Logboek 2025/1 Winter, 2 oorlogen

(foto: Ron Teeuw)

Direct naar

het laatste

verslag

Het monumentale kunstwerk 'Geometrie in het landschap' tegenover ons huis naast de parkeerplaats op de Kriekenmarkt en ook naast de even monumentale es is me in de loop der jaren dierbaar geworden. Het bestaat uit 5 elementaire, stereometrische vormen: een bol, een kubus, een ronde kegel, een vierkante piramide en een dichte cilinder, allemaal wit. Het wit is niet altijd even wit. Kinderen klimmen er graag op of gaan eraan hangen; dat ergert sommigen maar mij juist niet. De beelden ondergaan het sereen en onverstoorbaar. De vijf vormen zijn in 1974, nog tijdens de Koude Oorlog, speciaal voor deze plek gemaakt door de Poolse kunstenaar Ryszard Winiarski (1936 - 2006) als bijdrage aan de internationale manifestatie voor abstracte beeldhouwkunst 'Symposion', de eerste in zijn soort in Gorcum. In 2018 schreef De Stad Gorinchem dat de vormen tesamen volgens de toenmalige SP-wethouder Eva Dansen 'kruiend ijs' moeten verbeelden. Dat zie ik er niet zo in. Voor mijn gevoel zijn het eerder artefacten, geplaatst door buitenaardse wezens, maar daar gaan we niet over steggelen. Eenieder mag er het zijne of hare van vinden. Alle vijf vormen zouden exact hetzelfde volume hebben, zegt men, maar je ziet zo dat het niet het geval kan zijn.

De kunstmanifestatie Symposion keert op gezette tijden terug in Gorcum. Behalve in 1974 waren er edities in 2005, 2007, 2010 en 2015. Ik weet niet of er in 2025 weer een zal zijn, maar ze hebben ook steeds kleinere projecten tussendoor, bijvoorbeeld in de beide kruitmagazijnen op de Dalemwal.

Het eerste kwartaal van 2025 zullen we nog niet varen, maar wel de boot weer opbouwen. De mast en de wanten, de windgenerator en dergelijke komen er weer op en alle lichten en instrumenten moeten woren getest. Tenslotte moet de boot van binnen en van buiten schoon worden gemaakt, zodat ze op 17 april eindelijk weer te water kan gaan en wij met haar. We zien enorm uit naar een nieuw vaarseizoen.

Vuurwerk bij de toren van de Grote Kerk (foto: Willem Vernooy/De Stad Gorinchem)

Woensdag 01-01-2025, Nieuwjaarsdag

Het was een kalme oudejaarsavond. Na de maaltijd - gestoofde prei met feta, kappertjes en olijven - en de nieuwsjournaals keken we naar de volgende aflevering van de eindeloze Netflixserie 'Lost', een verwarrende compilatie van tijdparadoxen. Om 10 uur kwamen de buren Lourens & Joke met hondje Bobby en een fles champagne. Op de televisie een YouTube-kanaal met jaren 60 hits. Een enkele keer kwamen er knallende jongeren voorbij, maar Bobby had er weinig last van. Bij jaarwisseling toastten we op het nieuwe jaar. We hebben onderhand leeftijden die niet garanderen dat we de volgende oud-en-nieuw halen maar we hadden goede moed en aanschouwden uit het raam het Gorcumse vuurwerk. Ik moet zeggen: mooier dan vorige jaren met prachtige vuurpijlen, die weinig last leken te hebben van de harde wind. Direct na twaalven bellen Bas en Rommert met de goede wensen. Er volgden nog een paar vrolijke uren, Anna en ik ruimden de glazen en de resterende versnaperingen op en gingen om half drie te bed.

     De nieuwjaarsnacht in het land wordt tamelijk vreedzaam genoemd, behoudens de gebruikelijke waanzin: een dode jongen van 14 die in Rotterdam zwaar vuurwerk afstak, een zwaargewonde van 13 jaar in Zeeland, tientallen vuurwerkslachtoffers met oogletsels, tientallen autobranden en aanvallen op politie en hulpverleners. Ook bij ons in Gorcum was het beeld niet anders. Willem Vernooy maakte een mooie foto van het vuurwerk bij de toren van de Grote Kerk. Later spreekt de landelijke politie toch van 'een rumoerige jaarwisseling met heftige incidenten'. Er werden tweehonderd arrestaties verricht, bijvoorbeeld voor vernieling, geweld, openbare dronkenschap en belediging. Lokale vuurwerkverboden werden overal genegeerd, de handhaving had geen prioriteit bij de politie.

     Om tien uur vanmorgen staan we op. Buiten schudt de Knake-kerstboom wild heen en weer in de harde westenwind. De eerste storm van 2025, vooral in het noorden, waar het ook hard regent. Op Vlieland werd tussen 2:00 en 3:00 uur gemiddeld windkracht 9 gemeten. Bij ons nog geen regen. Er lopen heel wat groepen toeristen langs; er liggen dezer dagen meerdere riviercruiseschepen aan de wal van Buiten de Waterpoort. Ik voer het jaarlijks ritueel uit: het ophangen van de nieuwe scheurkalender. Dit jaar hebben we er twee: de wetenschapskalender en eentje met dagelijke tips voor het huishouden. Die komt bij de keuken. We eten bij de koffie de laatste appelflappen. Grijze wolkenluchten waaien in volle vaart over, de wind is nog steeds hard.

Per ingang van vandaag heeft Rusland de levering van gas via Oekraïne gestopt. Dat treft vooral Moldavië, Slowakije, Hongarije en Oostenrijk. Het laatste leveringscontract voor vijf jaar van Gazprom liep vannacht af en er was geen nieuwe overeenkomst afgesproken. Premier Fico van Slowakije probeerde onlangs nog met Rusland te praten over het verlengen van de deal. Vergeefs. Vooral in de langgerekte Russische enclave Transnistrië zit men nu zonder verwarming; de straten zijn leeg en verlaten. Moldavië heeft inmiddels de noodtoestand afgekondigd. Nota bene: ontregeling is het Kremlin welkom, er zijn in het land dit jaar parlementsverkiezingen! De andere landen hebben intussen alternatieve routes geregeld. Men verwacht minimale gevolgen voor de gasprijs. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 02-01-2025

De definitieve cijfers over 2024 van warme en koude dagen van het KNMI behoeven uitleg noch commentaar. In het komend weekeinde kunnen we winterse buien verwachten, niet bij ons maar in het noorden des lands. Vannacht was er veel regen, ruim 10 mm. Vandaag schijnt voor het eerst na wekenlange somberte de zon. De wereld ziet er in elk geval vrolijker uit. We ruimen de laatste kerstspullen op en bezien de nog aanwezige levensmiddelen. Nog geen boodschappen nodig. Wel naar de sportschool. Vanmiddag krijgen we het nieuwjaarsbezoek van Barbara, Nikita en haar beide kinderen Zaila en Alani, en Esri en Tessa met Lina-Mae. Allemaal aan de oliebollen en de appelflappen. Buiten valt een uurtje regen, daarna schijnt de zon weer. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 03-01-2025

De intense samenhang van het leven op onze planeet grenst niet zelden aan het ongelooflijke. Organismen en zelfs eenvoudige cellen leven doorgaans niet afgescheiden en alleen en ze zijn verre van autonoom. Ze hebben andere levensvormen nodig om te kunnen bestaan. Biologische systemen kunnen het eveneens niet stellen zonder niet-biologische materie en gaan daar uiterst complexe verbanden mee aan. Groot voorbeeld is het klimaat, dat via netwerken van reacties en terugkoppelingen sinds de laatste ijstijden in staat was om millennialang stabiel te blijven en zo de evolutie van moderne mensen en beschavingen mogelijk maakte.

     Hét voorbeeld bij uitstek voor de intense samenhang van planetair leven vond ik altijd endosymbiose in levende cellen: een levensvorm die bestaat binnen de cellen van een andere. Het mooiste voorbeeld zijn de eigen energiecentrales van cellen, de mitochondrieën. De endosymbiontentheorie werd vooral ontwikkeld door de Amerikaanse biologe Lynn Margulis in de jaren 70, samen met de Britse chemicus James Lovelock. Ze baseerden er later hun Gaia-hypothese op, die zegt dat de aarde en andere planeten met leven kunnen uitgroeien tot een soort super-organismen die erop gericht zijn zichzelf in stand te houden. Nota bene: dat is geen doelgerichte (teleologische) of bewust gestuurde ontwikkeling, maar eentje die inherent is aan de groei van complexe levensvormen. Ik was er voorheen kritischer op dan tegenwoordig, vooral omdat dergelijke verstrengelde processen ook hun eigen tegenkrachten kunnen oproepen, zoals in ons geval de mensheid de vijand van een stabiel klimaat werd, waarbij niet op voorhand vaststaat wat zal zegevieren. Daar is geen anthropisch principe voor nodig. Het leven op onze planeet kan immers ook zonder de mens best verder.

Endosymbiose is overal aanwezig in de levende natuur. Een ander voorbeeld: de chloroplasten die vitaal zijn voor de fotosynthese in de cellen van groene planten. Ze waren ooit zelfstandige organismen, net als de nitroplasten in marine algensoorten. Die kunnen stikstof vastleggen. Eens in de geschiedenis waren er indringers die door endosymbiose binnen hun gastheer konden bestaan en die onmisbaar werden. Er zijn talloze andere voorbeelden, maar de grote vraag onder biologen was altijd hoe de vreemde binnendringers konden vermijden dat ze zelf werden opgegeten en zich in het milieu van de gastheercel konden vermenigvuldigen. Bedenk hoezeer cellen, maar ook onze eigen lichamen zich inspannen om met de meest ingewikkelde afweermechanismen indringers, parasieten, bacterieën en virussen buiten te houden of te vernietigen. Hoe kan endosymbiose dan toch tot stand komen? Daarover zijn er onlangs nieuwe ontwikkelingen geweest. Dezer dagen meer.

Een zonnige ochtend gevolgd door veel kille regen in de middag. Het wordt krap 5 graden. Anna deed op tijd wat boodschappen in de stad. In het noorden viel sneeuw en gleden auto's van de weg. 's Middags heeft ze haar vriendin van de Schuttersgracht op bezoek. Het hondje van die vriendin durfde na oud-en-nieuw 24 uur lang niet naar buiten om zijn behoefte te doen. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 04-01-2025

De update over de maand december 2024 van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer, gemeten door satellieten is opnieuw opmerkelijk hoog: +0,62 graden boven het laatste klimaatgemiddelde van de jaren 1991 - 2020. In november was het +0,64 graden. De opwaartse trend beloopt sinds het begin van de metingen in 1979 +0,15 graden per decennium, te verdelen in +0,22 graden boven de continenten en +0,13 graden boven de wereldzeeën. Ook in de satellietmetingen was 2024 het warmste jaar sinds 1979 en 2023 komt op de tweede plaats. Ten opzichte van het gemiddelde over 1991 - 2020 was 2023 +0,43 graden hoger en 2024 zelfs een verbijsterende +0,77 graden. Dat is goed te zien in het overzicht hieronder:

Domrechts aan de macht. Henk Vermeer van de BBB stelt kamervragen over de hulp die Oekraïne geeft aan Syrië: 'Nederland heeft al €12 miljard aan Oekraïne gegeven, maar nu stuurt Oekraïne hulpgoederen naar Syrië. Hoe leggen we dit uit aan de Nederlandse belastingbetaler, terwijl investeringen in eigen land achterblijven? BBB wil duidelijkheid van de minister'. Hoe smal van geest en hoe slecht op de hoogte kun je zijn? Wat Oekraïne stuurt is een deel van zijn eigen graan, niets uit de financiële steun die Nederland aan Kyiv geeft voor de oorlog tegen de invasie van Poetin.

     Nog meer domrechts. Trump wil dat we alle windmolens op de Noordzee inruilen voor boortorens voor de oliewinning. Hij wil dat Europa alle windturbines weghaalt uit de Noordzee en zich weer richt op olie- en gaswinning. Waar bemoeit hij zich mee? Nou, ze brengen zoveel schone energie op dat er steeds meer minder vraag is naar fossiele energie en oliemaatschappijen zoals Shell en ExxonMobil zich uit het offshore boren op de Noordzee terugtrekken. Dit jaar verdwijnt er nog een kwart van de noordzeewinning van onze eigen NAM. Trump heeft al gezegd dat hij bij zijn aanstelling als president de VS voor de tweede keer uit het klimaatakkoord van Parijs zal terugtrekken.

In Trouw waarschuwde Rob van Wijk gisteren kiezers om niet voor een overhaaste vrede met Poetin te kiezen. Die zou hem veel voordeel bieden: 'Niet-stemmers, BBB, NSC en vooral PVV scoren hier hoog. Hun onvrede maakt van hen een gemakkelijke prooi voor de Russische propaganda en desinformatie. Hoe groter de binnenlandse onvrede, hoe groter Poetins speelruimte wordt om zijn gang te gaan en de wereld naar zijn hand te zetten. (...) Tegelijkertijd zie ik in het rapport van het SCP de bevestiging van mijn gevoel dat veel Nederlanders heel begrijpelijk een snel einde aan de oorlog willen, maar geen oog hebben voor de gevolgen daarvan. Want als Poetin een snel staakt-het-vuren als adempauze ziet om zijn economie te redden en vervolgens de strijd weer op te pakken, wordt 2025 een rampjaar.'

We hebben een bewolkte dag met weinig zon en een temperatuur van 2,5 graden. Ik ben sinds een paar dagen snipverkouden. Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 05-01-2025

Vanmorgen bij het opstaan is er sneeuw gevallen. Niet veel, maar toch. Het is 7.20 uur, je ziet dat er juist iemand langs liep. Een voetspoor in de sneeuw - van een geschoeide voet. Niet van blote voeten. Ik denk meteen aan de bekende regel van Gerrit Achterberg:

Sneeuw, in de nacht gekomen, heeft vanmorgen
de kracht om doden op te wekken.

Bij sneeuw denk ik er altijd aan; de associatie zal vaker te vinden zijn op dit blog. Het is het begin van het gedicht 'Opstanding' uit de bundel 'Thebe' uit 1941. En het schoeisel? Doden dragen geen schoenen; waar hebben ze die voor nodig?

Al gauw gaat de sneeuw over in regen, die de rest van de dag zal vallen. 'Groot deel van Nederland wordt wakker met sneeuw', kopt het AD maar lang duurt het dus niet. De temperatuur maakt een snelle stijging en zal aan het eind van de dag meer dan tien graden hoger zijn. Het KNMI gaf code geel uit voor het hele land en waarschuwde voor gladheid en beperkt zicht. Volgens de weerdienst zou in het midden van Nederland 3 tot 5 centimeter sneeuw vallen. Nou, dat was bij ons niet het geval. Door gladheid waren er veel ongelukken op de wegen en Schiphol schrapte veel vluchten.

Over een groot deel van de VS zal vandaag een zware winterstorm staan. Dat brengt pas sneeuw! Meteorologen verwachten dat ongeveer 62 miljoen mensen te maken krijgen met sneeuwstormen, ijzel en temperaturen tot min 18 graden. Er kan tot 60 centimeter sneeuw vallen. In sommige gebieden ligt al sneeuw waardoor de laag tot 2 meter kan groeien. Dat kan waarschijnlijk gebeuren in delen van Missouri, Illinois, Indiana, Ohio en West Virginia. Verschillende weerdiensten hebben weeralarmen afgekondigd.

Ook in het VK valt zo'n 25 centimeter sneeuw. In Wales en delen van Engeland zitten duizenden huishoudens zonder stroom, meldt meldt Sky News. In Duitsland brengen sneeuw en ijs eveneens problemen. Op de luchthaven van Frankfurt werden vanochtend meer dan honderd vluchten geannuleerd. Frankfurt is het drukste vliegveld van Duitsland. Ook op de luchthaven van München gingen vluchten niet door. Dan valt het bij ons erg mee. Na half drie is de gladheid verdwenen en werd code geel voor het hele land opgeheven. De barometer is diep gevallen tot beneden 990 hP.  Naar het begin van dit kwartaal

De cartoon van Ann Telnaes, die van Jeff Bezos niet in The Washington Post mocht staan.

Maandag 06-01-2025

De spotprent hierboven toont een figuur - de tekening is nog in ruwe vorm - op een sokkel in wie je onmiskenbaar Trump herkent. Aan zijn voeten staan en liggen een aantal Amerikaanse mediatycoons. Ze houden zakken vol geld omhoog. Je herkent onder andere Jeff Bezos (Amazon), Mark Zuckerberg (Facebook en Meta) en Sam Altman (OpenAI). Op de grond voor het voetstuk ligt Mickey Mouse, die Disney-ABC vertegenwoordigt. Van Jeff Bezos, die eigenaar is van The Washington Post, mocht de cartoon niet in de krant staan. De krant is in grootte de derde van de VS en werd opgericht in 1877. Hij draagt het trotse devies 'Democracy Dies In Darkness'. Het is de krant van de Pentagon Papers en het Watergate-schandaal.

     De spotprent werd gemaakt door Ann Telnaes, die sinds 2008 voor de Post werkt. In 2013 werd Bezos eigenaar van de krant. In 2015 werd voor het eerst een cartoon van Telnaes geweigerd, maar dat was door de redactie. Die beeldde de dochters van de Texaanse senator Ted Cruz af als apen. Ditmaal was het wel de eigenaar die formeel niets te zeggen heeft over de redactionele inhoud. De eindredacteur beroept zich echter op een treurige smoes: er stond al een artikel in de krant over hetzelfde onderwerp. Telnaes spreekt van een gevaar voor de vrije pers en nam ontslag. 'Mijn tekeningen zijn vaker afgewezen en mij is vaker om aanpassingen gevraagd', zegt ze, 'maar nooit vanwege het standpunt dat de tekening inneemt. Dit is een gamechanger'. Ze heeft gelijk. De vrije samenleving begint te vervagen als oligarchen gaan bepalen wat we te zien krijgen.

De Oostenrijkse president Van der Bellen kon er niet meer om heen en heeft FPÖ-leider Kickl moeten vragen een regering te vormen. Honderden mensen gingen uit protest in Wenen de straat op, want de man is niet alleen een rechtspopulist en een Poetin-vriend, maar ook een nauwelijks verkapte neonazi. Dat het politieke cordon tegen hem en de FPÖ vorige week instortte is de schuld van de andere drie partijen, de conservatieve ÖVP, de sociaaldemocratische SPÖ en de liberale Neos. Opnieuw een EU-land in crisis; na Duitsland en Frankrijk weer een democratie die kantelt. Het rijtje met illeberale regeringen in Europa groeit: Hongarije, Italië, Slowakije, Nederland en straks misschien Oostenrijk. Alleen Polen wist met moeite eruit te ontsnappen.

Anna gaat op de koffie bij twee vriendinnen op het Nonnenveld. Het is een onstuimige dag. In het land geldt weer code geel. De barometer zakt naar een erg lage 977 hP, terwijl het zwaar bewolkt is met bijna 12 graden en hard waait. In IJmuiden werd tussen 14:00 en 15:00 uur een gemiddelde windkracht 9 gemeten. Daarmee is officieel sprake van de derde winterstorm van het winterseizoen 2024-2025: de eerste was op 6 december, de tweede op Nieuwjaarsdag en de derde vandaag. De Franse weerdienst was kennelijk aan de beurt en noemde deze storm Floriane. In het vorige winterseizoen 2023-2024 waren er vier winterstormen. Klimaatopwarming heeft nog geen invloed op het aantal winterstormen in Nederland, aldus het KNMI. Wel gaan ze gepaard met steeds meer neerslag. Naar het begin van dit kwartaal

Endosymbiose. Bacterieën van Mycetohabitans rhizoxinica (groen oplichtende ovaaltjes) bewegen in een langgerekte en vertakkende cel van de schimmel Rhizopus microsporus. Beeld: Thomas Gassler; Nature

Dinsdag 07-01-2025

Vorige week schreef ik over endosymbiose, het proces waarbij een organisme (bacterie, virus, parasiet) een andere cel binnen dringt en daar een functie in de stofwisseling van de gastheer gaat uitvoeren en daardoor onmisbaar wordt. Bijvoorbeeld de mitochondriën en de chloroplasten in cellen. Hoe komt het dat de binnendringer niet aangevallen en vernietigd wordt door de afweer van de gastheer? Europese onderzoekers kregen het onlangs voor elkaar om daadwerkelijke endosymbiose in het laboratorium uit te voeren. Hun artikel verscheen de afgelopen herfst in Nature. Het lukte ze om Rhizopus microsporus, een schimmel, te injecteren met Mycetohabitans rhizoxinica, een bacterie, waarbij zowel gastheer als gast in leven bleven en samen als één organisme aan het nageslacht werden doorgegeven. Ze probeerden het ook met de darmbacterie Escherichia coli, bekend van darminfecties, maar dat lukte niet. E. Coli maakte weliswaar binnen de gastheercellen eigen wandjes, maar daar bleef het bij, Hij nam geen functie van de gastheer over. Waarom lukt het Rhizopus wél?

     Allereerst namen ze twee organismen die in de natuur al samenwerkten en endosymbiose ontwikkelden. In dit geval de schimmel Rhizopus microsporus die zaailingen van rijst ziek maakte door een toxine, dat werd geproduceerd door een eigen, inwendige bacterie, de Mycetohabitans rhizoxinica. De naam zegt het al. Het toxine maakt de wanden van de cellen van de zaailingen doordringbaar en zo kunnen indringers de celinhoud van de stervende rijstcellen consumeren. De samenwerking is zó innig dat Rhizopus zich niet eens meer zonder Mycetohabitans kan vermenigvuldigen. Er bestaat echter ook een andere cellijn van de schimmel, die zonder zijn endosymbiont kan leven en reproduceren. Dat zou een geschikt proefkonijn in het laboratorium kunnen zijn. Met enzymtechnieken die de celwanden van de schimmel zachter maken én een zelf ontwikkeld micronaaldje, een atoomkrachtmicroscoop en een fietspomp (!) voor tegendruk en het injecteren van de bacterieën bij het doorprikken van de celwand, lukte het om ze binnen te brengen. De eerste pogingen deden ze met E. Coli. Die bleek zich in het voedzame celmilieu supersnel te vermenigvuldigen en wekte daardoor de celweerstand op, die de indringer isoleerde en afvoerde. Cruciaal blijkt te zijn dat de potentiële endosymbiont zich niet te snel of te langzaam voortplant en erin slaagt met de celdeling van de gastheer mee te liften en dus bij reproductie in diens celmilieu aanwezig te blijven. Dus; niet te snel en niet te langzaam, maar exact de juiste reproductiesnelheid.

     M. rhizoxinica bleek die juiste snelheid te hebben die nodig is om geen immuunrespons in de gastheer op te wekken en aldus met diens celdelingen mee te kunnen liften. Het is dus een kwestie van precieze maatvoering. Al snel beginnen beide partners zich dan aan elkaar aan te passen. Hoe dat gaat kan nu nader onderzocht worden en dat kan een begin vormen voor hele nieuwe ontwikkelingen, zoals het ontwerpen en maken van bacterieën die in cellen specifieke functies kunnen uitvoeren, of het opruimen van verontreinigingen en het produceren van medicijnen. Het klinkt wel wat eng. Wie weet kan men ooit chloroplasten in menselijke cellen laten ontstaan, zodat we zelf zonlicht kunnen gebruiken om ons te voeden.

Vanmorgen na negen uur een flinke bui met natte sneeuw. Storm Floriane zit nu boven Scandinavië met een kerndruk van beneden 960 hP. De storm bracht wat problemen in ons land, pannen woeien van huizen en ook dakbedekkiing, vrachtwagens en bomen gingen om, soms over de spoorbaan waardoor de treindiensten in de war raakten. In het VK was het erger. De zware regens die de storm in zijn kielzog meesleepte, veroorzaakten zware overstromingen, onder meer in het zuiden van Engeland. De Britse hulpdiensten hebben tientallen mensen gered na overstromingen. De BBC meldt dat  hulpdiensten in Leicestershire en Lincolnshire, in het midden van Engeland, honderden meldingen kregen van mensen in nood. Vorige week stroomden er ook al delen van Engeland over. Op sommige plaatsen viel er in twee dagen tijd eventueel regen als normaal in een maand.

     Om elf uur gaan we naar de sportschool en doen de boodschappen. Daarna heeft de regen plaatsgemaakt voor zon en wolken. De temperatuur is flink gezakt, van boven 10 naar 4,8 graden. 's Middags krijgt Anna de bovenste buurvrouw op de thee.

     De dodelijke winterstorm die de afgelopen dagen over de VS raasde, trekt via de oostkust het land uit, meldt de Amerikaanse weerdienst (NWS). Door het winterse weer kwamen in verschillende staten vijf mensen om het leven. De inval van extreme kou door een vertraagde uitzakker van de straalstroom had alles te maken met opwarming van het klimaat. Ik heb dat regelmarig uitgelegd: polaire amplificatie en de tragere poolwervel zijn de centrale begrippen. Lees het vandaag ook bij Associated Press in 'Why more frequent cold blasts could be coming from global warming' van wetenschapscorrespondent Seth Borenstein. Maar de nieuwe president gelooft er niet in. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 08-01-2025

Na lange tijd was er vanmorgen een lage en trage zonsopkomst. In het westen zie je een roodkleurige ster laag aan de horizon. Mars. Is nog de hele maand te zien. Ik rijd vandaag even langs de werf in Numansdorp om te zien hoe het met de boot staat. Rustig verkeer onderweg. Aan boord zie ik dat de bootstoffeerders vlak voor de Kerst zijn gestopt en hun werk nog niet hebben hervat. De kerstvakantie, dat begrijp ik. De bergruimte achter de kajuitbank onder de kastjesrij aan stuurboord (zie foto hier) en de afwerking op wat plaatsen in de drie hutten moeten nog gebeuren. Pas als alles klaar is kan de werf verder met de vervanging van de achterwand van de kastjesrij en vervolgens de boot voor een aantal uren binnenleggen zodat we al onze spullen van de vide aan boord op kunnen bergen. Daarna komen de opbouw van mast, wanten, de windgenerator, de buizen van de bimini, het zwemtrapje en wat dies meer zij. In de stootrand aan beide kanten langs de voetrail moet nog een stootprofiel van rubber komen. Tegen die tijd breekt het voorjaar aan.

     's Middags is het weer helemaal bewolkt. Anna gaat bij buurvrouw Emmy van De Mandarijn met allemaal dames op de thee voor haar verjaardag.

In de regio rond Los Angeles woedden na een lange droogte weer eens hevige natuurbranden. Ditmaal worden kapitale villa's van beroemdheden in de as gelegd. Minstens 30.000 mensen zijn inmiddels geëvacueerd. Extreme winden zorgen ervoor dat bluswater zich onmiddellijk verspreidt en verdampt waardoor het effect nihil is.

     Het water in de Oosterschelde is te warm geworden voor ansjovis. De laatste ansjovisser van Nederland gaf er de brui aan en alleen door subsidie houdt hij zijn grote fuik nog een jaar in stand. De ansjovis was eeuwenlang de belangrijkste vissoort die werd gevangen in het meest oostelijke stukje van de Oosterschelde. Tot aan de Tweede Wereldoorlog waren er in Bergen op Zoom en omgeving 25 weervissers actief. Er werd tot 800 kilo per dag gevangen; zelfs zoveel dat het niet allemaal kon worden ingemaakt maar door boeren als 'mest' over het land werd verspreid. De Noordzee zit nog vol ansjovis maar die komt niet meer naar de Oosterschelde. Naar het begin van dit kwartaal

Cartoon van Marian Kamensky op X.

Donderdag 09-01-2025

Het lijkt warempel wel of Trump bij Poetin in de leer is geweest. Les kreeg in imperialisme. Moeten we zijn dreigingen om Groenland, Canada en het Panamakanaal te annexeren serieus nemen?, vraagt NOS Nieuws zich af. Op een rommelige persconferentie in Mar-a-Lago zei hij de import van goederen uit Denemarken extra te belasten met hoge handelstarieven als Kopenhagen niet meewerkt. Zelfs het sturen van het leger is voor hem denkbaar. Tja, wie ter wereld zal de VS straffen als ze Groenland bezetten? ‘Wanneer Groenland deel wordt van onze geweldige natie, dan zullen we het beschermen en koesteren tegenover een heel gemene wereld', schreef hij eerder zijn eigen Truth-social kanaal'. 'Make Greenland Great Again!', riep hij ook nog. Ach, dat simplisme! Wanneer is Groenland groot geweest?

Verder had hij Canada alvast bij Amerika gevoegd. Tja, ook de NOS weet natuurlijk niet of Trump het allemaal meent. Vooralsnog doet hij meer denken aan een schreeuwerige patjepeeër op de luizenmarkt. Arnoud Brouwers gaat er in De Volkskrant wat dieper op in. 'Het politieke instinct van Donald Trump lijkt te rijmen met dat van zijn "vriend" Poetin: beiden denken in invloedssferen. Europa krijgt de rekening gepresenteerd'. Als je de lijn doortrekt zou het namelijk best kunnen zijn dat Trump het legitiem vindt dat Poetin Oekraïne van de kaart veegt. We beleven de terugkeer van de rauwe machtspolitiek: Xi-Jinping, Poetin en Trump verdelen de wereld onder elkaar. Ik heb wel eens gelezen dat Trump ook totaal geen interesse heeft in Taiwan. Te ver van Washington.

Het zou de wedergeboorte zijn van beleid van een verre voorganger, James Monroe, een slavenhouder die in 1823 afzijdigheid preekte van verre oorlogen en de Monroedoctrine instelde: Noord- en Zuid-Amerika is voor de VS en de rest van de wereld bekijkt het maar. Daar bemoeien we ons niet mee. Isolationisme plus een puur nationalistische agenda. 'Inmiddels beginnen Europeanen te begrijpen dat dit niet "de eeuw van Europa" wordt en dat bij verder nietsdoen hun democratieën en luxe welvaartsstaten van binnenuit en van buitenaf vernietigd kunnen worden', schrijft Brouwers. De rol van de westerse waarden die ooit terecht universeel heetten, van mensenrechten, democratie, mededogen en vrijheid, lijkt uitgespeeld te raken, want een verdeeld Europa is - op zichzelf aangewezen - niet bij machte noch bereid ze te verdedigen. Het is na de relatieve idylle van de acht na-oorlogse decennia de terugkeer naar een eerdere, primitievere fase in de geschiedenis, naar een wrede, kapitalistische wereld vol ongetemde graaizucht van rijken en machthebbers, van machtsblokken die slaags met elkaar raken, van een woekerende systeemcrisis met vernietigende oorlogen en onnoemelijke armoede en leed aan alle zijden. De terugkeer van 'Bellum omnium contra omnes', de oorlog van allen tegen allen uit de Leviathan van Thomas Hobbes. Ben ik te somber? Hm.

Vanmorgen valt er bij het opstaan natte sneeuw. Zuidelijker van ons blijft het liggen en daarom geldt code oranje in Limburg en de oostelijke delen van Brabant. Nog ietwat slaperig stoot ik op de gang mijn tenen gevoelig tegen een deur. Het bloedt; Anna doet er liefderijk een pleister op. Het doet zeer; vanmorgen maar niet naar de sportschool; ik ga morgen wel. Na een paar uur grijsheid wordt het zonnig. Code oranje is overal ingetrokken en de weerswaarschuwingen zijn even voorbij, maar aan het einde van de middag is er grote kans op bevriezing van wegoppervlakken, meldt het KNMI. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 10-01-2025

We wisten al in november dat 2024 het warmste jaar ooit gemeten zou worden. Vandaag is het officieel. Dat meldt de Europese klimaatorganisatie Copernicus. Ook is het voor het eerst dat een heel jaar gemiddeld boven de +1,5 graden van de Parijse Akkoorden van 2015 zat. Het wereldwijde gemiddelde lag in 2024 zelfs hoger: op +0,16 graden boven het niveau voor de industriële revolutie in 1850. Optimisten zeggen dat de klimaatdoelen van Parijs desondanks gehaald kunnen worden, als de regeringen ingrijpen en alsnog de uitstoot van broeikasgassen voldoende terugbrengen. Volgens pessimisten zullen ze dat niet doen zolang de groeiende impact van ernstige klimaatrampen het schip niet keert, Andere pessimisten (of dezelfde) vrezen dat we al enige kantelpunten gepasseerd zijn en dat we de klimaatapocalyps niet eens meer kunnen afwenden. Ondertussen ziet de hele wereld de onmacht van de brandweer en de hulpdiensten om de infernale natuurbranden in Los Angeles te bedwingen, waar tot nu toe tien doden vielen en bijna tienduizend huizen verwoest werden.

Tot dusver was het een raadsel waarom ongeveer een miljoen jaren geleden het ritme van de ijstijden vrij plotseling veranderde van éénmaal per honderdduizend jaar naar éénmaal per 40.000 jaar. De diepste boring ging tot op heden tot 800.000 jaren terug; net niet genoeg. Nu hebben wetenschappers een ijsboring gedaan door de ijskap van Antarctica tot vrijwel de bodem van het continent. De boorkern van bijna 3 kilometer lengte gaat 1,32 miljoen jaren terug in de tijd. Daar heeft men tien jaar over gedaan, maar dat komt omdat de omstandigheden er maar twee maanden per jaar geschikt zijn om te boren. De lange boorkern is in stukken gezaagd, die bij 18 graden onder nul bewaard worden. Diverse laboratoria gaan ze onderzoeken, vooral op de variaties in concentraties CO2 die opgesloten zitten in luchtbellen. Mogelijk wordt het mysterie van de ijstijdencycli dan opgelost.

Een mooie zonsopkomst en een mooie dag. Zes graden. Naar de sportschool, maar Anna heeft geen zin en gaat ondertussen boodschappen doen. 's Middags gaat ze naar Barbara die op de kinderen van Nikita past.

     Van ING kreeg ik van de week een nieuwe betaalpas. Om hem te activeren moet je er één keer mee pinnen met de oude pincode. Dat doe ik maar de geldautomaat vindt hem verkeerd. Na drie keer wordt de kaart geblokkeerd. Ik weet heel zeker dat ik de goede pincode gebruik. Wat nu? Via internetbankieren? Inloggen via de laptop lukt wel, maar daar heb je een 5-cijferige code. De digitale assistent begrijpt mijn vraag niet: ik moet de juiste pincode invoeren, blijft hij herhalen. De telefonische klantenservice stuurt me met een keuzeprogramma het bos in. Bij de tweede poging 'zijn al onze medewerkers in gesprek'. Ik zet mijn telefoon op de luidspreker en ga wat anders doen, onder andere even plassen en juist dan komt er een dame aan de lijn. Ik ben op tijd bij het toestel. De dame is aardig maar samen komen we er niet uit. De enige opties zijn: morgen nog eens proberen als de blokkade opgeheven is, of maandag toch maar een nieuwe pincode aanvragen (voor de nieuwe pas). De digitale verworvenheden van deze tijd spreken me niet erg aan.  Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 11-01-2025

Weer zorgt een aftandse Russische olietanker uit de schaduwvloot voor problemen in de Oostzee. De tanker met bijna honderdduizend ton olie aan boord is op 20 kilometer van het eiland Rügen op drift geraakt nadat er aan boord een stroomstoring ontstond. Het schip kan niet meer varen en alle verlichting is uitgeschakeld. Een Duitse sleepboot heeft vastgemaakt en probeert hem op zijn plaats te houden, maar een opkomende storm maakt dat moeilijk. De Duitse regering vreest voor een grote olieramp. Vanavond zal er windkracht 9 staan. Ondertussen zijn twee andere sleepboten bij het schip. De drie zeeslepers proberen het schip naar ruimer water in het oosten te slepen. De tanker heet Eventin. Hij was vertrokken uit de Russische havenstad Oest-Luga op weg naar Port Saíd. Het vaart onder Panamese vlag.

Gisteren was de Nederlandse marine de hele dag bezig om twee Russische oorlogsschepen te volgen in het Nederlandse deel van de Noordzee. Het ging om een onderzeeër en een klein fregat (een korvet). De onderzeeër Novorossiysk was onderweg van de Middellandse Zee naar het noorden en kreeg gezelschap van een ander Russisch oorlogsschip toen het door de Noordzee voer: het korvet Boikiy. Sinds vorig jaar begeleidde de marine bijna dubbel zoveel Russische schepen op de Noordzee. Defensie: 'We willen onze aanwezigheid laten blijken, laten zien dat we ze in het vizier hebben.'

Jongstleden 2 januari was er een inbraakpoging bij de drinkwaterzuivering van een Duitse militaire kazerne bij Keulen. Een hek van de kazerne is omver geduwd en een deur naar de installatie werd beschadigd. Volgens het leger is het de inbrekers niet gelukt om de installatie binnen te komen. Het is al het derde incident in enkele maanden. In augustus was de kazerne enkele uren gesloten omdat er vermoedens waren dat het drinkwater opzettelijk was vervuild. Er werden gaten in het hek gevonden en bij het testen van het drinkwater werden 'abnormale waarden' aangetroffen. Vijf brandweerlieden hadden vergiftigingsverschijnselen. Vergiftiging van het drinkwater kon niet bewezen worden.

Gisteravond een mooie conjunctie dichtbij de maan in het oosten: boven de helderste (Jupiter) en onder Venus. Vanavond weer, als het helder blijft. Vannacht was er lichte tot matige vorst. Over keien van de Kriekenmarkt ligt rijp. De mensen lopen omzichtig, het is er glad. Op een deel van de haven ligt een dun ijslaagje. Een tuinder haalt de kerstboom van buurtvereniging Knake weg. In de stad en op de stadswallen is het erg druk. Ik doe wat boodschappen, onder andere een rookworst van de Hema, Dat zijn in onze ogen de beste. Anna maakt erwtensoep. Tegen vieren raakt het bewolkt. Geen conjunctie als het zo blijft.

     In Den Haag blokkeren de helden van Extinction Rebellion weer de A12 bij de tunnelbak, vlakbij de Tweede Kamer. Terecht, aan de afbouw van de fossiele miljardensubsidies heeft de regering totaal niets gedaan. Het bekende tafereel: waarschuwingen, daarna de waterspuit. In september 2023 deed ik zelf een keer mee; daar ben ik nóg trots op, lees het hier, maar ik heb me niet nat laten spuiten. Meer iets voor de jeugd. Naar het begin van dit kwartaal

De lichtvervuiling van alle belangrijke sterrenwachten ter wereld. Die van Paranal in de Atacamawoestijn in Chili is het meest gering (bron: Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, Volume 519, Issue 1, February 2023)

Zondag 12-01-2025

Iedereen moet er met enige regelmaat last en ergernis door hebben: het voortdurende gezever in de wereld, de stupiditeit van het marktdenken en de idiote drift tot vernieling, die gepaard gaat met de voorrang die men steeds weer aan bedrijven geeft. Je moet er voortdurend alert op zijn. Nu wil AES Andes, een dochteronderneming van het Amerikaanse energiebedrijf AES Corporation, een enorm industrieel complex  bouwen nabij de Paranal-sterrenwacht van ESO in de Chileense Atacamawoestijn. De hemel boven Paranal is de donkerste en helderste van alle astronomische sterrenwachten ter wereld (zie de grafiek hierboven, afkomstig uit deze studie). De bouw van het mega-complex van meer dan vijf bij zes kilometers zou leiden tot onomkeerbare schade aan de unieke waarnemingshemel van de sterrenwacht, die belangrijke doorbraken in ons denken over het universum bracht, zoals de eerste foto van een exoplaneet en de bevestiging van de versnelde uitdijing van het heelal. 'Daarbij komt nog dat op de nabijgelegen Cerro Armazones de Extremely Large Telescope (ELT) van ESO wordt gebouwd, ’s werelds grootste telescoop in zijn soort — een revolutionaire faciliteit die onze kennis over het heelal drastisch zal veranderen', schrijft Astronieuws. Het industriële project staat nog aan het begin en er is een milieueffectrapportage aangevraagd. Die bouwvergunning mag er nooit komen.

We kennen het allemaal uit onze jeugd: 'Liesje leerde Lotje lopen langs de Lange Lindenlaan, maar Lotje wou niet leren lopen, dus liet Liesje Lotje staan'. Een mooi voorbeeld van stafrijm. Ik meende dat het om een beukenlaan ging, maar dan zou het stafrijm minder compleet zijn. Ik moest eraan denken toen ik las dat onze beukenlanen door klimaatopwamring beginnen af te sterven. De monumentale bomensoort heeft in ons land zijn langste tijd gehad, blijkt uit een artikel in De Volkskrant: 'De oer-Hollandse beukenlaan staat op omvallen'. De oorzaak: extreem weer, lees ik. Door langere perioden van droogte 'krijgt de oppervlakkig wortelende boom het water niet meer bij de hoogste takken, waardoor bladeren afsterven. Dit is nadelig, omdat de beuk een dunne, gladde bast heeft die gevoelig is voor hoge zonkracht door direct zonlicht. Met als gevolg dat takken of de bast op de stam afsterven. Dit maakt de beuk vatbaarder voor verdere aantasting door bijvoorbeeld insecten. En als een boom uitvalt, krijgen de bomen ernaast weer meer direct zonlicht, met domino-effect tot gevolg'. Typisch zo'n bericht om een saaie zondagochtend nog vervelender te maken.

De aftandse olietanker Eventin uit de Russische schaduwvloot, waar ik gisteren over schreef en die met bijna honderduizend ton olie op drift geraakt was bij het Duitse eiland Rügen, is versleept naar de haven Sassnitz op Rügen. Het schip lekt niet en vormt geen risisco voor de omgeving. Zo werd met succes een grote olieramp voorkomen. Elders is dat met schepen uit de schaduwvloot niet het geval. De twee olietankers die op 15 december schipbreuk leden in een storm in de Straat van Kertsj, tussen Rusland en de Krim, veroorzaakten een massale vervuiling op de Zwarte Zee. Nu bereikt de olie ook de kust van Oekraïne. Voor de noordkust van de Zee van Azov werd voor de bezette havenstad Berdjansk een vlek van veertien kilometer lang gevonden met olie. Iets meer in het oosten werd een tweede kleinere vlek aangetroffen. Verscheidene walvisachtigen, waaronder bruinvissen, zijn de afgelopen weken dood teruggevonden. Zo'n olieramp kan ook onze eigen kust treffen. Niemand heeft nog een oplossing bedacht voor de schaduwvloot waarmee het Kremlin zijn barre veroveringsoorlog in Oekraïne financiert door het omzeilen van de Westerse sancties.

Vannacht geen vorst. Grijs en zonder wind is het vanochtend. 's Middags wel zon. Het wordt 5 graden. Rustige zondag; geleidelijk verdwijnt mijn chagrijnigheid. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 13-01-2025

Gisteravond trokken wolkenbanken over maar nu en dan was er ruimte tussenin om de volle maan te zien. En de helder schijnende planeet Jupiter rechts daarvan. Venus zou er ook moeten zijn, maar die staat ver beneden de maan en te laag om te zien. Hij gaat schuil achter de huizen aan de Kriekenmarkt. Het was lekker fris buiten. (Correctie: Venus staat momneteel in het zuidzuidwesten, niet zichtbaar vanuit ons huis).

     Vanmorgen een stralende zonsopkomst. Lichte vorst in de nacht en geen wind. We rijden zonder files naar de GGD Dordrecht, die naast het Albert Schweitzerziekenhuis zit, voor de eerste vaccinatie tegen gordelroos met een injectie van het varicella-zostervaccin Shingrix. Dit vaccin voorkomt negen van de tien gevallen van gordelroos en de langdurige zenuwpijn door de infectie, schrijft het RIVM. Ook lijkt de bescherming lang aan te houden. Bij volwassenen van 50 jaar en ouder voorkomt het vaccin rond de 90 procent van de gordelroosgevallen. Sinds 1 juni 2020 is Shingrix beschikbaar in Nederland. De vaccinatie bestaat uit twee prikken met twee tot zes maanden ertussen. Vrijwel iedereen - 95 procent - krijgt in zijn of haar jeugd waterpokken. Het varicella-zostervirus blijft daarna inactief in je lichaam aanwezig in de zenuwknopen naast het ruggemerg. Na je vijftigste levensjaar neemt je immuunsysteem af en dan kan het virus weer actief worden. Je kunt het zelfs voor een tweede keer krijgen. Als je waterpokken hebt gehad, loop je zelfs 25% kans om gordelroos te krijgen. Dat risico willen Anna en ik liever vermijden.

     Bij de GGD in Dordrecht hoeven we nauwelijks te wachten. De verpleegkundige injecteert ons na elkaar in de linker bovenarm en maakt afspraken voor de tweede injectie in april. Ze geeft ons een vaccinatieboekje. Dat van corona konden we niet meer vinden. Vóor ons vertrek met de boot in 2007 kregen we ook zo'n boekje toen we ons lieten inenten tegen hepatitis A + B en in 2010 deden we dat nogmaals voor we van Israël naar Egypte voeren, inclusief de DTP-mix en een vaccin tegen buiktyfus. Waarom raken zulke vaccinatieboekjes altijd zoek? Helaas zit het vaccin tegen gordelroos niet in het rijksvaccinatieprogramma en wordt niet vergoed door de ziektekostenverzekering. We pinnen voor beide injecties samen 575 euro. In april dus nog een keer. Om half twaalf zijn we terug in Gorcum.

Het blijft de hele dag zonnig. We krijgen bezoek van een ambtenaar van  de gemeente. Sinds enige tijd hebben ze een programma 'Bliek in Actie' - 'bliek' is het Gorcumse woord voor de voorntjes in de Linge - waarin initiatieven worden ondersteund om een wijk of straat 'gezelliger, veiliger of groener te maken' door het plaatsen van bloembakken, het samen opruimen van zwerfafval of het organiseren van spelmiddagen voor kinderen of activiteiten voor ouderen. Je kunt er subsidie voor krijgen maar de pot is op, geloof ik. Onze buren dienden samen met ons een aanvraag in voor de aanleg van een geveltuintje langs de muur van hun pand en voor onze serre. Dat verhoogt uiteraard de schoonheid van het plaatsje naast de sluis, draagt bij tot de absorptie van regenwater en verhindert toeristen om alsmaar op onze vensterbank te gaan zitten of met hun neus tegen de schuifpui gedrukt mijn studeerkamer in te kijken. We gaan met de ambtenaar kijken en hij vindt het een goed plan. De gemeente gaat het keurig aanleggen, belooft hij. Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 14-01-2025

Klimatoloog Zeke Hausfather van Berkeley heeft een nieuwe rekenkundige extrapolatie gemaakt van de trend in de  wereldwijde afwijkingen (anomalies) van de gemiddelde wereldtemperaturen over de periode van 1970 tot nu, dus inclusief de topjaren 2023 en 2024. Het levert een bevestiging van de vrees dat de opwarming van het klimaat versnelt. Hoe komt dat? We gaan nog steeds door met de uitstoot van broeikasgassen in de atmosfeer, terwijl de remmende invloed van aerosolen terugloopt. 'This apparent acceleration is also broadly consistent with our climate models, which expect a near-term acceleration in scenarios like SSP2-4.5 where aerosols emissions decline but CO2 and other greenhouse gas emissions do not.' Ik kom er nog op terug.

Vannacht was er weer nachtvorst. Met kunst en vliegwerk hebben ze het voor elkaar dat er in Winterswijk een halve ochtend geschaatst kan worden op wat ze 'natuurijs' noemen. Het is vanmorgen deels bewolkt en de lucht is fris en kraakhelder. Het vriest nog als we naar de sportschool rijden. Daar is het stervenskoud; de klimaatregeling is kaduuk. Van sporten word je echter warm. Daarna boodschappen bij Albert Heijn, waar het voor de verandering redelijk warm is.

In de krant lees ik dat staatsraad Rein-Jan Hoekstra is overleden. Men noemde hem ooit 'de sfinx van het Binnenhof'. Daar had hij decennialang veel invloed. Hij diende als secretaris-generaal op het ministerie van Algemene Zaken onder de premiers Den Uyl, Van Agt en Lubbers, en werd in 1994 benoemd als lid van de Raad van State. In die hoedanigheid was hij betrokken bij twee kabinetsformaties en leidde een groot aantal belangrijke onderzoekscommissies. In mijn geval was dat de gang van zaken rond de affaire Jansen Steur en het (niet) optreden van de Inspectie van de Gezondheidszorg. Hij bezocht me met de commissie in maart 2010, toen we tijdelijk in Andel woonden voor mijn behandeling tegen prostaatcarcinoom. Ik vond hem een aardige man die prima op de hoogte was en goed luisterde. Voor het rapport verwijs ik de lezer naar het boek dat ik over affaire schreef. Hoekstra was lid van het CDA en werd 83 jaar.

's Middags heb ik een uitvoerig gesprek met onze nieuwe VVE-beheerder Leuk! over de eerste ALV die we half februari houden. Daar is veel voorbereiding voor nodig want de opzet moet degelijk en professioneel zijn. Ik ben tevreden over de accuratesse van de makelaar/beheerder. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 15-01-2025

Vanmorgen hangt er in het hele land mist, ook bij ons. Het KNMI gaf code geel af. De mist schijnt het grootste deel van de ochtend te blijven hangen. Op Schiphol en andere luchthavens worden tientallen vluchten geannuleerd. De mist blijft de hele dag roerloos aanwezig. Ik verstuur de agenda voor de komende vergadering van het bestuur van de Poëzieroute. Verder gebeurt er niks en dat geeft niks.

Bij Los Angeles zijn de beruchte, extreem droge Santa Ana-winden opnieuw opgestoken. De enorme natuurbranden dreigen weer op te flakkeren. Door stof en as is de luchtkwaliteit in de stad erg slecht. Er woeden nu drie grote branden rond LA en een vierde kleinere bij de stad Ventura op zo'n 100 kilometer afstand. Door de branden zijn inmiddels 25 mensen overleden en meerdere tienduizenden huizen verwoest. Voor Nu.nl is het duidelijk: 'Klimaatverandering werkt branden zoals die in LA in de hand', kopt de nieuwssite.

Ze zijn af en toe werkelijk vermakelijk: de aberraties van het roofkapitalisme. Nu ook bij de streamingfirma Spotify. Tegen betaling kun je er heel veel muziek laten afspelen op je geluidsinstallatie. Ik ben te ouderwets en er nooit aan begonnen: waarom zou je als je zoveel zelf op vinyl of CD hebt? Wat wel goed is - of was - dat Spotify de makers van de muziek royalties uitkeren. Een kostenpost die nu verleden tijd lijkt te worden. De Volkskrant schrijft erover. Er zijn volgens de krant aanwijzingen dat Spotify steeds meer 'nepmuziek' afspeelt. Dat is muziek van onduidelijke herkomst die het opneemt in de eigen afspeellijsten, dus de door het streamingbedrijf zélf samengestelde en zeer populaire playlists. 'Tingeltangeltracks', vroeger ook wel muzak genoemd, zoals je in supermarkten hoort. Het bedrijf zou dit doen om zo minder royalties te hoeven uitkeren aan ‘echte’ artiesten, die hun muziek met bloed, zweet en tranen hebben gemaakt. Het lijkt erop 'dat Spotify deze nepmuziek mede zelf laat maken, door productiebedrijfjes die opereren onder vaak tientallen pseudoniemen. Deze dienstbare artiesten werken samen met Spotify, en krijgen minder royalties per afgespeeld nummer uitgekeerd. Waardoor die afspeellijsten, die bijvoorbeeld continu draaien in koffietenten of ketens van koffietenten, goedkoper worden voor Spotify'.  Echte artiesten worden door de nepmuziek uit de playlists geduwd. Zo is de verdienste groter. Ik denk wel eens dat het ook op YouTube gebeurt. Het is overigens niet illegaal, maar het gaat wel ten koste van de artiesten en van de kwaliteit. Het is nog steeds beter om een plaat of CD uit je eigen kast te pakken. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 16-01-2025

De twee afgelopen jaren waren wereldwijd de warmste ooit gemeten. Twee dagen geleden toonde ik een grafiek van Berkeley-klimatoloog Zeke Hausfather die liet zien dat er mogelijk sprake is van een versnelling van de opwarming. In zijn draadje op X liet hij ook een overzicht zien van de ontwikkeling in de verschillende factoren die per 10-jaarsperiode bijdroegen aan het snel warmer wordende klimaat. Het is een interessante grafiek. De curves tonen hoezeer de uitstoot van CO2 de opwarming aandrijft en dat er een forse spurt was in de periode 2005 - 2015. Dat valt samen met het wegvallen van de koelende invloed van aerosolen zoals SO2 door schonere lucht, onder meer vanwege het gebruik van schonere brandstoffen in het verkeer en de scheepvaart. Dat leverde minder albedo in de hogere wolkenlagen. De resterende aerosolen fungeren vanaf 2005 steeds meer als aanjagers van een warmer klimaat. Mogelijk is dat vanwege de positieve terugkoppeling door meer absorptie van warmte in laaghangende wolkenlagen, iets wat men pas recent in de gaten kreeg.

Misschien is er nog een factor die bijdraagt en die niet in de bovenstaande curve is opgenomen. Dat blijkt uit een artikel in het decembernummer van het vooraanstaande tijdschrift New Fytologist over vermindering van de capaciteit in de fotosynthese in bladeren van bomen in tropische wouden. Die spelen een grote rol in het klimaat, want ze absorberen 30 procent van de jaarlijkse CO2-emissies. Hoe meer die 'carbon sink' afneemt, hoe meer warmte in de atmosfeer blijft en hoe warmer het wordt. Nu komt aan het licht dat de toegenomen warmte in de atmosfeer zélf de opname van CO2 door de huidmondjes in het blad sterk doet afnemen (met 48 procent) en ook de fotosynthese neemt in de chloroplasten af (zelfs met 35 procent) en dus wordt de carbon sink minder. Dat zou betekenen dat de opwarming van het klimaat in de tropen groter gaat worden. 'Rising temperatures will severely affect the ability of tropical forests to photosynthesise. This will hinder their capacity to absorb carbon dioxide from the atmosphere, reducing their role in mitigating global warming and exacerbating climate change', zeggen de Australische auteurs. Ze denken dat het huidig tropische geboomte zijn evolutie beleefde na de laatste ijstijd, tijdens de laatste ruim tienduizend jaar toen de aarde een relatief stabiel klimaat kende. De huidige snelle opwarming in slechts 150 jaren maakt dat ze tijdens de laatste paar decennia van opwarming aan de bovengrens van hun vermogen tot plantenademhaling moeten werken en daardoor steeds meer schade oplopen. Het effect zou zich volgens de metingen voordoen sinds het begin van de vorige eeuw, dus het is erg belangrijk om het te volgen. Het laat zien welk een ingewikkeld systeem het klimaat is; een gecompliceerd evenwicht tussen talrijke factoren, dat we steeds meer uit zijn balans brengen.

Waar komen ze toch vandaan, de voortdurende cyberaanvallen op universiteiten en andere onderwijsinstellingen van de laatste dagen? Ook vandaag treffen DDoS-aanvallen verschillende onderwijsnetwerken in Brabant en Limburg. De aanvallen leggen het SURF-netwerk plat, dat hen tevens verbindt met diverse ziekenhuizen en onderzoeksinstellingen. Ik herinner me nog dat we in 2003 het MST erop aansloten. Bij een DDoS-aanval worden servers overladen met dataverkeer. Daardoor raken die overbelast. Het gebeurde eerder deze week met de TU Eindhoven en de Tilburgse universiteit. Niet bekend zou zijn waar de aanvallen vandaan komen. Hybride oorlogsvoering?

In mijn droom van vannacht liep ik weer college in Utrecht. Wat een goed idee!, dacht ik bij het ontwaken. Een jaar of tien geleden deed ik dat tamelijk regelmatig. Ik ga eens kijken wat er tegenwoordig is aan boeiende colleges. Vanochtend geen mist, wel zware bewolking en geen wind. In de loop van de morgen wordt het eerst nevelig en daarna mistig. Het blijft de rest van de dag zo. Vandaag een graad of vijf. Naar het begin van dit kwartaal

Gedumpte boten langs het IJsselmeer worden verzameld, gesloopt en gerecycled bij Remondis in Lelystad (foto: Omroep Fleveoland).

Vrijdag 17-01-2025

Merkwaardig en ook triest. Het blijkt dat er een veertigtal plezierjachten zijn gedumpt op plaatsen rond het IJsselmeer en het Markermeer. Sommige zijn gezonken. Rijkswaterstaat is begonnen ze op te ruimen omdat ze de scheepvaart hinderen of een gevaar vormen. Van wie ze zijn weet men niet. Het dumpen van jachten blijkt wel vaker te gebeuren maar er was een opvallende stijging na de coronapandemie. Men denkt dat nogal wat mensen toen in een opwelling een boot kochten, omdat vakantie in het buitenland niet kon. Maar ze dachten niet aan de kosten voor verzekering, onderhoud en liggeld. De afgedankte schepen worden bij het afvalverwerkingsbedrijf Remondis in Lelystad gestript en in stukken gezaagd. De wrakken worden zoveel mogelijk gerecycled. Hoeveel het kost om alle schepen te ruimen, is niet duidelijk. De kosten verhalen op de eigenaren lukt meestal niet, die blijven onbekend. Lees er hier ook meer over. Ook in jachthavens zagen we regelmatig van die verwaarloosde boten, liggeld al jaren niet betaald en eigenaren onbekend of spoorloos. Trieste verhalen.

Opnieuw mist in de ochtend, een hardnekkige mist die een groot deel van de dag zal blijven hangen. Het KNMI heeft code geel ingesteld voor het hele land, later alleen voor de provincies Flevoland, Gelderland, Utrecht, Noord-Brabant en Limburg. De mist blijft nu al dagenlang hangen, want er ligt al die tijd een stabiel hogedrukgebied over ons deel van Europa. Daardoor is er al die tijd weinig of geen wind. De luchtlagen blijven hangen en de onderste laag wordt steeds smeriger door uitstoot van het verkeer, de scheepvaart en van houtkachels. Slecht weer voor astmapatiënten en longlijders. Iets wonderlijks heeft het ook, zegt Maarten Keulemans in De Volkskrant. Met klimaatverandering heeft het niets te maken. Sinds de jaren zeventig is het aantal ‘mistdagen’ (met minstens één uur mist) gehalveerd, aldus het KNMI. Dat komt omdat de lucht steeds schoner werd. 

Anna is vandaag uitgeschakeld door een zware aanval van migraine en had vannacht nauwelijks geslapen, dus ga ik alleen sporten. Nog steeds licht nevel. Zachtjes doen bij thuiskomst want nu slaapt ze wel. Later in de middag ebt de aanval af. Ik rijd met twee bestuursleden langs weilanden vol mist naar Joop in Hoornaar voor de bestuursvergadering van de Poëzieroute. Er is veel te bespreken, met name het jaarverslag over 2024 inclusief het financieel verslag, de begroting voor 2025, de opzet van de kwatrijnenwedstrijd 'Poëzie in de sluis 2025' over het thema 'Bevrijding' met de onthulling van het winnende gedicht op 5 mei a.s., en met wat een structurele fout lijkt in de routebeschrijving op de website. Werk aan de winkel! Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 18-01-2025

Laat ik eens iets goeds melden over AI, Arteficial Intelligence. We weten dat eiwitten in biologische processen razend ingewikkelde structuren kunnen hebben. Niet alleen bestaan ze doorgaans uit duizenden aminozuren, aan elkaar gekoppeld in lange ketens, precies in volgorde geplaatst, maar vouwen ze zich op in ingewikkelde ruimtelijke staketsels die op dit superniveau een verbazend functionele structuur hebben, als instrumenten in levende processen zoals de stofwisseling in cellen. Katrollen, boren, schepjes, hijskraantjes, tandwielen, radertjes, je kunt het zo gek niet bedenken. Er zijn databanken met miljarden bekende, functionele eiwitten maar het aantal onbekende eiwitten moet vele malen groter zijn. Er zijn eiwitten die (nog) niet bestaan, die de evolutie niet heeft voortgebracht, maar die wel gemaakt kunnen worden. Dat komt omdat er zoveel verschillende aminozuren zijn; er zijn circa 500 aminozuren bekend, waarvan er zo'n 20 een rol spelen in menselijke cellen. Gan maar na: met slechts 10 cijfers in ons getallensysteem kun je al tot in het oneindige tellen, dus met 500 aminozuren... Er gaan hele onontdekte werelden schuil achter die aantallen, universa met ontelbare mogelijkheden. Het toont aan dat leven elders in het heelal er totaal anders uit kan zien na een volledig verschillende evolutie dan die op aarde. Het is een opmerkelijke uitbundigheid van kansen en mogelijkheden. Wie heeft dat bedacht?

     Om een weg te vinden in die overmaat blijkt AI een rol te kunnen spelen. 'Science' publiceerde van de week een project van een Amerikaans team van wetenschappers onder leiding van oud-Meta-onderzoeker Alexander Rives. Ook De Volkskrant schreef erover. De wetenschappers gebruikten een AI-taalmodel ESM3 - Evolutionary Scale Model - om de evolutie van eiwitten te simuleren. Ze stelde ESM3 de vraag: bedenk een compleet nieuw, fluorescerend eiwit. Een eiwit dat licht geeft maar dat we nog niet kennen (en dat misschien nog nergens bestaat). Ze trainden ze hun AI-model op een dataset van 2,78 miljard bestaande eiwitten. De uitslag: ESM3 bedacht wel tienduizenden lichtgevende eiwitten. Ze kozen er een selectie van 88 lichtgevende eiwitten uit die er veelbelovend uitzagen omdat ze in theorie via evolutie zouden kunnen ontstaan, dus in een proces van talrijke kleine stapjes. Die bouwden ze in het laboratorium na en kozen het eiwit dat het best fluoresceerde - maar dat nog nooit ergens aangetroffen was.

     Verbluffend! Het opent de mogelijkheden om niet alleen nieuwe, werkende eiwitten te maken, maar ook om hele functionele ketens te ontwikkelen voor allerhande doeleinden en processen - ten goede en ten kwade. Bijvoorbeeld compleet nieuwe geneesmiddelen, maar ook nieuwe vergiften. Zoals de wetenschap honderd jaar geleden de nucleaire fysica ontwikkelde met als latere toepassingen kerncentrales, nucleaire geneeskunde en kernwapens. Ik denk dat AI eveneens zo'n majeure ontwikkeling zal worden met een scala van ontwikkelingen die we nu niet eens kunnen bedenken. En dan de volgende stap: hoe maken we van aminozuren echt leven? Levende cellen, dus. 'Synthetische biologie' noemt men het nieuwe vakgebied al. Het wordt onder meer geprobeerd in labs in Groningen, Utrecht, Delft, Wageningen, Amsterdam en Nijmegen. Lees daarvoor De Volkskrant van vandaag.

Maandag begint het tweede tijdperk Trump. Erger en gevaarlijker dan het eerste, vrees ik. De dag na zijn aanstelling beginnen de massadeportaties, beloofde de aanstaande topman van de Amerikaanse immigratie- en douaneautoriteit ICE, Tom Hofman gisteren op FOXNews. Op meerdere plekken in Amerika zullen die dag meteen illegale immigranten worden gearresteerd. Eerder al op vrijdag meldde The Wall Street Journal dat er in Chicago een grote actie vanuit de ICE zou plaatsvinden om migranten zonder papieren te arresteren. Verschillende medewerkers van de dienst hebben aangekondigd dat ze niet willen meewerken aan de gedwongen deportaties.

Een grijze dag met licht nevel in de ochtend. Anna haar migraine-aanval is gelukkig over. Vandaag is de verjaardag van Anna's schoonzoon Michel. Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 19-01-2025

Tot dusver schreef ik niks over het staakt-het-vurenakkoord tussen Hamas en Israël. Eerst maar eens zien of er iets van komt, dacht ik. Voor Netanyahu is er veel aan verbonden; zijn positie hangt immers af van het voortduren van de oorlog. Vanmorgen had het staakt-het-vuren om half acht NL-tijd moeten ingaan, maar dat is niet zo en Israël gaat door met aanvallen in Gaza. Daarbij vallen zeker 19 doden en 36 gewonden. Netanyahu herhaalt dat hij eerst van Hamas de lijst wil krijgen met de namen van de gijzelaars die vandaag zullen worden vrijlaten. De afspraak was dat Hamas de namen van drie vrouwelijk gijzelaars gistermiddag zou leveren als onderdeel van de overeenkomst. Hamas zegt dat de lijst vanwege 'technische problemen' nog niet rond is. Later in de ochtend, om kwart over tien, komt het bericht dat de eerste fase van het staakt-het-vuren toch ingegaan is. Drie kwartier eerder zei Hamas de namenlijst te hebben overhandigd. Dat werd niet veel later door Israël bevestigd. Eveneens vanochtend stapten drie ultrarechtse ministers, waaronder de minister van Nationale Veiligheid Itamar Ben-Gvir, uit het Israëlische kabinet. Hun partij zou niet van plan zijn om het kabinet te laten vallen. De andere ultrarechtse havik, minister van Financiën Bezalel Smotrich, zou wel in de regering blijven.

     De eerste fase van het akkoord duurt zes weken. Dan moeten 33 gijzelaars vrijgelaten zijn en duizenden Palestijnen uit gevangenschap. Bovendien moeten dagelijks 600 vrachtwagens met hulpgoederen het verwoeste Gaza bereikt hebben. Er zijn talrijke belemmeringen. Israël wil vanaf 30 januari het werk van UNWRA verbieden. De vraag is hoever de eerste fase komt en of de partijen echt vrede willen. En wat Trump zal doen als het niet lukt.

In de VS ging TikTok vanmorgen op zwart. De van oorsprong Chinese app had naar schatting zo'n 100 miljoen actieve gebruikers in de VS. Spionage kon niet worden uitgesloten. Het bedrijf ByteDance achter de app hoopt dat Donald Trump, die morgen wordt geïnstalleerd als president, naar een oplossing streeft. Kan de mogelijke spionage hem niets schelen? Tja, hij heeft zelf 15 miljoen volgers op TikTok. Biden had de app al een jaar geleden verboden omdat de Chinese overheid TikTok mogelijk gebruikt om op grote schaal gegevens van Amerikanen te verzamelen en ze te beïnvloeden. Hard bewijs daarvoor ontbreekt. Naast TikTok is ook CapCut buiten werking gesteld. Deze videobewerkingsapp is eveneens in handen van het Chinese ByteDance. Met ruim een miljard gratis downloads is ook CapCut wereldwijd zeer populair. Het is er ook in het Nederlands. Ik gebruik geen van beide.

De zondag vangt aan met bewolking en wat lichte nevel. Zoals iedere zondag luister ik op Radio4 naar 'Tussen hemel en aarde' van Wilfred Kemp; een programma met veel mooie, vaak gewijde muziek van KRO/NCRV. Vanmorgen werd ik geboeid door een uitvoering van Deux Pieces, op.80 I van de Belgische (Waalse) componist Joseph Jongen (1873 - 1953). Zoals vaak wil ik het meteen zelf hebben. Ik sleep het allemaal naar mijn hol vol boeken en muziek. Gelukkig vind ik het bij Bol.com. Er zijn beroemde uitvoeringen op CD, die antiquarisch vindbaar en peperduur zijn, meer dan honderd euro, zelfs € 180, maar er zijn ook andere die beduidend minder kosten.

     We hebben een rustige zondag. De hemel blijft grijs. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 20-01-2025

Een dag met een zwarte rand, de dag van de inauguratie van Donald Trump als 47e president van de VS. Voor de tweede keer, nota bene, het volk heeft gesproken en het had niets geleerd van zijn eerste termijn. Buitendien hebben de grootste oligarchen van de VS vandaag de dag veel meer te zeggen. Het is een groot manco van de democratie maar we hebben niets beters. Wel zouden grote giften aan politieke partijen in de VS verboden moeten worden. Hoewel hij nog niet in functie was, hief Trump het verbod op TikTok gisteren voor drie maanden op ondanks de ernstige verdenking dat het een werktuig is voor spionage door China. Waarom dan toch? Om niet de steun te verliezen van zijn 50 miljoen volgers op het medium, denken velen. De Singaporese TikTok-ceo Shou Zi Chew wordt vandaag dan ook verwacht als gast bij de inauguratie.

     Tja, het is niet anders en we moeten ermee leven en in de komende vier jaar zien de schade te beperken. Er komt ook weer een einde aan, maar niet wat betreft macht en invloed van de allerrijksten. Het is zeker niet de eerste keer. De Volkskrant trekt een vergelijking met  de Gilded Age in de VS, het tijdperk van ongekende groei en industrialisatie aan het einde van de 19de en het begin van de 20ste eeuw, toen een kleine groep magnaten zoals John D. Rockefeller (olie) en Cornelius Vanderbilt en zijn zoon (spoorwegen) veel politieke macht verwierven. Dat deden ze onder meer door campagnes te financieren en kranten op te kopen; de gelijkenis met de huidige techmiljardairs en hun controle over communicatie en informatie dringt zich op. Ook noemt de redacteur de jaren dertig, toen grote Duitse industriëlen en de nazi’s een verbond sloten. ‘De VS zijn nu een oligarchy on steroids, zegt de Utrechtse hoogleraar Ingrid Robeyns. 'De volgende stap kan dan een vorm van fascisme zijn’.

     Het staat vrijwel vast dat een van de eerste daden van Trump het (opnieuw) opzeggen van het Parijse klimaatakkoord zal zijn. 'Drill, baby, drill!'. Dat gebeurt na het jaar waarin voor het eerst de doelstelling voor de eeuwwisseling werd overschreden. Het hele jaar 2024 had een gemiddelde wereldtemperatuur van +1,6 graden. De grootste uitstoter van de hele wereld (zie hierboven) zal niet meewerken aan het behalen van +1,5 graden. De redacteur klimaat van NOS Nieuws denkt dat het uiteindelijk nog kan meevallen. De VS boren al op hun maximum en wie nog veel meer olie gaat produceren, brengt de prijs omlaag. Verder is de aanleg van windparken en zonnepanelen inmiddels dermate goedkoop, dat het voor bedrijven commercieel juist aantrekkelijk is om ze te ontwikkelen. Klimaat speelt daarbij maar een beperkte rol. 'Uiteindelijk', zegt hij, 'komt die energietransitie er, niemand wil 3 of 4 graden opwarming'. Tja, het is in mijn ogen niet meer te vermijden dat de beperking van de uitstoot van broeikasgassen nog veel meer achterstand op zal lopen.

Preventief gratie verlenen, ik wist niet dat het bestond, maar Joe Biden heeft op de valreep gratie verleend aan een aantal (ex-)-functionarissen om hen te beschermen tegen de wraak van Trump. Het gaat onder andere om dokter Anthony Fauci, het bekendste gezicht van de Amerikaanse corona-aanpak, en oud-genraal Mark Milley, onder Trump de chef-staf van de strijdkrachten die Trump later als 'een regelrechte fascist' kenmerkte. Anderen die preventief gratie kregen zijn onder andere de Republikeinse oud-Congresleden Liz Cheney en Adam Kinzinger. Het lijkt me een verstandige beslissing van Biden. Trump had in socialemediaberichten, toespraken en interviews aangekondigd tegenstanders te willen aanpakken. Biden gaf zichzelf en Kamala Harris overigens geen pardon. Het is een ongekende maatregel maar het zijn ook ongekende tijden; Trump kan gratieverklaringen van zijn voorganger niet ongedaan maken.

Het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas houdt tot dusver stand. Gisteren werden de eerste drie gijzelaars en 90 Palestijnse gevangenen vrijgelaten. De toevoer van hulpgoederen naar Gaza komt inmiddels op gang. Dat valt me alleszins mee.

De zoveelste grijze dag met lichte nevel. Ik ben de tel kwijtgeraakt. Het schijnt dat er woensdag een weersverandering komt. We gaan naar de sportschool en doen boodschappen. Naar het begin van dit kwartaal

Elon Musk bracht gisteren in de Capital Onde Arena de Hitlergroet uit.

Dinsdag 21-01-2025

Gisteravond toch maar naar de inauguratie gekeken. De bijeenkomst in de rotunda van het Congres liep geweldig uit; de showman Trump nam alle ruimte. Daarna zat hij aan een piepklein bureautje op een podium in een tot de nok gevuld stadion, de Capital One Arena, en tekent hij en publique een groot aantal decreten. Met de eerste krabbel maakt hij 78 besluiten van Joe Biden ongedaan. Zijn kameraad Elon Musk sprak in de Arena ook het volk toe en bracht hen de Hitlergroet. Eerst dacht ik dat het een nepfilmpje was, maar hij deed het echt. 'Een ondoordachte beweging', meende men in Bar Laat, maar hij maakte hem twéémaal. Autistische humor. In het Oval Office tekende Trump later nog veel meer decreten. Hij verleent gratie aan 1600 veroordeelde bestormers van het Capitool, treedt uit de WHO en het Parijse Klimaatakkoord. Daarmee voegt hij zich bij Iran, Libië en Jemen. Dat is pas in het begin van zijn litanie van decreten. Lees er hier en hier meer over. 'Als deze storm aan besluiten iets bewijst, is dat Trump zich ongeremder voelt dan ooit', zegt De Volkskrant.

     Met de ruk naar rechts in Amerika krijgt de geschiedenis een enorme draai. Een nieuw tijdperk, maar dan geen Gouden Eeuw zoals Trump gisteren beloofde (voor zijn eigen volk) maar een van oorlog, onvermogen, onverstand en rampen. Onze naoorlogse wereld brokkelt steeds sneller af. Het geeft me een onaangenaam ondergangsgevoel. In de EU lijkt nu ook Oostenrijk die draai te gaan maken. De christendemocratische ÖVP gaat serieus onderhandelen met de rechtspopulistische FPÖ waardoor de pro-Russische neonazi Herbert Kickl de nieuwe bondskanselier dreigt te gaan worden. Hij wordt al door velen 'een veiligheidsrisico' genoemd. Ook in Tsjechië lijkt er zo'n ommezwaai op komst: de populist Andrej Babiš gaat aan kop in de peilingen voor de verkiezingen in oktober. Er gaat een conservatief, Ruslandgezind blok in Midden-Europa ontstaan, dat als een mes dwars door het oude continent snijdt. Voeg er nog Nederland bij met Wilders, Italië met Meloni en na de verkiezingen volgende maand Duitsland bij na een zege van de AfD, en de weg naar hopeloze verdeeldheid en krachteloosheid van de Unie ligt open. Het gevoel van naderend onheil wordt sterker, hetzelfde onbehagen dat velen hadden in de jaren 30 van de vorige eeuw. Hoelang voelen we ons nog thuis in dit Europa?

Trump verdiende meteen vele miljoenen met zijn eigen cryptomunt, geen betaalmiddel maar een meme coin genaamd €Trump. 'Onvoorstelbaar dat dit kan', zegt een crypto-expert van consultantkantoor EY. Ook Melania lanceerde zo'n munt; die heeft nu een marktwaarde van bijna 1 miljard dollar. Vooral cryptobedrijven lijken te profiteren. De cryptosector doneerde flinke sommen geld aan de campagne van Trump. Er zijn aanwijzingen dat er mogelijk sprake is van handelen met voorkennis, waarbij vele miljoenen werden verdiend. Dit is waar het Amerikaanse electoraat voor heeft gekozen. In Europa zou het niet kunnen vanwege de MiCar-verordening, een wetgevingspakket voor toezicht dat crypto’s en aan crypto’s gerelateerde diensten reguleert. Er gebeurden na de inauguratie nog meer rare dingen. Wie op Instagram (eigendom van Facebook) #biden, #fauci, #harris #democrats of #obama intikt, kreeg vanochtend te zien dat het socialemediaplatform de zoekresultaten blokkeert in verband met ‘gevoelige content’. Zonder hashtack leverden die zoektermen trouwens geen problemen op en na 13.20 uur NL-tijd is het blokkeren verdwenen. 'Duidelijk een fout die we snel proberen op te lossen', reageerde het bedrijf. Ook TikTok zou een dag na de inauguratie bepaalde zoekopdrachten overigens wel blokkeren, maar dat deden ze al langer.

De ochtend begint bewolkt, maar al gauw ontstaat mist en die blijft de hele dag hangen. Benieuwd of het morgen over zal zijn met de lange reeks grijze, kille dagen. De temperatuur komt niet eens boven het vriespunt. We komen de deur niet uit en het land ook niet. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 22-01-2025

Vanochtend is de hemel wat lichter dan de afgelopen tien dagen, maar het duurt niet lang en tegen elven regent het. Er komt een regenfront over met warmere lucht uit het zuiden. Vandaag komen drie jongemannen de glasvezelkabel naar de appartementen in ons gebouw aansluiten. Ze graven twee kuilen, eentje voor onze aansluiting en een tweede voor die van de overige bewoners op de etages boven de begane grond. Die moeten door de gang naar het stijgpunt achterin bij de fietsenberging. Ze moeten flink graven; de glasvezelkabel moet door de funderingsmuur waar ook de Ziggokabel binnenkomt. Het is koud; Anna geeft de jongens warme koffie, een stratenmaker en twee electriciens. Ik assisteer zo goed als ik kan, in de eerste plaats om te weten hoe de kabel door het gebouw loopt en ten tweede is het wel gezellig en weet ik een aantal details die de schouwers van BAM destijds vergaten of niet zagen. De bouwcoördinatie is niet optimaal maar tegen het eind van de middag zit alles erin en doen ze een test. De verbinding is prima en we hebben dus aan aansluiting op glasvezel. Of we hem gaan gebruiken moet ik nog uitzoeken; we zitten nu op het kopernet van Ziggo en hebben een Mediabox. Ziggo zit niet op glasvezel, dus moeten we een andere provider zoeken en ik vermoed dat die Mediabox, die we heel handig vinden, dan niet meer bruikbaar is.

Na half elf komt er geweldig nieuws: Greenpeace haalt bij de Haagse rechtbank een klinkende overwinning op de staat. De regering wordt verplicht de stikstofuitstoot drastisch te verlagen en voor eind 2030 minstens 50 procent van de natuur te vrijwaren van overbelasting met stikstof, op straffe van een dwangsom van 10 miljoen euro. De rechtbank wijst alleen de eis van Greenpeace af voor gedeeltelijk natuurherstel meteen in 2025; die eis acht de rechter onhaalbaar. 'De Haagse civiele rechtbank laat de Nederlandse overheid in het woensdag gepubliceerde vonnis alle hoeken van de kamer zien', concludeert De Volkskrant. Natuurlijk: de rechtbankvoorzitter wijst erop dat de staat zich aan zijn eigen wetten moet houden, en verklaart daarom dat de regering onrechtmatig handelt. De staat kan nog in hoger beroep gaan en daarna in cassatie, maar dat levert geen uitstel op; de rechter bepaalt dat de regering alvast moet beginnen met het uitvoeren van het vonnis. Hard ingrijpen zoals het drastisch reduceren van de veestapel is nu onvermijdelijk. Rob Jetten spreekt voor het eerst in lange tijd weer over 'halvering van de veestapel'. Bijna 90 procent van de beschermde natuur in Nederland verkeert in slechte staat.

     BBB-leider Van der Plas reageert in het AD en geeft meteen de vorige regeringen de schuld: 'Uit de uitspraak kun je opmaken dat er in vorige kabinetten wet- en regelgeving is bedacht die ons land helemaal klemzetten. Dat zeggen wij natuurlijk al heel lang en daarom is het heel noodzakelijk om de wetten aan te passen.' Niet de natuur redden maar de regels veranderen. En wat was de bijdrage van haar partij ook alweer? Ze schrapten het landbouwtransitiefonds van 20 miljard euro en alle stikstofplannen van de provincies. Tja.

Sinds de inauguratie van Trump waait er een kille wind door de wereld. De nieuwe ambassadeur van de VS bij de VN vindt dat Israël het ‘bijbelse recht’ heeft om de Westelijke Jordaanoever te bezetten. Dat bevestigde Elise Stefanik tijdens een hoorzitting in de Senaat op dinsdag. Ze weigerde bovendien te bevestigen dat zij het Palestijnse recht op zelfbeschikking - al decennialang erkend door de VN - onderschrijft. Naar het begin van dit kwartaal

23 januari 2025. Onze voorhut. Anna is erg tevreden over de nieuwe wandbekleding.

Donderdag 23-01-2025

Vannacht regent het, bij het opstaan is het droog. Wolkenbanken aan de hemel laten de zon nauwelijks door; ik geloof dat we maar vijf minuten zon zagen. Op Weeronline lees ik dat er zich een storm ontwikkeld ten westen van de Britse eilanden met een extreem lage kerndruk, die tot beneden 940 hPa kan zakken. Hij begon in de Golf van Mexico (die blijf ik zo noemen) en ik zag hem al een aantal dagen boven de oceaan groeien op de weerkaarten. Het Metoffice spreekt van 'een extreem gevaarlijke bomcycloon', eentje die volgens meteorologen ‘eens in de honderd jaar voorkomt'. Storm Éowyn noemde de Britse weerdienst hem, een naam uit de wereld van Tolkien, dus hij is een zij, Zij zal vrijdag met windstoten tot 160 kilometer per uur over Ierland razen. Meteorologen waarschuwen zelfs voor tornado's. De storm trekt na de Britse eilanden van ons weg naar het noordoosten, maar vrijdagmiddag kan de wind ook in ons land tijdelijk stormkracht bereiken. Lees hier wat een bomcycloon is.

Marc Schröder, de bootstoffeerder, stuurt bericht dat hij klaar is met de nieuwe wandbekleding. Dat laten we ons geen twee keer zeggen; we pakken het autootje en rijden naar Numansdorp, pakken een ladder en zetten hem tegen het achterschip en klimmen naar boven. We zijn aangenaam verrast als we de kajuittrap afdalen. Inspectie van de wandbekleding in de drie hutten en onder de kastjesrij in de kajuit wijst uit dat het er als nieuw uitziet. Keurig afgewerkt aan de randen. Ook de achterwanden van de garderobekasten zijn prima. Wat een opluchting! We hebben het blijde gevoel dat het eind van het hele traject eindelijk in zicht komt en dat we medio mei/juni weer kunnen varen.

     In de kajuit pakt Anna wat oude pannen in om mee naar huis te nemen (foto hier). Sinds we koken met inductie en een nieuwe pannenset hebben, kunnen een aantal van de oude pannen aan boord dienst doen. Buiten is het minder bewolkt en de zon schijnt nu en dan. Op het schermpje van de accubewaker zie ik dat zonnepanelen werken en de accu's bijladen. Op het kantoor van de werf spreken we de volgende fase af: het vervangen van de rotte houten achterwand van de kastjesrij in de kajuit, de wederopbouw van mast en wanten (en de HISWA-keuring op stagbreuken en bevestiging), de installatie van de windgenerator en het buizenframe van de bimini. We sturen Marc Schröder bericht dat we tevreden zijn en rijden met een licht gemoed terug naar Gorcum.

     Ondertussen wachten we weer eens op Unigarant. De verzekeraar had veertien dagen geleden een derde reactie gevraagd aan Hans Kreisel, de tweede expert die ze in de arm namen op mijn laatste bewaarschrift. Ze beloofden me het meteen te sturen na ontvangst. Niks gehad. Morgen maar weer eens bellen.  Naar het begin van dit kwartaal

Netto uitstoot van broeikasgassen in arctische en subarctische gebieden (links) en verbrande regio's (rechts). GPP = Gross Primary Productivity; Reco = ecosystem respiration (uit besproken artikel)

Vrijdag 24-01-2025

Al tientallen jaren waarschuwen klimatologen ervoor en ik schreef er zelf ook af en toe over: in de uitgestrekte bossen, moerassen en toendra's boven de poolcirkel liggen in de permanent bevroren bodem - de permafrost - enorme hoeveelheden CO2, methaan en lachgas opgeslagen. Ze zijn ontstaan uit de restanten van  vergane planten en micro-organismen in die gebieden die 20 procent beslaan van het landoppervlak op aarde. Wanneer bij voortgaande opwarming van het klimaat de permafrost begint te ontdooien, komen die vrij en zullen de opwarming een aanzienlijke versnelling geven. Dat lijkt nu te gebeuren. Door de arctische amplificatie warmen de polaire gebieden versneld op, veel sneller dan de rest van de wereld, op sommige plekken zelfs een graad per tien jaar. Van de week verscheen er een alarmerende studie van het Woodwell Climate Research Center in Falmouth, Massachusetts in het tijdschrift Nature Climate Change.

     Redacteur Ben van Raaij schrijft er ook over in De Volkskrant: 'Hoewel de opwarmende arctisch-boreale zone in zijn geheel dankzij een toenemende vergroening en de opschuivende boomgrens in de periode 2001 - 2020 steeds meer CO2 is gaan opnemen, blijkt 34 procent van het gebied – en dan met name de boomloze toendragebieden – inmiddels netto CO2 uit te stoten'. Het zou het gevolg zijn van de hand-over-hand toenemende bos- en natuurbranden. Hoofdauteur Anna Virkkala zegt in een persbericht. ‘Hoewel we zien dat veel (sub-)arctische ecosystemen nog steeds als ‘carbon sink’ (gebied of ecosysteem dat netto meer koolstof opneemt dan uitstoot, red. ) fungeren, begint de uitstoot van bosbranden en opwarmingshotspots die netto-opname ongedaan te maken en langlopende trends om te buigen.’ Dat geldt nu al voor een derde deel van het enorme gebied. Het is een aanvulling op studies die al lieten zien dat ook (sub-)arctische meren, rivieren en moerassen door uitstoot van CO2 en methaan inmiddels een koolstofbron zijn geworden. ‘De koolstofcyclus in de permafrostzone begint echt te veranderen’, concludeert Virkkala. ‘Ons onderzoek kan dienen als een waarschuwing dat er nog veel grotere veranderingen in het gebied in aantocht zijn'.

BBB rekent zich al rijk: in 2023 had ons land het laagste stikstofoverschot sinds lange tijd: 14 procent minder dan het jaar ervoor, meldt het CBS. Want wat was de oorzaak? De kletsnatte zomer, waardoor gras harder groeide en meer stikstof opnam. Mogelijk een eenmalige zaak en bovendien nam de vervuiling door mest toe in het grond- en oppervlakte water en uit onderzoek blijkt dat beschermde natuurgebieden nog meer last hebben van stikstof dan gedacht.

Vandaag valt er veel regen en is het onstuimig vanwege storm Éowyn, die over Ierland en Schotland naar Scandinavië trekt. Vanochtend vroeg mat men aan de Ierse westkust voor het eerst een windstoot van 183 kilometer per uur. De stroom is uitgevallen bij meer dan 560.000 Ierse gebouwen. Het MetOffice gaf code rood uit vanwege de levensgevaarlijke weersomstandigheden. Bij ons is het winderig. maar na het niddaguur nemen regen en wind af. Naar het begin van dit kwartaal

Een croissantgraf in de westelijke Sahara (beeld: cantone-libero/ archaeoland)

Zaterdag 25-01-2025

'Croissantgraven'. Ik had er nog nooit van gehoord, maar volgens de NRC liggen er duizenden van in de Sahara en dateren ze uit dezelfde tijd als de piramiden in Egypte. Ze werden ontdekt dankzij beelden die satellieten voor Google Earth maakten van de woestijn, duizenden grafmonumenten van steen die ieder een gigantische croissant vormen met een lengte van zo’n dertig meter. 'De wind heeft de holle ruimtes tussen de stenen gevuld met beige woestijnzand', schrijft de redacteur mooi. Je kunt ze dus zelf op je computer ontdekken en op de Duitse website Archaeoland staan er heel veel beelden van, die gekopieerd werden van Google Earth. Croissantgraven werden onder meer gevonden in Mauretanië, Marokko, de Westelijke Sahara en Algerije en ze zijn nog nauwelijks onderzocht. Zoiets levert bij mij een onstilbaar verlangen op om erheen te gaan, om er eentje te vinden en ernaast te gaan zitten. Niet om te graven! De rust van een graf mag je immers niet verstoren, maar dat zal niet lang duren vrees ik. Criminelen zijn doorgaans sneller dan wetenschappers. Er zijn al wat spaden in gestoken, lees ik, en er lagen menselijke resten in van 3000 tot 6000 jaar oud.

     Van het volk van die croissantgraven weet men nog niets. Waarschijnlijk waren het jagers/verzamelaars of semi-nomaden. Bijna alle croissantgraven liggen met hun punten richting het oosten. Maar niet allemaal; sommige liggen precies andersom. Er zijn overigens ook andere vormen dan croissants. Die andere graven lijken meer op de kop van een insect, met een tombe in het midden en twee antennes die in tegenovergestelde richting schuin omhoogsteken, en men geeft er ook andere namen aan: antennegraven of V-graven, terwijl ook veel vormen van enorme vliegers werden gezien waarbij tweehonderd meters lange stenen muren steeds dichter naar elkaar toe lopen. Mogelijk waren dat geen graven, maar fuiken om dieren in de drijven. De Sahara was toen geen barre woestijn, maar een groen en vruchtbaar gebied met vegetatie en zelfs bossen, waar men resten vond van nijlpaarden en olifanten. De verwoestijning gebeurde vanaf ca. 6000 jaar geleden door klimaatverandering. Zulke oeroude vliegervormen vond men ook in onder meer Oezbekistan, Kazachstan en Saoedi-Arabië. Al die samenlevingen zijn verdwenen.

De Deense regering is zich kapot geschrokken door een telefoongesprek van 45 minuten afgelopen week tussen Trump en de Deense premier Mette Frederiksen. 'Een verschrikkelijk gesprek' aldus De Volkskrant vanmorgen. Trump maakte daarin op confronterende wijze duidelijk dat een overname van Groenland voor hem bittere ernst is. Het is een bizarre ontwikkeling. Trump sloot eerder al militair ingrijpen niet uit als Denemarken - nota bene een NAVO-bondgenoot - teveel dwarsligt. Ook dreigde hij met een handelsoorlog. Denemarken en Groenland reageren geschrokken en benadrukken met knikkende knieën hun bereidheid om in te stemmen met een sterkere militaire aanwezigheid van Amerikaanse militairen in het gebied. Opnieuw dringt de vergelijking met Poetin en Oekraïne zich op. Ongegeneerde machtspolitiek. In dezelfde editie van de krant zegt Maarten van Rossum in een interview dat hij Trump niet erg serieus neemt. Tja, we zullen zien. Van Rossem zat al eerder fout toen hij begin 2022 voorspelde dat Rusland Oekraïne niet zou binnenvallen.

De helden van Extinction Rebellion hebben vandaag geprobeerd de A10 Zuid te blokkeren, maar dat is niet gelukt. Halsema had het verboden en de activisten kwamen niet verder dan de oprit bij 'de poenschoen', het gebouw waar vroeger de ING-bank in zat. XR wil dat ING stopt met het 'fossiele financieringsbeleid'. Rechts poogde de afgelopen week het recht op demonstreren in te perken. Sinds de jaren 60 weten we dat betogingen alleen aandacht krijgen als ze schuren met de wet.

Vandaag een droge dag met af en toe zon en een graad of 6 à 7. Vanavond gaan we lekker verse mosselen eten. Na storm Éowyn zie je op de weerkaarten dat er vanaf de Golf van Mexico een volgende storm op weg ging naar Europa en zich fors zal verdiepen boven de Atlantische Oceaan. De Spaanse weerdienst gaf het complex de naam Herminia. Haar koers is niet helemaal zeker; ze kan zondag of maandag het Iberisch schiereiland treffen met veel regen en wind, maar ook opnieuw de Britse eilanden. Naar het begin van dit kwartaal

Portret van Esther Jansma uit 2004, door de Utrechtse tekenaar Kees Wennekendonk (het Utrechts Archief)

Zondag 26-01-2025

Afgelopen week overleed op 66-jarige leeftijd de dichteres Esther Jansma (1958 - 2025). Er waren perioden in de jaren negentig dat ik haar bundels graag las. Het was zelden vrolijk, er was veel dood in haar werk zoals in haar leven. Haar vader stierf jong, overigens in hetzelfde jaar als mijn vader, eveneens door een verkeersongeval. Later waren er twee dode kinderen. 'Moeder van dode kinderen', noemden recensenten haar wel. Als hoogleraar dendrochronologie in Utrecht onderzocht ze de ouderdom en herkomst van dood hout.

Je bent ergens, het doet er niet toe
waar, altijd aan een rand

(Uit het gedicht 'Dit hier' in de bundel 'Hier is de tijd', 1998). Of:

                                                  ... dagdag naar alles
wat verdween en begon, doden, kinderen, alles

verandert nu eenmaal, de thermodynamica stelt
dat chaos de regel is, alles beweegt
voortdurend van gaaf naar voor altijd kapot

(Uit het gedicht 'Aardappelkunde' in de bundel 'Alles is nieuw', 2005).

Zo las ik destijds uit 'Waaigat' (1993) een gedicht, een sonnet dat bij me binnen kwam als een mokerslag. Opmerkelijk, het gedicht begint al in de titel:

De zoon die ik niet had

Bleek een monster met een vacht
die slechts ontstaan kan in het donker
onder stenen. Het was een wonder
dat hij zag dat ik er stond.

Er liep wat speeksel uit zijn mond.
Praten kon hij niet en hij was bang;
hij zag dat iets bestond buiten de kelder
waar hij jaren in lag vastgebonden.

Hij stonk, stond krom, zijn honger
was reusachtig. Ik sloeg
mijn armen om hem heen. We vielen om.

Schokkend in de groene vacht van het gras
begon hij te lachen. Hij lacht nog steeds.
Ik hoop nog steeds dat hij stopt.

Eigenlijk een verschrikkelijk gedicht. In zijn in de jaren 90 veelgelezen poëzierubriek in de NRC schreef Gerrit Komrij er een indringend artikel over. 'Een ontstelde geest droomt zich een gedrocht'.  De associatie drong zich bij hem op met het bekende gedicht van Nijhoff 'Het stenen kindje'. Een verrassend verband, want daar gaat het om het nog niet geschreven woord: 'O zoontje in mij, o woord ongeschreven'. Dat gevoel krijg ik hier niet. Wel van een gruwelijke herinnering die de dichteres graag kwijt zou zijn. Komrij beseft dat ook: '...dit is Nijhoff in een met de vuist versplinterde spiegel'.

Donald Trump heeft een oplossing bedacht voor de Gazastrook. Gisteren zei hij dat het gebied 'volledig moet worden leeggemaakt'. 'Clean out the whole thing', letterlijk. Ik denk dat hij het meent, want hij had het al besproken met koning Abdullah van Jordanië en belt er vandaag over met de Egyptische president Abdel Fattah al-Sisi. Ik kan me niet voorstellen dat die twee er iets voor voelen. Al eerder weigerden ze om Gazanen op te vangen. De extreemrechtse Israëlische minister van Financiën Bezalel Smotrich noemt het op X zondag 'een geweldig idee' en hij wil het zo snel mogelijk ten uitvoer brengen. Een heel volk deporteren, nota bene door de nazaten van het volk dat de grootste massa-deportatie in de geschiedenis onderging. Na zijn inauguratie op maandag zei Trump dat er 'fantastische dingen' met Gaza gedaan kunnen worden. 'Een fenomenale locatie aan zee met het beste weer'. Hij lichtte dat niet toe, maar het lijkt de typische natte droom van een vastgoedman. Waarom in godsnaam wil extreemrechts altijd zo graag deporteren?

Zon en wolkenbanken in de ochtend, 's middags bewolkt, kalm weer, het wordt een graad of zes. Storm Herminia, de opvolgster van storm Éowyn, nadert op volle kracht de Ierse westkust waar nieuwe waarschuwingen voor zware windstoten en regenbuien werden uitgegeven. Van de bijna een miljoen huishoudens zonder stroom zijn er nog ruim 350.000 niet eens weer aangesloten. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 27-01-2025

Opnieuw werd er een kabel gesaboteerd in de Oostzee in de Zweedse economische zône, een glasvezelkabel tussen Letland en Zweden. De waarschijnlijke dader, de tanker Vezhen was onder de vlag van Malta uit de Russische haven Oest Loega vertrokken en zou deel uitmaken van de Russische schaduwvloot van aftandse tankschepen die gebruikt worden om de sancties op olie en gas te ontwijken. De Vezhen zou volgens Vesselfinder echter pas in 2022 gebouwd zijn. Op het tijdstip dat de kabel brak, was het schip met enige andere schepen in de buurt. De Zweedse veiligheidsdienst heeft gisteren het schip 'geënterd'. Het ligt nu voor anker bij de zuidelijke Zweedse haven Karlskrona. Eind december werd er door Finland ook een Russisch tankschip opgebracht na een kabelbreuk. In november raakten ook twee glasvezelkabels in de Oostzee beschadigd, waarbij mogelijk een Chinees schip betrokken was. De NAVO breidt intussen haar operaties op de Oostzee uit.

     Poetin riskeert niet veel met zijn marine sabotage, denk ik, maar hij bereikt er ook niet veel mee. Belangrijker is wat de VS onder Trump gaan doen. Onder Biden bleef Amerika - en dus de NAVO - ondanks de leverantie van steeds verder dragende wapens, op afstand uit vrees voor escalatie. Betrokkenheid van NAVO-troepen moest te allen tijde vermeden worden. Noch de NAVO noch Poetin noch China willen een heilloos nucleair conflict en we balanceren dan ook niet op de rand daarvan. In zoverre is de nucleaire afschrikking nog steeds effectief. De 'vrede in 24 uur' van Trumps verkiezingsbelofte zal er evenmin komen, dus modderen de partijen nog maar door. Niets doen is echter niks voor Trump. Het schijnt dat hij een Oekraïense nederlaag opvat als gezichtsverlies voor hemzelf en Amerika, dus de enige middelen die hem resten - aangezien ook hij geen 'boots on the ground' wil - zijn de levering van offensievere wapens aan Kyiv en nóg zwaardere sancties tegen Rusland. De Amerikaanse president heeft vorige week gedreigd ‘zware importheffingen en sancties’ op te leggen aan Moskou, als Poetin geen eind maakt aan de oorlog in Oekraïne. Hoe en welke, vertelt hij niet. De vraag is hoe het vastlopende conflict weer in beweging is te brengen. Misschien een blokkade van de Oostzee door de NAVO?

Een tamelijk actieve dag na de slome zondag. Vanochtend een stralende zonsopkomst. Storm Herminia ligt met de kern boven Ierland en brengt een langgerekt warmtefront in beweging dat uit het zuiden warme lucht over ons land stuwt. Het wordt bijna 12 graden, maar de barometer zakt heel snel. Vooral Portugal, Spanje en Frankrijk hebben met de uitlopers van de storm te maken. Er staan voor de Atlantische kust golven van 14 meter en men waarschuwt voor overstromingen en harde wind. In 24 uur kan meer dan 100 mm regen vallen.

     We gaan naar de sportschool en de Plus-supermarkt. Een telefoontje met Unigarant brengt zeer prettig nieuws: na mijn derde bezwaarschrift is de expert om - dus de verzekeraar ook. Ze zullen de vervolgschadeclaim voor de beschimmelde wandbekleding volledig vergoeden. Zo! Wat een meevaller. Ik had er haast niet meer op durven hopen. Anna gaat vanmiddag op bezoek bij haar jeugdvriendin. Ik geniet onder het schrijven van mijn blogpost van de playlist 'thuiswerken' van NPO Klassiek. Naar het begin van dit kwartaal

Op de buitenste deur van de Lingesluis staat het winnende kwatrijn van Corrie Besems.

Dinsdag 28-01-2025

Vanmorgen is het droog met een mix van wolken en zon. Naar het schijnt komen er vooral vanavond felle regen- en onweersbuien aan. Regionaal kan tot 10 millimeter regen vallen, wat wateroverlast kan geven Ik werp me op de start van de tweejaarlijkse gedichtenwedstrijd van de Gorcumse Poëzieroute, 'Poëzie in de sluis 2025'. Dat betekent het verzenden van persberichten aan de locale en regionale bladen, alsook plaatsing op een aantal websites die poëziewedstrijden bekend maken, zoals deze. Zo krijgen we ook andere deelnemers dan alleen uit Gorcum en omstreken. Twee jaar geleden kregen we 84 inzendingen; toen zaten er zelfs deelnemers uit Vlaanderen bij. Onderschat niet het maken van een goed kwatrijn! Je kunt van 1 februari tot 1 maart je gedicht insturen. Het thema is 'Bevrijding'. De onthulling is op maandagochtend 5 mei. Naar het begin van dit kwartaal

Leggen van de glasvezelkabel langs onze serre naar de buren.

Woensdag 29-01-2025

De rechtstaat nemen ze nooit erg serieus, de rechtspopulisten, we weten het. Linkspopulisten ook niet, vrees ik, maar die zijn nergens in Europa aan het bewind. Ditmaal gaat het om de Italiaanse premier Meloni, die vorige week een Libiër vrijliet die wordt gezocht door het Internationale Strafhof (ICC) in Den Haag. Hij wordt verdacht van oorlogsmisdaden toen hij hoofd was van de gevangenissen van militiegroepen in Tripoli. Hier vind je het arrestatiebevel vanwege ernstige misdaden zoals moord, marteling, verkrachting en andere sexuele wandaden vanaf 2015. Op 19 januari jl. werd hij door de Italiaanse justitie gearresteerd in een hotel in Turijn om te worden overgedragen aan het ICC. Twee dagen later liet men hem om niet nader gedefinieerde 'veiligheidsredenen' plotseling vrij en zetten hem uit naar Libië. Verbijstering bij het ICC en in Italië. Vandaag begint de Italiaanse Justitie een strafonderzoek naar premier Meloni, leider van de semifascistische partij Fratelli d'Italia, en de ministers van binnenlandse zaken en justitie. Ach, Italië heeft vanouds grote financiële en economische belangen in de failed state Libië, en is bovendien bang dat de machthebbers weer meer asielzoekers in gammele bootjes de zee op laten gaan. Dan is het internationaal recht even niet belangrijk meer. NOS-correspondente Heleen D'Haens schrijft dat premier Meloni 'voortdurend de confrontatie op zoekt met de rechterlijke macht, die volgens haar te links is en politiek gemotiveerde beslissingen neemt'. De Trias Politica, hoeksteen van de democratie, is niet meer heilig in Rome - zo hij dat ooit was.

Terwijl de VS en China hoge groeicijfers hebben heerst in Europa economische malaise, vooral in Duitsland. Behalve in Spanje en ook in Portugal en Griekenland. 'La economía española tira como un cohete', schrijft dagblad El País vandaag: een raket. In 2024 groeide ze met 3,2 procent, zo is woensdag bekendgemaakt door het nationale statistiekbureau van het land. Wordt sinds de coronacrisis de economie in Portugal en Griekenland aangedreven door toenemend toerisme, in Spanje komt het daarnaast ook vanwege de bewust gestimuleerde immigratie door de socialistische regering. Het land kent een sterk vergrijzende bevolking en volgens El País vullen de nieuwkomers veel vacatures op. Van de 486.000 nieuwe banen in Spanje in 2024, zijn slechts 59.000 vervuld door Spanjaarden. Daar kan de rest van het vergrijzende Europa een voorbeeld aan nemen, maar de chagrijnige kiezers en hun rechtse regeringen doen het niet.

Vanmorgen wolkenbanken en soms wat zon. Na de stormen Éowijn en Herminia trekt een derde storm - storm Ivo - de Golf van Biskaje in. Door hevige regens ontstaan uitgebreide overstromingen in Bretagne. Wij zullen er geen last van hebben; de storm blijft uit de buurt. Het Spaanse plaatsje Torre de Juan Abad wordt vandaag getroffen door een tornado, een laat gevolg van uitlopers van de eerdere storm Herminia. Er is veel schade aan gebouwen en bijna duizend olijfbomen werden ontworteld.

     Over natuurgeweld gesproken: in een analyse door wetenschappers van World Weather Attribution (WWA) staat dat de verwoestende branden in en rond Los Angeles van de afgelopen weken heviger waren door klimaatverandering. Ook de kans op zulke grote branden is door de opwarming van de aarde groter geworden, namelijk eens in de 17 jaar. De branden in Los Angeles werden veroorzaakt door een combinatie van warmte, droogte en harde wind. Zulke brandgevaarlijke omstandigheden komen nu per jaar veel vaker voor dan zonder klimaatverandering het geval zou zijn geweest, stellen de onderzoekers. WWA heeft al ruim tien jaar ervaring met dergelijke analyses.

     Al vroeg in de ochtend verschijnt er weer een ploeg van OpenDutchFiber/BAM. Vanaf de voordeur breken ze de straat op en graven een geul om vervolgens de glasvezelkabelkabel door een smalle tunnelbak onder het voetgangersbrugje door te trekken en voor onze serre langs in te graven naar onze achterburen. Het zijn weer andere jongens dan degenen die het vorige week bij ons deden. Het wordt bijna acht graden en is nog steeds droog. In de emailbox zit het eerste ingezonden kwatrijn voor de wedstrijd 'Poëzie in de sluis 2025'. Wie gaan het ook proberen? Naar het begin van dit kwartaal

Artists' impression van de superaarde bij de zonachtige ster HD 20794 (Gabriel Pérez (IAC)

Donderdag 30-01-2025

'The universe could be teeming with life', zei Barrie Jones, hoogleraar astrobiologie in 2004 op een conferentie over de eerste exoplaneten die werden gevonden. Ik citeer die uitspraak graag op mijn weblog en moest er deze week weer aan denken toen ik het nieuws las dat astronomen in de leefbare zône van de zonachtige ster HD 20794 een superaarde hadden ontdekt. De ster is relatief zeer dichtbij; hij staat op niet meer dan 20 lichtjaren afstand. Ruim tien jaar geleden werden al twee andere superaardes bij de ster ontdekt, maar die waren niet in de leefbare zône, de gordel rond de zon waar water in vloeibare vorm kan bestaan. Water is onmisbaar voor leven (zoals wij het kennen). De nu ontdekte superaarde HD 20794 d heeft zes keer zoveel massa als onze aarde en beweegt zich in 647 dagen rond zijn zon. De exoplaneet heeft geen cirkelvormige maar een elliptische baan, waarin hij soms aan de binnenkant van de leefbare zône is en er tegenover aan de buitenzijde ervan. De vraag is welke invloed die baan heeft op de omstandigheden aan het oppervlak. De nabijheid maakt hem uiteraard zeer geschikt voor nader onderzoek, bijvoorbeeld met de ELT – de in aanbouw zijnde 40-meter telescoop van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht. Barrie Jones zal het niet meer meemaken; helaas overleed hij in 2014, 73 jaar oud

Er komen steeds weer nieuwe aanwijzingen dat leven gemakkelijk kan ontstaan in onze kosmos. In september 2023 beloofde ik de lezers terug te komen op de resultaten van het onderzoek naar de 120 gram materiaal dat de NASA-ruimtemissie OSIRIS-REx meenam van de koolstofhoudende planetoïde Bennu en keurig op aarde bezorgde in de woestijn van de Amerikaanse staat Utah. Bennu is een brokstuk dat ooit afsplitste van een veel grotere planetoïde. Het materiaal werd verdeeld onder talrijke laboratoria in de wereld en de resultaten werden gisteren gepubliceerd. Daaruit blijkt dat verdampend water ooit - zo'n 4,5 miljard jaar geleden - een pekelachtige substantie op de moederplanetoïde van Bennu heeft achtergelaten, dus mineralen waarin zich allerlei organische verbindingen konden vormen (2 artikelen in Nature, 29 januari 2025). Men vond 14 van de 20 aminozuren die voorkomen in aards leven, en alle vijf zogeheten nucleobasen, die de DNA- en RNA-codes vormen, de genetische instructies van al het leven op aarde. Daarnaast ontdekten de onderzoekers in het meegebrachte materiaal nog zo’n tienduizend andere organische verbindingen. ‘Dat de voorloper van Bennu een ijslaag en vloeibaar water had en deze bouwstenen heeft geproduceerd, laat zien dat dit soort processen niet zo zeldzaam zijn. Dat heeft weer implicaties voor de mogelijkheid van leven op ijsmanen zoals Enceladus en Europa’, zegt Inge Loes ten Kate van de Universiteit Utrecht tegen De Volkskrant. En de rest van het onmetelijke universum - could be teeming with life.

Vanochtend regent het. De mannen van de glasvezel leggen voor de serre het laatste stuk aan naar de buren. Sportschool en boodschap. Er zijn nu 5 kwatrijnen ingestuurd voor 'Poëzie in de sluis 2025'. De laatste week heb ik veel last van telefoonoproepen die een bandje laten horen. Vandaag hoorde ik tweemaal een chagrijnige damesstem die in het Nederlands zei dat er iets aan de hand is met PayPal. Direct ophangen natuurlijk. In de middag wordt het droog met wat zon. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 31-01-2025

Ook januari 2025 is op weg naar een temperatuurrecord. In de eerste 28 dagen van deze maand lag de gemiddelde wereldtemperatuur +1,75 graden Celsius boven het pre-industrieel niveau, meldt klimaatblogger Leon Simons op X. Het gebeurt ondanks de koelende werking van de huidige La Niña, die tot dusver overigens tamelijk zwak is. Simons vreest dat de trend in klimaatopwarming de laatste 15 jaar meer dan verdubbeld is.

Het KNMI bracht gisteren het jaarlijkse klimaatrapport uit. De Staat van het klimaat 2024 spreekt van een recordwarm jaar, zowel wereldwijd als in Nederland. Het rapport erkent dat het wereldwijde gemiddelde in 2024 de 1,5 graden-grens voor het eerst heeft overschreden. In Nederland gaat de opwarming nog harder: in 2024 was het in De Bilt 2,9 graden warmer dan het gemiddelde over de periode 1901-1930. De wereldgemiddelde zeespiegel bereikte in 2024 een nieuw record. De snelheid van de stijging is sinds het begin van de satellietmetingen in 1993 meer dan verdubbeld. In totaal zijn de zeespiegels over de hele wereld al met zo’n 21 centimeter gestegen sinds het begin van de vorige eeuw.

Gisteren overleed zangeres Marianne Faithfull. Ze werd 78 jaar. Natuurlijk herinner ik me haar nog uit mijn HBS-jaren. Haar eerste hit 'As Tears Go By' kwam uit in 1964.  Het was voor haar geschreven door Mick Jagger en Keith Richards. Ze maakte toen deel uit van de magische scene rond de Stones en had een tijd een relatie met Jagger. In 1979 zong ze met een door roken hese en zware stem 'The Ballad Of Lucy Jordan', dat ook een hit werd. Ik kocht het meteen en draaide haar CD's vaak in de jaren 80 en 90. Haar muziek had iets tijdloos, schrijft Gijsbert Kamer vanmorgen in De Volkskrant, ondanks een leven van verslavingen, relatie-ellende en ziekte 'wist ze zichzelf iedere keer weer te overtreffen met tijdloze muziek'.  In 2006 kreeg ze borstkanker. Haar laatste CD 'She Walks In Beauty' maakte ze nog in 2021 met Warren Ellis en onder meer begeleid door Nick Cave en Brian Eno. Daarop draagt ze haar favoriete gedichten uit de romantiek voor; onder meer Keats, Shelley en Wordsworth. Die zal ik eens afschaffen. Anna heeft eveneens een leuke herinnering aan haar middelbare schooltijd toen de jongens in de klas graag zongen 'Ans Steers Go By'.

De dag start met lichte bewolking die geleidelijk verdwijnt. Zonnig derhalve. Vandaag arriveert de nieuwe laptop, die ik van de week bij Coolblue had besteld: een ASUS TUF Gaming A17 FA707NV-HX023W. Met een 17-inch scherm, 16 GB werkgeheugen en een opslagcapaciteit, van 512 GB, een snelle processor, ook geschikt voor games en uiteraard met Windows 11. Bij de keus heb ik advies gehad van Jordin. Mijn oude Lenovo-laptop is nu ruim acht jaar oud en doet het weliwaar nog vrij goed, maar hij vertoont soms rare kuren als plotseling vastlopen. Een dagelijkse blogger verkiest zekerheid voor alles. Maar een nieuwe laptop installeren vraagt wel een hoop tijd. Ik heb na een paar uur werk pas een deel van mijn programma's erop draaien. Deze blogpost maak ik nog op de oude machine af. De overgang kan wel enige dagen vergen. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 01-02-2025

Gisteravond was de jaarvergadering van buurtvereniging Knake. Die is altijd in De Groote Sociëteit op het Eind, maar het gebouw uit 1893 wordt momenteel grondig verbouwd. De bijeenkomst was daarom in 'Merwezicht' naast de coupure in de stadswal, de plek waar ooit de Gorcumse Waterpoort stond. De traditionele stamppotmaaltijd was vervangen door een rijsttafel (foto hier). De vergadering was ongekend kort en vooral gewijd aan het financieel verslag van de penningmeester, dat geen reden tot zorgen gaf. Als belangenvereniging van de bewoners stelt Knake momenteel weinig meer voor, de overlast van de jakkerende auto's op het Eind werd even genoemd maar acties richting politiek werden niet voorgesteld. De buurtvereniging is tegenwoordig vooral een gezelligheidsvereniging met activiteiten die 'koek & zopie' heten. Overigens was het gisteren metterdaad erg gezellig en bovendien kreeg ik de kans een en ander te vertellen over het gedichtfragment op de muur van ons huis, nummer 22 uit de Poëzieroute, en over de Gorcummer Jozef Eijckmans, de dichter ervan. Rond half twaalf was het afgelopen.

     Het is februari. Vannacht vroor het licht. Vanmorgen hangt er dichte mist, die om een uur of tien oplost in de warmte van een stralend opkomende zon. Het blijft de hele dag wolkenloos en zonnig bij ruim vijf graden.

Sinds zijn inauguratie overweldigt Trump zijn land en de wereld met een lawine van asociale en amorele decreten, waarin het recht van de sterksten voorop staat. 'It is our dream to have everybody working at the private sector, not the public sector', zegt hij op FoxNews. Zo bevroor hij onder meer vele honderden miljarden dollars aan federale uitkeringen om te voorkomen dat er geld gaat naar wat hij betitelt als 'marxistische nivellering, transgenderisme en groene sociale manipulatie'. Acute geldnood dreigde ineens voor tafeltje-dek-je-aanbieders, hulpprogramma's op school, rampenfondsen, huisvesting van veteranen en gezondheidszorg voor ouderen. Federale instanties kregen afgelopen woensdag te horen dat ze tot gistermiddag de tijd hadden om informatie die 'genderideologie' promoot te verwijderen van hun websites, contracten en e-mails. Medewerkers van het ministerie van Landbouw kregen te horen dat ze pagina's over klimaatverandering op hun websites moesten weghalen. Tenslotte bevestigde Trump gisteren na wekenlange dreigementen dat hij heffingen van 25 procent instelt op importen van goederen uit Canada en Mexico, de twee grootste handelspartners van de VS. Daarmee schuift hij de decennialange vrijhandel in Noord-Amerika – waarmee in 2023 ruim 1.900 miljard dollar was gemoeid – zonder pardon opzij. Volgens een onderzoek van het Peterson Insitute for International Economics, een denktank in Washington, zullen de heffingen 'alle betrokken landen schaden, inclusief de VS', onder meer door toename van de inflatie. 'The Dumbest Trade War in History', kopte The Wall Street Journal gisteren.

     Maar het gaat allemaal niet zonder verzet. Een rechter blokkeerde de vergaande maatregelen over de federale uitkeringen meteen. 'Het lijkt wel alsof de regering niet weet wat de verstrekkende gevolgen zullen zijn van opschorting van dat geld', zei rechter Loren AliKhan. 'Dit kan onherstelbaar veel schade aanrichten.' Trump heeft geen enkel respect voor rechters en gokt erop dat het rechtse en deels door hem benoemde Hooggerechtshof hem bij de maatregelen uiteindelijk zal steunen.

Het Trumpisme domineert ook het denken van Haagse en andere Europese politici, signaleert Tom-Jan Meeus in zijn wekelijkse emailnieuwsbrief Machtige Tijden. 'Maar waarom doen ze zo vaak alsof Trump ook hier de meerderheid heeft? Van gehoorzaamheid via principeloosheid naar omarming van het recht van de sterkste: over de valkuilen van een te vroege Europese buiging voor het amorele en onliberale Amerikaanse leiderschap. En: waarom zo’n knieval ook hier politieke tegenkrachten in beweging kan brengen. Want schoolpleinpolitiek, gepolitiseerde justitie, dwang, onderdrukking, onvrijheid: dat is hier nu eenmaal erg impopulair'. Ik hoop het met hem. Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 02-02-2025

Vannacht vroor het matig, min 5 graden in De Bilt. Bij ons slechts -2,3 graden maar er ligt op sommige plaatsen wel een dun ijslaagje op de haven. Vanochtend geen mist en wel een schitterende zonsopgang. Het wordt iets meer dan 4 graden in de middag. In De Lier in het Westland en in Winterswijk wordt vanochtend volop geschaatst op 'natuurijs', dankzij die paar graden vorst, een sproeiinstallatie én hulp van vrijwilligers. De overdaad aan zon lokt velen naar buiten. Grote drukte over de sluis.

     In het Zondagochtendconcert van AVRO/Tros op Radio4 luister ik geboeid naar de uitvoering door Simone Lamsma met het Concertgebouw van een gloednieuw vioolconcert van Joey Roukens (geb. 1982). Het heet 'Out of the Deep' en dat klopt inderdaad. 'It is one of the darkest and most sombre pieces I have written', schrijft hij erover op de website van muziekuitgever Donemus. Het laatromantisch-tonaal idioom uit de 19e eeuw is weer helemaal terug. Roukens schreef het stuk voor Lamsma, die het mooi uitvoert. Lang is het stuk niet; het bestaat uit één deel met vier segmenten en een epiloog. Waarom heet het 'Out of the Deep'? Roukens: '... because the solo violin, when it first enters, literally sounds ‘out of the deep’: just before this entrance the music has fallen into an abyss of deep, dark sounds, from which the solo violin emerges with a plaintive motif in its lowest register. From this starting point, the soloist begins a trajectory that eventually ends in the violin’s very highest register in the final bars of the Epilogue'. Een mooi stuk!

Een internationale groep wetenschappers concludeert in een artikel in Science Advances dat het aantal meldingen van ratten sterk toeneemt naarmate grote steden meer opwarmen. Ze gebruikten rattenmeldingen uit zestien steden, waaronder Amsterdam, over een periode van gemiddeld twaalf jaar. Eerder vond een RIVM-onderzoek ook een toename van ratten in grote steden als Amsterdam, Eindhoven en Rotterdam. De oorzaak zou liggen in de steeds warmere winters, waardoor ratten gemakkelijker overleven en zich steeds vroeger in het jaar voortplanten. Ook is er veel meer vuil op straat, bijvoorbeeld vuilniszakken naast containers. De aanleg van geveltuintjes zou ratten meer schuilplaatsen bieden. Hm, en ons plan is nota bene een geveltuintje aan te leggen voor de serre. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 03-02-2025

We zullen het weten dat populistischrechts in Amerika aan de macht is. Met name de gevaarlijke oligarch Elon Musk, die van Trump de opdracht kreeg om de overheid drastisch af te slanken, richt enorme schade aan. Hij is nu begonnen de hulporganisatie USAID volledig te slopen. AP bericht vanmiddag dat de medewerkers per email instructie ontvingen om niet meer op het hoofdkantoor in Washington te verschijnen. USAID werd in 1961 nog opgericht door John F. Kennedy. Voor veel armere landen biedt de organisatie nog steeds onmisbare hulp, bijvoorbeeld op het gebied van bijvoorbeeld AIDS-bestrijding, het verzorgen van schoon drinkwater of voedselhulp. De rijkste man ter wereld zegt dat zoiets vandaag de dag niet meer nodig is. Hij sprak op zijn X van 'een criminele organisatie' en 'Wist u dat USAID, met uw belastinggeld, onderzoek naar biologische wapens financierde, waaronder covid-19, waaraan miljoenen mensen zijn gestorven?' Eerder al zei Trump zelf dat de organisatie 'geleid wordt door radicale gekken'. Hij en zijn kornuiten hebben de macht gekregen en ze zullen de ellende in de wereld flink groter maken.

Prostaatkanker neemt met de vergrijzing sterk toe in Nederland, meldt vanmorgen het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). Bij 130.000 mensen werd kanker vastgesteld, 3000 meer dan in 2023, Het komt met 15.000 diagnoses in 2024 nu even vaak voor als borstkanker bij vrouwen. Men vindt echter veel vaker uitzaaiingen: in 2023 3000 bij prostaatkanker en 1000 bij borstkanker en in 2023 was de prostaatkankersterfte voor het eerst hoger dan de borstkankersterfte. Kanker van de prostaat geeft in het begin nauwelijks tot geen klachten, dat weet ik maar al te goed. Eind 2009 ontdekte ik het alleen maar omdat mijn broertje me belde dat hij het had. We lagen met de boot voor de winter in Kreta en ik had totaal geen sypmtomen. Maar wel een hoog PSA, dat ik in het ziekenhuis van Aghios Nikolaos liet bepalen. Daardoor was ik op tijd; er waren geen uitzaaiingen - en die zijn er nog steeds niet. Het zou daarom goed zijn om net als bij borstkanker een bevolkingsonderzoek voor vroege opsporing op te zetten in ons land met MRI-scans. Ik heb in de jaren 90 meegeholpen om de zeer succesvolle borstkankerscreening van de grond te krijgen, maar je zult zien dat domrechts nu niks ziet in zo'n screening van oudere mannen.

Vannacht weer nachtvorst, Haven ietsje verder bevroren. Stralende zonsopkomst. Geen wind en een wolkenloze hemel. Anna gaat op de koffie bij een vriendin. Ik stuur de laatste facturen van de boot naar de verzekeraar en loop de stad in. Mijn Alcatel-apparaatje, een mobiele router voor WiFi, heeft de laatste tijd kuren. Niet zo'n handig tijdstip, maandag rond lunchtijd, er staat een lange rij. 'O, u hebt nog een oud SIM-kaartje van T-Mobile', zegt tenslotte de medewerker, 'Na een aantal jaren gaat de ontvangst achteruit'. Ik krijg een nieuw kaartje en dat is nog goedkoper ook. Terug thuis heeft mijn (nu) oude laptop opeens ook problemen. Hij komt in een fouten-lus door een stopcode van Windows terecht en begint steeds opnieuw. Ik prijs de voorzienigheid; gelukkig is mijn nieuwe Asus-laptop intussen gereed voor gebruik. Nu moet ik wel. Ik vind met de Asus een oplossing voor het euvel. Ze noemen het een 'Windows stop-error'. Zo vind ik uit op de oude Lenovo-laptop dat de oorzaak een gecorrumpeerde harde schijf is. Dat schijn je te kunnen repareren. Naar het begin van dit kwartaal

Baan en positie van 2024 YR4 op 31 januari 2025 (afbeelding> NASA)

Dinsdag 04-02-2025

Aardscheerders heten ze, de grote en kleine ruimterotsen die een kans hebben de aarde te treffen. Ze worden sinds enige tientallen jaren in de gaten gehouden door het Center for Near-Earth Object Studies (CNEOS) van NASA en ook door de ESA met behulp van de telescoop van het Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System (ATLAS) in Río Hurtado, Chili. Zo bewaakt men nauwkeurig de baan van de planetoïde Apophis. Waarnemingen in eind 2004 wezen op een relatief grote kans dat Apophis in 2029 de aarde zou raken. Latere waarnemingen brachten de mogelijke inslagdatum op 2036 en lieten de kans op een inslag op de aarde of maan variëren van 1,6% tot praktisch 0. Ik schreef er herhaaldelijk over, nog vorig jaar hier. De diameter van Apophis bedraagt ca. 325 meter. Gemiddeld komt het ongeveer eens in de paar duizend jaar voor dat een planetoïde van deze omvang op aarde inslaat.

     Pas nog, op 27 december vorig jaar, ontdekte men met de ATLAS-telescoop een nieuwe aardscheerder, de planetoïde 2024 YR4, met een waarschijnlijke doorsnede tussen de 40 en 100 meter. Hij kan theoretisch in 2032 in botsing komen met onze planeet. Met dat formaat lijkt 2024 YR4 op de asteroïde die in 1908 de Toengoeska-explosie veroorzaakte in Siberië. Hij heeft een langgerekte, elliptische baan om de zon. Momenteel schat ESA de kans dat de planetoïde op 22 december 2032 op aarde inslaat op 1,2% – een waarde die overeenkomt met die van CNEOS) van NASA.

Voor de zoveelste keer bewijst wetenschappelijk onderzoek dat wie binnen 2 kilometer van een geitenboerderij woont, meer kans heeft op longontsteking. Hoe dichterbij je woont, hoe groter de kans, concludeert het RIVM. Naar schatting overlijden hierdoor jaarlijks tientallen mensen. In 2021 wees onderzoek dat ook al uit. Het risico op longontstekingen is groter naarmate de afstand tot een geitenboerderij kleiner is, schreef de GGD toen. Niettemin steeg het aantal geiten in Nederland de afgelopen decennia alleen maar verder door. Wie denkt dat de regering in zal grijpen en minstens een stop instelt op het aantal geitenhouderijen, komt bedrogen uit. NOS Nieuws meldt vandaag: ingewijden in de top van het kabinet vertellen dat de discussie over het onderzoek hoog is opgelopen tussen minister Agema van Volksgezondheid en Wiersma van Landbouw. Agema (PVV) zou wel degelijk maatregelen willen treffen om omwonenden te beschermen, maar Wiersma (BBB) wil daar niet aan. Zij wil eerst meer zekerheid en vraagt nog maar eens een rapport aan bij de Gezondheidsraad. Tot die tijd moeten geitenhouders worden ontzien.

     Meer van dat soort vrolijk nieuws: we hopen steeds meer microplastics in onze hersenen op. Uit onderzoek van de Universiteit van New Mexico, gisteren gepubliceerd in Nature, blijkt dat het al gaat om enkele grammen. Het meest werd polyethyleen aangetroffen, dat zit in verpakkingsmateriaal zoals plastic flesjes. De onderzoekers detecteerden per gram hersenweefsel zo'n 5000 microgram plastics. Niemand weet nog hoe schadelijk die microplastics in je brein zijn. Men vond ze ook in anderen organen zoals de nieren, maar het lijkt nu alsof ze zich vooral ophopen in de hersenen.

Geen zon vandaag, het blijft de hele dag bewolkt. Vannacht ook geen vorst meer. We gaan naar de sportschool en doen boodschappen bij AH.

     Op de valreep voor de afsluiting vandaag gaat de zon schijnen. En brengt CNN een bericht over de handelstarieven van 25 procent, die Trump aan Canada wil opleggen, maar die hij vervolgens een maand uitstelde. Waarom? Omdat Trudeau beloofde dat hij net als Mexico zal investeren in een betere grensbewaking. Maar CNN herinnert eraan dat het een kat in de zak is: Trudeau bleek exact hetzelfde al veel eerder met Joe Biden te hebben afgesproken. 'This is yet another example of Trump’s incompetence'. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 05-02-2025

Eindelijk op weg naar beneden, de maandelijkse update van de gemiddelde wereldtemperatuur, sinds 1979 gemeten door satellieten in de lagere atmosfeer. Over de verleden maand januari was het +0,46 graden Celsius ten opzichte van het laatste klimaatgemiddelde van 1991 - 2020. De doorwerking van de huidige, tot dusver tamelijk zwakke La Niña? De meeste afkoeling was boven de oceanen. De wereldwijde trend van opwarming blijft op +0,15 graden staan, met +0,22 graden boven de continenten en +0,13 graden boven de zeeën.

     De bekende klimaatblogger Leon Simons schrijft op X: 'Even though El Niño has faded, we shouldn't expect temps to decrease much this year (as we saw by January 2025 reaching a new monthly record). If the heat stays in the Southern Hemisphere (through AMOC shutdown) we could experience multiple meters of global sea level rise'. (AMOC is de steeds meer haperende Atlantic meridional overturning circulation, waar de warme golfstroom deel van uitmaakt). Hij baseert zich op een nieuw artikel van de bekende klimatoloog James E. Hansen met talrijke andere vooraanstaande meteorologen gisteren op een webinar van het UN Sustainable Development Solutions Network (SDSN). Het alarmerende artikel verscheen een dag eerder in het wetenschappelijk blad Environment met de titel 'Global Warming Has Accelerated: Are the United Nations and the Public Well-Informed?' De essentie van het stuk is dat de klimaatgevoeligheid systematisch wordt ondergewaardeerd door de onderschatting van de effecten van aerosolen. Daarin is de grote invloed van verlaging van zwavel-aerosolen door schonere brandstof in de zeescheepvaart meegenomen. 'Including a strong shipping aerosol forcing explains the increased rate of warming'. Onder andere jongstleden december schreef ik daar nog uitvoerig over.

Op een persconferentie herhaalt Trump zijn absurde natte-vastgoeddroom over de toekomst van Gaza: een 'fenomenale locatie' als Rivièra van het Midden-Oosten. Wel moeten de paar miljoen Gazanen eruit. Die wil hij in de buurlanden onderbrengen op vier, vijf, zes of meerdere 'mooie plekken'. De buurlanden en de rijke oliestaten in het Midden-Oosten moeten daarvoor betalen. Hij sluit niet uit Amerikaanse militairen naar Gaza te zullen sturen. Zou Trump werkelijk denken dat zijn plan enig realiteitsgehalte heeft? De facto een herhaling van de Nakba van 1948? Groter domrechtse dwaasheid hoor je zelden. 'Een freefighter stormt een korfbalveld op', zegt iemand. Netanyahu staat er op de persconferentie grijnzend naast. Het komt hem en zijn extreemrechtse ministers geweldig goed uit; met het staakt-het-vuren waren ze erg ongelukkig en ze willen gewoon doorvechten om Hamas en Gaza volledig te vernietigen. Of is het afspringen van de tweede fase van het staakt-het-vuren de heimelijke bedoeling achter het dwaze plan?

     De hele wereld reageert verontwaardigd, uiteraard inclusief Rusland en China, maar ook Saoedie-Arabië. VN-chef Gutierres spreekt terecht van 'etnische zuivering'. De gevechtspauze zal zijn tweede fase inderdaad niet halen en dan zijn Gaza en de resterende gijzelaars van Hamas de slachtoffers.

     'Vanuit het Witte Huis komt sinds twee weken zo’n mengsel van gezwollen revolutietaal, transactioneel machtsspel en gezigzag dat ook Europese leiders amper nog weten hoe ze het hebben', schrijft Luuk van Middelaar vandaag in de NRC. 'Europa moet zichzelf kunnen verdedigen'. Tja, héél soms zijn het machtige idioten die de wereld in beweging brengen. Denk aan Napoleon (om Hitler eens niet te noemen). Of we daar overigens veel beter van werden?

Na een nevelig begin probeert de zon vandaag door de wolkenlaag heet te komen. Soms lukt dat maar niet helemaal. Het wordt 5,6 graden. Voor mijn oude laptop heb ik ESET als beveiliging en virusscanner. Ben ik heel tevreden over en ze zitten in Sliedrecht. Op mijn abonnement blijk ik ruimte voor twee toestellen te hebben, dus ik installeer het ook op de nieuwe Asus. Overigens probeerde Windows me steeds op irritante wijze McAfee op te dringen. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 06-02-2025

Er raast een griepgolf door het land, berichten de media. Het valt wel mee, hoewel zelfs onze minister-president het bed moest houden. Nivel en RIVM meldden gisteren de jongste griepcijfers. Je kunt op de grafiek hierboven mooi zien hoe het griepvirus (influenza) werd onderdrukt door de mondkapjes en de andere maatregelen in de coronaperiode. Het is dus niet zo raar dat er in de jaren erna een rebound optreedt van influenza. Wij hebben het nog niet gehad (denken we) en wie weet beschermt onze vaccinatie van afgelopen herfst ons voldoende.

     Overigens neemt de bescherming tegen corona steeds meer af, zoals verwacht en voorspeld werd, blijkt uit een nieuwe studie in Nature. Zo’n 1,5 miljoen inwoners van Qatar werden in volgstudie jarenlang gevolgd. Na een infectie of een vaccinatie is de weerstand na een jaar compleet verdwenen. Dat komt door de huidige omikronvaranten en zijn een teken dat het Covid19-virus inburgert en een gewone jaarlijkse verkoudheid wordt. Heeft het dan nog zin ieder jaar opnieuw een coronaprik te nemen? Zeker, vooral bij 60-plussers neemt de bescherming anders heel snel af.

Je wordt misselijk van nieuwe berichten over gewiekste Russische saboteurs in de aanloop naar de Duitse verkiezingen. Ze zouden in verschillende Duitse steden de uitlaten van bijna driehonderd auto's dichtgespoten hebben met PURschuim, zo uit onderzoek van Der Spiegel. Ze lieten bij elk voertuig stickers van de Duitse politieke partij De Groenen achter om zo de indruk te wekken dat klimaatactivisten de acties uitvoerden. De schade kon variëren tussen enkele honderden euro's tot bijna tienduizend euro aan reparatiekosten. Eind december bracht Bild inderdaad het achteraf onjuiste bericht dat het om klimaatactievoerders ging. Het blad schreef dat op elke beschadigde auto een portret was geplakt van de Duitse minister van Economische Zaken, Robert Habeck (De Groenen) met de slogan 'Sei Grüner' op de auto's geklad. Volgens NOS Nieuws had het grote gevolgen; het zorgde voor veel onrust in Duitse buurten. Zouden het niet gewoon AfD'ers of andere extremisten geweest kunnen zijn? Helaas schrijft Der Spiegel niet hoe het de Russische saboteurs op het spoor is gekomen.

     Werkt de geniepige sabotage van de Russische saboteurs? Je moet vrezen van wel. In een reportage schrijft Iva Venneman in De Volkskrant vandaag dat het klimaat de grote afwezige is tijdens de huidige verkiezingscampagne. Na een regering die de Klimawende, de energietransitie, tot een van haar speerpunten had gemaakt, lijkt Duitsland nu genoeg te hebben van het onderwerp. Natuurlijk komt het niet alleen door de saboteurs. Andere zaken vragen om aandacht, zoals de haperende Duitse economie, de oorlogen in Oekraïne en Gaza, en vooral de problemen in de asielopvang. Die Grünen doen het in de peilingen slechter dan vier jaar geleden, toen ze 13 procent scoorden.

Vannacht was er mist. De zon komt vanmorgen opnieuw stralend op, maar na een klein uur trekt bewolking over. Rond het middaguur is het weer zonnig met wolkenvelden. Anna doet boodschappen in de stad. In AD Rivierenland staat een interview met me van Anja Broeken over de gedichtenwedstrijd 'Poëzie in de sluis 2025' met een foto van tien jaar geleden. Geen spat veranderd. Via Messenger ontvang ik een phishingbericht van zogenaamd de belastingdienst over een betaalachterstand. Delete. Straks komen Kees & Bibi op de borrel. Naar het begin van dit kwartaal

Mission status van Voyagers 1 en 2 op 7 februari 2025, 16:19 uur NL tijd (bron: NASA)

Vrijdag 07-02-2025

Op 28 januari jl. was de Amerikaanse ruimtesonde Voyager 1 op 25 miljard kilometer van de aarde. NASA houdt hier de posities bij van de beide Voyagers. Gelanceerd in september 1977 is het nog steeds het verste door de mensheid gelanceerde ruimtevoertuig. In augustus 2012 verliet hij het zonnestelsel en sindsdien vliegt hij door de interstellaire ruimte met een snelheid van meer dan 60.000 km/uur. Hoewel een deel van zijn instrumenten zijn uitgezet om energie te sparen, stuurt hij nog steeds gegevens naar de aarde. Mogelijk houdt hij dat nog een paar jaren vol; jaarlijks verliest hij echter 4 watt aan vermogen. Signalen naar en van de aarde doen er 23 uur over. Ik heb een groot zwak ontwikkeld voor het eenzame ruimtevaartuig, maar in kosmisch opzicht is hij natuurlijk helemaal niet ver. Eigenlijk moet de sonde nog helemaal door de uitgestrekte Oortwolk waarin vele miljarden kometen rondvliegen. Nu.nl maakt het wel mooi door te schrijven dat hij over ongeveer 40.000 jaar de ster Gliese 445 zal bereiken, een rode dwergster op 17,1 lichtjaren afstand. Maar de ruimtesonde zal niet bij de ster aankomen; hij vliegt erlangs op 1,6 lichtjaren. Grappig is dat Gliese 445 in onze richting vliegt. Er zijn (nog) geen exoplaneten bij de ster gesignaleerd en omdat zijn massa maar een kwart tot eenderde is van onze zon, zouden astrobiologen denken dat er geen biologisch leven op eventuele exoplaneten kan bestaan. Hm.

De Europese klimaatdienst Copernicus meldt dat afgelopen januari wereldwijd opnieuw een temperatuurrecord brak. De gemiddelde temperatuur lag op 13,23 graden, wat hoger is dan ooit gemeten in januari. Het was vorige maand 1,75 graad warmer dan in het pre-industriële tijdperk. Meteorologen zijn verbaasd omdat de laatste El Niño ruim achter de rug is en men meer afkoeling verwachtte door de huidge La Niña. De afkoeling na het uitdoven van een El Niño gaat normaal gesproken veel sneller dan nu te zien is. 'De laatste anderhalf jaar is het echt bizar warm, echt veel warmer dan de langetermijntrend', zegt Bart Verheggen van het KNMI tegen NOS Nieuws. Klimatologen zoeken de oorzaak in de afname van luchtvervuiling (zie o.a. mijn post van eergisteren), de toegenomen invloed van lagerhangende wolkenlagen (zie o.a. mijn post van 16 januari jl.), of een toegenomen luchtvochtigheid. Of alledrie. Eronder zit uiteraard nog de almaar doorstijgende trend door het verstoken van fossiele brandstoffen.

Gisteren lekte uit dat de Raad van State flinke kritiek zou hebben op de voorgestelde asielwetten van minister Faber. Vooral waar het de moeilijke uitvoerbaarheid betreft. De Raad zou adviseren ze niet in de huidige vorm in te voeren. Eerder had de Raad voor de Rechtspraak al stevige kritiek op de wetsvoorstellen vanwege de uitvoerbaarheid en oplopende wachttijden en werkdruk. De kritiek zelf van de RvS is nog niet bekend, maar Faber weet nog zonder het gelezen te hebben vandaag al dat ze er 'hoogstens een punt of een komma' aan zal wijzigen. Wilders zelf liet gisteren op X al weten geen enkele aanpassing te accepteren en dreigt met een kabinetscrisis: 'Als mensen ook maar een millimeter willen veranderen, moeten ze het maar zonder ons doen'. Maandag wordt het advies bekend. Bij NSC hechten ze veel waarde aan het oordeel van de Raad van State. Er zijn helaas voorzichtige geluiden dat die partij in het kabinet Faber zal blijven steunen, zegt Sander van der Wulp.

Vandaag een grijze dag met een koude wind uit het oosten. Het wordt 4 graden maar het voelt als onder nul. Ik ga naar de sportschool en Anna bezoekt haar vriendin op de Schuttersgracht. Met HG reclame spreek ik de gang van zaken af rond 'Poëzie in de sluis 2025': het maken van de nieuwe banner en het ophangen in de sluis in de week voor 5 mei. Er zijn nu 12 inzendingen. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 08-02-2025

Een belangrijk moment: dit weekeinde ontkoppelen Estland, Letland en Litouwen zich van het Russische electriciteitsnet en schakelen volledig over op stroom uit de Europese Unie. Na de invasie van Poetin in Oekraïne drie jaar geleden stapten ze al uit de aanvoer van gas, maar voor electra hadden ze meer tijd nodig. Vandaag koppelen ze op negen plekken stroomkabels los van Rusland en Belarus. Morgen sluiten ze die aan bij het EU-net. De 24 uur moeten ze zelf overbruggen. Overigens importeerden de Balten al sinds de invasie in Oekraïne geen stroom meer uit Rusland, maar de koppeling aan het Russische net bleef nodig om fluctuaties op te vangen en stabiel te blijven.

     Minder aandacht is er voor het feit dat nu ook de Russische enclave Kaliningrad wordt afgekoppeld. Daar moet men het vanaf nu met de eigen stroomopwekking doen. Ik geloof dat er alleen nog een Russische gasleiding naar toe loopt via Litouwen. Een groot deel van de levering van de Europese electriciteit loopt door leidingen in de Oostzee en de Finse Golf. Kwetsbaar voor sabotage dus. In december werd de kabel Estlink 2, tussen Estland en Finland, beschadigd. Finland beschuldigt Rusland van een sabotageactie. Overigens werd bekend dat het bij een beschadiging vorige maand niet om sabotage ging. Het betrokken schip 'Vezhen' zou de kabel niet bij opzet stuk gevaren hebben.

     Gisteren vergaderde de Russische Veiligheidsraad onder voorzitterschap van Medvedev over Kaliningrad. Op een beeldscherm woonde Poetin de vergadering bij. Daarna zei het Kremlin maatregelen te gaan treffen tegen de plannen van de NAVO om de Oostzee om te vormen tot een binnenzee van de alliantie. De enclave groeit meer en meer uit tot een hot spot. Sommige analisten waarschuwen dat een Russische aanval op de Baltische staten niet ondenkbaar is. Anderen menen dat zolang er nog langs de Oekraïense fronten gevochten wordt, het Kremlin daar geen troepen voor vrij kan maken. Maar als er een staakt-het-vuren komt en de oorlog wordt stilgelegd? Het schijnt dat Zelensky volgende week Trump in Washington zal ontmoeten.

Hoe gaat het intussen met de energievoorziening van het ongelukkige Moldavië en het nog ongelukkiger vazalstaatje Transnistrië, waar nog altijd Russische troepen gelegerd liggen? NRC heeft er een reportage over. Op 1 januari ging immers de pijpleiding dicht waardoor Oekraïne via Transnistrië Russisch gas naar Moldavië vervoerde. Het vijfjarige contract liep toen af en werd niet vernieuwd. Kyiv wilde niet langer toestaan dat Moskou met Oekraïense assistentie miljarden kan verdienen. Tot die tijd ontving Transnistrië gratis gas van Rusland en verkocht een deel tegen bodemprijzen aan Moldavië.

     Binnen één dag zat iedereen zonder gas en stroom. Moldavië wist het deels op te lossen door stroom en gas uit Roemenië en Oekraïne te importeren, dat het ook wilde doorleveren aan Transnistrië, maar de prijzen schoten omhoog met 119 procent. Die prijs vond men in de hoofdstad Tiraspol van het vazalstaatje te hoog, dus zaten ze daar in de kou. In Chisinau, de hoofdstad, menen ze dat Rusland bewust geen gas aan Moldavië wil leveren via Turkije, om daarmee chaos en instabiliteit te creëren in het arme land. In het vorig weekend ging de verwarming toch weer aan, dankzij een gift van 30 miljoen euro voor gas van de EU aan Moldavië en Transnistrië, genoeg voor tien dagen.

     Jongstleden woensdag werd bekend dat de Europese Commissie verder te hulp schiet: voor het 'loskoppelen van Moldavië van de onzekerheden van de Russische energievoorziening' en het 'volledig integreren in de EU-energiemarkt', zal de Commissie dit jaar in totaal 250 miljoen euro vrijmaken. Consumenten krijgen daarbij compensatie voor de hoge energiekosten; 60 miljoen euro is bedoeld voor Transnistrië. Tja, in de herfst zijn er verkiezingen in Moldavië. Onlangs wist de pro-westerse president Maia Sandu op het nippertje de presidentsverkiezingen te winnen, ondanks sterke beïnvloeding en manipulatie door Moskou. Er staat veel op het spel. Het land is kandidaat-lid van de EU en de NAVO.

Het is vandaag overwegend bewolkt met een enkele keer lichte regen. In Messenger duikt weer een phishingbericht op, ditmaal een 'Hoi pap, ik ben overgestapt van provider en heb een nieuw telefoonnummer'-bericht. Hup, weg ermee. Tessa en Lina-Mae komen 's middags op de thee. Even later breekt buiten ook de zon door. Naar het begin van dit kwartaal

Duitsland zou bijna 2 miljoen Kenianen als arbeidskrachten willen aantrekken. Een voorbeeld van nepnieuws op een pro-Russische website.(bron: NOS Nieuws)

Zondag 09-02-2025

In toenemende mate worden we geconfronteerd met bewust misleidend nieuws; nepnieuws dat bedoeld is om verwarring en onzekerheid te zaaien in westerse landen, met name als daar verkiezingen aan zitten te komen. Nog afgelopen december werden de Roemeense presidentsverkiezingen dermate verstoord dat besloten moest worden de uitslag ongeldig te verklaren. Uit vrijgegeven documenten van de Roemeense veiligheidsraad bleek dat het land doelwit was geweest van 'agressieve hybride Russische aanvallen'. Nu zijn de aanstaande verkiezingen voor de Duitse Bondsdag aan de beurt. NOS Nieuws heeft er een waarschuwend artikel over.

     Op X, Facebook en TikTok wordt sinds de overwinning van Trump (en Elon Musk) nauwelijks of niet meer gemodereerd en het wemelt er sinds kort van de desinformatie over Duitse politici, over wie klinklare leugens worden verteld. Zoals dat bondskanselier en SPD-leider Scholz een kapitale miljoenenvilla in California zou hebben, dat CDU-lijsttrekker Merz doodziek zou zijn en dat buitenlandminister Baerbock van Die Grünen een minnaar in Nigeria zou hebben. Zie ook het voorbeeld hierboven. De campagnes richten zich met name op het creëren van verdeeldheid in Europa, twijfel zaaien over klimaatverandering en afnemen van steun aan Oekraïne. Volgens de Amerikaanse FBI wordt vooral geprobeerd de rechts-radicale, Ruslandgezinde AfD te steunen. De Bundesnachrichtendienst waarschuwt dat het om 'doelgerichte acties van buitenlandse diensten' gaat om de verkiezingen op 23 februari te verstoren. De massaliteit van de berichten is overweldigend. Met name Rusland zou een 'scala aan middelen' inzetten om de kiezers te beïnvloeden. Journalisten van Correctiv en Newsguard konden onlangs ruim honderd Duitse 'nieuwssites' herleiden tot Rusland. Het gaat om sites met geloofwaardige namen als Berliner Tagespost en Tagesnews24, gevuld met door AI-geschreven pro-Russische berichten. Dankzij AI kunnen zulke sites razendsnel uit de grond worden gestampt.

     Juist het vrije woord in democratieën levert lastige dilemma's op. 'Doordat het verspreiden van desinformatie door buitenlandse diensten in principe niet strafbaar is, kunnen internetproviders niet worden gedwongen de sites offline te halen', zegt Roberta Schmid van NewsGuard. In de EU geldt sinds 17 februari 2024 de Digital Service Act (DSA), die poogt de grote techbedrijven te reguleren. Op basis van de DSA moeten platforms en providers de grondrechten van gebruikers beter beschermen, online misleiding en illegale informatie aanpakken en een gelijk speelveld realiseren voor gebruikers. De vraag is of die regulering wel wordt doorgezet. De nieuwe Amerikaanse regering dreigt namelijk met consequenties als de EU deze digitaledienstenwet handhaaft. 'Europe "must not be bullied" by Trump and Musk on tech laws', waarschuwden tien dagen geleden 39 NGO's in een brief aan Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie.

Radicaal-rechts in Europa blaakt van het zelfvertrouwen, zeker nu Trump weer Het Witte Huis is ingetrokken, schrijft De Volkskrant vanmorgen. In Madrid kwamen de kopstukken van de Patriotten voor Europa, zoals Orbán, Le Pen en Wilders, zaterdag triomfantelijk bijeen. 'Wij zijn nu de mainstream. De oude regimes staan op omvallen', zeggen ze bij de fractie van de rechtspopulisten in het Europese parlement.

     De Duitse verkiezingen van 23 februari zijn vitaal voor de toekomst van Europa. De christendemocraten van CDU/CSU lijken de deur te willen openen voor de AfD. Een verkiezingszege voor de AfD zal de EU enorm verzwakken, juist in een tijd dat Europa niet meer als vroeger op de steun van Amerika kan rekenen en moet leren op eigen benen te staan. Velen voelen dat. Gisteravond demonstreerden een kwart miljoen mensen in München tegen samenwerking met de AfD en voor de instandhouding van de 'Brandmauer' tegen die partij. Ook in andere Duitse steden gingen gisteren mensen de straat op uit protest tegen samenwerking met radicaal-rechts.

Gisteravond een fijne avond bij Joop & Tonny in Hoornaar. Leuke gesprekken, een heerlijke maaltijd en lekkere wijn. Vandaag een grijze ochtend en 's middags wat zacht zonlicht, gefilterd door hoge sluierbewolking. Bijna geen wind. Het wordt ruim 4 graden. Veel winter hebben we niet gehad, maar het kan nog komen. Anna en de volwassen, vrouwelijke leden van haar familie en die van Denzel gaan met Nikita op pad naar het zuiden van Brabant om er een trouwjurk te kopen. Het schijnt tegenwoordig een heel feest te zijn. In september is de bruiloft. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 10-02-2025

Een bewolkte en koude ochtend. Als ik naar de auto loop, zie ik in de havenkom voor de deur twee baltsende futen, tegenover elkaar met de halzen gestrekt en opstaande oorpluimen. Wat een leuk gezicht. Ik maak snel een paar foto's. Met opgewekt gemoed rijd ik naar de sportschool. Na de sport valt er wat heel fijne, lichte regen. Die moet geleidelijk deze dag en komende  nacht in (natte) sneeuw overgaan. Morgenochtend vroeg geldt code geel in het noordoosten van het land vanwege gladheid door sneeuw.

     Terug thuis lees ik het nieuws van de dag: zoals vrijdag al uitlekte ontraadt de Raad van State het kabinet Schoof in klare taal de beide asielwetsontwerpen van minister Faber in hun huidige vorm in te dienen bij het parlement. Velen hadden het al voorspeld. Volgens de Raad wordt ‘niet aannemelijk gemaakt dat de maatregelen daadwerkelijk zullen bijdragen aan het beperken van de instroom of een efficiëntere asielprocedure’. Bovendien is de kans groot ‘dat de maatregelen juist tot een extra belasting leiden voor de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en de rechtspraak’. De volledige tekst is hier te lezen. Faber liet afgelopen vrijdag meteen al weten dat ze niet van plan is om aanpassingen te doen. 'Hooguit een punt of een komma', zei de minister. Toen had ze het advies al gelezen. Men zegt dat het kabinet de wetsvoorstellen komende vrijdag al zal gaan bespreken. De coalitiepartijen PVV, BBB en VVD zien ondanks het negatieve advies van de Raad van State, geen reden om de asielwetten niet snel naar de Tweede Kamer te sturen. Hoe rechtstatelijk is NSC? Als enige heeft de partij nog geen reactie gegeven.

Vanmiddag wordt het krap twee graden. Vannacht lichte vorst en mogelijk sneeuw. Door de lage temperaturen gebruiken de mensen meer gas en de gasprijs stijgt met 5 procent naar 58 euro per megawattuur. Het hoogste niveau sinds februari 2023. Op dit moment zijn de Europese gasvoorraden voor iets minder dan de helft gevuld, maar de vulling van de voorraden in ons land staat op eenderde. Dat schijnt geen reden tot zorg te zijn. Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 11-02-2025

Over de destructiviteit die autocraten eigen is. Macho's met enorme ambities, winst en eigen voordeel zijn leidend in alles, andere landen mogen worden bezet en volken verplaatst, ze willen machtige imperia bouwen en eervol de geschiedenis ingaan. Trump kwam inderdaad vannacht met een decreet dat bepaalt dat de importheffingen op staal en aluminium met 25 procent verhoogd worden. De heffingen gaan op 4 maart in. Trump denkt dat alle grote industrieën naar Amerika 'zullen terugkeren'. Ook Tata in IJmuiden zal eronder lijden; het bedrijf exporteert 12 procent van zijn staal naar de VS. De geschiedenis heeft geleerd hoe schadelijk handelsoorlogen zijn; je kunt ze niet winnen. Von der Leyen belooft dat de EU flink zal terugslaan.

     Ook die andere autocraat is bezig zijn land te vernietigen met zijn zinloze imperiumdroom. 'Dooft de eeuwige vlam van Gazprom uit?', schreef de NRC vorige week. Het grootste Russische olie- en gasbedrijf, 'Poetins belangrijkste geopolitieke wapen', boekte over 2023 een verlies van 7 miljard dollar door de effecten van de Oekraïne-oorlog en vooral het verlies van de Europese markt, en jarenlange corruptie. Gazprom bediende in 2021 nog 40 procent van de Europese aardgasmarkt, in 2023 was dit nog maar 8 procent. De energiemix van Europa is in een paar jaar drastisch veranderd (zie de tabel bovenaan). De genadeklap volgde op jongstleden 1 januari, toen de Oekraïense regering de levering van Russisch gas naar Europa staakte. De Russische energiedeskundige Michaïl Kroetichin zegt in de krant: 'Gazprom is officieel bankroet. De schulden zijn hoger dan de waarde van het bedrijf op basis van de aandelen'. Alternatieve routes naar met name China hebben een te geringe capaciteit om soelaas te bieden.

     Deze analyse verschijnt op een tijdstip dat je steeds vaker berichten ziet dat het Kremlin niet in staat is om de oorlog nog lang vol te houden. Gisteravond had Eén Vandaag een interview met George Barros van The Institute for the Study of War (ISW) in Washington, het instituut dat de oorlog dagelijks op de voet volgt. Volgens hem bevinden we ons op een 'cruciaal strategisch moment' in de oorlog. 'Poetin is zijn economie en defensie-industrie aan het opofferen om de strijd vol te houden. Dat is op de lange termijn onhoudbaar'. Hij is een autocraat die zijn hand overspeelt. Rusland verliest elke maand 30.000 tot 45.000 soldaten door doden en gewonden. De aanvoer van nieuwe manschappen via wervingscampagnes en mobilisaties wordt steeds moeilijker. De wapenfabrieken zijn - door de enorme verliezen aan de fronten en de westelijke sancties - niet meer in staat voldoende wapens en munitie te produceren. Uit satellietbeelden blijkt dat de Russen het afgelopen jaar zelfs genoodzaakt waren oude tanks uit het Sovjettijdperk te gebruiken, maar dat die voorraden eind 2025 uitgeput raken. De toestand van de Russische economie is rampzalig. 'De inflatie is hoog, de roebel staat zwak en Poetin verbrandt zijn nationale reserves om de oorlog te financieren. De Russische schatkist slinkt in hoog tempo', volgens Barros.

     Zo zou Poetin niet alleen Oekraïne maar ook zijn eigen land vernietigen. Trump zegt naar onderhandelingen en vrede te streven. Barros vindt dat een staakt-het-vuren juist nu ontijdig zou zijn. 'Een snelle deal zou Rusland te veel voordeel geven. Het Westen moet vasthouden aan zijn strategie en de druk opvoeren. (...) Rusland heeft zichzelf in een hoek gemanoeuvreerd. Als het Westen standvastig blijft en Oekraïne blijft steunen, kan deze oorlog eindigen op een manier die Rusland geen beloning geeft voor zijn agressie. We hebben Rusland verzwakt en het zou een grote fout zijn om dat overwicht nu niet te gebruiken: Rusland moet concessies doen, niet Oekraïne'. Dat is een heel ander geluid dan je de laatste tijd hoort. Zelfs niet uit het Trump-kamp.

Vannacht regen en natte sneeuw, vanochtend bewolkt en overwegend droog. Snel wat boodschappen gedaan. 's Middags valt er veel kille regen uit een klein lagedrukgebied. Het wordt 3 graden. Naar het begin van dit kwartaal

Opname van het centrum van de Melkweg met twee jonge S-clustersterren (Image credit: ESO/MPE/S. Gillessen et al.)

Woensdag 12-02-2025

Donkere materie, er wordt al sinds decennia met talrijke enorme onderaardse detectoren naar gezocht. Tot dusver tevergeefs en dat doet de onzekerheid groeien. Nog steeds weten we niet wat het is. Weinigen twijfelen echter aan het bestaan ervan en er zou zelfs zeven keer zoveel donkere dan gewone materie in het heelal zijn. We kunnen het niet zien omdat het nergens mee reageert, niet met gewone materie en niet met electromagnetische straling zoals licht. Het enige waar het een interactie mee heeft is zwaartekracht (en mogelijk de zwakke kernkracht). Zwaartekracht maakt dat het zich ophoopt in uitgestrekte halo's rond zwarte gaten, sterren, planeten en manen, allemaal plaatsen waar concentraties van zwaartekracht bestaan. Hoe meer zwaartekracht, hoe meer donkere materie. In het centrum van sterrenstelsels zoals onze Melkweg zitten extreemzware zwarte gaten en daaromheen vind je dus enorme ophopingen van donkere materie. Maar we zien daar dus niks van, alleen kunnen we wel meten hoezeer ze invloed hebben op de vorm van sterrenstelsels en op de banen en snelheden van de hemellichamen in de buurt.

     Nog steeds is de meest gangbare theorie dat donkere materie uit deeltjes bestaat, die WIMP's heten: Weakly Interacting Massive Particles. Ze zouden ontstaan zijn in de allervroegste fase van de oerknal, de ultrakorte fase van kosmische inflatie waarin het prille universum gedurende een minieme fractie van een microseconde enorm uitdijde. Volgens sommigen was die explosie de echte oerknal. Omdat ze ondanks decennia van waarnemingen niet werden gevonden, neemt de twijfel toe of WIMP's wel bestaan. Alternatieve verklaringen komen op.

     Als er toch WIMP's zouden bestaan, dan is een veronderstelling dat ze ook elkaars antideeltje zouden zijn. Dan zullen ze bij een botsing elkaar annihileren, dat wil zeggen elkaar vernietigen onder uitstoting van hun energie in een fontein van andere deeltjes, waaronder die van licht (fotonen). Zie hieronder.

Annihilatie van twee WIMP's in een stroom van bekende deeltjes en energie in de vorm van fotonen (Image credit: Gao Linqing and Lin Sujie, Space.com).

WIMP-annihilatie is een theoretische veronderstelling; net als WIMP's zelf is het nog nooit gezien, maar je kunt je voorstellen dat - als het bestaat - het vooral zal voorkomen op plaatsen waar heel erg veel donkere materie opgehoopt is - dus bijvoorbeeld in de centra van sterrenstelsels rond de ultrazware zwarte gaten, of in de kernen van hele zware sterren aan het eind van hun bestaan. Sterren blijven in stand zolang er genoeg materie in hun kern aanwezig zijn voor kernfusie. De energie die vrijkomt bij fusie geeft tegendruk tegen de zwaartekracht die ze ineen wil drukken. Zolang de stralingsdruk en de zwaartekracht elkaar opheffen, blijven sterren stabiel; zodra de fusiematerie opgebrand is, storten ze afhankelijk van hun massa met een enorme explosie in elkaar tot een witte dwerg, een neutronenster of een zwart gat. De vraag rees of donkere materiedeeltjes op dat moment kunnen functioneren als alternatieve fusiebrandstof, die door annihilatie van WIMP's genoeg tegendruk levert om de ster in stand te houden. Als er veel donkere materie aanwezig is, zou dat de dood van een ster voor onafzienbare tijd kunnen uitstellen. 'Dark matter as a fuel will keep stars forever young', zeggen onderzoekers van het Kavli Institute for Particle Astrophysics and Cosmology van Stanford University.

     Op de meeste plaatsen in de Melkweg is er niet zoveel zwaartekracht als in het dichte centrum. Daar zou de grootste concentratie van donkere materie moeten zijn en daar zou je de meeste kans hebben op sterren, die haast oneindig kunnen voortleven op basis van WIMP-annihilatie. Dergelijke sterren zouden niet passen in de gangbare modellen voor de ontwikkeling en dood van sterren, waarbij er vooral oude, zware sterren in het Melkwegcentrum voorkomen. Zijn zulke sterren gevonden? In het extreem-dichtbevolkte centrum van onze Melkweg werden de laatste jaren sterren aangetroffen die afwijkingen vertonen die men nergens anders vond. Ze zien er veel te jong uit om al zo dichtbij het galactisch centrum te zijn en ze bevinden zich in een omgeving waar de vorming van jonge sterren weinig meer plaats heeft. Ze worden S-cluster sterren genoemd, met de 's' van Sagittarius A*, het superzware zwarte monstergat in het centrum. Men spreekt al van 'onsterfelijke sterren'. Hm. dat lijkt me sterk, zouden ze uiteindelijk niet in het gigagrote zwarte gat terecht komen en verscheurd worden? Het onderzoek van het Kavli Institute wordt hier beschreven en het artikel staat hier.

Toen ik gisteravond Wilders horen zeggen tegen journalisten dat er geen titel of jota aan de asielwetten mocht worden veranderd, werd duidelijk dat hij en passant tevens de angel uit het politieke conflict haalde. Desnoods mocht er 50 miljoen extra naar de IND, zei hij, die de onmogelijke opgaven moest gaan uitvoeren die de wetten met zich meebrengen. Daarmee verzekerde hij zich van de steun van niet alleen coalitiepartner NSC, maar ook van CDA, Ja21 en SGP, zodat de wetten ook de Eerste Kamer zullen passeren. De arme rechters krijgen geen enkele steun; alle extra werk moeten ze uitvoeren ook al zijn ze nu al overbelast. Geen crisis, geen val van het kabinet, maar het asielsysteem zal verder vastlopen.

De ochtend begint grijs en dat blijft zo. Het is droog en wordt vier graden. In het noorden van het land is het kouder en daar valt sneeuw. Daar geldt tot morgenochtend code geel. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 13-02-2025

De Amerikaanse opstelling inzake Oekraïne schokte me, toen ik gisteravond het zesuur-journaal zag. Het feit is dat Trump anderhalf uur met Poetin over de oorlog had gebeld en meteen is begonnen met onderhandelen. Hij deed al concessies voor de onderhandelingen begonnen waren. (Later op de avond informeerde hij per telefoon Zelensky). De Europese leiders riepen altijd om het hardst dat het aan Oekraïne is wanneer ze willen beginnen met onderhandelen. Dat land vecht nota bene voor zijn pure voortbestaan! En dan was er de mededeling van defensieminister Hegseth op de NAVO-vergadering in Brussel, dat Kyiv door de Russen bezet grondgebied moest afstaan en de wens om lid te worden van het bondgenootschap moet opgeven - iets wat de leden van de organisatie de Oekraïners jarenlang in het vooruitzicht hadden gesteld. Ik zag Rutte met een bleek gezicht op zijn stoel schuiven. Wat gebeurt er?

     Gedurende de avond kwam er iets meer klaarheid. Trump begon inderdaad met onderhandelen en zijn delegatie bestaat uit minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio, CIA-directeur John Ratcliffe, Nationaal Veiligheidsadviseur Michael Waltz en speciaal gezant Steve Witkoff. Het leek alsof er twee vrienden met elkaar belden. De Amerikaanse president refereerde aan 'de succesvolle samenwerking tijdens de WO2' en zei 'dat het gezond verstand moet zegevieren'. Geen woord over deelname van Kyiv zelf en ook niet over de Europese Unie. Ook Hegseth noemde Europa niet als deelnemer aan de onderhandelingen. Wel bleek het afstaan van bezette gebieden betrekking te hebben op de Russische annexaties van vóór 2014, dus De Krim en de Donbas. De sindsdien veroverde gebieden noemde Hegseth niet. De VS zal geen troepen leveren voor een veiligheidsmacht van de NAVO in Oekraïne na een staakt-het-vuren of vredesakkoord. Dat moet worden bewaakt door militairen uit Europese landen en andere bondgenoten.

Het was me vreemd te moede. In Bar Laat zei Tom-Jan Meeus, vroeger Amerika-correspondent, dat de geschiedenis kantelt. Dat hoor je vaker sinds de inauguratie van Trump. Autocraten van supermachten regelen hun zaken wel onderling. Is de VS onder Trump nog wel een bondgenoot? Valt de NAVO uit elkaar? Sommigen deden flink, zoals de Britse defensieminister John Healey. Die zei dat er 'niet over Oekraïne mag worden onderhandeld zonder dat Oekraïne betrokken is'. En Europa, dacht hij erbij. Verschillende Europese landen vinden dat ze deel moeten uitmaken van onderhandelingen over het lot van Oekraïne, zeiden ze op een bijeenkomst laat in de avond van ministers van Frankrijk, Groot-Brittannië, Duitsland, Polen, Italië, Spanje en de Europese Commissie met de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken in Parijs. Jean-Noël Barrot, de Franse minister van Buitenlandse Zaken, zei flink: ‘Als we Oekraïne in de steek laten en dwingen tot overgave, dan nodigen we alle despoten en tirannen uit om hun buren ongestraft binnen te vallen.’ Toch is vooral duidelijk dat ze aan de kant staan en dat Trump en Poetin bepalen wat er gebeurt. Trump zei later dat zijn eerste ontmoeting met de Russische leider heel goed in Saoedie-Arabië kan plaatsvinden. Een leider voor wie een opsporingsbevel geldt voor oorlogsmisdaden van het ICC. Maar daar is Ryad geen lid van.

Vanmiddag reageert Zelensky duidelijker. Is hij teleurgesteld? Oekraïne accepteert geen deal tussen de VS en Rusland, waar Kyiv niet bij betrokken is. De Europese Unie en Oekraïne moeten aan de onderhandelingstafel zitten, zegt hij ferm. 'Het is belangrijk dat niet alles gaat zoals Poetin wil'. Het klinkt wat schril. Ook de oud-premier van Estland, EU-buitenlandchef Kaja Kallas, betoont zich dapper en zegt dat Europa Oekraïne zal steunen als het land het Amerikaanse voorstel voor vredesonderhandelingen met Rusland afwijst. Het is de vraag of alle lidstaten daar achter staan, denk aan Hongarije en Slowakije. En ook Margus Tsahkna, de huidige minister van Buitenlandse Zaken van Estland, lijkt er anders over te denken. Hij is 'voorzichtig optimistisch' en denkt dat Donald Trump de ‘Churchill van onze tijd’ kan worden. Hij sluit overigens voor de langere termijn toetreding van Oekraïne tot de NAVO niet uit.

De wereld rest niets dan afwachten wat er tenslotte uit de bus komt. 'Rusland krijgt veel, Oekraïne weinig', denkt Michel Kerres vanmorgen in de NRC. 'De Amerikanen hebben er geen probleem mee de agressie van Rusland te belonen, en de verdediging van Europa is geen prioriteit meer voor de VS'. Territoriale gebieden van zwakke staten zijn niet meer veilig, hoorde ik gisteravond commentatoren Barrot nazeggen. Inderdaad, zal Trump straks Taiwan ook laten vallen? Het is een stap terug in de geschiedenis, terug naar de vorige eeuwen, een boost voor naties die hun gebied willen uitbreiden en voor leiders die landjepik willen spelen.

     Een cruciaal punt is hoe sterk de veiligheidsgaranties voor Oekraïne zullen zijn. Terecht eist Kyiv die. Een internationale troepenmacht zal die moeten bewaken, een vredesmacht waar de VS niet aan zullen deelnemen en die niet onder de NAVO en artikel 5 valt. Waarschijnlijk zullen Europese landen de bestandslijn moeten bewaken, maar als die wordt aangevallen zal Washington niet automatisch te hulp schieten. Dan is er oorlog tussen Europa en Rusland. De Europeanen moeten zelf zorgen voor hun conventionele verdediging, zei Hegseth gisteren. Een verdeeld Europa? Iedereen weet dat we daar niet op zijn voorbereid.

Vandaag is het grijs bewolkt tot tegen half twaalf de zon doorbreekt. Het is rustig weer met lichte oostenwind en het wordt 2,3 graden. De komende nachten zal vorst brengen. Het lukt me een account in te stellen bij Odido en vervolgens met de nieuwe TCL-router verbinding met de laptop te maken. Je miet even wachten tot het verwerkt is. Als het goed is heb ik morgen door die router weer een eigen internetverbinding voor aan boord, later dit jaar. Naar het begin van dit kwartaal

Vannacht is de haven dichtgevroren. Dat gebeurt niet meer zo vaak.

Vrijdag 14-02-2025

Dit is het einde van de NAVO, hoorde ik Rob de Wijk gisteravond op televisie zeggen over de onverwachte manoeuvre van Trump richting Poetin. Daarin deed hij buiten iedereen om al concessies voordat de onderhandelingen zijn begonnen. De NAVO staat simpelweg buiten spel en Oekraïne wordt verraden. Opnieuw hoor je vaak de vergelijking noemen met München 1938 toen Tsjechië door het VK en Frankrijk werd gedwongen het Sudetenland aan Hitler af te staan. Desondanks viel hij een jaar later Polen binnen en begon WO2.

     Tegelijkertijd verschijnen er steeds vaker berichten dat de Russen bijna aan het eind van hun latijn zijn. Nu.nl heeft beelden waarop door het grote verlies aan voertuigen de bevoorrading aan het front bij Pokrovsk gebeurt met ezels. Terzijde: overigens proberen de Russen al bijna anderhalf jaar die stad in te nemen, maar defensie-expert Ko Colijn zegt dat hun aandacht toch meer uitgaat naar de lithiummijnen die daar in de buurt liggen. Het bezit van die mijnen zou bij onderhandelingen van belang kunnen zijn. Enfin, ondertussen kraaien de Russische staatsmedia victorie en uiten onverholen leedvermaak over de Oekraïense president Zelensky en de  Europese leiders die vanaf de zijlijn moeten toekijken. Trump legde zijn kaarten op tafel maar niemand weet nog wat de inzet van Poetin zal zijn. Het Kremlin maakt geen haast. Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov zei dat de voorbereiding van een topontmoeting tussen Poetin en Trump ‘weken, maar ook enkele maanden’ in beslag kan nemen.

    De Amerikaanse defensieminister Hegseth is ondertussen in Polen, het land dat zich binnen NAVO en EU erg sterk maakt voor veel meer steun aan Oekraïne. Maar premier Tusk of buitenlandminister Sikorski zal hij niet ontmoeten. Hegseth bezocht de 8000 man Amerikaanse troepen die in Polen gelegerd zijn en zei dat 'je er niet vanuit kunt gaan dat de VS voor eeuwig in Europa zullen blijven'. Onderwijl is Trumps' vice-president J.D. Vance in Duitsland, toevallig ook in München (bij de jaarlijkse veiligheidsconferentie) waar hij de  Duitse politici oproept om vooral samen te werken met de extreemrechtse partij Alternative für Deutschland. Trump-vertrouweling Elon Musk pleitte onlangs ook voor samenwerking met de AfD. ‘Alleen de AfD kan Duitsland redden’, schreef hij in december.

Onlangs kondigde asielminister Faber - de politieke brekebeen van de PVV - plotseling aan dat ze de subsidie voor Vlluchtelingenwerk zal halveren. Daadkracht, nietwaar? Bovendien nam ze er een voorschot op dat ze de instroom zal laten afnemen. De subsidierelatie van Vluchtelingenwerk met de overheid bestond al 45 jaar en de organisatie is vrijwel onmisbaar omdat ze sinds 2010 voor de overheid de wettelijke taak uitvoert om asielzoekers bij hun aanvraag onafhankelijk te begeleiden. De medewerkers leggen aan asielzoekers uit hoe de asielprocedure werkt, wat hun rechten en plichten zijn en welke informatie en stukken ze bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) moeten aanleveren, ze adviseren asielzoekers op juridisch vlak en kunnen de hoorzitting bij de IND bijwonen. Door bezuinigingen op de IND en de opvang stijgen de wachtlijsten enorm en loopt het asielsysteem krakend vast. Maar de voorzieningenrechter in Amsterdam spreekt vandaag uit dat de halvering van de subsidie niet zomaar mag. Weer bijt Faber in het zand.

Vannacht is de haven door een graad of drie onder nul dichtgevroren (foto hierboven). De zon komt stralend op en het wordt krap twee graden boven nul. Toch iets van winter. Bij het ontbijtbordje van Anna staat mijn Valentijnskaart met een tekening van oud stel op leeftijd. Vindt ze leuk. Vanochtend moeten we het ijs van de autoramen krabben voor we naar de sportschool en de supermarkt kunnen. In de middag rijdt de dierenambulance de Kriekmarkt op. Ze vissen een verstijfde dode kat uit de haven op. Om half vier scheuren er vier brandweerwagens en een politieauto langs op weg naar Buiten de Waterpoort. Volgens alarmeringen zou er een schip in brand staan. Ik schiet mijn jas aan om te kijken. Het valt mee. Voor de buitenwal ligt een duwboot afgemeerd. Een jonge politieman vertelt me dat het schip op de rivier vlak voor de stad een brandmelding uit de motorruimte kreeg. Er kwam opeens een rookwolk uit. Toen alarmeerden ze de brandweer en legden het schip snel aan, maar verder gebeurde er niks. Nu onderzoeken monteurs wat er mis was. Ik nok maar weer af. Vannacht gaat het opnieuw licht tot matig vriezen. Naar het begin van dit kwartaal

J.D. Vance in München.

Zaterdag 15-02-2025

Gisteravond zagen we het optreden van de Amerikaanse vice-president J.D. Vance op de jaarlijkse veiligheidsconferentie in München. Merkwaardig, bevreemdend eigenlijk. Twee zinnen over de oorlog in Oekraïne, de rest een ideologisch vertoog van rechtsextreme snit, een mengelmoes van Brexit, anti-immigratie en anti-globalisme. Hij legt een bom onder de 75-jaar oude, transatlantische waardengemeenschap. Poetin en Xi zijn volgens hem geen tegenstanders en ze bedreigen Europa ook niet, de vijand zit intern in de Europese Unie zelf. Het zijn de krachten die massaimmigratie niet willen beperken maar wel de vrijheid van de pers, de sociale media en vrij ondernemen van vooral de techreuzen willen inperken. Er is 'censuur' in het VK, Duitsland, Roemenië en Zweden. De vice-president ontmoette in het conferentiehotel Der Bayerische Hof niet kanselier Scholz van het gastland, maar sprak wel de lijsttrekker Alice Weidel van de AfD. Bob Deen citeert op X de reactie van een geschokte Duitser: 'Nu hebben we niet alleen inmenging van de Russen in onze verkiezingen maar ook van de Amerikanen. En wat geopolitiek nog bijzonderder is: ze steunen ook nog dezelfde partij'. Dat is inderdaad veelzeggend.

     Wat me duidelijk is dat Europa zich zo snel mogelijk politiek en militair sterk moet maken voor een onbarmhartige, ultrarechtse wereld waarin Trump, Xi en Poetin de lakens uitdelen naar het hen goeddunkt en zich van het internationaal recht niets aantrekken. Als om dit te onderstrepen vuurde Poetin op hetzelfde moment een raket af die een flink gat sloeg in de betonnen sarcofaag die de kerncentrale van Tsjernobyl moet beschermen. Ondertussen wordt Zelensky financieel gechanteerd: Trump wil recht op Oekraïense bodemschatten, tot een waarde van 500 miljard dollar. Hij rechtvaardigt dit als betaling voor de steun die Oekraïne ontving en zal ontvangen. Tot nu toe was dat 71,4 miljard dollar.

Komt er tegenspel van de verdeelde EU? Voorzitter Von der Leyen zei gisteren in een toespraak op de conferentie in München dat Oekraïne versneld lid moet worden van de Unie. Dat lijkt me een goede stap, maar het was vóór de rede van Vance. Na afloop daarvan noemde de Duitse defensieminister Boris Pistorius de toespraak van Vance 'onacceptabel'. EU-buitenlandchef Kaja Kallas reageerde ook ontzet op de toespraak van Vance. 'Het voelde alsof de Verenigde Staten ruzie zochten met Europa'. In een interview met NBC News zei Zelensky gisteravond laat dat het zonder steun van de VS voor zijn land heel moeilijk wordt om te overleven. ‘Ik wil eigenlijk niet denken aan wat er gebeurt als we geen bondgenoten meer zijn’. De VS zijn goed voor ruim 30 procent van de militaire steun; die is van levensbelang voor het voortbestaan van Oekraïne, stelt de president tegen NBC. De Russen vinden het intussen allemaal prachtig. Volgens een correspondente van de zender Rossija heeft Vance met zijn speech Europa 'een pak slaag' gegeven. 'Het vernederde Europa is knock-out', schrijft de Komsomolskaja Pravda, naar verluidt Poetins favoriete krant. 'De Amerikaanse heer heeft zijn oude vazallen afgeranseld'.

Hoe veilig is Europa nog? Gisteravond hoorde ik oud-commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif zeggen dat we zonder de VS niet meer veilig zullen zijn. Hij noemde als belangrijkste voorbeeld de gebrekkige nucleaire afschrikking van Europa. 'Groot-Brittannië en Frankrijk hebben samen nog geen 200 kernwapens, Rusland meer dan 5000'. Zelfs Oekraïne kunnen we op ons eentje niet eens beschermen. Voor een geloofwaardige militaire afschrikking door een Europese vredes- of stabilisatiemacht aan de lange Russisch-Oekraïense grens zijn volgens De Kruif al snel 200.000 militairen nodig. 'Die moeten ook nog eens om de vier of zes maanden worden afgelost'. Dat brengen we zonder de Amerikanen niet op. Ook Caroline de Gruyter is in haar wekelijkse column in de NRC die mening toegedaan. 'Kunnen Europeanen, van wie de meesten amper nog weten wat oorlog is, een blijvende dam opwerpen tegen Poetins meedogenloze imperiale oorlogsmachine? Waarschijnlijk niet'.

Vanmorgen in De Volkskrant lijkt Arnout Brouwers wat optimistischer over de omslag van Trump in de situatie. De nieuwe regering in de VS zegt te hechten aan een onafhankelijk, soeverein Oekraïne, schrijft hij, en aan de eis dat een akkoord geen ‘Minsk III’ mag worden, verwijzend naar de door Poetin niet-nagekomen overeenkomsten die volgden op de Russische inval in Oost-Oekraïne in 2014. Het moet een ‘duurzaam’ akkoord worden dat nieuwe agressie van Poetin tegen het land onmogelijk maakt. Volgens Brouwers gaat dat diametraal in tegen Poetins eisen: een neutraal, militair ontwapend Oekraïne dat Russische claims op ‘nieuwe provincies’ formeel erkent. 'Als de Amerikanen vasthouden aan hun minimumeisen, ligt een akkoord dus niet in het verschiet. De onzekere factor is of Trump dan de druk op zijn ‘vriend’ Poetin zal verhogen, of de Oekraïners gaat dwingen tot concessies die in vrij Europa als een diepe knieval voor agressie worden beschouwd'. Ach, arm Oekraïne, arme Zelensky. In München pleit hij vanmorgen voor een Europees leger. "Europa moet zich aanpassen', maar Europa is als altijd te laat en te verdeeld.

     Vandaag haalt ook bondskanselier Scholz fel uit naar US-vicepresident Vance, die gisteren steun uitsprak voor de AfD. 'We accepteren niet dat buitenstaanders zich mengen in onze democratie'. Ook oppositieleider Friedrich Merz van de CDU heeft kritisch op Vance gereageerd. En Rutte? De secretaris-generaal van de NAVO moet iedereen te vriend houden. Hij vindt Europa maar 'een pruilend kind' en dat het naar zichzelf moet kijken, omdat het afgelopen jaren te weinig betaald heeft aan de NAVO. En tenslotte onze premier Schoof? Die is 'verbaasd' over de donderpreek van Vance. En aan een vredes- of stabilisatiemacht wil hij wel meedoen.

Geen vorst in de nacht, geen ijs in de haven. Anna is wat grieperig. Rustige, grijze zaterdag. Naar het begin van dit kwartaal

Cyber Truckman (door Zer Vaz).

Zondag 16-02-2025

Nog meer schofferingen. Wat de VS betreft is Europa straks niet aanwezig bij gesprekken over een vredesakkoord tussen Oekraïne en Rusland, zegt oud-generaal Keith Kellog, speciaal gezant voor Oekraïne en Rusland, op de veiligheidstop in München. Tegen The Guardian zei hij dat de Minsk-akkoorden in 2015 spaak liepen omdat er teveel partijen aan tafel zaten. Oekraïne zal wel van de partij zijn, maar Zelensky zei dat hij niet zonder Europa zal komen. Per slot zullen Europese landen de 'afschrikkingsmacht' moeten leveren die een bestand of vrede moet afdwingen. De president van Finland reageerde direct verbolgen op Kelloggs uitspraken. 'Het is ondenkbaar dat er een discussie of onderhandeling mogelijk is over de toekomst van Oekraïne of de Europese veiligheidsstructuur zonder Europeanen'. Macron heeft voor morgen Europese regeringsleiders, Von der Leyen en Rutte uitgenodigd voor een informeel spoedoverleg in Parijs. Schoof gaat er ook naar toe. Tja, het is de vraag of we nog veel te zeggen hebben. Trump en Poetin tuigen het circus op. Nieuwssites Politico en Bloomberg melden dat Trump morgen (maandag) al een team naar Saudi-Arabië stuurt om onderhandelingen over de oorlog in Oekraïne te beginnen.

     De bizarre ontwikkelingen zetten zich ook binnen Amerika voort. Trump en Musk ontslaan grote aantallen ambtenaren. Een kleinere overheid is beter. In hun drift schieten ze door en ontslaan er teveel, ook bijvoorbeeld kernwapenspecialisten van de National Nuclear Security Administration (NNSA). De medewerkers zijn verantwoordelijk voor het beheer van radioactieve materialen wereldwijd en de nationale kernwapenvoorraad bij de NNSA. Ze moeten nu inderhaast weer teruggehaald worden.

Hardnekkige geruchten doen de ronde dat het Kremlin voorbereidingen treft om 10 tot 15 divisies op te bouwen om deze zomer 100.000 man aan troepen in te zetten in Belarus, onder het mom van legeroefeningen. Hebben ze daar genoeg mensen en materieel voor? Is het nepnieuws? Bangmakerij? Of zijn het betrouwbare inlichtingen? Poetin heeft in de laatste weken geleerd dat Trump artikel 5 van het NAVO-verdrag niet meer zo serieus neemt. Hij kan met een nieuwe invasie in het noorden van Oekraine hopen Kyiv een genadeklap toe te brengen of in elk geval met de dreiging ervan eventuele onderhandelingen onder druk zetten. Hij zou ook kunnen dreigen de Suwalki-corridor te bezetten, de smalle strook die naar de Russische enclave Kaliningrad leidt. Met inname van die corridor zou hij Polen scheiden van Litouwen en de Baltische staten isoleren. Zou Europa zonder Amerika daar iets tegen kunnen doen?

     In De Volkskrant verbaast columniste Sheila Sitalsing zich erover hoe gauw we in krankzinnige tijden aan die waanzin wennen en hoe snel krankzinnigheid de norm wordt. Bij haar gaat het over de krankzinnigheid dat het Kamerlid Wilders bij een bewindspersoon naar binnen walst, om die te intimideren, uit te schelden, te commanderen en te bedreigen met ‘ik stuur je weg’. Maar het had ook kunnen slaan op de toestand in München. 'Misschien is despotisme het winnende model', schrijft Kustav Bessems in een andere column in de krant.

     Ach, ik herinner me het optimisme van na de Koude Oorlog, toen begin jaren negentig de Sovjet-Unie instortte. De ontspanning, de ontwapening, het vredesdivident. Begrijpelijk in die tijd. Nu gaat Europa zich in hoog tempo herbewapenen. Nieuwe wapenwedlopen zijn onvermijdelijk. Nederland mag op zijn best hopen een zijtoneel te blijven, maar zeker is dat nooit in 'het delirium van de wereld'. Misschien is het tijd om bij ons alvast een oorlogskabinet te formeren - onder leiding van een kundige en internationaal ervaren premier. Frans Timmermans, zou ik daarvoor kiezen.

Een fraaie zonsopgang met een zeer zonnige zondag. Het is heel erg druk op de sluis en het Eind. We krijgen bezoek van de Kampense dichteres Tjitske Buwalda, oud-Gorcumse, en haar man Ruud. Ze komen haar nieuwe bundel brengen 'De Mens in Beeld' (2024, Bookmundo.nl). Op zaterdagmiddag 22 maart heeft ze een signeer- een voorleessessie in haar geboortestad bij Boekhandel De Mandarijn en bij die gelegenheid zal ik haar interviewen. Zij en Anna kennen elkaar uit hun jeugd; zo zaten ze bij elkaar op de kleuterschool. Het bezoek was heel gezellig en leverde veel kleurige verhalen uit vroeger dagen op. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 17-02-2025

Terwijl Trump dreigt de klimaatsecties van federale weerbureau's zoals het onvolprezen NOAA te sluiten, teisteren de uitwassen van klimaatopwarming grote delen van het land. Het begon dit weekeinde met hevige regens en overstromingen, waarbij alleen al in Kentucky negen mensen om het leven kwamen. Bijna een half miljoen huishoudens zitten zonder stroom. De staat Kentucky lijkt het zwaarst getroffen, maar ook Georgia, Alabama, Mississippi, Tennessee, Virginia, West Virginia en North Carolina lijden onder de gevolgen van het noodweer.  Rivieren en beken traden uit hun oevers en mensen kwamen vast te zitten in auto's en huizen. Duizenden personen zijn door hulpdiensten in veiligheid gebracht. Daarop volgend gaat een uitzakker van de arctic vortex (arctische poolwervel) extreme kou naar het midden en zuiden van het land brengen. ‘Life-threatening cold expected as polar vortex stretches across U.S. after deadly weekend flooding', meldt persbureau Associated Press. Het kan in diverse staten tot meer dan 42 graden onder nul gaan vriezen. Over de rol van klimaatopwarming bij het vertragen van de noordelijke straalstroom en de diep naar het zuiden uitzakkende koude lussen heb ik vaak geschreven. Het weblog Klimaatveranda heeft hier een goed artikel erover, al uit 2017.

     Het kan bij ons ook gebeuren, maar nu even niet. Vannacht hadden we matige vorst en de haven vroor weer dicht, maar het duurt niet lang. Integendeel, de winter lijkt ons helemaal te gaan verlaten en in de loop van deze week krijgen we lenteachtige temperaturen tot 16 graden op vrijdag. Tja, bij ons gaat de opwarming tweemaal zo hard als in de rest van de wereld. Zie hieronder:

De Britse premier Starmer wil troepen naar Oekraïne sturen als er een bestand is. Hij spreekt van een ‘eens-in-een-generatie moment voor nationale veiligheid’. Het VK moet wat hem betreft een leidende rol spelen in de bescherming van Oekraïne en Europa bij zo'n bestand. Starmer neemt vandaag ook deel aan het overleg in Parijs met andere Europese leiders, de EU en NAVO-secretaris-generaal Rutte. Verder zijn Italië, Polen, Spanje, Denemarken en Nederland uitgenodigd.

     Overigens blijkt bij ons de PVV mordicus tegen het sturen van Nederlandse militairen naar Oekraïne. Wilders laat dat vanmiddag weten op X. Hij levert een nieuwe splijtzwam in het kabinet, want VVD en NSC zijn sterk vóór. Daarom mocht Schoof naar Parijs, waar hij nu wat besmuikt kijkend aan tafel zal zitten. Morgen zal de Tweede Kamer erover debatteren. De regering kan steun bij de oppositie zoeken, maar die uitweg geeft Timmermans niet. Alleen als er eerst nieuwe verkiezingen worden gehouden.

     Het overleg in Parijs begint straks om 16:00 uur en moet laten zien dat Trump en Poetin niet om Europa heen kunnen, maar Franse overheidsfunctionarissen verwachten niet dat er vandaag knopen worden doorgehakt. Opmerkelijk: Hongarije werd door Macron niet uitgenodigd.

     Een Russische krant meldt dat Amerika meteen vanaf morgen in de Saoedische hoofdstad Riyad gaat praten met Rusland over de oorlog. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergey Lavrov is al onderweg. Hij is overigens tegen deelname van Europa in die onderhandelingen: 'Ik weet niet wat Europa aan de onderhandelingstafel zou moeten doen, terwijl zij degenen zijn die de oorlog willen voortzetten'. De Amerikaanse buitenlandminister Rubio noemt de komende gesprekken voorgesprekken. Hij stelt dat Oekraïne en Europa later wel zullen aansluiten, bij de 'echte onderhandelingen', maar wat hij daarmee precies bedoelt is onduidelijk. Als de EU mag komen zijn de echte onderhandelingen natuurlijk al gevoerd. De Russische invasiemacht poogt om voor de start van de onderhandelingen nog zoveel mogelijk gebied te veroveren, met name bij het al anderhalf jaar belegerde Pokrovsk. Het Oekraïense leger meldt dat afgelopen zaterdag de zwaarste dag van 2025 was. In 24 uur tijd werden 261 gevechten geleverd met het Russische leger. Dat is fors meer dan de ongeveer honderd dagelijkse gevechten in de periode ervoor. Ook werd de hoofdstad Kyiv zwaar aangevallen met een reeks drones.

Een overdadig zonnige dag dus, waarop het kwik net niet twee graden boven nul komt. De volgende episode in de geschiedenis met de tussenpersoon van onze bootverzekering, VLC & Partners. Tot tweemaal toe hielden ze eind vorig jaar de ontvangen schade-uitkeringen wekenlang achter. Twee weken geleden mailde Unigarant - over wie niets dan goeds - dat ze de laatste tranche van het schadebedrag voor de vervanging van de beschimmelde wandbekleding zouden overmaken. Vanmorgen belde ik maar eens naar Hoogeveen. De medewerker zei dat ze die laatste tranche meteen naar VLC hadden overgemaakt. Die bel ik terstond en een medewerker vindt het geld en put zich uit in excuses. Hij zal het meteen naar onze rekening sturen. Wat een waardeloos en volkomen overbodig bedrijf.

     Tweemaal daags stuur ik mijn blogposts door naar de sociale media: behalve Facebook, LinkedIn en X tegenwoordig ook naar Mastodon, BlueSky en Substack. Het is zo gebeurd en levert nu en dan nieuwe lezers en volgers op en een enkele keer een commentaar. Maar deze was vanmorgen erg onverwacht: een melding op Mastodon dat Elon Musk me nu volgt. Hè? Ik zie dat hij zich op 16 februari 2025 heeft geregisteerd als @elonimusk@mastodon.social en dat hij 46 accounts volgt. Hm. Is hij dat echt?  Naar het begin van dit kwartaal

Vorst gisteravond in Gorcum.

Dinsdag 18-02-2025

Wetenschappelijke projecten in de steeds meer wetenschapsvijandelijke wereld kunnen een verademing zijn. In een diepe afgrond in de Middellandse Zee op 80 kilometer van Kaap Passero, de zuidwestelijke punt van Sicilië, bouwt men al jaren aan een nieuwe, enorme telescoop van een kubieke kilometer, een project van meer dan 360 wetenschappers, ingenieurs, technici en studenten van 68 instituten uit 21 landen. Een voorbeeld voor deze tijd. We hebben die kaap driemaal gerond, in 2009 en in 2013 en 2014. Het gaat om de neutrino-telescoop KM3NeT/ARCA (Astroparticle Research with Cosmics in the Abyss), speciaal ontworpen om supersnelle neutrino's uit de diepten van het heelal te meten. De meeste neutrino's die door de aarde heen vliegen, komen van de zon. Maar er zijn ook andere, die uit de diepe ruimtes van de kosmos komen. Daar gaat het bij deze detector om. Duizenden lichtgevoelige optische modules in de diepzee kunnen het zwakke Tsjerenkovlicht detecteren, dat geproduceerd wordt door geladen deeltjes, die ontstaan bij botsingen tussen neutrino’s en moleculen in zeewater of in het gesteente in de nabijheid van de detector. Ik heb er wel eens over geschreven maar dat kan ik niet meer vinden. De enorme detector is nog niet klaar maar toch registreerde hij op 13 februari 2023 een neutrino met een geschatte energie van 220 PeV (220 miljoen miljard elektronvolt). Daarmee is voor het eerst het bewijs geleverd dat er zulke extreem energierijke neutrino’s in ons heelal worden geproduceerd. Er wordt nóg zo'n neutrino-detector op de bodem van de Middellandse Zee gebouwd voor de kust van Toulon, Frankrijk, de KM3NeT-Fr en tenslotte komt er nog één voor de kust van de Peloponnesos bij Pylos, de KM3NeT-Gr.

     Neutrino's hebben nauwelijks een massa en reageren alleen met de zwakke kernkracht en de zwaartekracht. Het zijn de meest raadselachtige deeltjes die er zijn. Per seconde gaan er miljarden door je lichaam heen zonder ook maar iets te raken. Kosmogene neutrino's vormen een aparte soort. Ze ontstaan in het heelal bij zeer energierijke gebeurtenissen zoals bij zwarte gaten die een planeet opslokken en bij gammaflitsen en supernova's. Ze hebben 10.000 keer meer energie dan ontstaat in de grote botsingsmachines als de LHC van CERN in Zwitserland en ze worden dus kosmogene neutrino's genoemd. Nature publiceert 2 jaar na de ontdekking erover in het nummer van 13 februari 2025. Op basis van dit ene neutrino kan niet worden vastgesteld waar het precies vandaan kwam, schrijft Astronieuws. Maar de hoop bestaat dat KM3NeT na zijn voltooing wel in staat zal zijn om de herkomst van deze extreem energierijke deeltjes vast te stellen. Deze deeltjes zijn 'special cosmic messengers, bringing us unique information on the mechanisms involved in the most energetic phenomena and allowing us to explore the farthest reaches of the Universe', zegt een woordvoerdster van de telescoop.

De bespreking van de buitenlandministers Lavrov en Rubio in de Saoedische hoofdstad Riyad duurden vandaag 4,5 uur. Wat zal Mohammed Bin Salman, evenzeer een autocraat als de bazen van de beide buitenlandministers, geglunderd hebben. Together they rule the world. Naar hun zeggen was het belangrijkste onderwerp het herstellen van de banden tussen Rusland en de Verenigde Staten en het organisen van een ontmoeting tussen de twee presidenten. Oekraïne noch Europa waren erbij. De Russische president Poetin is 'indien nodig' bereid om met de Oekraïense president Zelensky in gesprek te gaan. Dat zei een woordvoerder van het Kremlin tegen BBC News. Ze doen alsof ze geen haast hebben. De woordvoerder van het Kremlin zei verder tegen journalisten dat Oekraïne 'het recht' heeft om toe te treden tot de Europese Unie. Dat zou Rusland niet zien als een bedreiging. 'Dat gaat om economische zaken, daar heeft niemand anders iets over te zeggen.' Inderdaad, dat zei Poetin al in eerdere jaren, maar Europa schoot niet genoeg op. En de NAVO? 'Dat is heel wat anders'.

     De bedoelingen van Poetin worden duidelijk verwoord door de altijd zeer verbale Russische VN-ambassadeur Vasily Nebenzya in de VN-Veiligheidsraad: 'Oekraïne heeft onomkeerbaar Donetsk, Luhansk, Kherson en Zaporitsja verloren'. Inpikken dus. Bepaald niet de grenzen van 2014, maar véél meer. Vier provincies waar de bevolking Oekraïens is en die zich in meerdere vrije verkiezingen en referenda voor Kyiv uitsprak.

     Wat doet de EU? De bijeenkomst met Macron in Parijs gisteravond leverde weinig op. Een Europese 'afschrikkingsmacht' is nog lang niet op poten gezet. Je vraagt je af of zo'n macht, die volgens militair deskundige als Mart de Kruif gisteravond in Bar Laat uit zo'n 200.000 man moet bestaan, veel te makken heeft zonder de garantie op bijstand van de VS. Het is sowieso onzeker wat er nog over is van artikel 5 en de atoomparaplu nu Amerika ons laat vallen. De gedachtenwisseling in het programma, waar ook Frans Timmermans, Robert Perry en Victoria Koblenko aan deelnamen, is de moeite waard om (terug) te zien.

Gisteravond vroor het al vijf graden. Zie de foto bovenaan. Vanmorgen weer zo'n prachtige zonsopgang. Er is wat hoge sluierbewolking, een aanwijzing dat een omslag aanstaande is. We gaan naar de sportschool en de AH. Nemen gele voorjaarstulpen mee voor op tafel. Ik krijg een leuke uitnodiging. Rivas viert het 25-jarig bestaan met een speciaal jublieummagazine, waarin een interview komt met drie bestuurders uit de begintijd; behalve ikzelf ook met Pieter de Kort en Cees Heijblom. Daar neem ik graag aan deel. Ik denk overigens dat Rivas dit jaar al 26 jaar is; mijn geheugen zegt dat de datum van oprichting 1 januari 1999 was - ach, een kniesoor die daar op let. Naar het begin van dit kwartaal

Dulce vanmorgen op de werf in Numansdorp.

Woensdag 19-02-2025

Vannacht toch nog vorst, min 2 tot 3 graden. Zonsopgang in een deels gesluierde hemel. Ik rijd naar onze garage en sta even later voor paal. Hoezo? De autoradio toont sinds een aantal weken zomaar ineens 'ENTER CODE:...' Huh, maar we hadden nooit een code nodig. We doorzochten het instructieboekje en vonden geen code. De monteur loopt met me mee en pakt in de auto dat boekje. Er valt een foldertje uit. Daarin staat de code. Enigszins beschaamd rijd ik naar de werf in Numansdorp. In de kajuit van Dulce zie ik dat de werf is begonnen aan de vervanging van de verrotte rij kastjes onder de ramen aan stuurboord (foto hier). Met name de achterwand van fineer was door de lekkages finaal vergaan. Op het kantoor nemen we de planning door. Als de kastjes klaar zijn zetten ze het schip voor het kantoor onder het magazijn. Daar zit een groot toegangsluik. Over een brede plank kunnen we binnenkort alle spullen - matrassen en dies meer - overbrengen. Ondertusssen komen mast, wanten, windgenerator en de buizen van de bimini erop. Kritisch is of alle apparatuur en verlichting weer werkt. Op 17 april gaan we te water. Twee weken tevoren  komt de antifouling erop en wordt de romp schoongemaakt en in de was gezet. Met een opgeruimd gevoel terug over de drukke snelwegen. Even voor enen ben ik thuis.

Het CBS houdt samen met de ANEMOON, een club van hobbyduikers, al dertig jaar met tellingen van 37 diersoorten in de Oosterschelde de toestand van de onderwaternatuur bij omdat de Zeeuwse zeearm een unieke biodiversiteit kent en aangewezen is als een Europees beschermde habitat. Vandaag publiceerden ze de resultaten: in dertig jaar zijn de populaties van meer dan 37 kenmerkende vissen en bodemdieren in de Oosterschelde met gemiddeld 28 procent achteruitgegaan. Bij de bodemdieren gaat het bijvoorbeeld om zeesterren en verschillende soorten kreeften en kwallen. Van kenmerkende soorten vissen, zoals de schol en de gewone zeedonderpad, en schaal- en schelpdieren, zoals de mossel en de Europese zeekreeft, namen de aantallen met 60 procent af. Hoe komt dat? Een van de oorzaken is de opwarming van de watertemperaturen. De dieren trekken in de zomer naar de koudere Noordzee en komen in de winter niet meer terug. Het is niet alleen maar negatief: van acht soorten, zoals de purperslak en de platte oester, nemen de aantallen juist toe. Tien soorten zijn stabiel gebleven in de afgelopen dertig jaar en van vier soorten is de populatietrend onzeker. Het aantal exoten uit zuidelijker streken neemt ook toe. Vaak hebben die in de zeearm geen natuurlijke vijanden en ontwikkelen zich explosief, zoals rivierkreeftjes.

Tussen vandaag en vrijdag zullen de temperaturen in ons land stijgen van rond -4 graden naar 16 tot 17 graden. Zo'n grote temperatuursprong is tamelijk zeldzaam. De kans dat zoiets in de winter gebeurt is volgens het KNMI slechts 0,14 procent.

Politiek analist Bob Deen van Insituut Clingendael vreest dat Europa niet bereid zal zijn te vechten voor Oekraïne. In de afgelopen drie jaar zeiden veel politici dat ze Oekraïne steunen, mede voor de veiligheid van Europa, 'whatever it takes'. Maar er is nauwelijks animo voor de zogenoemde 'afschrikkingsmacht'. 'De Amerikanen stellen nu de vraag aan Europa: 'Ben je wel bereid om te vechten en desnoods te sterven voor Oekraïne?" Als ik de reacties tot nu toe zie, is het antwoord: nee', zegt Deen. Dat vrees ik ook, we gaan ons nog verschrikkelijk schamen voor Europa.

     Trump maakt het steeds bonter. Iedereen weet dat Rusland de agressor is, maar gisteren beweerde hij in Mar-a-Lago dat Oekraïne de oorlog 'nooit had moeten beginnen'. Beginnen? Verbijsterend, Trump herschrijft zoals iedere autocraat de geschiedenis. Ook ondermijnt hij de positie van Zelensky door te hameren op verkiezingen. 'Dat is niet iets dat van Rusland komt. Dat komt van mij'. Wie weet is dat zo. Trump loog zelfs dat de Oekraïense president 'nog maar populair is onder 4 procent van de bevolking'. Daarvan leverde hij geen bewijs. Nog afgelopen december wees een peiling uit dat 52 procent van de bevolking nog altijd vertrouwen in Zelensky heeft. In een vandaag gepubliceerde update is dat volgens The Kyiv Independent in de maanden daarna gestegen naar 57 procent. Zelensky zegt dat 'Trump gevangen zit in een bubbel van desinformatie' van de Russen. 'Wij hebben die desinformatie ook gezien. We begrijpen dat die uit Rusland komt'. Een jaar terug hadden er verkiezingen in Oekraïne moeten zijn, maar die moesten uitgesteld worden. Tijdens een oorlog kun je absoluut geen verkiezingen houden, ook volgens de Oekraïense grondwet niet. Nu willen hij en Poetin dat verkiezingen deel uitmaken van een bestandsakkoord. Men vermoedt dat ze hopen dat er een Moskou-gezinde uitslag zal komen. Met een hoop manipulatie en andere technieken van hybride oorlogsvoering, net als onlangs in Roemenië.

     De EU probeert ondertussen zijn rug recht te krijgen. De regeringsleiders en staatshoofden die maandag niet bij het informele spoedoverleg in Parijs waren, spreken elkaar woensdag vanaf 16.00 uur in een online meeting op uitnodiging van Macron. Vandaag breidt Brussel de EU-sancties tegen Rusland uit terwijl de VS zinspelen op verlichting voor het Kremlin. Ze treffen onder meer de schaduwvloot van aftandse tankers waarmee Moskou de sancties op Russische olie en gas ontduikt. Letland gaat zijn defensie-uitgaven in 2026 verhogen tot minimaal 4 procent van het bruto binnenlands product (bbp). In de jaren daarna moet dat percentage oplopen tot 5 procent om te investeren in artillerie, pantservoertuigen, munitie, drones en ander militair materieel, meldt de Letse regering vandaag.  Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 20-02-2025

Trump. Nee, ik zit niet op zijn Truth Social. Het bericht hierboven zette hij er gisteravond op en het ging daarna op X viraal. Het zit dermate vol leugens dat de kwalificatie 'niet-presidentieel' een understatement is. Iemand nam de moeite om het regel voor regel te weerleggen. Het is vrijwel exact een kopie van het nepnieuws en de propaganda die al jaren uit de koker van Poetin komt. Het is in een aantal weken zover gekomen dat Amerika en Rusland zich verenigen tegen Oekraïne en de NAVO. Het is me vreemd te moede: hoe kunnen de verhoudingen in de wereld in zulk een korte tijd zó diepgaand veranderen? Nu moeten alleen Oekraïne en de EU pal staan voor de westerse waarden van democratie, vrijheid en medemenselijkheid, samen met wat schaarse partners in de rest van de wereld tegen de drie autocratisch geregeerde supermachten voor wie alleen eigenbelang en het recht van de sterkste gelden. Maar, diametraal omgekeerd aan de woorden die vicepresident J.D. Vance in München sprak, zit de vijand bij ons ook van binnen. De extreemrechtse AfD zal zondag waarschijnlijk de Duitse verkiezingen winnen, al willen CDU/CSU de Brandmauer intact houden, in Frankrijk loopt het presidentschap van Macron op zijn einde met een mogelijke overwinning van de radicaalrechtse Poetin-vriendelijke Marine Le Pen in het verschiet. In dat geval staat alleen de Labour-regering van de Brit Keith Starmer nog overeind. Dark Age Ahead.

Tom-Jan Meeus duidde gisteravond bij Bar Laat de boze scheldpartij van Trump tegen Zelensky als 'frustratie'. Nu Poetin in Riyad niet meteen toehapte op zijn concessies vooraf (Rusland mag De Krim en het in 2014 bezette deel van de Donbas houden, Oekraïne nooit lid van NAVO) weet hij niet meer hoe het verder moet. Trump dacht dat Poetin wel over de brug zou komen, maar  Poetin hield zijn kaarten tegen de borst en wacht of er nog meer concessies komen. Zijn rehabilitatie op het wereldtoneel heeft hij al binnen. De Amerikanen bereikten niets. Trump, de grote vredespresident en dealmaker, reageert zijn boosheid af op de Oekraïense president.

     De Europese Unie weet ondertussen ook niet wat ze moet doen. Je wenst Oekraïne een stevige 'afschrikkingsmacht' toe, maar Poetin heeft al verordonneert dat daar geen NAVO-landen in mogen zitten. Ja, wie dan wel? Een tweede vraag is of Europa de volledige militaire en financiële steun aan Oekraïne wel kan overnemen als de VS die niet meer levert en de vredesonderhandelingen geen resultaat hebben. Laten wij Kyiv dan ook in de steek? Sommigen zeggen dat Europa veel méér financiële ruimte heeft en een grotere rol kan spelen in de oorlog. De Britse buitenlandminister David Lammy waarschuwt dat de kosten van falen in Oekraïne voor Europa groter zullen zijn dan de steun aan Kyiv. Lammy: ‘Wij geven ongeveer 0,01 procent van ons gezamenlijke bbp uit aan de strijd in Oekraïne. Wij weten dat dit de frontlinie is, niet alleen voor Oekraïne, maar ook voor Europa.’ Financieel zou het nog kunnen lukken, maar we hebben momenteel (nog) niet de capaciteit ontwikkeld om voldoende wapens te leveren als de VS wegvallen en Kyiv de strijd tegen de Russische indringers op zijn eentje moet voortzetten.

     Vanochtend brengt The Telegraph het nieuws dat de Britse premier Starmer en de Franse president Macron een plan hebben bedacht om dertigduizend Europese militairen naar Oekraïne te sturen als er een vredes-  c.q. 'afschrikkingsakkoord' wordt getekend. Beide leiders zullen volgens The Telegraph volgende week afreizen naar de VS om met Trump te onderhandelen over Amerikaanse militaire steun aan deze ‘afschrikkingsmacht’ en standby te zijn met vliegtuigen en raketten. Dat is maar zeer de vraag. De Amerikaanse minister van defensie Pete Hegseth wees vorige week zoiets al af en het Kremlin noemde meteen - zoals te verwachten was - het Brits/Franse plan 'onacceptabel'. Daarmee is de kans op een tragische alleingang voor Oekraïne een stuk groter als ook de Europese landen het laten afweten.

Geen zon te zien in de bewolkte ochtend. Ik moet naar de tandarts. Hij bouwt op de kies/wortelrest in mijn linker bovenkaak op een nieuwe stift een soort brug, die het gat grotendeels vult. Het zal me benieuwen hoelang deze constructie stand houdt. Na de tandarts laat ik bij Odido in de Gasthuisstraat de noodzaak van invoeren van een SIM-code verwijderen van mijn Alcatel-TCL-router. Nu hoef ik thuis op mijn laptops alleen nog maar één keer de WiFi-code in te voeren en dan heb ik weer mijn eigen internettoegang voor straks aan boord. Het blijft de hele dag bewolkt bij ruim 10 graden en soms wat lichte miezer. Naar het begin van dit kwartaal

Weergave van de grootste megastructuur die we in het heelal kennen. Uitleg in de tekst (Credit: MPP/MPE)

Vrijdag 21-02-2025

Wetenschappers van het Max Planck Instituut voor Buitenaardse Fysica(MPE) en het Max Planck Instituut voor Natuurkunde (MPP) hebben samen met onderzoekers uit Spanje en Zuid-Afrika de tot nu toe grootste, betrouwbaar gemeten superstructuur in het heelal waargenomen. De kosmos leek altijd over de grootste afstanden volkomen egaal te zijn. Een eindeloze herhaling van clusters van sterrenstelsels en leegtes ertussen. Vooral de laatste jaren blijkt met de nieuwe telescopen zoals de James Webb ruimtetelelescoop en (in dit geval) veel oudere data van de röntgensatelliet ROSAT, die tot 1999 functioneerde. Zo wordt duidelijk dat er ook op de grootste schaal aparte en kolossaal grote superstructuren onderscheiden kunnen worden, zoals die hierboven. Deze megastructuur heeft een lengte van ongeveer 1,4 miljard lichtjaren en bevindt zich op 416 tot 826 lichtjaren afstand. Hij beslaat de hele opname van noord tot zuid en van west tot oost en is omgeven door een uitgestrekte lege ruimte. Het is de tot dusver grootste structuur die we kennen.

     Op de afbeelding hierboven staat hij. Binnen de megacluster zie je een aantal van 68 clusters van sterrenstelsels (zwarte punten) en ongeveer een dozijn geelgekleurde superclusters (clusters van clusters), die elkaar soms overlappen. Sommige hebben namen: (1) Quipu, (2) Shapley, (3) Serpens-Corona Borealis en Hercules (die elkaar deels overlappen) en (4) Sculptor-Pegasus. De zwarte band om (1) en (4) is de schaduw die onze Melkweg over de opname werpt. Wonderlijk is dat de gigantische megacluster vooral uit donkere materie bestaat; materie die je niet kunt zien omdat het alleen maar reageert met de zwaartekracht (en de zwakke kernkracht). Tot dusver was de grootst bekende structuur de ‘Grote Muur van Sloan, die heeft een lengte van ongeveer 1,1 miljard lichtjaar. De Muur is verder van ons vandaan. Er zullen meer van die megaclusters worden gevonden, denk ik. Er zijn naar schatting zo'n 10 miljoen superclusters in het waarneembare deel van het heelal. Mogelijk maken de megastructuren ons dan wijzer over de oorzaak van hun bestaan, over de gigantische leegtes ertussen  en over de geschiedenis van het universum.

Met meer dan zevenhonderd bots op sociale media pogen Russische trollen de verkiezingen in Duitsland te beïnvloeden, net zoals ze dat in Roemenië en Moldavië deden. Ze verspreiden verschillende boodschappen om kandidaat-bondskanselier Merz van de CDU/CSU in een kwaad daglicht te zetten. Het gaat onder meer om pro-Russische boodschappen en anti-oorlogsretoriek, maar ook progressieve geluiden. Het domrechtse narratief, kortgezegd. De christendemocraat is nog meer dan de huidige kanselier Scholz (SPD) een felle voorstander van wapensteun aan Oekraïne. De berichten gebruikten afbeeldingen van Merz die met AI waren gemaakt. Uit onderzoek van de mensenrechtenorganisatie Global Witnes blijkt dat in aanloop naar aanstaande Duitse verkiezingen berichten en video’s met steun voor AfD voorrang krijgen op TikTok en X.

Opnieuw werd er een kabel in de Oostzee beschadigd. Gering overigens, de communicatie viel niet weg. Het betreft een glasvezelkabel tussen Finland en Duitsland ten oosten van het eiland Gotland in het Zweedse deel van de zee. Volgens het Finse bedrijf Cinia, de eigenaar, is de glasvezelkabel nu voor de derde keer in vier maanden beschadigd. Bij de vorige keer twee keren, in november en december, werd de kabel 'volledig doorgesneden'. Men is op zoek naar recente, verdachte scheepsbewegingen.

Een bewolkte dag met uiteindelijk een temperatuur van 17 graden. Aangenaam! In De Bilt weer een record: het was de warmste 21e februari sinds het begin van de metingen. Bovendien was het er de eerste lentedag van het jaar met voor het eerst een temperatuur van 15 graden. De lezer weet toch dat er in de laatste decennia veel vaker warmterecords worden gebroken dan kouderecords? Naar de sportschool. In de berm langs de Newtonweg staan gele crocussen. Over de sluis lopen mensen in gevarieerde kledij, soms in t-shirt met blote armen en anderen ingepakt als voor een reis naar de noordpool. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 22-02-2025

Het is verbijsterend om mee te maken hoezeer Trump en zijn kornuiten zich scharen aan de zijde van Poetin - en tegen de Europese Unie. Elon Musk, soulmate van de president, en vicepresident J.D. Vance steunen openlijk de extreemrechtse AfD in de bondsdagverkiezingen van morgen. Roemenië houdt in mei presidentsverkiezingen nadat die in het najaar ongeldig waren verklaard wegen illegale Russische inmenging. Nu heeft ook Washington zijn pijlen gericht op het land. De twee autocraten vallen samen de democratie aan. De regering van Trump oefent druk uit op het land om ultranationalist Călin Georgescu voor de tweede keer mee te laten doen met de verkiezingen, schrijft Bloomberg. Bloomberg baseert zich op ingewijden van recente gesprekken tussen Amerikaanse en Roemeense diplomaten. De Amerikanen zouden daarin ‘vrijwel volledig gericht (zijn) op de stembusgang’ en ‘waarschuwen de campagne van Calin Georgescu niet te blokkeren'. In zijn Münchense donderpreek vorige week haalde vicepresident JD Vance hard uit naar Roemenië en veroordeelde hij het annuleren van de vorige verkiezingen scherp. Het is overigens nog onduidelijk of Georgescu daadwerkelijk aan de nieuwe verkiezingen in mei zal deelnemen. De voorzitter van het Grondwettelijk Hof, Marian Enache, zei in een interview dat kandidaten de grondwet dienen te respecteren. Dat schoot Elon Musk in het verkeerde keelgat; op X zei hij over Enache 'This guy is a tyrant, not a judge'. Al eerder sprak Musk in een tweet zijn steun uit voor Georgescu, die belooft als president het ‘Soros-netwerk’ in Roemenië te verbieden. Het is beangstigend, Roemenië wankelt. Sinds de geannuleerde verkiezingen is het onrustig in het land, schrijft De Volkskrant. Aanhangers van Georgescu, die aan kop gaat in voorlopige peilingen, demonstreerden de afgelopen weken. Er is grote onvrede over de gevestigde politiek. Daarnaast is een deel van de Roemenen ontevreden over het besluit om de verkiezingen opnieuw te houden en wantrouwen ze instituties als het Grondwettelijk Hof.

Het wordt iedere dag erger. Het persbureau Reuters meldt dat Amerikaanse onderhandelaars Oekraïne onder druk zetten om alsnog akkoord te gaan met een voorstel over de levering van mineralen. Als dat niet gebeurt, dreigen de VS het Starlink-satellietnetwerk van Elon Musk uit te schakelen. Dat noemt men tegenwoordig 'de transactionele aanpak'; ik zou eerder spreken van 'afpersing'. Voor Oekraïne is dat netwerk onmisbaar om zijn verdediging tegen de Russische inval te coördineren. Eerder eiste Trump 50 procent van de Oekraïense strategische voorraden aan mineralen, waaronder grafiet, uranium, titanium en lithium – mineralen die onder meer worden gebruikt in batterijen, mobiele telefoons en de ruimtevaart. Eerst plundering en straks geen steun, vrees ik. Eerder deze week wilde Kyiv nog geen handtekening zetten onder een deal, omdat de groteske 500 miljard dollar die Trump aan grondstoffen wilde veel te hoog was en waar hij niet eens veiligheidsgaranties bij gaf. Maar Zelensky moet wel aan onderhandelingen over zo'n afgedwongen deal beginnen. Door Oekraïense en Amerikaanse onderhandelaars wordt nu gewerkt aan een conceptakkoord en Zelensky hoopt op 'een eerlijk resultaat'.

Ik las het boek pas in 2017, 'The Demon Haunted World' (1996, Ballantine Books) van de beroemde kosmoloog Carl Sagan (1934 - 1996). Hij zag wetenschap als een brandende kaars in de duisternis. Sagan had een vooruitziende blik. Hij schreef destijds: 'I have a foreboding of an America in my children's or grandchildren's time — when the United States is a service and information economy; when nearly all the manufacturing industries have slipped away to other countries; when awesome technological powers are in the hands of a very few, and no one representing the public interest can even grasp the issues; when the people have lost the ability to set their own agendas or knowledgeably question those in authority; when, clutching our crystals and nervously consulting our horoscopes, our critical faculties in decline, unable to distinguish between what feels good and what's true, we slide, almost without noticing, back into superstition and darkness...' Dat was in de jaren 90, die ik laatst een optimistische periode noemde.

Gisteravond samen knus en lekker gegeten bij Pasta en wijnbar Snoek & Snoek op Achter de Kerk. Ja, we gaan niet thuis zitten kniezen. Vanmorgen regent het, daarna droog maar de bewolking blijft. Het wordt ruim 9 graden. Straks komt er meer regen. Naar het begin van dit kwartaal 

Zondag 23-02-2025

Extreme hitte in Zuid-Soedan. Daar sluit men de komende twee weken de scholen vanwege een extreme hittegolf. Volgens de minister van Onderwijs vallen er door de hoge temperaturen gemiddeld twaalf leerlingen per dag flauw in de hoofdstad Juba. Naar verwachting zal de temperatuur oplopen tot 42 graden Celsius. Het is het tweede jaar op rij dat het land de scholen sluit als gevolg van extreme temperaturen. Het land ondervindt al langer gevolgen van klimaatverandering, zoals hittegolven en overstromingen tijdens het regenseizoen. Zuid-Soedan kampt ook al jaren met hongersnood door een flinke stroom vluchtelingen uit buurland Soedan, waar oorlog woedt tussen het regeringsleger en een machtige militie.

     Peter Carter, klimaatwetenschapper en directeur van het Climate Energency Insitute in Victoria, Canada, maakte met een collega van de Universiteit van Reading het overzicht hierboven. Kijk er met aandacht naar, dit zijn de feiten, alles wat je moet weten staat erin. Het zegt evenveel als een lang artikel. Alle indicatoren voor een destrastreuse klimaattoekomst staan zonder uitzondering op rood. 'Het 1,5 gradendoel is zo dood als een pier', zegt de bekende klimaatwetenschapper James Hansen. In 1988 was het zijn getuigenis over klimaatverandering voor het Amerikaanse congres die hielp het onderwerp op de politieke agenda te zetten. Daar is het na bijna 40 jaar met de inauguratie van Trump weer vanaf.

Opluchting in Oostenrijk na een halfjaar onderhandelen. Er is een coalitieakkoord bereikt tussen de middenpartijen, liberale NEOS-partij, de conservatieve ÖVP en de sociaaldemocratische SPÖ. Geen regering van de ÖVP met de radicaalrechtse FPÖ. Het cordon sanitaire werkt en het land schaart zich niet in rij van EU-lidstaten die naar populistische zijde kantelden. Vandaag zijn de verkiezingen in Duitsland. Al zal volgens de peilingen de AfD een grote overwinning behalen, ze wordt niet de grootste maar nummer twee. De Brandmauer kan houden.

Eerst wat bewolking maar al snel trekt de hemel open voor een zonnige dag, 's Middags komen de dochters van Anna langs. Barbara met Michel met de altijd enthousiastische hond Dex (en later Esri) en Tessa met Jeff en Lina-Mae. Met beide 'senioren' - wat heet - ga ik naar de wijnproeverij in de overdekte passage van de Botersteeg. Daar is het aardig druk en steeds gezelliger. Het heet Wijnfestiwal.gorinchem. Kraampjes van wijnwinkels. Je koopt een plastic wijnglas en dan kun je (betaald) proeven. Toute la ville is uitgelopen. We groeten alsmaar bekenden en dat draagt bij aan de stemming. Die beide schoonzonen kennen iederen, of omgekeerd. Minder leuk is dat wijnen worden verkocht tegen horeca-prijzen, liefst twee tot driemaal over de kop. Daarom koop ik niet mijn  favoriet uit Georgie. Normaal koop je die voor 16 euro, maar hier voor 32, maar qua smaak kwam die voor mij op de eerste plaats. Uit onze proefronde kwamen vier favorieten: (1) de Portugese Volte-Face Reserva tinto 2020 met een dwaas etiket, (2) de eveneens Portugese Dão Flor de Reserva Tinto, (3) de eerder genoemde Georgische wijn en (4) de Hongaarse rode wijn Hemina Red uit 2012. 'Een Bordeaux uit Hongarije'. Dat klopt wel. We komen zeer vrolijk thuis waar de dames zich over ons vermaken. Mijn moeder zei al vroeger: ze kunnen beter om je lachen dan om je huilen. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 24-02-2025

De verkiezingen in Duitsland brachten de christendemocraten in het centrum van de macht, maar niet met een grote overwinning. De SPD verloor zoals verwacht en haalde het slechtste resultaat ooit. De extreemrechtse AfD werd de tweede partij van het land. De liberale FDP werd afgestraft voor het verlaten van de 'stoplichtcoalitie' en haalde de kiesdrempel niet. Het midden van het politieke landschap werd kleiner en de flanken groter, niet alleen door het succes van de AfD maar ook door de winst bij Die Linke. Die Grünen verloren wat. Het is nu afwachten of CDU/CSU hun belofte houden en de Brandmauer tegen de rechtspopulisten in stand houden. Ze zijn daardoor veroordeeld tot een Große Coalition met de SPD. Die wenst waarschijnlijk deelname van Die Grünen om de verhoudingen link/rechts gelijk te trekken. Dat kan wel eens moeilijk worden. Door langdurige onderhandelingen kan de leidende rol van Duitsland in de EU op zich laten wachten. Dat is niet goed voor de groeiende verdeeldheid op ons continent en de steun aan Oekraïne in het Trump-tijdperk. Volgens de Frankfurter Allgemeine Zeitung is het 'de laatste kans' voor het democratische midden om oplossingen te bieden. Hm.

Vandaag precies drie jaar geleden viel Poetin met zijn troepen Oekraïne binnen. Een evidente daad van agressie door een aftandse supermacht met een leider die het imperialisme van de tsaren herontdekte. Een dozijn Europese leiders is per trein naar Kyiv gereisd om steun te betuigen aan Zelensky en zijn volk. De Canadese leider Trudeau was ook van de partij. Europese Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen kondigde een steunbetaling aan van 3,5 miljard euro die in maart aan Oekraïne wordt overgemaakt. Het is onderdeel van een pakket van 50 miljard aan steun die al eerder was toegezegd. Ook wordt er gewerkt aan een militair steunpakket voor Kyiv, dat een waarde heeft van 20 miljard euro. Verder komt er een zestiende sanctiepakket tegen Rusland. Het is gericht tegen de Russische economie, die de oorlogsindustrie draaiende houdt. Doelwit zijn onder meer de Russische schaduwvloot en de import van aluminium, nodig in de wapenindustrie. Het VK kondigde eveneens een nieuw sanctiepakket aan. Het Kremlin reageerde volgens persbureau Reuters boos: 'De Europese aanpak contrasteert met onze vredesinspanningen met de Amerikanen'. Op 6 maart zullen de Europese leiders een extra top houden over de oorlog en de Europese defensie.

     In de nacht van zondag op maandag vuurden de Russen 267 kamikazedrones op verschillende doelen in Oekraïne af; de grootste droneaanval tot dusver in de oorlog. Er werden 138 neergehaald en 119 troffen geen doel. De tien overgebleven drones hebben schade aangericht in de regio's Dnipro, Odesa, Poltava, Kyiv en Zaporizja. Ook vuurden de Russen drie kruisraketten af. In Kryvyi Rih, de thuisstad van Zelensky, kwam een persoon om het leven en vielen vijf gewonden.

     Macron is niet in Kyiv. Hij is in Washington voor een gesprek met Trump. Hij zal de president naar eigen zeggen proberen te overtuigen om zich harder op te stellen tegenover de Russische president. ‘Ik zal hem zeggen dat je niet zwak kunt zijn tegenover president Poetin’, kondigde Macron onlangs al aan in de sociale media. Verderop deze week - op donderdag - brengt ook de Britse premier Keir Starmer een bezoek aan Trump. Hij herhaalde vandaag dat het VK bereid is troepen te leveren om toe te zien op het naleven van een staakt-het-vuren, mits dat gepaard gaat met Amerikaanse veiligheidsgaranties. In verschillende steden wereldwijd vinden momenteel pro-Oekraïense demonstraties plaats, ook in Nederland. In diverse steden werd een minuut stilte gehouden. Later vandaag zijn er meerdere bijeenkomsten. Gisteren waren in onder meer Amsterdam en Utrecht ook al herdenkingen om stil te staan bij de oorlog.

Het lijkt of de komst van Trump de geschiedenis in versnelling heeft gebracht. Ten goede of ten kwade? Niemand die het weet. Het is vandaag een regenachtige, sombere dag met een maximum van ruim tien graden. Vanavond de bijeenkomst vlak om de hoek in restaurant Stoute Karel met de bestuurders van Rivas in verband met het 25-jarig bestaan. Voor een avond terug naar het verleden. Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 25-02-2025

De VS stemde in de VN-Veiligheidsraad tegen een resolutie voor een rechtvaardige vrede waarin Moskou als agressor werd genoemd. Eerder nam de Algemene Vergadering van de VN met grote meerderheid dezelfde resolutie aan, maar de VS schaarde zich voor het eerst bij de tegenstemmers, landen als Hongarije, Belarus, Nicaragua, de SAHEL-landen (waar Russische huurlingen autoritaire regimes in stand houden), boevenstaten als Equatoriaal Guinea (waar de crimineel Bolle Jos zit) en Rusland zelf. Zie het overzicht hierboven. China onthield zich. De Britse vertegenwoordiger zei 'dat de resolutie moet uitdrukken dat agressie niet loont. Daarom moeten we niet doen alsof Oekraïne en Rusland vergelijkbare partijen zijn in dit conflict'. Ook in de Veiligheidsraad werd de resolutie met grote meerderheid aangenomen, maar gevetoëd door de Russen. De raad stemde ook voor een resolutie van de VS, waarin Rusland niet werd genoemd als agressor. De Europese landen onthielen zich van stemming. De verhoudingen in de wereld zijn veranderd.

     Of het bezoek van Macron gisteren aan Trump in Het Witte Huis enig verschil zal uitmaken? Dat is onduidelijk. Hij zou gezegd hebben dat de onderhandelingen over een bestand in Oekraïne niet tot de volledige capitulatie van dat land mogen leiden. Een bestand moet gepaard gaan met Europese en Amerikaanse veiligheidsgaranties om Rusland van verdere aanvallen af te houden. Die ontbraken bij de Minsk-akkoorden uit 2024 en 2015. Trump vertelde dat hij later deze week of volgende week misschien de Oekraïense president Zelensky ontmoeten zal. Dat gaat niet over de onderhandelingen, maar over een overeenkomst over grondstoffen. Ondertussen ontmoeten Rusland en de VS elkaar vandaag opnieuw in Saoedi-Arabië over de oorlog in Oekraïne. Dat heeft Trump bevestigd volgens verschillende internationale media. Het zou om een lager echelon gaan, maar Trump spreekt van 'een nieuwe fase' in de vredesonderhandelingen.

De luchtmacht van Polen heeft vanmorgen samen met de NAVO verschillende gevechtsvliegtuigen ingezet na Russische raketaanvallen in Oekraïne, om de veiligheid van het Poolse luchtruim en de grens met Oekraïne te garanderen. Dat meldt het Operationeel Commando van de Poolse strijdkrachten. Het gebeurt vaker. Kwamen er vliegtuigen of raketten in de buurt van de grens? Dat lees ik niet.

     In de NRC schrijft Hans Steketee dat de Russen zijn begonnen een oud en slapend militair communicatienetwerk weer actief te maken, onder meer in de regio Kaliningrad. Dit netwerk geldt als reservenet voor bevelvoering wanneer andere verbindingen niet beschikbaar zijn, schrijft James Droxford, een Brits kenner van de Russische marine, op zijn blog Droxford Maritime. 'Zulke netwerken worden geactiveerd vóór operaties met hoge intensiteit, als reactie op een dreiging, of als voorspel op oorlog'. De verhoogde Russische activiteit in het Oostzeegebied valt samen met een rapport van de Deense militaire inlichtingendienst, eerder deze maand, dat Rusland 'in toenemende mate bereid is militaire macht te gebruiken in een regionale oorlog tegen een of meer Europese NAVO-landen als het de NAVO als militair verzwakt of politiek verdeeld ervaart'. Als de oorlog met Oekraïne stopt of bevriest, kan Rusland 'binnen zes maanden een buurland aanvallen', aldus de Denen. Sommigen vrezen dat de VS van plan zijn hun hele militaire aanwezigheid in Europa – bases, hoofdkwartieren, vliegvelden en een kleine 100.000 militairen – te ontmantelen. Europese strijdkrachten zijn al sinds de Tweede Wereldoorlog zo ingericht dat ze voor materieel, operaties en training afhankelijk zijn van de VS. Ook een eventuele Europese veiligheids- of afschrikkingsmacht in Oekraïne zou niet buiten Amerikaanse steun kunnen. Voor energie was Europa afhankelijk van Rusland, voor zijn militair potentieel zal het nog tot in lengte van jaren afhankelijk van de VS blijven. Reken er op dat Trump zich daar erg van bewust is. Een Europese minister zei tegen de Financial Times na de desastreuze bijeenkomst in München: 'Wij kunnen zelfstandig geen enkele complexe operatie zonder ze runnen, en zelfs geen eenvoudige taakjes langere tijd volhouden'. Je moet vooral hopen dat de huidige oorlog de Russen tezeer heeft uitgeput om zich aan een nieuwe oorlog te wagen, maar een voldoende lang bestand in Oekraïne kan het land er weer bovenop helpen.

De avond over 25 jaar Rivas Zorggroep in restaurant Stoute Karel was bijzonder levendig. De raad van bestuur was er met een communicatiemedewerkster, die de verhalen probeerde te noteren die Cees H., Pieter de K. en ik afstaken over de periode van vóór en na de fusie. Dat moet allemaal terechtkomen in een jubileumuitgave. Het zal niet meevallen, we vertelden veel en de uren vlogen voorbij. De hele aanloop tot de eerste transmurale zorgketen in Nederland, vanaf medio jaren 80 tot 2000 begon weer voor me te leven en ik raakte goed op dreef. Niet teveel, hoop ik. Hier staat een foto.

     Vaste lezers weten misschien nog dat ik tien jaar geleden deelnam aan de heftige protesten tegen de bouw van dit etablissement - 'de gele pisdoos' - op de resten van muur en toren van de voorburcht van De Blauwe Toren, een imposant stenen donjon en het kasteel van o.a. Karel de Stoute en Jacoba van Beieren. We wisten de bouw anderhalf jaar te vertragen maar verloren tenslotte de strijd. Sindsdien boycotte ik het restaurant, maar voor deze invitatie maakte ik een uitzondering. Een medewerkster toonde me beneden in de Duveltjeszaal de glazen vloerdelen, waardoor je de muurresten zou kunnen zien. 'Zou', want door de dikke vochtdruppels die eraan hingen zag je helemaal niks. Enfin, ongeremd over het roemrijke verleden praten, het was een erg leuke avond en het eten en de wijn waren prima. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 26-02-2025

Een zee van geruchten zoemen rond over een op handen zijnde deal tussen Trump en Zelensky over de winning van zeldzame mineralen in Oekraïne. Er zitten nogal gewiekste én bedenkelijke kanten aan - verbonden aan wat men 'het transactionele denken' noemt van de Amerikaanse president. Een nogal zelfzuchtig en ongeremd fenomeen. Eerst wilde Trump op termijn voor maar liefst 500 miljard dollar aan zeldzame grondstoffen hebben. Dat zou nu van tafel zijn. Zelensky is natuurlijk niet stom. Komende vrijdag - overmorgen dus - zou hij naar Washington reizen om de overeenkomst af te ronden. Wat erin staat weten we nog niet, maar er is vanmiddag 'breaking news' van een Amerikaans tv-kanaal, een interview met Trump in het Oval Office waarin hij zegt wat Oekraïne zou verwerven: '350 billion dollars, military equipment and the right to fight on'. In Kyiv zeiden regeringskringen dat Zelensky geen handtekening zal zetten onder een definitieve deal als daar geen veiligheidsgaranties vanuit de VS in zitten. Je kunt niet helpen om allerlei adders onder het gras te vermoeden.

     Morgen is er overigens opnieuw een ontmoeting tussen diplomaten uit de VS en Rusland. Ditmaal niet in Ryad maar is Istanboel, Turkije. Dat zegt de Russische buitenlandminister Lavrov. Oekraïne en de EU zijn niet uitgenodigd. Ondertussen houdt China opeens onaangekondigde schietoefeningen voor de kust van Taiwan. Daar werd een dag eerder een vrachtschip op heterdaad betrapt bij het vernielen van een internetkabel.

Al langere tijd dreigt in Europa een andere brandhaard op te flakkeren, namelijk in Bosnië/Herzegowina en het ernaast gelegen Kosovo. De gemeenschappelijke factor zijn de Serviërs. Een al eeuwenlang verongelijkt volk. Ze leven verspreid over drie van elkaar gescheiden gebieden: de Republiek Servië met de hoofdstad Belgrado - ooit de trotse hoofdstad van het Joegoslavië van Tito. Nu staat de voormalige deelrepubliek al sinds 2017 onder leiding van de radicale-nationalist en Poetin-vriend Vučić. Het tweede gebied is de Republiek Kosovo, die voor 90 procent uit Albanezen bestaat en sinds 2008 de facto onafhankelijk is, een status die niet door alle EU-landen erkend wordt. De tien procent Serviërs wonen in het noorden waar het voortdurend roerig is. Het derde gebied is de verdeelde staat Bosnië/Herzegowina, die sinds de Dayton-akkoorden van 1995 uit twee deel-entiteiten bestaat: de Federatie van Bosnië en Herzegowina en de Servische Republiek. De laatste staat eveneens onder leiding van een uitgesproken Poetin-vriend, president Milorad Dodik. Daarboven 'zweeft' een hoge vertegenwoordiger van de internationale gemeenschap, die toeziet op de uitvoering van de vredesakkoorden, en een Hooggerechtshof met deels buitenlandse rechters. Allemaal uiterst ingewikkeld, uiterst wankel en uiterst brandbaar, vooral door het voortdurend agressief etnisch-nationalisme van de Servische bevolkingsgroepen.

     Vandaag werd president Dodik van de Servische entiteit door het Hooggerechtshof van Bosnië/Herzegowina veroordeeld tot een jaar gevangenis wegens ondermijning van het staatsgezag en tegenwerking van de Dayton-akkoorden. Ook mag hij zes jaar lang geen politieke functies bekleden. Dodik was zelf niet bij de uitspraak aanwezig. Hij was bij een bijeenkomst met zijn aanhangers in Banja Luka en noemde de rechtszaak onacceptabel. Hij zei niet van plan te zijn zich aan het vonnis te houden. Ook dreigde hij de Republika Srpska af te scheiden van de rest van Bosnië/Herzegowina. Het extreme Servische nationalisme is in staat om opnieuw de Balkan te doen ontvlammen en na Oekraïne Europa met een tweede, door het Kremlin ondersteunde oorlog in gevaar te brengen.

Na een stralend begin van de dag gaan we naar de sportschool en de supermarkt. Geleidelijk bewolkt de hemel en het wordt tenslotte meer dan 11 graden. Voor vanavond en vannacht verwacht men regen. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 27-02-2025

Van de week publiceerde het gezaghebbende wetenschappelijk tijdschrift Nature een editorial, waarvan de kop hierboven staat. 'It is hard to put into words the extent of the damage being done to the US research enterprise, which is of almost incalculable value to both the nation itself and the wider world'. De inhoud is glashelder: de Amerikaanse president en zijn domrechtse kornuiten in binnen- en buitenland zijn aan de macht en snoeien alles wat hen niet bevalt, ook de wetenschap. Er is een ‘ongekende aanval’ geopend op universiteiten, onderzoeksinstellingen en op belangrijke internationale organisaties en initiatieven. De wereld verandert. Waarheid, de waarden van Verlichting en menselijkheid delven het onderspit, kortzichtigheid en vermeend eigenbelang vieren hoogtij. Overbevolkt en voorzien van meer dodelijke wapens dan ooit raast de wereld terug naar de Middeleeuwen.

'De Europese Unie is opgericht om de Verenigde Staten te naaien. Dat was het doel. Ze hebben hun werk goed gedaan, maar nu ben ik president', zei Trump gisteravond op een persconferentie waar hij aankondigde Europa importheffingen te zullen opleggen van 25 procent. In het wereldbeeld van de president passen geen motieven als 'nooit meer oorlog' en een gemeenschappelijke markt, we zullen het nog merken. De persvrijheid is in het nieuwe Amerika ook niet meer heilig. Oligarch Jeff Bezos is eigenaar van The Washington Post, de krant met het motto 'Democracy Dies In Darkness'. Dat klinkt nu wel erg navrant, want de multimiljardair besloot gisteren de koers van de opiniepagina te wijzigen. Voortaan mogen op de opiniepagina alleen nog stukken verschijnen die 'de pijlers persoonlijke vrijheden en de vrije markt ondersteunen of verdedigen', schrijft hij in een email aan de redactie. Tot dusver kon daar een scala aan meningen verschijnen. 'Dat doet het internet tegenwoordig'. Journalisten van de krant reageerden verbijsterd. De chef van de opiniepagina nam ontslag.

Een onbekende, erg dodelijke ziekte grijpt om zich heen in het regenwoud van Congo, nadat kinderen een vleermuis hadden gegeten en stierven. Dat was tussen 10 en 13 januari. Tot gisteren meldde men meer dan vierhonderd ziektegevallen en zeker 53 doden. Genetische tests - de PCR-test - in Kinshasa hebben uitgesloten dat het hier gaat om een uitbraak van Ebola of Marburg. De symptomen zijn koorts, overgeven, diarree, vermoeidheid, buikpijn, spierpijn en hoofdpijn. Bij enkele patiënten kwamen ook bloedingen voor, zoals bij Ebola of Marburg, maar dat was het niet. De WHO spreekt inmiddels (PDF) van 'een verhoogd risico' op verdere uitbreiding. Daar schrik je toch wel even van. De Covid19-pandemie begon ruim vijf jaar geleden ook zo. Net als in China steken in Congo regelmatig mysterieuze ziektes de kop op. Het is een van de armste landen ter wereld en inwoners zijn voor hun voedselvoorziening voor een groot deel afhankelijk van het eten van wilde dieren zoals vleermuizen. Dat zijn notoire reservoirs voor allerlei ziekteverwekkers. In De Volkskrant zegt een intensivist vandaag dat 'we qua ic-capaciteit nu nog slechter voorbereid zijn op een gezondheidscrisis dan vijf jaar geleden. Toen Covid begon hadden we in Nederland 1150 ic-bedden paraat, nu zijn dat er 850'.

Vanmorgen zon en wolken. Anna gaat op de fiets naar het huis van Nikita, waar Barbara op de kleintjes past. Vanmiddag flinke regen- en hagelbuien. Anna komt doorweekt en koud thuis. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 28-02-2025

In het noordpoolgebied begint het smeltseizoen in maart. De data die het Amerikaanse National Snow and Ice Datacenter (NSIDC) - nog? - bijhoudt laten inclusief februari 2025 zien dat men nog nooit een geringer oppervlak heeft gemeten. Arctic News houdt er een grafiek van bij. Het smeltseizoen begon sinds het begin van de metingen nog niet met zo weinig ijs. Ook de global sea ice area, dus de omvang van het ijs in de arctische en de antarctische regio samen, was nog niet eerder zo laag. Je kent het mechanisme: minder ijs, minder albedo, minder weerkaatsing van zonlicht, meer absorptie van warmte...

Na Macron sprak de Britse premier Starmer gisteren met Trump. Kaja Kallas, de buitenlandvertegenwoordiger van de EU, werd niet eens ontvangen in Het Witte Huis. Een schoffering. Starmer bereikte eigenlijk niks. Geen veiligheidsgarantie voor de 'afschrikkingsmacht' in Oekraïne, geen deelname van Oekraïne en Europa aan de onderhandelingen met het Kremlin, die nu lopen. 'Rusland stelt zich goed op', zei Trump. 'Het mag geen vrede zijn die de agressor beloont', probeerde Starmer zwakjes er tussen te werpen. Trump en Poetin delen de lakens uit, het geboefte weet elkaar altijd wel te vinden en Europa mag toezien - en meer betalen. Vandaag komt Zelensky naar Washington voor de grondstoffendeal. Trump schijnt die overeenkomst ook als een veiligheidsgarantie te beschouwen, als Amerikanen in Oekraïne de zeldzame aardmetalen komen delven. Daar zijn forse Amerikaanse investeringen nodig en die zouden Oekraïne ook beschermen. Hm. Ik heb het er niet op. Het Oekraïense volk staat welhaast met de rug tegen de muur. Niemand anders kan het verdedigen als Europa het niet kan. Of wil.

     Volgens Franse media was Trump eerst voornemens om het bezoek van Zelensky aan Washington te annuleren. Maar de Franse president Macron zou succesvol hebben aangedrongen bij Trump om het gesprek wél plaats te laten vinden. Naar verwachting komt Zelensky om 17.00 uur Nederlandse tijd aan voor zijn ontmoeting in het Witte Huis. 

     Gisteren spraken Amerikaanse en Russische delegaties met elkaar in Istanboel. Het ging over het herstellen van de diplomatieke relaties. Rusland beschreef de gesprekken in Istanboel als ‘substantieel en zakelijk’. De Russen vroegen om het herstel van het directe luchtverkeer tussen beide landen en de VS zou onder meer gevraagd hebben weer toegang te krijgen tot Russische bankdiensten. Poetin prees gisteren het ‘pragmatisme en realisme’ van de Amerikanen. Beide landen zeggen stappen vooruit te hebben gezet en op korte termijn weer met elkaar aan tafel te gaan. Toch staat een akkoord over een bestand in Oekraïne nog niet vast. Volgens het Institute for the Study of War (ISW) verwierpen Kremlin-officials eergisteren nog iedere mogelijkheid van een staakt-het-vuren in andere termen dan de volledig capitulatie van Kyiv 'en het Westen'.

Vandaag een droge dag met zon, wolken en 7,5 graden. Anna gaat al vroeg weg om bij Nikita op haar kroost te passen. Ik ga naar de sportschool en doe boodschappen in de binnenstad. Bij de sportschool laat ik mijn telefoon liggen. De tweede keer al dit jaar. Terug om hem op te halen. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 01-03-2025

Fragmenten werden de hele avond door herhaald. Verbijsterd kijken we naar de schofterige wijze waarop Zelensky, de leider van een land dat zich al drie jaar heldhaftig verdedigt tegen de agressie van een supermacht en tevens een schurkenstaat, de les wordt gelezen door Trump en vooral JD Vance. '#Zelensky is geen gewone politicus. Dat is vaak zijn kracht en soms zijn zwakte. Hij reageerde als een normaal mens in het Witte Huis', schreef Paul Brill op X. Zijn eigen X-post (hierboven) na de ontvangst komt over als de wanhopige poging van een verbijsterd mens nog iets te herstellen dat niet te herstellen lijkt: Trump en Vance scharen zich achter Poetin en laten Oekraïne en Europa in de steek. Deze barre ontvangst zullen we nooit meer vergeten. 'Nooit eerder liep een ontmoeting tussen twee wereldleiders zo uit de hand', begint Thomas Rueb zijn weergave in De Volkskrant. Je kunt hier in de krant de hele ruzie woord voor woord teruglezen. Twee schreeuwende mannen, Zelensky komt er niet meer tussen, het is ongewoon pijnlijk.

     Naar verluidt ging het vóór het gesprek al mis, toen Zelensky direct na binnenkomst in Het Witte Huis een nieuwe versie van het grondstoffenakkoord in handen gedrukt kreeg. Garanties over Amerikaanse bescherming tegen Rusland, een door Zelensky vooraf verkondigde eis, zaten er niet in. Zelensky weigerde te tekenen. Wat volgde was - aldus Trump tegen het einde - 'geweldige televisie, dat kan ik wel zeggen'. Zelensky droop af, zonder akkoord. Maar dat was niet zijn schuld. Vanwege dat nieuwe akkoord, dat de Oekraïense president pompverloren vlak voor de aanvang in zijn handen gedrukt kreeg, denkt Thomas Rueb dat de hele ontvangst een vooropgezet plan was om Zelensky in de val te lokken, een een-tweetje van Trump en Vance. Het moest er zo uitzien dat Zelensky de schuld kreeg. Natuurlijk is Poetin de lachende derde. Het persbureau TASS schrijft dat Zelensky zijn hand heeft overspeeld. De landelijke krant Izvestia kopt dat hij 'de dwaas heeft gespeeld' en naar verdere Amerikaanse steun kan fluiten. The Kyiv Independent maakt de balans op in een somber commentaar, met de kop: 'Een president toonde disrespect tegenover Amerika in de Oval Office. En het was niet Zelensky.'(...) Er is maar een manier om te snappen wat er is gebeurd, Donald Trump is nu voor Rusland'. Nu er geen Amerikaanse steun meer komt heeft Poetin vrij spel in Oekraïne. Tenzij Europa...?

     Morgen is er een top van Europese leiders in Londen. Zelensky gaat er ook naar toe en Rutte ook. Hij vindt dat Zelensky de ruzie bij moet leggen. Zucht. Zou dat kunnen en lukken? De top is nadrukkelijk geen EU-aangelegenheid, om niet probleemmakers als Hongarije en Slowakije aan boord te hebben. De top wordt geleid door Frankrijk het VK, Polen en waarschijnlijk ook bijgewoond door de aanstaande bondskanselier Merz. Zij moeten een geloofwaardig tegenwicht gaan bieden tegen Poetins legers. Het Kremlin kan het afhaken van de VS - en zijn wapenleveranties - zien als kans om versneld Oekraïne onder de knoet te krijgen. Sommigen hopen vurig op een Plan B, waarin de landen een mini-NAVO weten te bouwen zonder Amerika, en de Europese defensie een enorme impuls gaan geven. Dat hoop ik ook.

Tom-Jan Meeus schrijft vanmorgen op zijn wekelijkse nieuwsbrief Machtige Tijden: 'De VS gedragen zich deze eeuw toenemend als een wereldmacht die zichzelf overschat en de wereld onderschat. Trumps optreden is niet het begin maar de slotsom van een trend die de VS verandert in een onberekenbare partner: de Onbesuisde Staten van Amerika'. Hij illustreert dat aan het geval Canada. Volgens peilingbureau Ipsos vindt daar een spectaculaire politieke ommekeer plaats. 'Sinds de inauguratie van Donald Trump, en zijn gepraat over Canada als Amerikaanse staat, is de jarenlange dominantie van conservatieven in de peilingen, een voorsprong die zes weken terug nog 26 procentpunt (!) bedroeg, in rook opgegaan'. In de laatste Ipsos-poll leiden de progressieven opeens met 2 procentpunt. De oorzaak? Donald Trump. Daar kunnen we hoop uit putten, zegt Meeus. 'Je kunt voorzien dat het voor partijen en politici buiten de VS juist interessante binnenlandse politiek wordt om zich tegen Trump en Musk af te zetten'. Het geldt ook voor Wilders. Die ziet dat gevaar en het zou verklaren waarom hij, anders zo uitgesproken, gisteravond met een verrassend vage reactie op X kwam over de ruzie in Washington: Het was fascinerende tv, maar het lost geen oorlog op.

Wat een beetje wegzakt bij alle verbaal geweld in de Oval Office is de plotselinge draai van de PKK, in navolging van de oproep van zijn gevangen leider Öcalan. De PKK zou de wapens moeten neerleggen en zichzelf opheffen. Vandaag geeft de Koerdische strijdorganisatie daar gehoor aan en dat mag je gerust ook historisch noemen. Öcalan zit al 25 jaar in grotendeels eenzame opsluiting op het eiland Imrali in de Zee van Marmara. In 2008 voeren we op gepaste afstand met de Dulce nog langs dat eiland op weg naar Istanboel. Velen denken dat Erdogan met de draai van de PKK te maken had.

Vandaag wolken, zon en een lentegevoel. Ik rijd met mijn kapotte accuboormachine naar het Repair Café, dat op de eerste zaterdag van de maand in een schoolgebouw op Wijdschild zetelt. Een jaar terug konden ze onze magnetron repareren. Die doet het nog steeds. De accu van de boormachine laadt niet op en als we straks weer varen, wil je wel zo'n boor bij je hebben. Het is er erg gezellig, je krijgt koffie en ik ben vroeg dus meteen aan de beurt. De mannen bedenken een soort reset van mijn accu, door er met twee draden een volgeladen booraccu aan te koppelen (foto hier). Daardoor zou hij gestimuleerd worden om weer te gaan laden. Helaas lukt het niet; mijn accu is te lang leeg geweest. Ik rijd naar de Gamma - want daar heb ik hem ooit gekocht - voor een nieuwe accu, maar die van mij verkopen ze allang niet meer. Ook op internet wordt hij niet meer aangeboden, dus zit er niks anders op dan voor 60 euro (aanbieding van Bosch!) een nieuwe te kopen. Toch zonde, want de oude boormachine is natuurlijk helemaal niet stuk.

     We horen uit onze familiekring dat een goede vriend, 60 jaar oud, gordelroos heeft gekregen, en zijn blij dat wij onlangs de eerste vaccinatie hebben gehad. In april komt de tweede. Buiten alweer de nodige toeristen over de sluis. De inzendtermijn voor 'Poëzie in de Sluis 2025' van de Poëzieroute sluit vandaag. We kregen bijna 80 inzendingen, net zoveel als twee jaar geleden. Ik mail alle deelnemende dichters van een kwatrijn een bevestiging en leg de verdere procedure uit. Ondertussen komt over het Eind de carnavalsoptocht langs. Dit jaar tellen we acht wagens, iets minder armetierig dan vorige jaren. Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 02-03-2025

Vandaag komen de leiders van 15 Europese landen in Londen bij elkaar om te spreken hoe ze de steun aan Oekraïne kunnen vergroten, nu Amerika onder Trump het land laat vallen en kiest voor de zijde van Rusland. Ook Rutte, Von der Leyen, Canada en de buitenlandminister van Turkije zijn aanwezig. Japan, Australië en Zuid-Korea zijn er niet bij. Meerdere landen willen met nieuwe steunpaketten Kyiv bijspringen. Volgende week donderdag is in Brussel een extra Europese top. EU-buitenlandchef Kallas liet eerder weten daar met concrete bedragen voor hulp te willen komen. Aanstaande dinsdag worden concrete voorstellen van de Europese Commissie verwacht. Ook wordt opnieuw gesproken over het sturen van Europese troepen naar Oekraïne op het moment dat er een bestand zou zijn tussen Rusland en Oekraïne. Beschamend is het feit dat velen twijfelen of de vijftien landen daar wel toe in staat zijn, nu duidelijk is dat ze niet eens het vermogen bezitten de Amerikaanse veiligheidsgaranties te vervangen. Dat is een gevolg van decennia van bezuinigingen op defensie, waardoor Europa afhankelijk geworden is van bijvoorbeeld militaire inlichtingen en luchtafweersystemen uit de VS. Trump lijkt niet van plan die steun voort te zetten.

     Voor mijn gevoel komt er trouwens helemaal geen bestand meer tussen Rusland, de VS en Oekraïne. Waarom zou Trump? Om de Grote Vredestichter te zijn? Volgens hem is de EU immers opgericht 'om Amerika te naaien'. De komende week worden de met 25 procent verhoogde Amerikaanse invoertarieven voor Europa van kracht.

     Zelensky kwam gisteren al aan in Londen en tekende er een overeenkomst. De Britten lenen Oekraïne 2,7 miljard euro, bovenop de jaarlijkse 3,5 miljard euro steun die het VK al geeft. Volgens Zelensky gaat het geld direct naar de productie van wapens. Oekraïne betaalt de lening af met bevroren Russische tegoeden. Vanochtend gaat hij op bezoek bij koning Charles, een eer die premier Starmer vorige week zonder merkbaar effect aan Trump aanbood. Wel accepteerde hij het gretig. Nu.nl houdt een liveblog bij over de top. Om 10:00 uur zegt Starmer op de BBC dat hij ervan overtuigd is dat Donald Trump 'een blijvende vrede in Oekraïne' wil - maar omdat 'Poetin niet te vertrouwen is' moeten er beslist Amerikaanse veiligheidsgaranties bij komen. De top begint vanmiddag om 15:00 uur.

Vanmorgen landt de commerciële Amerikaanse maanlander Blue Ghost op de maan. Ik volg het live hier. Camera's en het navigatiesysteem aan boord zoeken naar een veilige plek om te landen in het gebied Mare Crisium (de Zee der Crises), een oud vulkanisch gebied. Om 9:35 uur landt het toestel succesvol op de maan.

     Er is nog een andere maanlander onderweg,  Athena, met een Falcon 9 van SpaceX, een bedrijf van Elon Musk. Die verkenner moet grondstoffen en water vinden op het oppervlak. Daarvoor is de lander uitgerust met een boor. Athena zal waarschijnlijk op 6 maart op de maan proberen te landen.

Gisteravond een mooie wandeling naar Barbara & Michel waar hun jongste dochter Esri haar twintigste verjaardag viert. Het vriest een beetje en is volmaakt helder. We zien ettelijke planeten en sterren aan het uitspansel. Op de terugweg idem. Vanmorgen hing er dichte mist over de haven, die snel vervloog tot de zon majestueus oprees vanachter de huizen aan de Altenawal. In grote delen van het land gold code geel tot 10 uur. Rond 11 uur gaat het opnieuw misten; de mist komt van de Merwede af. Een uur later maakt de riviermist alweer plaats voor een overdaad van zon bij ruim 8 graden. Het brengt veel Gorcummers en toeristen op de been. Van de laatsten zetten velen elkaar op de foto bij de Foto-Spottegel voor de serre. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 03-03-2025

Meteorologen signaleerden afgelopen week een ongewoon verschijnsel in de Stille Oceaan: een reeds afnemende La Niña en tegelijk een opkomende El Niño voor de Zuidamerikaanse westkust. Nu al! De vorige is nog geen halfjaar geleden verdwenen en zusje La Niña is pas begonnen. Je ziet het hierboven. De omslag van koud naar warm oceaanwater zit in het midden van de oceaan. Men verwacht dat de plotselinge opwarming van het oppervlaktewater zal aanhouden door de zwakte van de huidige passaatwinden. Het niet-verwachte fenomeen zou een abrupt einde aan de La Niña kunnen maken. Zoiets werd nog maar zelden waargenomen. Een nieuwe Niño zou al in april/mei kunnen beginnen. Zie hier de Nino plumes. Als het fenomeen doorzet zou het na 2023 en 2024, ook van 2025 een recordwarm jaar kunnen maken. De discussie is gaande onder meteorologen.

Na de top van 19 landen over Oekraïne in Londen sprak de Britse premier Starmer van 'een coalition of the willing'; een term die hij ontleende aan Busch jr. 'Europa moet het zware werk doen.' Wie erbij horen is nog niet duidelijk. Schoof hield de boot af maar ging het in Den Haag bespreken. De steun van de VS is en blijft onmisbaar, dus wanneer Trump die niet garandeert gaat het niet door. Ik ben daar niet optimistisch over, bijvoorbeeld gelet op het feit dat de Amerikaanse minister van defensie Pete Heggseth al voor het mislukte bezoek van Zelensky het Pentagon opdroeg om de cyberaanvallen op Rusland te stoppen. Net als zijn baas doet hij graag concessies voor de onderhandelingen begonnen zijn. Poetin aan tafel lokken, noemen ze dat. Poetin doet dus gewoon niks, want misschien komt er meer. Dat onthulde The New York Times vandaag. Of zijn ze de onderhandelingen toch al begonnen? Zonder Oekraïne en zonder Europa?

     Later zegt Macron op de terugweg naar Parijs tegen de Franse krant Le Figaro dat Frankrijk en het VK met een voorstel komen voor een beperkte wapenstilstand tussen Oekraïne en Rusland die een maand moet duren. Het bestand zou alleen de lucht, de zee en de energie-infrastructuur betreffen; de strijd op de grond gaat door, omdat vanwege het lange front niet te controleren zou zijn of het stand houdt. Het gedeeltelijk staakt-het-vuren moet aantonen of de Russische president Poetin ‘te goeder trouw handelt’, zeggen de Fransen.

     Tja, het doet nogal denken aan paniekvoetbal en de Britten blijken het er niet mee eens te zijn. Het geeft de Russen alleen maar gelegenheid tot hergroeperen en herbewapenen, zeggen ze. Opnieuw is Europa verdeeld. Er zijn ook geruchten dat de Duitsers de gesaboteerde Nordstream2-pijpleiding willen laten repareren, als onderdeel van een bestand. Het zijn dramatische tijden. 'We hebben vrede nodig, geen eindeloze oorlog. En daarvoor zijn veiligheidsgaranties de sleutel', zei president Zelensky vannacht in een videoboodschap aan zijn volk. Hij heeft volkomen gelijk: zonder dat Amerika garant staat, komt er geen vrede. Trump heeft de sleutel. En Poetin ook, maar die leunt lekker achterover.

De zon komt stralend op aan de overkant. Wel vorst vannacht maar geen mist vanmorgen. Elders in het land wel. Daar geldt code geel. Tegen het komend weekeinde kunnen opnieuw weerrecords gebroken worden. De eerste nachten zal het 's nachts nog vriezen maar woensdag is dat voorbij en komt er zacht lenteweer. Anna krijgt vanmorgen twee vriendinnen uit de buurt op de koffie en ik ga naar de sportschool. Krabben hoefde niet, het ijslaagje op de voorruit was al weggedooid. Het wordt weer iets warmer dan gisteren, ruim elf graden. 's Middags brengen we een boel oude spullen naar de kringloop en de vuilstort: een kapotte waterkoker, mijn accuboor met kapotte accu, de snelkookpan die we nooit meer gebruiken en de vogelkooi van Lord Byron, onze zangkanarie die jaren met ons meevoer en tenslotte de geest gaf in Israël. De twee kanaries nadien hadden het niet: dat schitterende zingen en kwinkeleren. We bewaarden de kooi nog een aantal; jaren, maar Anna wil geen vogel meer. Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 04-03-2025

De gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer, gemeten door satellieten sinds 1997, lag afgelopen februari op +0,50 graden Celsius boven het gemiddelde van de periode 1991 - 2020. In januari was het nog +0,45 graden. Ik had een verdere daling verwacht door de koelende invloed van de huidige La Niña, maar die daling lijkt te stokken. Gisteren meldde ik al dat er twijfels rijzen of die Niña wel door zal zetten en of er niet meteen een nieuwe El Niño aankomt. Dat zou erg ongewoon zijn. De 10-jaarsopwarmingstrend per 10 jaar vanaf 1997 staat nu op +0,15 graden, te splitsen in +0,22 graden boven landmassa's en +0,13 graden boven de oceanen.

     Maarten Keulemans keek gisteren in De Volkskrant terug op de afgelopen winter. 'Een winter van niks. En dat is tegenwoordig normaal'. De meteorologische winter (december, januari en februari) was het gemiddeld 4,5 graden. Dat is dik een halve graad warmer dan het gemiddelde over de jaren 1991 tot en met 2020, maar precies in lijn met de gestaag stijgende trend in de klimaatverwachtingen van het KNMI, zegt hij. 'Een eeuw geleden zou het nog uitzonderlijk zijn geweest'.

Het is het eerste dat de tv-journaals vanmorgen brengen: Trump schort met onmiddellijke ingang de Amerikaanse militaire hulp aan Oekraïne op. Volgens persbureau Reuters is dat omdat hij zich 'op vrede concentreert'. Volgens mij omdat hij zich achter Poetin schaart. Volgens Amerikaanse media duurt de opschorting totdat Trump vaststelt dat Oekraïne laat zien zich 'te goeder trouw' in te zetten voor onderhandelingen met Rusland. Dat duidt op de persoonlijke vete van de ongelikte beer met Zelensky. Het gaat om hulp die nota bene nog onder Biden door het Amerikaanse Congres geaccordeerd werd: ruim een miljard dollar aan onder andere antitankwapens, munitie en raketten en honderden miljoenen aan steun die Oekraïne kon gebruiken voor wapenaankopen bij Amerikaanse fabrikanten. Het is de zoveelste schoffering: de president lichtte tevoren niet eens zijn eigen parlement in noch de NAVO-bondgenoten. Er hangt (letterlijk) een tweede dreiging boven het hoofd van Kyiv: het uitschakelen van het Starlink-netwerk van satellieten van Elon Musk, een netwerk dat Oekraïne niet kan missen voor de coördinatie van de strijd. Reuters meldt dat het Frans/Britse bedrijf Eutelsat met de EU overlegt over overname van die dienstverlening.

     The New York Times schrijft dat Oekraïne de komende tijd het gebrek aan Amerikaanse wapens nog kan opvangen dankzij de eigen wapenproductie. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om luchtafweer en grond-grondraketten, maar die raken na een aantal maanden op. Extra leveringen door Europese landen kunnen helpen, maar ook die voorraden zullen opraken. Het Institute for the Study of War denkt dat het stopzetten van Amerikaanse hulp de Russen op het slagveld een voordeel geeft en een Russische overwinning dichterbij brengt. De militaire denktank verwacht dat Rusland de strijd snel zal opvoeren. Vice-president JD Vance zegt op Fox News dat hij niet onder de indruk is van wat de Europeanen kunnen uitrichten met hun vredestroepen: '20k troops from some random country that hasn’t fought a war in 30 or 40 years'.

Wat kan Europa doen? In potentie veel, denkt Peter Giessen in De Volkskrant vanmorgen vroeg. 'In potentie is Europa veel sterker dan Rusland', maar niet meteen. Er moet een zware inhaalslag gemaakt worden qua aantallen troepen en qua wapenproductie en dat kost tijd. Daarom is de Amerikaanse rugdekking voorlopig onmisbaar en de kans is groot dat we die van Trump niet meer krijgen. Europese Commissievoorzitter Von der Leyen presenteert vandaag een 'Herbewapen Europa'-plan, dat voor 800 miljard euro aan extra defensieuitgaven door de lidstaten mogelijk moet maken. Daarvoor moet de 3-procentnorm voor de begrotingstekorten van de landen wijken en worden eurobonds mogelijk, leningen door de EU, waar nog alleen Nederland tegen is. En niet te vergeten: Europa heeft nog altijd vijanden in eigen gelederen. Afgelopen zondag belde Trump met Orbán. Gevraagd naar wat ze bespraken, zei de Hongaarse president: 'Alles'.

     Ondertussen begint de Amerikaanse president juist vandaag aan zijn handelsoorlog. Importheffingen op producten uit Mexico, Canada en China gaan per heden in. Canada en China slaan meteen terug en kondigen eigen importheffingen aan op Amerikaanse producten. De 25 procent extra heffingen op de import van Europese producten worden snel verwacht.

Vanmorgen hangt er zware mist. Pas na enige uren lost hij op en krijgen we een zeer zonnige dag. De haven bereidt zich voor op het vaarzeizoen, de trappen langs het Eind worden schoongespoten en de geometrische beelden van Winiarsky krigen ook een beurt. Ik ben urenlang bezig om met copy/paste de ingezonden gedichten voor 'Poëzie in de Sluis 2025' over te brengen in één bestand met de NAW + emailgegevens erbij. Daarna komt er een anonieme versie voor de beoordeling door ons bestuur. Bij de 44ste vind ik het voor vandaag genoeg. Verder stuur ik nog een persbericht weg over de ruim 80 inzendingen (lees hier DSG en hier AD Rivierenland).  Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 05-03-2025

Gisteren ging Zelensky diep door het stof in een brief aan Trump. Hij zette hem ook op X. Niet gemakkelijk. Het is een stap waaruit zijn gevoel voor verantwoordelijkheid blijkt. Het gaat niet om hem, maar om zijn land en zijn volk. In feite bereikte Trump de kniebuiging met pure afpersing. Zelensky verklaart zich nu bereid de grondstoffendeal met de VS te tekenen - ook zonder veiligheidsgaranties, maar grootmoedigheid jegens een tegenstander die het hoofd buigt kent de etterbak niet. Het is trouwens de vraag wat die garanties eigenlijk voor waarde zouden hebben. Ook het Boedapestmemorandum van 1994 en de Minsk 1 en 2 akkoorden (2014 en 2015) bevatten destijds zulke garanties. Ze werden niet nagekomen door het Westen toen Poetin zijn oorlog begon in 2014 en escaleerde in 2022. De lange aanloop naar een ander tijdperk. Mijn oude maat Paul Brill concludeerde op X: 'De deconfiture van de westerse alliantie legt bloot in wat voor uniek tijdperk we de afgelopen 80 jaar hebben geleefd. Met speciale dank aan Truman, Eisenhower, Kennedy, Johnson, Nixon, Ford, Carter, Reagan, 2x Bush, Clinton, Obama, Biden'. 

In de toespraak die de Amerikaanse president vannacht hield voor beide huizen van het Congres sloeg hij twee uur lang zichzelf op de borst. 'Velen hebben verklaard dat de eerste maand van ons presidentschap de succesvolste is in de geschiedenis van onze natie', zei Trump. 'Erg indrukwekkend, gezien de nummer twee: George Washington'. Mag ik een teiltje. Het verhaal staat stijf van de leugens, lees het maar na. Het enige dat hij over de kniebuiging van Zelensky zei, was dat hij het een belangrijke brief vond waar hij waardering voor had. Hij zdei niet dat hij het grondstoffenakkoord nu wel zal ondertekenen en we moeten dus nog zien wat ervan komt. Veel van de beoogde kritieke grondstoffen zitten namelijk in de bodem van door de Russen bezet gebied in de Donbas. Volgens The New York Times is dit deel naar schatting goed voor 66 procent van de inkomsten. Het is eveneens niet duidelijk of de hulp aan Oekraïne na de knieval van Zelensky weer hervat wordt.

     Intussen blijven de Russische eisen voor vrede in Oekraïne sinds de grootschalige invasie in 2022 onveranderd, schrijft Geert Groot Koerkamp in De Volkskrant. 'Ze komen erop neer dat Oekraïne zich overgeeft. Met grote voldoening ziet het Kremlin hoe Trump die punten overneemt, én hoe Europa en de VS daardoor uit elkaar drijven'. Het betekent dus dat Rusland vast zal bijven houden aan de eisen die het sinds eind 2021 heeft geformuleerd (eerst in een ultimatum aan het Westen en vervolgens als rechtvaardiging voor de inval in Oekraïne in februari 2022): demilitarisering en ‘denazificatie’ van Oekraïne en terugbrengen van de militaire infrastructuur van de NAVO tot de situatie van de jaren negentig. Het toont onmiskenbaar de imperiale ambities van het Kremlin, want het betekent dat niet alleen de Baltische staten eruit moeten, maar alle voormalige Sovjet-satellietstaten zoals Polen en Roemenië. Daar kan Europa onmogelijk mee instemmen.

     Maar zeker is dat niet, denkt Arnout Brouwers vandaag somber, eveneens in De Volkskrant. We kunnen niet meer rekenen op de Amerikaanse veiligheidgaranties. Hij spreekt van een historische strategische ommekeer op ons continent. 'Rusland krijgt van de VS de facto ruimte voor expansie en een invloedssfeer terwijl Europa grotendeels zichzelf moet zien te verdedigen. Waarom zou Europa bijdragen aan zijn eigen ondergang door mee te werken aan een trumpiaanse, pro-Russische ‘vrede’ in Oekraïne? Het antwoord ligt in decennia van angst, luiheid en gewenning – condities die een leven na de Amerikaanse veiligheidsgarantie moeilijk voorstelbaar maken'. Vanwege de onbetrouwbaar gebleken veiligheidsgarantie durft Europa niet op te staan tegen de VS. De EU-landen denken in overgrote meerderheid: 'Gooi af en toe een land voor de wolven, en je kunt je eigen illusie van veiligheid nog wat langer koesteren'.

Een zeer zonnige dag. De temperatuur loopt weer iets hoger op dan gisteren; het werd 15,5 graden. Lentegevoel, maar vrolijk voel ik me niet, er staat teveel op het spel. We doen samen boodschappen bij de AH op Oost en belonen onszelf toch maar met een latte macchiato in de zon op het terrasje tegenover de supermarkt. 's Middags maak ik de lijst met inzendingen en NAW/email-gegevens af voor 'Poëzie in de sluis 2025'. Het zijn er uiteindelijk 83. De helft heeft zijn inzending in een apart bestand verstuurd; ieder keer moet je dat openen. Ik kan even geen kwatrijn meer zien. Steeds die angst dat je het bestand opeens verliest door het aanslaan van een verkeerde toets. Gelukkig gebeurt dat niet. Morgen de lijst anonimiseren voor de andere bestuursleden. Die moeten alles lezen en waarderen voor de vergadering van volgende week vrijdag. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 06-03-2025

Inzake klimaatopwarming span ik me in om dichtbij de feiten te blijven en alarmisme te vermijden. Daarom is het mooi als wetenschappers op basis van waarnemingen en modellen met concrete voorspellingen komen, vooral op de korte termijn. Als ze uitkomen, bevestigen ze de theorie, komen ze niet uit, dan zetten ze de theorie op losse schroeven. Daar heb je wat aan. Een belangrijke voorspelling is de versnelling die de opwarming de laatste jaren lijkt te ondergaan. Ik schreef er bij herhaling over. Nu komt de website Arctic News met een nieuwe berekening van de trendlijn op grond van de laatste waarnemingen in de Stille Oceaan. Daar is de nieuwe La Niña ineens alweer aan het inzakken en lijkt meteen te worden opgevolgd door een nieuwe El Niño. Zeer ongewoon. Ik schreef er hier over. De doorwerking ervan levert in de prognose een sterke stijging (rode lijn) op van de trendlijn van opwarming ver boven lineair (zwarte lijn), zie hierboven, waarbij we eind van dit jaar een opwarming van bijna 3,0 graden Celsius boven het begin van de vorige eeuw zouden bereiken. Dat is extreem. Alarmisme? Het zal lopende dit jaar dan wel blijken.

Trump liet gisteren Zelensky bungelen na diens knieval, door ook de Amerikaanse inlichtingenstroom voor Kyiv te staken. Een aanzienlijke verzwakking; het maakt Oekraïne deels blind voor de locaties en de bewegingen van de Russische vijand. Amerikaanse 'military intelligence is absoluut cruciaal', zegt hoogleraar oorlogstudies Frans Osinga. Europese inlichtingen kunnen dat maar deels opvangen. Vandaag is in Brussel de EU-top onder meer over de 800 miljard die Von der Leyen wil vrijmaken voor militaire steun aan Oekraïne en de versterking van de Europese defensie. 'De EU, het vredesproject bij uitstek, wordt ook een defensie-unie, dankzij Trump', schrijft Marc Peeperkorn vanmorgen in De Volkskrant. Zelensky is ook aanwezig.

     Ons eigen domrechtse kabinet was gisteravond verdeeld over miljardensteun aan Oekraïne. PVV en BBB stemmen vandaag tegen een motie van de VVD om zich achter het kabinet te scharen en Oekraïne volgend jaar met 3,5 miljard euro te steunen. Dat wordt vandaag in Brussel weer pijnlijk voor Schoof.

Een uitbundig zonnige dag. Bijna 17 graden in de middag. De werf belt. De kastjeswand aan stuurboord heeft een nieuwe achterwand. Ze zetten onze Dulce maandag in de loods tegen de vide aan. Dinsdag en woensdag kunnen we al onze spullen aan boord sjouwen en inruimen. Mooi zo, het tempo zit erin, het is al gauw 17 april. Dan gaan we te water en zetten ze de mast en de wanten erop. De schoonspuiters van de haven werken vandaag rond ons huis en spetteren de ramen onder, maar aan het eind spuiten ze ze weer schoon. Ik anonimiseer de lijst met inzendingen voor 'Poëzie in de sluis 2025' en stuur ze door aan mijn mede-bestuursleden. Dan hebben ze in het weekeinde tijd om hun oordeel te geven. Morgen over een week kiezen we de winnaar of winnares. Naar het begin van dit kwartaal

Met mijn moeder en jongere broer Wiebe (r), naar schatting in 1997.

Vrijdag 07-03-2025

Vandaag zou ze 105 zijn geworden, mijn moeder; ze werd 81 en overleed diep vasculair dement in augustus 2001 in het verpleeghuis Lingesteyn in Leerdam, in tegenwoordigheid van mijn broer en ik en haar jongste zuster met echtgenoot. Ze weigerde twee weken om te eten. Ik zal nooit vergeten hoe ze zich tenslotte nog eenmaal oprichtte en ons indringend aankeek, alsof ze zich onze gezichten goed wilde inprenten om ze mee te nemen naar gene zijde. Toen viel ze terug in bed en stierf.

     Op de foto hierboven staat ze met haar beide zoons. Tom en Wiebe. Ik schat dat ze toen 77 was; net zo oud als ik nu ben. Ik weet niet meer bij welke gelegenheid dat was, misschien wel op haar verjaardag. Ze was een sterke en toegewijde vrouw, die moeite had om haar kinderen los te laten. Dat leidde wel eens tot verwijdering, vooral in mijn linkse studentenjaren, maar ik ben blij dat het nooit lang duurde. Ik ben ook blij dat ik haar regelmatig opzocht in het huis in Breda, waar ze 40 jaar lang woonde, en later in haar verzorgingshuis. Voor het grootste deel van die tijd was ze weduwe. Mijn vader verongelukte in 1965, toen hij 44 jaar was. Vlak na de oorlog waren ze getrouwd en die 20 jaar samen waren de gelukkigste in haar leven. Natuurlijk was ze vaak eenzaam, maar ze pakte aan en deed veel vrijwiligerswerk, zoals in het bestuur van de gymnastiekclub en de padvinderij en ze bezocht bejaarden in de stad.

     Op deze foto is ze dus even oud als ik nu ben en ik betrap me erop dat ik de laatste jaren veel aan haar denk. Ik geloof dat Wiebe dat ook doet. Aan moederlijke liefde heeft het ons nooit ontbroken. In mijn romancyclus heeft ze een prominente rol. Vanavond zal ik het glas op haar heffen.

Op de Europese top in Brussel over Oekraïne en de versterking van de defensie van de Unie kon premier Schoof gisteren een bedrag van 3,5 miljard voor steun aan Kyiv toezeggen, maar vanmorgen zeiden de ministers Agema (PVV) en Keijzer (BBB) onaangenaam verrast dat ze daar helemaal niets van wisten. 'Die toezegging kwam voor ons uit de lucht vallen', zei Agema voor het begin van de ministerraad. 'We gaan hier een stevig gesprek over hebben met elkaar'. Beide ministers vinden dat de financiële steun aan Oekraïne onderdeel moet zijn van de onderhandelingen rond de Voorjaarsnota. Daarin wordt de begroting opnieuw bekeken. Even later kwam minister Heijnen van Financiën (VVD) bij het Catshuis aan. Hij vond dat van een verrassing geen sprake kon zijn. 'Het staat gewoon in het hoofdlijnenakkoord dat we de hulp aan Oekraïne onverminderd voortzetten'. Tja, PVV en BBB stemden donderdag in de Kamer tegen extra geld voor Oekraïne, omdat ze eerst geld willen zien om Nederlanders meer koopkracht te geven. De VVD stemde toen, samen met NSC en bijna de gehele oppositie donderdag vóór de extra miljarden. De coalitie is dus verdeeld en het zal vandaag flink gestormd hebben in het Catshuis. Dat horen we vanavond wel in de journaals en de talkshows.

Vandaag is het weer iets warmer dan de vorige dagen: het is meer dan 17 graden in de loop van de middag. In De Bilt wordt weer een dagrecord gebroken. Bij 17,8 graden Celsius is het de warmste 7e maart sinds 1901 en de tweede warmste dag van dit jaar. Ik ga naar de sportschool en de garage. Het autootje vertoont een gele waarschuwing op het dashboard. Ik zoek het op in het instructieboekje: het is emissieregeling die een storing heeft. Bij de garage voeren ze een code in die maakt dat we voorlopig door kunnen rijden. Ondertussen loop ik verlekkerd langs de 2e-handsauto's in de showroom. Allemaal benzineauto's, maar wel mooie. Ach wat een onzin, die hebben we helemaal nog niet nodig. Met 120k op de teller kan ons wagentje nog prima mee. Maandag over een week zullen ze het euvel verhelpen. Naar het begin van dit kwartaal

Een praalwagen tijdens het afgelopen carnaval in Düsseldorf.

Zaterdag 08-03-2025

In zijn wekelijkse (email)nieuwsbrief Machtige Tijden noemt Tom-Jan Meeus vandaag de situatie van onze inlichtingendiensten 'ongemakkelijk, zo niet onheilspellend: het vertrouwen van Europese diensten in de Amerikanen is geschaad maar ze kunnen niet zonder ze'. Begrijpelijk nu de VS onder Trump steeds duidelijker lijken te wisselen van bondgenoot. Van de NAVO naar Poetin. Ga maar na: het Pentagon stopte alle offensieve cyberoperaties tegen Rusland op last van Trump, beëindigde alle militaire steun aan Kyiv en sneed Oekraïne af van alle vitale inlichtingen voor de oorlogvoering tegen de Russen. Ook Maxar Technologies, dat satellietbeelden aan Oekraïne levert, meldt dat het daarmee gestopt is. Die beelden zijn cruciaal voor de oorlogsvoering. Volgens experts kan dit al op de korte termijn desastreuze gevolgen hebben voor de Oekraïense strijd. Verder spraken medewerkers van Het Witte Huis met figuren uit de Oekraïense oppositie (Joelia Timosjenko en Pjotr Porosjenko, de vorige president) en moet Oekraïne zijn bodemschatten afstaan zonder enige veiligheidsgarantie.

     Kunnen onze eigen inlichtingendiensten de Amerikanen nog vertrouwen? Ze halen alleen maar bondgenoten onderuit met verhoging van de importtarieven zoals Canada, lid van de 'Five Eyes', de vijf diensten - met Australië, Nieuw-Zeeland, het VK en de VS - die intensief samenwerken en hun informatie uitwisselen. De VS vormen de ruggengraat van de westerse inlichtingenwereld. Het is waarschijnlijk dat diensten de uitwisseling van gegevens met de VS gaan beperken. Dan groeit de kans op vergissingen en foute inschattingen. 'Zo brengt Trump ook dit fundament onder de westerse samenwerking – de VS als informatiebron voor militairen, diplomaten en regeringsleiders – aan het wankelen. (....) Zo moet ook de inlichtingenwereld machteloos toezien hoe oude kennis en verse feiten een ongemakkelijke blik op de nieuwe wereldorde bieden. De somberste waarnemers vrezen het voorspel van oorlog'.

     Ondertussen blijven de Russen aanvallen. Bij nachtelijke drone- en raketaanvallen in de Oost-Oekraïense provincies Donetsk en Charkiv werden volgens lokale autoriteiten in totaal zeker veertien mensen gedood. Tientallen mensen raakten gewond. In het nieuws is vandaag dat Trump zelf meldt te overwegen om zware sancties tegen Rusland in te stellen. Dat is in deze context opmerkelijk en stemt niet overeen met het bovenstaande. Het zou gaan om maatregelen tegen Russische banken en sancties als invoerheffingen. Details van de plannen deelde hij echter niet. De sancties zouden pas weer verdwijnen als de Russen een vredesakkoord met Oekraïne hebben gesloten.

     Volgens Thomas Rueb moeten we Trump niet voor naïef verslijten. Hij richt de wereld opnieuw in en daarin is weinig plek voor Europa, een statenbond van democratische landen. Hij noemde de EU 'een verschrikking'. 'Trump bouwt aan een wereld waarin kracht regeert. Waarin de sterksten zich ontworstelen aan de internationale orde, en het volgens hem verstikkende web van regels, plichten en beperkingen'. Inderdaad, nooit maakte Trump een geheim van zijn affiniteit voor autocraten.

     Maar door zijn grilligheid kleuren in de afgelopen week de beurzen overal dieprood. Dat geldt ook voor de prijzen van grondstoffen en landbouwproducten. Het consumentenvertrouwen daalt in de VS. De economische groei in het eerste kwartaal van dit jaar maakt een enorme duikvlucht, terwijl de rentes beginnen te stijgen. Sommige economen in de VS vrezen al een door de importheffingen veroorzaakte recessie.

Frank Hendrickx signaleert in De Volkskrant dat zowel rechts als extreemrechts in Europa steeds meer afstand van Trump nemen. 'Alternative für Deutschland (AfD) stagneerde vanaf het moment dat team-Trump zich achter de partij schaarde. In het Verenigd Koninkrijk zit Nigel Farage, de leider van Reform UK, in de verdediging vanwege zijn langjarige band met Trump. In Frankrijk nam Marine Le Pen deze week afstand van de Amerikaanse president vanwege de ‘brutaliteit’ om zonder enige waarschuwing de hulp voor Oekraïne te staken'. Het geldt ook voor Wilders, die de laatste weken opvallend stil blijft over de Amerikaanse president, die eerder door hem op handen werd gedragen. Zijn partij is verdeeld over Trump. 'Het is niet uitgesloten dat de PVV-leider nog meer terrein moet prijsgeven. Een meerderheid in de Tweede Kamer is voor snelle en ingrijpende maatregelen om de defensie van Oekraïne en Europa op orde te krijgen. De PVV is zo het initiatief verloren'. Inderdaad, een val van zijn kabinet levert Wilders niet persé een verkiezingsoverwinning meer op.

Een fraaie zonsopgang vanmorgen. Er zijn wat meer wolken. In een weiland in Ravenstein werd gisteren het eerste kievitsei gevonden. Joop, de penningmeester van Gorcumse Poëzieroute, mailt goed nieuws: ondanks alle bezuinigingen bij de gemeente krijgen we in 2025 toch de jaarlijkse subsidie van 1000 euro voor het onderhoud aan de route. De Stad Gorinchem publiceert het bericht over zaterdagmiddag 22 maart a.s. als de in Gorcum geboren dichteres Tjitske Buwalda in boekhandel De Mandarijn haar nieuwe bundel 'De Mens in Beeld' (Bookmundo, 2024) presenteren zal. Ik zal haar dan interviewen.

     Ik loop naar de Gamma voor een nieuwe TL-buis boven het aanrecht in de keuken. Laatst ook gedaan. Terug thuis draai ik hem in het armatuur. Hij gaat alsmaar knipperen. Met de lamp terug naar de Gamma. Daar sta ik voor paal: ik moet eerst de oude starter eruit halen en vervangen door de nieuwe, die aan de buis zit, zegt de dame aan de retourbalie. Stom, een paar maanden terug deed ik het immers ook zo. Het kortetermijngeheugen gaat achteruit. De nieuwe starter valt echter uit elkaar bij het inschroeven, het is wrak dingetje. Ik weet hem weer in elkaar te frutselen, maar nu gaat hij niet in het armatuur. Ik haal het armatuur uit elkaar en krijg het plastic busje los, waar de starter in moet. Dat lukt en hij zit stevig. Alles weer in elkaar en zie: de TL-buis brandt. Bewondering van Anna.

     Ook vandaag gaat er een warmterecord aan. De warmste 8e maart sinds 1901 met 16,5 graden om 11:20 uur. Het oude record was 16 graden in 2014. Elders in den lande wordt het warmer; bij ons wordt het 17,3 graden. In het Gelderse Delen wordt het zelfs 20 graden. Dat gebeurde nooit eerder in ons land sinds 1901. Gemiddeld wordt de 20 graden pas na 4 april bereikt. Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 09-03-2025

Aan de reeks lentedagen komt deze zondag nog geen einde. Eergisteren werd het eerste kievitsei gevonden in het Brabantse Ravenstein. Als je die datums vanaf 1890 in een grafiek zet, krijg je - hoe verbazend - een dalende lijn. De 10-jaars trendlijn is nog duidelijker. Gemiddeld tien dagen eerder dan het gemiddeld in 1950 was. Voortgaande opwarming. De vroegste vinddatum was 28 februari in 2019, de hoogste was 31 maart in 1969.

Het opwarmend klimaat houdt weer flink huis in de wereld. Aan de Australische oostkust bracht de landfall van orkaan Alfred extreme regens en uitgebreide overstromingen, waarbij een dode viel. Op sommige plaatsen viel meer dan een meter regen. In de Argentijnse havenstad Bahia Blanca vielen tenminste tien doden door overstromingen na hevige regenval. In de stad, 600 kilometer ten zuidwesten van hoofdstad Buenos Aires, regende het vrijdag acht uur lang non-stop. De schade is enorm. In één dag viel ruim 400 millimeter regen. Normaal gesproken valt er tussen de 600 - 650 millimeter regen per jaar in de stad.

Al dagen zijn er veel gevechten aan de kust van Syrië, waar veel Alawieten wonen. We kennen die regio, we lagen in september 2010 met onze Dulce is de havenstad Latakia. Op de beelden zien we bekende plaatsen. Er wordt gevochten in Latakia, in de marinehaven Tartous, waar een Russische militaire basis is, en in Qardaha, de geboorteplaats van Assad. De Alawieten zijn een sjiïtische bevolkingsgroep waar ook de gevluchte dictator toe behoorde. Afgelopen donderdag voerden ze een grootschalige aanval uit op ordetroepen van interim-president Ahmad al-Sharaa, wiens soennitische HTS-coalitie Assad verjoeg. De tegenreactie was meedogenloos. In enkele dagen tijd zouden er meer dan duizend doden zijn gevallen. Er gaan berichten rond over tientallen standrechtelijke executies van burgers en militanten en dat er hele families werden uitgemoord. De toestand lijkt uit de hand te lopen. Duizenden vluchten naar het noorden van Libanon.

     De opstandelingen noemen zich de Militaire Raad voor de Bevrijding van Syrië (MRBS). Ze worden aangevoerd door Gaith Dalah, een voormalige generaal van Assad, die onder meer betrokken was bij de moorddadige aanval met gifgas in de stad Goutha in 2014. Iedereen houdt zijn hart vast. Bij het aantreden eind januari van Ahmed al-Sharaa als interim-president werd gehoopt dat hij de vele bevolkingsgroepen van Syrië kon verenigen, al waren er ook zorgen wat dat zou betekenen voor minderheden in het land, zoals Koerden, druzen, christenen en sjiieten. We denken aan Nourairi, de chauffeur die ons destijds door heel Syrië reed. Hij woont in Latakia en is een Armeense christen. Ik onderhield een schaars contact met hem. Nu lijkt de enorme haat tussen de religieuze groepen opnieuw op te laaien.

Een prachtige zondag lokt iedereen naar buiten. Records worden niet gebroken, het wordt 15,8 graden. We gaan naar Nikita & Denzel voor de verjaardag van Anna's oudste achterkleinkind Zaila. Die is nu 3. We zitten lekker in de zon achter hun huis. Naar het begin van dit kwartaal

Een proteasoom is een ingewikkelde eiwitstructuur, die je aantreft in de meeste levende cellen. (beeld: Wikipedia)

Maandag 10-03-2025

Goed nieuws is meer dan welkom in donkere tijden. Al decennia worstelen we met toenemende resistentie van bacteriën tegen antibiotica. Dat komt vooral door de uitbundige toepassing ervan in veel landen. Dat gaat zover dat medici het gevoel krijgen dat ze op afzienbare termijn met de rug tegen de muur zullen staan. Israëlische wetenschappers ontdekken nu een mogelijke oplossing: het proteasoom. Dat is een van de vele organellen in levende cellen, een ingewikkeld eiwitcomplex waarvan we sinds eind jaren 70, begin jaren 80 weten wat het doet: afbreken van overbodige of beschadigde eiwitten in hun samenstellende aminozuren, die dan weer beschikbaar zijn om er andere eiwitten van te maken. Recycling, zogezegd.

     Maar de Israëli's vonden uit dat het proteasoom nóg een andere functie heeft. Het is in staat om indringers van hun cel te ontdekken, met name infecterende bacteriën. Ze 'lezen' de molecuulstructuur van de bacteriewanden uit en bouwen vervolgens eiwitten in hun omgeving om tot antibiotica, die de indringers aanvallen en onschadelijk maken. Omdat het gaat om lichaamseigen eiwitten zijn het de facto 'natuurlijke antibiotica', die ook nog specifiek gericht zijn tegen de infecterende bacteriën. De Israëlische onderzoekers lieten zien dat cellen veel gemakkelijker worden geïnfecteerd door bacteriën als Salmonella wanneer het proteasoom wordt uitgeschakeld. Dat bewijst dat het proteasoom cellen beschermt tegen infectie. Vroege experimenten bij muizen met bijvoorbeeld een longontsteking toonden aan dat antibiotica van het proteasoom dezelfde resultaten laten zien als bestaande antibiotica die bacteriële infecties tegengaan. Nu gaat men proberen om in vivo volledig nieuwe antibioticalijnen te ontwikkelen met het proteasoom. Zeer veelbelovend!

Door de inlichtingenstop van Trump staat Oekraïne zwaar onder druk, met name in de bezette Russische regio Koersk heeft nadelige gevolgen. Hij heeft Zelensky in de tang. Koersk is de troefkaart van de Oekraïense president. Het afgelopen weekend zijn daar meerdere Russische aanvallen gemeld. De vrees is dat het de Russen zal lukken om duizenden en mogelijk enkele tienduizenden Oekraïners te omsingelen. Oekraïne zou nog maar een kwart van het veroverde gebied in handen hebben. Zelensky vliegt vandaag naar de Saoedische hoofdstad Riyad om te praten met kroonprins Mohammed bin-Salman, die zich opwerpt als bemiddelaar. De Amerikaanse buitenlandminister Rubio is tegelijkertijd in de havenstad Jeddah om te overleggen met zijn Oekraïense collega Sybiha. Trump zou gezegd hebben dat Oekraïne 'bijna' weer inlichtingen krijgt.

     De VS spraken een veto uit tegen een voorstel van de G-7 om een taakgroep op te richten die de Russische schaduwvloot moet bestrijden. Dat meldde nieuwsorganisatie Bloomberg afgelopen zaterdag. Met de aftandse olietankers omzeilt Rusland de westerse sancties en saboteert pijpleidingen en communicatieverbindingen van NAVO-landen.

     Gisteren zei defensiehoogleraar Frans Osinga bij WNL Vandaag dat Trump steeds verder opschuift naar het Kremlin. 'We hebben nog steeds niet gezien dat Trump pressie uitoefent op Rusland. Hij dwingt Zelenski om te capituleren. Het is immoreel. Het is verraad'. Hij sprak van 'maffiapraktijken'.

In Roemenië heeft de kiescommissie de ultrarechtse, Russisch-gezinde kandidaat Georgescu uitgesloten van deelname aan de uitgestelde presidentsverkiezingen in mei. Een presidentskandidaat moet de grondwet en de democratie verdedigen en daar voldoet Georgescu volgens de commissie niet aan. Ook heeft hij de kieswet overtreden, stelt de commissie, want bij de afgelaste eerdere ronde werd hij gesteund door een enorm trollenleger van Russische oorsprong. Toen annuleerde het Grondwettelijk Hof de tweede ronde en verklaarde de verkiezingen ongeldig. Zijn aanhangers reageerden vandaag met gewelddadige demonstraties in Boekarest. Vorige week arresteerde de politie zes mensen die worden verdacht van het beramen van een staatsgreep. Zij zouden contact hebben met het Kremlin en met Georgescu. Het is volkomen terecht dat democratieën zich met onorthodoxe maatregelen verdedigen tegen overname door regelrechte fascisten. Volgens De Volkskrant 'gooien de Amerikanen sinds kort olie op het vuur. Tech-oligarch Elon Musk laat zich regelmatig uit over de Roemeense politiek; het uitsluiten van Georgescu noemde hij "gestoord".' Andere neofascisten maken zich op om de plaats van Georgescu over te nemen in de komende verkiezingen. Het worden gevaarlijke maanden in het land.

Vandaag zou de laatste zonnige lentedag worden. We gaan naar de sportschool en AH op Oost. Ik verstuur agenda en stukken voor de bestuursvergadering a.s. vrijdag van de Poëzieroute. De 85 ingestuurde kwatrijnen voor 'Poëzie in de Sluis 2025' had ik voor het weekeinde al verzonden. Het wordt ruim 16 graden. Morgen naar de werf om de boot in te ruimen. Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 11-03-2025

Het is vanmorgen grijs en een stuk kouder dan de vorige dagen. Rond 10 uur, na de files, gaan we naar de werf. Op de A15 waarschuwt een bord bij Hendrik Ido Ambacht dat de A29 bij het het Hellegatsplein dicht zit wegens een ongeval. We veranderen van koers en nemen de A16 naar het zuiden en bij Dordrecht de Kiltunnel, de Hoekse Waard in. Tegen kwart over elf zijn we in Numansdorp. De werf zette gisteren Dulce al in de loods met de achterkant tegen de vide. Daar liggen onze spullen. Verderop ligt een zusterschip, dat ook kampt met een wiebelende kiel. Net als wij in 2006/2007. Toen viel het nog onder de garantie van de jachtenbouwer Jeanneau, die de boot voor vijf weken naar Frankrijk haalde. Het zusterschip is van dezelfde lichting, en twee decennia lang hebben die mensen risico gelopen. Volgens Wolter-Jan waren er in totaal 806 Sun Odyssey's 43 DS die het euvel allemaal hadden. Je kunt erover lezen in de jaargangen 2006 en 2007 van dit blog (linkerkolom onderaan).

We leggen de boot aan de walstroom en zetten alle lampen aan. Sommige zijn stuk; komt nog wel. We beginnen met de matrassen van het kleine hutje, zodat we veel zaken erop kunnen plaatsen: de loopplank, het neustrapje en de grote windvaan van de windvaanstuurinrichting. Daarna de grote slaaphutten voor en achter: lattenbodems en matrassen. Dat schept orde. Op de vide staat een grote kist met zaken als badkamer- en keukenspullen, die Anna inruimt, terwijl ik de twee grote ankers en het reddingvlot met hulp van Maarten opberg in de grote bakskist bij het zwemplatform. Na de lunch komen zitkussens voor de kajuitbanken en die in de achterhut. De CD's en andere zaken als de broodrooster in de gerepareerde kastjesrij aan stuurboord. Het is een genoegen om te zien hoe het schip steeds meer bewoonbaar wordt. Op een lijst noteer ik resterende klusjes waar we tegenaan lopen, zoals het servicen van de ankerlier en de boegschroeven en wat andere vergeten zaken. Het is kwart voor drie als we afnokken. Net voor de files zijn we terug in Gorcum. We zijn over de helft; morgen de rest.

De rechtse meerderheid in de Tweede Kamer neemt een motie aan  met 73 tegen 71 stemmen tegen de inzet van Europese leningen bij 'Rearm Europe', de defensieplanen van de EU-commissie nu we niet meer kunnen rekenen op de steun van de Amerikanen. Ons land schaart zich nu als enige aan de zijde van Orbáns Hongarije. Premier Schoof, die vorige week instemde met de uitwerking van deze plannen, is hierdoor opnieuw in grote verlegenheid gebracht. De drie regeringsfracties PVV, BBB en NSC stemden dinsdag vóór de motie van Eerdmans net als SP, SGP en FvD, de VVD met de rest van de oppositie tegen. Daar ben je klaar mee als kabinet. ‘Drie van de vier coalitiepartijen hebben de premier onder de bus gegooid’, concludeert Frans Timmermans. Wat moet Schoof nu deze week in Brussel zeggen? Hem resten een afgang of een aftreden. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 12-03-2025

Wat een politiek geklungel van Pieter Omtzigt gisteravond in Bar Laat. Hij met zijn fractie tegen 'Rearm Europe' omdat er eurobonds in zouden zitten. Het zijn overigens sterk afgezwakte eurobonds. Met een stemverklaring achteraf wilde hij uitleggen dat hij niet tegen de versterking van de Europese defensie is, maar terecht zeiden commentator Stefan de Vries en CDA'er Derk Boswijk dat die stemverklaring irrelevant was. Het gaat om 'de afdronk', wat wil zeggen dat Nederland nu tegen het hele Europese plan moet stemmen (samen met Orbán). Dus tegen een veiliger Europa. Omtzigt had natuurlijk tegen de motie van Eerdmans moeten stemmen, met achteraf in zijn stemverklaring dat hij wél tegen eurobonds was. Dan was ons land een afgang in Brussel bespaard. De staart moet niet met de hond gaan kwispelen, zeiden we vroeger.

Oekraïne ging onder druk gisteren in Saoedie-Arabië akkoord met een volledige wapenstistand voor dertig dagen. Zonder veiligheidsgaranties. Dat is een concessie van Zelensky en niet de enige. Hij was voor een gedeeltelijk staakt-het-vuren, alleen in de lucht en op zee, omdat de Russen bij een volledig stoppen van de strijd de kans krijgen tot hergroeperen en versterking. Bovendien moet hij het grondstoffenakkoord tekenen. In elk geval krijgt hij nu weer wapens en inlichtingen van de VS. De bal lijkt nu bij Poetin te liggen, zeggen de Amerikanen, Europa en veel commentatoren. Dat is maar de vraag. Zijn troepen winnen terrein in zowel de Donbas als in de regio Koersk. Poetin kan bovendien gemakkelijk voorwaarden stellen aan een bestand die voor Zelensky niet aanvaardbaar zijn, zoals territoriale concessies. Dan ligt de bal weer bij hem. De Amerikaanse Midden-Oostengezant Steve Witkoff reist deze week naar Moskou. We zullen zien.

Vandaag is het onstuimig weer. Zon, wolken en felle buien. Nog voor tienen rijden we naar de werf in Numansdorp. Geen files; op woensdagen schijnt het minder druk op de wegen te zijn. Onderweg een hagelbui. Eenmaal aan boord zien we dat de kartonnen bescherming van de vloeren weggehaald is en ook het blad van de kajuittafel. In de verfloods is Wolter-Jan begonnen het blad in de lak te zetten (foto hier). Vandaag maakt Anna de zalingen schoon (foto hierboven), want morgen gaan ze mast en wanten op de boot plaatsen. Als hij weer de loods uit is, natuurlijk. Ons schip kan ook eerder tewater dan 17 april. Dat horen we nog. Anna maakt de kasten in de kombuis schoon en ruimt ze in. Spullen die tijdelijk in de bakskisten zaten, gaan weer naar binnen. Daarna ruimen we de bakskisten weer in met de laatste spullen op de vide. Daardoor weten we weer wat er allemaal in zit. Opmerkelijk, ze zijn minder vol dan vroeger. Om kwart voor twee op de terugweg. Er is meer zon. Half drie thuis. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 13-03-2025

Hierboven de laatste grafiek van de complete broeikasgasuitstoot per jaar door Nederland van 1990 tot en met 2024, uitgedrukt in megaton-equivalenten CO2. Je ziet het met wat hobbels dalen van 227 Mte in 1990 via 165 Mte in 2020 tot 144 Mte in 2024. Rechts ervan zie je de doelstellingen van onze regeringen in 2017 en 2022. Zo op het oog lijkt het eigenlijk niet zo slecht. Ga zo door zou je zeggen, maar van de week bleek in het debat met klimaatminister Hermans (VVD) dat het niet gaat lukken. 'Alleen minster Hermans gelooft er nog in', schreef Jeroen Kraan gisteren op Nu.nl. In april zal ze met een pakket maatregelen komen waarmee we de doelstellingen toch moeten halen. Ook hier is de coalitie verdeeld - waar niet? - en door de Trump en Oekraïne raakt het klimaat uit de aandacht. Eerst moeten een paar enstige klimaatrampen de zaak weer op de politieke agenda zetten. 

In Amerika is het nog veel erger. Volgens de media is er sprake van een aardverschuiving in klimaat- en milieubeleid. Het Amerikaanse milieuagentschap EPA gaat tientallen impactvolle milieu- en klimaatmaatregelen terugdraaien. Het is onder meer de bedoeling om niet langer klimaatneutrale kolencentrales na te streven. Ook maatregelen tegen luchtvervuiling en waterverontreiniging worden versoepeld. De topman van de organisatie Lee Zeldin, door Trump aangesteld, zegt in een opiniestuk in The Wall Street Journal: 'We drijven een dolk door het hart van de klimaatveranderingsreligie en we luiden Amerika's Gouden Eeuw in.' Ach, luister: His Masters Voice.

Van de week overleed de Russische componiste Sofia Goebaidoelina. De belangrijkste Russische componist sinds Dmitri Sjostakovitsj, schrijft Roland de Beer in De Volkskrant. 'Muziek en God zijn hetzelfde' was haar motto. Sjostakovitsj, die zelf de nodige problemen had met het Sovjet-regine, adviseerde haar bij haar afstuderen in 1959 aan het conservatorium van Moskou 'om vooral verder te gaan op de verkeerde weg'. Dat deed ze, geïnspireerd door zowel westerse atonale muziek als de toonwereld van de Russisch-orthodoxe kerk. Ik heb wat CD's van haar in de kast staan, onder andere het vioolconcert 'Offertorium' dat ze in 1980 - 1986 voor Gidon Kremer schreef, en de symfonie in 12 delen 'Stimmen... Verstummen' uit 1986. Moeilijke werken, stukken met geweld én stilte, niet gemakkelijk toegankelijk maar toch voelde je bij het luisteren dat hier iets belangrijks gezegd werd, hoewel je het niet onder woorden kon brengen. In 1992, na de val van de Sovjet-Unie, vertrok ze uit Rusland en leidde daarna een kluizenaarsbestaan in een dorpje bij de Elbe in het noorden van Duitsland. Ook toen bleef ze componeren, onder meer nog twee concerten voor viool, een voor altviool en een ander voor dwarsfluit. Die ken ik niet. Ik moet ze toch eens opzoeken en beluisteren. Ze werd dankzij Reinbert de Leeuw en het Asko/Schónberg-ensemble veel in Nederland uitgevoerd. Goebaidoelina werd 93 jaar.

In Den Haag is sinds vanmorgen 10 uur op het ministerie van Algemene Zaken het overleg gaande van premier Schoof met de vier coalitiepartijen, naar aanleiding van de motie over de Europese steun aan Oekraïne. Daarin werd de premier teruggefloten door een kamermeerderheid, inclusief PVV, BBB en NSC. Volgens NRC heeft de premier gesteld dat hij de motie niet wil uitvoeren. Dat hoopte ik al. Het overleg is nu gepauzeerd maar gaat eind van de middag verder. Een serieuze zaak die hopelijk het kabinet van domrechts eindelijk doet vallen. 'Dick Schoof staat nu voor de keuze of hij een probleem in Europa wil of in de coalitie', schrijft NRC.

Het is vandaag overwegend droog. Sportschool, supermarkt, auto bijtanken. Bij de VVV in het oude stadhuis op de Markt zijn de routeboekjes van de Poëzieroute op; ik breng er snel weer tien heen. Het toeristenseizoen begint. Nu - het is 16:00 uur - ga ik ruim 80 inzendingen voor 'Poëzie in de Sluis 2015' doornemen en beoordelen. Morgenmiddag is de beslissende vergadering van het bestuur van de route. Naar het begin van dit kwartaal

Spiraalvormige sterrenstelsels in opnames van de JWST, die t.o.v de Melkweg in dezelfde richting roteren (rood) en in tegenovergestelde richting (blauw). Van de blauwe zijn er veel meer. (image: OUP)

Vrijdag 14-03-2025

Steeds weer leveren de opnames van het verre - oude - heelal door de James Webb ruimtetelescoop verrassingen op. Nu blijkt uit onderzoek met de telescoop door Lior Shamir van Kansas State University (VS) van 263 vroege sterrenstelsels dat de overgrote meerderheid dezelfde kant op draait. Ongeveer tweederde van de sterrenstelsels draait met de klok mee, en de rest tegen de klok in. Het gaat om oude stelsels in het JADES-veld, waar ik eerder over schreef. Dat veld is op 13,4 miljard lichtjaren afstand van de aarde en bestond dus al toen de kosmos pas een paar honderd miljoen jaar oud was. Je zou verwachten dat in een willekeurig heelal het aantal sterrenstelsels dat in de ene richting draait ongeveer gelijk zou moeten zijn aan het aantal stelsels dat de andere kant op draait. Dat lijkt dus niet zo te zijn.

     'It is still not clear what causes this to happen, but there are two primary possible explanations', zegt Shamir. De eerste is dat het universum vanaf de oerknal al draaide. Draaiend ontstond, dus. Dan zijn de huidige oerknal-theorieën onvolledig, maar het is mogelijk wel in overeenstemming met de theorie dat ons heelal in feite niets anders is dan het inwendige van een oorspronkelijk zwart gat.

     Een tweede mogelijkheid is dat de waarnemingen van Webb vertekend worden door de rotatie van onze eigen Melkweg. Alles in onze nabijheid en ook de aarde zelf draait om het centrum van de Melkweg en wordt beïnvloed door het dopplereffect. Astronomen verwachten dat door dit effect licht, afkomstig van sterrenstelsels die tegengesteld draaien aan de omwenteling van het Melkwegstelsel, doorgaans wat helderder is. Hierdoor zouden volgens Shamir deze sterrenstelsels oververtegenwoordigd kunnen zijn in de Webb-waarnemingen. 'If that is indeed the case, we will need to re-calibrate our distance measurements for the deep universe'. Zo'n hercalibratie zou misschien ook andere raadsels van het vroege heelal kunnen oplossen, met name de verschillen die men waarneemt in (enerzijds) de uitdijingssnelheid van het heelal en (anderzijds) het bestaan van grote sterrenstelsels die volgens de bestaande afstandsmetingen ouder lijken dan het heelal zelf is. Het oorspronkelijke artikel staat hier. Daar komt de foto hierboven vandaan.

Uiteindelijk zei Poetin gisteravond zoals verwacht geen duidelijk ja of nee op het voorstel van Trump voor een bestand van 30 dagen in Oekraïne. Hij is 'in beginsel voor', maar er zijn voorwaarden. 'Hij kwam met een waslijst aan pinnig geformuleerde vragen' (NRC). De tijdelijke overeenkomst voor een staakt-het-vuren moet voor hem leiden tot een 'duurzame vrede' en is alleen mogelijk als 'de grondoorzaak van de crisis' in Oekraïne wordt opgelost. De grondoorzaak was voor de Russische leider steeds het blote bestaan van een zelfstandig Oekraïne, het presidentschap van Zelensky en de wens van toetreding tot de NAVO. En verder: Wie gaan het staakt-het-vuren controleren? Zullen de resterende Oekraïense troepen in de regio Koersk zich overgeven? En mogen ze dan zomaar vertrekken terwijl ze in zijn ogen grove misdaden tegen burgers begingen? Hij eist ook dat Oekraïne een bestand niet gebruikt om nieuwe eenheden te mobiliseren en te trainen. Ook vindt hij dat het land geen nieuwe wapensteun mag ontvangen zolang het staakt-het-vuren van kracht is. Je ziet dat het bestand nog niet rond is. Natuurlijk heeft Poetin nog totaal geen zin in een bestand, nu zijn troepen in Koersk en de Donbas voortgang boeken. Dus wil hij het afhouden en tijd winnen. 'Misschien moet ik maar eens met Trump bellen'.

Helaas viel het kabinet gisteren niet. Terwijl Yesilgöz in Kyiv was, verzonnen Schoof en de drie coalitiepartijen PVV, BBB en NSC in een dag lang praten een list: we noemen het niet eurobonds maar anders ('defensiebonds'?) en als de EU meer leent dan 150 miljard euro, moet Schoof eerst de Tweede Kamer om toestemming vragen. Ik geloof niet dat zijn modderfiguur er in Europa van opknapt. Vanochtend spreekt het kabinet erover. De ministers van BuZa, Financiën en Defensie denken dat het imago van Nederland er niet onder leed. (Bulderend gelach).

Vanmiddag met de veerpont naar Sleeuwijk, waar op de fraaie woonboot van Karen H. de vergadering van de Poëzieroute is. Hoofdonderwerp: de keus van de winnaar/winnares van 'Poëzie in de sluis 2025'. De meningen zijn verdeeld. Het kost tijd om eruit te komen. Uiteraard blijven de naam van winnaar en de tekst van het winnende kwatrijn nog geheim tot aan de onthulling op maandagochtend 5 mei. Op de terugweg is de zon weg en de gure noordenwind dwingt ons naar de luwte in de kajuit. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 15-03-2025

Een frisse ochtend na lichte nachtvorst. Het is nog steeds koud. Ik kan het verlangen niet weerstaan naar de werf te rijden om te zien of mast en wanten werkelijk op de boot zijn gezet. Om elf uur ben ik in Numansdorp en warempel: Dulce staat pontificaal bij de hijskraan en ze ziet er eindelijk weer uit als een zeilschip. Een geweldig gezicht! Een Vlaamssprekende bootbezitter komt bij me staan als ik foto's maak. 'Is dat uw schip?', vraagt hij. Ik knik. 'Wat een prachtige boot! Bent u er ver mee geweest? Na uw pensioen zeker?'' Als ik wat over onze reizen vertel, antwoordt hij dat hij dat later ook wil, met zijn vrouw. Een klein gevoel van afgunst. Ach, mocht ik nog eens aan het begin staan van zo'n reis. Zit er niet in, maar het is al prachtig dat we straks weer gaan varen, al is het in Zeeland en voor de Belgische kust.

     Dan beklim ik de ladder en loop naar de mast. Alles zit er weer op, zelfs de lazy jacks, en verstaging staat goed strak. Wow! Boven de achterplecht snort het windmolentje in de snijdende noordenwind. Dan haast ik me naar binnen, naar het instrumentenpaneel. De verbindingen met de antennes op de mast zijn hersteld en alles blijkt te werken: GPS, de radio, de marifoon, de Navtex, de AIS, de plotter en de radar, de set met de windmeter, dieptemeter en de rest. En ook de repeaters op de stuurstand. Wat een geruststelling, wat een genot! Dat heeft de werf goed gedaan. Geluksgevoel op de terugweg; om kwart voor één ben ik terug thuis.

Bevroren licht. De term doet me denken aan Harry Mulisch, maar bij hem is het 'zwart licht'. Ik wist dat bevroren licht bestaat, al gaat het niet om écht bevriezen van fotonen. Lichtdeeltjes in golfvorm. Materie kan in verschillende fasetoestanden bestaan: als gas, vloeistof en in vaste vorm, afhankelijk van de temperatuur. Fotonen bestaan uit pure energie en verschillen daarin van materie, maar sinds Einstein weten we dat materie en energie nauw verwant zijn en in elkaar kunnen overgaan. E = mc². Vandaag publiceren Italiaanse wetenschappers in Nature hun experimenten, waarbij ze met behulp van laserstralen erin slaagden fotonen aan materie te koppelen. Lees ook hier. Ik heb geen idee hoe de koppeling van de lichtdeeltjes aan materie eruit ziet. Men noemt het supersoliditeit, een speciale quantumstaat waarin solide materie supervloeibaar is, die al sinds de jaren 60 bekend is. Het kan vloeien zonder viscositeit te bezitten. Dat heet superfluiditeit. Maar in de jaren 80 begon men erachter te komen dat die supervloeibaarheid ook bestaat bij vaste materie in een quantumstaat. Dat is natuurlijk uiterst vreemd. De laatste jaren boekt men vooruitgang en gingen de gekoppelde fotonen zich afwisselend gedragen als deeltjes van vaste stof en vloeistof. De lichtdeeltjes namen bij de Italianen de vorm aan van een druppel zonder vloeibaar te zijn, ze bleven een vaste vorm bezitten maar konden toch door een obstakel 'vloeien'. Ongelooflijk eigenlijk, tegelijk vast en vloeibaar. De wetenschappers spreken van een enorme doorbraak in de kwantummechanica en denken dat de resultaten kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van veel onderzoeksgebieden, van biologie tot raketwetenschap.

Het wordt vandaag ondanks de uitbundige zonneschijn maar een graad of zes. Er kwam na jaren weer eens een dichtregel in mijn gedachten: 'O heelal uit niets'. Maar daar bleef het bij. Ja, nogal ver gezocht. Vanavond gaat Anna met haar drie kinderen, Barbara, Derrick en Tessa, uit eten omdat ze morgen 75 wordt. Dat moet vast heel gezellig worden. Voor mij heeft ze een lekkere pastaschotel uit de vriezer gehaald. Naar het begin van dit kwartaal

Anna in 2003 bij Loch Ness.

Zondag 16-03-2025

Vandaag wordt Anna 75 jaar. De vorige avond werd ze door haar drie kinderen mee uit eten genomen bij de The Local Club, even verderop op de Langendijk. Moet een gezellige avond geweest zijn; ze kwam pas om half twaalf thuis met heel wat verhalen. Vanmorgen is ze ingenomen met mijn cadeautjes: een sieraad en fietstassen. Fietstassen? Ja, de grote rieten mand die sinds jaar en dag voorop haar fiets zit, wordt voor haar te zwaar en maakt haar het fietsen onzeker. Dat moet niet gebeuren, dus fietstassen op de bagagedrager achter. De mand haal ik eraf. Die komt in de serre voor fruit en andere zaken die we koel willen houden.

De foto hierboven van Anna - nog steeds een mooie meid - dateert uit de zomer van 2003. (Misschien heb ik hem wel eens eerder geplaatst. In een blog van 18,5 jaar verlies je het overzicht). We maakten toen een gedenkwaardige zeilreis met zeilschrijver Henk Bezemer en zijn partner Yvonne met onze Dulce naar Schotland en voeren door het wonderschone Caledonischkanaal van Inverness naar de westkust. Het verhaal over die tocht vind je hier op de website. Het was dat jaar een bijzonder warme zomer in Schotland; iedere dag 25 graden. Wat zou ik die reis graag nog eens overdoen! De foto werd genomen bij het Loch Ness Centre in Drumnadrochit aan het wereldberoemde Loch Ness. Daar kwamen we met de boot door. Het monster hebben we niet gezien, maar het museum was erg leuk. Henk schreef er een veelgelezen artikel 'Rondje Schotland' over in het blad 'Zeilen' met mooie foto's erbij.

Vannacht weer lichte vorst en een koele maar zeer zonnige ochtend. Al vroeg ontvangt Anna de eerste felicitaties per telefoon, sociale media en WhattsApp. Dat gaat zo de hele dag door. In Valkenburg valt zelfs een iconische uitzichttoren om. Ik loop naar de Praxis om een groot stekkerblok te kopen. Voor de ingebruikstelling van onze glasvezelaansluiting zijn twee extra stopcontacten nodig. Lekkere wandeling in de zon. Later vandaag gaan de geliefde en ik samen uit eten. Niet op de fiets. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 17-03-2025

Hoop

Iemand plant een bougainville dat wil zeggen
iets tot kinderkniehoogte met een manshoge
kleurfonteinschaduw genaamd: mogelijk later

en het groeit tot kinderheuphoogte en sterft al
en het jaar daarop weer en het jaar daarop weer.
Iemand denkt: ik handel uit hoop, ik leer het nooit

dit voorjaar plant ik weer een Bougainville
deze winter vind ik weer een klein skelet
of is het dit: iedereen handelt uit verlangen

laten we bloemenstruiken blijven planten, kijk
in ons hoofd wiegen ze in de subtropische zeewind
in ons hoofd waar het warm is, vroeger of later.

Een prachtig gedicht van de onlangs overleden dichteres Esther Jansma. Het is de proloog van haar postuum verschenen bundel 'We moeten "misschien" blijven denken' (Prometeus, 2025). Je kunt zoveel lezen in alleen dit ene gedicht, dat het me al een week bezig houdt. 'Ik handel uit hoop, ik leer het nooit'. Inderdaad, Je staat iedere dag weer op en ieder jaar plant je een bougainville, want 'iedereen handelt uit verlangen'. Mooi is dat - en wáár. Maar maakt het ieders onvermijdelijk einde draaglijker? Hm. De bundel gaat zonder nadrukkelijkheid ook over haar eigen lot: ongeneeslijke ziekte en sterven, daar zit geen enkel 'misschien' bij, al staat het dan in de titel van de bundel. Toch  is het een proloog over 'hoop', dat moet je wel opmerkelijk noemen. 'Iedereen handelt uit verlangen'. Maar aan de andere kant:

We zijn meervoud, met velen, we zijn massa’s
geworpen door oneindig toevallig zwart
op zomaar een erf in zomaar een schuur

die we nu en aarde en melkweg noemen
waar we al vallend ons licht in schijnen
en glimpen van zien, dat noemen we waarheid

zegt Jansma in een gedicht even verderop, dat 'Zoek' heet. Maar is het wel waarheid? Het is gewoon een van de mogelijke antwoorden, maar 'misschien' niet het goede. Niet het goede voor het stukgevallen eitje dat op de omslag van de bundel staat, of niet voor het 'nat grijsverig kuiken' dat 'misschien' op tijd uit het ei is ontsnapt. Prachtig en heel belangrijk in een tijd dat barbarij opnieuw terrein wint in de wereld.

Gisteren uitstekend gegeten met zijn tweeën bij het vermaarde Italiaans restaurant 'Il Sole' in de wijk Zandvoort. Daar wilden we allang een keer naar toe. Het eten was écht verfijnd en goed, met mooie wijnen op de kaart, attente en vriendelijke bediening en voor mij ter afsluiting een voortreffelijke grappa. We hebben meteen voor over een maand een tafel gereserveerd voor als ik jarig ben. Bedenk dat je beslist moet reserveren!

     Vanmorgen is het opnieuw fris, maar vannacht geen nachtvorst meer. Er zijn wolken maar de zon krijgt al snel veel ruimte. Ik breng het autootje naar de garage voor het opnieuw instellen van de emissieregulering en loop terug naar huis. Gisteren mailde ik de uitslag van 'Poëzie in de sluis 2025' aan de auteur van het winnende kwatrijn, met het verzoek van geheimhouding tot de onthulling op 5 mei (behalve in huiselijke kring). Vandaag een blij antwoord; de uitverkorene zal met partner aanwezig zijn. Ik stuur HG Reclame de tekst op om op een nieuwe banner te zetten en die op 1 mei op te hangen (met een bedekkende lap) vanaf de 'NIETS ZONDER GODS ZEGEN', die buurman Lourens dan in de sluis zal leggen. Enzovoorts. Deze week zal ik de 83 niet-winnaars berichten. De garage belt: ze krijgen de lambdasonde niet los. Die moeten ze verwarmen, maar de gasfles is leeg. O. Ik haal het autootje weer op. Morgenmiddag kan ik hem na de sportschool terugbrengen. Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 18-03-2025

De zon komt stralend op voor een zeer zonnige dag. De toegenomen traagheid van c.q. de grotere lussen in de straalstroom maken dat we al een week te maken hebben met een haast permanent hogedrukgebied. Dat houdt de oceaandepressies tegen en dwingt ze tot noordelijke of zuidelijke koersen. Een blokkade heet dat. In het laatste geval treffen de depressies het Iberisch schiereiland en brengen er stormen, extreme regens en overstromingen. Dit patroon komt deze winter vaak voor. Nu bereidt Zuid-Spanje zich voor op storm Laurence,  die zware buien meevoert. Laurence is na de stormen Jana en Konrad de derde storm in twaalf dagen die groot genoeg is om een naam te krijgen, meldt El País. Direct erna komt er nog een storm, die nog geen naam heeft. Uit voorzorg worden mensen geëvacueerd die langs de Campanillas-rivier bij Málaga wonen. De komende twaalf uur wordt 80 millimeter neerslag verwacht. De autoriteiten vrezen dat de rivier buiten zijn oevers gaat treden. Bovendien is een stuwmeer bij de rivier gevuld tot op de limiet, waardoor de afvoer gevaarlijk zal toenemen.

     Je kunt het patroon goed zien op de weerkaarten, zoals die hierboven voor vandaag 12:00 uur UTC. Het hogedrukgebied met warme lucht is zo'n lus van de straalstroom. Die duwt de stormdepressie Laurence en haar opvolger van ons land weg naar het zuidoosten. De vaste lezer weet het: de vertraging van de straalstroom en de uitzakkende lussen en kronkels met koude of juist warme lucht worden veroorzaakt door arctische amplificatie.  Een zichzelf versterkend proces van warmer zeewater, minder zee-ijs, een lagere albedo, minder terugkaatsing van zonlicht, warmer zeewater en zo door. Gevolg: het noordpoolgebied warmt steeds sneller op.

Deze week was er een opvallende draai in het beleid van de VVD, berichtte de NRC. Nee, niet de uitspraak van Yesilgöz voor de ophoging van de defensieuitgaven naar 3,5 procent van het BBP. Die had ik wel verwacht; op dat punt kan de partij zich beter profileren dan met migratie. De partij maakte vorige week een grote draai in het klimaatbeleid en liet daarbij de eigen minister Hermans hard vallen. Nederland moet niet langer een voorloperspositie willen innemen, maar het klimaatbeleid op een lijn brengen met Europese buurlanden. Ook het CDA neemt die afslag en twijfelde openlijk aan het (door het vorige kabinet) wettelijk vastgelegde klimaatdoel om in 2030 55 procent minder CO2 uit te stoten dan in 1990.

     Onze geopolitieke toestand is belangrijker, vinden ze. Na beëindiging van onze afhankelijkheid van Rusland zijn we nu veel te afhankelijk van LNG uit het Amerika van de grillige Trump. Dus moet Nederland meer gaan oppompen in de Noordzee en zelfs het boren naar schaliegas in eigen bodem zou niet langer taboe moeten zijn - ondanks de hoge uitstoot van het sterke broeikasgas methaan, die ermee gepaard gaat. Vergeet niet de grote hoeveelheden energie die ervoor nodig zijn alsook de aanzienlijke risico’s op grondwatervervuiling door het vrijkomen van chemische stoffen.

     Tja, dergelijke geluiden hoor je in veel Europese landen. Zelfvoorzienend worden. Overigens verbond Geert Wilders beide thema's op X meteen aan elkaar: méér geld naar defensie? Prima, maar dan evenveel minder geld naar het klimaat. Beter verzuipen dan Russen in de tuin.

Na het stoppen van de invoer van hulpgoederen en voedsel en het afsnijden van de stroomvoorziening naar Gaza, schiet Netanyahu door grootschalige bombardementen het wankele bestand met Hamas aan flarden. Volgens de autoriteiten in Gaza werden daardoor meer dan 400 mensen gedood, onder wie veel kinderen. De Israëlische president stelt daarmee in elk geval zijn eigen positie voor even weer veilig, met de volle steun van Trump. 'Political Survival Through Endless War!' kopt Haäretz vandaag. De verontwaardiging is wereldwijd groot, maar het gebeurt toch.

     We lijken steeds sneller van een hellend vlak af te glijden. Poetin heeft nu bijna de hele regio Koersk weer terug veroverd en dat is gunstig voor het telefoongesprek dat hij vandaag met Trump zal voeren. Daarbij speelde mee dat de Oekraïense troepen het moesten doen zonder inlichtingen van de Amerikanen, om Kyiv met de rug tegen de muur te zetten. De Oekraïners zijn vooral bang dat 'vredebrenger' Trump zal zwichten voor de eis van het Kremlin dat Kyiv bij een staakt-het-vuren onmiddellijk de mobilisatie van nieuwe troepen stopzet. De komst van troepen van Europese landen om dat hiaat te vullen en het bestand te bewaken, is onbespreekbaar voor Poetin. Zo worden Zelensky en zijn land geslachtofferd door twee autocraten, terwijl Europa machteloos toeziet.

     In Duitsland stemt de Bondsdag vanmiddag in met het deels loslaten van de Schuldenbremse, oftewel de schuldenrem. De wijziging van de grondwet maakt ruimte voor investeringen van honderden miljarden euro's in defensie, infrastructuur, duurzaamheid en hulp aan Oekraïne.

Vannacht opnieuw wat nachtvorst. Vandaag de volgende zonnige dag. Nu 9,1 graden. Naar de sportschool en daarna moet het autootje weer naar de garage. De hoop is dat ze de lambdasonde loskrijgen zonder de schroefdraad te beschadigen. Anders moet er een nieuw uitlaatspruitstuk in. Vooruit, het autootje is het best nog waard. Vanavond VVE-vergadering. Kan een harde dobber worden; ik zit liever een ziekenhuis voor. Naar het begin van dit kwartaal

Horizongloed op de maan. Onderaan de zon, halfonder de horizon, boven de aarde en een stipje erussenin. Dat is Venus. (NASA/Firefly Aerospace via AP)

Woensdag 19-03-2025

De horizongloed die de zon bij het ondergaan over het oppervlak van de maan werpt, daar heb ik nooit eerder aan gedacht. De commerciële Blue Ghost-maanlander van Firefly Aerospace, die op 2 maart op de maan landde, heeft er de eerste HD-foto's van gemaakt. Dat is bijzonder omdat het een nogal mysterieus (ver)schijnsel schijnt te zijn, want wat veroorzaakt precies de vreemde waas die voor het eerst in het begin van de jaren 60 werd waargenomen? De horizongloed van de maan zou mogelijk ontstaan door maanstofdeeltjes, die elektrisch geladen werden door de ultraviolette straling van de zon die ter kimme neigt. Een van de prachtige foto's van Blue Ghost staat hierboven. Hij is in westelijke richting genomen en je ziet behalve de ondergaande zon ook de aarde (boven) en de planeet Venus als een stipje tussen aarde en de ondergaande zon in. Momenteel is de maanlander uitgeschakeld. De plek waar hij staat is nu aan de donkere zijde van de maan. Als de apparatuur van Blue Ghost de extreme kou van de maannacht doorstaat kan hij over twee weken weer ingeschakeld worden.

     De missie van de andere commerciële maanlander, de Nova C (ook Athena geheten) van Intuïtive Machines, mislukte. De lander kwam op jl. 6 maart neer aan de zuidpool van de maan en viel scheef neer. De hoogtemeter had niet goed gewerkt. Een aantal instrumenten functioneerden goed, totdat de energie op was. De zonnepanelen kregen geen zonlicht.

Vol spanning zal de wereld te wachten op de resultaten van het telefoongesprek tussen de twee autocraten Poetin en Trump. Gisteravond bleek dat het ruim twee uur durende overleg een mini-akkoordje had opgeleverd: Rusland en Oekraïne moeten beloven de aanvallen op elkaars energiesector en infrastructuur voor dertig dagen te staken. Inmiddels hebben beide partijen die opdracht aan hun troepen gegeven, hoewel Zelensky zelf nog niets van Trump hoorde. Daaruit spreekt minachting. Er komt nog bij dat er meteen verschillen zijn in hoe de beide grootmachten de overeenkomst interpreteren. Het Witte Huis meldt dat aanvallen 'op energiecentrales en infrastructuur' worden gestopt, het Kremlin zegt dat het gaat om aanvallen op de 'energie-infrastructuur'. Misschien is het enige dat bereikt werd dat de beide grootmachten tegen elkaar willen gaan ijshockeyen. En Oekraïne en Rusland hebben vandaag wel elk 175 krijgsgevangenen overgedragen. Maar dat deden ze vaker. Poetin wil eigenlijk helemaal geen vrede, denk ik.

     Ondertussen blijken de Russen het mini-akkoord ook al te schenden. Vannacht werden infrastructuur en burgerdoelen in Oekraïne gebombardeerd. Er zouden 145 drones zijn afgevuurd, waarvan er 72 zijn neergehaald. Door de aanvallen kwamen delen van meerdere Oekraïense steden zonder stroom te zitten. Ook viel Rusland het energiesysteem van de spoorwegen in de regio Dnipro aan met drones. Uit de regio Sumy en rond Kyiv zijn ook aanvallen gemeld. In Sumy zijn twee ziekenhuizen beschadigd, schrijft persbureau Reuters. Patiënten en personeel moeten geëvacueerd worden. In Kyiv raakte een zestigjarige man gewond bij Russische luchtaanvallen. Daarnaast werden tientallen woningen, winkelpanden en voertuigen beschadigd. Ook Rusland meldt aanvallen. Russische luchtafweer zou 57 Oekraïense drones hebben vernietigd. In de regio Krasnodar werd een olieopslagplaats getroffen. Daarbij brak brand uit.

     Een volledig bestand voor 30 dagen kon Trump dus niet eens bereiken bij zijn collega in het Kremlin. Dat publiceerde een uitgebreid persbericht met vergaande voorwaarden, zonder welke het vervolg van het overleg over een breder bestand niet kan starten. Eerst moeten bijvoorbeeld de VS en de Europese landen alle militaire ondersteuning aan Oekraïne staken en ook geen inlichtingen meer delen met het land. Zo'n overlevering aan de militaire macht van de Russen is uiteraard voor Oekraïne en Europa niet aanvaardbaar. Van Trump is dat niet zeker. 'Die heeft om minder zwaarwegende redenen eerder het bewapenen van Oekraïne stopgezet en weer hervat', zegt correspondent Rudy Bouma van NOS Nieuws. We zullen zien. Midden-Oosten-gezant van president Trump, Steve Witkoff, zei in een interview met Fox News dat delegaties van Rusland en de VS elkaar zondag opnieuw zullen spreken in de Saoedische stad Jeddah. Zonder Zelensky, zonder Europa.

Vandaag weer overdadige zonneschijn en opnieuw ietsje warmer. Het hogedruksysteem ligt nog op zijn plaats, de blokkade van oceaandepressies blijft in stand. De depressies gaan weer heel veel regen naar Portugal en Spanje brengen. Dat duurt al weken. Het wordt bij ons ruim 16 graden. Ik haal aan het eind van de ochtend het autootje op: een nieuwe lambdasonde en uitlaatspruitstuk. Kassa. Op de Stationsweg zie ik een rat de weg oversteken, richting het station. Wil hij met de trein mee? In de stationshal inspecteer ik gedicht nr. 1 van de Poëzieroute. Een lid van het bestuur had gemeld dat het niet in orde is. Inderdaad, rechtsonder is aan de binnenkant de verbindingsdraad met de muur gebroken. Thuis vraag ik HG Reclame om het te herstellen. 's Middags krijgt Anna haar vriendin van de Schuttersgracht op bezoek en ik stuur 83 kwatrijneninzenders het bericht dat ze niet gewonnen hebben in 'Poëzie in de sluis 2025'. Uurtje werk. Naar het begin van dit kwartaal 

Donderdag 20-03-2025

Hoeveel tijd kost het om de waarheid te horen? Het lijkt wel een regel van Bob Dylan. How many years does it take? Meer dan 170 jaar, zou ik zeggen. In 1856 vulde een Amerikaanse natuurkundige, Eunice Newton Foote, op een zomerse dag een aantal cylindrische flessen met gassen, één gas per fles. Het betrof lucht, waterstof, zuurstof en koolstofdioxide en in elke fles stopte ze een thermometer. Ze zette ze in de zon en wachtte. Door het glas kon ze zien wat de thermometers deden. In één cylinder liep de thermometer snel op, veel sneller dan de andere; dat was die met CO2. Ze publiceerde de resultaten in november 1856 in een artikel 'On the Heat of the Sun's Rays' in Vol XXII van The American Journal of Science & Arts. Daarin veronderstelde ze dat een toename van CO2 in de atmosfeer de aarde wel eens flink kon opwarmen. Dat zou wel eens gevaarlijk kunnen worden want de afbraak van CO2 in de aardse atmosfeer duurt eeuwen. Ze kende toen niet het gat in het absorptiepatroon van kooldioxide, dat het broeikaseffect veroorzaakt. Tegenwoordig is dat middelbare schoolnatuurkunde. Maar Eunice Foote was een vrouw en haar artikel werd nauwelijks opgemerkt en pas in de tweede helft van de 20ste eeuw herontdekt. Vanaf toen verschenen er gigantische aantallen studies over klimaatopwarming. Sinds de publicatie van Foote hebben we met de uitstoot van broeikasgassen de atmosfeer met 1,5 graden opgewarmd. En we gaan ermee door. Nog steeds neemt de uitstoot hand over hand toe en als het zo doorgaat zal de aarde bij de eeuwwisseling een ontwrichtende 2,7 graden warmer zijn dan in de tijd van Eunice Foote.

     In die prognose is de versnelling van de opwarmingstendens, die we de laatste tientallen jaar merken, niet eens meegenomen. Daarnaast en daar bovenop lijken we steeds duidelijker af te koersen op een alles verwoestende systeemoorlog. Onder oorlogsomstandigheden neemt de uitstoot van broeikasgassen sterk toe. Geschat wordt dat de oorlog in Oekraïne in het eerste jaar 120 miljoen ton CO2 extra heeft uitgestoten, evenveel als de jaarlijkse uitstoot van heel België. Op de website Klimaatverandering stond van de week een artikel met een nogal eschatologische inhoud van Ko van Huissteden: 'Oorlog en vrede, en het klimaat'. Het schildert een wereld die wordt geteisterd door de strijd om grondstoffen door losgeslagen miljardairs c.q. autocraten, die van klimaatopwarming willen profiteren om schatrijk te worden door het volledig leegroven van de smeltende poolgebieden. Poetin plantte er zo'n 20 jaar geleden een Russische vlag en bouwde een hele oorlogsvloot op in het ijzige noorden, Trump aast op Groenland en Canada en wil vijftig ijsbrekers bouwen. 'Matiging van de klimaatcrisis druist daarnaast recht tegen de ideologie van Trump en zijn miljardairs in. Daarvoor is namelijk internationale samenwerking, stabiliteit en eerlijke verdeling nodig. Dat wringt met Trumps denkwereld van ‘survival of the fittest’ en het libertarisme van de miljardairs achter Trump, die iedere vorm van regulerende overheid het liefst afbreken. Zolang je kiezers nodig hebt voor de macht moet je ze natuurlijk wel een ander verhaal vertellen. Iets wat ze graag willen horen – klimaatverandering is onzin en klimaatmaatregelen pakken jou je welvaart af. Niet vertellen dat jijzelf de ontwrichtende gevolgen van de opwarming als een business opportunity ziet.' Hij spreekt van klimaatfeodalisme.

     Tja, en in het beste geval ligt Europa er nog ergens tussen al dat geweld in met hoge dijken tegen de wassende zeeën en de gezwollen rivieren, als een zwaarbewapend eiland van rede, wetenschap en menselijkheid. Van alle kanten belaagd door machtige autocratische leiders en hun misleide volken, door stromen vluchtelingen en misschien nog altijd voor een deel een democratie. Een nieuw Atlantis.

Op de dag dat de astronomische lente begint is het zonnig en weer iets warmer dan de vorige dag. Het wordt zelfs bijna 20 graden, maar als ik 's ochtends voor een nieuw paspoort naar het stadhuis loop, is het nog heel fris. 's Middags komen Barbara en Nikita met de beide achterkleinkindjes van Anna langs. Ze gaan met zijn allen naar Buiten de Waterpoort. Bij ons naast wordt het havenkantoor ontruimd. De komende tweeëneenhalve maand zal het van binnen verbouwd worden. Het kantoor zit zolang in de ruimte van voormalig restaurant Merwezicht. Dat is een handige plek met vanuit de serre een eigen, directe toegang tot het platform van de sluis. Naar het begin van dit kwartaal

De verste detectie van zuurstof in het heelal in het vroege sterrenstelsel JADES-GS-z14-0(bron: ESO)

Vrijdag 21-03-2025

Vaste lezers kennen mijn fascinatie voor de vroegste fase van het heelal. De James Webb ruimtetelescoop doet er regelmatig verrassende ontdekkingen, maar dat kunnen telescopen op aarde ook. Van de week werd bekend dat twee teams van astronomen zuurstof hebben ontdekt in het tot dusver verst bekende sterrenstelsel, JADES-GS-z14-0. De ontdekking, die in twee afzonderlijke studies wordt gemeld, was mogelijke dankzij de kosmische interferometer van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in Chili, waarin de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) partner is.

     Zo komen we steeds dichter bij het begin van alles. Maar voor je helemaal terug bent bij de oerknal - of omgekeerd: na de eerste seconden ervan komt er een tijdvak van circa 380.000 jaar waarin het heelal ondoorzichtig was voor licht. Een ziedend heet plasma. Daarin zien we met telescopen, hoe krachtig ook, niets. Het plasmatijdperk wordt afgesloten op het vlak van de laatste verstrooiing (the surface of the last scattering), het moment waarop de vrij rondvliegende electronen, neutronen en protonen aan elkaar koppelen en complete atomen vormen de lichtste materie, dus van waterstof, helium en een klein beetje lithium. De nagloed van de straling die dan ontstaat treffen we nu nog steeds overal in het universum aan, sterk afgekoeld tot nog maar 3 graden Kelvin, als de kosmische achtergrondstraling. Op de vroegere beeldbuistelevisies zag je die als het korrelige schermbeeld buiten de tv-kanalen.

     Het vroege sterrenstel JADES-GS-z14-0 staat op een afstand van 13,4 miljard lichtjaren. Dat is dus meteen zijn leeftijd. De oerknal van onze kosmos was 13,8 miljard jaren geleden; dus het JADES-stelsel ontstond ongeveer 400.000 jaar erna. Dat is dus de periode van de eerste materie: waterstof, helium en een spoortje lithium. De ontdekking van zware atomen als zuurstof in het stelsel werd zo vroeg totaal niet verwacht. Er zijn er echter tien maal meer van dan men dacht. Volgens de gangbare opvattingen onstonden de zware moleculen van het Periodiek Systeem pas honderden miljoenen jaren later, in een heelal dat al supernova's kende, zware sterren die aan het eind van hun bestaan ineenstorten en exploderen. In de hitte van dat geweld onstonden door fusie de zware elementen. De ontdekking betekent dat het vroege heelal zich veel sneller ontwikkelde dan gedacht. Hoe dat kon is een groot raadsel.

Benjamin Netanyahu raakt nu elke dag meer omstreden. Sinds de Israëlische premier het bestand met Hamas in stukken bombardeerde door met de volle steun van Trump de oorlog in Gaza te hervatten, gaat het bergafwaards met hem. Hij vatte zelfs de grondoorlog weer op. Er vielen honderden nieuwe Palestijnse doden en het volk van Israël is meer verdeeld dan ooit. Met de aankondiging van het ontslag van Ronen Bar, de chef van de inlichtingendienst Shin Bet, lijkt hij nu zijn hand te overspelen. Bij het ontslag lijkt vooral mee te spelen wie van beiden verantwoordelijk wordt gesteld voor het falen van Israël op 7 oktober 2023 toen Hamas onverwacht Israël binnenviel en een slachting aanrichtte. Netanyahu stelt zijn eigen politieke voortbestaan vóór het landsbelang, zeggen veel Israëli. Shin Bet onderzoekt momenteel namelijk de vermoedelijke banden tussen Qatar en medewerkers van de premier. Zij zouden steekpenningen hebben aangenomen. Maar hij vindt nu het Hooggerechtshof op zijn pad. Dat blokkeert vandaag tijdelijk het ontslag van de inlichtingenchef op verzoek van de oppositie en tot grote woede van zijn ultrarechtse kabinet. Minister van Communicatie Shlomo Karhi zegt op X dat de rechters zich met zaken bemoeien waarover ze geen zeggenschap hebben. 'Jullie oordeel telt niet'. (Het is of je Trump hoort). De premier krijgt nu echter ook andere sectoren tegenover zich, waaronder het bedrijfsleven. Zelfs het Business Forum, waarin ongeveer 200 zakenmensen zitten, dreigt met het platleggen van de economie als Netanyahu niet naar het hooggerechtshof luistert 'en het land in een constitutionele crisis duwt'. Zal de gewelddadige en aartscorrupte ritselaar eindelijk eens op zijn gezicht gaan?

In de reeks van toenemend warme dagen is het vandaag de warmste. Bij ons wordt het bijna 21 graden. We gaan naar de sportschool en doen aansluitend boodschappen. In De Bilt werd het net na het middaguur 20,4 graden en daarmee is het dagrecord voor 21 maart verbroken. Het oude record, dat stond op 20,3 graden, dateerde uit 1938. Sinds hoelang sneuvelen er geen kouderecords meer en alleen nog maar warmterecords? Dat weet Datagraver: het laatste kouderecord was 592 dagen geleden. Vandaag is het het vierde warmterecord van deze maand en dat is zeker uitzonderlijk. Naar het begin van dit kwartaal

In Theater Peeriscoop schrijft Marion Bloem haar emailadres voorin haar boek (foto: Suzan Kleyn)

Zaterdag 22-03-2025

Gisteravond was ik naar Theater Peeriscoop voor een avond met de auteur Marion Bloem. Ze werd geïnterviewd door Suzan Kleyn, docente Nederlands en lid van ons bestuur van de Gorcumse Poëzieroute. De opkomst was redelijk. De schrijfster, gekleed in oranjerood - 'als ik zwart draag, is alles goed, bij rood heb ik contact nodig' - bleek een vaardig en boeiend vertelster, die uitvoerig en gedreven uitweidde over haar leven met Ivan Wolffers, die in 2022 overleed aan uitgezaaide prostaatkanker, over rouw en haar boeken en veel over de Indische wereld waar ze in opgroeide. Veelvuldige zijpaden brachten haar toch steeds weer terug op de hoofdlijn, behalve één keer toen ze opeens verbaasd zei 'Waarom vertel ik dit?' Suzan kon haar weer op weg helpen. Ze vertelde dat er nog een laatste boek van Wolffers komt en dat het erg mooi is.

     Na afloop liep ik naar haar toe en stelde me voor. Je naam ken ik ergens van, zei ze, maar een aanknopingspunt wisten we niet. Ik vertelde haar de anecdote dat ik Ivan lang geleden een keer ontmoette. Dat was in februari 1976 toen ik als revolutionair dokter bij de linkse bevrijdingsbeweging MPLA in Angola werkte in een medisch/verpleegkundig team van het Medisch Komitee Angola (MKA) en even terug was om voor anderhalf miljoen gulden een noodzending medicijnen bij minister Jan Pronk te regelen. Onze provincie Cabinda zat bijna zonder. We hielden een bijeenkomst voor mensen die belangstellng hadden om ook uitgezonden te worden, ik meen in de Utrechtse Raadskelder onder het stadhuis. Daar trof ik Ivan. Hij had een jong kind, vertelde hij, dat ook nog ziek was en ik zei hem: dan moet jij niet naar Angola gaan. Dat deed hij inderdaad niet. Marion Bloem keek me aan; ze kende het verhaal niet en wilde er meer over weten. Daar was geen tijd voor, ze moest signeren in de foyer. Daarom noemde ze me haar emailadres. Dat vergat ik natuurlijk meteen. Ik had haar boek over Ivans dood en hun leven bij me, dat ik jongstleden september nog recenseerde, dus ging ik achterin de rij staan en liet mensen voorgaan zodat ik de laatste was. Toen vroeg ik haar om het emailadres voorin het boek te schrijven en dat deed ze. We praatten nog wat en opeens vroeg ze of ik ook 'achter haar aan zat?' Ze had sinds Ivans dood veel last van avances van mannen. Nee, zei ik, sorry, die tijd heb ik gehad, ik ben al decennialang gelukkig getrouwd met een erg mooie en lieve vrouw. Toen was de tijd om, ze moest weg naar haar hotel en op de valreep kon ik nog juist zeggen dat ik ook al 15 jaar prostaatkanker had, net als Ivan. Ze trok haar wenkbrauwen op en zei: vertel het me snel op de email. Dat zal ik dezer dagen doen.

Vandaag is het tamelijk bewolkt en minder warm. Het wordt iets meer dan 17 graden. Het is een literair weekeinde. 's Middags lopen we naar Boekhandel De Mandarijn waar ik op de eerste verdieping de dichteres Tjitske Buwalda ga interviewen naar aanleiding van haar vorig jaar verschenen bundel 'De Mens in Beeld' (Bookmundo, 2024). Ik heb het gisteren natuurlijk een beetje van Suzan afgekeken. Buwalda werd geboren in Gorcum en woonde er 38 jaar. Sindsdien resideert ze in Kampen. Daar is ze nu officieel stadsdichter. Beide mooie, oude vestingstadjes. Over die bijeenkomst vertel ik morgen; hier vast twee foto's. Als we tegen vieren de boekhandel verlaten, regent het. Naar het begin van dit kwartaal

Tjitske Buwalda leest het volk in de Gasthuisstraat gedichten voor uit het raam van Boekhandel De Mandarijn (foto Hans de Heus)

Zondag 23-03-2025

Het was nog licht zonnig toen Anna en ik gistermiddag naar Boekhandel De Mandarijn liepen voor het interview met dichteres Tjitske Buwalda, tegenwoordig stadsdichter van haar woonplaats Kampen. De aanleiding voor het interview was het verschijnen van haar nieuwe bundel 'De Mens in Beeld' (Bookmundo, 2014). De ondertitel 'Verhalende gedichten' dekt de lading; de veelal korte gedichten vertellen meestal over haar verleden en de mensen die ze tegenkwam. De ruimte op de eerste verdieping zat al gauw vol met familieleden, gezellige mensen die kwamen kijken hoe hun nichtje zich zou redden in het interview. Nou, dat deed ze prima. We hadden sessies afgesproken van circa 3 vragen van mij en dan kwam Tjitske met 3 gedichten uit de bundel. Geen keurslijf, het liep steeds weer anders. Op mijn vragen vertelde de dichteres over haar Gorcums verleden, dat niet gemakkelijk was, onder meer door de voortdurende verhuizingen van haar gezin door een onrustige moeder. De beide vestingstadjes waar ze woonde, Gorcum en Kampen, vormen de twee polen in de nieuwe bundel. Haar gedichten zijn traditioneel qua rijm en ritme, de meeste strofen vierregelig, een enkel sonnet. Op haar 14e begon het met een liedje in haar hoofd. Dichten ging haar vanaf het begin natuuurlijk af, vertelde de dichteres, het was een vorm die als vanzelfsprekend bij haar paste en die het in de voordrachten erg goed deed. Het laatste gedicht in de bundel is een goed voorbeeld:

Niet uitgewist

Er komt geen graf bij mij aan te pas

Dus ook geen grafsteen met mijn naam

Hoogstens rest er nog een beetje as

Van mijn dan, ontzielde lichaam

Waaruit ik kinderen heb gebaard

Gepaard met een lach en een traan

Zij maken voor mij het leven waard

En zijn een spoor van mijn bestaan

Ik heb me genesteld in hun ziel

En doe hen daarmee niets tekort

Geknevelde liefde, heel subtiel

Zodat ik niet vergeten wordt.

Het mag in het midden blijven of het om haar echte kinderen gaat of om haar gedichten. Opmerkelijk vond ik dat ze naar eigen zeggen helemaal geen invloeden onderging van andere dichters. Nou ja, zei ze, misschien alleen Willem Wilmink. Al gauw was het uur voorbij en ging Buwalda signeren. Maar eerst moesten we - een nieuwe gewoonte van De Mandarijn - uit een raam hogerop in het historisch pand - 'Dit is in Bethlehem' uit 1566 - het volk in de Gasthuisstraat voorlezen uit de bundel: Tjitske zelf, de Gorcumse stadsdichter Martin Rensen (collega en achterneef van de dichteres) en ik. Zie hier nog drie foto's.

Toen we na afloop de boekhandel verlieten, regende het licht. Thuis was het om half negen buiten donker. Anna deed de lampen uit voor het jaarlijkse Earth Hour, het uur waarop mensen wereldwijd de lichten uit doen om op te komen voor de natuur. We waren de enigen in de buurt. Bij ons bleef de televisie wel aan.

In zijn wekelijkse email-nieuwsbrief 'Machtige Tijden' merkt Tom-Jan Meeus deze week op dat de nieuwe wereldorde in handen is van vooral mannen in de pensioengerechtigde leeftijd. Inderdaad, ze zijn niet alleen allemaal illiberale autocraten, maar ook boven de 70. 'Deze week namen Donald Trump (78) en Vladimir Poetin (73) besluiten over Oekraïne. Benjamin Netanyahu (75) hervatte de bombardementen op Gaza. Recep Erdogan (71) liet zijn voornaamste politieke tegenstander opsluiten'. En je ziet steeds vaker veelbetekenende verbanden, zoals nu bij de laatste. Het X van Musk verwijdert bijvoorbeeld opeens accounts van de Turkse oppositie, meldt Politico.

     Inderdaad, en het bijzondere is ook dat deze gerontocraten zelf nog lang kunnen meekijken naar de schade die ze aanrichten. 'Het verrast me al een tijdje dat niemand de absurditeit hiervan agendeert'. Meeus vindt het ontnuchterend dat deze autocratisch gezinde leiders, net als trouwens Hamas, via verkiezingen aan de macht zijn gekomen. Eveneens ontnuchterend is 'dat deze autocratisch gezinde leiders via verkiezingen aan de macht zijn gekomen'. Dat is zo, het volk heeft ze zelf gekozen, gevoelig als het is voor schone beloften, nepnieuws en misleiding. Juist daarom zijn grondrechten, de onafhankelijke instituties van de rechtstaat, de Trias Politica, de rechters, de adviesorganen, de wetenschappelijke instituten, een zelfstandige publieke omroep en de hoge colleges van staat, waarvan de leden worden benoemd vanwege hun deskundigheid, van immens belang voor een democratie.

     Een van de vele voorbeelden: juist dezer dagen schrapt in het Amerika onder Trump de onderzoeksfinancier National Institutes of Health (NIH) een onderzoek naar mRNA-vaccins. Nota bene de revolutionaire techniek die ons door de coronapandemie sleepte! Er heerst grote ongerustheid in de medische wereld. De mRNA-vaccins zijn veilig en effectiever dan de meeste traditionele vaccins, en bovendien razendsnel te ontwerpen in geval van een nieuwe ziekte. Bij ons heeft het RIVM juist een fabriek opgericht die met deze methode in geval van een nieuwe pandemie in korte tijd 300 miljoen reddende vaccins kan maken.

Een rustige zondag. Welkom na zo'n drukke week. Het is bewolkt met langere perioden met zon en veel wandelaars. Net geen 17 graden. Ik doe onze belastingaangifte; tegenwoordig geen zware klus, alles is al ingevuld. Tessa en Lina-Mae komen 's middags op de thee. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 24-03-2025

Het begrip 'zombiebranden' kende ik nog niet. Het gaat om bosbranden in noordelijk Canada en Alaska, die in de zomer beginnen en 's winters onder een dikke laag sneeuw en ijs blijven smeulen tot ze in het voorjaar weer oplaaien. Bosbranden die overwinteren als het ware. Het zou een zeldzaam fenomeen zijn, dat door klimaatopwarming nu vaker voorkomt, aldus diverse studies, waarvan de meest recente deze week in Nature Ecology & Evolution staat. De zombiebranden vind je vooral in uitgedroogde bossen. Hoe weten ze dat het aantal groter wordt door klimaatverandering? De onderzoekers ontdekten dat de branden 's winters doorsmeulden in de wortels en houtresten van door droogte omgevallen bomen. Omdat er overal ter wereld meer en langere droogtes zijn, dus meer bosbranden met name in de noordelijke gebieden waar het klimaat sneller opwarmt (polaire amplificatie), zijn er ook meer van die ondergrondse zombiebranden. Ze zijn in de uitgestrekte boreale wouden niet zo eenvoudig te vinden, dus het kunnen er veel meer zijn dan onlangs geteld (150 in 2023). De smeulende branden stoten niet veel extra CO2 uit en de bossen blijken zich gemakkelijk ervan te herstellen.

     Deze maand valt er bij ons, anders dan vorig jaar, ongewoon weinig neerslag. Zie op de neerslagkaart over maart 2025 van het KNMI. Het gevolg is dat de natuurgebieden droog zijn en gemakkelijk vlam vatten. Tot nu toe zijn in maart in Nederland naar schatting meer dan 80 natuurbranden gemeld en de zomer moet nog komen. Zo ging afgelopen donderdag in Weert een gebied van zeker 20.000 vierkante meter in vlammen op. Eergisteren woedde een grote bosbrand op de Sallandse Heuvelrug en gisteren stonden twee natuurgebieden in Zeeuws-Vlaanderen in brand. In heel 2024 werden 211 natuurbranden gemeld, zo blijkt uit cijfers van het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV). Uiteindelijk bleek het in 170 gevallen ook daadwerkelijk om een natuurbrand te gaan. En we hebben al zo weinig natuur meer; natuur die dankzij de veeboeren en domrechts ook nog verkommert door de veel te grote neerslag van stikstof.

Eveneens door aarzelend, domrechts beleid stagneert de verkoop van electrische auto's. Een derde van de elektrische rijders overweegt een brandstofauto nu de belastingvoordelen voor elektrische auto's de komende jaren verdwijnen. Wanneer de voordelen in 2030 helemaal weg zijn, denkt 60 procent van de rijders eraan om weer een fossiele auto te kopen. Dus de stikstofneerslag van het autoverkeer zal weer toenemen.

Een maand nadat men op de ruimtesonde Voyager 1 een van de wetenschappelijke meetinstrumenten had uitgezet om energie te sparen, zet NASA vandaag ook op de Voyager 2 er eentje uit. Het is de laag-energetische-deeltjesmeter, een instrument aan de arm van Voyager 2 die kosmische straling meet. Het draait elke 192 seconden in een andere richting om in 360 graden rond de sonde te kunnen meten. NASA wijst erop dat dit instrument berekend was op 500.000 rotaties, maar er uiteindelijk 8,5 miljoen zijn gemaakt. De energie van de sondes wordt geleverd door een accu die geladen wordt met het radioactieve verval van een kleine voorraad plutonium. Die dooft geleidelijk uit en levert nog maar 4 Watt in een jaar. Vorig jaar oktober zette NASA ook al een apparaat uit aan boord van Voyager 2, een instrument dat werd gebruikt om plasma in de ruimte te meten. Nu zijn op allebei de sondes nog drie van de tien instrumenten in werking. In de loop van volgend jaar moet men opnieuw op beide sondes een instrument uitzetten. De hoop is dat de laatste meetinstrumenten nog tot in de jaren 30 actief kunnen blijven. Zie hier waar de beide Voyagers momenteel zijn.

Vandaag is het overwegend zonnig en weer wat kouder: net geen 15 graden. Morgen zullen we de hele ochtend geen stroom hebben. Netbeheerder Stedin zal in onze straat aan het electriciteitsnet werken. Daarom laden we nu al onze laptops, telefoons, tablet en de mobiele router op. Op het havenkantoor begint de verbouwing. Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 25-03-2025

Het spiraalvormig lichtverschijnsel hierboven kon je gisteravond omstreeks 21:00 uur aan de oostelijke hemel zien. Veel mensen in Brabant zagen het, maar wij keken naar de televisie (Radar op NPO2). Het meldpunt voor ufo's kreeg talrijke berichten en op de sociale media werden veel foto's en filmpjes ervan geplaatst. Ook in het VK, Frankrijk, Duitsland, Spanje, Italië, Slovenië en Polen zagen mensen het verschijnsel. Wat was er aan de hand? Geen invasie van groene mannetjes, maar naar alle waarschijnlijkheid ging het om brandstof, die geloosd werd door een terugkerende raket van SpaceX - van Elon Musk, wie anders? - die eerder op de avond was gelanceerd vanaf Cape Canaveral in Florida. Dat zegt satellietdeskundige en docent aan de TU Delft Marco Langbroek op X. Die raket had tevoren een Amerikaanse spionagesatelliet gelanceerd en zorgde bij terugkeer voor een ‘vreemde spiraalwolk’. Het dumpen van brandstof was volgens Langbroek nodig om het raketdeel terug richting aarde te krijgen zonder te exploderen. Ik neem aan dat die brandstof in de atmosfeer bevriest en dan snel verdampt. In 2023 was een soortgelijke spiraal al eens in Alaska waargenomen.

Vorig jaar gebruikte de wereld veel meer energie dan in de jaren ervoor. Dat blijkt uit de Global Energy Review van het in Parijs gevestigde Internationaal Energie Agentschap (IEA). Uit alle energiebronnen verstookten we vorig jaar meer: olie, steenkool, aardgas, kernenergie, zon en wind. De groei zat vooral bij opkomende landen, maar ook Europa gebruikte een half procent meer energie. Wel nam bij ons het gebruik van het zeer vervuilende steenkool af. Japan was het enige land dat minder energie gebruikte. Alle andere gebieden in de wereld groeiden nog sneller dan Europa. Maar er zit een positieve ontwikkeling in: viervijfde van de groei werd opgevangen door extra zonne-energie, waterkracht, windenergie en kernenergie. Deze vormen van energie leiden niet tot opwarming van de planeet.

     Opmerkelijk is dat vooral het gebruik van electrische stroom fors groter werd. Vanwege het steeds warmere weer - 2024 was het tot dusver warmste jaar sinds mensenheugenis - onstond circa 20 procent van de extra stroomvraag door intensiever gebruik van airconditioning en ventilatoren. Dat was vooral ten gevolge van de hogere temperaturen in landen die kampten met langdurige hittegolven zoals China en India. Je mag verwachten dat deze trend zich verder doorzet omdat de wereld doorgaat met opwarmen. Andere factoren van belang zijn de enorme groei van energieslurpende datacenters voor de toepassing van AI, en de toename van de aantallen electrische auto's. Dus meer uitstoot van broeikasgassen, met name doordat men nog altijd méér steenkool verbrandt. Dat is de meest vervuilende fossiele brandstof. Steenkool wordt vooral gebruikt in China en India.

Vanmorgen zon en wolken. Om negen uur floept de stroom uit. Dat was door netbeheerder Stedin aangekondigd, we waren dus voorbereid en hadden al onze electronica zoals laptops en telefoons opgeladen. In de badkamer gebruiken we waxinelichtjes, maar koffie zetten zit er niet in (en we koken niet meer op gas). De koffie drinken we op de sportschool, waar ze stroom hebben. Eigenlijk moet je je erop voorbereiden dat de electriciteit vaker zal uitvallen. Niet dat we persé meteen een overlevingspakket voor 72 uur gaan aanschaffen, maar een petroleumstelletje zou wel handig zijn. We rijden langs twee kringloopwinkels, die er allebei juist geen hebben. Daarom bestellen we een moderne bij Bol.com. Je weet maar nooit. Straks aan boord zijn we beter te pas met onze gasflessen, de serviceaccu's, de zonnepanelen, het windmolentje en tenslotte de generator. Dan is 72 uur geen probleem. Misschien moeten we de olielampen maar naar hier halen. In de loop van de middag trekt er meer bewolking over. Het wordt 12.7 graden en er wordt regen verwacht. Op de auto lag vanmorgen Saharastof; dat regent er wel weer af. Naar het begin van dit kwartaal

Vanmorgen in Numansdorp.

Woensdag 26-03-2025

Een bewolkte ochtend. Er komen werklieden van de gemeente langs om voor onze serre en het pand van de buren een geveltuintje aan te leggen. Dat hadden we met zijn allen aangevraagd bij het programma 'Bliek in Actie'. Dat tuintje leggen ze gratis aan, de beplanting moet je zelf kopen en verzorgen. De mannen doen hun werk keurig, misschien mede omdat Anna ze koffie geeft (foto hier). Een dezer dagen gaan we met de buren overleggen welke planten erin komen. Daarna tijd voor bootklusjes. We gaan op zoek naar fenderhoezen; de oude zien er lelijk uit en sommige vertonen scheuren. Maar waar vind je die dingen? We rijden langs bij Klop Watersport in Boven-Hardinxveld, maar die hebben geen winkel meer. Dan kijken we bij Bouwmeester Watersport verderop in Hardinxveld. Die hadden vroeger een filiaal naast ons aan de haven. In de zaak is geen licht aan maar ze zijn wel open. Fenderhoezen? Een paar kleintjes, zegt een jonge vrouw, 'we bestellen ze niet meer want deze zaak gaat misschien niet verder'. Malaise in de watersportwinkels sinds klanten alles op webwinkels bestellen. Dat moeten wij dus ook maar doen.

     We rijden door naar Numansdorp en parkeren achter de Dulce (zie foto hier). Over de ladder brengen we de fenders en de doos met landvasten naar boven. Dat is voor het geval de boot al snel tewater moet. Binnen blinkt de nieuw gelakte kajuittafel ons tegen; het blad glanzend in de lak. De stootwillen stouwen we eronder weg. De lading van de serviceaccu's is 100 procent en ik zie dat de zonnepanelen laden. Ik controleer de verlichting; een drietal lampjes doet het niet. Op het kantoor van de werf vragen we of ze die nog willen maken en ook de driehoekige panelen boven ons bed vast willen zetten. Die zaten altijd met dubbel klitteband vast, maar dat is versleten. Ze zitten nu met plakband provisorisch in het frame gepakt. Schroefjes met witte doppen erover is degelijker. Gaat de boot eerder te water? Nee, dat lukt niet, het blijft voorlopig 17 april. Als het weer meewerkt komen volgende week de poetsers voor romp, kuip en dek.

     Op de terugweg wat korte opstoppingen door kleine ongelukken. Om kwart over een zijn we thuis. Het geveltuintje is klaar en ziet er keurig uit. In de loop van de middag komen er zonnige periodes. Het wordt krap 11 graden. Vandaag is onze trouwdag; 21 jaar ongegèneerd gelukkig met zijn tweeën. Dat gaan we vieren met een etentje in het museumcafé.

Weer doet een van de Marsrovers een belangrijke vondst op zijn tocht over het oppervalk van de rode planeet. Curiosity Rover vond bij analyse van gesteentemonsters de tot dusver grootste organische verbindingen op Mars, namelijk moleculen decaan, undecaan en dodecaan. Verbindingen, die respectievelijk uit tien, elf en twaalf koolstofatomen bestaan. Het zijn stoffen die ontstaan bij het uiteenvallen van vetzuren, verbindingen die essenteel zijn voor de vorming van celwanden en membranen. Onmisbaar voor cellulair leven, maar ze kunnen ook ontstaan bij geoligosche processen. Nog geen zekerheid dat er ooit microscopische leven op Mars was, maar wel dat de organische chemie zich heeft ontwikkeld tot het soort complexiteit dat nodig is voor een mogelijk ontstaan van leven op de planeet. En ook dat dergelijke biosignaturen miljarden jaren intact kunnen blijven. Dat geeft hoop. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 27-03-2025

Het steeds warmere klimaat heeft overal gevolgen. Ook op het aantal libellen in Nederland. Het totale aantal neemt de laatste vijftien jaar fors af, blijkt uit cijfers die het CBS vandaag publiceert. Libellen hebben het moeilijk met de opwarming van de aarde, onder meer door de toenemende droogte. Hun leefgebieden, vennen, poelen en plassen, drogen vaak op en de hogere watertemperaturen van de andere wateren zorgen voor hittestress bij de beestjes. Het aantal libellen nam gemiddeld met liefst 28 procent af in de periode tussen 2008 en 2024. De grootste achteruitgang is te zien bij soorten die van wat lagere temperaturen houden, zoals de groene glazenmaker en de noordse winterjuffer. De maanwaterjuffer en de noordse witsnuitlibel gingen zelfs met 95 procent achteruit en zullen binnenkort helemaal uit ons land verdwenen zijn. De droge zomers van 2018 en 2019 betekenden harde tikken voor de speerwaterjuffer en de venglazenmaker. Het zijn beide soorten die in vennen en hoogveen leven. Daar ging het sinds 2010 al niet goed mee, maar in de laatste droge zomers kwamen veel vennen droog te liggen. Daardoor konden de libellen zich niet voortplanten en verdwenen op sommige plekken hele populaties.

     Ik ken al die soorten libellen niet; daarom moest ik ze opzoeken. Ik zal ze persoonlijk weinig tot niet missen, maar daar gaat het niet om. Je weet dat het wegvallen van soorten ingrijpt bij andere levensvormen in de natuur. Als je één kaart weghaalt, stort het kaartenhuis ineen. Meestal gaat het daarom ten koste van de biodiversiteit. Ons land telt 64 soorten libellen en niet met alle libellensoorten gaat het slecht. Het aantal vuurlibellen en zuidelijke keizerlibellen neemt gemiddeld met 5 procent per jaar toe. Dat zijn soorten die van warmte houden en dus profiteren van klimaatverandering. De toename vlakt de laatste jaren wel wat af.

We hadden het fijn gisteravond, al waren we de enige gasten in 't Oude Stadhuys' op de Grote Markt. Als we samen zijn vervelen we ons nooit. Tenslotte kwam een bekende Gorcummer voor een maaltijd langs. Smakelijk eten, Roy. Vanmorgen hangt er dichte mist over de haven, maar zodra de zon boven de huizen van de Altenawal uit piept, verdwijnt de nevel snel. Naar de sportschool en boodschappen. Het is een stralende dag met 's middags een temperatuur van 14,5 graden. Straks gaan we een glas drinken bij Kees & Bibi verderop. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 28-03-2025

'De meest belangrijke grafiek in de wereld', noemt klimaatblogger Leon Simons de curve hierboven. Vergeet de typefout. De gegevens worden maandelijks bijgehouden door de NASA-Ceres satelliet en de grafiek door Simons. Hij toont simpelweg de stralingsbalans van de aarde en het deficiet, dus het tekort tussen de inkomende stralingswarmte van de zon en de uitstraling van stralingsenergie van de aarde naar de ruimte. Af en toe toon ik de maandelijkse updates. Het verschil neemt alsmaar verder toe, zoals je ziet in de versie tot en met januari 2025. De laatste was een recordhete maand met een toename van 2,5 Watt per vierkante meter. Het vierjaars gemiddelde vlakt dat wat uit en beloopt nu 1.41 Watt per vierkante meter aardoppervlak. Het loopt wel érg snel op; in 2004 bedroeg het nog 0,4 Watt/m2. De aarde absorbeert steeds meer zonnewarmte. Daarvan nemen de oceanen het meeste op: 90 procent. De versnellende opwarming van alle zeeën van de wereld wordt ook al enige tientallen jaren gevolgd. Simons denkt dat we in het volgende decennium al een opwarming bereiken van 2 graden Celsius boven pre-industrieel niveau. Paniekvoetbal? Alarmisme? Al relatief snel zal blijken of het uitkomt. In juli 2036 om precies te zijn; 64 jaar eerder dan de Parijse klimaatakkoorden van 2015. De consequenties kunnen enorm zijn. Een berekening door Musks eigen AI-instrument Grok op Xk komt neer op: 'the most likely warming by 2050 is in the range of 2.5°C to 3.5°C above pre-industrial levels, with a best estimate around 3°C'.

     In die context waarschuwt klimaatwetenschapper Stefan Rahmstorf dat bij een nieuwe studie van de AMOC, de Atlantic Meridional Overturning Circulation waar de warme golfstroom deel van uitmaakt, een tipping-point tevoorschijn komt in een oceaanmodel van hoge resolutie, dat rekening houdt met de talrijke ingewikkelde wervelingen in de stromingen. Dat kantelpunt komt voor in veel van de modelstudies vanaf 2005. De nieuwe studie is van de Utrechtse universiteit en staat hier. Het model verwerkt zoveel data dat het ongelooflijk langzaam was en tot voor kort te duur en teveel tijd vergde om te laten lopen. Door het instorten van de AMOC zou het transport van oceaanwarmte doen stokken voor kust van de VS en de koude blob in de noordelijke Atlantische Oceaan veel groter maken. Voor het westen van Europa zou in korte tijd een langdurige koudeperiode aanbreken. Spelen met een ongewisse verandering van ons klimaat. Je kunt over de mensheid niet zeggen 'vergeef hen Heer, zij weten niet wat zij doen'.

Een frisse en bewolkte dag. Voor vanavond wordt regen verwacht. Anna rijdt met de buurvrouwen Joke en Marijke naar een tuincentrum om planten te kopen voor het geveltuintje langs onze panden. Na een halfuur gaat de telefoon. Ze hebben niet genoeg plaats in de auto; of ik met ons wagentje wil komen. Daar laden we in: hortensia, choisya (oranjebloesem), rozemarijn, campanula, thijm en een zak bodemveredelaar. Met zijn vieren leggen we het tuintje aan (foto hier) onder aanvuring van langslopende buurtgenoten. Alsof de wereld een idylle is. Laat nu de regen maar komen. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 29-03-2025

Hierboven nog een foto van de aanleg van ons geveltuintje met de buren. We zijn er trots op. Sinds 2006 hadden we geen tuin meer, daarvoor een enorme tuin - een park, zei Anna altijd - toen we in Deil woonden. Die misten we wel eens, maar in de jaren dat we weg waren had het geen enkele zin. Nu zijn we heel gelukkig met dit kleine stukje.

     Vandaag is het vrij zonnig. De dag begint fris en ik loop met de laatste 17 routeboekjes van de Poëzieroute naar de VVV/Mooi Gorinchem in het oude stadhuis op de Grote Markt. Je kunt zien dat het seizoen begonnen is; de vorige tien waren in drie weken op. Komende week zal Joop me een nieuwe voorraad brengen. Al gauw zal ik ook het inlegvel krijgen, dat Marcel V. maakt voor de nieuwe locatie nummer 26a over 'Het Smalste Huisje'.

     Even na 12 uur kijk ik door een C-schijfje naar de partiële zonsverduistering. Het is weinig spectaculair maar gelukkig is het halfbewolkt. De maanschaduw valt op een stukje van 24 procent van het zonneoppervlak, aan de bovenant, iets rechts van het midden. Aan de geringere hoeveelheid licht die op de aarde valt merk je het niet. Dat zal volgend jaar 12 augustus wel anders zijn; dan zal de maan circa 90 procent bedekken. Voor stroombeheerder Tennet betekende de zonsverduistering een 'stresstest'. Als miljoenen zonnepanelen in een keer minder stroom leveren en omdat vraag én aanbod van stroom altijd in balans moeten blijven, zou er zelfs noodzaak kunnen ontstaan om de gascentrales te laten bijstoken. Het is nog niet bekend of dat is gebeurd.

Bij het vermaarde weer- en klimaatinstituut NOAA, waar het evenzeer bekende National Hurricane Center deel van is, is het chaos sinds de installatie van president en klimaatontkenner Donald Trump, eind januari. Het instituut, waar eind vorig jaar nog circa 13.000 mensen werkten, kreeg de opdracht om eind februari ruim duizend werknemers te ontslaan. En The New York Times meldde onlangs dat een volgende duizend ontslagen voor de deur staan. Domrechts ontmantelt niet alleen de rechtstaat maar ook de wetenschap. 'Het zijn angstige tijden', laat een bron bij NOAA weten, die niet met naam in de krant wil uit angst voor repercussies. Internationale reizen zijn opeens verboden. Werknemers mogen hun overheidscreditcard niet meer gebruiken. 'Verzendingen van apparatuur moeten nu afzonderlijk goedgekeurd worden door iemand die er geen sjoege van heeft', aldus deze bron. 'Het is pure intimidatie en pesterij. Het einde is in zicht, niet alleen van klimaatmetingen, maar ook van andere milieumetingen'.

     Veel diensten van onschatbare waarde komen in gevaar: weervoorspellingen, monitoren van visstanden, van wereldwijde klimaatschade en natuurontwikkeling, waarschuwen voor en volgen van orkanen, het ontwikkelen en draaien van steeds betere klimaatmodellen. In het ultrarechtse plan Project 2025 van de aartsreactionaire Heritage Foundation, dat Trump steeds duidelijker laat uitvoeren, staat dat de 6 afdelingen van NOAA 'een kolossale operatie' vormen die 'een van de belangrijkste aandrijvers is geworden van de klimaatverandering-alarmindustrie' en als zodanig 'schadelijk is voor de toekomstige voorspoed' van de VS. In het scenario van de denktank blijft alleen de tak die weersvoorspellingen doet overeind. Maar dan wel geprivatiseerd. Ook wordt serieus overwogen het befaamde Mauna Loa-observatorium op Hawaï te sluiten, een van de eerste plekken waar de inmiddels overleden chemicus Charles Keeling in 1958 zijn metingen begon naar de concentratie broeikasgassen in de atmosfeer. Hij is beroemd geworden door zijn Keeling-curve, de grafiek die de oplopende concentratie van die broeikasgassen weergeeft – de oorzaak van de gevaarlijke opwarming van de aarde. Naar het begin van dit kwartaal

Credit: Bagchi and Ray et al/Giant Metrewave Radio Telescope.

Zondag 30-03-2025

Dat grote gebeurtenissen in de ruimte op relatief nabije afstanden rampzalig kunnen zijn voor het leven op aarde, wist ik. Neem bijvoorbeeld supernova-explosies. Zo'n aan het eind van zijn leven exploderende ster op een afstand van enige tientallen lichtjaren afstand zou door zijn intensieve gammastraling de ozonlaag in onze atmosfeer voor een groot deel wegvagen. Die laag beschermt het leven op aarde tegen de moordende UV-straling van de zon en dat zou grotendeels fataal voor ons zijn. Overlevenden zouden eeuwenlang ondergronds moeten leven, tot de laag hersteld is. Momenteel verwacht men zulke explosies bij 12 sterren binnen een afstand van 1000 lichtjaren van de aarde. Een van de sterren die men speciaal in de gaten houdt is Betelgeuse, de rode superreus op circa 500 lichtjaren afstand in het bekende sterrenbeeld Orion. Men verwacht zijn explosie als suppernova ergens binnen 100.000 jaar van nu.

     Een internationaal team van astronomen onder leiding van de CHRIST University in Bangalore (India) heeft nu ontdekt dat kosmische gebeurtenissen ook op veel grotere afstand in staat zijn alle leven op aarde te vernietigen. Zij zagen hoe een enorm zwart gat in het kolossale spiraalvormig sterrenstelsel 2MASX J23453268−0449256, drie keer zo groot als ons Melkwegstelsel, op een afstand van bijna een miljard lichtjaren, enorme bundels radiostraling ('jets') uitstoot die zich over een lengte van zes miljoen lichtjaar uitstrekken.

     De bundels zelf vormen voor ons geen gevaar. Ze komen van zóver dat ze volledig zijn uitgedund door verspreiding als ze ons bereiken. Maar tot op heden dacht men dat alleen zwarte gaten in elliptische stelsels dergelijke 'jets' uitstoten, maar in spiraalstelsels kunnen de centrale zwarte monstergaten het dus ook. Dus SagittariusA* in onze Melkweg kan het als hij een gaswolk, een ster of zelfs een klein dwergstelsel zou opslokken. Daarbij kunnen stralingsbundels ontstaan die – als ze in de richting van ons zonnestelsel wijzen – de atmosferen van de daar aanwezige planeten wegvagen. 'Astronomen vermoeden dat de Melkweg in het verleden ook grote radiojets heeft gehad. Of zich dit in de toekomst kan herhalen, is nog onduidelijk', schrijft Astronieuws.

     Nu bevat het stelsel J23453268−0449256 ook nog tien keer meer donkere materie dan onze Melkweg, 'revealing an unprecedented balance between dark matter, black hole activity, and galactic structure', schrijven de astronomen. Die balans zou nodig zijn om het zeer snel rondspinnende spiraalstelsel stabiel te houden en te voorkomen dat het uit elkaar vliegt. Lees ook hier erover.

Vandaag stuit ik op twee duidelijke voorbeelden van afbrokkelend maatschappelijk fatsoen in deze tijd.

1. Minister Faber geeft geen goedkeuring voor een koninklijke onderscheiding aan vijf oud-vrijwilligers van het COA. Waarom niet? 'Hun werk staat haaks op mijn beleid, ik sta voor een streng asielbeleid, want ik wil de instroom drastisch verlagen en het aantal verblijfsvergunningen ook', laat Faber weten. PVV-leider Wilders steunt zijn minister volledig. 'Waarom zouden we mensen die meewerken aan het pamperen van asielzoekers belonen met een koninklijk lintje', schrijft hij op X. Een andere minister uit het kabinet mag in plaats van Faber die goedkeuring geven. Ik ben benieuwd wie van de bewindslieden dat fatsoen heeft. De premier zelf misschien?

2. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu gaat woensdag op bezoek bij de Hongaarse premier Viktor Orbán, meldt zijn kantoor vandaag. Tegen de man achter de bloedige oorlog in Gaza loopt sinds vorig jaar mei een arrestatiebevel van het Internationaal Strafhof in Den Haag. Hij wordt verdacht van het inzetten van uithongering als wapen, een oorlogsmisdaad, en van 'moord, vervolging en andere onmenselijke daden', die neerkomen op misdaden tegen de menselijkheid. Alle landen van de EU zijn lid van dat strafhof, ook Hongarije, en de lidstaten zijn verplicht het bevel uit te voeren. Heeft de EU de moed en het fatsoen om Orbán te dwingen?

Het eerste dat ik vanmorgen doe is de klokken een uur vooruit zetten. Het is bewolkt, winderig en opnieuw fris. Later komen er ook zonnige perioden. We houden een rustige zondag, al hebben we soms de indruk dat de tijd sneller loopt. De middag begint eerder dan gedacht. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 31-03-2025

Weeronline noemt de vrijwel afgelopen maand maart een extreme maand. Een recordmaand zowel qua zon als neerslag. De zon scheen 248 uur tegen 150 normaal en daarmee was het recordzonnig. Bovendien was de maand met slechts 5 mm tegen 56 normaal recorddroog. Verder was het een zachte maand met een gemiddelde temperatuur van 7,1 graden tegen 6,5 normaal. Vooral de middagen verliepen zacht; vorst in de nacht bleef lang aanwezig. Vandaag ligt er opnieuw een hogedrukgebied vast op zijn plaats boven West-Europa. Opnieuw een blokkade, die de oceaandepressies om de noord voert naar Scandinavië, of om de zuid naar het Iberisch schiereiland en de Middellandse Zee. Je ziet dat mooi op de WX-weerkaart voor morgen. In de langetermijn prognose blijft het droog en zonnig tot bij 10 april. Opnieuw is sprake van een stagnerende lus van de straalstroom. Die hoeft niet altijd te resulteren in droogte en hoge temperaturen; het omgekeerde - een uitzakkende lus met zeer koude arctische lucht - kan zich ook voordoen. Extremen nemen toe. Ondertussen is de omvang van het arctische zeeijs dit jaar lager dan ooit eerder gemeten. Arctische amplificatie.

     Ondertussen is er al vroeg dit jaar sprake van een fors neerslagtekort. Het KNMI is nog niet begonnen met de jaarlijkse droogtemonitor - die start morgen pas, 1 april - maar in een voorlopig overzicht van 273 stations in Nederland kun je het goed zien. Alleen op één plekje boven Leeuwarden is genoeg regen gevallen; in de hele rest van ons land viel in maart minder dan 10 mm. De komende twee weken zal er weinig tot niks bij komen. Het risico op natuurbranden is aanzienlijk toegenomen; tot dusver waren er dit eerste kwartaal al 80. De meeste natuurbranden zijn normaliter in het 2e en 3e kwartaal. Vorig jaar waren het er in totaal 314.

     Vanmorgen dus weer een uitbundige opkomst van de zon. Al vroeg lopen er zes groepen toeristen met hun gidsen langs. Ze staan in een file voor onze serre te wachten tot ze de sluis over kunnen. Het zijn bijna allemaal groepen van cruiseschepen aan de wal op Buiten de Waterpoort, maar ook de Cursus Gorkumkunde en een groep van de VVV/Mooi Gorinchem. We gaan naar de sportschool en doen boodschappen. Aan de hemel een mix van zon en stapelwolken. In ons deel van de haven ligt een motorjacht; de eerste passant van het jaar. De gemeente komt de bakken met de welig bloeiende winterviolen besproeien. Zelf geef ik de planten in ons nieuwe geveltuintje water.

Grote opluchting. De Franse democratie weert zich. Een rechter veroordeelt vanmorgen Marine Le Pen tot vier jaar cel wegens verduistering tussen 2004 en 2016 van 2,9 miljoen euro aan voor Europa bestemd geld. Behalve Le Pen zelf zijn ook negen Europarlementariërs en twaalf assistenten schuldig bevonden in de zaak, onder meer vanwege het tekenen van ‘fictieve contracten’. Bovendien zal Le Pen voor de duur van vijf jaar onverkiesbaar zijn, wat betekent dat ze niet kan meedoen aan de presidentsverkiezingen van 2027. De onverkiesbaarheid gaat per direct in, omdat er volgens de rechtbank een risico op herhaling is en omdat Le Pen en de andere veroordeelden geen berouw hebben getoond. In Frankrijk is bij een veroordeling vanwege verduisteren van publiek geld een straf van onverkiesbaarheid verplicht, al hoeft die niet terstond in te gaan. Al voor de rechter uitgesproken is beent ze boos het gerechtsgebouw uit zonder iets te zeggen.

     Uiteraard zijn de reacties ter rechterzijde van de obligate inhoud: een 'politiek proces' waarin tien miljoen kiezers worden veroordeeld. Die hebben overigens geen miljoenenfraude gepleegd. De politieke opvolger van Le Pen staat al klaar: volgens de NRC is de enige logische opvolger partijvoorzitter Jordan Bardella. De 29-jarige Bardella is de afgelopen jaren uitgegroeid tot rechterhand van Le Pen en bereidde zich de laatste tijd voor op een premierschap onder haar. Het vonnis is een flinke klap voor domrechts. PVV-leider Geert Wilders zegt op X 'geschokt' te zijn en Le Pen '100 procent' te steunen. Natuurlijk gaat Le Pen in hoger beroep. Naar het begin van dit kwartaal

Lees vanaf hier verder op https://www.sailing-dulce.nl/home/84