als bezorgster van Vromans bundels bij uitgeverij Querido. Vroman stierf in februari van dit jaar, bijna 99 jaar oud; ik schreef er hier over. In haar weergave van de beginjaren van die liefde en vooral van de ruim zeven jaren van verwijdering door de oorlog, toont Van Hengel zich een bescheiden en respectvolle biografe, maar dat gaat niet ten koste van de indringendheid van het beeld dat zij schetst. Ze had het geluk te mogen beschikken over een verzegelde collectie brieven uit die tijd, die in het Letterkundig Museum bewaard werd en pas in 2025 geopend mocht worden. Volgens Vroman en zijn vrouw Tineke waren die brieven 'te schunnig', maar later gaven ze toestemming. 'Oordeel zelf maar wat beschaafd is en wat niet', mailde Vroman aan Van Hengel.

Die brieven dragen voor een groot deel het boek. Ze zijn kostelijk van inhoud en van verlangen naar elkaar. Dat de beide geliefden geen blad voor de mond namen en vrijelijk schreven over alle aspecten van hun liefde, geloof je graag, zonder dat Van Hengel je er veel van laat lezen. Het is een merkwaardig paar, zij de bevallige, verlegen studente medicijnen opgegroeid in ons koloniale Indië en hij de foeilelijke, schrale Joodse jongen met de enorme neus, 2e jaars biologiestudent, die vlak voor de oorlog naast elkaar aan tafel terecht komen in de dinerzaal van de Utrechtse studentenvereniging Unitas. Hij wist meteen: 'Ik zit naast mijn toekomstige vrouw!'

Dat ze in die meer dan zeven jaren van scheiding, zij in Holland, hij in Japanse krijgsgevangenschap, niet van elkaar zijn vervreemd, mag een groot wonder heten. Want Tineke heeft altijd gezegd, dat ze nooit verliefd op hem werd. Er was iets anders dat méér was, Leo was iemand 'om bij thuis te komen.' Dat bleef zo ondanks dat ze viel voor een andere Utrechtse student, Max de Jong, die echter niet erg in haar geïnteresseerd was. Daar heeft Leo geluk mee gehad. In het boek van Van Hengel lijkt hij zich daar niet veel zorgen over gemaakt te hebben, hoewel hij tegen het einde van zijn gevangenschap toch grote zorgen heeft dat Tineke misschien een ander heeft of zelfs getrouwd is. Daar zit - hoe zeg ik dat? - 'Lucas-thematiek' in. Die Max de Jong is een interessante figuur, bohemièn en dichter, die de eerste gedichten van Vroman in de oorlog bezorgde en zelf een bundel publiceerde onder de titel "Heet van de naald" (1947), die hier en daar nog antiquarisch verkrijgbaar is. Zelf vond De Jong dat hij als dichter volkomen mislukt was, maar zijn omgeving dacht daar anders over. Hij overleed in 1951.

Over zijn ervaringen in de Japanse kampen hield Vroman altijd de boot af, ook in de gesprekken met Van Hengel. Hij wist wat hij wilde: overleven en Tineke terugzien. Toch liet hij zich door een oom in New York overhalen om het weerzien met haar nog twee jaar uit te stellen om een loopbaan in de USA te beginnen. Ze trouwden er in september 1947. Hun trouwfoto siert de omslag van het boek (zie boven).

Aan het eind van deze zonnige dag sta ik op uit mijn leesstoel, schudt me los van het boek en schrijf dit stukje. Ans heeft boodschappen gedaan, is bij Barbara geweest en heeft mensen gezien. O, maar ik vergeet mijn klusje van vanmorgen vroeg. De MDF-plank met kookboeken buigt door vanwege hun gewicht en dat is al een jaar een doorn in het oog van mijn lief. Vindt ze slordig. Dus vanmorgen zette ik er een paneeltje tussen, dat de boel recht trekt. Heel bevredigend hoor, hoewel ik liever lees en schrijf. Vandaag zou er iemand van Philips komen om onze TV te repareren, maar die is niet geweest. De afstandsbediening, althans de interne module daarvan, is stuk. Dat was een jaar geleden ook al; toen hebben ze er een nieuw relais in gezet. Morgen krijgen we van de leverancier, de Radiobeurs op de Langendijk, een vervangende televisie, want het valt onder de garantie. Terug naar boven

Een deeltje N, bijvoorbeeld een quark, reageert met een donkere materie deeltje (DM) onder uitwisseling van een Higgs-deeltje (h)

Woensdag 02-07-2014

Astronieuws bericht dat de ESA een nieuwe, vooraanstaande ruimtetelescoop gaat lanceren, een röntgentelescoop die zeer hete en energierijke verschijnselen in het heelal gaat bestuderen. Het project heet Athena en je kunt je voorstellen dat er verrassende ontdekkingen mee worden gedaan. De lancering is in 2028. Ik ben dan 81. Zal ik dat nog meemaken? Het is een vraag die ik me nu vaker stel. Wat zou het mooi zijn om nog een keer een échte vernieuwing in de wetenschap mee te maken, een paradigma-verandering, zoals de ontdekking van het DNA. De recente vondst bij CERN van een Higgs-deeltje is niet zoiets, het bestaan van het deeltje was al vele jaren eerder voorspeld. Maar de ontdekking van buitenaards leven zou wél zo'n fundamentele verschuiving zijn, maar daar hoop ik niet op, ik geloof niet dat ik dat nog zal meemaken. Maar misschien wel de ontraadseling van wat donkere materie in het heelal is, dat zou niet zo meer zo lang hoeven duren. Er is ruim vijf keer zoveel donkere materie als gewone materie, zoals we  die kennen. Dat het bestaat, is vrijwel bewezen, maar niemand weet wat het is. Nu zou het Higgs-deeltje ons mogelijk de toegang kunnen verschaffen; sommigen spreken al van een 'Higgs-portal'. In meetgegevens uit 2011 en begin 2012 van LHC (de Large Hadron Collider van CERN) blijkt daar iets van.

Eén van de kandidaten voor donkere materie is de WIMP, de afkorting van Weakly Interacting Massive Particle. Een hypothetisch, zwaar deeltje dat nauwelijks met zijn omgeving reageert. Iedere seconde vliegen er miljarden dwars door je lichaam zonder dat je er iets van merkt. Ondanks enorme onderaardse detectoren is het deeltje nog nooit gevonden, dus of de WIMP-hypothese klopt is niet zeker. Het is echter denkbaar dat een Higgs-deeltje, gecreëerd in de LHC, uiteenvalt in deeltjes van donkere materie. Uiteraard kun je die niet meten, omdat ze nauwelijks of niet reageren, maar je kunt wel het gemeten Higgs-verval vergelijken met het gecalculeerde verval. Als er verschil is, komt dat door die verdwenen, onzichtbare WIMP-deeltjes.

Wat betekent het vinden van donkere materie voor de oplossing van het wereldraadsel? Niets natuurlijk. Toch schuilt er naar mijn mening wel enige rechtvaardigheid in, als je voor je dood mocht snappen waar het allemaal om ging. Misschien vlak van tevoren, als je niet meer in staat bent om het verder te vertellen. Tja, ik reken er maar niet op.

Fraaie zomerdag.  Medewerker Ron van de Radiobeurs komt onze kapotte televisie ophalen, nu UPC hem gisteren niet heeft opgehaald. Hij zal zorgen dat het toestel gerepareerd wordt en levert tevens een vervangende tv af. Dat heet service! Een halfuur later meldt UPC zich; ik stuur ze door naar de winkel op de Langendijk. Gewerkt aan het rangschikken van mijn CD-collectie, nu een redelijk deel weer terug is uit de boot. Een wandeling door de binnenstad brengt me bij Boekhandel De Mandarijn. Onvermijdelijk, kennelijk. Er ligt een boek waar ik geen weerstand aan kan bieden: 'Mens of melodie', de biografie van de musicologe Thea Derks over de Nederlandse componist en musicus Reinbert de Leeuw (Leporello, 2014). Misschien om de financiële schade te verzachten, serveert boekhandelaar Ro me een kop koffie. De biografie raakte omstreden, sinds De Leeuw in jl. februari woest zijn autorisatie introk. Zijn bezwaar was dat hij 'totaal niet betrokken' was 'bij de totstandkoming van de inhoud', en 'dat die inhoud lacunes en onjuistheden bevat'. Ik herinner me een radiointerview met Derks uit die periode, waarin ze stomverbaasd was. Ze begreep er niets van, had er zeven jaar aan gewerkt en veel samengewerkt met De Leeuw. Die wilde het uit de handel laten nemen, maar dat is hem kennelijk niet gelukt. 'Ongeautoriseerde biografie', staat er keurig op de achterflap. De kritiek was lovend over het boek. Terug naar boven

Engels zeiljacht vaart de Lingehaven in

Donderdag 03-07-2014

Verjaardag van mijn jongste zoon Bas (24). Aan het eind van de middag zal ik hem bellen, hij is niet zo'n vroege vogel. Het is een warme zomerdag, rond 25^o. Met Ans een terrasje gepikt op de Markt, maar het is al gauw te warm in de zon. We brengen de dag lezend door in de serre. Ik lees 'Grensland. Een geschiedenis van Oekraïne' van de historicus Marc Jansen (Van Oorschot, 2014). Verschenen in maart van dit jaar, toen de koelbloedige annexatie van de Krim door Rusland zich juist voltrok. Dat was niet voor de eerste keer, in 1783 gebeurde het ook.

Toch 'leek het raadzaam niet met publicatie te wachten', schrijft Jansen in het voorwoord. Inderdaad, de geschiedenis wordt gemaakt waar je bij staat. De laatste annexatie door Poetin lijkt voor de internationale gemeenschap een voldongen feit, je hoort er vrijwel niemand meer over, alle aandacht gaat nu uit naar de pro-Russische 'opstand' in het oosten van Oekraïne.

Het boek van Jansen is een degelijk boek, dat helemaal teruggaat tot de oertijd op de eindeloze steppen van 5000 jaar voor onze jaartelling. Smartelijk is het onzalige lot van de Krim-Tataren, die van geen enkele bezetter van het schiereiland veel heil ondervonden. In dat opzicht is er voor hen ook nu niets veranderd.

In de loop van de middag zie ik een hoge mast de sluis inschuiven. Een zeiljacht! Die zien we hier niet vaak, zo ver het land in. Even kijken, het is een Engelse 43 voets deck-saloon met als thuishaven Harwich. Merk en type kan ik niet thuis brengen. Een kleine scheut van pijn en verlangen in mijn hart. Hierboven de foto die ik maakte. In de volgende havenkom meert hij af aan de buitenkant van de steiger.

Later. Een futenpaar zwemt in de havenkom. De moederfuut heeft vier jongen op de rug. Op de rug zijn de kuikens beter beschermd tegen roofvissen en reigers, schrijft Wikipedia. Ik neem er een foto van (zie hier), maar het is moeilijk te zien.

Om half vijf bel ik Bas. Voicemail, het is altijd hetzelfde met die gasten. Straks nog maar een keer. Terug naar boven

Foto van zusterschip (Peter ter Haar) In de gele cirkel zit de Vetus beluchter. De gele pijlen tonen de aan- en afvoerslangen van (buiten)koelwater. De rode pijl toont de derde slang, bedoeld voor ontluchting. Daardoor kan water lekken onder de motor.

Vrijdag 04-07-2014

Bas toch aan de lijn gekregen gisteravond. Hem gefeliciteerd. 'Ik ben voor het eerst van mijn leven 24', zegt hij, 'en dat duurt nog het hele jaar.' Inderdaad, op die leeftijd duurt een jaar langer. En passant meldt hij dat hij door mag naar het tweede jaar van het conservatorium. Geweldig, maar had hij dat niet even kunnen mailen of per telefoon melden? Ik zat er weken zwaar over in. We spreken af om volgende week vrijdag met hem en Rommert in Utrecht te gaan eten.

Dat zeiljacht van gisteren was een Regina af Vindo 43, meldt lezer Jelte in het Gastenboek. Een mooi Zweeds toerjacht, een deck saloon met twee kajuiten, één met een tweede stuurwiel, de tweede met kombuis, en twee ruime slaaphutten en twee toiletten. Vanmorgen ligt het jacht met de naam Cadenza er nog.

Ik ontving een boeiend bericht van lezer Peter ter Haar. Hij is met zijn boot in de buurt van Levkas en ontmoette mensen met een Engels zusterschip van onze Dulce. Nieuwsgierig vroeg hij of ze ook last hadden van lekkage. 'Oh', zeiden ze, 'dat hebben we al zo lang we deze boot hebben, altijd een beetje na het starten, dat dweilen we op en verder hebben we er geen problemen mee.' Precies hetzelfde fenomeen als wij hebben! (Vaste lezers weten dat we al een jaar kampen met lekkage van buitenwater, waarvan we veronderstellen dat het van een kapot waterslot/uitlaatdemper komt). Enfin, om een lang verhaal kort te maken: de oorzaak zit bij die Engelsman niet in het waterslot/demper onder de bakboord motorsteun (zoals wij denken), maar bij de beluchter van Vetus.

In het plaatje hierboven kun je goed zien wat de functie van die beluchter is. Hij zit in het buitenkoelwatercircuit. Het koelwater wordt (linksonder) aangezogen en gaat via de wierpot en de koelwaterpomp (met impeller) naar de motor. Het hete koelwater verlaat de motor en wordt bij de injectiebocht (A) vermengd met de uitlaatgassen. Dat is uiteraard vóór het waterslot/demper. Omdat de motor zich onder de waterlijn bevindt, kan via die aansluiting bij A door heveling koelwater de motor binnenstromen (en de cylinder verwoesten) Om dat te voorkomen zit er bij B een beluchter. Die heeft dus drie slangen: voor aan- en afvoer van het hete koelwater en een derde voor de beluchting. Ook daarin kan koelwater komen. In het plaatje hieronder wordt dat water door het beluchtingslangetje naar buiten afgevoerd (boven de waterlijn uiteraard) Hiernaast is de beluchter schematisch aangegeven. Onder is ruimte B met de aanvoer van heet koelwater (l) en de afvoer (r) naar de injectiebocht. Bij starten en lopen van de motor wordt druk opgebouwd in het koelwatercircuit, dus ook in ruimte B. Die druk duwt de (blauwe) klep tussen de ruimtes A en B dicht. Die klep kan door het aankoeken van zout, roestdeeltjes en vuil op den duur minder snel sluiten en gaan lekken (rode pijltjes) Dat lekwater wordt afgevoerd door het slangetje aan de linkerzijde.

Bij de Engelse 43DS hing dat beluchtingslangetje los en leidde naar de ruimte onder de motor. Dat zal bij ons vermoedelijk ook het geval zijn. Als de afsluitklep in de beluchter lekt - en dat kan best na 12 jaar - dan komt er dus lekwater onder de motor, met name bij starten. Het lijkt werkelijk of Peter ter Haar ons het Ei van Columbus heeft aangereikt! Natuurlijk popel ik om straks aan boord meteen te kijken waar dat beluchtingslangetje bij ons heenleidt en of het lekt bij starten van de motor. In dat geval is er niks mis met ons waterlock/demper en kunnen we ons een dure en ingrijpende vervanging besparen en volstaan met een keertje die klep in de beluchter te schoon te maken (als je erbij kan, anders moet er een nieuwe in). Uiteraard heb ik Fons gevraagd wat hij ervan vindt.

Vandaag een mooie, warme dag. Ik lees op onze buitenthermometer 30^o af. Nieuwsgierig ga ik even op Buiten de Waterpoort kijken naar de opbouw voor het Hippiefestival van dit weekend. De grote tent voor de concerten staat er al en op de rest van het veld worden kraampjes en eetstalletjes opgebouwd tussen de her en der in de zon zittende en liggende Gorcummers. Oude Volkswagenbusjes met hippies zijn er nog niet. Bij het strandje zwemmen kinderen in het afgeschermde deel van de Merwede. Terug de stad in. Op de Langendijk ontdek ik in een etalage een (hippie)-armband voor Ans. Slechts € 7,95. te leuk om te laten liggen! Kan ze mooi aan als we vanavond naar de grote tent gaan om de optredens van Ron Krop en haar dochter Barbara mee te maken. Goed dat het in de grote tent is, want voor vanavond voorspelt men een weeromslag met regen en onweer. Al vanaf vanmorgen is er hoge sluierbewolking, die aan de omslag vooraf gaat en langzaam dikker wordt. Terug naar boven

Ans' dochter Barbara in de gelegenheidsband Ficky Stingers op het Hippiefestival. Links op gitaar Walter de Lima.

Zaterdag 05-07-2014

Gisteravond naar het hippiefestival, vanzelfsprekend in enigszins aangepaste kledij. Het is kwart over negen. In de tent speelt Ron Krop in zijn eentje, het is nog niet druk. Lonesome blues. Dat verandert als Ficky Stingers begint, de grote gelegenheidsband die tientallen covers van The Rolling Stones speelt. Ans' oudste dochter Barbara zingt erin. in haar lange hemelsblauwe jurk ziet ze er met haar ranke ledematen uit als een wondermooie elfenprinses uit een Tolkienverfilming (zie foto hierboven). De tent is vol bekenden, dus het is gezellig. Tessa, Michel, Esri, Nikita en Jordin zijn er ook. Niemand kan stil blijven staan als de grote Stones-hits voorbijkomen. De meute swingt voor het podium 'like a rolling stone'. In de stomende tent waren geuren van bier en zweet tussen de dansende rijen. Het gedempte licht maakt alle vrouwen mooi. De slimme uitbaters van de tent heffen prijzen op de elementaire behoeften, pils en piesen. Pils € 2,30 en piesen twintig cent. Voor een euro mag je onbeperkt piesen. Bij de kraam naast de urinoirs kun je op TV naar een van de WK-wedstrijden kijken, maar dat doet slechts een minderheid. De meesten swingen in de tent urenlang de sterren van de hemel, het plastic bekertje met bier voor de buik. Zelfs mijn geliefde drinkt pils. Ah, welk een levensvreugde, wat een heerlijke avond! Pas om half twee keren we door de zwoele nacht huiswaarts.

We staan laat op. Buiten valt miezerregen, maar het is niet koud. Onder de paraplu doen we boodschappen in de stad. Drukte op straat, hier en daar lopen typische flower-power types, die naar het Hippiefestival gaan. Na het middaguur wordt het droog. Tijd voor ons om ook eens te gaan kijken. Maar wij hebben geen geluk, juist als we tussen de vele kraampjes met snuisterijen, exotica en hippiekledij lopen breekt er een bui los. In de open muziektent probeert men met man en macht de kwetsbare electrische apparatuur af te dekken. Onder een afdak eten we een Vietnamese loempia. Hoewel het inmiddels weer droog is, heeft het allemaal teveel het karakter van een festival in de Hollandse regen. Dus naar huis. Later gaat Ans met haar dochters toch nog terug, maar ik heb het wel gezien.

Als echter rond vijf uur de zon weer gaat schijnen, keer ik nog even terug naar Buiten de Waterpoort. Nu is het festival wat het moet zijn: een paar duizend mensen, zittend en liggend op plaids in het gras, anderen swingend op de blues van een band in de muziektent. Ik zie Jeffrey achter de drums en andere bekenden uit de Gorcumse muziekscène. Meisjes met bloemen in het lange haar, grofbuikige bikers met emmergrote bekers bier, vrouwen op leeftijd die zich dansend jong wanen, gezelschapjes knus bijeen onder de luifel van hun VW-hippiebusje. Rook trekt over het veld waar vleesspiezen worden geroosterd op een aantal wegwerpbarbecues. Ik tref Tessa met de kleine Vajèn, die het schattige bloemenhesje draagt dat we voor haar uit Sardinië meenamen. Op het podium staat een vrouw in een witte, doorzichtige lange rok, zo doorzichtig dat ze feitelijk in haar onderbroek staat hetgeen geen onaardig gezicht biedt, die vrouw dus, te orakelen over wat vrede is. Jezelf zijn, zegt ze; het levert een matig applaus op. Ja, zo is het hippiefestival weer als altijd. Vanavond voetbal, de wedstrijd waar vermoedelijk het hele Nederlandse volk naar gaat kijken. We zetten hier een groot scherm neer, zegt een presentator op het podium. Maar ik ga liever thuis kijken. Terug naar boven

Op het Hippiefestival vandaag, in de regen met Ans, Tessa en Vajèn

Zondag 06-07-2014

Wat een curieuze voetbalmatch, zeg, Nederland - Costa Rica! Dat ze met zo'n overmacht niet vermochten te scoren, snap je niet. De wisseling van doelverdedigers was een puike zet van Gaal. We hebben het uitgezeten tot het eind. Dat ik over voetbal praat, komt niet veel voor. Ik vind het spel soms mooi om te volgen, maar heb een hekel aan alle ophef eromheen. Versierde straten en gebral van supporters zijn aan mij niet besteed. Temeer als later in de nacht de kroegen sluiten en mensen buiten op het Eind luidkeels lallend en zingend langs lopen en iemand uitbundig voor ons raam staat te braken.

Verder lezen over de geschiedenis van Oekraïne in het boek van Marc Jansen. Een ongelukkig land. Ondertussen veroveren Oekraïense troepen het separatistenbolwerk Slavjansk. De kersverse president Porosjenko noemt het 'een keerpunt.' Dat moeten we afwachten, ik kan me niet voorstellen dat 'de Rus', Poetin dus, zich hierbij zonder slag of stoot zal neerleggen. De geschiedenis leert dat Rusland dat nooit heeft gedaan en de laatste eeuwen steeds heeft geprobeerd de Oekraïne te russificeren en te gebruiken als graanschuur en als bufferstaat tegen de Europese machten. Zowel onder de tsaren als onder de sovjets. Miljoenen mensen werden daarvoor opgeofferd.

's Middags lopen we naar Buiten de Waterpoort. Grote drukte op het Hippiefestival. We ontmoeten Jeffrey, Tessa en de kleine Vajèn en strijken in de zittende menigte neer op een kleed van Tessa. Uit de grote tent komen de klanken van snerpende gitaren en stuwende drums. Jefferson Airplane, de Stones, je kunt moeiteloos met de covers meezingen. Gezellig, wel, het lijkt wel wat op Kralingen 1970. Dan begint het te regenen. Dat deed het in Kralingen ook vaak. We schuilen onder onze paraplu's (foto hierboven). In het begin is het leuk maar op de duur verveelt het en dus gaan we naar huis. Hier nog twee foto's, waaronder eentje van gisteren toen de zon nog scheen. Terug naar boven

Maandag 07-07-2014

Alsof er niets aan de hand is, verschijnt de maandelijkse update van de gemiddelde wereldtemperatuur over de maand juni (hierboven). In de plus, vrijwel hetzelfde niveau als in mei. Het wachten is op het najaar, als de nieuwe El Niño verondersteld wordt de mondiale opwarming tijdelijk te versterken. Het periodieke verschijnsel in de Stille Oceaan heeft in West-Europa overigens weinig effect.

Antwoord van Fons inzake de mogelijkheid dat de lekkage bij ons aan boord niet van het waterslot/demper is, maar van een slecht sluitende klep in de beluchter. 'Als er water uit het losse slangetje komt, is het ventiel van de beluchter vervuild of versleten. Af en toe een druppel is niet erg. Bind deze slang nooit af anders werkt de beluchter niet, ook geen fles onder zetten om het op te vangen als de fles vol is sluit deze ook het slangetje af.' Volgens hem heb ik die al jaren geleden eens gecontroleerd, maar ik moet zeggen dat ik me daar niets van herinner. Alle reden om na terugkeer aan boord snel eens te kijken.

Dag met zon en wolken. Kabeljauw en gerookte makreel gehaald op de markt. Koffie bij Tax. Verder gelezen in Marc Jansen. Ans bij haar moeder geweest; gaat prima daar. Verder niets te melden, gewoon maandag. Terug naar boven

Max de Jong (1917 - 1951)

Dinsdag 08-07-2014

Vroeg op - zeven uur - om naar de Rivas-prikpost op Oost te gaan voor bloedafname. De halfjaarlijkse bepaling van de PSA, de marker voor de activiteit van prostaatkankercellen. Mijn hormoontherapie (onderdrukking van testosteron) is nu anderhalf jaar geleden gestopt en geleidelijk keert de normale hormoonhuishouding weer terug. Hoe ik dat merk? Ja zeg, je mag driemaal raden. Het is ieder halfjaar spannend. Testosteron stimuleert immers de groei van kankercellen, heb ik gelezen, die achtergebleven kunnen zijn op de plaats van de primaire tumor of in uitzaaiingen. Als de PSA te hoog is, begint het hele circus weer opnieuw. Volgende week hoor ik van mijn uroloog de uitslag.

Het regent boven het grootste deel van het land. In het noorden staat harde noordenwind Bf 6 tot 7. Sinds gisteravond heb ik last van keelpijn, snotterigheid en een vervelende, droge kriebelhoest. Met (suikervrije) strepsils krijg ik de keelpijn weer weg en vannacht blijft hij weg. In wezen is het een zinloos middel, die strepsils, want de overgrote meerderheid van de keelontstekingen zijn viraal en daar helpt het niet tegen. Geeft niet, het verzacht de pijn wat en aan zwaardere middelen heb ik geen behoefte.

De regen blijft onafgebroken vallen. Desondanks gaat Ans met haar dochters boodschappen doen in het Piazza Center, dat overdekt is. Gelukkig brengt de post me een gedichtenbundel: 'Heet van de naald' (Van Oorschot, 1946), van de vergeten dichter Max de Jong. Ik kwam zijn naam tegen in het boek van Mirjam van Hengel over het levenslange liefdespaar Leo & Tineke Vroman. In de lange jaren van hun scheiding (Vroman in Japanse krijgsgevangenschap, Tineke in Nederland) was Tineke razend verliefd op De Jong, maar hij niet op haar. Hij had een onstilbare passie voor een ander, een vrouw die hij niet kreeg. De bundel vond ik via Boekwinkeltjes bij een Amsterdams antiquariaat.

De Jong had in die jaren dus weinig succes in de liefde. Je valt er meteen in op de eerste bladzijde:

'Ach hoe kan ik nu ook schrijven

 zij is getrouwd met een ander

 en heeft kinderen

 zoals het moet'

In die trant gaat het verder. De Jong heeft wel andere vriendinnen, twee tegelijk zelfs, maar daar valt hij niet op. Hij zet ze echter niet aan de dijk, want:

'zonder zitten

 is ook ondoenlijk

 ik dien het te vermijden

 terwille van mijn werk'

Oplossingen bestaan er niet,

'en verhuizen is ook

 haast niet te doen

 met al die boeken!'

Lezen helpt ook niet want de grote poëzie en

'de wereldliteratuur

 in haar geheel

 is geschreven over vrouwen

 zoals zij er een was'

Zo gaat het 29 bladzijden door. In gewone woorden een gemakkelijk leesbare litanie van liefdesverdriet, die wel iets heeft. Een moeilijk mens, vooral voor zichzelf, "een gefrustreerde droogneuker" noemt Martin van Amerongen hem in De Groene (april 2000). De Jong schreef meer dichtbundels en ook een dagboek, dat hier en daar "een literair monument" genoemd wordt (bv. hier). Helaas is dat dagboek nooit gepubliceerd, naar verluidt omdat zijn zuster dat tegenhield. Er zou wel een clandestiene roofdruk van bestaan, in 51 genummerde exemplaren, die je vermoedelijk nooit tegen komt. In 1951 stierf hij in het ziekenhuis aan een verwaarloosde, tuberculeuze herseninfectie. In 1990 publiceerde Tineke Vroman onder haar eigen naam Georgine Sanders de poëziecyclus "Het onvoltooid bestaan", waarvan ze de eerste afdeling aan Max de Jong wijdde. Helaas lukt het me niet om die ergens te vinden. Wel zal ik dezer dagen de biografie "Altijd het tinnef om je heen" (Bas Lubberhuizen, 2000) ontvangen, die de publicist Nico Keuning over hem schreef. In het tijdschrift Ons Erfdeel (jrg. 35, 1992) van DNBL vind ik online uit de bundel wel een mooi gedichtfragment van Sanders, dat over De Jong lijkt te gaan:

Vannacht keerde hij weer - verhoorde wensdroom-

Woensdag 09-07-2014

Met Jan-Willem, mijn uitgever, afgesproken dat de boekpresentatie van deel 3 ('Lucas dokter') van mijn romancyclus 'Soms priemt een lichtstraal' zal plaatsvinden op zaterdagmiddag 15 november 2014. Ruim voor de cadeautjesmaand. Hij wil een gestaffelde voorverkoop op zijn website beginnen, waarbij je op voorinschrijving voor deel 3 in juli slechts € 14,95 betaalt, in augustus € 15,95, in september € 16,95, in oktober € 17,95 en in november € 18,95. De winkelprijs wordt straks € 19,95, dus het voordeel van de voorintekening is duidelijk. Gisteravond belde ik Pim van Bar/Bistro 'Madeleine' op het Wed 3A in Utrecht om te reserveren. Dezer dagen zal ik alvast mijn aandeelhouders informeren en een lijst van genodigden aanleggen.

Als gisteren een dag van regen en somberheid. Behoudens boodschappen de deur niet uitgeweest. Inmiddels is de biografie van de ongelukkige Max de Jong gearriveerd, met de opmerkelijke titel 'Altijd het tinnef om je heen', Nico Keuning (Bas Lubberhuizen, 2000). Het levert een dag vol leesavonturen op, maar (nog?) niet om over te schrijven. Niets is dan mooier dan al je boeken om je heen, waarin je allerlei zaken die je tegenkomt, kunt opzoeken. Ja, en dan die halve WK-finale vanavond. Ans komt later, want ze moet op de kleine Vajèn en Esri passen, aangezien 'de meiden' met hun mannen naar een concert in Amsterdam gaan. Ongelukkig gekozen avond voor ze, achteraf gezien.

Grappig: in zijn bekende 'Mandarijnen op zwavelzuur' (4e druk, Thomas Rap, 1977) nam W.F. Hermans op de eerste bladzijde een motto van Max de Jong op: 'De berg boeken sinds Gutenberg is dermate aangegroeid, dat men feitelijk moreel verplicht is, als men haar met een vermeerdert, dan ook op zijn minst een heel genre uit te roeien'.

Wie kon toen voorspellen dat die berg een heuveltje is vergeleken bij alles wat vandaag de dag op internet staat. Terug naar boven

Donderdag 10-07-2014

Laten we over die verloren halve WK-finale maar zwijgen. Inmiddels kun je 'Lucas dokter', deel 3 van mijn boek, bij voorinschrijving bestellen voor (deze maand) slechts € 14,95 op een webpagina bij mijn uitgever en op Boekenroute. Het boek komt medio november uit en dan ligt het ook in de winkels en bij Bol.com, maar het kost dan € 19,95.

Vandaag lees ik 'Grensland. Een geschiedenis van Oekraïne' (van Oorschot, 2014) van historicus Marc Jansen uit, terwijl er nog steeds geschiedenis wordt gemaakt. De Krim is vast in bezit van Rusland en Poetin is bezig om het schiereiland in hoog tempo te intrigeren in Rusland. De roebel is ingevoerd, de pensioenen zijn verhoogd, de Oekraïense banken zijn gesloten en Russische banken werden geopend, Russen worden aangemoedigd om 'als vaderlandse plicht' op de Krim met vakantie te gaan. De internationale gemeenschap heeft de annexatie niet erkend, maar je hoort verder weinig protest, behalve in Oekraïne zelf. Daar heeft de minister van defensie onlangs gezegd dat zijn troepen de Krim zullen heroveren en een overwinningsparade zullen houden in de hoofdstad Simferopol. Dat valt nog te bezien, denk ik. Oekraïne heeft in het oosten een aantal steden heroverd, waaronder Slavjanksk, maar de miljoenensteden Donetsk en Loechansk vormen zwaardere kost. De grote vraag is wat Poetin nu zal doen. Onder druk van de dreiging met uitbreiding van de sancties door het westen dreigt de Russische economie in een recessie te raken.

Het boek van Marc Jansen geeft vanaf de oertijd een grote hoeveelheid informatie over wat vooraf ging. Hinderlijk is dat de weergave niet steeds in een logische, chronologische volgorde is. Af en toe moet je bladzijden terugslaan om de draad weer op te pakken. Ook de afwezigheid van een index achterin is lastig. Soms introduceert de auteur begrippen die nog niet eerder gebruikt werden, bijvoorbeeld de term autocephale kerken. Gelukkig is er Wikipedia om het op te zoeken, het zijn orthodoxe kerken zonder een kerkleider als de paus. Het lijkt allemaal het gevolg van de haast waarmee de uitgever het boek wilde uitbrengen.

In 1992, toen de Sovjet-Unie uiteen gevallen was, kregen separatisten al de meerderheid in het parlement van de Krim. Ze riepen zelfs de onafhankelijkheid van hun schiereiland uit, maar kregen daarvoor geen steun van de toenmalige Russische president Jeltsin. Ook de Oekraïne zelf was voor de Russen eeuwenlang van groot belang. Het vormde er zelfs het hartland van. Opvallend is een uitspraak van de vroegere Amerikaanse veiligheidsadviseur Zbigniew Brzezinski van vijf jaar later, in 1997 dus: 'Zonder Oekraïne houdt Rusland op een Euraziatisch rijk te zijn.' Het land werd lange periodes opgedeeld door de omringende staten Polen en Rusland, terwijl anderen (Roemenië, Hongarije, de dubbelmonarchie) er stukjes van afsnoepten. Oude conflicten keren terug in Europa, het verbaast me iedere keer hoezeer het verleden niet dood is. Onder de druk van zijn buren heeft de bevolking van Oekraïne onvoorstelbaar geleden. In de jaren '30 van de vorige eeuw stierven miljoenen de hongerdood onder de gedwongen collectivisatie van de landbouw en de graanrequisities door Stalin. Daarover vertelt het indrukwekkende 'The Harvest of Sorrow' van Robert Conquest uit 1986. Ook Hitler had plannen met Oekraïne, het zogenaamde Hungerplan. Je weet niet wat je daar leest: 'Hierbei werden zweifellos zig Millionen Menschen verhungern, wenn von uns das für uns Notwendige aus dem Lande herausgeholt wird.' Inderdaad stierven er opnieuw miljoenen mensen. Op die manier moest een ontvolkte Oekraïne de landbouwkolonie van 'das Reich' worden, gekoloniseerd door Duitse (en ook Nederlandse) boeren. Als je dat weet begrijp je de emoties en het vrijheidsverlangen op Euromajdan beter.

Na al die dagen van overvloedige regen is het vandaag een vreemde, broeierige dag. Droog, dat wel, maar je verwacht steeds dat er een onweer zal losbarsten. Dat blijft echter uit. Er liggen veel passantenbootjes in de haven, de vakantieperiode is duidelijk begonnen en dat gaat gepaard met half ontklede mensen, die hun zonodig met hun vette, blote hangbuiken en hun benen met trossen spataderen over de loopbrug vlak langs onze ramen willen lopen. Zien ze zelf niet hoe afstotend dat is? Natuurlijk, ze hebben het recht, maar ze moesten niet zo demonstratief langs komen paraderen. Het is de tol van wonen op een van de mooste plekjes van Gorcum. Terug naar boven

De Joodse Autonome Oblast in Siberië

Vrijdag 11-07-2014

Naar aanleiding van het boek van Marc Jansen, waar ik gisteren over schreef, zat ik te denken hoe vaak foute leiders zich werpen op etnic cleansing en het verplaatsen van volken. Voelen ze zich architecten van een betere wereld? Of willen ze lastige minderheden of 'ondermensen' uit de weg ruimen? Ruimte scheppen voor het eigen volk? Tot op de dag van vandaag, Wikipedia geeft daar een lange lijst van. Een bijzonder voorbeeld kwam ik ook tegen: Birobidzjan ver in Siberië, aan de grens van de Amoer-rivier, waar Stalin in 1934 een 'joods tehuis' wilde vestigen (zie kaart hierboven). Die regio bestaat nog steeds en heet Joodse Autonome Oblast.

In Oekraïne woonden voor WO II ongeveer 2,5 miljoen joden die behalve aan de door de Sovjets veroorzaakte hongersnood, blootstonden aan virulente vormen van anti-semitisme. Velen kwamen om door pogroms, een woord dat in die regio gemunt is. Stalin wilde de Joden ver uit de buurt een eigen stuk land geven. In feite koos hij met Birobidzjan een waardeloze, moerassige streek met hete, vochtige zomers en koude, droge winters, waar al een kleine 30.000 Russen, Kozakken en Koreanen leefden. Het gebied was zestig jaar eerder door de tsaar geannexeerd en Stalin wilde dat de joodse kolonisatie een buffer zou vormen tegen Chinees en Japans expansionisme. Vlak voor WO II woonden er 109.000 mensen van wie 18.000 joden; onder hen waren ook migranten uit Argentinië en de VS. Velen kwamen uit idealisme. In het gebied verschenen kranten, straatnaamborden en wegwijzers in het Jiddisch. Hebreeuws werd afgewezen want men beoogde een niet-religieuze Sovjet-joodse cultuur. Weinig migranten waren geschikt voor de harde boerenarbeid, die weinig opleverde in het niet erg vruchtbare gebied. Duizenden kwamen om in de tijd van de grote zuiveringen of verdwenen in de Goelag.

Tijdens WO II stagneerde de toevloed van joodse kolonisten naar Birobidzjan, daarna nam de stroom weer toe. Rond 1948 leefden er circa 30.000 joden. in 1947 kwam er zelfs een synagoge, overigens zonder rabbijn. In die jaren begon Stalin zijn campagne tegen de (joodse) kosmopolisten. Ook in Birobidzjan werden veel joodse officials gearresteerd en gedeporteerd. Het gaf het joodse experiment in de regio de doodsklap. Pas met de komst van Gorbatsjov en zijn 'perestroika' leefde het joodse leven in het gebied wat op. Onder de huidige 200.000 bewoners zijn er echter slechts enkele duizenden joden. (De meeste gegevens voor het bovenstaande ontleende ik aan website van het Swarthmore College in de VS).

In het Midden-Oosten gaat inmiddels de heilloze escalatie van geweld tussen Israël en Hamas door. Wat denkt Nethanyahu ermee te bereiken? In elk geval is de aandacht voor de vestiging van nieuwe nederzettingen in bezet gebied even afgenomen, maar dat zal niet lang duren. De partijen in de Israëlische politiek houden elkaar in een verlammende wurggreep zodat er geen belangrijke beslissingen genomen kunnen worden. De reactionaire en gevaarlijke malloot Liebermann, minister van buitenlandse zaken, wil zelfs de Gazastrook weer bezetten, maar daar is geen meerderheid voor. Er is geen meerderheid voor wat dan ook, dus een impasse en dat is ook slecht. Geen oplossing.

Het is een grijze en benauwde dag. Ans is met haar broer naar het verpleeghuis in Lexmond voor een bespreking over hun moeder. Straks ga ik er met de bus naar toe. Daarna gaan we verder met de bus naar Utrecht, voor een middagje in de stad. 's Avonds zullen we met mijn jongens Rommert en Bas eten Bij Sirtaki in de Servetstraat. Terug naar boven

Met Rommert (l) en Bas bij Grieks restaurant 'Sirtaki' in de Servetstraat in Utrecht

Zaterdag 12-07-2014

Om kwart over twaalf gistermiddag vertrekt bus 181 van het station Gorcum. Het valt niet mee de bus te halen, want de Kortebrug staat open. Mopperend loop ik om naar de andere brug aan de Merwedezijde van de grote sluis. Snel doorstappen naar de Langebrug bij de rotonde voor het stadhuis. Niet te geloven, die gaat juist omhoog! Kostbare minuten gaan verloren, ik haal de bus op het nippertje. In het vaarseizoen moet je door de bruggen in Gorcum minstens een kwartier vroeger van huis gaan. In Lexmond stap ik vlakbij het verpleeghuis Laakse Hof uit. Ans is er vanochtend al eerder heen vertrokken voor een bespreking over haar moeder. Die leverde geen problemen op; het staat vast dat Oma Steers er mag blijven en daar is ze erg tevreden mee. Na een uurtje pakken we de bus naar het CS in Utrecht. In de eeuwig in staat van verbouwing verkerende stationshal eten we een kleine Thaise schotel, al  kijkend naar de onafgebroken voorbijtrekkende mensenmassa's waarin je niemand herkent.

In de binnenstad heerst een gezellige drukte.  Hoewel het broeierig warm is hoeven we de meegenomen parapu's niet te gebruiken. Bij De Rode Winkel in de Lange Elisabethstraat koopt Ans een spijkerbroek. Ik kocht ze daar al in mijn studentenjaren. Je kon er toen ook witte doktersjassen kopen, maar dat is nu niet meer het geval. In de Bakkerstraat vind ik bij de traditionele hoeden- en pettenzaak van Jos van Dijck een nieuwe donkerblauwe pet. Dan langs de Oudegracht - wat is Utrecht toch mooi! - naar de nieuwe boekenwinkel op de Stadhuisbrug, die nu een Libris-filaal is en weer als vroeger Broese heet. De zaak ziet er goed uit en we hopen dat hem een lang leven beschoren mag zijn. De schade blijft beperkt tot de aanschaf van twee recente fysica-boeken. De volgende halte is wat Ans 'de leukste winkel van Utrecht' vindt: Cocon op de hoek van de Steenweg en de Choorstraat, een benauwd zaakje met fleurige flodderjurkjes en sjaals en andere luchtige damesmode. Er heerst een sfeer van opwinding en gedecideerdheid onder de aanwezige damesklanten, die in hoog tempo door de rekken graaien en onder het slaken van verrukte uitroepen sommige jurkjes omhoog houden. Mijn geliefde vind er drie, die gepast moeten worden. Als man houd je je bescheiden op in een nis, waar je niemand in weg staat. Er vaart iets in vrouwen in dergelijke winkels, een vastberaden gretigheid die zich door niets laat weerhouden. Ik heb dat zelf ook, maar alleen in boekhandels. Ans keert driemaal terug uit de benauwde kleedkamertjes om me de jurkjes te showen; twee blijven over die ook mijn instemming verkrijgen. Eén daarvan houdt ze gelijk aan, haar oude jurkje (dat ik nog steeds mooi vind) wordt onbarmhartig in de tas gepropt.

Het is nu hoog tijd voor een terras. Door het kleine steegje dat de mooie naam Hanengeschrei draagt komen we op de Vismarkt en strijken in de zon neer op het terras van Graaf Floris. Heel erg oude gewoontes slijten nauwelijks. We zitten er een aantal aangename uren met thee en later witte wijn (twee foto's hier en - jawel - ze heeft erop dat nieuwe jurkje aan). Waterfietsen, rondvaartboten en motorjachtjes passeren onder ons door, na de donkere, bochtige tunnel beneden het oude stadhuis te zijn gepasseerd. Hier is het eigenlijk ook leuk wonen, maar je kunt niet alles hebben. Wij hebben immers de sluis. Dan is tijd om naar mijn vaste Griekse restaurant Sirtaki en de vlakbij gelegen Servetstraat te gaan, waar we om zes uur met mijn zonen Rommert en Bas hebben afgesproken. Ze verschijnen warempel precies op tijd.

De avond die volgt is genoeglijk en vol met gesprekken en discussies. Dat doen ze graag: discussiëren, er komt geen eind aan. Ze zien er goed uit (foto hierboven) en lijken duidelijk volwassener in hun gezichten te zijn. Bas heeft zijn mooie haren laten knippen en heeft nu zeer kort haar. Hij draagt een bril dus hij zal zijn contactlenzen wel weer kwijt zijn, ik vraag er niet naar. Hij is blij en trots dat hij over is naar het tweede jaar op het conservatorium. Rommert is druk bezig met de afronding van zijn masterstudie in de vorm van een eindsciptie. Waarschijnijk kunnen we in de loop van oktober/november erbij zijn als hij de bul uitgereikt krijgt. Terwijl de broers nog even samen de stad in willen, lopen wij naar het station. De Q-liner vertrekt na negen minuten naar Gorcum.

Vandaag is het weer zon gesluierde, vochtig-warme dag. We slapen wat uit en doen op ons gemak boodschappen in de binnenstad. Ron van de Radiobeurs komt vanochtend onze gratis gerepareerde TV terugbrengen. Hulde, dat is snel! Philips heeft zowat alles erin vernieuwd, zegt hij. Daarna is het een dag om te luieren, lekker bij te komen en niks ingewikkelds te doen. Terug naar boven

Poëzieroute. gedicht van Chris Keuken aan het Paardenwater

Zondag 13-07-2014

Ik heb al enige tijd geen aandacht meer besteed aan de ontwikkeling van de Gorcumse Poëzieroute. Ten onrechte, want er kwamen in de afgelopen maanden de nodige gedichten bij. Onder andere de nevenstaande aan het Paardenwater, aan de rechterkant, niet ver van de coupure in de stadswal (waar ooit de Arkelpoort stond) Het gedicht is van de Gorcumse dichter Chris Keuken en het staat op de schuine standaardsokkel die ook elders in de route gebruikt wordt. De tekst spreekt me aan:

PAARDENWATER

leven overstroomt me, laat het zien

dacht zij, aan hém misschien

toen ik volkomen argeloos

gelopen door de Arkelpoort

de diepe trage reuzenkarpers zag,

zoals ze leefden, ongestoord,

door ons geluk, verbonden starend

in het Paardenwater

Starend aan het Paardenwater zullen ze ook het beeldje van een visserman hebben gezien, die dag in dag uit op een eilandje naar zijn hengel zit te staren. Dat is Ouwe Sannie, waarover later. Over een ander nieuw gedicht ben ik persoonlijk minder enthousiast. Dat staat ook op een standaardsokkel aan de Vijfde Uitgang, een lofzang op Gorcum van Thea Sterringa. Het zou moeten gelden als Gorcums volkslied, maar ik dacht altijd dat 'Hoe kraait de boer zijn haantje' dat was. Die tekst is echter onderdeel van een Gorcums carnavalslied:

Staat je piepertje er nog, ouwe Sannie?

Hij staat, hij staat, hij staat!

Hoe kraait de boer zijn haantje?

De kwartel die slaat, die slaat, die slaat,

en de visjes al in de stromen,

had je me maar, had je me maar.

Al onder die groene bomen

en de koekoek die roept, overal, overal.

Ook geen wonder van dichtkunst. 'Ouwe Sannie' is - zoals ik zei - de naam van een mannetje met een vishengel op een eilandje in het Paardenwater - en zo is de cirkel weer rond. Hierboven staat de muziek erbij, afkomstig van een website waarin het 'het Culemborgs volkslied' wordt genoemd. De twee regels met 'Ouwe Sannie' erin zijn er in 1985 door de Gorcumse Carnavalsvereniging aan toegevoegd, de herkomst van het lied is onbekend zoals er ook boven staat. Rond 1914 zou het gezongen zijn door een groep werkeloze sigaren- en schoenmakers (die combinatie!) die door de steden trok en op de straathoeken dit liedje zongen. Wat ze daarmee wilden uitdrukken, vermeldt de historie niet. Zoeken in de databank van de Nederlandse Liederenbank levert 'Altijt kraijt den Boer zijn hantie' op, een wijsmelodie uit een 'Musicqboek' van 1740, waarop minstens 13 verschillende liederen worden gezongen. En 'Ouwe Sannie'? Op de website van het bekende Meertens Instituut (denk aan J.J. Voskuil) vind ik hem terug bij de volksverhalen: het beeldje zou omstreeks 1973 op het eilandje geplaatst zijn en de hengelsportvereniging aan de andere kant van de straat sponsort het onderhoud en haalt hem steeds voor de winter weg. Die zal het dan wel geplaatst hebben. Sannie zou een Gorcumse visserman van rond 1900 zijn geweest. Ondertussen zijn we een eind afgedwaald, van de Poëzieroute bedoel ik.

De zondag begint grijs en blijft grijs. Op het nieuws voorspellen ze veel regen en onweer. Dat is jammer, want vanmiddag zullen we naar een feestelijke tuinbarbecue gaan bij onze vrienden Paul & Tine Andela in Nieuwegein. Inmiddels is het inderdaad gaan regenen. Nu naar het station. Terug naar boven

Maandag 14-07-2014

Vandaag 'Altijd het tinnef om je heen' (Bas Lubberhuizen, 2000) uitgelezen, de biografie die de neerlandicus Nico Keuning schreef over Max de Jong (1917 - 1951), de straatarme Amsterdamse dichter van één bijzondere dichtbundel, literaire randfiguur en onverbeterlijke loser. Over die bundel ('Heet van de naald', Van Oorschot, 1946), die slechts één hartverscheurend gedicht bevat over een voorgoed verspeelde liefde, heb ik het vorige week gehad. Keuning citeert in zijn biografie uitvoerig uit het Dagboek, dat De Jong van 24 november 1947 tot twee weken voor zijn dood bijhield. Het is een merkwaardige aaneenschakeling van nogal arrogante notities over literatuur, mislukte schrijfpogingen, roddel en naijver jegens succesvollere literatoren (W.F. Hermans, Van het Reve) en klachten over chronisch geldgebrek, geluidsoverlast van de radio's van de buren en kou op de verschillende gemeubileerde kamers die deze meestal slecht gewassen eenling bewoonde. Schrijven heeft hij rond 1950 opgegeven; 'Ik ben liever zielig in het klein'. Een belangrijke oorzaak van alle ellende is 'het zonder zitten', dat wil zeggen: zonder vriendin. De meiden hebben geen zin in zo'n sjofele, onwelriekende vent met een buik, bedenkt hij, maar hij doet er weinig aan. Behalve het obsessief volgen van danslessen. Gaandeweg de jaren na de oorlog wordt De Jong steeds meer een minkukel, die moeizaam voortmoddert met knallende hoofdpijnen in het kwellend besef van zijn onbetekenendheid. En toch is er dat éne gedicht, Heet van de naald, van 91 kwatrijnen over de vrouw die hij verafgoodde en die met een ander trouwde en naar Amerika vertrok. Vreemd is dat in de biografie blijkt dat het niet om één geliefde ging, maar misschien wel om vier: de zusters Wibaut, Neel, Constance (Stans), Jet en Lien, waarbij de eerste twee de boventoon voeren. Ooit is ze ernaar gevraagd, Constance, maar ze wist zich toen vrijwel niets van De Jong te herinneren. Het is niet mijn bedoeling er hier meer over te vertellen, daarvoor kun je beter de biografie lezen. Een biografie die overigens erg slecht geschreven en onoverzichtelijk is en veel tegenstrijdigheden en slordigheden bevat. Zoveel, dat er geen beginnen aan is ze hier op te noemen. 'Heet van de naald' is met een aantal andere gedichten van Max de Jong nog steeds verkrijgbaar bij Uitgeverij Van Oorschot. Jammer dat dat Dagboek niet beschikbaar is, want het geeft ondermeer een interessant beeld van het Amsterdamse literaire leven direct na de oorlog. Er verscheen in 1990 een clandestiene uitgave van drie delen, in 51 exemplaren met annotaties. De publicatie werd altijd tegengehouden door de zuster van De Jong, Lidi. Even googelen levert op dat zij in juli 2013 overleed. Misschien dat haar kinderen die toestemming nu wel willen verlenen?

Je hebt de neiging om Max de Jong tenslotte af te schrijven als de loser die hij werd. 'Een literaire droogneuker', zoals Martin van Amerongen hem eens in De Groene noemde. Toch blijft er dat ene gedicht, dat een zekere cultstatus verwierf. Opvallend is ook dat erkende dichters als K. Schippers en Leo & Tineke Vroman voor hem bleven opkomen. Inmiddels ontving ik per post de dichtbundel 'Onvoltooid bestaan' (Querido, 1990), van Tineke. Een bundel met verrassend goede, zij het traditionele, poëzie. De eerste helft wijdt Tineke Vroman/Georgine Sanders aan Max de Jong, waar ze voor de oorlog op de Utrechtse studentensociëteit van Unitas verliefd op werd (toen ze ook Leo leerde kennen) 'Wie had toen verwacht', schrijft ze, 'dat wat eens tijdelijk scheen zich vast zou hechten' zodat 'hij nu nog in mij verder leeft'. Bij hem was dat anders, behoudens wat onhandig gevrij had Max geen erotische belangstelling voor haar.

Gistermiddag een leuke tuinbarbecue bij Paul & Tine in Nieuwegein. Het weer werkte mee maar elders viel veel regen. Regen die we ook na de busreis terug naar Gorcum over ons heen kregen, heftige regen die de straten van de binnenstad blank zette en waar we hardop singing in the rain met plezier doorheen waadden. Vanmorgen naar de uroloog met enige spanning: zou mijn PSA gestegen zijn? Inderdaad: naar 0,2 ng/ml. Een haljaar geleden was het nog < 0,1 ng/ml. Een tamelijk onbetekenende stijging die verwacht mocht worden na het staken van de hormoontherapie, anderhalf jaar geleden, aldus de uroloog. Hm, het is wel een verdubbeling, denk ik bij mezelf. (Lees hier over PSA-waarden na behandeling). Over een halfjaar terugkomen.

Het is een aangename zomerdag. Verderop in week schijnen we tropische temperaturen te krijgen. Zijn we daarvoor uit Spanje weggegaan? We doen boodschappen op de maandagmarkt en drinken koffie op het terras van Tax. Geleidelijk aan schuiven de beide meiden van Ans aan met hun kinderen. Daarna gaat Ans bij haar moeder in Lexmond langs. Eindelijk gun ik mezelf weer eens de zonde van een halve rookworst bij de Hema. De rest van de dag breng ik door in mijn studeerkamer. Terug naar boven

De Gorcumse Waterpoort is terug!

Dinsdag 15-07-2014

Vannacht heb ik de Waterpoort weer herbouwd. Een replica uiteraard, in mijn droom ging ik er vanuit dat het Rijksmuseum in Amsterdam niet bereid was om de halve poort daarvoor te laten afbreken. Dat is de poort die de vroede vaderen van Gorcum in 1893 na de sloop aan het museum cadeau deden. (Lees hier hoe dat kwam). Het is een droom die met enige regelmaat terugkeert sinds we in Gorcum wonen. Hoe duur zou de bouw van een replica eigenlijk zijn? Er zullen nog wel bouwtekeningen in het archief van de gemeente zijn, veronderstel ik, en in elk geval is er die halve poort in Amsterdam die als voorbeeld kan dienen. Erg groot was de waterpoort niet, misschien kost de bouw van een degelijke, historisch verantwoorde replica één tot anderhalf miljoen euro. In mijn droom had ik een initatiatiefgroep opgericht, die langs twee lijnen werkte: verwerven van geld bij fondsen en via inzameling onder de bevolking en toeristen, en het verwerven van politieke steun. Vooraf zou er een haalbaarheidsstudie moeten komen, zowel technisch (bouw, vergunningen en verkeersafwikkeling) als politiek; dat kost misschien een ton. Enfin, in mijn droom had ik dat al achter de rug en stond de Waterpoort weer trots op zijn plek, zoals op de gefotoshopte foto hierboven.

Tijdens de laatste verkiezingen voor de gemeenteraad (in maart) was er een nieuwe partij die het terugplaatsen van de Waterpoort propageerde. Dat was Gorcum Actief. Ze kwamen met twee zetels in de raad en bleven buiten het college. Je hoort ze er nooit meer over en hun website is opgeheven. Toen de twee raadsleden ruzie kregen, vertrok er een naar Stadsbelang, dat ook niet in het college zit. Die partij ('Luisteren, initiatieven nemen en doen') hoor je er ook niet over. Nu weet ik wel dat Gorcum armlastig is, dat je een voor een dergelijk project private financiëring nodig hebt en dat in deze tijd iedereen krap zit. Niettemin geloof ik dat je in een paar jaar dat geld wel bijeen kunt krijgen, als je het goed aanpakt. Waarom doe je het zelf niet? Een terechte vraag, maar om te beginnen zijn we vaak buitenslands, ben ik een import-Gorcummer en kan ik mijn tijd beter aan schrijven besteden.

Ans is vandaag met Tessa en de kleine Vajèn naar Derrick, haar zoon die in Amsterdam woont. Zijn kinderen Liam en Caelan zijn over uit Tsjechië, waar hun moeder woont. Het is een tamelijk grijze dag, er valt een héél fijne regen. De straten slaan nat aan, zeg je dan. Thuis luister ik een aantal malen naar een nieuwe CD, met een mooi, melancholiek en introvert celloconcert: de Fantasia opus 52 van de Russische componist Mieczyslaw Weinberg uit 1951-1953, de laatste jaren van Stalin. Tegen het eind van de middag komt er wat zon. De komende dagen zal het warm worden. Terug naar boven

Donderdag 16-07-2014

Vorige week keken we 's avonds in hoog tempo naar de tien afleveringen van het tweede seizoen van 'Real Humans', de Zweedse serie over de integratieproblemen van zeer menselijke robots in de samenleving. Moeten ze dezelfde rechten krijgen als 'echte mensen'? Aanvankelijk kwam de nieuwe serie wat moeizaam op gang, maar daarna konden we er haast niet mee stoppen. 'Kijken we er nóg eentje?', luidde steeds de vraag als er een aflevering uit was. Zelfs de WK-wedstrijden moesten er bijna voor wijken! Ik schreef eerder al vol waardering over deel 1 van de serie, zie hier. Het wachten is uiteraard op een 3e seizoen; het slot van seizoen 2 liet daarvoor voldoende open eindes, als een groep 'bevrijde hubots' de wereld intrekt. 'Decision is due shortly about if the Swedish series will get a season 3. SVT in late March couldn’t yet tell', schrijft SciFiPortal eind april. Een geweldige aanrader, deze twee series!

Zonnige en warme dag. Volop zomer. Ans is naar Lexmond, naar haar moeder, en ik doe voor mijn plezier wat boodschappen in de binnenstad. Lees in de opengeschoven serre een recent boekje over Syrië, dat weinig nieuws bevat: Vincent Dumas, 'Syrië en de hyena's van Damascus' (Aspekt, 2014). Dan neem ik de nog niet uitgelezen pil ter hand van de Belgische hoogleraar Jonathan Holslag, 'De Kracht van het Paradijs' (De Bezige Bij Antwerpen, 2014), een grondig en inspirerend pleidooi voor verdere Europese integratie, terwijl in Brussel juist vandaag de stoelendans begonnen is om de functies in de Europese Commissie. Morgen hoop ik het uit te krijgen.

Aan het eind van de middag loop ik naar het antiquariaat. Rijk en Joke zijn allebei aanwezig. De zaak is al flink uitgedund, de boeken gaan voor een habbekrats weg. Een treurig gezicht. 'Er zijn teveel boeken', zeggen ze, niet in hun eigen zaak die ze immers leegmaken en beïndigen, ze bedoelen: er zijn teveel boeken op de boekenmarkt. Misschien komt het omdat in een tijd van ontlezing en digitalisering, onze generatie - de laatste die nog echt met boeken opgroeide - ook nog eens bezig is om kleiner te gaan wonen en/of de pijp uit te gaan. Die boeken komen nu en masse de 2e-handsmarkt op. Nou, die van mij nog even niet!

Ik loop naar huis met Ovidius' 'Metamorfosen' en de verzamelde Heijermans onder de arm. De laatste blijk ik al te hebben. Inderdaad, teveel boeken. Terug naar boven

De mooie Regina af Vindo 43 in de Lingehaven

Donderdag 17-07-2014

Peinzen over een citaat in 'De Kracht van het Paradijs' van Jonathan Holslag. Het is van de Franse politieke filosoof Alexis de Tocqueville (1805 - 1859), uit zijn beroemde boek 'De la démocratie en Amérique' (1835 - 1840), vertaald in het Nederlands als 'Over de democratie in Amerika', dat nog steeds verkrijgbaar is.

'Ik zie voor mij een massa van in alle opzichten gelijke mensen die rusteloos onbeduidende en banale genoegens najagen; die in zichzelf zijn gekeerd, die zich louter op hun gezin en een handvol kennissen richten en die zich van het bestaan van andere mensen nauwelijks bewust zijn, die nog slechts op zichzelf en voor zichzelf leven.'

Voor welk percentage van de mensen in ons land, of in Europa, gaat dit ook vandaag nog op? Ruim over de helft, vermoed ik. Ik voel me er onbehaaglijk bij, maar is het erg? Het lijkt immers een adequate omschrijving van de situatie van de mensen in een land (of een continent) dat in vrede leeft. Wie ben ik dat ik me er niet lekker bij voel? Overigens heb ik dit baanbrekende boek nog nooit gelezen en dat moet je opvatten als een tekort.

Een warme zomerdag. In de haven ligt nog altijd dat mooie zeiljacht uit Harwich, die Regina af Vindo 43 (foto hierboven). De eigenaren zijn niet aan boord, ze zijn naar Engeland en komen aanstaand weekend terug, vertelt men op het havenkantoor. Ik loop erlangs op weg naar het antiquariaat (in ontmanteling) van Rijk & Joke om de dubbele Verzamelde Heijermans om te ruilen. Ik zoek er een boek van Sartre voor terug, dat ik - o wonder - niet heb, want ik heb vrijwel alles van hem. Het is een kloek deel uit de bekende serie Privé-domein 'Schemeroorlog' (Arbeiderspers, 1983), de vertaling van het dagboek dat hij tijdens zijn mobilisatieperiode in de Elzas in de jaren 1939 -1940 bijhield. Het moet me destijds ontgaan zijn.

Er zijn teveel boeken op de markt en ik bezit meer boeken dan ik ooit kan lezen. Is dat erg? Ja, dat vind ik wel. Boekenverzamelaars als ik zoeken steeds nieuwe boeken, boeken die je niet hebt en misschien vind je ooit het boek met de ultieme wijsheid en de verklaring voor de vraag waarom alles bestaat. IJdele hoop uiteraard, maar het houdt je wel aan de gang. Tenslotte sterven we en dan vallen onze bibliotheken uiteen en sterven met ons. Terug naar boven

Vrijdag 18-07-2014

Alle aandacht gaat vandaag uit naar de vliegramp in het oosten van Oekraïne, waarbij 298 mensen omkwamen. Onder hen 189 Nederlanders waaronder de vermaarde AIDS-deskundige Joep Lange en zijn partner. Ze waren op weg naar een belangrijk congres in Australië. Sinds het nieuws gisteravond bekend werd, volg ik het op de voet via verschillende live-blogs van kranten. Het eist alle aandacht op en zelfs de grondacties van het Israëlische leger in Gaza vallen erbij in publicitaire luwte. Hoewel er geen definitief bewijs is (als dat er ooit komt), lijkt het erop dat het ongelukkige burgervliegtuig werd neergeschoten door een raketinstallatie, die de pro-russische separatisten op het Oekraïense leger hadden buitgemaakt. Als dat zo is, dan heeft Poetin wel een bijzonder gevaarlijke en onberekenbare adder aan zijn borst gekoesterd. Ik ben ervan overtuigd dat Poetin bewust erop heeft aangekoerst om machtspolitiek te bedrijven door de kaart van nationalisme en Groot-Rusland uit te spelen. Dat leek met de annexatie van de Krim succesvol, maar nu richt het zich onverwacht tegen hem.

Opvallend detail: bij de Russische nieuwszender Russia Today neemt vandaag een journaliste ontslag. Ze werkte al vijf jaar voor de omroep die doorgaans de stem van het Kremlin vertolkt; ze was gestationeerd in Londen. Nu hekelt ze de suggesties van haar omroep dat Oekraïne verantwoordelijk zou zijn voor de ramp. 'De minachting voor feiten zit me het meeste dwars', zei ze. De eenzijdige berichtgeving beviel haar steeds minder, maar dit was 'the straw that broke the camel’s back for me'.

Gisteravond kregen we bezoek van onze buren Wiger & Arina. Het is een warme avond. We zitten in het halfduister gezellig met kaarslicht in onze serre en halen herinneringen op aan de gezamenlijke tocht langs de oostkust van Sicilië. Vandaag wordt de moeder van Ans 95 jaar. We rijden met taart en gebak naar Lexmond om haar te feliciteren. Veel vlaggen hangen onderweg halfstok. Oma Steers was al dagenlang zenuwachtig voor haar verjaardag, maar ze ziet er patent uit. In de Laakse Hof is ze behoorlijk opgeknapt, alle hulde voor de verzorging die ze daar krijgt. Ook Ans' broer Cees en zijn vrouw Mieke en zijn schoonmoeder komen langs. Een mooie gelegenheid om eens een 'statieportret' van haar te maken met haar beide kinderen (zie hier).

Terug thuis volg ik weer het nieuws. Dagelijks vliegen er veertig tot vijftig toestellen de route over Oekraïne, die MH17 ook volgde. Op het moment dat het vliegtuig van de radar verdween, waren er drie andere toestellen in de buurt (onder wie een Indiaas en eentje van Singapore Airlines). Velen vragen zich af waarom het luchtruim niet gesloten was. De  meeste luchtvaartmaatschappijen bleven over het oosten van Oekraïne vliegen. Intussen zijn dertig OVSE-waarnemers per helikopter op de rampplek aangekomen. Er waren vanmorgen berichten dat Russische separatisten een van de zwarte dozen gevonden hadden en dat die naar Moskou gestuurd was, maar nu schijnen ze beide zoek te zijn. Je kunt je voorstellen dat ze er belang bij hebben dat die dozen nooit gevonden worden.

Steeds meer blijkt hoezeer Poetin zich de woede van de internationale gemeenschap op de hals heeft gehaald. Een enorme blamage voor Rusland. Ja, maar voor hoelang? 'Dit verandert alles voor Poetin en de separisten', meent Bert lanting in De Volkskrant, 'Het kan wel eens de doodsteek worden voor de vier maanden oude opstand.' Dat moet ik nog zien, geloof maar niet dat er ook maar iemand zal aftreden. Noord-Korea heeft ooit een burgervliegtuig neergehaald en later schoten de Amerikanen een Iraanse lijnvlucht uit de lucht. Vergissingen. Regimes en staten overleven dergelijke incidenten. Terug naar boven

Zaterdag 19-07-2014

Wie heeft MH17 uit de lucht geschoten? Dat is nog steeds niet écht duidelijk. Separatisten, al dan niet geholpen door Russen? Of toch Oekraïense troepen? Het dagblad van de verongelijkten, de Telegraaf, weet het vanmorgen wel. Over de hele breedte kopt het blad 'MOORDENAARS!' (hierboven) en bedoelt daarmee de pro-Russische separatisten. Het gaat de krant vaak niet om de waarheid maar om het opzwepen van emoties. Meestal hebben ze geen goed woord over voor de EU, maar nu willen ze dat Europa zich sterk maakt en nieuwe, zware sancties afkondigt tegen Rusland. Het AD is verstandiger en staat achter de aanpak van premier Rutte, die vraagt om een onafhankelijk onderzoek. "Zoals al maanden blijkt, lossen emoties niets op", aldus de krant.

De wereld wordt - ver van ons bed - voor de zoveelste keer in bloed gedrenkt. In Gaza dreigt een tekort aan water na de grondacties van het Israëlische leger. Die acties gaan nog steeds door. Gisteren stenigden leden van de islamitische terreurgroep ISIS in de Syrische stad Tabaqa een vrouw. Ze zou overspel hebben gepleegd. Met het uitroepen van het kalifaat laat ISIS de middeleeuwen terugkeren. Het is moeilijk voor te stellen dat we nog geen vier jaar geleden in Tabaqa waren. Dat stadje ligt bij de stuwdam van het grote Al-Assad stuwmeer in de Eufraat. We rustten er uit op een beschaduwd terras aan de oever, na een lange rit vanaf Aleppo (foto's hier, verslag hier). Een eind verder ligt Raqqa, dat nu geldt als hoofdstad van het ISIS-kalifaat. Aan het eind van die dag bereikten we de oostelijke stad Deir ez-Zur, dat onlangs ook door ISIS werd veroverd op de troepen van Assad. De stad lag langs de paradijselijke oever van de Eufraat. We liepen we over de fraaie hangbrug voor voetgangers en aten in een van de lommerrijke restaurantjes aan het water; er werd zelfs wijn geschonken. Dat zal in het kalifaat nu wel strikt verboden zijn.

In Mosul (Irak), een ander deel van het kalifaat, heeft ISIS de christenen die niet gevlucht zijn, de traditionele belasting opgelegd, de jizya. Die zou de helft van het inkomen bedragen. Van origine was de jizya bedoeld voor de onkosten voor het beschermen van niet-moslims en als prikkel tot bekering. (Overigens betalen wijzelf, die niet onder een jizya vallen, ook 50% van ons inkomen aan belasting aan de staat).

ISIS levert nu een hevige slag met troepen van Assad bij de Shaar-gasvelden in het oosten van Syria, bij Deir ez-Zur. De stad zelf hebben ze ook in handen. Honderden krijgsgevangen soldaten van Assad werden geëxecuteerd. Het islamistische leger zou nu 35% van Syrië veroverd hebben, aldus Al Arabiya. Assad heeft vanmiddag een tegenaanval ingezet. Wat moet er gebeuren? De wereld aarzelt met ingrijpen, want behalve de Russen wil niemand aan de zijde van Assad bijspringen. Sommigen noemen hem 'het kleinere kwaad', dat je moet steunen tegen de islamisten, 'het grotere kwaad'. Daarbij komt dat het in feite nog steeds gaat om een inter-islamitisch conflict tussen soennieten en sjiïeten.

Het wordt vandaag erg warm. Op de buitenthermometer, die in de schaduw hangt, lees ik 33^o af. We doen niet veel, behoudens Ans die op de fiets vertrekt om naar een dansuitvoering van kleinkind Nikita te gaan kijken. Ex-schoondochter Kate is er ook, met Liam (8) en Caelan (5). De beide jongens zijn een week in Amsterdam bij hun vader geweest.  Morgen vertrekken ze weer naar Tsjechië met hun moeder. Intussen begint de hemel te betrekken. Volgens de buienradar komt er vanavond onweer. Volgende week zal het warm blijven, zij het minder dan vandaag. Terug naar boven

Ans met Diana en Jaap op het voetgangersbrugje om ons appartement

Zondag 20-07-2014

Gisteravond verscheen de passagierslijst van de ongeluksvlucht MH17. We nemen hem door. We komen niemand tegen die we kennen. Er staan veel mensen op met dezelfde achternaam, hele gezinnen kwamen immers om. De wereld lijkt even stil te staan, maar de wereld staat nooit stil. In het Gastenboek zijn een paar lezers boos op me, ik zou gevoelloos en emotieloos hebben gereageerd. Hoe komen ze erbij? Ik probeer alleen maar mijn kop erbij te houden. Intussen richt de schijn zich steeds meer tegen de separatisten, die hulp van Russische experts zouden hebben gekregen bij het bedienen van zwaar luchtdoelgeschut dat uit Rusland werd ingevoerd. Onafhankelijk onderzoek kan nog steeds niet verricht worden. Op de rampplek bestaat nog altjd een onoverzichtelijke chaos. OVSE-waarnemers worden gehinderd. Tientallen lichamen zijn verwijderd en per vrachtwagen afgevoerd met onbekende bestemming. Lokale ramptoeristen rommelen tussen persoonlijke bezittingen van slachtoffers. De zwarte dozen zijn nog steeds niet gevonden en men vreest dat intussen cruciaal bewijsmateriaal verdonkeremaand werd.

"Laat vlucht MH17 Europa's 9/11 zijn", schrijft Jonathan Holslag in De Volkskrant. Hij verwijt de Europese regeringsleiders "strategische kortzichtigheid en opportunisme":

"Europa heeft de afgelopen jaren een machtsvacuüm langs zijn hele buitengrens gecreëerd en heeft nagelaten stevige partnerschappen met de regionale grootmachten op te bouwen".

Niet alleen in het oosten van Oekraïne, ook in de Sahel zijn zware wapens en luchtdoelraketten. Hm. Het verwijt klinkt desondanks maar deels terecht. Want wie zijn die grootmachten? In elk geval Rusland, en verder Turkije en Saoedie-Arabië. Met alle drie zijn er wel stevige relaties, Rusland is waarnemer bij de NAVO, Turkije is zelfs NAVO-lid en staat al jaren in de wacht om toe te treden tot de EU. En dan is er Iran, met wie onderhandeld wordt over beperking van de mogelijkheden om uranium te verrijken. Je kunt wél zeggen dat Europa niet stond te trappelen om nauwere banden met Oekraïne aan te gaan. Toch is er wel iets waar van het machtsvacuüm dat Holslag constateert. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1994 heeft Europa geweigerd om Rusland (toen met Jeltsin als president) al te zeer tegen zich in het harnas te jagen. Er werden geen NAVO-troepen gelegerd en bases opgebouwd in de voormalige Oostblokstaten, die tot het verbond toetraden en het voorgenomen anti-raketschild in Polen en Tsjechië is - voorzover ik weet - nog steeds niet geïnstalleerd. Nu Poetin zélf is begonnen met ouderwetse machtspolitiek is er - en dat ben ik met Holslag eens - reden genoeg voor Europa om een duidelijke streep te trekken, bijvoorbeeld door zware sancties tegen Rusland in te stellen, de Oekraïne militair bij te springen en ook met voorrang dat anti-raketsysteem te installeren. Ik vermoed dat Poetin dan snel zal inbinden. Met dat soort maatregelen betonen we een 'flinkheid' waar we vroeger als progressieve intellectuelen tegen waren. Opmerkelijk. Wie of wat is er veranderd, wij of de wereld? Of allebei? Ik pieker en kom er niet uit.

Gisteravond toch geen onweer. Vannacht lichte regen en vanmorgen ook, met gerommel in de lucht. Vandaag krijgen we bezoek van onze zeilvrienden Jaap & Diana. Hun Kiara ligt in Preveza op de kant en is nog steeds te koop. We maken een gezellige wandeling over de sluis (foto hierboven) en over Buiten de Waterpoort. Later lunchen we bij De Hoofdwacht op de Markt. Altijd leuk om samen herinneringen op te halen over onze gezamenlijke reizen en de vele zeilers die we ontmoetten. Het boot-heimwee loeit bij mij hoog op. Na hun vertrek gaan we naar Tessa & Jeffrey, waar laatstgenoemde zijn verjaardag viert.

Tegen zessen terug thuis. Er zijn berichten dat de zwarte dozen van vlucht MH17 bij een rebellenleider zijn belandt. Daar ben je niet helemaal gerust op, maar hij belooft ze te overhandigen aan 'de internationale autoriteiten'. Het is buiten broeierig warm. Zou dat al dagen voorspelde onweer vanavond komen? Het KNMI waarschuwt met code geel. Terug naar boven

Maandag 21-07-2014

Nogmaals: wie schoot MH17 neer? De VS oordelen met grote stelligheid dat het pro-Russische separatisten waren. Sinds de inval in Irak weten we dat we kritisch moeten omgaan met Amerikaanse bewijzen. Destijds ging het om de massavernietigingswapens van Saddam Hoessein, die er niet waren.

Op de website van de Amerikaanse ambassade worden op een 'assessment' elf 'bewijzen' genoemd. In de afgelopen maand heeft Rusland grote hoeveelheden zware wapens naar rebellengebied gebracht. "Last weekend, Russia sent a convoy of military equipment with up to 150 vehicles including tanks, armored personnel carriers, artillery, and multiple rocket launchers to the separatists." In het zuidwesten van Rusland worden separatisten getraind ermee om te gaan en in de afgelopen periode hebben ze diverse Oekraïense vliegtuigen uit de lucht geschoten, waaronder twee grote transportvliegtuigen. Maar die vlogen allemaal beduidend lager dan 10 kilometer, zoals MH17. Die hoogte kan alleen een Buk-luchtdoelraket bereiken (zie hierboven). Op het tijdstip dat MH17 van de radar verdween namen de VS de lancering waar van een luchtdoelraket in gebied dat in handen van de separatisten was. 'We believe this missile was an SA-11' (een Buk-raket). De GPS-gegevens van die lokatie worden niet genoemd. Daarna volgt op de website het bekende verhaal van onderschepte mobiele telefoongesprekken en de tweets en Facebook-posts van pochende separatisten, die snel werden weggehaald toen uitkwam dat het om een burgervliegtuig ging. Die zouden zijn opgevangen door Oekraïense geheime diensten. 'Ukraine also operates SA-11 systems, but we are confident no Ukrainian air defense systems were within range of the crash. Ukrainian forces have also not fired a single surface-to-air missile during the conflict, despite often complaining about violations of their airspace by Russian military aircraft.' Maar vertrouwen is nog geen bewijs. Tenslotte stonden er na de crash op de sociale media foto's van Buk-raketsystemen, die werden weggereden in de richting van de Russische grens. 'The video indicated the system was missing at least one missile, suggesting it had conducted a launch.' Tot zover het assesment, dat eerlijk gezegd nauwelijks nieuws bevat.

In de loop van de dag komt het Russische ministerie van defensie ook met een verklaring. Daarin staat dat er vlak voor de crash een Oekraïens gevechtsvliegtuig binnen drie tot vijf mijl van MH17 vloog. Hebben de Russen dat waargenomen? Ze zeiden het al eerder, herinner ik me. Je mag ervan uitgaan dat Rusland over net zulke adequate detectieapparatuur beschikt als de VS. Bovendien hebben de Russen geen raketlanceringen gedetecteerd in de buurt, zeggen ze. Ze vragen de VS hun satellietbeelden te delen, 'als ze die hebben'. Dat moeten ze zelf natuurlijk ook doen. Er gaan trouwens stemmen op die betogen dat de Oekraïense gevechtsvliegtuigen (Sukhoi Su-25) slechts op 7 kilometer kunnen vliegen, terwijl MH17 boven 10 kilometer vloog. Mét wapens is de service ceiling slechts 5 kilometer. Ik weet echter niet of ze dan met een air-to-air missile niet een hoger vliegend target kunnen raken.

Ondertussen opent het Nederlands Openbaar Ministerie (afdeling internationale zaken) een onderzoek. Dat is een goede zaak. Het neerschieten van een burgervliegtuig van een niet in het conflict betrokken land kan als oorlogsmisdaad vervolgd worden. Er gaan ook stemmen op die bepleiten dat de regering van Oekraïne de zaak aanmeldt bij het Internationaal Strafhof in Den Haag. Af en toe gaan er stemmen op, ondermeer vanmorgen van het kamerlid Bontes (ex-PVV), om Nederlandse 'special forces' het rampgebied te laten veiligstellen. 'Leunstoelgeneraals', spot de NRC. Volkenrechtelijk zou het overigens kunnen, dunkt me, indien de regering van Oekraïene daar formeel om verzoekt. Rutte antwoordt echter dat zoiets 'internationaal gecompliceerd ligt' en dat het eigenlijk mosterd na de maaltijd is, omdat een groot deel van de lichamen van de slachtoffers al verplaatst is. Ik vermoed dat Rutte's weigering verstandig is. 

Gisteravond en vannacht geen onweer. Vanmorgen is het bewolkt en benauwd. Opnieuw toont de buienradar regenbuien, die ditmaal vanuit het oosten ons land binnendringen. Ik doe snel boodschappen op de maandagmarkt, nu het nog droog is. Thuis scan ik weer het nieuws. Je zou haast vergeten dat de zaak Jansen Steur ook nog steeds gaande is. Het Parool meldt dat de strafzaak in hoger beroep (tegen de veroordeling tot 3 jaar gevangenis) voor het gerechtshof in Arnhem op 24 september begint met een regiezitting. De redactie van Gorkums Nieuws meldt dat vlak voor het weekend Leen Vleggeert overleden is. Hij was burgemeester van Gorcum van 1982 - 1990. Leen was tot 1990 voorzitter van het toenmalig bestuur van de Gemeenschappelijke regeling Streekziekenhuis Prinses Beatrix. Ik herinner me dat ik eind 1986 op zijn kamer in het oude stadhuis op de Markt solliciteerde naar de functie van directeur patiëntenzorg. In die jaren had ik veel met hem te maken, een bijzondere man, lid van de PvdA, vrolijk en zeer ad rem. Hij liet het besturen van het ziekenhuis wijselijk aan de directie over. In 1990 werd hij burgemeester van Spijkenisse en in 1996 ging hij met pensioen. Ik herinner me dat ik hem daarna nog eens tegenkwam; hij was toen interim-manager van een conservatorium. Leen Vleggeert is 83 jaar geworden.

Vijf uur. Er viel wat regen. Druppels, meer niet. Elders in het land schijnt het te stortregenen. Terug naar boven

Een onbekend persoon jat een trouwring van de vinger van een slachtoffer (bron: Twitter)

Dinsdag 22-07-2014

Fraaie zomerdag vandaag. Op Twitter verschijnt een foto van iemand in camouflagepak, die op de crash-site een trouwring van de vinger van omgekomen slachtoffer haalt (zie hierboven). 'Daar heeft hij of zij toch niks meer aan', zal die vent gedacht hebben. Ongelooflijk! De koeltrein met de lichamen van slachtoffers van vlucht MH17 is in Charkov aangekomen. Vandaar vliegt men ze naar Nederland voor identificatie. De zwarte dozen werden overgedragen aan een legerofficier uit Maleisië. Over de oorzaken van de ramp is geen nieuws. Ergens las ik dat een SA-11 luchtdoelraket op 20 meter schuin voor een doelwit pleegt te ontploffen, waardoor een regen van gloeiende metaalfragmenten door de huid van het vliegtuig geschoten wordt. Daardoor valt de cabinedruk onmiddelijk weg. Hebben de inzittenden dat bewust meegemaakt? Je moet er niet aan denken. Frans Timmermans houdt een emotionele toespraak in de VN, die alom lof oogst. Hij neemt nu in Brussel deel aan een conferentie van EU-ministers over extra sancties tegen Rusland. Cameron is fel voor, Timmermans ook (mag je veronderstellen) en Merkel en Hollande zijn lauw. Een wapenembargo tegen de Russen zit er niet in, denk ik, want de Fransen bouwen twee zeer dure oorlogsschepen voor hen. Intussen roept Oekraïne reservisten op voor de strijd in het oosten.

Andere tijden, andere oorlogen. Vorige week gaf Rijk me een oud boek over Angola cadeau. Hij vond het bij het opruimen van delen van de collectie in het antiquariaat. Het heet 'Angola is ánders' (Forum boekerij, circa 1964) van Dr. P.K. Huibregtse. Dat is iets voor Tom, dacht Rijk, die is in Angola geweest (zie deel 3 van mijn romancyclus). Vandaag lees ik het snel door. Het is geschreven in het begin van de jaren '60, toen in de Portugese kolonies in Afrika de bevrijdingsstrijd begon. De kranten schreven er veel over en waren kritisch over hoe de Portugezen hun kolonies uitbuitten. Huijbregtse wil zelf gaan kijken: "Gedrukt als ik was door de last van de vooringenomenheid." Na een paar dagen in de Angolese hoofdstad Luanda is hij er achter hoe het echt zit: "Alles wat verteld wordt over Angola is niet waar! Hoe is het mogelijk dat er zulke schandelijke leugens verteld worden! Er is helemaal geen kolonialisme!" De zwarte bevolking was erg dankbaar voor wat de Portugezen voor hen deden. Tja, Angola bleek inderdaad nogal anders en de auteur was ziende blind, want tien jaar later werpt het land het koloniale juk af en wordt een zelfstandige natie - en belandt in een bloedige burgeroorlog die dertig jaar aanhoudt. Wie was Pieter Kornelis Huibregtse? Er is op Internet niet veel over hem te vinden, behalve dat hij meer reisboeken schreef, onder andere over de bevrijdingsstrijd in de westelijke Sahara uit 1984, waarin hij de kant van de Marokkaanse bezetters kiest. Huibregtse was een veelschrijver. In 1940 promoveerde hij in Leiden op een proefschrift over 'De Homerische Apollohymne'. Waarschijnlijk leeft hij niet meer, zodat we niet weten of hij zijn opvattingen ooit herzag.

Ik ga naar de Turkse herenkapper 'Lok' op de Langendijk, maar keer overrichterzake terug omdat er liefst acht wachtende klanten zijn. Na terugkomst lees ik dat de EU-ministers nog wachten met economische sancties (bestaande sancties tegen personen uit de habitus van Poetin worden wel uitgebreid). 'Verschillende hoofdsteden (Berlijn, Rome) vrezen voor vergeldingsacties door Moskou die de Europese economieën hard zullen raken', schrijft De Volkskrant. Poetin gokt daarop en weet dat hij ermee weg zal komen. Intussen zegt de OVSE dat er in de wrakstukken op de rampplek is gesneden. Dat kon je verwachten, velen vreesden al pogingen van de separartisten om bewijsmateriaal te vernietigen. Het maakt de misdaad alleen maar erger. Geboefte, die separatisten. En Rusland? Poetin heeft er een boevenstaat van gemaakt, waar je je verre van moet houden.

Het is warm in de stad. Straks gaan we met de bus naar Utrecht, waar we hebben afgesproken met onze vrienden Paul & Tine. Terug naar boven

Woensdag 23-07-2014

De VS verklaren gisteravond laat dat ze geen bewijs hebben gevonden dat de Russische regering direct betrokken was bij het neerschieten van vlucht MH17. Ze denken dat het toestel per abuis is neergeschoten door pro-Russische separatisten. Er zijn echter geen directe bewijzen getoond, alleen indirecte zoals opgenomen gesprekken, satellietfoto's en uitlatingen van de separatisten op sociale media. Hm. Rusland is natuurlijk wél verantwoordelijk voor de bewapening van de rebellen en waarschijnlijk voor de levering van een Buk-luchtdoelraketsysteem als ook de training in het gebruik ervan. De zwarte dozen werden overgebracht naar een laboratorium in Engeland. In Nederland is vandaag een 'dag van nationale rouw' en op het tijdstip van aankomst in Eindhoven van de eerste vlucht met stoffelijke resten (16.00 uur) zal alom een minuut stilte worden betracht. De vaderlandse TV-zenders zijn grotendeels reclamevrij vandaag. Rutte overlegt met andere landen (waaronder Australië) over een internationale politiemacht, die de rampplek in het oosten van Oekraïne zou moeten bewaken. Ik veronderstel dat de regering in Kiev daar formeel wel om wil verzoeken; beter nog is als de VN-Veiligheidsraad dat ook doet. Die operatie zou de lichamen en de persoonlijke bezittingen moeten veilig stellen, die nog op de ramplek verspreid liggen, en de onafhankelijke onderzoekers naar de oorzaak beschermen.

Er zijn berichten dat nabestaanden, die de mobiele telefoons van hun omgekomen familieleden belden, Oosteuropese stemmen aan de lijn kregen. Opnieuw ongelooflijk hoe respectloos dat Oosteuropees geboefte is. De aanwijzingen groeien dat vlucht MH17 ('per abuis') is neergehaald door een raket met een fragmentatielading. De romp van het vliegtuig wordt in zo'n geval doorboord door talloze gloeiende metaaldeeltjes, waardoor de luchtdruk in de cabine acuut wegvalt. Sommige ervan doden of verwonden passagiers. Als het nog werkt vallen de zuurstofmaskers uit het plafond. Die moet je op zetten, ik weet niet of men daar de kans toe had - zo dat al enige zin had. 'Als op grote hoogte de druk wegvalt, ben je binnen dertig seconden bewusteloos door zuurstofgebrek', zegt een deskundige in De Volkskrant. Dertig seconden is veel, tel maar eens, lang genoeg voor de inzittenden om zich bewust te realiseren dat het hun laatste ogenblikken zijn. Afgrijselijke momenten. Het is overigens waarschijnlijk dat het toestel meteen desintegreerde, gezien de grote verspreiding van lichamen en wrakstukken op de grond.

Sommige Duitse politici willen de WK-voetbal van 2018 in Rusland boycotten. De EU zou inmiddels zwaardere sancties voorbereiden als de Russen hun wapenleveranties aan de separatisten niet staken. Ik denk niet dat Poetin daaraan gehoor zal geven. Ik denk dat er dan toch geen volledige handelsboycot zal komen. De handel tussen Rusland en de EU is in tien jaar tijd bijna verdrievoudigd. Meer dan 90% van de Nederlandse import uit Rusland bestaat uit olie en gas. Na Duitsland en China is ons land de grootste handelspartner van de Russen (zie overzicht hierboven). Wij beschikken dan nog over eigen aardgasvoorraden, maar sommige landen zijn volledig afhankelijk van Rusland voor hun gas (o.m. Duitsland, Oostenrijk en Italië). De economische ontwrichting zal ongekend zijn, vrees ik, en niet zonder nieuwe gevaren. De EU mag dan wel flink dreigen, maar blaffende honden bijten niet.

Gisteren met de lijnbus naar Utrecht. In een goed halfuur staan we op het Centraal Station, Jaarbeurszijde. Leve het openbaar vervoer! Er heerst een enorme drukte. In de straten hangt de warmte zwaar om je heen. Bij de bekende hoedenzaak Jos van Dijck in de Bakkerstraat kopen we een elegant zonnehoedje voor Ans. We nestelen ons op het terras van Orloff op de hek van het Wed en de Donkere Gaard en kijken naar het langsfietsende jongvolk. Om vijf uur voegen Paul & Tine zich bij ons. Zij zijn ook met het openbaar vervoer. We kuieren naar Restaurant Vis & Meer in de Drieharingsteeg (schuin tegenover waar vroeger de zaak van Staffhorst zat), dat we kunnen aanbevelen. Ik nam oesters en daarna mosselen, heerlijk! Hier een foto.

De dag van rouw voltrekt zich in zonovergoten ernst. De A2 en de A27, waarover de stoet begrafenisauto's van Eindhoven naar Hilversum zal rijden, worden afgezet. Radio 4 heeft stemmige muziek. Op TV is er geen reclame, hetgeen een aangenaam bijeffect is. Om vijf voor vier beginnen in de stad de kerkklokken te beieren. Rond de haven hangt aan één huis een vlag halfstok. Velen nemen inderdaad de minuut stilte in acht, zie ik, behalve een ouder echtpaar dat doorloopt over de sluis. Volgen het nieuws niet meer, vrees ik. Daarna komt er niemand meer voorbij tot vijf over vier. In Oost-Oekraïene gaat intussen de oorlog door, vanmiddag haalden de separatisten twee Oekraïense jagers (Su-25) neer. In Donetsk werden vanmiddag twee journalisten uit hun hotel ontvoerd door gewapende separatisten; één is van CNN. In Taiwan stort een vliegtuig neer bij slecht weer. Oorlogen en ongelukken gaan door. 'Russische oligarchen halen hun geld van hun Londonse rekeningen af vanwege de dreiging van sancties', meldt de Britse Telegraph. De economie gaat uiteraard ook door.

Israël bombardeert nog steeds de Gaza-strook. In Syrië gaat de oorlog door. Honderd kilometer van Lampedusa werd afgelopen zaterdag een overladen migrantenboot aangetroffen. Ze werden naar Malta gesleept door een Deense tanker en later naar Messina gebracht. Van de 750 migranten waren er 180 dood, 'doodgestoken, doodgeknuppeld, gestikt of verdronken na overboord te zijn gegooid'. Voor hen geen minuut stilte in hun landen van herkomst. De vijf verantwoordelijke mensenhandelaren zijn gearresteerd. Terug naar boven

Poetin en onze koning op de Olympische Winterspelen in Sotsji, een half jaar geleden

Donderdag 24-07-2014

Terwijl er vandaag opnieuw twee vluchten met stoffelijke resten van slachtoffers uit Charkov in Eindhoven arriveren, zijn er twee belangrijke ontwikkelingen. (1) Het kabinet streeft om snel met een internationale politiemacht, geleid door Nederland, de rampplek te beveiligen zodat men verder kan zoeken naar overblijfselen en onderzoek kan doen naar oorzaken. (2) De EU is bezig met de voorbereiding van zwaardere sancties die de Russische economie zwaar moeten treffen.

Moeten het alleen agenten of ook militairen zijn? Vanmorgen zei de vakbond FNV Veiligheid dat Nederland het best de marechaussee kan sturen. Australië wil snel ter plekke zijn en heeft al een contingent van vijftig agenten klaarstaan in Londen en Britse politici zeggen voorzichtig dat ze wel mee willen doen. Timmermans en de Australische minister van BuZa zijn in Kiev en hebben er een overeenkomst over gesloten. Daarmee is de missie volkenrechtelijk rechtmatig. Overigens komt zojuist het bericht binnen dat de Oekraïense premier Jatsenjoek is opgestapt, omdat de regerende coalitie uiteen is gevallen. Slecht moment voor een crisis! Misschien een waarschuwing, het laat zien hoe weinig verantwoordelijk de politici in Kiev helaas zijn.

Daarnaast zoekt Nederland steun voor de politiemissie in de VN Veiligheidsraad. Dat is interessant, want daarin hebben de Russen vetorecht. Zou Poetin aan zo'n missie zelfs mee willen doen? Misschien is zo'n stap van de-escalatie niet zo gek. De Russen kunnen echter ook 'nee' zeggen of de zaak traineren door hinderlijke voorwaarden te stellen.

Dat Poetin de pro-Russische separatisten bewapent, staat vast. Over zwaardere sancties bestaat echter grote verdeeldheid. Sommige landen zijn bang voor de gevolgen van een handelsoorlog met Rusland. Andere landen, vooral Oost-Europese, willen juist wel graag scherpere sancties. Merkel zou willen meewerken, mits er vooraf een einddatum wordt afgesproken. Dilemma. Rusland zal zwaar worden getroffen door economische sancties, die beogen grote delen van de Russische economie plat te leggen. Het kan twee kanten op. De steun van het volk voor Poetin is momenteel groter dan ooit, per slot wist hij zonder slag of stoot de Krim weer bij het vaderland te voegen. Bovendien is de berichtgeving in de Russische media zeer gekleurd: het gaat als het ware om een nieuwe vaderlandse oorlog tegen de fascisten in Kiev. Zo snel zal Poetin zijn populariteit niet verliezen, vrees ik. Het kan lang duren voor de sancties hem op de knieën dwingen. Bovendien kan een dergelijke revival van Koude Oorlogsscenario's op wat langere termijn onvoorspelbare en gevaarlijke effecten krijgen, ook bij ons. De Republikeinse senator John McCain liet gisteravond al weten dat hij de Oekraïne van wapens wil voorzien. Voormalig NAVO-secretaris en CDA-coryfee Jaap de Hoop Scheffer, die in navolging van de ChristenUnie onze nationale defensie weer wil versterken, is bang dat Poetin onder druk ook onrust gaat stoken onder Russische minderheden in de Baltische staten, in Moldavië en nog meer dan nu in Oekraïne. Anderzijds kan een te slappe reactie van het Westen Poetin, die steeds lijkt te improviseren om te zien hoever hij kan gaan, ook stimuleren tot verdere polarisatie. Wat een lastig probleem! Toch neig ik ertoe om ermee in te stemmen dat Europa en de VS een duidelijke streep trekken. Niet beslissen is immers ook beslissen.

Mooie zomerdag. Vanmorgen naar de kapper geweest. Vanmiddag veel lezen. Ik zou wel weer aan boord willen zijn, maar dat duurt nog een maand. In Mali stort een Algerijns vliegtuig neer met veel Fransen aan boord. Vanwege noodweer, heet het. Terug naar boven

De voorpagina van Novaja Gazeta vanmorgen

Vrijdag 25-07-2014

Vanavond zullen 40 marechausees naar Oekraïne vliegen, om in het rampgebied van MH17 te worden ingezet. Ongewapend, zo heeft het kabinet besloten, en ze zullen geen uniform dragen. Het geeft me een onbehaaglijk gevoel. Waar lever je die jongens aan over? Je denkt natuurlijk meteen aan Srebrenica 1995, toen Dutchbat niet de middelen had om zich te verdedigen tegen de Servische troepen. Ook nu is er een oorlogssituatie. De keus om ze zonder wapens te laten gaan is niets anders dan een gok; laten we hopen dat hij goed uitvalt. Had jij zo'n beslissing durven nemen?, vraag ik me af. Tja, ik weet het werkelijk niet, afspraken met de separisten zijn geen enkele garantie en je weet volstrekt niet wat beter is: mét of zonder wapens. In het geval van de bijdrage van Australië gaat het volgens berichten van vanmorgen om 90 politie-agenten, van wie sommige wél bewapend zullen zijn. Uiteraard weten we niet wat Rutte precies weet en het lijkt verstandig dat hij er niet meteen met groot militair vertoon op af stormt. Morgen of zondag zal het kabinet beslissen of er een bewapende missie komt.

Een van de weinige onafhankelijke kranten in Rusland, Novaja Gazeta, verschijnt vanochtend met excuses aan Nederland op de voorpagina (zie hierboven). Het is de krant waar de in 2006 doodgeschoten kritische journaliste Anna Politkovskaja aan verbonden was. Een kleine, dappere stem temidden van de massale, misleidende propaganda van het Kremlin.

Hoe zit het met zwaardere sancties? Rutte zegt vandaag in de buitenlandcommissie van de Tweede Kamer (van reces bijeen): ''Rusland kan sancties voorkomen door aan drie eisen te voldoen. Ten eerste mag er geen bewijs boven tafel komen dat Rusland achter de aanslag zit. Ten tweede moet Rusland volledige medewerking geven aan het onderzoek op de rampplek. Ten slotte moet Rusland stoppen met het bewapenen en steunen van de separatisten." Heldere taal. Vooral de laatste voorwaarde lijkt me voor deze fase van cruciaal belang, maar kan het ondubbelzinnig vastgesteld worden?

Vanmorgen met het autootje door de wasstraat op Oost. Hij zat onder de kleverige aanslag van de bomen op het Eind. Ook alles binnen uitgezogen, hij ziet er weer als nieuw uit. Dat is hij niet, er staat nu bijna 94.000 kilometer op de teller. Laten we hopen dat hij het nog even volhoudt. Daarna gaan we in Lexmond bij Ans' moeder op bezoek. Oma Steers zit pront in een fleurige, rode blouse en blosjes op de wangen aan de grote tafel in de huiskamer. Wat is ze opgeknapt in de Laakse Hof! Ze taalt er niet naar om nog te verhuizen naar een plek in Gorcum, zoals aanvankelijk de bedoeling was. Dus mag ze blijven. Lastig voor de familie, maar prima voor haar. Vorige week hebben Ans en haar meiden een mooie foto laten maken, waarop vier generaties prachtige vrouwen van de Steers-lijn naast elkaar op haar bed zitten (zie hier).

Gedurende de middag dreigt regen, maar die komt niet. We doen boodschappen en eten een ijsje bij Venezia op de Markt. Vanavond naar een orgelconcert in de Grote Kerk. Terug naar boven

De voorkant van het booklet van de nieuwe dubbel-CD van Gerben Budding

Zaterdag 26-07-2014

De Grote Kerk gisteravond. Hoofdorganist Gerben Budding speelt op het Bätz-Witte orgel een aantal bekende werken van Bach, zoals de BWV's 542, 565 en 552. Hij speelt ze tamelijk snel en verrassend is dat je hoort hoe speels en vrolijk Bach kan zijn. En zie, of beter hoor, het wonder gebeurt, de muziek grijpt me aan en maakt dat ik het orgelspel volg met een glimlach op mijn gezicht. Hoezo is orgelmuziek zwaar? De kerk zit lang niet vol, ik schat dat er ongeveer zestig liefhebbers in de banken zitten. Na ieder stuk verwacht ik dat er applaus zal volgen, maar dat gebeurt niet. Pas bij de pauze klapt men. Het concert is gewijd aan de Nederlandse componist Johannes Gijsbertus Bastiaans (1812 - 1875). Honderdvierenzestig jaar geleden, op 29 juli 1850, voerde hij deze werken uit in de Westerkerk te Amsterdam op een herdenkingsavond voor Bach. Bastiaans heeft veel gedaan aan de bekendmaking van Bach in ons land. Hij was een leerling van Mendelssohn, die ook een Bach-adept was.

Het concert is mede bedoeld om de nieuwe dubbel-CD van Gerben Budding te presenteren, met een aantal orgelwerken van Bastiaans erop. De CD is in de pauze te koop en natuurlijk schaf ik een exemplaar aan. Daarna speelt Budding een aantal werken van Bastiaans, zoals diens Symphonie in D. Romantische werken, lang niet zo verpletterend als Bach, maar goed in het gehoor liggend en aangenaam. Grappig, Bastiaans leerde niet alleen orgel spelen, maar ook het vak van horlogemaker.

Vannacht veel regen. Bij het opstaan is het droog en later komt er zelfs wat zon. Vanmorgen is het nieuws meteen alarmerend. Volgens de VS, die zich baseren op satellietbeelden (niet vijgegeven) dat Rusland de Oekraïene beschiet, troepen concenteert aan de grens en nieuwe zware wapens aan de separartisten levert. Op die manier worden zware economische sancties tegen de Russen onvermijdelijk. Had Poetin na het neerschieten van MH17 terug gekund? Volgens sommige analisten beheerst hij de hoge militairen in zijn land niet.

De rest van de dag verloopt zonnig. In het noorden hangen donkere wolken met donderkoppen, maar ze komen niet dichterbij. Ik doe boodschappen en Ans past op kleinkind Vajèn, zodat Tessa & Jeff ook even rustig de stad in kunnen. Er is een tijdelijk bestand van twaalf uur in Gaza, dat men poogt te verlengen. Er zijn nu meer dan 1000 Palestijnse slachtoffers tegen 38 in Israël. In Syrië behaalt ISIS (het Kalifaat) een nieuwe overwinning op troepen van Assad. Hoofden en onthoofde lichamen van soldaten zijn tentoongesteld in hun hoofdstad stad Raqqa. In het oosten van Oekraïene ontzeggen separatisten zeven Nederlandse politie-experts de toegang tot het rampgebied. Die houding zal zeker bijdragen aan het zenden van een internationale, gewapende macht, waarover nog dit weekeinde een besluit zal vallen. Mijn vroegere kameraad Paul Brill schrijft in De Volkskrant 'dat zijn grootste teleurstelling het grijzemuizige optreden van bondskanselier Merkel is''(...) Er zijn momenten waarop klare wijn moet worden geschonken en leiderschap getoond.' Ik vrees dat Merkel het niet leest en het lijkt wel of zich in de wereld een scenario van toenemend geweld en ontwrichting afspeelt dat niet te stoppen is.

Drukte in de haven met passantenbootjes, drukte op de sluis met ronddrentelende toeristen. Het terras van Bon'apart op de 3e Waterkering is afgeladen. Tegen vijf uur nog geen regen, terwijl elders in Nederland straten blank staan van lokale wolkbreuken. Gorcum lijkt eraan te ontkomen. Terug naar boven

Het Geofort bij Asperen. Verdwaald in de doolhof

Zondag 27-07-2014

Fraaie zomerdag. We hebben zin om iets te ondernemen en rijden naar het Geofort, vlakbij Asperen, en brengen er een lome middag door (foto hier). Geofort is een klein themapark over natuurkunde, met name aardwetenschappen, in een fort van de voormalige Hollandse Waterlinie. Erg aardig, moet ik zeggen. Je vindt er diverse leerzame zaaltjes en ruimtes die inzicht geven in het onmeetbaar kleine tot en met het hele universum, van 10^-18 tot 10²⁴ meter, je maakt een reis door de aardkorst en -mantel tot aan de harde kern (foto hier), je dwaalt door een doolhof (foto hierboven), enzovoorts. Een aanrader, met name voor kinderen boven 12 jaar. Daar hoor ikzelf ook bij.

In het nieuws een verheviging van de gevechten in het oosten van Oekraïne tussen separatisten en regeringstroepen. Ondanks beloften van beide partijen wordt ook vlakbij de rampplek gevochten. Daarom konden de forensische onderzoekers ook vandaag niet aan het werk. Niettemin besluit het kabinet vanmiddag om geen gewapende missie te sturen. Het is te onveilig op de rampplek en als de militairen slaags zouden raken, dreigt zo vlak bij de Russische grens al snel internationalisering van het conflict. Dat dient de doelstellingen van het thuisbrengen van de stoffelijke overschotten en het onderzoek naar de oorzaak in gevaar. Hm, het is onbevredigend maar wel een verstandig besluit, dunkt me. Toch zal Nederland 60 extra forensische experts (ik wist niet dat we er zoveel hebben) en 60 marechaussees sturen, waarvan sommigen handvuurwapens kunnen dragen. Overigens lijkt het erop dat de Oekraïeners pogen om de crashsite militair te veroveren. Ook dichtbij Donetsk wordt strijd geleverd. Intussen meldt de Amerikaanse nieuwszender CBS dat het inzicht heeft gehad in het uitlezen van één van de zwarte dozen van vlucht MH17: het beeld is van 'een massaal en explosief wegvallen van de druk in het vliegtuig.'

Morgen gaan we naar Friesland voor een bezoek aan mijn familie. Terug naar boven

Op de terugweg uit Friesland een onweersbui in de Flevopolder

Maandag 28-07-2014

Vandaag geen marktdag voor ons. In stromende regen rijden we omstreeks half tien de A27 op, op weg naar Leeuwarden. 193 kilometer zegt het navigatieprogramma op mijn smartphone. Bij Utrecht is het alweer droog en vanaf Hilversum is op de weg zichtbaar dat hier helemaal geen druppel regen is gevallen. Het is vakantietijd, dus rustig op de snelwegen. Ons autootje buffelt kalm door de zonovergoten polders met een kruissnelheid van 110 kilometer/uur. Even voor half twaalf rijden we voor bij Harry & Klaasje. Klaasje is een nicht van me; ik ken haar al vanaf mijn vroegste jeugd in Leeuwarden. Het is beduidend warmer in Friesland dan bij ons, we zitten lekker in de zon achter hun huis. Hoe je het ook wendt of keert, de Friese sfeer blijft altijd diep noflik voor me.

's Middags zoeken we in het ziekenhuis Klaas op, de man van de jongste zus van mijn moeder. Vorige week viel hij van een keukentrapje af bij het schoonmaken van het dak van zijn caravan. Hij heeft nog veel pijn maar is aan de beterende hand.

Even na drie uur aanvaarden we de terugtocht. Met de autoramen open, zo warm is het. We moeten wachten voor de Ketelbrug. In Flevoland treffen we een hevige onweersbui (foto hierboven). Even voor halfzes arriveren we in Gorcum.

In Oekraïne een voortzetting van de hevige gevechten tussen de regeringstroepen en de separatisten. De forensisch experts kunnen daardoor opnieuw niet naar het rampgebied. Obama gaat vanavond bellen met Merkel, Hollande, Cameron en Renzi over zwaardere economische sancties, 'sancties om Rusland te treiteren' volgens een commentator, die vooral de bankensector zouden moeten treffen. Daardoor zou de rente voor Russische bedrijven sterk omhoog moeten gaan. Je mag op heel vervelende tegenmaatregelen van Poetin rekenen. Een Russische oud-minister verwacht dat de nieuwe sancties de Russische Jan Modaal op termijn zo'n 15 tot 20 procent van zijn inkomen gaan kosten. "Maar het verleden heeft geleerd dat de Russische burger bereid is veel op te offeren voor het vaderland." Terug naar boven

Dinsdag 29-07-2014

Het meest verontrustende nieuwsbericht is vandaag dat de VS beweert dat Rusland bezig is met het testen van middellange afstandraketten, waarop kernkoppen geplaatst kunnen worden. Het zou om een nieuw soort kruisraket gaan. Allemachtig! Die kernkoppen hebben de Russen nog en die raketten hebben een bereik tot 5500 kilometer. Ze bestrijken dus heel Europa (en China). Het zou al vanaf 2008 gebeuren en de VS zeggen dat ze er nu bewijs van hebben. Het is een grove schending van het INF-verdrag dat Reagan en Gorbatsjov in 1987 tekenden. Dit is een werkelijk ernstig feit, als het waar is. Onder de huidige omstandigheden van vergaande polarisering rond Oekraïene is het zonder meer gevaarlijk voor Europa en zal onvermijdelijk leiden tot defensieve maatregelen, zoals versnelde plaatsing van het voorgenomen raketschild in Polen en Tsjechië en een nieuwe kernwapenwedloop. Herhaalt de geschiedenis zich? Zien we een terugkeer naar een wereld, die wordt gegijzeld door een bevroren oorlog? De tijd van MAD (Mutual Assured Destruction)? Je ziet het al voor je: opnieuw plaatsing van kruisraketten in Europa. Poetin improviseert, zeggen veel commentatoren, maar hij oogt nu eerder als een koele strateeg die even roekeloos als gewetenloos zijn kaarten uitspeelt. Hij weet dat zijn conventionele wapencapaciteit drastisch tekortschiet en zet dus schaamteloos nucleaire slagkracht in, zijn enige troefkaart. Uiteraard is het nog lang geen Koude Oorlog, maar een stap om de onderhandelingspositie te verbeteren. Een gevaarlijke stap, je kunt toch zeggen dat Poetin een gluiperd is die de rest van de wereld al minstens zes jaar bedondert.

De dag vangt aan met zon maar spoedig volgt regen. We pakken daarom het autootje voor een bezoek aan een van orthopeden in het ziekenhuis voor de linkerheup van Ans. Hij denkt dat de pijn van een ontstoken slijmbeurs komt en niet van het heupgewricht, ook al vertoont dat op de X-foto lichte slijtage. Dus krijgt ze een injectie met een pijnstiller/ontstekingsremmer. We zijn benieuwd. Ans zet me thuis af en rijdt door naar haar moeder in Lexmond. Vanmiddag komt er een bijzondere boot door de sluis: de klassieke salonboot 'Dudok' (foto hier). Fraai gerestaureerd zal de boot bij dienst doen om voor Brasserie Le Bon 'Apart feestelijke gezelschappen rond te varen over de Linge, de Merwede en aanpalende wateren. Hij komt aan de trappen bij het restaurant te liggen, een aanwinst voor de Lingehaven. Het initiatief is van de Veerdienst en Bon'Apart.

Voor de derde dag op volgorde kunnen de Nederlandse forensisch experts het rampgebied niet betreden. Het is te onveilig wegens voortgaande gevechten. Rutte heeft boos de Oekraïense president Porosjenko gebeld. Volgens verslaggevers ter plekke ligt de frontlinie nu dwars over de crashsite. Hoelang moet dat duren? De Tweede Kamer wordt vanmiddag ongeduldig; de vraag is natuurlijk of je de strijdende partijen uit elkaar kunt trekken. Oekraïne streeft ernaar zo snel mogelijk het eigen territorium weer te bezetten voordat er onderhandelingen beginnen. Leunstoelgeneraal Louis Bontes, ex-PVV'er, wil nog steeds met commandotroepen binnen rukken.

De separatisten en het regeringsleger maken overigens gebruik van ongeleide raketten, waardoor onder de burgerbevolking steeds meer slachtoffers vallen. Het Oekraïense leger zou volgens Rusland met geweren en granaatwerpers over de grens hebben geschoten. Een motief om Oekraïne binnen te vallen is eenvoudig voorhanden. Volgens De Volkskrant nemen Russen de posities van plaatselijke separatistenleiders in en neemt Rusland steeds meer de regie bij hen over, nu het Oekraïense leger geleidelijk meer terrein terug verovert. Het gaat gepaard met de levering en de inzet van steeds zwaardere wapens door Rusland. Ik vrees dat Poetin vindt dat hij zich geen nederlaag veroorloven kan.

Over rechtschapenheid, rechtstaat en opportunisme gesproken: aan de andere kant van de wereld, op Aruba, laat minister Timmermans een geheide drugscrimineel uit Venezuela vrij na dreigementen met oorlogschepen en het stilleggen van de olieraffinaderij (dat zou 8000 banen kosten). Niet twee crises tegelijk, zal Timmermans gedacht hebben, zeker niet op dat eiland dat toch al een potje van zijn financiën maakt. Bespottelijk! Nu zijn de Amerikanen woedend en terecht. Terug naar boven

Het uitgebrande zeiljacht 'Dwarskop' in Mallorca

Woensdag 30-07-2014

Een aantal dagen geleden schrokken we op door het bericht dat een Nederlands zeilersechtpaar op hun jacht Dwarskop door brand om het leven kwamen. Ze lagen voor anker in de baai van Porto Colom aan de oostkust van Mallorca; we kwamen er een week of zeven geleden nog langs. Het is niet helemaal duidelijk hoe de brand ontstond. Mogelijk is er kortsluiting geweest. Volgens sommige berichten konden ze nog op de VHF om hulp roepen en beginnen met blussen, toen een plotselinge explosie het schip in lichterlaaie zette. Volgens andere berichten werd de brandweer opgeroepen door een restaurant aan de wal, waar men de brand zag. In de vuurzee hadden de zeilers kennelijk geen kans meer de boot te verlaten, hoewel ik elders lees dat hun lichamen op het dek werden gevonden. Vreselijk! Vermoedelijk is een gasfles ontploft. Hierboven een foto van het ongelukkige schip. Gas aan boord, het kan zo gevaarlijk zijn. Als je slangen van rubber hebt, moet je die beslist om de paar jaar vervangen. Voor de zekerheid hebben wij destijds permanente slangen genomen en verder zetten we de hoofdkraan dicht als we niet koken; in havens koken we electrisch. Maar een veiligheidsgarantie van 100% heb je nooit.

Dag met wisselend zon en wolken. Zoals je mocht verwachten kon de OVSE-missie ook vandaag het rampgebied van MH17 niet binnen en het team van forensisch specialisten ook niet, alle beloftes van de Oekraïense president Porosjenko ten spijt. Nu zegt een woordvoerder dat het leger voorlopig niet van plan is om de gevechten te staken. Nu men de overhand heeft, wil me eerst de separisten verdrijven. Die zouden overigens begonnen zijn om landmijnen in het gebied te leggen. Het verzamelen van lichaamsresten en het doen van onderzoek wordt een mission impossible.

Intussen doet men in Rusland schamper over de nieuwe sancties van de VS en Europa. 'De algemene opinie is dat sancties niet of vrijwel niet werken', schrijft De Volkskrant. Wel weert het land vanaf vrijdag groente en fruit uit Polen ('teveel pesticiden'), een verbod dat gemakkelijk tot de hele EU kan worden uitgebreid. Het Internationaal Hof van Arbitrage geeft Rusland echter een hoge straf voor de vernietiging van de oliegigant Yukos Oil (van Poetins vijand Michail Chodorkovski) van 50 miljard euro plus rente. 'Voor de Russische staat is dit vonnis dus een hard en helder signaal dat het verkrachten van eigendomsrechten een doodzonde is', aldus een commentaar in De Volkskrant. Hoe groot is de kans dat de Russen zullen betalen?

Opvallend weinigen maken zich vandaag zorgen over de proeven met middellange afstandsraketten, waar ik gisteren over schreef. Alleen Ko Colijn van Clingendael zegt zich grote zorgen te maken en een terugkeer naar de jaren '80 te vrezen. 'Dat is geen goede ontwikkeling.' Zacht gezegd.

Boodschappen in de stad. Aan de kade ligt Dudok afgemeerd, de klassieke salonboot van de Veerdienst en Restaurant Bon' Apart. Even kijken. KNAKE-voorzitter Ed Braad is bezig het slot te repareren. 'We zoeken nog schippers om af en toe met gezelschappen te varen', zegt hij, 'Iets voor jou?'

'Nou, zeker wel! Als we niet op onze eigen boot zijn.' Aanstaande vrijdagmiddag is er een proefvaart op de Linge. Leuk! Terug naar boven

Onze logé Loetje

Donderdag 31-07-2014

Deze morgen doen we boodschappen bij de Jumbo in het Piazza Center. Dat is omdat we verse mosselen willen halen bij Viswinkel Van Lopik, die in het Piazza zit. Vanavond komen Wiger & Arina bij ons eten en die zijn er dol op. Daarna gaat Ans onze logé halen, dat is Loetje, de golden retriever van Barbara en haar gezin. Vanwege hun vakantie in Spanje vertoeft hij een dag of tien bij ons (foto hierboven). Ik heb nooit een hond willen hebben ('die zenuwachtige beesten die je alsmaar willen likken met hun onwelriekende tong en wier stront je ook nog van de straat moet opruimen'), maar Loetje is wel een erg lieve hond. Grappig hoe snel zo'n beestje zich bij je thuisvoelt en meteen de beste plek vindt om zich neer te vlijen, naast de keukentafel.

Vandaag weet een verkenningsploeg van de OVSE via een omweg de rampplek van MH17 te bereiken. Het meest opvallende nieuws is in mijn ogen een bericht van de NRC over een vreedzame oplossing voor de crisis in Oekraïne, die Poetin en Merkel in alle stilte bezig waren in elkaar te zetten. De belangrijkste elementen zouden zijn:

- Rusland stopt de militaire hulp aan de separatisten

- de oostgrens van Oekraïene wordt gestabiliseerd, met veel autonomie van de pro-Russische gebieden

- een nieuwe langetermijn overeenkomst met Gazprom voor goedkope gasleveranties aan Oekraïne

- Moskou verhindert de economische relaties van Oekraïne met het westen niet.

Wat zou er tegenover moeten staan?

- Oekraïene moet beloven niet toe te treden tot de NAVO

- de internationale gemeenschap erkent de Russische annexatie van de Krim

- financiële compensatie van Oekraïne door de VS en Europa voor het verlies van de huurpenningen van de marinebases op de Krim.

Dat is niet mis! De geheime onderhandelingen werden onderbroken door het neerschieten van MH17, maar het plan ligt nog steeds op tafel en de gesprekken gaan verder na het onderzoek naar de oorzaak van de vliegramp. Het bericht werd vanmorgen gebracht door de Britse The Independent. De inzet van Merkel is begrijpelijk: Duitsland is de belangrijkste handelspartner van de Russen en is voor een groot deel afhankelijk van Russisch gas. Merkel zit niet op een zeer schadelijke handelsoorlog te wachten. De vraag is of de VS en de UK willen instemmen met de annexatie van de Krim, zeggen stemmen in The Independent. Natuurlijk is dat een moeilijk en in feite zelfs een principieel punt van internationale wetgeving, maar desondanks hoop ik dat het bericht klopt en dat die deal er komt. De status van Oekraïne is dan in wezen niet anders dan die van Finland, dat wel lid is van de EU maar dat verdragsmatig niet mag toetreden tot de NAVO.

Onlangs kocht ik bij Rijk het tweede deel van de Soekarno-biografie van Lambert Giebels uit 2001. Het 1e deel (1901 - 1950) is niet schaars maar het 2e deel (1950 - 1970) wel. Dus bestelde ik via Bol.com antiquarisch deel 1. Vandaag krijg ik echter deel 2 toegestuurd. Ik bel het antiquariaat (in Groningen) en dat erkent de fout. 'Stuur het maar niet terug, meneer, dat kost alleen maar veel geld', zeggen ze. Ik moet het uiteraard wel annuleren bij Bol. Bij een Rotterdams antiquariaat bestel ik opnieuw deel 1. Nu heb ik dus twee delen 2. Iemand belangstelling? Je hoeft me alleen maar de portokosten te betalen. Terug naar boven

Vrijdag 01-08-2014

Helaas komt er vandaag geen nieuws over de uitgelekte deal van Poetin en Merkel tot een soort finlandisering van Oekraïne (zie verslag van gisteren). Wel konden vandaag de OVSE en de Nederlandse forensisch experts via een lange omweg het rampgebied binnen. Het lijkt een gevolg van overleg tussen de regering van Oekraïne en de separatisten in de Wit-Russische hoofdstad Minsk. Daar werd ook een gevangenruil overeengekomen. Een goede zaak, misschien is er meer mogelijk, hoewel er vanmorgen nog steeds wordt gevochten tussen Lugansk en Donetsk (zie kaart hierboven).

Ik lees een dun boek van de Nederlandse astrofysicus Vincent Icke, dun maar met een zeer rijke inhoud: 'Zwaartekracht bestaat niet' (AUP, 2014). Icke brengt wat de titel belooft: een overtuigend verhaal dat de zwaartekracht niet bestaat; de kromming van de ruimte-tijd is de oorzaak van de bewegingen van materie - terwijl materie de ruimte-tijd kromt. Dat wordt goed uitgelegd in het boek, ik kom er nog op terug. De wisselwerking tussen ruimte-tijd en materie is een groot raadsel en daarbij komt opeens het graviton weer om de hoek kijken, het theoretische deeltje dat de zwaartekracht belichaamt. Dus bestaat de zwaartekracht toch?

Een fraaie zomerdag. Vanmiddag met de klassieke salonboot 'Dudok' gevaren op de rivier, rond Gorcum en een eindje de Linge op. Ook ik kom aan de beurt om te varen (2 foto's hier). Mooi hoor! De boot is lastig te manoeuvreren vanwege zijn lengte (bijna 18 meter), stuurt nogal zwaar en hij reageert ook nog ruw op de gashendel. Gelukkig is er een boegschroef en heeft hij bij achteruitslaan een fors wieleffect naar bakboord dat je kunt gebruiken, bijvoorbeeld bij aanleggen. Later borrel op het terras van Bon'Apart. Terug naar boven

Widor speelt op het grote orgel van de Parijse St. Sulpice omstreeks 1900

Zaterdag 02-08-2014

Mijn blik dwaalt door de hoge ruimtes van de Grote Kerk. De lampenkronen zijn niet aan, langzaam valt de schemering. Achter de hoge kerkramen kleurt de hemel boven de stad zachtrose. Het prachtige Bätz-Witte orgel kreunt donkere, volle tonen die de enkele voorbijrijdende auto gemakkelijk overstemmen. Ook het fijne getinkel van torencarillon op de hele uren verdrinkt in het massieve ronken van de baspijpen. Het is vrijdagavond. In de zomer zijn hier iedere vrijdagavond orgelconcerten. Ditmaal zal Ab Weegenaar, organist van de Bovenkerk in Kampen, voor ons spelen. Bij kerkingang heet Gerben Budding, de vaste organist van de kerk, ons welkom. 'Fijn dat u gekomen bent', zegt hij. Inderdaad, er zijn niet meer dan zo'n vijfentwintig toehoorders. Ondertussen herken ik sommige gezichten, het is een vaste groep liefhebbers die hier komt. Voor 20 euro koop ik een CD waarop Ab Weegenaar op zijn Kampense orgels, de Bovenkerk heeft er zelfs drie, werk speelt van Johann Gottfried Walther (1684 - 1748) een neef van de grote Bach. De CD wordt uitgegeven door een organisatie die Landgoed Gerianna heet, zetelt in Werkendam en die een ruime collectie klassieke orgelmuziek aanbiedt. Kennelijk een clubje van liefhebbers, die - vreemd genoeg - ook breicursussen geeft. Terug naar de kerk. Weegenaar vangt aan met speels concerto van Vivaldi, door Walther bewerkt voor orgel. Aan het eind geen applaus, ik schreef het al eens eerder, klaarblijkelijk klapt het publiek bij orgelconcerten pas aan het eind van de avond. Van de rest van het programma boeien me vooral een adagio en opvolgend intermezzo uit de Eerste Symphonie opus 13 van de Franse meester Charles-Marie Widor (1844 - 1937), zodanig zelfs dat ik besluit meer van de componist te willen weten. Het komt dus goed uit dat Gerben Budding over twee weken, op het slotconcert van de orgelserie, zijn Tweede Symphonie zal spelen. Bij Orgelsymfonieën is het orgel zo ingesteld dat het een compleet symfonieorkest imiteert. Widor schreef er liefst tien die zeer vermaard zijn geworden, vooral in Frankrijk. Overigens was hij een produktief componist die ook kamer- en orkestmuziek schreef, waaronder een pianoconcert en een celloconcert. Nooit gehoord.

De dag vangt aan met zon. Later zal het KNMI een waarschuwing uitgeven voor zware wind, regen en onweer. Nu is het tamelijk broerierig. Boodschappen in de stad, boekhandels vermeden. Deel 1 van de Soekarno-biografie van Lambert Giebels arriveert, opgestuurd door het antiquariaat in Rotterdam. Voor mijn dubbele deel 2 heeft zich niemand gemeld. In Oekraïne niet veel nieuws, de forensisch onderzoekers kunnen vandaag weer werken, hoewel er in de verte granaatinslagen zijn. Rusland reageert - tot dusver - nogal gematigd op de nieuwe sancties van de VS en de EU, is mijn indruk. Het hekelt van zijn kant wel het feit dat de EU 'stilletjes' een exportverbod voor de levering van wapens aan Oekraïne uit de tijd van Janoekovitsj heeft opgezegd. In Gaza gaat de oorlog door na de mislukking van een humanitair staakt-het-vuren. Hier in de stad werd vannacht het Joods monument op het Melkpad beklad met de leus 'Free GAZA'. De gemeente liet het meteen verwijderen. Over Syrië, Irak en ISIS heeft niemand het meer, maar het is er vast niet vakantie. Terug naar boven

Een zonnetoren die met 85% rendement zonlicht omzet in energie. (bron: MIT)

Zondag 03-08-2014

Een overdadig zonnige dag. We lopen met Loetje, onze logé, langs de rivier op Buiten de Waterpoort. Ans heeft een zakje bij zich voor het geval dat. Maar daar heeft Loe geen zin in, hij loopt druk snuffelend langs de stenen wal aan de waterkant en plengt nu en dan een drupje. Een 'geurvlag', heet dat, bedoeld om het nieuwe territorium van Loetje af te bakenen. Hoe lang laat de evolutie zinloos geworden gedrag doorgaan? Het is druk op het bekende Gorcumse Merwedestrandje. Eigenlijk kan ik hier 's ochtends wel gaan zwemmen, bedenk ik, erg koud is het water niet meer. In Kreta zwom ik destijds elke ochtend, tot ver in november. Hm, laten we eens afwachten of het bij een goed voornemen blijft. Op het terras van Petit Restaurant 'Boulevard' drinken we koffie. Attent zet de eigenaar bij Loetje een bak water neer, die hij (de hond) binnen een halve minuut opslobbert. Van het uitzetten van al die geurvlaggen heeft hij duidelijk dorst gekregen.

Zonnig nieuws op een zonnige dag. Nu het inzicht rijpt dat we meer moeten investeren in duurzame energie, ondermeer om onze afhankelijkheid van fossiele energie te verminderen, komt het MIT in de VS met een nieuw materiaal dat met liefst 85% rendement zonlicht omzet in stoom. Het gaat om twee lagen, één van grafietvlokken die zonlicht absorberen en omzetten in warmte, het tweede is een in water gedrenkte koolstofspons die de warmte opneemt en het water omzet in hete stoom. Met de nieuwe technologie kun je zonnetorens bouwen (zie hierboven), die net zoveel energie produceren als de ruimtevretende zonne-energiecentrales van nu. Ter vergelijking: het rendement van gangbare zonnepanelen en -collectoren ligt momenteel op een schamele 5 - 10%. Dit zijn het soort uitvindingen dat je geloof in de toekomst weer wat opkrikken.

Het is heel druk op de sluis en in de haven. Gisteravond was de haven zelfs vol, er kon geen jacht meer bij. Komende week lijkt ook zonnig te blijven. Nederland boft met zo'n zomer.

Ook vandaag weer oorlogsgeweld in Oekraïne; het regeringsleger dringt de separatisten verder terug. Ik verbaas me dat de Russen zich nog steeds lijken in te houden. Israël en Hamas blijven elkaar bestoken. Netanyahu poogt Hamas militair te verpulveren en Hamas vecht door in de hoop met een soort 'Verelendungstrategie' een volksopstand in Gaza te ontketenen. Beide strategieën lijken me heilloos. IS (Islamic State) zoals de soennitische fundamentalisten van het zogenaamde 'kalifaat' nu heten, wisten de belangrijkste stuwdam van Irak te veroveren. Die ligt in de rivier de Tigris. Het kan daarmee de meeste grote steden in Irak onder water zetten.  Terug naar boven

De Wieg van Newton op mijn bureau

Maandag 04-08-2014

Dezer dagen kocht ik een 'Wieg van Newton' (zie foto hierboven). Iedereen kent hem wel, misschien van het natuurkundelokaal op de middelbare school of omdat het een geliefd speeltje is op het bureau van managers. Het wordt daarom ook wel 'executive's ball clicker' genoemd. Een intrigerend speeltuigje dat - wie weet - bij de eloquente leiders achter hun bureaus tot overdenking en wijsheid leidt. Nu staat er dus ook een op mijn bureau. De naam schijnt pas in 1967 te zijn bedacht door een Britse acteur. In elk geval demonstreert hij een behoudswet van Newton, namelijk die van het behoud van impuls. Trek aan een van de buitenste balletjes, laat het los en de botsing wordt doorgegeven aan het buitenste balletje aan de andere kant, dat een even grote uitslag maakt als het eerste. Natuurlijk dooft het effect uit door wrijving en luchtweerstand, maar dat tast het beginsel niet aan.

Een ander aspect is dat de opstelling ook een vorm van symmetrie heeft: je kunt hem draaien om een vertikale as door het middelste balletje en er verandert niets. Andere draairichtingen, bijvoorbeeld een horizontale, hebben dat niet. 'Als de ballletjes niet van massief metaal zijn, maar van kurk of klei, dan is de uitkomst drastisch anders', schijft Vincent Icke in zijn prachtboekje 'Zwaartekracht bestaat niet' (AUP, 2014). Dat verbaast niemand, maar waarom is het eigenlijk zo? Eh, ja, eh, dat materiaal stuitert niet zo lekker, vermoed ik. Icke: 'De symmetrie is doorbroken door de interne structuur van de ballen.' Hm, misschien bedoelt hij daarmee dat ballen van kurk of klei minder homogeen zijn, dus niet allemaal even zwaar en exact gelijk aan elkaar. Enfin, wat is symmetrie? 'Een verandering die iets onveranderd laat.' Denk aan een homogene bal (biljartbal) die om zijn as draait. Hoe vaak je de bal ook draait, alle punten op de bal blijven dezelfde afstand houden tot elkaar en tot het middelpunt van de bal. Is dat met het heelal ook zo? Ja, dat is zo, zou je zeggen. Helaas: 'een symmetrie voor het gehele heelal is onmogelijk.' Een globale symmetrie is dus onmogelijk. Waarom dan? Omdat niets sneller kan reizen dan de snelheid van het licht en die snelheid is eindig! Begin je dus - bij wijze van spreken - ergens (het heelal heeft geen middelpunt) aan het heelal te draaien, dan bereikt die informatie pas later andere plaatsen - hoe verder weg, hoe later. Die beginnen later te draaien en dus draait het heelal in de soep, als het ware. Globale symmetrie bestaat dus niet, er is alleen locale symmetrie. De quantumwereld, de wereld van het onvoorstelbaar kleine, wordt echter beheerst door die symmetrieën. Want iedere plaatselijke symmetrie brengt een veld voort. Tot zover op dit moment.

Aardige dag, al is er vaak bewolking. Ans gaat naar haar moeder in Lexmond, ik doe boodschappen op de maandagmarkt. Ik peins over wat nieuwe ideeën voor deel 4 van mijn romancyclus. In de zeeën bezuiden onder Italië pikten marine en kustwacht afgelopen weekend ongeveer 2200 migranten uit Afrika en Syrië van hun wrakke bootjes op. Het zijn er alleen dit jaar al 70.00. In Gaza is een zwak bestand. De Israëlische minister van buitenlandse zaken Avigdor Lieberman, die ik doorgaans voor een reactionaire malloot verslijt, komt met een verrassend idee: Israël en de Palestijnse Autoriteit zouden de Gazastrook aan de Verenigde Naties moeten overdragen. Dat lijkt handig: schuif de hete aardappel door aan een ander, dan zit die ermee, maar ik ben sceptisch, het lijkt een afleidingsmanoeuvre, je weet dat Hamas streeft naar de vernietiging van de joodse staat en er nooit mee accoord zal gaan en door blijft gaan met het schieten van raketten op Israël - dat dan toch weer zelf zal ingrijpen. Israël moet een accoord met Abbas sluiten en de Palestijnse staat erkennen. Daarmee zal Hamas in een isolement raken, weliswaar een gewelddadig isolement maar zonder veel steun bij de Palestijnen op de Westbank en in Gaza. De meerderheid van de Palestijnen is het uitzichtloze geweld zat en snakt naar een leven met perspectief in een eigen staat, die zich ontwikkelt en waarin de economie eindelijk weer groeit.

     Ander nieuws. In Nederland maakten de spermabanken tot 2004 grove fouten. Zo is er een man die 17 jaar lang sperma heeft gedoneerd. Zich leeggerukt, zeg maar. Volgens hem zijn alleen al met zijn zaadcellen 200 kinderen verwekt. Het doet me denken aan die hilarische roman van de Tsjechische auteur Milan Kundera, waarin een bijziende gynaecoloog honderden vrouwen insemineert met zijn eigen zaad, zodat er talloze brildragende kindertjes in de regio rondlopen. Terug naar boven

Wiger & Arina en kapitein Mike vanmiddag op de Dudok

Dinsdag 05-08-2014

Zojuist voltrekt er zich voor onze ogen de diefstal van een fiets, een dure mountainbike. We zitten net een paar minuten met ons glas wijn in de serre. Een dame van de havendienst fietst langs, zet haar fiets neer bij de sluis en gaat de trap op naar het kantoor. Even later loopt een jongeman vanaf het voetgangersbrugje op de fiets af. Hij loopt er doelgericht op af, pakt hem beet en fietst doodgemoedereerd terug over het brugje, alsof het zo hoort. 'Hé', zegt Ans, 'rijdt die jongen nou op die fiets van die vrouw weg?' Maar de dader is gevlogen. Toch dringt het niet echt tot ons door. We denken dat er niks aan de hand is, dat de jongen op afspraak de fiets komt halen, misschien is die van zijn moeder of wat dan ook. Pas als een minuut later de medewerkster van de trap afdaalt, rondkijkt en vraagt waar haar fiets is, pas dan snappen we het. Ze rent over de voetgangersbrug de dader achterna. Van over de sluis komen een jongen en een meisje aanlopen. Die zeggen dat ze iemand op het Eind een fiets in de achterbak van een auto zagen laden en snel wegrijden. Pfff... getuigen geweest van een misdaad zonder dat we er erg in hadden. Je voelt je dom, goeie genade, zo alert zijn we helemaal niet op een drukke middag op de sluis. Het gebeurt waar je bijstaat en we hadden niks in de gaten; hoe kun je zo sloom zijn?

Vanmiddag heb ik ruim een uur de klassieke salonboot 'Dudok' gevaren. Het is voor een fotoshoot voor de website, waarop je de boot kunt afhuren voor een gezelschap (max. 12 mensen) met catering van Restaurant Bon'Apart. De afvaart geschiedt door Mike, een oud-kapitein op de grote vaart, die ook tot het groepje schippers-op-afroep behoort. Vlak voor vertrek lopen onze buren/vienden Wiger & Arina langs. 'Mogen we meevaren?', vraagt Arina. Natuurlijk. We varen de Linge op (foto hierboven). Onderweg worden we gefotografeerd en gefilmd vanuit een bijbootje. De foto's zullen op de website van Dudok verschijnen. Voorbij Arkel neem ik het roer over en vaar het scheepje terug. Voorbij de Peterbrug moet ik draaien in de nauwe Lingehaven. Ik voel de nodige zenuwen, maar het lukt wonderwel, gebruikmakend van het forse wieleffect. Eerst vooruit tussen de sluisdeuren van de waterkering, dan achteruit met wieleffect en tikjes boegschroef naar bakboord, dan vooruit slaan en vervolgens nog eens achteruit op wieleffect tot 360 graden gedraaid, boeg richting Peterbrug. Daarna schuif je boot zo achteruit (met wieleffect) op zijn plaats. Ik slaak een zucht van opluchting en bloos onder de overdadige loftuitingen. De borrel op het terras van Bon'Apart valt lekker. Enige Heukelumse krakelingen (de Bavincks) leggen hun sloep achter Dudok aan en voegen zich bij ons.  Terug naar boven

Woensdag 06-08-2014

De maandelijkse update van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer laat zien dat de opwarming over juli gelijk bleef aan die in juni: + 0,31^o Celsius (hierboven). Hoog, dus. Van een extra toename van opwarming door de in gang zijnde El Niño lijkt overigens nog geen sprake. Volgens het KNMI is de verwachting voor een record-El Niño zoals in 1998, getemperd. De mogelijkheid bestaat nog wel, maar andere modellen voorspellen een terugval naar normaal. Het meest waarschijnlijke is een zwakke El Niño van ongeveer één graad, zwakker dan in 2002/2003 en 2009/2010. Ruim twee maanden geleden kwam het KNMI met een rapport over de effecten van global warming voor Nederland. 'Meer extreme buien door opwarming', luidde een van de conclusies. Dat hebben we sedertdien terdege gemerkt aan de vele overstromingen overal in het land door hevige buien. Behalve in Gorcum; hier komt vandaag voor de zoveelste keer de plantsoenendienst langs om de bakken met geraniums langs de haven water te geven.

Aan het eind van de ochtend gaat het zacht regenen. Juist tevoren boodschappen gedaan. Het weer is op een of andere manier uiterst slaapverwekkend. Ik doe eigenlijk niks omdat ik voortdurend in slaap val. Een tijd terug had ik ook zo'n periode, waarin het lijkt of je de slaapziekte hebt. Gelezen bij W.F. Hermans:

"Het houden van een dagboek is het enige middel een oninteressant leven interessant te maken."

(Uit: Brief aan Fokke Sierksma, 5 maart 1954)

Ik geloof er niks van, zelfs dán is het nog steeds oninteressant. Waren we maar weer aan boord, daar verveel je je nooit. Ach, het is geen drie weken meer.

Velen vrezen een Russische inval in Oekraïne. De NAVO zegt dat er 20.000 man Russische troepen bij de grens zijn samengetrokken. De beurzen kelderen vandaag. In de Veiligheidsraad zegt Rusland dat het een humanitair konvooi naar Donjetsk en Loegansk wil sturen, steden die door het Oekraïense leger vrijwel omsingeld zijn. Er zouden enige honderdduizenden burgers over de grens gevlucht gevlucht zijn. Het excuus voor een interventie is in de maak, dunkt me. Wat doen we dan? En ondertussen, om het moeilijker te maken, zijn er echte fascisten bij de Oekraïense troepen, die gevangen separatistische tegenstanders martelen, zoals deze Oleh Ljasjko, leider van de nationalistische Radicale Partij, lid van het Oekraïense parlement en in mei kandidaat om president te worden. Kiev moet er duidelijk afstand van nemen en zo'n vent oppakken, zulke gasten wil je op geen enkele manier steunen. Terug naar boven

Friendship 33 'Dolphin Dance' in de Lingehaven

Donderdag 07-08-2014

Het is een dag met wat regen maar overwegend droog. Vanmorgen begin ik met het versturen van uitnodigingen voor de presentatie van deel 3 'Lucas dokter' van mijn romancyclus op 15 november a.s. Dat is aan de vroege kant, maar straks aan boord (over tweeëneenhalve week) heb ik misschien geen goede internetverbinding of geen tijd, of allebei. Zodra we medio oktober terug zijn, zal ik een beleefde herinnering sturen. Om te beginnen nodig ik de voormalige aandeelhouders uit de TenPages-periode uit, die hebben gemeld dat ze graag op de hoogte willen blijven. Overigens is TP na het faillissement overgenomen; op de website staat dat de nieuwe eigenaar binnenkort weer open zal gaan, met een tijdbalk die nu op 100% staat. Hoelang die erop staat weet ik niet. Verder stuur ik uitnodigingen naar de oud-medewerkers van JAC-Utrecht, voorzover ik mailadressen van ze heb, en de leden van het medisch-verpleegkundig team dat in 1975/1976 in Angola werkte, uitgezonden door het vroegere Medisch Komitee Angola. Daarna komen de vrienden en relaties die ook de vorige boekpresentaties hebben bijgewoond. Deze klus wordt gewoonlijk door de uitgever van je boek gedaan, maar bij de kleine uitgevers zoals Van Brug moet je dat allemaal zelf doen. Het past in de trend van heden, waarin auteurs hun eigen PR moeten doen en zichzelf en hun boek moeten zien te verkopen. Veel animo had ik er nooit in, het kost allemachtig veel tijd, concentratie en energie die je beter in het schrijven zelf kunt stoppen. Ik heb de pest aan dat geforceerde juichgedrag en het alsmaar roepen dat mijn boek fantastisch is. De kans om een beroemd schrijver te worden is toch al vrijwel nihil komma nihil.

In de loop van de middag komt er een zeiljachtje door de sluis, een Friendship 33. 'Dolphin Dance' lees ik op de romp, met Gorinchem als thuishaven. Ken ik niet. Het kiest met enige moeite een ligplaats in de volle haven tussen de sluisdeuren van de 3e Waterkering, bij de poepslurper voor vuilwatertanks (foto hierboven).

Om half vijf is er goed nieuws. Het secretariaat van de Anton Wachterprijs laat weten dat er voor dit jaar 93 inzendingen waren en dat mijn boek (deel 1) op de longlist staat! Dat is meer dan ik verwacht had. Hoeveel boeken staan er op die longlist? Dat staat er niet bij. Tien? Vijftien? Veel meer zullen het er niet zijn. Enfin, eind augustus/begin september zal men de shortlist bekend maken.

De Russische legermacht aan de grens met Oekraïne is nog niet in beweging gekomen. De OVSE en de forensisch experts zijn uit het ramgebied van MH17 vertrokken. De NAVO-chef Rasmussen is in Kiev om over steun te praten in de vorm van hulp bij communicatie, digitale veiligheid en dergelijke. Kennelijk niet over wapens, terwijl Rusland de separatisten wel bewapent. Het Westen kiest nog steeds een voorzichtige koers. Ondertussen bepleit de voormalige secretaris-generaal van de NAVO, Jaap de Hoop Scheffer, dat de NAVO Poetin 'meer moet afschrikken.' 'Dat is de enige taal die Poetin begrijpt.' Hij denkt aan het stationeren van militairen en materieel, dichter bij de Russische grens dan nu het geval is. Zou zo'n maatregel Poetin inderdaad afremmen? 'Dichter bij de grens' is nog niet 'aan de grens'. De situatie is nu wezenlijk gevaarlijk en ik vrees dat voor het westen geldt: 'te weinig en te laat.' Obama beweert ondertussen dat de Russische economie tot stilstand is gekomen door de sancties van het Westen. Op zijn beurt heeft Rusland nu ook sancties ingesteld.

In Irak dreigt een humanitair drama. ISIS veroverde nieuwe steden ten noorden van Mosul en dreigt de Jezidi's af te slachten, aanhangers van een oud manicheïstisch geloof dat nog teruggaat tot dat van de vuuraanbidders. ISIS executeert achterblijvers, omdat ze 'de duivel aanbidden'. Vele tienduizenden vluchtten een berg op, waar ze nu in de val zitten. Alleen de Iraakse Koerden geven enige steun; geen van de grote mogendheden wil zich met een interventie de vingers branden aan Irak (of de Syrische Assad) zodat er een massale afslachting dreigt. Terug naar boven

De TEAC SL D90 retro radio/CD-speler op zijn nieuwe plek in mijn studeerkamer

Vrijdag 08-08-2014

Vandaag geniet ik nog wat na van de plaatsing van deel 1 van mijn boek op de longlist van de Anton Wachterprijs. Vooruit, nog één dag, want ik maak me verder geen illusies over een mogelijke plek op de shortlist, begin september. Niettemin - het boek ligt hier per slot in de boekhandels - verstuur ik wat persberichten naar de plaatselijke bladen. Misschien stimuleert het de verkoop. De aparte FB-pagina over het boek wordt overigens goed bezocht. Mijn uitgever Jan-Willem heeft er op zijn website ook melding van gemaakt.

Ans heeft een ernstige aanval van schoonmaakdrift. Met een vastberaden trek op haar gezicht raast ze door het huis met ragebol en stofzuiger. De boel moet schoon voordat we weer aan boord gaan, heeft ze gezegd. Ze doet zelfs alle vitrages in de was. Het komt natuurlijk ook door Loetje, onze logé, die nogal wat haren verliest. In elk geval kun je maar beter uit de buurt zijn. Ik doe boodschappen voor het weekeinde en daarna ga ik bij Rijk langs. Ook hier weinig rust, niettemin krijg ik een kop koffie. Hij en Joke hebben de boel in hun boekenantiquariaat al flink ontmanteld, het is een treurig gezicht. Ze hebben daar geen last meer van, zegt Rijk, hier heb ik nog wat voor je gevonden. Hij schenkt me twee boeken over boten, de engelstalige studie over galeien van de dichter en scheepsarcheoloog L.Th. Lehmann en een verslag van een zeilzwerftocht door de Middellandse Zee. Hm, die moet ik zien binnen te smokkelen als mijn geliefde in haar huidige staat het niet ziet. Rijk heeft ook de mooie retro TEAC radio/CDspeler klaar staan, die ik van hem over mag nemen.

Terug thuis haal ik de oude geluidsinstallatie op mijn studeerkamer weg. De versterker mist al jaren een van de stereokanalen. De retro radio staat er prachtig (foto hierboven), dat moet zelfs mijn geliefde erkennen. Er is zelfs een afstandsbediening bij. Het geluid is prima.

Vanaf het middaguur regent het, aanvankelijk miezerregen, later een heel schip met zure appelen. De langzaam tot een depressie uitdovende tropische storm Bertha nadert over de Atlantische Oceaan. De fronten die zij meesleept zullen morgen en begin volgende week een voorlopig einde aan de zomer maken. Niet in Santa Pola, waar de boot ligt, daar is het vandaag liefst 35^o. Ondertussen bombardeert Obama de vooruitgeschoven stellingen van ISIS in het noordwesten van Irak. Ook laat hij voedsel droppen voor de Jezidi's die in de val zitten in de bergen. Dat is heel goed, maar ik verwacht niet veel van die luchtaanvallen; de ISIS-strijders zullen uitwijken en zodra de acties stoppen zullen ze terugkeren. In Nederland jammeren de fruit- en groentetelers over de gevolgen van de Russische boycot. Inderdaad, het viel me vanmorgen bij de groenteboer in de Arkelstraat al op hoe weinig de peren ineens kosten. De AEX gaat vandaag nog verder onderuit. De gevolgen in Rusland zelf zijn er ook: nog hogere voedselprijzen, een verschraald voedselaanbod, en de terugkeer van een grote criminele zwarte markt. Het is altijd hetzelfde, het fladderappes wordt van oorlog alleen maar beter. In De Volkskrant schrijft Arnout Brouwers dat Poetin zijn eigen volk een bloedneus slaat. Brouwers karakteriseert Poetins politiek treffend als 'etno-nationalistische viespeukerij'.  Terug naar boven

Weerkaart van heden 12.00 uur UTC (14.00 NL tijd) met de resten van de tropische storm Bertha

Zaterdag 09-08-2014

Wiger & Arina komen gisteravond even dagzeggen. Ze vertrekken morgen met hun mooie Victoire 42 Classic 'Nikisa' voor een overtocht naar Schotland. Via Inverness en het Caledonisch kanaal gaan ze op weg naar de westkust. Eigenlijk dezelfde tocht die wij in 2003 deden. Het was toen een ongewoon mooie zomer en een prachtige tocht. Wij voeren toen door naar de Outer Hebrides en de Orkney eilanden, voordat we weer naar Holland terugkeerden (zie verslag in de Rubriek Zeilverhalen). Maar onze vrienden/buren gaan niet terug, ze willen ook door het Crinian Canal varen en dan de boot voor de winter in een jachthaven neerleggen. Volgend jaar verder, net als wij eigenlijk al jaren doen, maar dan in de Med. We drinken op een behouden vaart en praten over de prognoses van weer en wind. van belang is wat de restdepressie van Bertha doet, de afgezwakte tropische storm die over de Atlantische Oceaan nadert (zie frontenkaart hierboven). Die kan naar Het Kanaal draaien maar ook noordelijker zwenken. De prognoses verschillen daarin. Enfin, ze kunnen altijd uitwijken naar Lowesoft en het vervolg afwachten.

Gisteravond weer een orgelconcert in de Grote Kerk. Ditmaal speelt Christiaan Ingelse voor ons, de vaste organist van de Sint Jan in Gouda. Vooral de 5e Symphonie van Widor interesseert me. Helaas valt hij me bij beluistering tegen, zelfs het bekende adagio en de fameuze toccata aan het slot kunnen me niet erg boeien. Het allegro cantabile maakt daarentegen wel indruk, een lichtvoetig en sierlijk stuk, mooi gespeeld door Ingelse. Alle reden om de symfonie nog eens te horen.

Mijn uitgever Jan-Willem stuurt me de DTP-versie van het manuscript van deel 3. Ik kijk er vergenoegd naar. Het is een dik boek geworden, 447 bladzijden! Boodschappen doen. In de binnenstad is helaas geen slager en omdat we vanavond een lekker biefstukje willen eten, ga ik naar Oost. De slager daar is echter met vakantie, dus rijd ik naar het Piazza Center. Daar is de slager wel open en tevens neem ik de gelegenheid om bij Van Lopik Hollandse Nieuwe te kopen en voor de geliefde een portie kibbeling. Deed mijn vader vroeger ook als hij bij mijn moeder een wit voetje wilde halen. Bij thuiskomst blijk ik een nieuw flesje Maggi te hebben vergeten, dus even de binnenstad in. Het is er aangenaam druk, in de winkelstraten staan overal kraampjes. Het is een wisselende dag, de zon schijnt maar steeds lijkt het te gaan regenen. Later in de middag lees ik op Facebook dat Wiger & Arina hun thuishaven Hellevoetsluis hebben verlaten, maar nu in Stellendam blijven liggen. Het waait er ZW Bf 7 en, schrijven ze, 'als het fluit gaan we er niet uit.' Verstandig, en ze hebben tijd genoeg. Ik ga zo even wijn halen bij mijn goede vriend Inge in Heukelum. Terug naar boven

Regen op de sluis

Zondag 10-08-2014

A rainy sunday. Buien trekken diagonaal over het land (foto hierboven). We blijven binnen, op de geliefde na die de hond uitlaat. Op Facebook bericht van Wiger & Arina, die vanmorgen toch Stellendam verlieten toen er nog weinig wind was. Niet lang na het middaguur arriveerden ze in Scheveningen. Inmiddels geeft het KNMI een weeralarm (code geel) uit vanwege onweer, hagel en zware windstoten in de loop van de middag. Ook voor de scheepvaart in de kustgebieden en op de Noordzee waarschuwt men voor ZW Bf 8. De voormalige orkaan/tropische storm Bertha trekt over midden-Engeland naar de Noordzee: 'Low over England moving to the Forties and deepening. Associated troughs will move in the afternoon and evening across the Netherlands.' Voor morgenochtend geeft men 'southwest 7-8, decreasing 6-7, visibility good' Dan zou ik persoonlijk nog niet uitvaren; de zee zal nog erg onrustig zijn. Vertrek in de loop van dinsdag of woensdag, bijvoorbeeld naar Lowestoft, is beter. Alleen lijkt de wind vanaf dan naar noordwest tot noord te ruimen onder invloed van een uitloper van het Azoren-hoog. Dat is weer lastig.

Ongemerkt heeft ergens in de afgelopen week het aantal bezoeken aan mijn website sinds het begin in september 2006 de 6 miljoen overschreden. Dat getal zie je onderaan iedere bladzijde in wat vaag afgebeelde cijfers. Wat er nu precies geteld wordt, weet ik eigenlijk niet.

Een dag van veel lezen in mijn luie stoel. Ik probeer nu eindelijk het eerste deel van de Hermans-biografie uit te lezen. En vanavond natuurlijk kijken naar Reinbert de Leeuw op VPRO-Zomergasten! Als de vragen hem niet zinnen, maakt hij gehakt van de interviewer. Terug naar boven

Maandag 11-08-2014

Van Knake-voorzitter Ed Braad ontving ik de URL van een YouTube-filmpje over de klassieke salonboot 'Dudok', dat gaat dienen als promotiefilmpje voor de verhuur met catering (zie hierboven). Wie goed kijkt ziet ook af en toe mijn gezicht.

Gisteravond geboeid geluisterd naar Zomergast Reinbert de Leeuw en gekeken naar het filmmateriaal dat hij liet zien. Opvallend was dat hij weigerde in te gaan op vragen over zijn persoonlijk leven ('Dat is niet van belang'), hoewel hij toegaf verliefd te zijn geweest op de Duitse actrice Barbara Sukowa uit de film 'Europa' van Lars von Trier, die hij had uitgekozen voor na het lange interview. Sukowa was geen zangeres, maar toch verrasten zij en De Leeuw op het Holland Festival van 2004 iedereen met een hommage aan de Duitse liedkunst onder de titel 'Im wunderschonen Monat Mai'. Voor de recente biografie van Thea Derks over hem had hij geen goed woord over: 'enorme onzin, vol met fouten'. Helaas lichtte hij dat niet verder toe. Ik ben benieuwd of Derks er nog op reageert. Verder was de avond gevuld met het aanstekelijk enthousiasme van De Leeuw, dat op den duur wel iets teveel van het goede werd. Toch kwam hij niet veel verder met de uitleg waarom al die muziek zo 'geweldig, wáánzinnig' was. Waarom is muziek eigenlijk 'goed'? Probeer het zelf maar eens uit te leggen, het lukt je waarschijnlijk niet. Zelfs bij De Leeuw schieten woorden tekort om het raadsel van muziek te verklaren. Daarom liet hij tot slot maar het zeer populaire 'Erbarme dich' uit de Matthäus Passion van Bach horen. Je zag dat hij het niet kon laten om aan tafel met Wilfried de Jong met armgebaren de muziek te dirigeren. De film 'Europa' die hij had uitgekozen kende ik niet; een fascinerende film, gestileerd met elementen uit de stomme filmperiode. Mooi!

Eigenlijk een redelijke dag, tegen de verwachting in met tamelijk veel zon. Aan de kust en op de Noordzee staat harde tot stormachtige wind. Onder het ontbijt piept mijn smartphone; een berichtje van Wiger uit de marina van Scheveningen. "Het fluit niet, de hele blazerssectie van het Concertgebouworkest blaast mee!", meldt hij. Ze vertrekken niet, gelukkig. "Een bezoek aan het Mauritshuis is ook leuk." Op de prognoses van Passageweather zie ik dat ex-Bertha morgenochtend Noorwegen optrekt. Tussen Scheveningen en Lowestoft staan circa 20 - 30 knopen wind met een zeegang van 2 tot 3 meter. Hoewel oncomfortabel is het morgen met halve wind wel te doen, temeer waar de wind 's nachts en overmorgen afzwakt tot Bf 3 -4. Op vrijdag ruimt hij naar Noord Bf 4 en zaterdag neemt hij weer toe en ruimt naar ZW/W 5 - 6. Maar dan kunnen ze dicht onder de Engelse kust van wat luwte profiteren.

Verse vis voor vanavond halen op de maandagmarkt. Boekhandelaar Ro en verkoopster Emmy van De Mandarijn feliciteren me als ik vertel van de longlist van de AW-prijs. Nou, het is de prijs zelf nog lang niet, weer ik af. Ze zulllen deze week mijn boek een prominent plaatsje in de winkel geven. Op de terugweg overkomt me in de Hoogstraat een plotselinge stortbui. Knetterende bliksem, dichte regen. Iedereen vlucht onder winkelluifels, de straat is in een oogwenk verlaten. Ik schuil bij de Febo en ja, ik bedenk dat ik tijdens het schuilen wel een kroket kan eten. Geen commentaar. Binnen een paar minuten is de bui even plotseling over en de kroket op. Terug naar boven

Dinsdag 12-08-2014

Verder met de zwaartekracht. Sinds de ontdekking van de wereld van de quanta begrijpt men de zwaartekracht niet goed; de quantumfysica en de zwaartekracht zijn niet in één theorie te vatten. Vincent Icke zegt zelfs dat de zwaartekracht niet bestaat. In feite begreep men de zwaartekracht nog nooit. Ook Newton niet (zie hierboven). De appel valt niet op zijn hoofd, appel en hoofd bewegen naar elkaar toe, de appel veel, het hoofd (met de aarde) onmeetbaar weinig. Dat komt door de manier waarop de ruimte-tijd gekromd is.

We moeten terug naar Einstein. Alle beweging is relatief, alleen het licht heeft altijd en overal dezelfde snelheid van (afgerond) 300.000 km/sec. Ongeacht de snelheid van de waarnemer. Raar is dat. Stel je raast zelf met de helft van de lichtsnelheid een foton (lichtdeeltje) tegemoet, dan verwacht je een snelheidsverschil van 450.000 km/sec te meten, anderhalf keer de lichtsnelheid. Maar dat is niet zo, je meet altijd 300.000 km/sec. De lichtsnelheid is absoluut. Hoe weet men dat eigenlijk? In 1887 voerden twee natuurkundigen een beroemd én mislukt experiment uit, het Michelson-Morley experiment. Ze waren op zoek naar iets anders, zoals zo vaak in de wetenschap, ze hoopten door het aantonen van het bestaan van de mysterieuze ether te bewijzen dat de aarde niet stilstaat. Met een interferometer maten ze de snelheid van invallend sterlicht op verschillende momenten van de dag, zodat het de ene keer evenwijdig aan de aardbaan gemeten werd en de andere keer dwars erop (zie plaatje hieronder). Er was echter geen verschil! Dat kon leiden tot twee conclusies: óf de aarde staat toch stil, óf de lichtsnelheid is altijd hetzelfde. De eerste conclusie was op grond van waarnemingen en andere experimenten niet waarschijnlijk, dus resteerde de absoluutheid van de lichtsnelheid (en de ether bestond niet). Het Michelson-Morley experiment wordt nog steeds herhaald met steeds verfijnder apparatuur. Altijd opnieuw worden de eerdere uitkomsten bevestigd: de lichtsnelheid is de enige absolute snelheid in het universum.

Dit feit vormde een van de belangrijkste uitgangspunten voor Einstein toen hij zijn speciale relativiteitstheorie ontwikkelde. Hoe verklaart deze theorie de onveranderlijkheid van de snelheid van licht? Doordat ruimte en tijd relatief zijn vanwege twee fenomen: lengtecontractie en tijddilatatie: hoe sneller iets beweegt, hoe korter het wordt, en hoe langzamer zijn tijd verloopt. Beide vinden tegelijk plaats, ruimte en tijd zijn nauw verweven in één entiteit: ruimte-tijd. Het heeft merkwaardige gevolgen: bij de lichtsnelheid staat de tijd stil. Sneller kan dus niet. (Terzijde: volgens sommigen kan het wél en wordt de richting van de tijd omgedraaid. De meeste fysici geloven niet dat dat kan, omdat dan de wet van causaliteit - oorzaak→gevolg - geschonden wordt en ook de 2e Wet van de Thermodynamica). Een ander gevolg is dat in het universum gelijktijdigheid niet bestaat.

Het heelal ziet er dus volkomen anders uit dan we in ons kleine Aarde-hoekje gewend zijn. Dat is een goed uitgangspunt om over de zwaartekracht te gaan praten, maar dat doe ik een volgende keer, ik heb al genoeg van de lezers en mezelf gevergd.

Opnieuw een dag van zon, flink harde wind en af en toe een bui. Ook aan de kust waait het nog flink. Ik weet niet of Wiger & Arina toch vandaag uit Scheveningen vertrekken. Ook voor ons nadert de vertrekdatum snel. Daarom werk ik alvast de computerhygiëne van mijn reserve-laptop bij. Ans gaat naar haar moeder en naar de tandarts. Ik begin in een boek over peak oil, daarmee bedoelt men het moment waarop de oliereserves niet meer toenemen. Uiteraard verschilt men daarover sterk van mening maar velen verwachten de piek voor 2030. In welke mate biedt duurzaam geproduceerde energie dan voldoende alternatief?

Om twee uur gaat de bel. Onze vriend Herman U. komt theedrinken. We hebben hem sinds ons vertrek medio april niet meer gezien. Terug naar boven

Een poging om weer te geven wat niet weergegeven kan worden: ruimte-tijd

Woensdag 13-08-2014

De lichtsnelheid is de enige absolute snelheid in het universum. Alle andere snelheden zijn lager en relatief. Ruimte en tijd zijn relatief. Gelijktijdigheid bestaat niet. Iedere keer opnieuw vind ik die waarheden verbluffend. Zijn het waarheden? Ik denk het wel, zo zit de boel dus in elkaar. Is het heelal bedacht? Daar zijn geen aanwijzingen voor, maar we weten het niet. Wat heb je eraan? Dat weten we ook niet. Het streven naar kennis bevredigt enigszins de behoefte te weten hoe alles zit, maar het stilt die niet. Pascal voelde er angst door: 'Le silence éternel de ces espaces infinis m'effraie', schreef hij. Die angst heb ik ook wel gevoeld, lees mijn roman, maar nu voel ik dat niet zo.

In het universum staat niets stil, alles is altijd onderweg in één machtige, rusteloze maalstroom. Zelfs ruimte-tijd is dynamisch, gekromd door de voortdurende veranderingen in de schikking van massa, energie en impuls. Alles beweegt in ruimte-tijd en moet die krommingen volgen. Zo ontstaan versnellingen, niet door iets als zwaartekracht maar door de ruimte-tijd zelf. 'Gekromde ruimte-tijd geeft gekromde banen.' De zwaartekracht bestaat daarom niet, zegt Vincent Icke. '"Zwaartekracht" is een historische term voor de gevolgen van de structuur van ruimte-tijd.' De appel valt niet op het hoofd van Newton, de kromming van ruimte-tijd dwingt ze naar elkaar toe.

Opnieuw een redelijke zomerdag. Ik loop voor de boodschappen de stad in. Op de markt zijn de terrassen vol bezet. In de drie boekhandels lezen ze beslist de lokale krantjes, want mijn boek ligt opeens weer op prominente plekken. Mooi zo. Boekhandelaar Ro van De Mandarijn heeft een leuk idee: hij wil alle titels van de longlist van de Anton Wachterprijs op zijn tafel te leggen. 'Welke zijn dat, Tom?' Dat weet ik niet; daarom stuurt hij een mailtje naar het secretariaat van de prijs. Ik ben uiteraard zelf ook benieuwd.

Om vier uur vallen de dochters van Ans binnen met hun aanhang en kinderen. Teruggekeerd van vakantie. Onze logé Loetje is erg blij en gaat van aandoening op zijn rug liggen. Onze kamer is vol verhalen. Gezellig. Terug naar boven

De ingang van Jachtwerf Rexwinkel in Numansdorp

Donderdag 14-08-2014

Vanmorgen rijd ik naar Jachtwerf Rexwinkel in Numansdorp (foto hierboven) voor een bezoekje aan Fons. Onderweg vallen korte, felle regenbuien. Bij de afrit van de A 29 is een groot tuincentrum van Intratuin. Ik koop er twee solar tuinlampjes voor € 2,99 per stuk. Wat is dat spul in de loop van de jaren goedkoop geworden. Ze zijn bedoeld om over tien dagen mee te nemen naar de boot, als reserve voor mijn fameuzen kabouterlampjes bovenop het buizenframe voor de zonnepanelen. (Kabouterlampjes? Wie ze niet kent, kijke op deze foto). Het is leuk Fons terug te zien in de vertrouwde ambiance van de werf.

'Volgend jaar hopen we aan het eind van het seizoen hier weer terug te komen', zeg ik.

'Plaats genoeg', zegt Fons. 'Vraag maar aan Waldi.'

Waldi Widmer, ik herinner me hem goed. Destijds eigenaar van de jachtwerf. Hij verkocht hem een paar jaar geleden aan Benno & Judith Rexwinkel, maar hield de jachthaven.

Fons geeft me een filterkokertje mee voor een van de Jabsco pompjes, dat ik had laten vallen op en dat op een onbereikbare plaats in de bilge belandde. Ook legt hij nog eens uit hoe ik kan vaststellen of de beluchter van onze dieselmotor lekt bij starten. Maar Fons gelooft niet dat het de oorzaak van onze lekkage is, hij gaat ervan uit dat het toch om de uitlaatdemper/waterslot gaat.

Terug in de auto rijd ik met enige nostalgie even langs de jachthaven. Het grasveld met het kinderspeeltuintje, de steigers, de afgemeerde jachten, het ziet er allemaal verregend en somber uit. Toch hebben we hier mooie tijden gekend toen we pas samen waren. Zullen we over een dik jaar hier weer terug zijn met onze boot?

Net voor de lunch ben ik weer in Gorcum, waar vrijwel geen regen is gevallen. Ans heeft alles gestofzuigd en gedweild om van de hondenharen af te komen. Ik ga voort met het versturen van uitnodigingen voor de boekpresentatie van deel 3 in november en heb even contact met Jan-Willem, mijn uitgever. Hij heeft een plan om op die dag met een speciale aanbieding te komen van alle drie delen van de cyclus.

In een toespraak op de Krim zegt Poetin dat hij geen conflict wil met de rest van de wereld. Zijn woorden zijn dubbelzinnig: we moeten niet aansturen op confrontatie en oorlog, zegt hij, maar consolideren en mobiliseren. Waarom mobiliseren als je geen oorlog wilt? Er ligt een legermacht van 45.000 man langs de russisch-oekraïense grens. Tegelijkertijd dreigt een mysterieus hulpkonvooi van honderden witgeschilderde legervrachtwagens illegaal de Oekraïense grens te passeren, op weg naar het belegerde Loegansk. De trucks zijn bemand door 'vrijwilligers' van een naamloze organisatie. Ook zijn er berichten dat er militaire vehikels meerijden. Velen vrezen een moderne variant van het Paard van Troje. Zo gek zal Poetin toch niet zijn? Ander nieuws, mogelijk relevant voor ons: deze week pikte de Spaanse kustwacht in de Straat van Gibraltar zo'n 1200 migranten op van rubberboten. Nog zo'n ontmoeting als in september 2009 willen we graag vermijden. Terug naar boven

Vrijdag 15-08-2014

Gisteravond lekker gegeten bij Aziatisch restaurant 'Mandarijn' in de Arkelstraat. We kiezen het zogenaamde Authentiek Aziatisch Menu van vier gangen. 'Mag het een beetje sterk gekruid?', vraagt de bedienende dame. Wat ons betreft graag. We drinken er jasmijnthee bij. De schotels zijn heerlijk: o.a. garnalen met kerrysaus en stukjes ossenhaas in een mandarijnsaus. Terug thuis kijken we op DVD naar de film 'Noah' uit 2014, een filmische verbeelding van het gelijknamige bijbelverhaal. Ik vind het een beroerde film, een aaneenschakeling van bombastische onzin die me af en toe in schateren doet uitbarsten, juist op momenten waarop dat duidelijk niet de bedoeling is. Een schip - de ark - dat onmogelijk kan drijven en technologie die er in de tiende generatie na Adam & Eva onmogelijk kon zijn. Curieus, er komen totaal geen zwarte mensen in voor. Zo moet je er niet naar kijken, vindt Ans. Ik kan het niet helpen, zeg ik, wat een flauwekul.

Na afloop kijk ik nog even in de email-postbus. Een teleurstelling. Er is bericht van boekhandelaar Ro van Doesburg (De Mandarijn). Hij wilde immers de titels van de longlist van de Anton Wachterprijs op een tafel in zijn winkel leggen. Van het secretariaat van de prijs kreeg hij een email terug met het bericht dat er wellicht een misverstand is gerezen: 'De lijst met ingekomen titels is 93. De heer Zijlstra zijn boek is één van de 93 titels op deze lijst. Er wordt vanuit deze lijst een shortlist opgesteld door de jury. Dat zal rond eind augustus/begin september zijn.' Wat een domper, heb ik me zo vergist? Ik ga het toch even nakijken. Op de website van de AW-prijs is toch duidelijk sprake van een longlist: 'De longlist wordt kort na 1 juli bekend gemaakt. De bekendmaking van de shortlist wordt door de jury bepaald.' En welk bericht kreeg ik jl. 7 augustus? 'Uw boek staat op de longlist. Het totaal aantal inzendingen is 93.' Tja, het is inderdaad voor twee interpretaties vatbaar, maar naar mijn idee is er een verschil tussen 'een lijst met ingekomen titels' en een 'longlist'. Ach, ik zou die prijs toch nooit gewonnen hebben. Zat ik maar aan boord. Ik ga naar bed.

Vanmorgen vroeg bel ik een journalist af van Dagblad AD-Rivierenland, die me om 11 uur zou komen interviewen. Dat van die longlist klopt niet, zeg ik, dus er is geen nieuws. Maar hij wil toch komen. 'U hebt al zolang niet meer in onze krant gestaan.' Vooruit dan maar, het is per slot goed voor mijn boek. Ans gaat met haar dochters en de kleine Vajèn naar haar moeder in Lexmond. Voor ze vertrekken speel ik nog even dokter en kijk naar het licht ontstoken rechterteentje van het kind. Hm, ziet er niet alarmerend uit. Tegelijk staat de reporter voor de deur, Michiel Straub. 'Voor het laatst stond u in 1999 in ons blad', zegt hij. Toen vertrok ik bij Rivas. We praten gemakkelijk een uur vol. Dan staat de fotograaf voor de deur, die een foto van me maakt met de haven op de achtergrond, juist als er een stalen kotterjachtje passeert. Staat allemaal morgenochtend in het AD-Rivierenland.

Na het interview drink ik koffie bij Ro in de winkel. Hij vindt ook dat men bij de AW-prijs de term 'longlist' onzorgvuldig hanteert. 'Trek het je niet aan.' We besluiten het er niet meer over te hebben. Tijdens ons gesprek valt er buiten op straat een stortbui; snel halen we de krantendisplay en de molens met kaarten binnen. Er loopt er een dame aan die een cadeautje zoekt voor haar zwager, 'een filosofisch boek.' Tja, die ligt voor het inschieten en even later verlaat ze de boekhandel met een gesigneerd exemplaar van mijn deel 1.

Thuis scan ik het nieuws. Het Russisch hulpkonvooi wordt nabij de grens bij Loegansk doorzocht door Oekraïense douaniers en het Rode Kruis. De vrachtwagens zijn lang niet vol. 'Dat is om bij uitval de lading in andere trucks over te kunnen laden', verklaren de Russen. Hm, het klinkt tegelijkertijd plausibel en verdacht. Er zijn berichten dat de situatie in de belegerde stad minder ernstig is dan eerder gezegd werd, en er zijn meldingen van een sluipende invasie van Russische pantserwagen in Oekraïne. Het lijkt dezelfde geniepige manier waarop Poetin de Krim liet bezetten en de wereld voor een fait accompli stelde. Terug naar boven

Gerben Budding speelt op het Bätz-Witte orgel in de Grote Kerk

Zaterdag 16-08-2014

Gisteravond de laatste avond van de Gorcumse Orgelzomer bijgewoond. Er zijn wat meer toehoorders dan de andere keren. Ik schuif in een van die Spartaanse kerkbanken. Toevallig ligt er een kussentje, waar ik dankbaar op plaats neem. Zeker vergeten door een kerkganger. Op de slotavond van de serie speelt Gerben Budding, de vaste bespeler van dit orgel (zie foto hierboven). Het programma bevat werk van Bach (BWV 540), zijn zoon Carl Philip Emanuel, Dupré en de 2e Orgelsymphonie van Widor. Ik verzink aangenaam weg in de klankzeeën die door het hoge middenschip van de kerk spoelen. Een keer kijk ik rond; de meeste mensen zitten in zichzelf gekeerd geconcentreerd te luisteren met gesloten ogen. Budding speelt uit de Vêpres du commun des fêtes de la Sainte-Vierge van de Franse orgelcompnist Marcel Dupré (1886 - 1971), leerling van Widor, een drietal koralen die me verrassen, Avé maris stella I t/m IV. 'Gegroet, ster van de zee.' Mooi! De 2e Symphonie van Widor viel me tegen, misschien moet ik hem vaker beluisteren. Het stuk telt zes delen, Widor trok zich weinig aan van de traditionele structuur met vier delen. Het Salve Regina maakte overigens wel indruk op me.

Thuis kijk ik nog even naar het nieuws. Veel ophef over niet-bevestigde berichten dat Oekraïense troepen Russische pantserwagens hebben aangevallen.

De ochtend begint zonnig. Ik verstuur nog een aantal uitnodigingen voor mijn boekpresentatie, daarna gaan we samen boodschappen doen in de binnenstad. Bij Ro's boekhandel kopen we het AD-Rivierenland van vanochtend. Het interview staat erin met een grote foto (zie hier). Na de Citymarket, de Marokkaanse groenteboer in de Westwagenstraat strijken we neer op het overkapte terras van Hugo. Daar kan ik het wat beter bekijken terwijl buiten op de markt een malse regenbui neerplenst. Ik schrik van het formaat van de kopregel: 'Ik móest gaan schrijven'; waarom zo groot? Op de foto lijkt het alsof ik onder mijn rechteroksel nat van het zweet ben. Dat is vertekening door schaduw, kan niet anders, ik transpireerde totaal niet. Het tekstgedeelte over mijn bemoeienis met Jansen Steur is te summier naar mijn zin, maar de interviewer kreeg niet meer ruimte, zei hij me gisteren. Enfin, in elk geval prima publiciteit voor mijn boek. Als het weer droog is, lopen we langs Het Kruidvat in de Hoogstraat voor zakken suikervrije dropjes voor aan boord.

Later - het is weer droog en zelfs wat zonnig - drink ik koffie bij Rijk & Joke. De ontmanteling van hun mooie boekenantiquariaat bereikt nieuwe graden van desolaatheid. Ik bezwijk voor de twee kloeke delen van Arthur Schlesingers beroemde boek over de Kennedy-periode 'De duizend dagen' (Paris, 1965). Een must have voor slechts € 6,50 (samen) Omdat de boekhandel toch leeg moet neem ik ook nog zeven deeltjes J.M.A. Biesheuvel (samen) mee. Voor niet meer dan 5 euro (alles samen) heb je dan vrijwel het volledig oeuvre! Als ik met al die boeken thuiskom, moppert Ans. 'We groeien hier helemaal dicht met boeken', zegt ze. Tja, dat lijkt me heerlijk. Zometeen ga ik even naar Heukelum, afscheid nemen van mijn goede vriend Inge. Terug naar boven

Passageweather prognose voor morgenochtend met de route van Wiger & Arina erin getekend. Bij het kruisje ligt Inverness

Zondag 17-08-2014

Vanmiddag eindelijk bericht van Wiger & Arina. We begonnen ons al een beetje zorgen te maken. Wiger meldde aan de telefoon dat ze vanmorgen in Peterhead waren binnengelopen en dat het slecht weer was. Ze waren vier dagen verwaaid in Scheveningen blijven liggen. Dus zijn ze pas afgelopen woensdag vertrokken. Onderweg veel wind, soms tegenwind of helemaal geen wind. Omdat de dieselvoorraad begon op te raken, liepen ze Hartlepool aan de Engelse oostkust aan om te tanken. Het is nu vanaf Peterhead nog ruim 80 zeemijlen naar Inverness aan de ingang van het Caledonisch Kanaal. De komende dagen staan er voornamelijk harde tot stormachtige winden uit het noorden. Pas woensdag zal de wind afnemen en dan kunnen ze om de duinenkaap van Rattray Head de grote Moray Firth invaren. Op zijn vroegst zijn ze woensdagavond laat in Inverness. Hiernaast een prognose van Passageweather voor morgenochtend. Ik heb hun route vanaf Scheveningen erin getekend.

Hier is het vandaag een grijze, winderige dag met vlagerige regen. Het is kil, zelfs in huis. We blijven binnen en lezen veel. Ik heb een boeiend boek over peak oil, het moment waarop de winbare olie- en gasvoorraden teruglopen en de productie de vraag net meer kan bijhouden: "Uit de olie', Jeremy Legett (Jan van Arkel, 2014). Een onvermijdelijk moment, omdat de fossiele voorraden eindig zijn, maar wanneer komt dat moment? Velen verwachten het voor 2030, anderen eerder. De olieprijzen zullen dan de pan uitrijzen en hebben we dan voldoende duurzame alternatieven ontwikkeld?

Vanavond halen we Indisch eten bij Warung Janny in de Burgstraat. Tessa en Vajèn komen meeëten. De situatie in Oekraïene is onduidelijk. Vanmorgen schoten separatisten een Mig 29 van de Oekraïense luchtmacht neer. Het leger zou een politiebureau in Loegansk op de separatisten hebben veroverd. Een aantal vrachtwagens van het geheimzinnige hulpkonvooi van de Russen zou nu bij de grens zijn aangekomen.

In Alicante, waar we komende zondag heen zullen vliegen, werd vandaag een Nigeriaanse man in quarantaine gesteld voor verdenking op ebola. Uiteraard voor onszelf geen directe reden tot zorg, maar we zullen het wel in de gaten houden want die man liep er al een tijdje rond.  Terug naar boven

Maandag 18-08-2014

Leuke uitzending gisteravond van VPRO's Zomergasten met wiskundige en wetenschapsjournaliste Ionica Smeets. De revival van de tegenstelling tussen alpha's en bèta's verbaast me overigens een beetje, zo scherp is die helemaal niet. Je kunt eerder zeggen dat veel mensen de intellectualiteit schuwen die er dwars doorheen loopt. 'Allemaal veel te moeilijk', een houding die waarschijnlijk zijn oorzaak heeft in slecht onderwijs en ongeïnspireerde docenten. Overigens erg leuk om de beroemde natuurkundige Richard Feynman eens in levende lijve te zien en ook het stokoude stelletje van de Vromans in een filmpje dat niet ver voor zijn dood was opgenomen. Over de verhouding van politiek en wetenschap zei Smeets: 'Politici weten er niks van. Wetenschap interesseert ze niet.'

Afgelopen week keken we op DVD naar de muziekfilm 'Tous les matins du monde' (1991) over de enigmatische Franse gambist en barokcomponist Monsieur de Sainte Colombe (ca. 1640 - circa 1690/1700). Is dat nou een alpha- of een bètafilm? Moeilijk te zeggen. Ik genoot in elk geval van de traag verlopende film, traag omdat er veel en prachtig gamba in gespeeld wordt. Er is weinig over hem bekend, zelfs zijn naam staat niet vast. Hij zou een zevende snaar aan de gamba toegevoegd hebben, waardoor het instrument meer diepte kreeg. De zoon van de steeds vadsiger wordende Gérard Depardieu speelt er de rol in van de jonge componist Marin Marais. In het verhaal weigert Sainte Colombe lang om hem als leerling aan te nemen, omdat hij de gamba niet begrijpt, maar ook omdat een van Colombe's dochters op hem valt.

De gamba-muziek van Colombe is zó ontzettend mooi dat ik meteen een CD ermee bestelde. Inmiddels ontving ik die, 'Sainte Colombe, Retrouvé & Changé, Seven strings and more' van de Duitse gambiste Hille Perl op Deutsche Harmonia Mundi. Die speel ik al dagen achtereen af.

Het weer is wisselvallig en zeer winderig. Sommige schippers in de sluis worden er chagrijnig van, getuige de ruzies die af en toe uit de sluiskolk opstijgen. Ze hebben allemaal haast om binnen te komen, het is kennelijk niet aangenaam op de rivier. Ans gaat naar haar moeder in Lexmond en ik blijf binnen en lees. In de loop van de middag doe ik al mijn aandelen in oliemaatschappijen van de hand. Je kunt niet een boek over Peak Oil lezen en die stukken in je portefeuille houden. Ik vind het verhaal over de dreigende koolstofbubbel geloofwaardig. Nee, ik ga in groene energie! Terug naar boven

Een bord langs de A27 (foto vanuit de Q-liner)

Dinsdag 19-08-2014

Vannacht een fiks onweer met harde regen. Ik sliep er dwars doorheen en hoorde het later van Ans. Vandaag is Rommert jarig, mijn oudste zoon. Hij wordt 27. Reden om hem even op te zoeken in Utrecht. Een paar minuten na tienen rijd ik met de Q-liner over de A27. Een halfuurtje later loop ik door Hoog Catharijne naar het Vredenburg. Dwars door de binnenstad, dierbaar uit mijn studentenjaren en uit mijn romancyclus. Over het Neude, de Voorstraat en de Biltstraat, kom ik bij de Poortstraat. De wijk Wittevrouwen. Achterin woont Rommert in een studentenhuis op de hoek met een zijstraat. Hier liggen vele van mijn voetstappen. Juist sjouwt een bebaarde jongeman een bak met planten naar buiten en stort hem leeg in een vuilnisbak. Zie ik dat goed? Hennepplanten? Tsss... De jongen wijst me een steile draaitrap op. Het huis zit raadselachtig in elkaar, de volgende trap draait een hele andere kant op. Daar tref ik mijn zoon en kus hem. Ja, zegt hij, die bakken hadden we op het dak staan, maar toen werd de huisbaas kwaad want we hebben alsmaar lekkages. Je kunt je er iets bij voorstellen.

Ik loop achter hem aan door een vuil mini-keukenkeukentje, waar een aardig meisje eieren staat te bakken. Ze kijkt me glimlachend aan en vraagt of ik ook een eitje wil? Dank je vriendelijk, zeg ik. Ik reik Rommert de fles wijn aan, die ik heb meegebracht. De rest staat op je bankrekening, zeg ik. Even later drinken we koffie. Ik kijk rond in het kamertje, niet veel meer dan een hokje van 3 x 3 meter. Inderdaad, de bende die ik verwacht had, onopgemaakt bed, stapeltje vuile borden op het bureautje, maar toch is het aardig. Aan de muur hangen drie gitaren. Zijn schrijf- en studeerplek is bij het raam. Er is een groot beeldscherm aan de muur, het ziet er prima uit, die werkplek. Je kunt je linkerarm op de vensterbank leggen en er is uitzicht over de achtertuintjes van de huizen aan de Poortstraat. Helemaal niet slecht (zie foto hier). Ja, zegt Rommert, dit is mijn favoriete plek, mijn troon.

Een uur lang zitten we gemoedelijk te praten. Af en toe klettert een flinke regenbui buiten het raam over daken en tuinen. Het gaat goed met Rommert, ik kan het zien. In de tweede helft van oktober hoopt hij zijn masterstudie af te maken; nu werkt hij hard aan zijn eindscriptie. Het is moeilijk om te verhinderen dat het alsmaar uitdijt, zegt hij, hij hoeft maar 10.000 woorden te hebben. Dat valt niet mee, net als ik heeft hij een forse accoladedrift. Met zijn bedrijfsactiviteiten gaat het goed; er zijn opdrachten tot het eind van dit jaar. Af en toe treedt hij nog op als singer-songwriter met eigen songs. Actieve jongen, mijn zoon.

Tegen half twee neem ik afscheid. Aan het begin van de Poortstraat krijg ik een onweersbui over me heen. Ik knoop snel mijn lange regenjas dicht. Na de singel neem ik het Lucas Bolwerk. De schouwburg wordt verbouwd, zie ik. Voor het sociëteitsgebouw van studentenvereniging Unitas staan aspirant-studenten in de rij voor de inschrijving, net als vroeger en net als in deel 1 van mijn boek. Om de hoek is de Nobelstraat met de vroegere nachtkroeg 't Pandje, die ook door mijn hoofdpersoon Lucas gefrequenteerd werd. Zo te zien is men bezig het etablissementje te verbouwen. Ik blijf staan en neem een foto (zie hier), het is of ik door mijn boek loop, eerder nog dan door mijn leven. Bij de Hema op de Oudegracht eet ik, jawel, een halve rookworst met tomatenketchup. Terug naar de Q-liner. Hij komt al na vijf minuten aanrijden bij de halte op het Jaarbeursplein. Onderweg geeft een reclamebord langs de A27 reden tot peinzen (zie foto hierboven):

Wie in de Zoon van God gelooft,

heeft eeuwig leven

Logisch gesproken zit er meer in die slogan dan op het eerste gezicht lijkt. Want wie in de Zoon gelooft, moet immers de Vader erbij nemen. Zonder vader geen zoon. Redekundig gesproken is de tekst niets anders dan bijvoorbeeld 'Wie met X poetst, heeftt parelwitte tanden.' Reclame dus. Als reclame niet brengt wat het belooft, kun je het voorleggen aan de Reclamecodecommissie. Een kritisch oordeel zal de commissie bij die eerste slogan niet lukken, al is het maar omdat niemand kan vaststellen of een overledene inderdaad het eeuwig leven deelachtig werd.

Weer thuis vind ik een mailbericht van mijn advocate. Het Centraal Medisch Tuchtcollege heeft de mondelinge behandeling van de beroepszaak over mijn optreden rond Jansen Steur voorlopig vastgesteld op 16 december. Mooi, dat is ruim nadat we terug zijn van de boot. Buiten op de sluis en in de haven wisselen felle regen en zonneschijn elkaar af. Boven de huizen aan de Kriekenmarkt staat een fraaie regenboog. Het is de koudste 19e augustus in 90 jaar. Ondertussen heeft de wereld niet stil gestaan. De verdenking op ebola bij een man in Alicante blijkt loos alarm, evenals een tweede geval in Berlijn. Het tijdelijk bestand in Gaza is verbroken door het afvuren van raketten door Hamas op Israël. In het centrum van het rebellenbolwerk Loegansk wordt zwaar gevochten. Terug naar boven

Woensdag 20-08-2014

Het beginsel van peak oil is uiterst simpel (zie hierboven). Het begrip werd al in 1956 ontwikkeld als wiskundig model door de Amerikaanse geofysicus Hubbert, die bij Shell werkte. De fossiele voorraden olie zijn eindig. Dat staat vast, het gaat erom hoelang de jaarlijkse olieproductie het jaarlijks verbruik kan bijhouden. Dat hangt uiteraard af van hoeveel winbare reserves er in de aardbodem zitten en van de kosten om ze eruit te halen en op de markt te brengen. Optimisten veronderstellen dat er voortdurend voldoende nieuwe bronnen worden ontdekt, zowel conventionele als onconventionale (schalie-olie, teerzanden, diepzee-olie, polaire olie, e.d.). Het is erg duur om die uit de grond te halen, maar als de olieprijzen maar voldoende stijgen, dan zijn die bronnen exploitabel. Ze zouden idealiter toereikend moeten zijn tot het moment dat andere energiebronnen het kunnen overnemen (kernfusie, duurzame energie). Dat is uiteraard pure speculatie, want niemand kan de toekomst voorspellen.

Aan de andere kant geloven velen dat peak oil heel dichtbij is. Jeremy Legget, de auteur wiens boek 'Uit de olie' (Jan van Arkel, 2014) ik momenteel lees, heeft de stellige overtuiging dat piekolie tussen 2015 en 2020 zal liggen. Tja, ook dat is - hoe uitvoerig beredeneerd ook - eveneens een speculatie. Hoe merk je of peak oil bereikt is? Als het gebeurt, dan weten we het pas achteraf. Het zal leiden tot een sterke stijging van de olieprijzen. Vandaag is de prijs van een vat Brent Crude Oil 101,56 dollar en de prijs daalt al maanden licht.

Welke effecten heeft peak oil nog meer? Daarover speculeert Legget het volgende: 'Het moment van piekolie zelf zal de crash niet ontketenen. Het is de perceptie van piekolie die de crash in gang zal zetten.' Dat lijkt nogal wiedes, maar vergeet niet dat er aan die perceptie onzekerheden zullen kleven. Is er werkelijk sprake van piekolie of is het een hype? Lastig, kijk maar naar de gang van zaken rond de rommelhypotheken en de credietcrisis, het kan wel een paar jaar duren voor het duidelijk is. De olieproducerende landen zullen geneigd zijn hun productie voor eigen gebruik te reserveren en de export te verminderen of zelfs stil te leggen. Nu al geloven velen dat bijvoorbeeld de Saoedi's geen functionele reservecapaciteit meer hebben. Er ontstaat paniek op de markten, de beurzen kelderen ineen, nieuwe, onconventionele bronnen kunnen niet zomaar ineens veel meer gaan produceren, alternatieve bronnen schieten tekort, en in advocatenkantoren wrijft men zich in de handen. Dat is nog maar het begin. Een diepe recessie volgt met alle fenomenen die erbij horen: massale werkeloosheid, demonstraties, conflicten tussen staten over het uitblijven van olieleveranties en het veiligstellen van schaarse oliebronnen, je moet er niet aan denken. Het Pentagon zou zelfs een plan klaar hebben, aldus Legget, om de belangrijkste olievelden op het Arabisch schiereiland te bezetten als de Saudi's de export staken.

Tja, een ernstige zaak maar wat moet je ermee? Investeren in duurzame energie, dat staat voor mij wel vast. Onze regering is daar niet erg actief in, misschien denken ze dat we voorlopig voldoende aan ons aardgas hebben. Duitsland is met zijn Energiewende vele jaren vooruit. Of het tot peak oil kort of lang duurt, het versneld ontwikkelen van energie uit water, wind en zon is bijzonder wenselijk. Mijn aandelen in oliemaatschappijen heb ik gisteren van de hand gedaan en ervoor in de plaats ga ik in groene energie!

Vanaochtend redelijk veel zon. Terwijl Ans haar moeder bezoekt, haal ik haal nog wat beleg voor op de boterham. Niet teveel, we moeten zorgen dat de koelkast leeg is als we vertrekken. 's Middags vallen zware regenbuien. Straks komt onze oud-collega Ria P. een borreltje drinken. Terug naar boven

Regenboog over de daken van de huizen aan de Kriekenmarkt

Donderdag 21-08-2014

Door het sterk wisselvallige weer zagen we deze week nogal eens regenbogen over de stad. Van een maakte ik een foto (hierboven). Ik herinner me levendig dat mijn ouders me ooit vertelden van de bekende pot met goud, die je aan het uiteinde kon vinden. Het was in de jaren '50, we woonden in het dorp Huizum bij Leeuwarden. Vol goede moed toog ik op weg en liep de hele Tijnjedijk af, tot ik bij het zigeunerkamp kwam dat daar vroeger was. De regenboog stond er nog, hij welfde zich majestueus over de weilanden die zich uitstrekten tot aan het Van Harinxmakanaal. Daar zag ik ook het uiteinde, nog net zo veraf als toen ik nog voor ons huis stond. Maar die pot met goud zou ik vinden! Door de kletsnatte weiden sjouwde ik verder, de modder klonterde aan mijn klompen. Een uur later was ik bij het kanaal. De regenbui was weg en de pot met goud ook, ik besefte dat het moeilijker was dan ik had gedacht. Later heb ik het nog een paar keer geprobeerd, maar ik herinner me niet meer wanneer en waarom ik het heb opgegeven.

De foto hierboven nam ik door een van de vensterruiten; zonder flits, anders zie je niets door de weerkaatsing in het glas. Daar heb je weer zoiets: weerkaatsing. Doe het licht in je kamer aan. Ga niet te dicht bij het raam staan. Je ziet je spiegelbeeld in de ruit en je weet uit ervaring dat de mensen buiten je ook kunnen zien. Op school heb je natuurkunde gehad, dus je weet hoe dat komt. Een deel van de fotonen (lichtdeeltjes) wordt teruggekaatst en een ander deel gaat rechtdoor. Niets nieuws. Ja, dat denk je. Die fotonen zijn allemaal hetzelfde en ze komen van dezelfde plaatsen op je lichaam. Hoe komt het dan eigenlijk dat het ene foton weerkaatst wordt en het andere niet? Terwijl ze exact dezelfde weg naar het raam afleggen en het glas onder exact dezelfde hoek raken? De klassieke dynamica van Newton heeft daar geen antwoord op en bijna drie eeuwen later weet ik het nog niet. Kennelijk hebben in ons universum dezelfde oorzaken niet altijd dezelfde gevolgen! Nu zit je tot aan je nek in de quantumfysica waar niets meer zeker is en er alleen maar waarschijnlijkheden bestaan.

Vandaag is het ietwat minder wisselvallig dan gisteren. Het blijft de hele dag zelfs droog, zij het nipt. Elders in het land vallen buien. In de stad even wat boodschappen. In de winkel van Ro krijg ik koffie van Emmy. Even later komt de boekhandelaar zelf binnen. 'Je zult me een tijdje niet zien', zeg ik, 'we gaan weer varen.' Een wat oudere klant (van mijn leeftijd) vangt mijn woorden op. 'Zeilen?', zegt hij. Ik leg het uit en zijn blik verraadt gretigheid. Hoe vaak worden dromen verstoord? Ik ben erg blij dat we destijds gewoon vertrokken zijn. Die jaren kan niemand ons afnemen, zeg je dan, een merkwaardige zegswijze want die mooie jaren zijn onherrroepelijk voorbij al komen er meer, zo mag ik hopen.

Nog even langs de Blokker in de Arkelstraat. Af en toe kijk ik of er goede en goedkope CD's zijn. Jawel! twee CD's voor vijf euro, 'Für Anna Maria. Complete piano music' van Arvo Pärt (1935), gespeeld door Jeroen van Veen. Mooi zo, tevreden loop ik naar huis.

Thuis zoek ik naar het nieuws. De strafzaak in hoger beroep bij het Arnhems gerechtshof tegen Jansen Steur is uitgesteld, meldt De Stentor. De regiezitting zou over een maand plaatsvinden maar het wordt nu november. De reden: JS heeft een nieuwe advokaat (Peter Plasman) en die heeft meer tijd nodig om het omvangrijke dossier te lezen. Het kan dus wel even duren voor ik te horen krijg of ik misschien als getuige wordt opgeroepen (wat overigens in de strafzaak in Almelo niet gebeurde).

Er piept een SMS-berichtje binnen. Arina meldt dat ze over twee uur (dus om 14.00 uur) in Inverness zullen binnenlopen. Daarmee hebben ze het moeilijkste traject achter de rug. Nu alleen nog het Caledonisch kanaal en langs de kust naar het Crinan Canal. Op de weersites zie ik dat ze vandaag overvloedige regen hebben.  Terug naar boven

Eén van de immense vloot van Argo-meetboeien in de wereldzeeën

Vrijdag 22-08-2014

Opeens weer aandacht voor de 'hiatus', de periode sinds 1998 waarin de opwarming van de aarde lijkt te stagneren terwijl in de atmosfeer de opbouw van broeikasgassen doorgaat. Het is een geliefd onderwerp voor klimaatsceptici; zie je wel, het is gedaan met de opwarming, roepen ze. Maar laat je niet in slaap sussen. Ik schreef er eerder over, zie hier; toen ging het om een mechanisme in de Stille Oceaan. In Science staat vandaag een andere verklaring van de hiatus door twee klimaatwetenschappers van de Universiteit van Washington. Ze voeren het fenomeen terug op haperingen in het mechanisme van de wisseling van warm en koud zeewater bij Groenland. Dat geeft ophoping van de broeikaswarmte in de diepzee (net als in de Pacific bij dat eerdere mechanisme). Ik neem aan dat men er ditmaal het Noord-Atlantische deel van de termohaliene circulatie mee bedoelt, oftewel de Warme Golfstroom. Zo'n hapering was er ook in de jaren '50 van de vorige eeuw, een pauze in de opwarming die een paar decennia duurde en gevolgd werd door versnelde temperatuurtoename in de jaren '80 en '90, toen het wisselmechanisme weer op gang kwam. Een soort van inhaaleffect. De huidige hiatus is 15 jaar en kan ook nog even duren, denken ze, maar dan nemen de temperaturen in de atmosfeer opnieuw versneld toe met ernstige klimaatverstoringen tot gevolg. Misschien maken wij dat niet meer mee, maar onze kinderen wel. Het mechanisme werd al eerder als model geconstrueerd door het KNMI, maar nu het is voor het eerst gemeten door de vloot van duizenden Argo-meetboeien (robotsondes) in de wereldzeeën (zie hierboven). In de Middellandse Zee zijn er ook tientallen. Op onze zeiltochten hebben we ze nooit gezien, maar ze zijn dan ook een groot deel van hun meetcyclus diep onder het wateroppervlak.

De dag vangt aan met zon. Al gauw trekt de hemel dicht. Voor vandaag verwacht men veel regen, maar pas in de loop van de middag. Dat is jammer, want juist vanmiddag vaar ik als hulpschipper van de salonboot Dudok met een gezelschap de Linge op. Daarom sluit ik vroeg af. Terug naar boven

Schipper op de 'Dudok'

Zaterdag 23-08-2014

Gisteren ramde ik met de klassieke salonboot Dudok per ongeluk een motorjacht in de haven. Om half vier waren we vertrokken. Het was bewolkt maar droog, er woei een ferme zuidwestenwind. Beneden zat het gezelschap dat wij vervoerden gezellig te borrelen. We voeren de Linge op (foto hierboven). Onderweg kregen we telefoon: Berry Voet van 'Le Bon'Apart' was de bitterballen vergeten mee te geven. We spraken af dat hij ze in Arkel bij de bocht zou komen afgeven. Daar kwamen we vast te zitten, omdat het onder de oever ondiep is. Bovendien liep het gezelschap en masse naar het achterdek om te kijken. Gelukkig kreeg ik de boot weer los met veel gas. Voorbij het voetveer van Spijk keerde ik.

Terug naar Gorcum. Tja, en toen moest het schip in de smalle Lingehaven opnieuw gekeerd worden. Lastig, want de besturing is nogal ruw, subtiel gas geven is er niet bij. Bovendien heb je slecht zicht op het achterschip en zat ik met het hoge voorschip te dicht bij de deur van de 3e Waterkering, waardoor er niet voldoende ruimte was voor het wenden van de boeg. Een week of wat terug kreeg ik het verdorie moeiteloos voor elkaar. Nu ramde ik helaas een motorvlet in een van de boxen, omdat ik de draai niet rond kreeg. Ramde, nou ja, schampte. Pfff.. Terug naar tussen de sluisdeuren van de 3e Waterkering voor een tweede poging. Als ik het niet meteen opnieuw probeer, dacht ik, raak ik mijn zelfvertrouwen helemaal kwijt. Maar dit keer ging het goed.

Toen we de boot afgemeerd hadden, kwam de eigenaar van de motorvlet langs met zijn vrouw. Duidelijk pensionados. De man was erg boos.

'Ik deed het niet expres', zei ik.

'Meneer', zei de man, 'die boot is mijn alles.'

'Hij is toch niet gezonken?', wou ik vragen, maar ik hield het voor me want de man werd steeds kwader.

We namen de schade aan zijn boot op: die was miniem, er was wat van de donkerblauwe verf van zijn boeg afgeschuurd, twee kleine plekjes, niet de moeite (zie foto hier). Bij Dudok zat er wat van die blauwe verf op de rand van het achterschip.

Ik kreeg van Berry de verzekeringsgevens en een fles wijn voor de boze eigenaar. Die was al een beetje afgekoeld. Later gisteravond zaten hij en zijn vrouw in het restaurant te eten, dus ik vermoed dat Berry ze ook het fameuze 'Dudok-verrassingsmenu' had aangeboden.

Vanmorgen enige flinke regenbuien. In Santa Pola is het rond de 30 graden, zie ik. Ik haal de koffer uit de kelder en we beginnen met pakken. Vanmiddag schijnt de zon; terwijl Ans met Tessa en Vajèn op de markt bij Venezia een ijsje eet, haal ik wat laatste dingen om mee te nemen. O.a. broodbakmeel. Er is bericht van Wiger & Arina: ze varen op Loch Ness. Vanavond ons gebruikelijk diner op de avond voor vertrek bij Mykonos op de Langendijk. Terug naar boven

'Fairview' in Yrseke in 1999. In de kuip rechts achterin Erik de Haan, mijn toenmalige zeilmentor

Zondag 24-08-2014

Soms denk je terug aan je vroegere boten; hoe is het met het scheepje dat je eens dierbaar was en wie vaart er tegenwoordig in? Leuk; in het Gastenboek meldde zich Barbara G., de huidige eigenares van Fairview, mijn eerste boot die ik in september 1996 kocht van mijn vriend Herman U. (die daardoor de schuld van alles is, lees hier). Een Gib'sea 352 van toen zes jaar oud, hierboven staat een foto uit het voorjaar van 1999. Met die boot heb ik de fascinerende wereld van de zeilerij ontdekt en mijn eerste tochten gemaakt, in Zeeland, naar de Belgische kust en de Waddeneilanden, naar de oostkust van Engeland en naar Denemarken. Onvergetelijke jaren! Alle ervaringen waren nieuw voor me. In 2000 verkocht ik hem, we hadden met ons gezin een grotere boot nodig. Dat werd Tychè. Fairview werd Diederik en maakte met zijn nieuwe eigenaren een lange reis naar de Caraïben en de VS en keerde via de Azoren terug naar Nederland. Nu heet ze dus Bayou, een speelse naam voor een prima boot, inmiddels een oudere dame van 24 jaar oud. De huidige eigenares vindt het leuk, schrijft ze, om de vroegere avonturen van haar boot op mijn website te lezen. Ze staan in de rubriek Zeilverhalen.

Vandaag maken we serieus werk van het inpakken van de koffers. Buiten schijnt uitbundig de zon. Moeilijk is het niet, in feite is het routine en onze levens zijn overzichtelijk. Nog een keer in bad, straks kan het wekenlang niet meer. Ik bel mijn kinderen om afscheid te nemen. Gelukkig krijg ik ze alledrie aan de lijn. Ondertussen regent het buiten hard. Verder met de koffer inpakken, veel nemen we niet mee want het meeste lieten we aan boord. Ik lees de Hermans-biografie (deel 1) van Willem Otterspeer uit (De Bezige Bij, 2013). Een grondige en bij wijlen een indrukwekkende biografie, zeker het laatste hoofdstuk over de persoon van de schrijver en de mens Hermans.

Later scan ik het nieuws. De migranten-ellende in de Middellandse Zee vergt weer zijn tol. Gisteren verdronken 150 Somaliërs en Eritreeërs vijftig kilometer van de Libische kust. Vandaag redt de Italiaanse marine 73 migranten uit zee; in hun wrakke bootje lagen al 18 doden. Sinds eergisteren brachten de Italianen al 3500 mensen aan wal. Dit jaar kwamen er al meer dan 100.000, vorig jaar waren het 43.000. Doorgaans registreren de Italianen ze niet, zodat ze naar een ander Europees land kunnen doorreizen. Dat geldt dan als land van eerste aankomst en moet opvang regelen. Een complete volksverhuizing, zoals de geschiedenis er zoveel heeft gezien.

Straks om half vier rijden we met het autootje naar Barbara en laten het daar. Schoonzoon Michel brengt ons naar Eindhoven. Terug naar boven

Dulce in Marina Miramar, Santa Pola

Maandag 25-08-2014

De vlucht naar Alicante vertrok gisteravond op tijd van vliegveld Eindhoven. Onze vlucht was rustig en duurde 2 uur en vijf minuten. Even na acht uur geland, het was al donker. Buiten is het vochtig warm en benauwd. De koffers arriveren vlot en in de vliegveldhal kopen we een paar flessen water. Geen zin om straks nog de tanks te gaan vullen. Een taxi brengt ons voor 25 euro naar Marina Miramar in Santa Pola. het is hardstikke druk op de nieuwe boulevard, de restaurants zitten vol. We lopen met de koffers naar de D-pier. Ans heeft het plastic entree-kaartje paraat. Altijd weer een bijzonder moment om het scheepje terug te zien. Ze ziet er goed uit, alles lijkt in orde. We tillen de koffers aan boord. Binnen is ook alles okay, zo te zien. Een snelle blik op het display van de accubewaker leert dat de accu's vol zijn. Hulde aan de zonnepanelen. We pakken niet uit en koppelen alleen de walstroom aan om de ventilator (nog uit Israël) bij ons bed aan te kunnen zetten. De walstroom doet het verdomme niet. Na wat zoeken ontdek ik dat de aansluiting aan boord los ligt, geen wonder. Het is snel in orde. In de kuip is het minder benauwd dan binnen; we ontkurken een fles Rioja. Een uurtje later gaan we slapen, we zijn behoorlijk moe.

Een goed nacht gedraaid. Buiten is een stralende dag begonnen met een wolkenloze helderblauwe lucht. Vanmorgen pakken we de koffers uit en richten ons in. Ik tap de tanks vol met drinkwater en zet de pomp aan. Die doet het niet, de zekering op het grote paneel in de navigatiehoek springt uit. Wat nu weer? Kortsluiting? Op onderzoek uit. Na een paar keer aan/uitzetten en jutteren springt hij aan, maar het lijkt alsof hij geen water krijgt. Er gaat me een lichtje op, voor vertrek heb ik het filterkokertje eruit gehaald en schoon gemaakt. Daarbij liep nogal wat water af. Ik besluit om de 90-liter waterzak erop te zetten, die heeft een kortere verbinding met de pompt. Verdomd, al snel vult hij zich, het probleem is voorbij. Ging alles maar zo gemakkelijk. Ik plaats het kokertje dat ik van Fons heb gekregen in het fliterhuis en daarmee is het klaar.

Nu de fiets. Banden leeg, dus eerst opppompen. Daarna het kratje op de bagagedrager vastmaken. Naar de supermercado voor het ontbijt terwijl Ans de boot afspuit. Er heerst een topdrukte en nergens zijn karretjes of mandjes. Mensen staan ervoor in de rij bij de kassa's, als er iemand zijn spullen op de band heeft gezet, springen ze op het lege karretje of mandje. Pfff... ergens bij een niet in bedrijf zijnde kassa staat een karretje met afgedankte groente. Snel maak ik het leeg, de groente zet ik op de band en loop met het wagentje de winkel in. Brood, beleg, boter, sap, fruit, etc.

Terug op de boot. Kijk eens naar het anker, zegt Ans. Op het voordek zie ik dat het anker scheef ligt, het heeft een behoorlijke klap heeft gehad. De schacht is zelfs een beetje verbogen. Iemand is er fors tegenaan gevaren. De dader ligt op het kerkhof. Ik leg het met moeite weer recht, maar verder lijkt er niks stuk te zijn.

Om voor de hitte van de dag de zwaarste klussen achter de rug te hebben, halen we de buiskap en de bimini tevoorschijn. Het valt mee, een klein uurtje later hebben we schaduw. Gelukkig staat er een licht zuidoostenwindje. Uitvoerig ontbijt in de kuip. Daarna is het tijd om te rusten en het heetste deel van de dag kalm door te brengen. Zojuist hebben we thee gedronken. Nog wat klusjes en het testen van de apparatuur. Verslagje op de website maken; tergend hoe traag de internetverbinding is. Langzaam krijg ik wat nieuws op het scherm. Een konvooi Russische pantserwagens is ten zuiden van Donetsk de Oekraïense grens overgetrokken, bemand met Russische soldaten in kledij van separatisten. Het lijkt of ze een tweede front willen scheppen, met het doel het Oekraïense leger te verdelen en een corridor van Rusland naar de Krim te maken via de Oekraïense havenstad Mariopol. De brutaliteit van Poetin verbaast me opnieuw (als het bericht tenminste klopt) en als het waar is, dan zijn de rapen gaar. Het zou een escalatie zijn die het Westen niet over zich heen kan laten gaan.

Vanavond gaan we ergens op de boulevard tapas eten. Morgen de rest van de klussen en de boodschappen. Plus een prepaid SIM-datakaartje halen voor de dongel, om niet van lokale WiFi-netwerken afhankelijk te zijn. Woensdag op weg richting Gibraltar.  Terug naar boven

De zwarte slang bij de pijl komt van de kop van de beluchter af

Dinsdag 26-08-2014

Vanmorgen slaan we voorraden in bij de MasYMas-supermarkt achter de boulevard. Opnieuw is de hemel wolkenloos en strak blauw. Er staat flink wat wind uit zuidoost tot zuid, Bf 5, mooi zeilweer. Op het havenkantoor reken ik af. Pas morgenochtend voor ons vertrek zullen ze de meterstanden van water en elektra opnemen. Ook moeten we dan nog diesel tanken. Ik pak de fiets en zoek in het stadscentrum een mobiele telefoonwinkel. Op het kasteelplein is een Orange-shop. Wat moet je in die telefoonwinkels altijd lang wachten! Dat is bij ons ook zo en ik snap niet waarom ze nergens zitbanken neerzetten. Nu sta je een hele tijd in de rij te hangen. Kijk eens bij de KPN-winkel in de Gasthuisstraat, of de andere mobiele shops, overal staan mensen in ongemakkelijke houdingen te wachten. Enfin, als ik aan de beurt ben adviseert te verkoper, die moeizaam Engels spreekt, me een SIM-kaart van 1 Gb voor een maand te nemen, kosten een tientje. Aldus gedaan. Op de boot stop ik hem in de dongel en probeer verbinding te maken. Helaas, het lukt niet: 'Error code 628, de externe computer heeft de verbinding verbroken voordat deze tot stand kon komen.' In elk land heb je gezever voordat het lukt. Ik bel het nummer van een Engelse helpdesk bij Orange. De dame aan de lijn zoekt het uit: het blijkt dat de verkoper me alleen een prepaid SIM-kaart heeft verkocht, zonder hem op te laden met een bedrag. Stom. Dat vindt de dame ook. Nu moet ik er straks om vijf uur weer naartoe. Iets in mijn geheugen zegt dat me dit al eens eerder overkwam, in Italië of in Griekenland. Een ezel stoot zich...enzovoorts.

Tijd voor een paar klusjes. Allereerst schroef ik de stop uit de scheepsbodem en schroef het logwieltje erin. Daarna zet ik de afsluiters van de dieselgenerator open en schakel het bedieningspaneel aan. Merkwaardig: het LCD-display blijft blank terwijl alle LED-lampjes erboven wél branden: vijf groene en één rode. Dat heb ik nooit eerder gezien. De bedieningsknoppen doen niks. Een paar keer de zaak aan- en uitzetten helpt niet. Ik zoek het manual op maar dat vermeldt deze storing niet. Schuldbewust denk ik terug aan de kritische blik van Fons, toen ik hem vorige week op de werf opzocht en vertelde dat ik vorig seizoen geen één keer de generator had laten draaien. Enfin, de generator hebben we op deze reis niet nodig.

Dan de motor maar eens aandoen. Die start als altijd voorbeeldig. Ik zoek het derde slangetje van de beluchter op, dat mogelijk onze lekkage onder het motorruim veroorzaakt (al denkt Fons van niet). Het slangetje komt in de ruimte bij de schroefas uit. Inderdaad, Fons krijgt gelijk, er komt niets uit (foto hierboven). Dus komt het lekwater inderdaad van een gaatje in de uitaatdemper/waterlock. Overigens is de hoeveelheid in de bilge vandaag bij het starten en draaien van de motor minimaal. Daar komen we wel mee in Portugal.

Ik check de overige apparatuur: kaartplotter en GPS, radar, AIS, Navtex, het werkt allemaal. Om vijf uur fiets ik terug naar de Orange-shop. Die gaat echter pas half zes open, anders dan de helpdesk me vertelde. Enfin, ik krijg een andere verkoper en die vindt dat ik beter (en goedkoper) een andere SIM-kaart kan nemen. Met 15 euro bijbetalen heb ik 2 Gb voor een maand, zonder geld erop te hoeven laden. Vooruit dan maar. Over een uur kan ik zien of hij het doet, maar hij doet het zeker, verzekert de verkoper me. Morgen weg, het wordt tijd. Terug naar boven

Vredig motoren we langs de Costa Blanca

Woensdag 27-08-2014

Ben ik wel een bewoner van deze planeet? Dat dacht ik gisteravond toen mijn nieuw account bij Orange nog steeds geen internet via de SIM-kaart bracht. De helpdesk nog eens gebeld. Nee, uw account heeft geen geld. Hè? Mevrouw, de tweede verkoper told me that charging was not requiered. Ja, maar hij heeft u niet correct aangemeld. Na een korte uiteenwisseling was er maar één conclusie: ik moet nog een keer naar de winkel in de binnenstad fietsen. Niet mopperen, dat leidt toch tot niks. Net voor negen uur, sluitingstijd, ben ik bij de shop. Vol uiterlijk vertoon van schuldbesef maakt dezelfde verkoper mijn account in orde. Excuus, hij was het vergeten. Ik houd me in. Terug op de boot werkt het - eindelijk - zoals het moet.

Ondertussen is Ans in alle staten. Haar Sony e-reader is vastgelopen en ik krijg er ook geen beweging meer in. Sodemieter!

'Ga jij maar koken', zeg ik en dat is niet handig. Bovendien krijg ik het ding ook niet aan de gang.

'Weet je wat?', zeg ik in een poging haar tot bedaren te brengen, 'ik heb destijds al je boeken op de harde schijf van mijn eigen computer gezet. Je kunt ze dus op de laptop lezen.'

Maar dat vindt ze niks. 'Daar ben jij altijd op bezig.' Wat maar gedeeltelijk waar is. Boos gaat ze koken, boos bedenk ik een oplossing.

'Ik kan de boekenbestanden natuurlijk op onze reserve-laptop overzetten. Die is klein en dan kun je daarop verder lezen!'

Haar woede is inmiddels gedaald en ziende mijn inspanningen om haar boeken op een USB-stickje te zetten, ontdooit ze helemaal. En ze braadt heerlijke, gepeperde gehaktballen. Want de liefde van de man gaat door de maag en die van de vrouw via de reserve-PC.

Vanmorgen staan we tegen achten op. Het is windstil en beloof een warme dag te worden. De voorbereidingen voor vertrek: fietsje invouwen en opbergen, de meeste landvasten wegnemen, motoroliepeil meten (in orde), tanks aftoppen, walstroom afkoppelen. Ik roep het havenkantoor op met het verzoek de meterstanden van electra en water te komen opnemen. Dat doet een marinero even later. Nu moet ik lopend naar het office om af te rekenen omdat de fiets al is opgeborgen. We varen onze box uit en meren af bij de bunkersteiger, waar we 167 liter diesel innemen. We varen de haven uit; een groots gevoel weer aan het roer van mijn scheepje te staan. Ik ken eerlijk gezegd geen betere plek in de wereld! Rustig moteren we langs de kust naar het zuiden (foto hierboven). Een koel briesje uit het zuidoosten maakt het aan boord een stuk leefbaarder dan in de haven. Vredig verstrijken de uren. Eén keer is er wat meer wind (8 knopen!) en rollen we snel de genua uit (foto hier), maar al na vijf minuten zakt hij weer in.

Voor Cabo de Palos, de zuidoostpunt ven het Iberisch schiereiland, varen we opeens door een veld van opspringende bruinvissen. Ze zijn tenminste helemaal zwart, behalve een vijftal dat apart blijft. Die hebben lichtgrijze vinnen. Geen idee wat dat voor soort is. Bij de kaap is er weer wind, 'kaapwind' zoals we dat noemen (foto hier). De genua trekt ruim een knoop snelheid erbij. Je moet erg letten op ondiepten hier, waar je tussen de kaap en de Islas Hormigas doorvaart. De Miereneilanden. Ik ben er niet achter gekomen waarom ze die naam hebben. Een paar mijlen na de kaap valt de wind weer weg, zoals altijd bij kaapwind, maar we hebben nu liefst een knoop stroom mee. De vlakke en druk bezette stranden van de Costa Blanca hebben inmiddels plaats gemaakt voor lage, schaars begroeide bergen. We passeren een aantal donkere kliffen en kapen en komen uit bij de invaart van de drukke haven van Cartagena.

Om half zeven ontvangt men ons gastvrij in de Yacht Port Cartagena, waar we nog van ons bezoek in 2008 in de computer blijken te staan. Met 41 euro valt de ligprijs mee (voor Spaanse begrippen). Lust om de stad in te gaan (die dat zeer waard is) hebben we niet. Dat deden we destijds al uitvoerig en Ans ging er zelfs naar de kapper om haar haar te laten verven. Toen ze weer buiten kwam herkende ik haar niet. "Wat een vreemde vrouw met dat koperkleurig haar", dacht ik. We kregen in die dagen windkracht 11 over ons heen. Dat is nu niet het geval. Morgen gewoon verder, op weg naar Garrucha, waar we toen ook al zoveel wind hadden. Terug naar boven

Tenslotte gaan we toch maar opzij

Woensdag 28-08-2014

Vannacht verwarde dromen over een Europa in angst en opwinding. Veel bewoners van voormalige Sovjet-staten, zoals de Baltische landen en natuurlijk Oekraïne, vluchtten naar het westen. Op sommige snelwegen in het oosten stonden lange files. De mensen trokken in leegstaande panden in onze steden. Aan de andere kant waren er werkeloze heethoofden, die juist naar het oosten trokken om er tegen de Russische invasie te vechten, die ieder moment kon plaatsvinden.

Vrienden en kennissen verzamelden zich in een verlaten vestingstadje, type Heusden, en namen de huizen van vertrokken inwoners in bezit. Het stadje was trouwens helemaal leeg. Iedereen bereidde zich voor om de vesting tegen de Russen te verdedigen. Ik liep er wat eenzaam rond en vroeg me af welk huis ik zou kiezen. Misschien dat huis naast de stadspoort; daar had je goed zicht op de weg die zich door de vestingwal slingerde en waaarover de Russen het stadje zouden naderen. Dan kon ik ze als eerste zien aankomen. Maar mogelijk was dat niet slim, ze zouden het eerst op dat huis beginnen te schieten.

Enfin, geen rustige nacht dus, die toch al de kwelling bracht van vele rusteloze steekmuggen. Na zo'n nacht verwelkom je de dageraad, de zon die stralend opkomt en de gedachte: ach, het zijn maar dromen. Vanochtend herinner ik me dat ik jaren geleden eens naar zo'n huis heb gekeken bij de stadspoort van Heusden. Het was te koop, te duur en het was een halve ruïne. Dromen gebruiken gegevens uit je geheugen, zo zie je maar.

Vandaag een snelle, saaie rit naar Garrucha. Tegelijk met ons vertrekt een jachtje met Turkse vlag, zo te zien een solo-zeiler. Eerst geen wind, later lekker motorzeilend op ZO 2 - 3. Buiten Cartagena is een ankerplaats waar tankers wachten op hun beurt. Er kwam er eentje aan en ik vroeg me af of ik er nog voorlangs kon. Dus toch maar opzij (foto hierboven). De Turk achter ons vaart doodgemoedereerd door en de tanker buigt af tussen hem en ons. Stalen zenuwen, die Turk.

Verder is er over die ruim 50 mijl niets te vertellen. Veel vissers, die bij voorkeur op het laatste moment voor je langs drentelen met hun sleepnet. Geen zeeleven. In Garrucha waren we 6,5 jaar geleden, er was niets en er stond een enorme swell de haven in. Zie het verslag van toen. Tenslotte kwamen we in de luwte terecht naast een rijtje vissers. Nu ligt er een grote marina met vrijwel lege steigers. Overal liggen mooring-lijnen maar omdat er niemand ligt, mogen we van de marinero langszij aan de steiger (foto hier). Hij klaagt over de hitte, maar dat komt - zegt hij - omdat hij lang in ons eigen Bolsward werkte. Er ligt ook een verrassende gast: het antieke karveel 'Boa Esperança' uit Portugal (foto hier). In Lagos hebben we in de winter van 2007/2008 nog mee gezeild (lees het verslag hier) en Gert Reedijk schreef er eens een artikel over in het blad Zeilen. Op het havenkantoortje vertelt de marinero me dat de nieuwe haven geen succes is: er loopt bij zuiden- tot zuidwestenwind een forse zeegang binnen die het zeer oncomfortabel maakt. Dat herinneren we ons nog van zes jaar geleden. Vreemd dat men toch zo'n grote marina bouwt. EU-subsidies? Ik vrees van wel.

Anderhalf uur later loopt de Turk binnen. Het blijkt geen man te zijn maar een leuke jonge vrouw. Even later komt ze kennis maken. Ze komt uit Istanboel en is op weg naar een Atlantische oversteek deze winter. Haar scheepje is hooguit negen meter, maar ze pakt het verstandig aan, is onze indruk. Bij Bf 5 vaart ze niet uit. Ze is blij de komende dagen met ons te kunnen opvaren, alleen is maar alleen. Haar man en haar kind bleven in Istanboel, maar ze steunen haar droom. 'And I will help to realize their dream too, when I am back.' Laten we dat hopen. Zulke mensen mogen van mij direct de Europese Unie in, maar helaas, die hebben geen meerderheid in Turkije. In het nieuws steeds meer informatie over een sluipende Russische invasie in Oost-Oekraïne.  Schudde de gluiperd Poetin gisteren in Minsk nog de hand van de Oekraïense president Porosjenko, vandaag zeggen de separatisten dat het 'niet om een officiële legereenheid gaat, maar om Russische militairen die vakantie hebben en vrijwillig meevechten.' Ach, mogen Nederlandse militairen dat ook? De Veiligheidsraad komt in spoedzitting bijeen, maar die zal niets doen. Terug naar boven

We passeren de 'Symina' van de Turkse solo-zeilster

Vrijdag 29-08-2014

Ze hebben het goed verprutst in Garrucha met hun nieuwe marina. Er is plaats voor ettelijke honderden jachten, overal hebben ze mooring-lines aangelegd die vastzitten aan blokken beton op de bodem, maar de luttele jachten die er overnachten, meren langszij aan de steigers aan. Veel liggeld komt er zo niet binnen. Vaste liggers komen al helemaal niet, want de enorme swell die bij zuidelijke tot zuidoostelijke wind rechtstreeks de haven binnenloopt, maakt het hier onhoudbaar. We herinneren ons dat nog uit het voorjaar van 2008, toen we voor een rustig plekje alleen terecht konden naast een grote trawler. Om het probleem op te lossen, zou een lange golfbreker aan de zuidzijde gebouwd moeten worden, maar dat kan niet. Aan de lange oostpier is namelijk een bedrijf dat een soort grindzand voor de bouw inscheept. Vrachtwagens rijden voortdurend af en aan en een keer of wat per dag meert er een grote bulkcarrier af, geholpen door twee zeeslepers. Die schepen kunnen er moeilijk of zelfs helemaal niet meer in, als er zo'n beschuttende golfbreker komt. Dus impasse en weggegooid geld. Hoe kon het gebeuren? Te optimistisch geweest of moest de EU-subsidie tijdig besteed worden omdat het anders teruggevorderd zou worden?

Nu zitten ze dus met een mislukte marina. Er moet geld bij want er is personeel, er moet administratie gevoerd worden, onderhoud verricht en reparaties gedaan. Want juist door die swell gaat de marina snel achteruit. We zagen al heel wat kromgeslagen electra-kastjes. Het was beter geweest geen beslissing te nemen dan deze slechte beslissing. Uitstel dus.

Management-goeroes zeggen vaak het omgekeerde: beter een slecht beslissing dan geen beslissing. Onlangs raakte ik op LinkedIn daarover in debat met een vroegere collega, die hem ook weer eens te berde bracht. Natuurlijk zijn er situaties waarin dat opgaat, net als er situaties zijn waarin hij niet opgaat. Kijk naar de marina van Garrucha. Het is populistische management-babbel, geen regel die je kunt veralgemeniseren tot een wet.

Het is vandaag een heïge dag, met lichte wolken die een sluier voor de zon vormen. Vaak is dat een voorbode van een weersverandering. Mogelijk komen ook de resten van de orkaan Cristobal het weer verslechteren. Die is bezig de oceaan over te steken, op weg naar Europa. Onze tocht naar Almería voert lange tijd langs steeds rotsachtiger kapen. Ze hebben wondere namen. Achtereenvolgens passeren we de Punta de los Muertos, Punta de la Media Naranja, Punta del Bergantin, Punta de la Polarca, en de Punta de Loma Telada. De kust is er een van eenzaamheid, van lage, ruige bergen. Behalve op één plek, waar een investeerder is begonnen een smakeloos hotel te bouwen. De naam staat er levensgroot en uitdagend op: Hotel Legal (zie foto hier). Het verknoeit de delicate schoonheid van de woeste bergketen.

Ergens halen we het Turkse zeilmeisje in (foto hierboven). Nou ja, beter zeilvrouw, ze heeft per slot een man en een kind in Istanboel. Ze was vroeger vertrokken uit Garrucha. Haar scheepje heet Symina en ze is ook op weg naar Almería. Ze zwaait als we langsvaren.

Tenslotte is het twee uur als we de laatste kaap ronden: Cabo de Gata. Al een tijdje is er wind - kaapwind - en maken we snelle voortgang. Al die achterliggende uren hadden we bovendien ook nog 1,5 knoop stroom mee. Nu kunnen we weer naar het westen varen, we verlaten de Costa Blanca en varen de Costa del Sol langs. In de Club de Mar de Almería krijgen we een plaats met de kont naar de kant en een mooringline op de boeg. De haven ligt naast een lang en roestig staketsel, kennelijk vroeger iets om zeeschepen te laden. In de pilot staat dat de prijzen hoog zijn, maar dat valt mee: 35 euro voor een nacht.

(Voor nieuwe lezers: u kunt ons volgen op een kaartje in de rubriek Kaarten en Routes).  Terug naar boven

Bij Punta Sabrinar valt de wind weg, het gastenvlaggetje begint slap te hangen

Zaterdag 30-08-2014

Vandaag een korte rit van goed 20 mijl naar Almerimar, een plezierige haven waar we in april 2008 een aantal dagen bleven om o.a. een auto te huren en naar het Alhambra te gaan. Maar eerst willen we boodschappen doen. Met het karretje op weg, we hebben heel wat nodig. Helaas is de grote Consumo supermarkt bij de marina vandaag juist gesloten. Vanwege een feestdag, zegt een man op het trottoir. We mopperen op de Latijnse landen met hun groot aantal feestdagen, waarop iedereen er het bijltje bij neer gooit en gaat relaxen. In Turkije en de Arabische landen is alles altijd open. 'Nou en, Tom?', zegt een stemmetje in mijn hoofd, 'geef ze eens ongelijk, het leven is kort, je moet ervan genieten zoveel als het kan.' Het stemmetje heeft gelijk.

Op het traject door de Golf van Almería hebben we mooie, ruime wind en we zeilen op de genua rap naar de Punta Sabrinar op het lage schiereiland, waarachter Almerimar ligt. Daar valt de wind weg (foto hierboven), eigenlijk het tegenovergestelde van 'kaapwind'. Voor de haven zien we langs het strand de lange rij van vakantiecomplexen, die nog steeds leeg staan als evenzoveel gapende bunkers, net als toen. Een vastgoedramp aan het begin van de economische crisis in Europa. Die heeft Spanje zwaar getroffen. We draaien de haven binnen en herkennen het markante torentje waar het havenkantoor is (foto hier) en waar je je moet melden. Er staat een dieselpomp, dus meteen vullen we de tank bij. Op het office zit hetzelfde dorre, bureaucratische mannetje als toen. Zijn gezicht klaart op als ik vertel dat we hier ook in 2008 waren. 'Aha, then you must be in our system! Same boatname?'

Hij schuifelt een kamer in met archiefkasten. Stralend komt hij terug met ons inschrijfformulier van toen.

'Mr. Thomas, April 2008!', zgt hij zegevierend.

Ik hoef geen van de gebruikelijke documenten meer te laten zien, geen paspoorten, geen eigendomsbewijs en geen verzekeringsbewijs.

'Our price did not change since 2008', zegt hij trots.

'Is the supermarket open today?'

'Yes, of course!'

Kijk, deze haven kan niet meer stuk. Of we dezelfde plaats willen als toen? Jazeker, daar woei het lekker en dat is met deze hitte bepaald een pluspunt. In de haast vergeet ik de diesel af te rekenen.

Deze haven bestaat uit een aantal bassins, omzoomd door appartementengebouwen. De ruimtes op de begane grond zijn bestemd voor café's, terrassen, restaurants en winkels. De overgrote meerderheid ervan staat nog steeds leeg, alleen langs ons bassin zijn er wat meer bij gekomen. Daar gaan we vanavond tapas eten. Een marinero komt me halen op zijn scooter, om de diesel af te rekenen. Als ik het kantoortje uitkom is hij verdwenen, nu moet ik het hele eind in de hitte teruglopen. Onderweg krijg ik een déja vu, iets in mijn geheugen zegt dat het zes jaar geleden precies zo verliep. Maar in mijn weblog vind ik het niet terug, zou ik het uit schaamte niet genoteerd hebben?

We lopen naar de supermercado. Die is open en lijkt wel twee keer zo groot als destijds. We slaan van alles in en slepen een topzwaar karretje en drie volle tassen terug naar de boot (foto hier). Daarna rusten we in de kuip. De boot naast ons heeft een watergekoelde koelkast en zijn koelwater klatert luid naar buiten, vlak naast onze kuip. Lekkere vent, zeg, hij hoort het zelf niet maar wij wel. We besluiten het geklater in deze hitte op te vatten als dat van een koele, heldere bron tussen beschaduwde rotsen. We slapen in een mum.

Later als we wakker zijn, komt de Turkse solo-zeilster langs. Ze heet Dilek en dit is haar website. Ze maakt haar tocht om fondsen te vergaren voor de opleiding van tien meisjes. Gisteren, toen we haar fotografeerden, maakte ze foto's van ons. Die zal ze mailen.

Het is nog ongeveer 140 zeemijlen naar Gibraltar. Morgen nemen we een rustdag. Terug naar boven

Dulce voor de Costa Blanca, gefotografeerd door de Turkse solozeilster Dilek

Zondag 31-08-2014

Rustdag. Het is tamelijk bewolkt en dus niet zo warm als gisteren. Met Dilek, de Turkse solozeilster, wissel ik de foto's uit die we eergisteren van elkaars boten maakten. Hierboven één ervan, hier twee andere. Altijd leuk om je eigen boot eens van een afstand te zien varen! Na een laat ontbijt gaan we samen naar het strand naast de haven. De watertemperatuur is ongeveer 26^o. Tot honderd meter uit het strand kun je nog steeds staan. Ik zwem baantjes en kan merken dat ik het lang niet deed. De geliefde baddert bevallig en vrolijk wat rond (foto hier). Een tijdje liggen we op onze handdoeken, maar het strandleven kan ons niet lang boeien. Wat is er nou eigenlijk aan om op een strand te liggen? We drinken koffie in een strandtentje en lopen terug naar de boot. Het is druk rond de haven met zondagvierende Spaanse gezinnen. Bij een souvenirwinkel koop ik De Telegraaf, helaas de enige Nederlandse krant die er is.

Aan boord nemen we het ervan. Ik lees de krant door. Er staat een wankel verhaal in over klimaatverandering en de 'hiatus', de periode sinds het recordjaar 1998 waarna de atmosfeer ogenschijnlijk niet meer opwarmde. 'Er wordt veel alarm gemaakt om niks', zegt Sal Kroonenberg. Ik heb die opvatting al meerdere malen weerlegd (o.a. hier), de opwarming van de aarde gaat onverminderd verder. Wie er een grondiger weerlegging van de hiatus wil, kan hier terecht.

De Spaanse buren varen een uurtje uit met hun boot. Dus even geen geklater van koelwater van hun koelkast. Na terugkeer gaan ze weg en laten de koeling gelukkig niet aan staan. In het nieuws blijkt de verdeeldheid binnen de EU over een hardere aanpak van Rusland, na de sluipende invasie van het oosten van Oekraïne. Wat is nu wijsheid? Ik geloof dat je een man als Poetin duidelijk moet laten zien waar de grens is, want anders zal hij steeds een stukje verder gaan. Vandaag rept hij voor het eerst overleg te willen over 'onafhankelijkheid' voor Zuidoost-Oekraïne. Vorige week noemde hij het gebied al 'Novorossija' (Nieuw-Rusland), een term die in de tijd van de tsaren voor de hele Oekraïne gebruikt werd.

Ik lees een erg goed boek over nieuwe opvatiingen in de kosmologie, 'Time Reborn' van de altijd originele theoretisch fysicus Lee Smolin (Penguin, 2013), waarmee ik al hersenkrakend de middag door kom. Geleidelijk trekken na vier uur de wolken weg. Morgen verder naar het westen. Terug naar boven

De schipper zijn beurt om te dommelen

Maandag 01-09-2014

Afvaart om half negen, na het incasseren op het havenkantoor van de 50 euro deposito voor een walstroom-adapter en sleutels voor de douches. Het is mooi weer, overwegend onbewolkt en met een zacht oostenwindje. We laten ons gerieflijk op de genua naar het westen blazen. In de kuip dommelen we om de beurt (foto hierboven). Daar valt verder niks over te vertellen. Soms schieten er wat vliegende vissen pijlsnel over het water. Soms kolken er bruine kwallen langszij. Soms gebeurt er niks. We lezen veel.

De kust is mooi, hoge bergen met nog hogere erachter. De Sierra Nevada. Zes jaar geleden zagen we - het was nog april - sneeuw op de hoogste toppen. Niet ver van onze bestemming is er opeens iets veranderd op het display van mijn tridata-scherm. De snelheid op het log wordt niet meer met twee cijfers achter de komma aangegeven, maar met één. Bovendien gaan we opeens meer dan een halve knoop sneller. Bijna 7 knopen, net als op de SOG (speed over ground). Wat raar, ik heb nergens aangezeten en Ans ook niet. Zou het logwieltje sneller zijn gaan draaien? De SOG kan eigenlijk niet liegen. Enfin, zonder het raadsel te hebben opgelost draaien we om half vier het snoezige haventje van de Marina del Este in. Witte huisjes, een torentje met een mooi houten balkon, een restaurantje, een kleine supermarkt. Het ligt tussen een bergwand en een grote rots in zee in. Vroeger stond het bekend als erg duur, maar we hoorden dat het niet meer zo is. Inderdaad, 35 euro voor een nacht met walstroom, water en WiFi. Maar het is ook 1 september, de dure seizoenmaanden zijn voorbij. Toen kostte het toch voor een boot van ons formaar 60 euro.

We krijgen een plekje onder het terras van het restaurant. Straks daar een glas drinken, maar eerst zit ik te hannesen met de walstroom. Al een paar keer eerder moest ik wat 'jutteren' aan de stekkers in mijn electra-bak, nu helpt dat niet. Zuchtend ga ik in de hete zon de stekkers uit elkaar halen, maar er zit niks los. Met de multimeter constateer ik dat er desondanks geen spanning op staat. Dan rest maar één conclusie: het ligt aan de haven. Dus opgeroepen en ja hoor, we krijgen stroom. Tja, in elk geval is er niks mis met de verbindingen aan boord.

Ik heb geen zin om over het nieuws te beginnen, de sluipende invasie van Poetin van een ander land. Alles ontkennen en het ondertussen toch doen. Europa en de VS staan hem toe het internationaal recht te vertrappen. Als het recht niet meer gehandhaafd wordt, is de wereld een problematische en zelfs gevaarlijke plek. De politici hier hebben vooral belangstelling voor de verdeling van posten in de Europese Commissie. Morgen weer verder met onze tocht. Nog zo'n 90 mijl naar Gibraltar. Op naar de Zuilen van Hercules! Terug naar boven

Aan de witte wijn in Marina del Este. Achter Ans de boot en daarachter de rots tussen het haventje en de zee

Dinsdag 02-09-2014

Samen gisteravond frisse witte wijn gedronken op het terras boven/achter onze boot. Mooi gezicht over het haventje en de rots, die de zeewind buiten houdt (foto hierboven). Vandaag afvaart om half tien. Opnieuw in rechte lijn een grote baai overgestoken, de Golf van Málaga, een saaie rit van 43 zeemijlen met een zacht windje op de kop. Westenwind dus, er is toch iets veranderd in het weer. Het is ook minder warm: 28^o.

Aanvankelijk zijn we op weg naar de marina van Bénalmadena, waar we zes jaar geleden lagen. Maar we zijn vroeg, dus we kunnen nog makkelijk een haven verderop. Dat is die van Fuengirola, waar we om half vijf aanmeren. De meldsteiger ligt vol, dus dan maar twee steigers verder. Aan het begin staat een hekwerk en dat zit op slot. Ik klim er dus maar overheen. Het ziet er hier wat verlopen uit. Terrassen vol drinkende Britten en een Bierstube. De ligprijs is 36 euro, het WiFi-netwerk is niet operationeel. "Net vandaag geïnstalleerd", zeggen ze op het havenkantoor. Gelukkig heb ik ook nog een dongel.

We krijgen een plaats met de kont naar de betonnen 1e steiger. Het zal een van de laatste keren zijn dat we met een mooring-line aanleggen, de favoriete wijze in de Middellandse Zee. We zijn er meesters in geworden. Straks na Gibraltar weer gerieflijke vingersteigers. Gibraltar, het is nog maar ruim veertig zeemijlen. Ans spuit de boot af. Zout trekt vuil aan.

Het nieuws. "Ik kan Kiev in twee weken innemen als ik wil", pochte Poetin tegen Barroso, vertrekkend voorzitter van de Europese Commissie. Nou en, dus moeten we het niet erg vinden dat deze patjepeeër na De Krim 'alleen maar' het oosten van Oekraïne annexeert? De islamistische lafhartige adolescenten van het IS-kalifaat hebben nu ook de weerloze journalist Steven Sotloff onthoofd.  Terug naar boven

Woensdag 03-09-2014

Hij is er vlug bij deze maand, klimaatscepticus Roy Spencer, met zijn maandelijkse update van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer, gebaseerd op UAH-satellietwaarnemingen. Nog steeds in de plus (+ 0,20^o Celsius), zij het wat minder dan in de afgelopen twee maanden (zie hierboven).

De laatste tijd kijken we - voor de tweede keer - naar het eerste seizoen van de Deense detective-serie The Killing uit 2007. Het is alweer jaren geleden dat we eraan verslingerd raakten, maar ondertussen is er veel weggezakt, met name wie de dader is van de moord op de dochter van de eigenaar van een verhuisbedrijf. Een serie met een prikkelende mixage met intriges van de gemeentepolitiek van Kopenhagen. Gisteravond keken we naar de dagen 9 en 10. Om twaalf uur hadden we nog zin in dag 11, maar we gingen toch maar slapen.

Vanmorgen geen zuchtje wind in de haven. Afvaart om 8.45 uur. Moeizaam stuur ik door een veld van vele boeitjes met visnetten door. Geleidelijk nemen zeegang en wind toe. Zuidwestenwind, helaas, dus pal tegen. Tevoren heb ik naar het tij gekeken, daar hebben we zo dicht bij Gibraltar immers weer mee te maken. We hebben het mee tot halverwege de middag. Het schept echter een wind-tegen-stroom situatie, die een hoge, holle zeegang veroorzaakt. In de buurt van de Punt van Calaburras is het ZW 5 - 6. De boot stampt op en neer en begint klappen te maken. Misschien voor een deel 'kaapwind', denk ik, gewoon doorzetten, straks wordt het vast minder. Ans heeft al een tijdje niks gezegd. 'Ik heb hier geen zin in', zegt ze, 'we gaan terug.' Ik keer het schip, ik weet dat ik haar vertrouwen verspeel als ik tegen haar zin doorvaar. Zo keren we in de haven terug. 'Ja', zegt de marinero die onze touwtjes aanpakt, 'Calaburras gives big waves when tide is against wind.'

Zo liggen we dus voor het eerst op deze tocht verwaaid en hebben een hele dag om stuk te slaan. We trekken de stad in, eerst door een zoom met toeristenrestaurants en bars, waaronder de onmisbare Hollandse tenten ('Het Kabouterhuis', Dutch food). Er staat ook een stoomcarroussel met twee etages. Verderop supermarkten en dure winkels. In een beschaduwde straat drinken we koffie (foto hier). Het is zo'n stad die al heel lang massatoerisme kent. We slaan wat nieuwe voorraden in en kuieren terug naar de haven. De rest van de dag lezen we. Nu waait het ook in de haven uit het zuidwesten. Ans haar e-reader geeft nog steeds geen sjoege, maar ze heeft in de voorhut een paar boeken ontdekt die ze nog niet las. Ik lees uiterst geboeid in Lee Smolin, die in zijn nieuwe boek 'Time Reborn' (Penguin, 2013) bezig is om na honderd jaar de relativiteitstheorie van Einstein - de theorie die tot op heden in alle experimenten zelfs onder de meest extreme omstandigheden intact bleef - te verlaten.

Vanzelfsprekend kijk ik naar de weerkaartjes. Die westelijke winden danken we aan het lagedrukgebied, dat meestal in de zomer boven het binnenland van Spanje ligt. Het lijkt morgen iets minder hard te waaien. En zoniet, dan keren we nog maar een keer om bij Calaburras. Terug naar boven

De Zuilen van Hercules vanuit het noordoosten op 20 zeemijlen afstand

Donderdag 04-09-2014

Volgens de prognoses staat er vandaag - en vooral vanmorgen - een fractie minder wind bij de Punta de Calaburras dan gisteren. Helaas wel uit het zuidwesten en dus pal tegen. We gaan dus een tweede poging doen om erlangs te komen. Ik breng de sleutel van het hek terug op het office in ruil voor mijn deposito. Wat denk je ervan?, vraag ik de marinero. Hij maakt een beweging van zo-zo met zijn hand en tuit de lippen. 'Calaburras!', zegt hij, 'mucho vento!' Dat is echt bemoedigend. Gek, als we uitvaren om even voor half negen staat er in de haven totaal geen wind. Dat is een kwartier later wel anders, dan hebben we ZW 4 - 5. Ik neem me voor op groter afstand van de kaap te blijven; misschien is daar minder 'kaapwind'. We manoeuvreren opnieuw moeizaam naar het zuiden door het gebied met honderden boeitjes van visnetten. Ze zijn achter de golfkammen moeilijk te zien in deze zeegang. Een paar visserboten stampen en slingeren op geringe afstand bij hun netten. Wat een vak.

Een halfuur later is de wind ZW 5, maar het is nét iets minder dan gisteren. Een goed halfuur later zijn we op de hoogte van de kaap (foto hier), het gaat lukken! Ik leg de boot op koers naar Gibraltar, nog 41,6 zeemijlen. Hoe verder we van de kaap af raken, hoe minder de wind. Ook de zeegang valt mee. We schieten goed op met bijna een knoop tijstroom mee, helaas nog steeds tegen de wind in. Eindelijk raken we ook uit het gebied met de visnetten vandaan.

De uren verstrijken. Na het middaguur nemen wind en zeegang opeens snel toe. De golven worden hoger en holler en de wind is Bf 7. Geen van de weerprognoses heeft dit voorspeld. Het schip stampt en slingert. Dit is geen doen. 'Ik ga richting west, naar de kust, rustiger water opzoeken onder de hoge wal', zeg ik tegen Ans. Bovendien zijn daar havens waar we desnoods kunnen binnenlopen. Ik koers op Estepona. Er verstrijkt een uur. Zin in eten hebben we niet. Even plotseling zakt de harde wind in. Nu kies ik om een zuidelijker haven aan de kust aan te sturen, Puerto de la Duquesa. We zitten de rit uit, ook als geleidelijk maar onmiskenbaar de wind weer aantrekt tot ZW 6 - 7. Nu we dichter onder de wal varen is er geen lengte meer voor de wind om de golven opnieuw op te stuwen. Een groots moment: in het zuiden zien we duidelijk de grote rotspuisten van Ceuta (Spaanse enclave in Afrika) en Gibraltar (Britse enclave in Spanje), zie foto hierboven. In beide havens waren we in het voorjaar van 2008. De drempel van de nauwe Straat naar een andere zee. Zee? Een oceaan.

Om half vier vaar ik voorzichting Duquesa binnen. Weinig visnetten. Er is achter de golfbreker een nauwe vaargeul beboeid, de ingang heeft de voortdurende neiging te verzilten. Ik meet 60 centimeter onder de kiel. Het haventje is omzoomd door een vakantiedorpje. Achter de appartementencomplexen is er gelukkig wat luwte. Hier waren we ook in 2008, we herkennen het. De prijs is 40 euro voor een nacht, met water, electra en WiFi. En een fles rode wijn als welkomstgeschenk. Met de kont achteruit meer ik voorzichtig tegen de wind in aan tegen de betonnen steiger nr. 3. Zodra de boot goed ligt, gaan we een verdiend uiltje knappen. Morgen zien we wel weer, Gibraltar is een kleine 20 mijlen, onder de kust langs, het zal wel meevallen. Tegen zessen zijn we weer wakker, het waait nog steeds een schroeiende West 7. Schroeiend, want het is erg warm: liefst 35 graden. Terug naar boven

De haven van Puerto de la Duquesa

Vrijdag 05-09-2014

De hele nacht buldert de wind over de boot. Je bent dan blij dat je in een veilige haven ligt. Het is hier niet gebruikelijk dat het 's nachts waait. Als de zon ondergaat nemen de luchtdrukverschillen boven land en zee af en gaat de wind doorgaans liggen. Op de weerkaartjes ligt er echter een duidelijk Laag boven het Iberisch schiereiland. Als dat de komende dagen een eind opschuift wordt het weer rustiger. We besluiten het maar eens even af te wachten, haast hebben we immers niet.

Na het ontbijt lopen we door het vakantiedorp, een geheel van apartementencomplexen in een pseudo-Arabische stijl met poortjes, balkons en loggia's, met binnenplaatsjes en een enorme hoeveelheid kroegen en restaurants. Het zijn vooral Aziatische eetgelegenheden. Het is duidelijk hoe de hier levende pensionado's zich plegen te vermaken. Alles is gerangschikt om de haven (foto hierboven) en langs de stranden. Veel binnentuinen zijn afgesloten en hebben zwembaden voor de bewoners. De tuinen en de vele lange, slanke palmbomen zijn goed onderhouden. Op een van de terrassen drinken we koffie. De vlagerige wind rammelt aan de zonneschermen, het is behoorlijk heet.

Aan het eind van de ochtend gaan we door een poortje naar het strand naast de haven. Even lekker zwemmen in die hitte. Maar o schrik, het water is ijskoud! Hogerop langs de kust was het zeewater nog zeker 26^o, maar hier is het amper 17^o . Met enige doodsverachting zetten we door maar het is niet erg aangenaam. Zonder twijfel hebben we te maken met oceaanwater, tot hier doorgedrongen door de Straat van Gibraltar.

Onze middagse siësta wordt ruw verstoord door de komst van weekendgangers. Bezitters van motorjachten die niet uitvaren, misschien vanwege de harde wind, maar die hun muziekinstallatie keihard aanzetten met de meest gruwelijke stampmuziek. Waarom ze allemaal persé op hun zwemplatformen ongegeneerd hun kruis en hun kont moeten wassen, snap ik ook niet. Een gezelschap Britse pensionado's met wanstaltig dikke buiken vaart uit en jaagt even later hun motorjacht met een rotklap tegen de steiger aan. Het levert een fikse scheur in het polyester op. Veel misbaar, de vrouwen gillen. Het lijkt erop dat ze de mooringlijn in hun schroef kregen. Bij de dikke Spanjaarden schuin aan de overkant ga ik beleefd vragen of de muziek iets zachter mag. Ze doen het maar na een uur gaat het weer op vol volume. Rustig concentreren op een boek lukt niet. Nog maar een keer vragen helpt. Voor hoelang? En het weekend begint pas! We hebben dan wel geen haast, maar ik hoop werkelijk dat we morgen weg kunnen. Terug naar boven

Op een mijl of zeven de fameuze Rots van Gibraltar. Ans hijst het Britse gastenvlaggetje

Zaterdag 06-09-2014

Vannacht nauwelijks wind. De prognoses geven ZW 4 - 5 voor het 20-mijls traject naar Gibraltar. Tegenwind dus, maar er is een tendens van ruimen naar West. Om half negen varen we de haven uit. Inderdaad ZW 4 maar een kalme zee. Logisch, zo vlak onder de kust. Opnieuw scharrelen we tussen tientallen vissersboeitjes door. Je moet hier niet 's nachts aankomen! Verderop ruimt de wind al, zodat we op de genua kunnen zeilen. Hij wakkert zelfs flink aan tot 25 en zelfs 30 knopen. Windkracht 7! Ans fronst en moppert: "Nooit kloppen die verdomde weerberichten!" We hangen flink scheef en draaien het voorzeil een eind in. Dat helpt. Desondanks stormen we met 7,3 knopen op de fameuze Rots van Gibraltar af, die snel groter wordt. Ik geniet, vooral als er aan stuurboord opeens een groep dolfijnen verschijnt. Ik zie de zandloperfiguren op hun lijven: Common dolphins, de meest voorkomende soort. Ze wentelen zich om en om en houden de snel varende boot met gemak bij.

Op een mijl of vijf van de Rots wisselt Ans de gastenvlaggetjes (foto hierboven) en krijgt daarbij af en toe een flats buiswater over zich heen. Het is overigens behoorlijk koud, vandaag, nauwelijks 25^o. Ja, voor ons doen is dat koud en de harde wind is ook koud. Pas vlak onder de Rots begint de wind weg te vallen. We draaien de genua in en motoren naar Europa Point, de zuidpunt. Ook daar hebben we stroom mee, een halve knoop. Boven ons op de punt lopen groepen toeristen en er staat een opvallende, nieuwe moskee met minaretten. Tiens! Wat was de gedachte hierachter? Aan bakboord ligt een tiental zeeschepen voor anker. Op de hoek verwachten we weer veel wind, maar dat valt mee. Een grote tanker glijdt zachtjes de Straat binnen. Aan de overkant is Ceuta goed te zien, de zuidelijke Zuil van Hercules. Veerboten steken de Straat over naar de enclave. We ronden Europa Point en verlaten daarmee de Middellandse Zee.

In de Baai van Algeciras liggen tientallen geankerde zeeschepen, allemaal tankers, wachten op hun beurt in de Spaanse haven. We motoren noordwaards tussen ze door. Aan een van de kades van Gibraltar ligt een groot Nederlands cruiseschip, de Ryndam van de Holland Amerika Lijn. Daarachter is de airstrip en direct daarna ligt weer Spanje. Achter de airstrip zou een nieuwe marina moeten zijn, Sheppards, maar daar zien we niets van. Wel van de grote Spaanse jachthaven die daar weer achter ligt. Er wordt hier met ruimte gewoekerd. We slaan achter het cruiseschip stuurboord-uit. Op de landingsbaan, die ver in de baai uitsteekt, draait net een zojuist geland EasyJet toestel. Tussen de strip en de flafgebouwen ligt achterin Marina Bay, de jachthaven waar we 6,5 jaar geleden verbleven.

We roepen op en worden naar the 3rd entrance gedirigeerd. Daar meren we af met de kont naar de betonnen steiger met de wind van voren. Voor het laatst met een mooringline, voortaan mogen we weer op vingersteigers rekenen. Op nog geen honderd meter klinkt van de wal keiharde muziek, schreeuwerig en rauw. Er is een openlucht popfestival aan de gang met meerder podia. De geluidsmix is niet erg mooi. Op het havenkantoor leer ik dat de haven nu Ocean Village Marina heet. De prijs is rond de 22 pond, we doen hier aan ponden, en dat is ongeveer 28 euro. Boven ons torent de beroemde Rots uit. Langs de lange steiger ligt een enorm cruiseschip, maar dat vaart niet meer, het is een hotel (foto hier). We genieten een laat ontbijt (het is half één) en gaan een siësta houden, ook al zijn we op Brits grondgebied. De harde muziek van het festival is nu bij wijlen aangenaam: countrymusic en ballads. Straks komen er nog smartlappen. Aan het eind van de middag gaan we de stad in, vieren dat we deze mijlpaal bereikten. Mijn beloning is: uit eten met Ans, bijna het leukste vermaak dat ik ken ('Mag ik een teiltje!', roept iemand in mijn hoofd. Zak in je teiltje, denk ik). Ik bepaal de resterende afstand naar het Portugese Lagos: circa 170 mijlen. Maar we blijven eerst een aantal dagen hier. Terug naar boven

Ans met een vlooiend gezin Berberaapjes op de Rots van Gibraltar

Zondag 07-09-2014

Tegen zessen lopen we gisteravond de stad in bij het beroemde Casemates Square, het kazemattenplein, dat binnen de omwalling ligt. Men is al bezig de terrassen op te ruimen. Verbaasd stellen we vast dat ook de meeste winkels in de kronkelende Main Street al dicht zijn, hoewel er nog heel wat toeristen rondslenteren. Een doodenkele pub is open en sommige drankwinkels. Vreemd, zou dat hier de gewoonte zijn? Dat zou je in Spanje, Italië of Griekenland eens moeten proberen. Rare jongens, die Britten. Onderweg stuiten we op een Joods bruiloftsfeest. De feestvierders zijn in hun beste kleren, inclusief de kenmerkende zwarte hoeden en de stijve, zwarte pakken. De jongetjes dragen keppeltjes. Het herinnert eraan dat Gibraltar altijd een grote Joodse gemeenschap heeft gehad, al 650 jaar. We proberen in vier AGM's vergeefs te pinnen. Gelukkig accepteren ze in een van de schaarse open pubs ook euro's. Later lukt het pinnen bij een modern uitziende bank wel. Ponden. Daarmee betalen we de verrukkelijke paella mixta in een Spaans restaurant in een hoek van het kazemattenplein, dat wel open bleef.

Vanmorgen is het nogal bewolkt; niet slecht voor een trip naar de Rots. We lopen door de stad en stellen vast dat nu alle winkels, pubs en drankzaken wél open zijn. Het is erg druk op straat. We lopen door naar het begin van de kabelbaan. Vierhonderd meter omhoog in een paar minuten met een weergaloos mooi uitzicht over de baai, de Straat, de isthmus met Spanje en de Afrikaanse overkant. We zien onze Ocean Village Marina en net achter een van de appartementenflats kunnen we zelfs ons bootje zien liggen aan het eind van steiger nr. 4 (foto hier). Natuurlijk zijn er ook talrijke aapjes. Barbarijse makaken, ook wel berberapen genoemd. Destijds in voorjaar 2008 ging er eentje op de schouder van Ans zitten (foto hier), maar nu zijn ze wat minder aanhankelijk. Voederen is ten strengste verboden; er staat een straf van 4000 pond op. Achter glas met koffie kijken we toe hoe op het uitzichtplatform de aapjes met elkaar stoeien en proberen om toeristen hun fotocamera's afhandig te maken. Na de koffie gaan we zelf naar buiten en bekijken een van de roerende gezinnetjes van nabij. Ze zitten elkaar lief te vlooien (1 foto hierboven en een andere hier). Na een uurtje dalen we in een gondel van de kabelbaan af en wandelen door de nabijgelegen botanische tuinen. Dat zijn in veel steden vaak de mooiste plekken. Er is een indrukwekkende verzameling van agave's uit Zuid-Amerika en - voorbeeld van paralelle evolutie - van aloë-soorten uit de Oude Wereld (foto hier).

We lopen via achterafstraatjes door de binnenstad. Poorten en bastions met Britse namen. Ook zien we een fenomeen dat bij ons allang is uitgestorven: Britse telefooncellen, van die knalrode. Op het kazemattenplein is een groot podium opgezet voor aantaande woensdag, als Gibraltar zijn nationale feestdag viert. De handhaving van de Britse souvereiniteit staat centraal, getuige een leus in grote kapitalen: 'Self-determination is our right!' Overal zijn banieren en vlaggenlijnen gespannen. Op een terras eten we ijs (Ans) en gazpacho (ik), de koude, zure tomaten/groentensoep uit de Spaanse keuken. Kijk hier voor 4 foto's.

Terug aan boord is het al drie uur geweest. Tijd voor de siësta. Vanavond eten we aan boord. Morgen gaan we uitgebreid boodschappen doen, want in de eerstvolgende Spaans-Atlantische havens zijn de supermarkten veraf, herinneren we ons. Waarschijnlijk dinsdag verder. Terug naar boven

De Rots van Gibraltar vanaf ons voordek. Gisteren waren we boven en maakte ik een foto in omgekeerde richting

Maandag 08-09-2014

Vanmorgen de lijst van Navtex-stations omgebouwd. Die van de Middellandse Zee eruit en die voor de Atlantische kust erin: Cross Corsen, La Coruña, Monsanto en Tarifa. Even later scrollen de eerste berichten over het scherm. Daarna lopen we met het boodschappenkarretje naar de grote Morrisons supermarkt. Het is zonnig en niet erg heet door de lichte westenwind. Na ruim een uur hebben we ons karretje plus twee tassen vol. Overal in de stad hebben mensen vlaggen uitgestoken en banieren met het wapen van Gibraltar over hun balkons gehangen. Alles voor de nationale feestdag overmorgen. Terug in Ocean Village drinken we koffie op een van de terrassen aan de waterkant.

Als alle voorraden zijn opgeborgen, is het siësta-tijd. Voor een deel breng ik die door met lezen in de kuip. Verder in Lee Smolin. Op bladzijde 207 lees ik:

"In the far future there will be lots of images traveling around - images of things that once existed."

Ik sta perplex. Dat is een formulering die zo in deel 3 van mijn romancyclus had kunnen staan! Volledig passend bij wat ik schreef over 'de kosmische achtergrondstraling van de liefde.' Misschien moet ik de zin alsnog als motto voorin het boek laten zetten. Of in deel 4?

Smolin schrijft buitengewoon interessante dingen in zijn boek. Een klein voorbeeld uit de pagina's die handelen over de vraag of ons universum oneindig is of eindig. Beide opties leveren hun eigen problemen op. Vaak veronderstelt men (met Einstein) dat het universum behalve geweldig groot, 'in zichzelf gekromd' is. Als dat het geval is en het is klein genoeg, dan kan licht een volledige rondreis maken en terugkeren op plaatsen waar het eerder was. Dan zouden we tegelijkertijd meerdere beelden van veraf gelegen sterrenstelsels kunnen zien. Daar is vaak naar gezocht, zegt Smolin, maar ze werden nooit gevonden. Terug naar boven

Mistbank bij Ceuta, de Afrikaanse Zuil van Hercules

Dinsdag 09-09-2014

Vroeg afrekenen op het havenkantoor met de laatste ponden. Afvaart om 8.20 uur. Ik heb gisteren met het tij zitten rekenen. Laag Water Gibraltar is om half tien. De Straat is 15 mijl lang, dus kunnen we nog nét gedurende dood tij er zonder moeite doorheen varen. Op een later tijdstip kamp je met tegenstroom, ongeveer drie knopen, zeker als de wind in het westen zit, zoals nu. We varen de haven uit en de Baai van Algeciras in. Aan de Afrikaanse kant hangt een lange gordel van mist (foto hierboven). Condensatie van vocht boven zee. Mist komt hier veel voor vanwege het koude water van de oceaan. We motoren tussen de geankerde zeeschepen door. Allebei goed uitkijken of er eentje beweegt. Een paar grote veerponten verlaten de haven van Algeciras en varen voor ons langs. We hebben een halve knoop stroom mee. Na een uur bereiken we de Punta Carnero, de westkant van de baai. Een laatste blik achterom op de fameuze Rots toont dat Gibraltar nu ook in mist gehuld is (foto hier). Daar hebben we geluk bij gehad.

Voorzichtig vaar ik langs de noordoever van de Straat. Hier zijn ondiepten met gevaarlijke rotspunten. De stroom mee varieert sterk, soms een knoop, soms niks en soms tegen. Overal zijn stroomrafelingen. Op de heuvelachtige oever een enkel dorpje en wat boerderijen. De wind blijft recht tegen maar is niet harder dan 15 tot 20 knopen. Een grote tanker loopt met ons op en later passeert een containerschip. Twee uur later naderen we de verkeerspost van Tarifa (foto hier). Uit de veerhaven van Tarifa klinkt een stoot van een scheepshoorn, het signaal dat een pont zal uitvaren. We zien het bakbeest draaien in de haven. Bij de uitvaart maakt hij een keurige bocht om ons heen (foto hier). In 35 minuten van Tarifa naar Tanger, staat op de zijkant. Een oversteek die miljoenen mensen in het veelgeplaagde Afrika maar wat graag in omgekeerde richting zouden maken. Dan ronden we het Isla de Tarifa (foto hier) en dan zijn we in de Atlantische Oceaan. Aan de andere kant strekken de bergen van Marokko zich ver naar het zuidwesten uit, tot ze verdwijnen in een grijsblauw waas. Die richting zou je op moeten als je naar de Canarische Eilanden vaart en als je de Oceaan wilt oversteken. Even voel ik toch een lichte steek van spijt, even, want samen hebben we besloten om dat niet te doen en volgend jaar naar Nederland te varen. Een beslissing die staat.

Het is nog twintig mijl met wind op de kop naar de eerste Spaanse haven, Barbate. Een weinig inspirerend traject. Gelukkig gaat het snel, want al gauw merken we dat de tijstroom hier afbuigt en langs de kust naar het noordwesten stroomt. We halen zelfs acht knopen over de grond. Om drie uur meren we in de vrijwel lege marina (mét vingersteigers!) af naast een Nederlandse Hallberg Rassy 42, de Tartaan. Het eigenaarsechtpaar is ook op weg naar Lagos. Zoals zo vaak met zeilers kennen we mensen over en weer, in dit geval Peter & Yvonne van de Ilja, die we uit Syracuse en Ragusa kennen.

De haven kost 41 euro en daarvoor heb je niet eens een WiFi-netwerk. Ben ik blij met mijn dongel en mijn Spaans datakaartje! Morgen waarschijnlijk naar Rota aan de Baai van Cádiz. Terug naar boven

Westkardinale boei bij de ingang van de Baai van Cádiz. De skyline van de stad op de achtergrond

Woensdag 10-09-2014

Afvaart om 8.30 uur. Tartaan is al eerder vertrokken. De bunkersteiger zou om acht uur open zijn, maar er ligt een visserboot voor te wachten. De pompbediende heeft zich zeker verslapen. We hebben geen zin om te wachten, dan bunkeren we wel in de volgende haven. Buitengaats staat nul-komma-nul wind. We motoren pal west, want je moet vanwege de ondiepten een wijde bocht om Kaap Trafalgar maken. Dit is de plek van de meest beroemde zeeslag uit de geschiedenis van het Britse Rijk: de zeeslag van Trafalgar. Waarschijnlijk heb ik dat 6,5 jaar geleden op de heenweg ook verteld. In een wat melancholieke stemming wend ik na een mijl of vijf het roer naar het noorden. Veel peinzerij over deel 4 van mijn boek; af en toe schrijf ik regels op in het schrijfblok.

De uren verstrijken zonder dat er iets bijzonders te melden valt. De zee is volledig blak, zo volmaakt glad zie je het zelden (foto hier). Heel zacht voel je de lange oceaandeining met golven van zeker 40 tot 50 meter lengte onder je doorgaan. Tegen half twaalf komt er een noordwestenwindje dat juist de genua bol doet staan. Er komt 0,3 knopen bij. Niets te klagen hebben we overigens over het tij, dat steeds meeloopt en een halve tot een hele knoop snelheid toevoegt.

Tegen half drie naderen we de Bahia de Cádiz. Een grote westkardinale boei geeft aan waar je de hoek om kunt. Op de achtergrond is de skyline van de stad (foto hierboven). Destijds kochten we daar onze kanarie, Lord Byron. Wat kon dat vogeltje mooi zingen! Hij vergezelde ons naar Istanboel en de Zwarte Zee, door de Donaudelta en naar Odessa. Later naar Turkije, Syrië en Libanon, tot hij na vier jaar op ongelukkige wijze om het leven kwam in Israël. Ach, ach. Maar we gaan niet terug naar Cádiz, dat sedert die tijd niet meer in een goede reuk bij me staat. We steken we de baai over. Naast een grote marinebasis ligt de jachthaven van Rota. We leggen aan bij de bunkersteiger en tanken 147 liter diesel en krijgen een plek niet ver van de Tartaan. De prijs is hetzelfde als in Barbate: 41 euro en geeneens een WiFi-netwerk. Belachelijk! Vlakbij is de oude binnenstad. Straks gaan we daar eens kijken en meteen mijn SIM-datakaartje opladen. Terug naar boven

Donderdag 11-09-2014

Gisteravond een gezellige borrel bij Piet & Ineke van de Tartaan. Zet zeilers bij elkaar en de verhalen buitelen over elkaar. De uren vliegen voorbij. Piet & Ineke varen niet alleen maar, ze maakten net als wij ook grote reizen in de binnenlanden, zoals een prachtige toch per landrover door Marokko, Mauretanië, Mali en Senegal. Daar hoorden we boeiende verhalen over. In de huidige tijd zouden we dat niet meer zo gauw doen, zegt Piet. In Mali houden fundamentalistische islamisten een Nederlander als gijzelaar vast. Dat is de ongelukkige Sjaak Rijke, die nu bijna drie jaar gevangen zit. Het lijkt wel of men hem vergeten is. We zijn het erover eens dat wereld er niet vriendelijker op werd. Nu blijven Piet & Ineke een paar dagen in Rota, terwijl wij verder gaan. We zullen ze vast nog wel zien in Lagos.

Afvaart tegen negen uur. We moeten een grote omweg maken vanwege de banken bij Rota, die ver in zee uitsteken. Eigenlijk wilde ik daarom direct de grote Ensenada de Huelva oversteken naar Vila Real de Santo Antonio, de eerste plaats in Portugal, gelegen aan de Rio Guadiana, de grensrivier met Spanje.

'Maar dat is meer dan 60 mijl', zegt Ans, 'daar heb ik geen zin in.'

'Maar zes jaar geleden op de heenweg staken we hier ook over.'

'Nou en?'

En dus gebeurt het niet. En dus sukkelen we met een licht windje op kop naar het noordwesten, naar de jachthaven van Mazagón. Toch ook ruim 40 mijl. Het duurt een tijdje voor de GPS zijn posities aan de plotter doorgeeft. 'No fix', staat op het scherm. Die kuren heeft hij de laatste weken vaker. Het komt steeds wel goed, maar nu duurt het nogal lang. In het menu vind ik de functie 'Restart GPS', maar dat helpt niet. Een kwartier later is het weer in orde. Ik heb nog altijd een papieren zeekaart op de navigatietafel liggen, hoewel ik er nauwelijks op kijk. Vroeger wel, ik zie de posities van 6,5 jaar geleden nog met potlood in de kaart staan. Steeds meer ben ik op de electronische kaartnavigatie gaan vertrouwen en dan zit je even te kijken als die uitvalt.

De tocht is nog saaier dan die van gisteren. Alleen kan de genua er weer bij. als de wind iets naar het westen krimpt. Scheelt twee tiende knoop per uur. We hebben ook enige stroom mee. Bij Chipiona blijven we eveneens ver uit de kust vanwege de ondiepten. Hier mondt de Rio Guadalquivir uit. Er drijft veel vuil in de troebele groene zee. Je kunt die rivier met een vaste mast wel 70 mijlen opvaren tot in het centrum van de schitterende stad Sevilla. Destijds bezochten we de stad, maar niet per boot maar met de bus. Na Chipiona verdwijnt de lage zand- en lagunekust uit het zicht. Pas een mijl of tien voor Mazagón zien we weer lage duinen. We varen al een uur door een immens veld van visnetten met vlaggenboeitjes en moeten regelmatig uitwijken. Een sterke tijstroom (3 knopen) voert ons de Ría de Huelva in, waar juist een vrachtschip uit vaart. Er is echter ruimte genoeg achter de lange golfbreker. Je schijnt overigens dit kanaal op te kunnen varen tot aan Huelva. Wij gaan echter de ruime en nogal lege marina binnen en krijgen vlot een plek. Kosten: dezelfde 41 euro als gisteren en eergisteren en opnieuw zonder WiFi-netwerk. Morgen dus naar Portugal. Daar gaat de klok een uur terug, de Portugezen houden de Engelse tijd aan. Terug naar boven

CEST = Central European Summer Time

Vrijdag 12-09-2014

Hierboven de tijtafel van Ayamonte, de haven aan de Spaanse kant van de Rio Guadiana, de grensrivier met Portugal. De rivier heeft een ondiepe drempel, die je volgens onze pilot het best halverwege opgaand tij kunt nemen. Dat is omstreeks half vier 's middags, zoals je kunt zien. De afstand vanaf Mazagón is ruim dertig mijl. Met een gemiddelde snelheid van 6 knopen doen we daar dus een uur of vijf over. Ergo: vertrek uit Mazagón even na tien uur. Motoroliepeil gecheckt: er moet een kwart litertje bij.

Vanmorgen doen we het dus kalm aan. Aan dek is alles vochtig, we zijn duidelijk in een andere klimaatzône. Of het is gewoon herfst. Om tien over tien varen we af. De Navtex meldt voor vandaag: 'W or NW 2 or 3, tempo 4 in far N, smooth.' Dat blijkt te kloppen, zuchtje wind van voren en een vrijwel blakke zee. Opnieuw scharrelen we door een mega-veld van visnetten. De visserij hier is welhaast industrieel van omvang. Ans ziet een jonge zwaardvis ettelijke malen boven water uit springen, waarschijnlijk achterna gezeten door een groter dier. Met een kalm gangetje motoren we ver uit de kust naar het westen.

Peinzen bij het uitzien over zee. Over wetten. Mensenwetten worden gemaakt en ze veranderen nogal eens. Natuurwetten veranderen niet, ze worden niet gemaakt maar ontdekt en ze waren er altijd al, ook voor hun ontdekking. Binnen de paradigma's van Newton en Einstein zijn ze onveranderlijk. Eeuwig? Dat weet ik niet, maar in elk geval zijn ze altijd waar - een vreemde eigenschap, alsof ze buiten de tijd staan. Tijdloos, een soort van neo-platoonse ideeën. Maar nu komt Lee Smolin en hij plaatst de natuurwetten in de tijd, wat betekent dat ze wél kunnen veranderen. Ook vreemd. Ze veranderen volgens Smolin ondermeer in singulariteiten, zoals zwarte gaten en Big Bangs. Daarvan zouden sporen te vinden moeten zijn met uiterst precies onderzoek in de kosmische achtergrondstraling van het heelal. Vreemd is ook zijn veronderstelling dat de raadselachtige donkere energie, die 73% van alle energie-materie in het universum uitmaakt en verantwoordelijk is voor de uitdijing van het heelal, veranderlijk is. Dan zou de uitdijing dus kunnen omslaan in een samentrekking en.... We tasten rond in het duister, of beter, niet helemaal in het duister, een enkele keer zien we wat onverklaarbaar licht, maar we weten niet wat het betekent. We proberen iets te begrijpen waar we deel van uitmaken; logisch gesproken kan dat niet.

Zoals bedoeld zijn we om half vier bij de uiterton van de rivier Guadiana. De grensrivier tussen Spanje en Portugal. Nog altijd veel visnetten en veel vogels. Het moeten hier rijke visgronden zijn. Een school grienden trekt traag voorbij. Ans wisselt het Spaanse gastenvlaggetje voor het Portugese. We wenden de steven en varen de betonde vaargeul binnen. Meteen grijpt de vloedstroom ons beet. Om een of andere reden wakkert de wind opeens ook nog aan tot Zuid Bf 5. Even later spoelen we over de drempel met een diepte die meevalt: 1,3 meter onder de kiel. Rechts ligt Spanje, links ligt Portugal. Langs de lange strekdam is het water het diepst. Verderop zijn stroomrafelingen die een scherpe rand tussen vuilbruin en blauwgroen water tonen (foto hier). De getijhaven van Vila Real do Santo Antonio komt snel dichterbij. Ik lees een vloedstroom van 3 knopen af. De haven heeft een smalle ingang van slechts 20 meter, dwars op de stroom. De invaart is niet zonder risico, schrijft de pilot. Het was destijds voor ons reden om toch maar naar Ayamonte te gaan, de Spaanse haven aan de overkant. Maar vannacht in bed heb ik de manoeuvre ettelijke malen uitgedacht. Ik vaar er op ruime afstand zo langzaam mogelijk voorbij, keer de boot en vaar er tegen de stroom in naartoe, mikkend op de bakboord (stroomopwaartse) kant. Eenmaal daar draai ik de boot snel naar binnen, neem de bocht en rem flink af. Het lukt vlekkeloos. We kunnen langszij aansluiten aan de binnenkant van de drijvende steiger langs de rivier, achter een Hollands jacht. Een marinero neemt de touwtjes aan. Pfff.... Aan de andere kant van de steiger snelt de vloedstroom langs met vele draaikolken en wervelingen. Ik neem een foto van het gaatje waar ik zojuist door ben gekropen (foto hier).

Op het havenkantoor probeer ik mijn Portugees uit. Het valt na 6,5 jaar nog niet mee. De ligprijs is 38 euro per nacht. Geen WiFi, maar gelukkig werkt mijn Spaanse SIM-datakaartje hier nog. Waarschijnlijk blijven we hier een aantal dagen, want voor maandag/dinsdag komt een oceaandepressie harde wind brengen. Misschien draai ik voor die tijd bij dood tij de boot nog om, zodat we luwte van de buiskap hebben. Hier wat langer blijven is geen probleem: het is van hier nog maar twee dagtochten naar onze eindbestemming Lagos. Aan de wal ziet het er gezellig uit. Vanavond ergens lekker sardinhas assadas eten. Dit is de 300ste haven op onze tocht (zie hier). Terug naar boven

Reclamebord voor een 'geweldige' fado-avond

Zaterdag 13-09-2014

Dit stadje werd in 1755 vernield door dezelfde aardbeving die de binnenstad van Lissabon verwoestte. Hier in de Algarve kwam daar een tsunami bij, die alle huizen en gebouwen wegspoelde. In de rest van de 18e eeuw werd het stadje herbouwd. Het heeft een volkomen rechthoekig patroon van straten en pleinen, hetzelfde stramien als in Lissabon, maar veel kleinschaliger. Men heeft fraaie figuren in de straten gelegd van glanzend-witte straatsteentjes. De huizenrij langs de haven heeft elegante dakkapellen, die het geheel een haast Scandinavisch aanzicht geven (2 foto's hier). Het binnenstadje is voetgangersgebied en ligt direct naast de haven. We lopen er gisteravond naartoe, op zoek naar een leuk restaurant. Het is druk met locals en toeristen, de terrassen op het centrale plein zitten vol. In de winkelstraten opvallend veel zaken met beddengoed. De reclameborden van veel restaurants hebben zelfs Hollandse teksten: 'uitsmijter ham en kaas', e.d. We vinden er eentje die er wat authentieker uitziet (Cantinha do Marques) en bestellen Ameijoas "bulhão pato", de overheerlijke schelpjes in olie gebakken met zeer veel knoflook. Dat aten we destijds graag in Lagos. En natuurlijk sardinhas assadas en een simpele salada mixta. De wijn: een frisse vinho verde van het huis Casal Garçia. Aan de kade nemen we later koffie, het type sterke espresso dat ze hier bica noemen. Ik voel me helemaal thuis. Helemaal als we een op een reclamebord zien dat er morgenavond een fado-avond is. Weliswaar voor toeristen (het staat er zelfs in het Nederlands op, zie foto hierboven), maar wat geeft het? Leuk om weer eens fado te horen, vroeger was ik er dol op. Snel reserveren we een tafel.

Rustige nacht. Van de sterke tijwisselingen merken we niks. Vanmorgen gloort de dageraad rood boven de Spaanse oever (foto hier) de ebstroom is al begonnen. De lichte wind is koud en zit in het noorden. Na al die weken prik ik weer eens mijn nuchtere bloedsuiker: 6,3 mmol/l, prima. Ook zet ik de klokken een uur terug. Ontbijt in de luwte van de buiskap. We zien de schipper van de Hollandse Koopmans 37 alu achter ons vertrekken zonder zijn vrouw mee te nemen. Ze duwt de boot van de steiger en hij drijft snel af, twee meter vermag ze niet te springen. Eerst maar door dat verdomde gat en die haven uit, denkt de schipper. Even later pikt hij haar van buitenaf op. Daarna gaan we het stadje in en vinden een supermarktje. Boodschappen, want morgen (zondag) is hij dicht. Ook schaffen we bij een boetiekje twee leuke en vlotte kamerjassen aan, aangezien het 's ochtends al behoorlijk fris is. En washandjes ('louvas de banho'), waar we te weinig van hebben volgens Ans. Het is gezellig druk op straat, een drukte die we met interesse gadeslaan, met café con leite op een terras. Mijn kennis van het Portugees komt snel weer boven. Hier 2 foto's van het stadje en zijn haven. Ans belt haar zoon Derrick; hij en zijn vriendin Nicky komen midden volgende week voor een bruiloftsfeest naar de Algarve. Ze zitten dan een weeklang op 20 kilometer van Lagos en willen graag langskomen. 

Om half twee zijn we terug in de haven. Ik kijk argwanend naar de lucht. Er komt steeds meer hoge sluierbewolking op; vaak een teken van een weersverandering. Al dagen tolt een depressie rond bij de Azoren, die hier voor flink harde wind uit het zuiden kan gaan zorgen. Zelfs de Nortada, de gebruikelijke noordenwind langs de Portugese westkust, is al een week weggebleven. Maar misschien drijft de depressie toch nog naar de Britse eilanden en dan valt het waarschijnlijk wel mee. We liggen nu op ons eentje bij het eind van de drijvende buitensteiger en er waait al weer aardig wat wind uit ZZW. De Engelsman een eind achter ons adviseert ons dieper de haven in te gaan. Hij is hier vijf dagen en heeft al drie ongelukken gezien bij het binnenvaren door dat verdomde gaatje. Dan knallen ze vaak tegen de laatste boot aan de steiger aan. Goed idee, het is juist dood tij, de vloed is nog nauwelijks begonnen. Ik keer de boot in de nauwe haven en meer achteruit voor de Brit af. Nu vangen we de eventuele storm van maandag/dinsdag op de boeg op en dat is heel wat gerieflijker.

Om vier uur legt een Duitser zonder problemen achter ons aan. Om kwart voor vijf komt de Tartaan aan. De vloedstroom is op zijn snelst maar Piet & Ineke nemen de smalle doorgang vlot en meren achteruit achter de Duitser aan. Ze kwamen uit het Spaanse Chipiona. We spreken af dat we vanavond met zijn vieren naar de fado-avond gaan. Terug naar boven

Fado-avond in Vila Real de Santo Antonio

Zondag 14-09-2014

Een vrolijke avond, die fado-avond van gister. We zijn er met Piet & Ineke van de Tartaan om half acht. Dat is voor de echte fado natuurlijk veel te vroeg, die wordt doorgaans genoten ver na middernacht. Maar deze avond is voor toeristen. het zaaltje is op de 1e verdieping van het restaurant, waar een hostess ons begroet. Een Portugese die vloeiend Nederlands spreekt. Nee, onze reservering heeft ze niet doorgekregen, maar het is geen probleem, we krijgen een grote ronde tafel toegewezen. Tijdens de 3-gangenmaaltijd treden de musici viermaal op. Steeds beginnen ze met een guitairrada, een instrumentaal stuk. Er zijn twee vocalisten, een mollige jongen van 13 jaar en zijn even mollige moeder, die we op begin 30 schatten (foto hierboven). Het is allemaal niet erg goed, maar wel uiterst vrolijk. Veel traditionals komen langs. 'Uma casa Portugesa' en 'Cheira bem, cheira Lisboa!' en zo. Er zijn twee oude Portugese dames aangeschoven aan onze tafel, die zich niet met ons bemoeien. Met Piet & Ineke hebben we het heel gezellig, zie de foto hier. Het arrangement kost 20 euro p.p. en daarvoor wordt onbeperkt wijn geschonken. Dat lukt aardig. Om een uur of twaalf lopen we door de nog warme straten naar de haven. Fijne avond.

Een wat brakke dag, deze zondag. Het is warm. We maken een wandeling door het stadje. We komen geen enkele verrassing tegen, mogelijk door het saaie, vierkante stratenpatroon. In de middag trekt de wind weer aan, zoals elke dag. Nog steeds is de verwachting op harde wind in het begin van volgende week. Gelukkig is met ingang van de 15e september het liggeld gehalveerd in deze haven. Over het tijdsverschil van een uur ben ik nog niet heen; het is net of de dag niet op wil schieten. Ik lees 'Time Reborn' van Lee Smolin uit (Penguin, 2013). Veel gepeins over zaken die ik niet goed onder woorden kan brengen. Terug naar boven

De afgebroken bolder op de steiger tussen 'Tartaan' en ons

Maandag 15-09-2014

Gisteren, aan het eind van de middag, vaart een motorboot op hoge snelheid langs onze steiger (die ook de buitensteiger van de haven is). Even later krijgen we zijn hekgolf te verwerken. Die is zo krachtig dat we hevig heen en weer schommelen. De boot rukt dermate aan de touwen dat het kraakt en de voorste bolder faliekant uit de steiger los wordt gerukt (zie foto hierboven). De motorboot is dan al nergens meer te bekennen. Piet van de Tartaan, die voor ons ligt, gaat de marinero's halen. Hij heeft gelijk, met storm op komst moeten we beslist goed vast liggen. Met de mannen verplaatsen we de boten een stukje, zodat we overal goede bolders hebben en de zaak weer degelijk vast ligt. Eén van de jongens trekt de kapotte bolder met gemak los van de steiger. Geen wonder, de onderkant is verroest.

Vanmorgen voor het eerst in al die weken sinds Santa Pola regen. Flinke buien roffelen op het dek. Op één plaats lekt de buiskap ondanks de behandeling met een impregneerspray, die ik hem dit seizoen gaf. We hadden vandaag het veerpontje naar Ayamonte op de Spaanse oever willen nemen. Dat doen we toch als na een uur de zon weerkeert (2 foto's hier). Het vaart om het halfuur en je bent met een kwartiertje aan de overkant. Met het plezier van weerzien lopen we door de nauwe winkelstraatjes van het stadje, waar we 6,5 jaar geleden een tijdje doorbrachten. We zien de kleine dierentuin bij de marina weer, maar helaas is hij op maandag dicht. Alles ziet er echter verzorgd uit dus het gaat waarschijnlijk goed met de dieren. Via de buitenkant lukt het toch een blik te werpen op de bavianengroep en de grote bruine beer, die amechtig in de schaduw ligt te slapen. We zien ook de zonovergoten pleintjes terug met de rustieke stenen bankjes, ingelegd met blauwgekleurde tegeltjes (foto hier). In een van de straatjes nemen we een lunch: kroketjes van kaas en ham (Ans) en stukjes jamón serrano (ik). De geliefde schaft nog een kleurige flodderbroek aan in een Chinese bazar. Om kwart over twee zijn we weer op de Portugese oever terug. De zon schijnt nog steeds maar de hemel is gesluierd.

's Middags begin ik in een boekje van de Amerikaanse filosoof Thomas Nagel: 'Geest en kosmos' (AUP, 2014). Een gerenommeerde filosoof maar o, wat schrijft die man ingewikkeld (tenzij het aan de vertaler ligt). Volgens de flaptekst 'gaat hij tot de aanval over op de gevestigde natuurwetenschappelijke wereldbeschouwing'. Hij richt zich met name op de evolutietheorie, die hij niet erg ziet zitten. Toch is hij geen aanhanger van het intelligent design. Je verwacht een stoet van interessante argumenten, maar helaas, hij verwijst voornamelijk naar andere boeken, waar het in zou moeten staan. Eigenlijk zoekt hij (bladzijde 31) naar 'een alternatieve wereldlijke opvatting, die de geest en alles wat daarbij hoort (...) erkent als een fundamenteel principe van de natuur samen met de wetten van de natuurwetenschap.' Dus toch geen 'goddelijke intentie.' Maar wat dan wel? Ik hoop er nog achter te komen. Ondertussen komen de marinero's een nieuwe bolder op de steiger plaatsen. Terug naar boven

Vanmorgen regenbuien

Dinsdag 16-09-2014

Vanmorgen regent het (foto hierboven) maar de kracht van de zuidenwind valt mee. We maken er een trage ochtend van. Muziek en lezen. Later is het even droog en doen we boodschappen in de super bij het Praça Marquês de Pombal, het plein voor het stadhuis. Tijdens de koffie op een van de terrassen vallen pittige buien. We stellen ons als pubers aan en nemen foto's van elkaar (hier 2). Het is gewoon een kwestie van een nooit volledig te bevredigen nieuwsgierigheid. Hoe zien we eruit, zij en ik? De vrouw in mijn leven, de man in haar leven. Aan het tafeltje naast ons ruziet een Nederlands echtpaar in sappig Amsterdams. Het is net of je op de Albert Cuyp bent. Angstvallig vermijden we iets in het Nederlands tegen elkaar te zeggen, ze mochten het eens horen en zich schamen of - erger - ons bij hun gehakketak betrekken.

Terug op de boot neem ik het boekje van Thomas Nagel weer ter hand. Filosofen en wetenschappers kijken vaak met een zeker dedain naar elkaar en ik vind dat Nagel soms denigrerend over de wetenschap praat: 'psychofysisch reductionisme'. Hm. Hij zoekt naar een uitgebreid maar nog steeds naturalistisch begrip, dat fysisch reductionisme vermijdt. 'Het essentiële karakter van een dergelijk begrip zou zijn: de opkomst van leven, bewustzijn, rede en kennis verklaren als noch een toevallig bijeffect van fysische natuurwetten (dat is precies hoe ikzelf denk dat het wél zit - TZ), noch het resultaat van een intentionele tussenkomst in de natuur van buitenaf (dat is wat b.v. gelovige mensen denken - TZ), maar als een niet-verrassende waarschijnlijk zelfs onvermijdelijke consequentie van de orde die over de natuurlijke wereld heerst van binnenuit.' (bladzijde 41). De orde die over de natuurlijke wereld heerst van binnenuit. Je mag die zin wel drie keer lezen voordat je beseft dat Nagel misschien met een goocheltruc - hokus pokus - de goddelijke sturing van alles weer binnen boord haalt. Opeens komen er poëzieregels in mijn hoofd. Waarvandaan?

Vestida con mantos negros
piensa que el mundo es chiquito
y el corazón es inmenso.

Maakt mijn brein een associatie met de quasi-verheven regels van de bejaarde Amerikaanse filosoof? Zoeken op Google levert op dat ze van Federicio Garçia Lorca zijn, de Spaanse dichter uit de tijd van de burgeroorlog. Ik moet ze ooit in mijn brein opgeslagen hebben, maar ik weet niet wanneer. Grappig dat ze opeens komen bovendrijven. De persoon in het gedicht is echter geen man, maar een vrouw. Lorca zag haar op een balkon staan, hij zag haar van beneden af en bedacht dat ze de wereld piepklein moest vinden en het hart onmetelijk groot. Op een of andere manier heeft het iets met Nagel te maken en ook met foto's maken van elkaar, maar ik kan niet verwoorden hoe.

Vanmiddag is er meer zon en meer wind. Af en toe Bf 6. Geen boot vertrekt en geen boot vaart meer binnen. Straks komen Piet & Ineke bij ons een borrel drinken. Terug naar boven

Woensdag 17-09-2014

De Amerikaanse filosoof Thomas Nagel heeft veel moeite met de (neo)-darwinistische theorie. Waarom? Omdat het toeval er (voor hem) een veel te grote rol in speelt. In zijn ogen is het vrijwel onmogelijk dat leven, intelligentie en bewustzijn zijn ontstaan als een soort neveneffect van een ongericht, doelloos proces van evolutie - en dat is nou juist al vele jaren de consensus in het overgrote deel van de wetenschappelijke gemeenschap. 'Leven kan niet zomaar puur door toeval zijn ontstaan', schrijft hij op bladzijde 100. Het is een stelling die hij in het dunne boekje 'Geest en Kosmos' (AUP, 2014) alsmaar herhaalt, maar nergens onderbouwt. De hypothese dat leven een kosmisch toeval was noemt hij 'te toevallig om mee te kunnen tellen als een echte verklaring van het bestaan van bewuste, denkende wezens als zodanig.' (blz. 105). Het andere uiterste, goddelijke tussenkomst in de vorm van intelligent design verwerpt hij ook. Wat blijft er dan over als verklaring? Moeizaam construeert hij begrippen als 'protogeestelijke elementen' die een soort 'natuurlijke teleologie' mogelijk maken:

'Teleologie houdt in dat er naast de ons vertrouwde wetten van de fysica andere natuurwetten zijn die een "bias" ten gunste van het wonderbaarlijke hebben.' (blz. 103).

Toe maar! ('Het wonderbaarlijke' is uiteraard intelligent leven). Een filosoof die andere natuurwetten veronderstelt dan de wetenschap in alle achterliggende eeuwen ontdekt heeft! Nou ja, moet kunnen. Helaas zet hij verder niet uiteen wat die andere wetten dan wel zouden zijn. Daar gaat het natuurlijk juist om! In elk geval moeten die andere wetten uitmonden in een doelgerichtheid (teleologie) van het universum op het ontstaan van leven en bewustzijn. Waar hij deze visie voor nodig heeft, wordt uit het boekje niet duidelijk. Het heelal wordt er in elk geval niet begrijpelijker van. Het is een teleurstellend geschrift, dit boekje, dat bovendien lijdt aan zeer ontoegankelijk taalgebruik. Ik las het boekje omdat ik na Lee Smolin ('Time Reborn', 2013) dacht dat het goed was om wat meer te lezen van mensen, die de natuurwetten minder onwrikbaar en tijdloos achten. Smolin plaatst ze echter in de tijd en stelt dat ze niet altijd hetzelfde zijn, bijvoorbeeld in extreme omstandigheden als in zwarte gaten en tijdens de oerknal. Hij noemt dat 'temporal naturalism' in tegenstelling tot het in de wetenschap gebruikelijke 'timeless naturalism'. Dat vindt hij een beter alternatief dan waar mensen als Nagel op hopen, schrijft hij aan het eind van zijn boek. Ik ben het helemaal met hem eens.

Vannacht veel heftige regenbuien, maar vanmorgen schijnt de zon weer. De wind is zuid tot zuidwestelijk en trekt in de middag aan tot Bf 5 - 6. We nemen het er lekker van en komen alleen van boord om aan de wal te douchen. Vanavond gaan we met Piet & Ineke ergens in de stad sushi eten. Terug naar boven

De politie neemt het verhaal van de diefstal op. In haar hand heeft Ans het bewuste tasje, waar haar portemonnee in zat (foto Ineke Kambier van de 'Tartaan')

Donderdag 18-09-2014

Ans wordt gisteravond van haar portemonnee beroofd. Het verhaal: om half acht lopen we met Piet & Ineke Kambier van de Tartaan naar de stad. In een zijstraat van het stadhuisplein is een klein Japans restaurant. We zijn de enige gasten en Ans hangt haar tasje aan de leuning van haar stoel. De sushi en andere oosterse hapjes zijn erg lekker. We zitten gezellig te keuvelen als twee mannen binnenkomen en plaatsnemen aan het tafeltje achter Ans, één van hen met de rug naar haar stoel. We hebben niets in de gaten, alleen bevreemdt het even als ze alleen wat drinken en al gauw weer weggaan, maar we besteden er verder geen aandacht aan. Als wij een uurtje later ook opstaan, voelt Ans dat haar tas een stuk lichter is dan anders. Ze kijkt en zegt geschrokken: 'Mijn portemonnee is weg!' Wat zat erin? Toevallig geen geld, maar wel haar bankpas, haar ID-kaart, haar rijbewijs en de pasjes van de ziektekostenverzekering. Het is duidelijk: de man achter haar heeft ongezien haar tasje open geritst en de portemonnee eruit getrokken. De eigenaar geeft me zijn mobiel en ik bel 1-1-2. Even later verschijnen twee agenten (zie foto hierboven). Ze nemen het verhaal op. Ondertussen blokkeren wij telefonisch de bankpas via het centrale NL-nummer daarvoor. Gelukkig kennen de dieven haar pin-code niet, maar de agenten zeggen dat je via de grote tuibrug over de rivier de Guadiana in Spanje benzine kunt tanken zonder te pinnen. Mooi is dat, waar heb je die code dan voor?

Een paar straten verder is het bureau. Daar zitten we te wachten (foto hier) terwijl het proces verbaal wordt uitgetikt. We krijgen een verklaring mee voor de verzekering. In de kuip van Tartaan nemen we een glas om het verhaal met Piet & Ineke nog eens door te nemen. Hadden we dit kunnen voorkomen? Ja, waarschijnlijk wel als Ans haar tasje op schoot had genomen, maar dat zit minder comfortabel. En wie denkt nu aan zo'n diefstal? Die kerels waren er duidelijk op uit, kun je achteraf zeggen. Hun doortrapte, kalme doeltreffendheid verbaast me. Professionals. We hebben nog geluk gehad, want achter een andere rits van het tasje zaten onze paspoorten.

Vannacht één keer een regenbui. Vanmorgen bewolking, die later wegtrekt. Het wordt zelfs warm. We bellen onze doorlopende reisverzekering bij de ANWB. Een vriendelijke man noteert alles en zegt dat het in orde gemaakt wordt, zodra we weten wat de kosten zijn voor de nieuwe documenten. Ik kijk op onze rekening via internetbankieren en kan vaststellen dat er nog geen geld is afgehaald. We informeren ook onze bank, die zal zorgen voor een nieuwe bankpas. We lopen naar het stadhuisplein. In de super doen we wat boodschappen, op een terras drinken we koffie. Er is een dienster die vloeiend Nederlands spreekt. Hier begint het seizoen pas, zegt ze, over een week of wat zit het hier vol met overwinterende pensionado's. Zo'n 60% komt uit Nederland. Om de veertien dagen hebben we een fado-avond of muziek uit de sixties.

's Middags valt er een kort buitje. Het waait minder dan gisteren. Waarschijnlijk gaan we overmorgen verder, als de zee weer rustig is. Ik kijk nog eens op onze bankrekening: er zijn geen nieuwe pin-afschrijvingen. Maar vanuit het buitenland zit er meestal een dag tussen. Terug naar boven

Een regenbui op de Spaanse oever

Vrijdag 19-09-2014

Gisteravond besteed aan het zorgvuldig doorlezen van een grote set nieuwe documenten, gemaild door mijn advocate, die letselschadespecialist Yme Drost alsnog inbrengt in het hoger beroep in de tuchtzaak namens de slachtoffers van Jansen Steur. Drost heeft het druk. Onlangs vroeg hij uitstel bij het Centraal Tuchtcollege omdat hij namens de familie van een MH17-slachtoffer moest optreden en daarnaast is hij ook nog bezig met de chroomverf-kwestie tegen het ministerie van defensie. Of dat ten koste gaat van de kwaliteit van zijn inbreng in mijn zaak? Het is verleidelijk om er iets over te zeggen, maar om tactische redenen zal ik dat niet doen, je kunt je kruit beter droog houden.

Vannacht en vanmorgen flinke regenbuien (foto hierboven), maar in de loop van de dag knapt het weer op. Via internetbankieren zie ik dat de dieven van Ans' bankpasje het nog niet hebben gebruikt. Misschien waren we op tijd met het blokkeren. We lopen naar de binnenstad. Mijn Spaanse data-SIMkaartje begint zijn limiet te naderen, dus kopen we bij een filiaal van Vodaphone een Portugees kaartje: € 12,50 voor 4Gb of 7 dagen. Terwijl Ans op een terrasje wacht, ga ik naar de kapper met de vraag of hij mijn haar wil civiliseren. Dat doet hij. 'Je ziet er een stuk jonger uit', zegt de geliefde later.

Godzijdank heeft een meerderheid van de Schotse kiezers de zelfstandigheid van het land afgewezen. De beurskoersen veren op. Natuurlijk: een versnippering van Europa is een heilloos pad. Hopelijk brengt dat ook de mensen in Catalonië tot bezinning, maar ik vrees van niet. De middag brengen we lezend door. Ik ben dapper begonnen in een dikke pil van een boek: 'Over de democratie in Amerika' van Alexis de Tocqueville (Ned. vert. Lemniscaat, 2011, 1166 bladzijden). Een beroemd boek uit het begin van de jaren '30 van de 19e eeuw, dat bekend staat als hét standaardwerk over de democratie. Iedere dag een hoofdstuk. Daarnaast lees ik een Wallander uit 1995 ('Dwaalsporen', De Geus, 2002), waarvan ik me niet meer herinner of ik hem ooit eerder las. Morgen varen we waarschijnlijk verder naar Vilamoura. Het is om 6.46 uur eb, dus rond negen uur kunnen we uitvaren; dan is er voldoende water boven de drempel van de Guadiana. Terug naar boven

Uitvaart Guadiana in de mist. 'Zie 'je die rode boei al?

Zaterdag 20-09-2014

Vanmorgen hangt er mist boven de rivier. We besluiten toch tot weggaan, de mist zal met een uurtje wel optrekken als de zon hoger staat. Snel het toegangskaartje voor de steiger inleveren bij het havenkantoor en het deposito van 30 euro terugvangen en afscheid nemen van de crew van de Tartaan. Niet voor lang, zij komen dezer dagen dezelfde kant op. Het is kwart over negen. De vloedstroom komt al opzetten. Op de rivier schakel ik de radar in en Ans houdt uitkijk bij het zijwant (foto hierboven). De ondiepe drempel ligt ongeveer bij het voorlaatste boeienpaar in de uitvaart, na de lange strekdam, maar de boeien geven weinig radarecho. 'Zie je al een rode boei over stuurboord?'

'Nee, nog niet.'

Voorzichtig motor ik verder op een meter of zestig van de strekdam, Daar is het het diepst.

'Ik zie een rode en een groene boei', roept Ans.

De pijn is geleden. Het meest ondiepe punt geeft nog 1,3 meter onder de kiel, we zijn eruit. Ik leg de boot op een koers van 240^o in de richting van Culatra-eiland. Dat ligt op 25 mijl. De mist blijft nog hangen en waar mist is, is geen wind.

Pas na half elf weet de zon door de mist te breken en er komt zowaar genoeg wind om de genua te bollen. Scheelt toch een halve knoop snelheid. Voor Culatra liggen uitgestrekte viskwekerijen, waar je omheen moet. 'Dolfijnen!', roept Ans, 'hele grote!' Inderdaad, het zijn er drie. De donkere, gladde lijven schieten onder water snel langs de boot naar de boeg. Daar lukt het me zowaar er een op de foto te krijgen (zie hier). Ze hangen rond bij de visfarms, om mee te delen in het voer en ontsnappende vissen te verschalken. We passeren de ingang van het waddengebied bij Olhão en Faro. Daar zijn prachtige ankerplaatsen, maar helaas, het deksel van de ankerkluis zit nog steeds moervast door de aanvaring van een anonieme onverlaat in Santa Pola.

Na de ondiepten varen we langs een kilometerslang strand. Er zijn weinig badgasten. In sommige strandpaviljoens is het druk. Ans zoekt met de kijker want hier ergens moeten haar zoon Derrick en zijn vriendin Nicky op het huwelijksfeest van een Engelse vriend zijn. Bij een van de paviljoens staan kleine gele tentjes. 'Daar hebben ze vast vannacht geslapen', zegt Ans. Om half vijf meren we af aan de meldsteiger van Marina Vilamoura, een dure marina waar we in februari 2006 ook verbleven (45 euro per nacht). We krijgen een aardige plek aan het eind van een steiger. Nu eens kijken of we een afspraak met Derrick & Nicky kunnen maken. Er is een goed WiFi-netwerk en dat mag ook wel voor die prijs. Ik zie dat er ook nu nog geen vreemde afschrijvingen zijn van onze bankrekening. We zijn er dus goed vanaf gekomen. Terug naar boven

Met Tessa de Loo bij haar huis in de Algarve

Zondag 21-09-2014

Vanmorgen belt Tessa de Loo. Ik ken de schrijfster uit mijn studententijd. Een paar maanden geleden kregen we weer contact met elkaar. Ze komt heel even voor in het eerste deel van mijn romancyclus. 'Je komt toch wel langs als jullie in de Algarve zijn', had ze gezegd. Want daar woont ze al een jaar of vijftien. Gisteravond belde ik haar maar ze was niet thuis. We spreken af dat we haar vanmiddag om een uur of drie zullen opzoeken. Ik noteer de routebeschrijving, ze woont ergens op een berghelling met zeezicht in de buurt van Loulé. 's Middags brengt een taxi ons erheen, een mooie plek in een klein gehucht. Een huis in de kleuren oker en terracotta. We begroeten elkaar. Dat is op één jaar na vijftig jaar geleden, stellen we vast. Ik vind haar gezicht niet eens veel veranderd. Ik heb de delen 1 en 2 van mijn romancyclus voor haar meegebracht. Er logeert een vriendin uit Coimbra bij haar, een vroegere balletdanseres. Eerst krigen we een rondleiding door het huis, een Portugees boerenhuis dat net ingrijpend is verbouwd en uitgebreid. Het ligt op een flink stuk grond met terrassen waarop talrijke planten en bomen: Johannisbrood, vijgen, een wat kwijnende mispel (nespero), cactussen, agaves, sinaasappels, granaatappels, een laantje met cypressen, enzovoorts. In haar grote werkkamer zal ze binnenkort starten met haar eerste schrijfcursussen in groepen van zes personen. Rr staat ondermeer een flinke kast met de uitgaven en vertalingen van al haar boeken.

We nestelen ons aan een tafel bij de muur, onder een doek dat tegen de zon eroverheen gespannen is. In de verte zie je inderdaad de zee, maar er is geen zon. Tussen ons en de zee trekt een grijze onweerslucht voorbij. Toch blijft het droog en als de zon weerkeert verhuizen we naar een dakterras met een spectaculair uitzicht. Het gesprek komt gemakkelijk op gang en blijft uren doorgaan. We drinken wijn. Boeiend om elkaars levens door te nemen, de verschillen en de overeenkomsten, en over de schrijverij en de redenen daarvoor te praten. Het doet me geweldig plezier om met een ervaren schrijfster van gedachten te wisselen. Over de inhoud wil ik niet uitwijden, maar ik bewaar veel dingen die gezegd zijn in mijn hart.

Pas om een uur of zeven breken we op. Tessa schenkt me een gesigneerd exemplaar van haar zojuist verschenen, nieuwste boek 'Een goed nest' (De Arbeiderspers, 2014). Zij en haar vriendin brengen ons terug naar de haven in Vilamoura. Bij ons aan boord gaat het gesprek door alsof er geen onderbreking was. Pas tegen half negen breng ik de dames terug naar de auto. We moeten elkaar zeker terugzien, beloven we. Ans en ik eten een pizza. Morgen gaan we ons laatste traject van dit jaar varen, naar Lagos, waar we in 2007/2008 overwinterden. Terug naar boven

Karveel bij Portimão

Maandag 22-09-2014

Afvaart om 9.15 uur. We leggen aan bij de bunkersteiger voor diesel (85 liter) en het inleveren van het steigerpasje. Wind is er niet en de zee is blak. We passeren een paar kapen, maar er is zelfs geen kaapwind. Bij Punta dos Castelos is geen kasteel te zien. Veel vissersboten, kleine trawlers die met hun sleepnet zo nodig steeds vlak voor je moeten oversteken (foto hier). Later komt er een ZW-wind terwijl de voorspelling het op NW-wind hield. In de verte zien we fikse wolkenpartijen die hun regenlading met dichte, grijze gordijnen naar de aarde kieperen. Hopelijk komen we daar niet in terecht. Aan stuurboord ligt Albufeira met zandstranden tussen de geelbruine kalkrotsen en grote appartementengebouwen. Er liggen nog baders op het strand. Even voor de laatste kaap, Punta da Alfanzina, trekt de wind aan en Lagos is bezeild. De genua geeft een knoop extra. We zouden zelfs het grootzeil kunnen hijsen, maar we hebben er geen zin meer in. Binnen twee uur zijn we bij de haven.

Voor Portimão varen we langs hoge kalkrotsen met diepe gaten op de waterlijn. Toeristenbootjes varen naar binnen. Tot onze verbazing vaart er zelfs een 14e eeuws karveel langs (foto hierboven). Hoe kan dat nou? Het karveel 'Boa Esperança' zagen we toch in een Spaanse haven aan de Middellandse Zee? Dit moet een ander zijn, misschien een replica?

Eeen paar mijl voor de haveningang van Lagos vallen de eerste druppels. Omdat er ook veel vissersnetjes liggen, draaien we de genua maar in. Toch een gevoel van trots als we het havenkanaal binnenvaren. Voorbij de vissershaven ligt warempel nóg een karveel. Als we langsvaren zien we dat het zelfs 'Boa Esperança' heet, net als het karveel dat we een aantal weken geleden in het Spaanse Garrucha zagen. Hoe is dat te verklaren? Ze jongen maar aan, die karvelen. Om half drie meren we af aan de meldsteiger. Ja, de Dulce staat nog in het systeem van het havenkantoor. Scheelt een hoop invulwerk. De haven is duur, dat wisten we, 289 euro voor een week. Maar op 1 oktober gaan we de wal op.

De voetgangersbrug over het havenkanaal gaat voor ons open en we meren af aan de binnenkant van een van de laatste steigers, met de neus voor, zodat we privacy in de kuip hebben. Ietwat beduusd zit ik rond te kijken. Terug in Lagos, onze eerste overwinterhaven in 2007/2008! Toen stonden we nog aan het begin van ons avontuur en alles wat we meemaakten was nieuw. We dachten nog een echte wereldreis te zullen maken; hoe anders draaide het later uit. De Rode Zee was door de piraterij een doodlopende steeg geworden, de verzekering wilde onze boot niet meer verzekeren en we moesten terug - en nu gaan we zelfs volgend jaar op weg naar huis. In veel landen waar we waren, brak later de pleuris uit: Oekraïne, Syrië, Israël (Gaza) en Egypte. Al hebben we de wereld niet rond gevaren, het voelt toch alsof er een cirkel rond is. We hebben ondanks een aantal tegenslagen zeven fantastische jaren gehad. Straks zullen er alleen nog de verhalen zijn, het is niet anders, maar het zijn wel overwegend mooie verhalen. De zon is ook weer gaan schijnen. Proost...eh....saúde! Terug naar boven

Onze tijdelijke ligplaats in Marina de Lagos

Dinsdag 23-09-2014

Gisteravond lopen we over de voetgangersbrug naar de binnenstad. Het is er druk, drukker dan we ons herinneren van zeven jaar geleden. Maar toen was het al oktober voor we hier waren. Het zijn vooral toeristen, je hoort alle talen om je heen, zelfs Russisch. Ik dacht dat de Russen de Europese vakantielanden liever meden sinds het neerhalen (met hun raketten) van de MH17 door Oekraïense separatisten. Niet dus. Ook lijkt het of er meer winkels zijn. We zoeken naar ons favoriete restaurantje van toen, O Cantinho do Mar, gelegen aan het begin van een zijstraatje. Maar helaas, dat is nou jammer, het is er niet meer, er zit nu een kledingboetiek in. Op een terras in een straat vol restaurants drinken we mojíto, met flink wat rum erin. In de mijne zit op mijn verzoek geen suiker. Voor het terras speelt een nogal luide singer/songwriter, een jonge jongen grote donkere ogen en met dreadlocks in zijn haar. Mijn zoon Rommert zou zoiets kunnen doen. Achter hem is een boetiek, er hangen lichtbruine T-shirts met de kop van Bob Dylan erop. 'Zal ik er eentje kopen?', zeg ik tegen Ans.

'Ben jij gek? Je bent een oude vent, dat staat jou niet meer.'

Hm, twijfel bekruipt me. Zou ze gelijk hebben? Ben ik daar echt te oud voor?

'Ik kan me voorstellen dat ik er in een T-shirt met Che Guevara erop lachwekkend uitzie', zeg ik. 'Maar met Bob Dylan gaat toch wel?'

'Je moet het zelf weten.'

Dat is waar. Het is wel een erg mooi T-shirt. Maar ik laat het zitten, de geliefde moet er per slot naast lopen.

We eten frango grelhado met frites en salade aan de boulevard. Gegrilde haan met veel knoflook en piri-piri, die uitstekend smaakt, met rode wijn erbij. Slechts dertig euro. Tevreden kijken we naar de langslopende mensen. Terug in Lagos! Wat hadden we het hier leuk zeven jaar geleden en het is er allemaal nog.

Vanmorgen komen we traag op gang. Het is zonnig maar in de loop van de dag komen er donkere wolken. Ik span een lijn voor de was. Na het ontbijt boeken we een vlucht naar Eindhoven op 7 oktober. Nog veertien dagen, dan zullen we wel klaar zijn met het winterklaar maken van onze Dulce. We pakken het boodschappenkarretje (foto hierboven) en lopen langs de haven. Er lijken nu meer appartementen in de flatgebouwen verkocht dan destijds. We zijn op weg naar de grote supermarkt aan de noordoostkant. De Pingo Doce (foto hier). Vreemde naam voor een supermarkt: 'Zoete druppel'  Vlak ervoor moeten we een drukke autoweg oversteken, maar nu is er totaal geen verkeer. De brug over het riviertje dat in de haven uitmondt, is afgesloten met grote hekken. Een bord meldt dat de brug kan instorten en dat niemand erover mag, ook voetgangers niet. Maar we zien dat sommige toeristen zich er niets van aantrekken, over het hek klauteren en onbekommerd over de brug lopen. Liever levensgevaar dan omlopen.

De grote winkel is een genot, eigenlijk is alles er (foto hier). Ik koop ondermeer radiatorvloeistof, zodat ik volgende week de motor kan conserveren vlak voor we uit het water gaan. Met ons karretje vol boodschappen lopen we terug en strijken voor een kop koffie neer op het terras aan de haven, waar we dat vroeger ook deden. Ans' mobieltje rinkelt. Het is haar zoon Derrick die meldt dat hij en zijn vriendin Nicky morgenmiddag langs willen komen. Prima. Aan boord geven we ons over aan lectuur. Ik lees trouw mijn dagelijks hoofdstuk Tocqueville en Ans de nieuwe roman van Tessa de Loo, die we van haar kregen. Af en toe vallen er wat regendruppels maar meestal schijnt de zon. Terug naar boven

Ans met haar zoon Derrick en zijn vriendin Nicky op de boulevard in Lagos

Woensdag 24-09-2014

Woensdagen en zondagen zijn de dagen dat we ieder twee gekookte eitjes bij het ontbijt eten. Traditie van jaren, eens door de geliefde ingevoerd. Daarover is geen debat nodig, wel over hoelang ze gekookt moeten worden. Onze voorkeur is halfzacht, maar wanneer is dat precies? Begin je de tijd te meten vanaf dat het water kookt? En doe je dan pas de eieren erin? Of doe je ze erin en wacht tot het water kookt, enzovoorts? In elk geval zijn ze niet altijd precies halfgaar, weet je wel, zo dat het eigeel nog nét vloeibaar is maar niet zomaar wegvloeit over de boterham en over je bord. Overigens - terzijde - eet ik mijn eitje het liefst op roggebrood met eronder kaas, ham of salami.

Vandaag komen Ans' zoon Derrick en zijn vriendin Nicky langs. Ze waren voor een liefst 5 dagen durend huwelijksfeest van een Engelse vriend ergens in de buurt van Vilamoura. De zon schijnt volop. Om kwart over twaalf arriveren ze op het busstation tegenover de haven. Eerst laten we ze met genoegen ons scheepje zien. Derrick kent het nog uit 2003, toen hij een keertje meevoer vanuit onze toenmalige thuishaven Numansdorp. Moeder en zoon hebben heel wat bij te praten. Halverwege de middag lopen we over de voetgangersbrug naar de boulevard (foto hierboven). Daar slenteren we langs de kraampjes met kleurrijke flodderkleding en goedkope sieraden. De geliefde bezwijkt voor een gehaakt truitje met een - eh - heel aparte, aspergeachtige kleur. 'Ik draag nooit iets groens', zegt ze alsof ze meent zich te moeten verontschuldigen. Even later begeef ik me in een kraam met uiterst goedkope sieraden, drie euro per stuk. Toch vind ik er twee, een ring en een armband met ieder een bleekblauwe steen, die de geliefde bevalt (foto hier). Zes euro dus. Aldus uitgedost loop ik met haar, haar zoon en zijn vriendin naar het binnenstadje.

Op een pleintje, het Praça Luís Camões, vinden we een fraaie boetiek met kunst en prullaria. De winkel heet Terracota. Tussen de meuk en de souvenirs zie ik er een prachtig houten beeld van drie scherpsnavelige vogels die eruit lijken te zijn ontstaan. Raar beeld. Ik pak het voorzichtig van een hoge rand en bekijk het. Het is van wrakhout, lijkt het, en de scherpsnavelige vogels zien me bevreemd en zelfs angstig aan. Dit beeld moet ik hebben. Ik laat het zien aan Ans, die het meteen mooi vindt. De onderhandeling met de eigenares is kort en succesvol. Ze pakt het beeld in een hoop plastic bubbeltjesfolie in. In gedachten zie ik het al op ons witte dressoir in woonkamer staan. Buiten begint het ondertussen heftig te regenen. We schuilen onder de luifel van een café op het pleintje.

Als het na een kwartier weer droog is genieten we een smakelijke lunch op een overdekt terras in de Rua 25 de Abril, de dag van de Portugese Anjerrevolutie (1974) en ook de dag waarop ik jarig ben. Wat staat er op tafel: gegrilde tong (linguado grelhado), en gegrilde zalm (Nicky) en een gegrild haantje piri-piri (Derrick), omspoeld met vinho verde en een oude rode Dão (ik). We hebben plezier, eten en naar mensen kijken die voorbij lopen is een van de leukste dingen die er zijn. Vooral als er ze plotseling wegvluchten omdat er weer een regenbui neerklettert. Later, het is al zes uur, drinken we nog een mojíto (de anderen) en een Jack Daniel's in de avondzon op het terras van de zeer britse Spinnakers Sportbar, éénhoog  aan de haven. Je snapt het wel, na de eerste ronde volgt er nog een tweede. Dan grijpt de geliefde in. Tom, zegt ze, we moeten onze gasten naar de trein brengen. We nemen op het stationnetje innig afscheid van Derrick & Nicky, het was een leuk bezoek. Nu heb ik een onverklaarbare zin in haaienvinnensoep en er is een Chinees restaurant aan de haven. Nee. zegt Ans beslist, dat doen we niet. Dus zit ik nu bij een glas wijn dit verslagje te tikken. Ik weet precies wat er met me aan de hand was: ik had vandaag de sfeer te pakken van Lucas deel 4. Een sfeer waarin de drank centraal staat en die ik zo eerlijk mogelijk wil beschrijven. Terug naar boven

Vanmorgen maken we het bijbootje schoon en bergen het op

Donderdag 25-09-2014

Nou, het is dus niks geworden met die Anton Wachterprijs. Vanmorgen kijk ik op de website en zie een persbericht, dat al op 12 september uitkwam. Vijf genomineerden, allemaal onbekend, wat logisch is voor een debutantenprijs. Ach, ik had nergens op gerekend, het was voor een aantal maanden een schone droom. Jammer is dat je niet te horen krijgt hoe hoog of laag je geëindigd bent en wat de jury van je boek vond. Dat zal voor 93 inzenders wel teveel moeite zijn. Het zij zo en laat ik wel wezen, het gaat me niet om de roem en de bekendheid, die geven alleen maar veel overlast en niet-gewenste interventies in je leven, Tessa de Loo vertelde daarover, het is al mooi dat mijn boeken er zijn - al zal een uitgever daar anders over denken.

Vanmorgen is de hemel helder en onbewolkt. Verse broodjes gehaald. Daarna pakken we ons bijbootje op van het voordek, maken het schoon (foto hierboven), laten het leeglopen en bergen het op in de voorhut. De eerste van een aantal klussen voor we de wal opgaan. Het nieuwe bootje hebben we deze tocht niet gebruikt, omdat we niet konden ankeren vanwege de aanvaringsschade aan het deksel van de ankerbun. We krijgen 's middags bezoek van Marieke & Jan Breij, een oud-collega van me met zijn vrouw die een appartement in Portimão hebben. We brengen de middag aangenaam bijkletsend in de kuip door. Nadat we bij de voetgangersbrug afscheid van ze namen, doen we niet veel meer. Dat hoeft ook niet. Terug naar boven

We halen de genua wordt van het rolvoorstag af

Vrijdag 26-09-2014

Het is een stralend zonnige dag. De schaarse bewolking blijft landinwaarts hangen en neemt - anders dan anders - zelfs af. Meestal bouwen stapelwolken zich in de middag op boven land en soms ontwikkelen ze zich tot buien, net als bij ons, maar vandaag is het andersom. Ik loop al vroeg over de voetgangersbrug naar de Vodaphone-filiaal aan de overzijde om mijn SIM-datakaartje te laten opladen. Onontbeerlijk, dat kaartje, want het WiFi-netwerk van de haven is wrak. Ik herinner me dat het zeven jaar geleden ook zo was, maar toen had ik nog geen dongel. Onze klus voor vandaag is het opbergen van de genua. Dat verloopt vlot (foto hierboven), het zeil roetsjt naar beneden en we kunnen nét verhinderen dat het voor een deel over de railing in het water dondert. De genua heeft duidelijk de zorg van een zeilmaker nodig; er zijn sleetse plekken en wat naden los. Komt over een halfjaar wel, als we terug zijn. Op een karretje van de jachthaven brengen we het zeil naar de wal, waar ruimte is om het op te vouwen tot een handzame rol. Die bergen we op in de voorhut bij het bijbootje. Even later komen de netjes opgeschoten lijnen erbij, de genuaschoten, de lijntjes voor de bediening van de leiogen en de lijn van de roltrommel. Mooi op tijd, want intussen is het flink warm geworden, we gaan douchen in de riante sanitaire ruimtes van de marina.

Van Jan Breij krijg ik via de mail wat foto's van het bezoek van gistermiddag. Hier staat een leuke. De lome, warme middag brengen we lezend en dommelend door. Ik lees drie hoofdstukken in Tocqueville. Hij heeft een heldere stijl van schrijven. Grappig is dat hij nog zo dichtbij de tijd van de aristocratie leefde, al is hij na de Franse revolutie geboren. Democratie sprak toen, bijna 200 jaar geleden, beslist niet vanzelf, behalve misschien in de jonge Amerikaanse Unie.

Van Hilma Bruinsma ontvang ik informatie over de nieuwe website voor de Gorcumse literatuurprijs (ik zit in het bestuur ervan). Opvallend is het logo, zie hierboven, dat door haar collega en kunstenares Anja Kok werd gemaakt.

Tegen de avond wordt het koeler.Een mooie dag. Vanavond gaan we naar een fado-avond in Restaurante São Gonçalo in de Rua 25 de Abril. Specialiteiten: bifes flambeados en peixe fresco - en iedere vrijdagavond fado. Terug naar boven

Noite de fado in Restaurante 'São Gonçalo'

Zaterdag 27-09-2014

Restaurante 'São Gonçalo' is een klein etablissement waar met moeite vijftien tafeltjes in passen. Het is overvol als we om half negen ons melden. Goed dat we gereserveerd hebben. In een hoek is ruimte voor de drie artiesten, twee instrumentalisten en een zanger. Die heet met een toepasselijke naam Pedro Viola, een jongeman met een mooie stem en een passend melancholiek timbre. Voor een tientje kopen we een CD van hem met de titel 'Mensagem' ('Boodschap'). We zitten naast een Brits echtpaar, een oude man van in de tachtig en een gezette vrouw van zeker twintig jaar jonger. Ze wonen in Lagos en dit is hun favoriete restaurant. Als hij hoort wat wij doen, wil de oude Brit ook een boot kopen. Zijn jonge partner glimlacht fijntjes. Het eten is smakelijk, de wijn is prima en de rekening bedraagt slechts 50 euro. Hierboven een foto. In de Rua 25 de Abril, niet ver van het restaurant, is de winkel met het door mij begeerde bruine Bob-Dylan t-shirt nog open. Aangemoedigd door de mening van Ans' zoon Derrick ('Kan best op jouw leeftijd') pas ik het aan. Zit prima, lekkere stof en lekker ruim, ook al is het geen XXL maar XL. Ans legt zich zuchtend bij de aanschaf neer. Op de terugweg drinken we nog een espresso - uma bica - op de boulevard.

In de haven stinkt het na de vele regens van eerder deze week ontzettend. Gatverdamme! Een doordringende rioollucht alsof je direct naast een loospijp van afvalwater ligt. Men zegt dat het rioolstelsel de ongewone hoeveelheid regenwater niet kon verwerken en dat het systeem overstroomde. De smerige stank hangt er alleen maar bij eb, bij hoogwater is het gelukkig weg.

Een erg naar bericht uit Leeuwarden. Mijn liefste nichtje Klaasje is plotseling overleden. Ze was al enige maanden ernstig ziek maar ik verwachtte haar overlijden niet zo vlug. De hele dag ben ik verdrietig van. In mijn vroegste jeugd in het dorpje Huizen, dat door de groei van de Friese hoofdstad was overgenomen, paste ze vaak op mijn broertje en mij. Dan kwam ze bij ons thuis op de Tijnjedijk of wij werden naar haar ouderlijk huis in de Borniastraat gebracht. Ik heb er levendige herinneringen aan en ik was blij dat we de laatste jaren weer contact met elkaar kregen.

De klus van vandaag betreft de huik van het grootzeil. Op een paar plaatsen zijn er gaatjes in gevallen, die geplakt moeten worden (foto hier). Volgend jaar zullen we hem naar de zeilmaker brengen. Tegen het eind van de ochtend verschijnt een donkere onweerswolk, maar hij trekt ten noorden van ons weg, richting Portimão. We doen boodschappen bij de Pingo Doce en drinken koffie aan de haven. 's Middags lopen we naar het lange strand van Meia Praia. Meia Praia! Zeven jaar geleden liepen we hier ook, we waren erg gelukkig samen en ik schreef er een kort gedicht over (lees hier). Het is precies hoog water en we lopen langs de vloedlijn. De branding heeft een hoge rand op het strand gemaakt, die steeds instort als de golven er een nieuwe aanval op doen. Ten oosten van de haveningang liggen drie jachten voor anker te stampen op de zeegang; geen pretje om daar te liggen. We lopen een eind langs het strand naar het oosten (foto hier) en de geliefde krijgt door een hoge golf een nat kruis.

Opnieuw duikt er boven Lagos een duistere onweerswolk op. Fel zonlicht schept prachtig doorschenen wolkenranden. Ditmaal trekt de bui zuidelijk van ons langs. We keren terug naar de eerste duinenrij. Daar drinken we thee op een vermaarde plek: de Bahia Beach Bar. Zeven jaar geleden gingen we op zondagavonden hier eten en dansen op uitstekende live muziek. Tot ons genoegen is dat nog steeds zo, maar ik ben nog niet in de stemming om er morgenavond al heen te gaan. We nemen ons dat te doen op de laatste zondag voor ons vertrek. Op de terugweg lopen we langs de laundry van de marina, waar een kast met boeken staat, de bookswap.  Ans is er blij mee want haar e-reader laat zich nog altijd niet aanzetten. Terug naar boven

In het noorden komt een donkere buienwolk op. NB, let op het Bob Dylan t-shirt

Zondag 28-09-2014

Dezer dagen las ik ergens een artikel waarin de hedendaagse jihadisten werden vergeleken met de revolutionaire studenten en intellectuelen van de jaren '70. Of die aan het eind van de jaren '30 van de vorige eeuw, denk aan de Spaanse burgeroorlog. Vergezocht? Misschien, maar niet iedereen gaat per slot vrijwillig en onbezoldigd naar een oorlog om het risico te lopen kapot geschoten te worden voor een religie of een ideologie. Ik zou het niet leuk vinden als mijn romanpersoon Lucas op die jihadisten zou lijken. Er zijn grote verschillen en toch ook enige overeenkomsten. Bijvoorbeeld is er in beide gevallen sprake van (ondermeer) zucht tot avontuur en de behoefte om met een dramatische wending betekenis aan een onbevredigend bestaan te geven. Maar de verschillen vallen meer in het oog. Van religie moet Lucas niets hebben en zelfs met het revolutionair gedachtengoed heeft hij, de eeuwige twijfelaar, soms moeite. Bovendien schuwt hij geweld. Of de jihadisten net zo gedesillusioneerd als Lucas zullen terugkeren uit de strijd moeten we afwachten. Je zou het wel wensen.

Weer zo'n dag die begint met overdadige zonneschijn, waarop dan rond het middaguur de eerste buien boven de bergen in het noorden verschijnen. Op dat tijdstip hebben we onze eerste koffie in de binnenstad al achter de rug en lopen we juist op het plein aan de Avenida dos Descombrimentos, waar in de 17e en 18e eeuw de Portugese slavenhandelaren hun ladingen menselijke ellende uit Afrika uitlaadden. Het lijkt heel wat, die bui (zie foto hierboven), maar hij trekt in het noorden voorbij en dat doen de andere buien gedurende de middag ook. Overigens draag ik op die foto het Bob Dylan t-shirt, dus iedereen kan desgewenst zelf bepalen of zoiets op mijn leeftijd nog kán of niet. Eventueel commentaar kan in het Gastenboek.

Verder is er vandaag niets te melden, ook geen klusje, want het is zondag. Wel een aardig citaat in de dikke turf van Tocqueville:

"Men dient goed te beseffen dat de genegenheid van de mensen in het algemeen slechts die kant uitgaat waar zich de macht bevindt." (blz. 83).

Een regel die je eerder bij Machiavelli zou verwachten. Buiten begint het trouwens nu toch dikke druppels te regenen. Terug naar boven

Een simpele blauwe pet, helemáál geen Duitse pet

Maandag 29-09-2014

Alle reacties inzake het dragen van een Bob Dylan t-shirt op mijn leeftijd zijn positief. Dat valt dus mee, maar de twijfel knaagt. Hebben al die mensen wel een goede smaak? Waarom zijn er helemaal geen negatieve reacties? Ach, bijna niets is zeker in het leven. Merkwaardig is dat twee lezers, Ger en Peter, in het Gastenboek opeens over mijn pet beginnen: 'verschrikkelijke pet', 'heeft iets Duits'. Hoe komen ze daarbij? Ik ben ermee geboren (zie de omslag van mijn eerste boek) en trouwens, Bob Dylan droeg vroeger ook zo'n pet. Niet een blauwe, dat geef ik toe, maar de mijne is dan ook voor marine gebruik. Ten minste, meestal. En Duits? Juist niet! Die Duitse petten zijn inderdaad verschrikkelijk, met dat abjecte zwarte touwtje onder de opstaande hoera-flap aan de voorzijde, tussen twee stalen knopen aan de zijkant, een type pet dat dwingt tot salueren en hakkenklappen. Dat heeft mijn pet niet, die is helemaal niet protserig maar blinkt uit door eenvoud (zie foto hierboven). Het is trouwens een Britse pet en ik heb er nog zes van liggen. Last but not least: in tegenstelling tot het t-shirt vindt Ans hem wel leuk. Dus heren, kom niet aan mijn pet!

Gisteren vertrokken de jachten die zich hier verzameld hadden voor deelname aan de ARC 2014, naar de startplaats op de Canarische eilanden. Als over twee maanden het orkaanseizoen over is, zullen ze en masse vertrekken naar Saint Lucia in de Carieb. Ik vind het maar een padvindersgebeuren, maar ik moet me bescheiden gedragen, want wij steken de Atlantische Oceaan helemaal niet meer over.

Vanmorgen komt de zon op in een volledig wolkenloze hemel. Het belooft een warme dag te worden, tegen de 30 graden. Het is helaas eb en het stinkt weer als de neten. Ik bel Ralph, een (Duitse!) klusjesman, die Piet van de Tartaan me had aanbevolen. Ik had nog een paar keer geprobeerd de scharnieren van het moervast zittende luik van de ankerbun eruit te slaan, maar zonder resultaat. Het luik zit vast sinds een anonieme onverlaat deze zomer hard tegen ons anker is aangeknald. Ralph heeft een betere benadering, met een tang wrikt hij de sluiting langzaam los en klaar is kees, we kunnen volgend jaar weer ankeren. Daarna lopen we naar Sopromar, de werf naast de marina, om nog eens goed te kijken naar het kraangat en de kraan die ons overmorgen uit het water moet tillen. Twee jaar geleden in Kreta ging het maar net goed omdat de windgenerator tegen de zijbalk van de kraan dreigde te komen. Deze kraan lijkt van hetzelfde formaat. We spreken de kraanmeester die zegt: kom maar 's ochtends voor varen, dan zie ik het wel.

We drinken koffie op een terras aan de haven. Daarna klim ik in de opbouw van de zonnepanelen en zet de wieken van de windgenerator vast met een tie-rip en een touwtje in de meest gunstige stand voor de botenlift. Juist vaart de kraanmeester langs met een jacht, dat hij verderop aan de steiger weglegt. Hij loopt even langs en neemt onze boot op. 'Vaar overmorgen maar achteruit het kraangat in', zegt hij, 'ik heb het al gezien.' Attent! Het is inmiddels erg benauwd geworden maar door de opkomende vloed is de stank gelukkig weg. Ralph zei vanmorgen dat die stank niet veroorzaakt is door overstroomde riolen, maar doordat ze een halfjaar geleden de haven uitbaggerden. Oh, lekker zeg. We zijn blij dat we hier niet hoeven overwinteren! We brengen de middag in aangename ledigheid door en Ans spuit later het dek nog eens goed schoon. Op de werf kan dat misschien niet meer zo gemakkelijk. Terug naar boven

Dinsdag 30-09-2014

Gisteravond als voorgerecht onze eigen versie van De Wilde Keuken van Wouter Klootwijk: twee bakjes, één met olijfolie van de 1e persing + weinig zout, de ander met grove, vers gesneden stukjes knoflook. Plus een schaaltje met pas geroosterde stukjes stokbrood. Lepeltje olijfolie op stukje brood, schepje knof erop, hap. Verrukkelijk! Twee dagen lang kan men beter niet bij ons in de buurt komen. De vliegen vallen bedwelmd uit de lucht. Daarbij muziek, niet te moeilijk en toch schoon: een concert voor klarinet en strijkers van de Engelse componist Gerald Finzi (1901 - 1956). Ach, dat adagio ma senza rigore! Waar voert dat heen? Het lemma op Wikipedia zegt het mooi: "Het besef dat er niets zeker is in dit leven is de sleutel tot het werk van Finzi." Het donker valt op deze breedtegraad snel en vroeg (Portugese zomertijd). We eten bij het flakkerende licht van wat waxinelichtjes, flakkerend omdat het vanaf zes uur ineens hard waait uit NW.

Peinzen, peinzen. In mijn project over de belangrijkste vijf vragen in het leven (of zoiets, zie hier) ben ik op zoek naar waarheid. Wat is waarheid? Mijn project veronderstelt eigenlijk dat er zoiets is, het moet alleen nog ontdekt worden. Ik doe er vaak weinig aan maar ik kom er altijd weer bij terug. Waarheid is iets dat altijd waar is, zou je denken, niet alleen vandaag of gisteren, maar ook morgen en vele jaren later. Waarheid zou niet moeten afhangen van de toevallige omstandigheden op enig moment. Misschien zit daarin de misvatting. Er is geen aparte wereld van waarheid buiten de tijd. Geen schone Platoonse wereld van volmaakte schoonheid en waarheid, van de wiskunde en van de eeuwig geldende, onveranderlijke natuurwetten. De tijd, of beter het voortgaan van de tijd, verandert en verwoest alles en zet alles op losse schroeven. Pfff... En dat bedenk je, terwijl juist onlangs weer eens bewezen werd (door de Universiteit van Amsterdam) dat een belangrijke fundamentele natuurconstante, de massaverhouding tussen het proton en het electron (exact 1836,152672 keer zo zwaar), onder extreme zwaartekrachtomstandigheden onveranderd blijft. Het blijkt nog steeds zo te zijn bij een 10.000 keer zo sterke zwaartekracht als de onze. Dat mag dan waar zijn en Einstein krijgt voor de zoveelste keer gelijk, en toch moeten er nóg extremer omstandigheden zijn waaronder het niet meer opgaat. Pas dan blijkt dat de enige waarheid het onbegrijpelijke voortschrijden van de tijd zélf betreft, en het veranderen van alles. Maar dan: gaat causaliteit wel altijd op? De wet die zegt: eerst de oorzaak en dan pas het gevolg? Dat kan toch niet anders? Geleidelijk zak ik weg in een stripverhaaltje over causaliteit (hierboven) en wat later in Chelsea Hotel, een oude song van Leonard Cohen:

"I remember you well in the Chelsea Hotel,
You were talking so brave and so sweet"

Bedtijd, inderdaad.

Er komt steeds weer een nieuwe dag (tot dusver, tenminste). Vandaag is het bewolkt, de harde wind is weg. Juist voorhet ontbijt lopen Piet & Ineke binnen met hun Tartaan. Ze hebben vannacht naast de haveningang voor anker gelegen en hebben een winterplek aan de steiger achter ons. Ik kijk nog eens nauwkeurig naar ons aangevaren anker. Nu pas zie ik dat de voorste roller ook beschadigd werd: er zijn stukken afgespat en de roller is doormidden gebroken. Volgend jaar zal ik hem waarschijnlijk moeten vervangen (hier 2 foto's). We lopen naar het havenkantoor om af te rekenen en vervolgens over de voetgangersbrug naar de binnenstad voor koffie en boodschappen bij de Intermarché. Op het terras kijken we naar de passanten en ik doe een onderzoek: meer dan 65% van hen is veel te dik. De zon heeft inmiddels de bewolking geheel verdreven en het wordt opnieuw een warme dag, die we doorbrengen met lummelen, lezen en slapen in de kuip. Vanavond komen Piet & Ineke een glas wijn drinken. Morgenochtend de wal op; Piet komt assisteren. Terug naar boven

Lees vanaf hier verder in https://www.sailing-dulce.nl/home/30