Logboek 2019/2 Voorjaar in Gorinchem

Fragment van een Franse kaart uit 1702 van de waddeneilanden. Tussen Texel en Vlieland ligt Eyerland (bron: Wikipedia)

Direct naar

het laatste

verslag

Een kwart van 2019 is alweer voorbij. In het tweede kwartaal zullen we ons eindelijk weer inschepen om het seizoen van dit jaar door te brengen in het noorden van Nederland. Zeker zullen we een aantal Waddeneilanden bezoeken en misschien ook enige Duitse. ook het nieuwe eiland in het Markermeer ligt op onze route. Er is weinig kans op net zo'n warme zomer als vorig jaar, maar we doen het er wel mee. Verder willen we graag een keer het Oerol-festival op Terschelling bezoeken; dat is van 14 tot 23 juni. We moeten zorgen dat we tijdig in de haven liggen.

Op de oude kaart hierboven uit 1702, gemaakt door de Franse kartograaf Guillaume Delisle, uitgegeven in Amsterdam in 1743, zie je tussen Texel en Vlieland nóg een eiland: Eyerland. Tot de dertiende eeuw was het een deel van Vlieland, maar raakte ervan los toen het Eierlandse Gat ontstond. Er stond één huis op het eiland, waar een 'kastelein' woonde met de taak om schipbreukelingen op te vangen. De naam zou ontleend zijn aan de meeuweneieren die men er placht te rapen. Hoe zouden die gemaakt hebben? Toen men konijnen inbracht op Eierland, verdreven die de meeuwen. Geleidelijk wandelde het eiland naar Texel, waar het 1625 met een dijk mee werd verbonden. In 1835 begon men de kweldervlakte tussen beide eilanden in te polderen en werd het deel van Texel.

Schoonmaken van het teakdek.

Maandag 01-04-2019

Voor het eerst in lange maanden had Anna vannacht een goede nacht. Geen hoofdpijn. Een wonderlijk gevoel, zegt ze. We gaan niet sporten, want na het halen van boodschappen rijden we naar de werf in  Numansdorp. Op deze wolkenloze lentedag willen we het teakdek schoonmaken, zodat de poetsers en polijsters van de romp en de opbouw aan het werk kunnen. Zouden we het erna doen, dan heb je vuile strepen op de romp. Als we om twaalf uur arriveren blijkt dat het onderwaterschip al een nieuwe laag antifouling heeft. Coppercoat. Ook de Maxprop vaanstandschroef is schoon en gepolijst. Dat hebben ze goed gedaan.

     We gaan aan de slag met emmers, zachte borstels en zachte zeep (foto hierboven). Er komt flink wat vuil los na de winter. Verder ruimen we de voorhut kleeg, zodat de monteurs de boegschroefaccu's gemakkelijk kunnen vervangen. Ik dweil wat oud water onder de accu's weg. Dat staat er al lange tijd. Elders aan boord hebben we geen enkele lekkage. Gelukkig kunnen we de slang van het watertappunt op de werf gebruiken. Het is het enige op dit deel van de werf, dat is wel vervelend. Een vriendelijke Belg was ermee aan de slag, maar hij en zijn vrouw gaan lunchen. Overigens staat er ook nog eens heel weinig druk op de leiding.

     Met de werf spreken we af dat we op woensdag 1 mei tewater zullen gaan. Om drie uur zijn we klaar. Lekker vóór de files, denken we, maar op de rondweg N3 bij Dordrecht zit het vast door een ongeval. Daardoor zit ook de A15 verstopt. Enfin, om half vijf zijn we thuis, tevreden dat deze klus erop zit maar we zijn ook flink moe. Want we voelen wel degelijk dat we niet meer zoveel kracht en uithoudingsvermogen hebben als vroeger. Terug naar boven

Dinsdag 02-04-2019

Weinig verandering in de hoogte van de gemiddelde wereldtemperatuur in maart 2019 (zie hierboven): +0,34 graden Celsius boven het 30-jarig gemiddelde van 1981 - 2010. In februari was het + 0,37 graden. Het gemiddelde wordt berekend uit een groot aantal satellietmetingen in het lagere deel van de aardatmosfeer.

     Wat je niet in dit gemiddelde cijfer ziet zijn de ongewone ontwikkelingen die in arctische gebieden aan de gang zijn. De opwarming is daar dubbel tot driemaal zo hoog als gemiddeld in de wereld. Gisteren lekte er een rapport uit, het Canada's Changing Climate Report (CCCR), dat werd opgesteld in opdracht van de Canadese regering. Ook de opwarming in Canada is tweemaal zo sterk als het mondiale gemiddelde, en die in het noorden van het land zelfs driemaal. Ook het noorden van Siberië warmt met die recordsnelheid op. je kunt dat goed zien op de afbeelding hierboven, die dateert van 31 maart jl. (Climate Change Institute, Universiteit van Maine, USA).

De arctische amplificatie door een verandering in het gedrag van de straalstroom, ik schreef er al een aantal keren over. De voortgaande verzwakking van de straalstroom zal funest werken op het klimaat, met name in West-Europa.

     Ondertussen blijkt - om maar iets te noemen - uit recente onderzoeken van CE Delft en Royal Haskoning DHV in opdracht van Natuur & Milieu dat zonder extra maatregelen de uitstoot van CO2 door de Nederlandse luchtvaart in de komende dertig jaar zal verdubbelen. Zonder nieuw beleid neemt de uitstoot toe van 12 megaton in 2017 tot ruim 23 megaton in 2050. 'Zonder aanvullend beleid brengt alleen al de luchtvaartsector eigenhandig de klimaatdoelen van Parijs buiten bereik', stelt Natuur & Milieu.

Vanochtend zon en wolken. Anna gaat naar Tessa voor haar oppasdag. Ik ga sporten omdat ik gisteren niet geweest ben. 's Middags een regenbui, later weer zon. Ik lees het nieuwe boek van Hans Münstermann 'De Onderstroom' (De Kring, 2018) en ben ervan onder de indruk. Het handelt over de valkunstenaar Bas-Jan Ader en vooral over zijn vader, een dominee die in 1944 door de Duitsers werd gefuslilleerd als verzetsman. Over zoon Bas-Jan schreef ik in 2006 hier en hier. Het boek van Münsterman maakt indruk op me.

Mijlpaal. Vandaag of vannacht passeerde mijn blog de 18 miljoen unieke bezoekers per 24 uur. Dat zie je onderaan iedere pagina. Terug naar boven

Opname van een de honderden meanderende rivieren op Mars (foto: MRO, NASA)

Woensdag 03-04-2019

Denkend aan Mars zie ik grote rivieren traag door oneindig laagland gaan. Een gedachte die rijst bij bovenstaande foto. De 'natte periode' op Mars duurde ongeveer een miljard jaar, tot 3 miljard jaar geleden alle water geleidelijk weg gelekt was naar de ruimte. Wetenschappers van de universiteit van Chicago kwamen onlangs tot de conclusie dat er veel langere tijd rivieren hebben gestroomd op Mars dan tot nu toe werd aangenomen. De Mars-rivieren zouden zelfs breder zijn geweest dan de huidige aardse rivieren. Ze analyseerden foto's van de Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) van NASA, die om de planeet draait, waarop de diepe geulen van honderden rivieren staan. Rivieren die vele tientallen tot honderden eeuwen lang door het landschap meanderden (foto hierboven). Een miljard jaar is lang, lang genoeg om primitief, eencellig leven te laten ontstaan. De grote vraag is of daar nog iets van te vinden is.

     Nieuw onderzoek door een team van de Universiteit van Zuid-Californië laat zien dat er op diepten van 750 meter nog steeds een actief grondwatersysteem op de planeet bestaat (Nature Geoscience, 28 maart). Micro-organismen zouden tijd genoeg hebben gehad om zich aan de omstandigheden daar aan te passen en te overleven. En nóg spannender: een team van Marsonderzoekers vond in gegevens van de Europese ruimtesonde Mars Express Orbiter dat de bodem bij de krater Gale in 2013 een forse hoeveelheid methaan uitstootte. Methaan is op aarde doorgaans afkomstig van levende organismen, maar het kan ook ontstaan door geologische processen. Omdat methaan in de Marsatmosfeer zeer snel door UV-licht van de zon en anders door gassen wordt afgebroken, moet het recent onstaan zijn. Al eerder vond men vlakbij de Gale-krater methaan in de Marsatmosfeer. In augustus 2012 werd de Marsrover Curiosity in die krater neergezet. Men liet hem meteen intensief naar methaan te zoeken. Zonder succes, totdat na een jaar een korte uitstoot van het gas gemeten werd. Curiosity heeft sindsdien een handjevol van die piekjes gemeten. Nu is de methaan-uitstoot bij Gale ook van grotere hoogte vastgesteld, niet in de krater zelf maar een paar honderd kilometer daarbuiten. Het ging om liefst 40.000 ton methaan. Over de oorsprong ervan tast men in het duister.

     Natuurlijk is het denkbaar dat in die grondwaterlaag op 750 meter diep micro-organismen bij hun vergaan onder druk van tientallen eeuwen methaan produceerden, dat in grote bellen af en toe aan de oppervlakte opwelt, als er scheuren ontstaan in de ijslaag waaronder het opgesloten zit. Dat leven op Mars zou dan 4 miljard geleden onstaan kunnen zijn (1 + 3 miljard), tegelijk of iets eerder dan op aarde. Maar zoals gezegd, het methaan kan ook door geologische processen gevormd worden.

Vandaag regen en later meer zon. Ik doe uitvoerig boodschappen in de binnenstad en ga 's middags naar het tweede KLU-college in het Gorcums Museum over Caravaggio, Utrecht en Europa. Dit keer komen Utrechtse navolgers aan bod, met hun speciale rol in Rome als Bent-Veughels. Een vroege soort van de Hollandse hooligans zoals Rome ze tot in onze tijd moest verduren. Terug naar boven

De herindeling en herstrating van Het Eind als 'shared space' is bij ons huis bijna voltooid.

Donderdag 04-04-2019

Gisteravond onverwacht bezoek van Herman & Marian U. Ze staan hier met hun camper aan de vluchthaven, bij De Punt. Vandaag lijkt een droge dag te worden. We sporten en doen boodschappen. Er heerst grote bedrijvigheid langs de haven. Niet alleen de stratenmakers zijn druk bezig, die overigens vrijwel klaar zijn met het gedeelte van Het Eind bij ons huis (foto hierboven), maar ook iemand die de sluis en de voetgangersloopbrug om ons pand met een hogedrukspuit schoonspuit. Hij belooft onze ramen schoon te spuiten als hij klaar is. Verder is een duiker doende met het controleren  vande  waterleiding op de steigers. Technici doen onderhoud aan de bewegende delen en de machinerie van de sluis. Allemaal voorbereidingen voor het nieuwe seizoen. Over anderhalve maand is de jaarlijkse Open Havendag (25 mei) met ondermeer de onthulling van het nieuwe sluisgedicht van de Poëzieroute.

Attentie! Het kabinet (of delen van de coalitie) lijken onder druk van het bedrijfsleven en de lobby van VNO-NCW bezig zich onder de breedgesteunde CO2-heffing uit te wurmen. De Volkskrant kreeg inzage in een eerste voorstel van VVD-minister Wiebes voor die heffing. 'Het kabinet wil de grootbedrijven onder de Nederlandse industrie een CO2-belasting laten betalen over een deel van hun broeikasgasuitstoot, dus niet over al hun emissies', schrijft de krant. De "platte" CO2-heffing waar de PvdA, GroenLinks en de milieuorganisaties voor ijveren komt er dus niet.' In plaats daarvan wordt een variant ontwikkeld voor de bonus-/malustegeling, die door de planbureaus als onvoldoende werd aangemerkt. Ik vrees dat Jesse Klaver te vroeg heeft gejuicht, toen Rutte c.s. de CO2-heffing voor de laatste verkiezingen opeens zeiden te omarmen. Terug naar boven

Wachten op het vertrek van de watertaxi aan Buiten de Waterpoort, Gorcum

Vrijdag 05-04-2019

Een leuke avond met Herman & Marian U., gisteravond. Eerst een borrel bij hen in de camper op De Punt, de landtong tussen de rivier en de vluchthaven. Daarna staken we met de watertaxi (foto's hierboven en hier) over naar de vesting Woudrichem, waar we gezellig aten in Restaurant 't Oude Raedthuys op de Hoogstraat. Een aardig verrassingsmenu. Na afloop leverde de watertaxi ons weer af in Gorcum.

Vandaag een mooie lentedag, veel zon en nauwelijks wind. Het wordt rond 14 - 15 graden. De wonderlijke dans in de Britse poilitiek zet zich voort. Er is eindelijk overleg tussen premier May en Labourleider Corbyn over een oplossing. Het had natuurlijk veel eerder moeten gebeuren, maar partijpolitieke overwegingen stonden het in de weg. En bedenk dat Corbyn en een groot deel van zijn aanhang al jaren voor het verlaten van de EU zijn. Dat standpunt is opgeschoven naar het houden vaen een nieuw referendum. Een groot deel van Labour hoort echter bij de remainers. Gelet op de standpunten van Corbyn en Labour kan het overleg hoogstens leiden tot een zachtere BREXIT. Dat zie ik niet zo snel gebeuren. De helft van de Tory-parlementariërs is immers zo fel tegen dat de patrij zou kunnen scheuren. Dat zou met steun van Corbyn kunnen leiden tot vervroegde verkiezingen, terwijl de Tory's op verlies staan in de peilingen. Dus vraagt May maar weer eens om uitstel aan de EU: 30 juni. Daarmee lijkt het erop dat het Britse volk toch moet gaan stemmen bij de Europese verkiezingen eind mei. EU-president Tusk wil de Britten een flexibel uitstel geven van een tot anderhalf jaar. Tot die tijd zou het UK bij wijze van gentlemans' agreement moeten beloven zich neer te leggen bij meerderheidsbesluiten in de Unie.

     De voortdurende impasse begint nu ook schadelijk te worden voor de EU. Hoe lang kan de opmerkelijke eenheid van de overige 27 lidstaten in stand blijven? Want Frankrijk en Oostenrijk maken vandaag bezwaar tegen verder uitstel van de Brexit. Die optie wordt vandaag aantrekkelijker gemaakt door Jacob Rees-Mogg, de voorman van de harde brexiteers bij de Conservatieven. Hij zegt dat het VK moet gaan dwarsliggen in de EU als er van brexit voorlopig geen sprake is en het UK langer in de Unie blijft. Zo zou het VK elke verhoging van de EU-begroting met een veto moeten blokkeren. Terug naar boven

Schematisch overzicht a) subluminale lichtgolven b) superluminale lichtgolven (sneller dan licht) c) omgekeerde lichtgolven (terug in de tijd?) d) de 3 opties samengebracht. (Bron: besproken artikel)

Zaterdag 06-04-2019

Een merkwaardige kopregel op Phys.org trekt mijn aandacht: 'Researchers develop way to control speed of light, send it backward'. Het stuk vertelt dat onderzoekers van de University of Central Florida (UCF) een manier hebben gevonden om de snelheid van licht te manipuleren zonder het door materialen te geleiden met hogere brekingsindex dan het vacuüm. Dat is de gebruikelijke, zeg maar ouderwetse manier. De onderzoekers gebruiken een spatial light modulator om de eigenschappen van ruimte en tijd te 'mengen'. Aldus demonstreerden ze dat ze een lichtpuls tot 30x de lichtsnelheid konden versnellen, of tot de helft ervan verzwakken en zelfs konden doen terugkeren. Ik knipper met mijn ogen. Dit kán eenvoudig niet! De speciale relaiviteit van Einstein maakt snelheden sneller dan de lichtsnelheid onmogelijk, dat weet iedereen. De snelheid van licht in vacuüm is absoluut. 300.000 kilometer/seconde. Wat wordt hier beweerd? Is er sprake van een 1-aprilgrap? Of doen Amerikanen daar niet aan?

     Na enig zoeken vind ik het lange artikel in Nature Communications dd. 25 februari 2019: 'Optical space-time wave packets having arbitrary group velocities in free space'. Daar lees ik: 'Indeed, the group velocity v_g of an optical pulse in a resonant dispersive medium can deviate significantly from the speed of light in vacuum c, without posing a challenge to relativistic causality when v_g > c because the information speed never exceeds c.' Er gaat me een lichtje op; c is de lichtsnelheid. De speciale relativiteit c.q. de relativistische causaliteit zou bij deze methode behouden blijven omdat, ondanks de snelheid boven die van licht, de snelheid waarmee informatie reist niet versnelt en gelijk blijft aan de lichtsnelheid. Daar moet ik eens verder induiken. Het erg technische artikel staat verder vol met onbegrijpelijk plaatjes en grafieken (zie hierboven).

     'Sneller dan licht' wordt superliminaal genoemd: het transport van informatie, elektromagnetische straling of materie met een snelheid groter dan de lichtsnelheid.  Materie en informatie worden in de hedendaagse theoretische fysica aan elkaar gelijkgesteld. Dat is het holografisch principe. Non-informatie kan onder speciale omstandigheden wel versneld worden en een superliminale snelheid bereiken, sneller dan licht, maar informatie kan dat niet. Anders zou er een probleem met causaliteit ontstaan. Wat is trouwens non-informatie eigenlijk precies?

Vanmorgen is het stil en grijs bewolkt. We krijgen Anna's kleinkinderen Vajèn en Lina-Mae om op te passen, omdat hun ouders ergens kleren voor de lente gaan kopen. We maken een mooie wandeling over de stadswal en strijken bij Venezia op het terras op de Grote Markt neer om een ijsje te eten. In de Kelenstraat zien we dat de fruitstal weer terug is. Hij heeft mooie, verse Hollandse asperges voor 6 euro de kilo. Die nemen we mee. Hier 3 foto's van de wandeling. 's Middags komen Jeff & Tessa hun kroost weer ophalen en verschijnt de zon toch nog. Terug naar boven

Zwarte gaten en quantumonzekerheid. Uitleg in de tekst (Bron: Frank Close - 'Theories of Everything' , Profile Books, 2017)

Zondag 07-04-2019

De fysica blijft verbazen. Neem het bekende onzekerheidsbeginsel van Heisenberg. Het dateert al uit 1927 en zegt dat je van een elementair deeltje niet tegelijk de quantumeigenschappen precies kunt kennen, zoals bijvoorbeeld zijn exacte plaats en zijn exacte momentum. Of tijd en energie. Ik heb altijd het beginsel aanvaard voor wat het is, zonder de diepe achtergrond ervan te kennen. Maar die is toch heel interessant. Quantum-onzekerheid maakt het mogelijk dat er in het vacuüm van ruimtetijd voortdurend virtuele deeltjes in en uit het bestaan schieten.

     Stel dat we een deeltjesversneller/botsingsmachine zouden hebben, heel veel groter dan de LHC van CERN in Zwitserland, een machine die deeltjes tegen elkaar kan laten botsen met energieën ter grootte van de Planck-energie. Dat is 1,2209 x 10¹⁹ Gigaelectronvolt (GeV). Ter vergelijking: de LHC bereikt maximaal 13.000 GeV. Nogal een verschil. De botsing leidt tot een energie-configuratie die groter is dan de Planck-energie, een energie die volgens de quantumtheorie beperkt wordt tot een gebied ter grootte van de Planck-lengte, die in de orde van 10^-35 meter is. Volstrekt minimaal dus. Energie en massa zijn sinds Einstein equivalent (E = Mc²), en door de ongelooflijk grote hoeveelheid botsingsenergie, geconcentreerd in het meest minimale volume dat er bestaat, doet de zwaartekracht (NB: quantum-zwaartekracht) - onder normale omstandigheden een zwakke kracht - zelfs zo'n dermate geringe afstand ogenblikkelijk een mini zwart gat ontstaan.

Volgens de quantumveldentheorie kun je dit experiment herhalen met grotere deeltjes, bijvoorbeeld protonen> Dat levert grotere botsingsenergieën op (eguivalentie). De Einstein-formule impliceert dat er dan ook grotere zwarte gaten ontstaan: de radius van een zwart gat groeit in verhouding tot zijn massa. Het zwarte gat slokt daarbij meer ruimtetijd op. Door de quantum-onzekerheid (zie bovenste alinea) poppen dergelijke mini zwarte gaten voortdurend in en uit het bestaan en verwijderen daarmee onophoudelijk ruimtetijd op afstanden korter dan 10^-35ste meter. De Planck-lengte.

      In het waarneembare universum komen dergelijke hoogenergenetische botsingen voortdurend en op iedere kubieke nanometer ruimtetijd voor. Het gevolg is dat ruimtetijd op kortere afstanden dan de Planck-lengte opgeslokt wordt en niet kan bestaan; de Planck-lengte is de kortste afstand die mogelijk is. Ruimtetijd heeft daardoor op die schaal het karakter van een onbepaald, ziedend en kolkend schuim, leegte afgewisseld met existentie, een soort  hyperactief zeepsop. Je zou het misschien de ondergens van de werkelijkheid kunnen noemen. Het gebeurt op elke miljoen miljoenste fractie van iedere kubieke nanometer, waardoor je misschien een idee krijgt van de onvoorstelbare hoeveelheid energie die het heelal nodig heeft om te kunnen bestaan.

     Je ziet dat in de curve op het plaatje hierboven. Op de verticale as staat de ruimtelijke resolutie, op de horizontale as de botsingsenergie. X_min is de resolutie bij de Planck-energie. Lagere resolutie is onmogelijk door het ontstaan van virtuele zwarte gaten, die in en uit het bestaan schieten. Dat is het verboden gebied, waarbuiten de werkelijkheid (grijs gekleurd) en ruimte en tijd als het ware verdampen. Bij toevoer van nog meer energie onstaat de vervormde U-curve op de afbeelding.

Het is vandaag een heerlijke zondag. De zon schijnt de hele dag en uit het oosten waait een warme wind. Op de sluis heerst een drukte van belang. Mensen lopen in t-shirt en anderen houden de winterjas aan. In de haven liggen een paar passanten. Volgens sommigen op Twitter zou het vandaag rokjesdag zijn, maar daar zagen we niets van. Ik slenter een eind over de stadswal. Straks bezoek van Anna's oude vriendin Ria P.  Terug naar boven

Fot vanaf de Peterbrug van de stratenmakers op het Eind. Links de sluis met ons huis.

Maandag 08-04-2019

Wat een heerlijke lentedag! Net als gisteren schijnt de hele dag de zon bij nauwelijks wind. Het wordt 21 graden. Het maakt je lui. Maar eerst gaan we 's ochtends sporten en boodschappen doen. De stratenmakers zijn nu bezig met het tweede deel van ons straat (foto hierboven), aan de kant van de Langendijk. Daarna zit ik een tijd op de Altenawal een bankje naar de rivier te kijken. Oudemannengedrag? So what?

     's Middags lees ik het grootste deel van 'De Autoritaire Verleiding' van historicus en journalist Casper Thomas (Atlas Contact, 2018), over de opmars van de antiliberale wereldorde. En ik begin aan onze belastingaangifte. Terug naar boven 

Omvang van het zeeijs in de Beringstraat 1850 - 2019 (feb. en maart), Universiteit van Alaska, Fairbanks.

Dinsdag 09-04-2019

Er is iets gaande in de arctische gebieden, net alsof de arctische amplificatie - de snelle opwarming van de noordpoolgebieden - nog méér versnelt. De plotselinge snelle daling in de laatste tien jaar is evident (zie grafiek hierboven). Het lijkt alsof er een climatologische schakelaar werd omgedraaid. Wetenschappers vrezen dat er sprake is van een tipping point, een kantelpunt waarbij een irreversibele klimaatomslag plaatsvindt. Een mogelijke oorzaak is de teruglopende albedo van de noordpool, de afnane van het terugkaatsend vermogen door de sterkere dooi van het ijs in de noordelijke ijszee. Water heeft veel minder albedo dan ijs. Je ziet de abrupte daling bijvoorbeeld in de grafiek hierboven van de omvang van het zeeijs in de Beringstraat over de periode 1850 - 2019 (steeds de maanden februari en maart). Sinds circa 2010 is er opeens een pijlsnelle daling van de ijsomvang.

     De media hebben het nu ook in de gaten. Gisteren kopte Nos.nl/nieuws 'Ongekende veranderingen rond Noordpool met verstrekkende gevolgen' na het verschijnen van een overzichtsstudie die alle veranderingen in dat arctische gebieden van de afgelopen vijftig jaar samenvat. De opwarming -  al 2,7 graden Celsius sinds 1971 - gaat zo snel 'dat de arctische gebieden bezig zijn helemaal anders te worden dan in de 20ste eeuw. De ontwikkeling gaat richting "een nog ongekende staat", met gevolgen niet alleen binnen, maar ook buiten deze gebieden.'

Met veel tam-tam werd er vorige week een persconferentie aangekondigd door de Europese Commissie, de European Research Council en the Event Horizon Telescope (EHT), niet één telescoop maar een wereldwijd netwerk van 8 telescopen die met elkaar samenwerken en daardoor een ongekend hoge resolutie mogelijk maken. Onderwerp van de persconfentie: de presentatie van 'a ground-breaking result from the EHT'. Er is nog niets tevoren uitgelekt. Morgen om 15.00 uur is die conferentie in het prestigieuze Berlaymont gebouw van de EU en het gerucht gaat dat het om de eerste directe beelden van een zwart gat gaat. Mogelijk van Sagittarius A*, het immense zwarte gat in het centrum van het Melkwegstelsel, 26.000 lichtjaren ver. Of is het M87, duizend maal verderaf gelegen (50 miljoen lichtjaren), het superzware zwarte gat in het centrum van het elliptische sterrenstelsel Messier 87? Die is duizend keer groter dan Sagittarius A* maar zou desondanks ongeveer even groot afgebeeld worden.

     Dat gat zelf kun je natuurlijk niet zien, het is zwart omdat niets eruit kan ontsnappen, zelfs licht niet. Maar de omgeving is interessant genoeg, want in beginsel moet je met de EHT tot aan de event horizon kunnen zien, de ring van no return voor licht en alle materie en energie. De Event Horizon Telescope doet waar hij voor ontworpen is. Bij de waarnemingsgrens is er veel electromagnetische straling van materie, waaronder zichtbaar licht, die/dat met grote versnelling het gat in gezogen wordt. De nieuwe EHT-opnames zijn ook een test van de zwaartekrachtstheorie (algemene relativiteit) van Einstein, die tot op heden alle tests heeft doorstaan.

We hebben weer een zonnige dag, maar het is met 15 graden beduidend koeler dan gisteren. De rest van de week gaat de temperatuur helemaal onderuit. Anna heeft haar wekelijkse oppasdag.

     Ik lees 'De Autoritaire Verleiding' van Casper Thomas uit (Atlas Contact, 2018). Thomas toont op een heldere manier de opkomst van de illiberale wereldorde aan de hand van de ontwikkelingen in Hongarije, Turkije, India, Rusland en Trumps Amerika, waar autoritaire leiders de democratie ondermijnen, de tijdelijkheid van hun positie trachten te verlengen en steeds meer ongecontroleerde macht naar zich toetrekken. Je kunt daar nog Polen, de Flillipijnen en Brazilië aan toevoegen. De titel van zijn boek doet denken aan een eerder boek, dat me destijds veel waard was: 'De totalitaire verleiding' van Jean-François Revel uit 1976. Die overeenkomst is niet toevallig, maar bewust gekozen door Thomas. Revel overleed in 2006. Hij vreesde 'dat democratie uiteindelijk een historisch ongeluk zou kunnen blijken, een korte opflakkering die voor onze ogen uitdooft'. Terug naar boven

Eén van de eerste foto's van superzwaar zwart gat M87 door de Event Horizon Telscope (EHT)

Woensdag 10-04-2019

In de frisse ochtend loop ik door de binnenstad naar de westelijke stadswal, niet ver van de grote sluis. De zon klatert hard en fel licht op de gevels en de scherpe, koude noordoostenwind voert lucht uit Scandinavië en Rusland aan die snijdt in je gezicht. Niet onaangenaam. Het bestuur van de Poëzieroute komt bijeen om de 58 ingezonden kwatrijnen te beoordelen voor de tweejaarlijkse wedstrijd 'Poëzie in de sluis'. Dit jaar is het thema 'parlevinker', naar de varende levensmiddelenboot die hier vroeger op de Merwede voer. We komen er snel uit. De winnaar maken we bekend op de Open Havendag van 25 mei, als het gekozen gedicht onthuld wordt.

's Middags heb ik in het Gorcums Museum het derde college van de KLU over Caravagio, Utrecht en Europa, 'De meester en zijn navolgers'. Boeiend om te horen en te zien dat de 17e eeuwse Italiaanse meester van het chiaroscuro ook heden ten dage nog navolgers heeft, zelfs in Nederland.

     Ik kom er nog wel op terug, maar nu haast ik me naar huis om te zien wat er ondertussen gebeurde op de persconfentie in Brussel, waar om 15.00 uur de eerste foto's getoond werden die de Event Horizon Telescope (EHT) in 2017 van superzware zwarte gaten maakte. Die eerste nogal wazige foto zie je hierboven. Toch is het indrukwekkend: voor het eerst in de geschiedenis heeft de mens een zwart gat direct vastgelegd. Een structuur die binnen de algemene relativiteit van Einstein meer dan een eeuw geleden theoretisch voorspeld werd. Einstein zélf geloofde overigens niet dat een zwart gat mogelijk zou zijn. Nu is het voor het eerst direct gefotografeerd en het blijkt er werkelijk zo uit te zien als bedacht. Een historisch moment. ‘Het voelt alsof we kijken naar de poorten van de hel’, zegt wetenschappelijk hoofd Heino Falcke van de Radbouduniversiteit op de persconferentie in Brussel. Hij drukt het goed uit. ‘Je ziet hier het einde van ruimte en tijd. Dat is erg indrukwekkend.’ De foto is van M87, het superzware zwarte gat in het centrum van het gigantische elliptische sterrenstelsel Messier87, op meer dan 50 miljoen lichtjaren van ons weg. Het heeft een massa van 6,5 miljard maal onze zon.

     De foto is erg vaag, maar er wordt gewerkt aan uitbreiding van het aantal deelnemende telescopen, zodat de resolutie in de toekomst nog wel zal verbeteren. Je ziet in elk geval duidelijk dat het enorme gat gitzwart is, omdat niets eruit kan terugkeren, ook licht niet. Wel zie je de waarnemingshorizon, de buitenste grens van het monster. Het licht ontstaat daar door superverhit gas dat in het gat valt. ‘De vorm en grootte passen perfect bij wat we hadden verwacht op basis van Einsteins algemene relativiteitstheorie en het bestaan van een waarnemingshorizon’, zegt de eerder geciteerde Falcke. In april 2020 gaat de uitgebreidere EHT scherpere foto's maken. Terug naar boven

De Britse gratis krant Metro vanmorgen.

Donderdag 11-04-2019

De Britse krant Metro vergelijkt vanochtend de Brexit met een zwart gat (zie hierboven), nadat Theresa May een halfjaar uitstel in Brussel kreeg. Het wordt nu al de halloween-brexit genoemd. De vergelijking met een zwart gat is niet de eerste keer; NRC cartoonist Oppenheimer had die vergelijking al weken eerder gemaakt, nog vóór de publicatie van de eerste foto van de Event Horizon Telescope van een zwart gat. Hij tekende zo'n gat in de aardbol, op de plek waar het VK ligt. Uit het gat klinkt een holle stem: 'Ordèr! Ordèèr!'

     Tot mijn verbazing verbond de EU27-top weinig voorwaarden aan het uitstel, behalve een gentlemans' agreement dat Groot-Brittannië zal ‘afzien van maatregelen die de doelstellingen van de EU in gevaar kan brengen’. Dat komt me nogal lichtzinnig op me over. Als er voor 20 mei nog steeds geen deal door het Britse parlement is aanvaard, moeten de Britten meedoen aan de EU-verkiezingen. Stel dat de Tory's tegen die tijd de ongelukkige May afserveren en iemand als de harde Brexiteer Boris Johnson als premier aanstellen, dan kan het VK - nog steeds volwaardig EU-lid - alle besluitvorming in Brussel blokkeren en de EU in gijzeling houden. Niet slecht als onderhandelingspositie. Maar in Brussel woog men af dat er dit jaar weinig wetgeving aan de orde komt en dat de benoeming van een nieuwe Europese Commissie geen unaminiteit vereist. Dus het risico op eventuele schade acht men komend halfjaar beperkt. Ik hoop het, maar tegelijk besef je hierdoor dat de EU in feite allang verlamd is geraakt door die Brexit. Het ongeduld bij Macron begrijp ik goed.

     Maar eerst moet May vandaag het nieuwe uitstel in het Lagerhuis verdedigen. Daarna gaan de parlementariërs onbekommerd twee weken met Paasreces. De komende weken moet May een nieuwe Brexit-deal overeenkomen met Labour. Gaat dat lukken? 'Jeremy Corbyn moet nu politiek volwassen worden' kopt de NRC. Labour wil na de Brexit een douane-unie met de EU, zoiets als het Noorwegen-model, waarbij het VK de besluiten in Brussel moet blijven volgen zonder erover mee te beslissen. Dat is absoluut no go voor de meeste conservatieven. Maar ook Labour is ernstig verdeeld. Behalve de naderende EU-verkiezingen blijven daarom ook twee andere opties boven de markt hangen: een tweede referendum - een herkansingsreferendum - of nieuwe Britse verkiezingen. Terzijde: de eind mei waarschijnlijk te houden EU-verkiezingen in het VK zullen de facto tevens een verkapt Brexit-referendum zijn. Nigel Farage verheugt er zich al op. Eigenlijk komt de electorale afrekening voor de Tory's al eerder, want op 2 mei zijn er lokale verkiezingen. De verwachting is dat de Conservatieven dan een enorme klap van hun kiezers zullen krijgen, waarna er weer een stok extra is om May mee te slaan.

Vannacht lichte nachtvorst. De zon komt stralend op in een onbewolkte hemel. We gaan boodschappen doen en sporten. Barbara komt 's middags even op de thee.

     Er is groot en klein nieuws. Dictator Bashir van Soedan wordt door een legercoup afgezet. Een wisseling van de wacht. Ik vrees dat de mensen in het land er niets mee op zullen schieten. Julian Assange wordt na zeven jaar door de Britse politie uit de ambassade van Ecuador in Londen gehaald. Je kunt erop rekenen dat hij aan de VS wordt uitgeleverd. Journalist Max van Weezel overlijdt. Gestorven in het harnas, zoals hij wilde. Ooit waren we partijgenoten. Hij werd 67 jaar. Terug naar boven

Frans Franciscus, 'De Stylemasters. After Terbrugghen', 150 x 200, olieverf op linnen, 2000.

Vrijdag 12-04-2019

Een zeer intrigerende kunstschilder is de Utrechter Frans Franciscus (geb. 1959). Hij kwam aan de orde op mijn KLU-college over kunstenaars die zich lieten inspireren door de Italiaanse meester Caravaggio (1571 - 1610) en diens directe navolgers, de Caravaggisten. Daaronder waren ook Utrechters, de Utrechtse Caravaggisten. Niet zo lang geleden was er een grote tentoonstelling van ze in het Centraal Museum in Utrecht. Een van hen was Hendrick Terbrugghen (1588 - 1629). Diens beroemde schilderij 'De roeping van Mattheus' inspireerde Frans Franciscus tot een eigen weergave. Het is een interessante excercitie om beide schilderijen te vergelijken. De verschillen zijn aanzienlijk. Boeiend is het spel van de handen, dat vrijwel geheel door Franciscus werd overgenomen, behalve... de figuur met de hoodie links wijst niet Mattheus aan maar wat er op de tafel ligt: vellen papier met rode vierkanten. Ook bij Terbrugghen ligt er papier op de tafel, en wat muntstukken. Curieus. De afgebeelde figuren maken allerminst een Bijbelse indruk, sommigen met hoodies op zijn bepaald 21ste eeuws te noemen.

     De titel "Stylemasters' is merkwaardig. Er klinkt een titel als 'Staalmeesters' in door, het bekende Rembrandt-schilderij uit 1662. Hier gaat het om een college kwaliteitskeurmeesters van het Amsterdamse lakengilde. Wat keuren de stijlmeesters bij Franciscus? Misschien is er een andere connotatie. In de collectie van Museum Boymans van Beuningen bevindt zich een schilderij van Ger van Elk (1941 - 2014), een conceptueel kunstenaar, genaamd 'The Western Stylemasters' (1987). Ook dat werk is een toespeling op het schilderij van Rembrandt. Twee ogenschijnlijk 17e eeuws uitgedoste heren aan een tafel, één zittend, één staand, kijken streng en nadrukkelijk niet naar elkaar. Zo citeren kunstenaars over de eeuwen heen elkaars werken.

     Frans Francisus werd in Utrecht aan de Lange Rozendaal geboren, een smalle straat in het buurtje in het zuiden van de binnenstad dat bekend staat als de Zeven Steegjes. Een volksbuurtje waarvan de huisjes nog latrines hadden, totdat ze in 1952 aansluiting op de riolering kregen. Het buurtje stond een aantal keren op de nominatie stond om gesloopt te worden, maar het werd gered en gerestaureerd. Ik kende het goed; in de jaren 1974 - 1979 woonde ik er vlak tegenover op de Oudegracht (zie deel 3 van mijn romancyclus). De straatfeesten op de Lange Rozendaal uit die tijd kan ik me nog goed herinneren. De kunstenaar zelf woont vandaag de dag in Amsterdam.

Het is vandaag een koude dag met veel bewolking. 's Middags valt er een regenbuitje. Na de boodschappen in de binnenstad begin ik met een nieuwe poging om de fundamentele kanten van de al bijna honderd jaar oude quantumechanica onder de knie te krijgen. Tot op heden lukte me dat nooit. Ik gebruik er een nieuw boek voor: 'Beyond Weird' van Philip Ball (Bodley Head, 2018), met als ondertitel op de omslag 'Why everything you thought you knew about quantumphysics is different'. Inderdaad. De eerste honderd bladzijden zitten erop. Het boek behandelt redelijk helder en nuchter de moeilijk te doorgronden grondslagen van een theorie, die nog steeds fundamenteel incompatibel geacht wordt met de klassieke fysica. Terug naar boven

Foto vanaf de Altenawal met de geometrische beelden van Winiarski. Links ervan de toren van de Grote Kerk en ons huis.

Zaterdag 13-04-2019

Een rare dag: het is uitbundig zonnig en tegelijk stervens koud. Vanmorgen slechts een paar graden boven het vriespunt en tevens een snijdend koude wind uit het noordoosten. Door de kou beperk ik mijn wandeling over de stadswallen; liever binnen zitten bij de verwarming.

     De stad is een dorp. Er is ophef in onze stedelijke politiek over het voorgestelde evenementenbeleid. Dat houdt meer rekening met de vele klachten van binnenstadsbewoners over geluidsoverlast, wildplassen tegen gevels en in brievenbussen en dergelijke. Dus is er een maximale eindtijd ingesteld: 10 uur 's avonds moet het afgelopen zijn. Dat geeft grote onrust bij de organisatoren van het jaarlijks Hippiefestival en het Waterpoortfestival, want op het festivalterrein Buiten de Waterpoort is het na tienen nog altijd heel gezellig. Boze tongen beweren dat de hand van de eigenaar van het wanstaltige hotel erachter zit, het hotel dat tegen de zin van velen plompverloren gebouwd werd op de muur- en torenresten van de burcht van Karel de Stoute, maar voor die verdenking is geen bewijs. Wethouder en oud-boekhandelaar/stadsdichter Ro van Doesburg bemoeit zich op FB persoonlijk met het debat en mevrouw onze burgemeester kent terstond en buiten de gemeenteraad om uitzonderingen toe aan de beide festivals. Flexibele toepassing van beleid, denk je, maar de raad is boos en spreekt van zigzag-beleid. 'Waar is deze nota dan nog voor nodig?' wil fractievoorzitter Van Breemen van het electoraal zwaar gehavende GroenLinks weten. Anderen verwijten mevrouw de burgemeester haar persoonlijke smaak te laten prevaleren. Dus nemen ze de nota maar weer terug naar het college van B&W. Wordt vervolgd.

"s Middags gaan we naar de film "Another day of life' van Raúl de la Fuente en Damian Nenow in Theater De Peeriscoop. De film wordt vertoond in het Internationaal Film Festival Gorinchem (IFFG), waar alle theaters in de stad aan meedoen. De film is grotendeels animatie en handelt over het najaar van 1975, als de Poolse journalist Ryszard Kapuściński zich in Angola bevindt. Ik was altijd een groot liefhebber van zijn werk en deze film is ontleend aan het boek met dezelfde titel dat hij over die periode schreef. Hij schreef veel boeken maar het schijnt dat hij deze, zijn eerste, altijd zijn beste vond. Het punt is natuurlijk dat ik exact in die periode in Angola was - zie deel 3 van mijn romancyclus - en in september 1975 logeerde in hetzelfde hotel in de hoofdstad Luanda, waar Kapuściński verbleef. Hij was één van de weinige journalisten die toen nog in Luanda was. De stad was na het overhaaste vertrek van de Portugezen in handen van een overgangsregering die nog alleen bestond uit de MPLA, de linkse bevrijdingsbeweging die ik kwam ondersteunen. Het front met het rivaliserende FNLA lag niet meer dan 15 kilometer noordelijk van de stad, waar ze dreigden de watertoevoer stop te zetten. Ik  trof Kapuściński een aantal keren aan de bar van dat hotel: Hotel Tivoli. Nog lang niet de beroemdheid die hij later werd, gewoon een journalist uit het oostblok. Een paar keer komt het hotel in beeld in de film en ik herken het meteen, de kale kamers, de gangen en ook de lobby en de bar, waar weinig meer te krijgen was. En de balkons waaronder een pleintje waarop MPLA-pioniertjes van 12 jaar leerden marcheren met houten geweertjes. En het naastgelegen maar veel sjiekere Hotel Trópico. Dat was voor ons niet weggelegd.

     De film maakte een grote indruk en rakelt heel wat op bij me, zodanig dat ik er nu even niet over schrijven wil. Komt nog wel. Na de film raken we in gesprek met de schrijfster Lieve Joris, die eveneens veel over Afrika schreef. Ook treffen we twee van de organisatoren van het filmfestival Martin van Geffen en Anika van de Kevie; de laatste kennen we allebei nog uit onze ziekenhuisjaren toen ze secretaresse was van één van de chirurgen. Hoe het leven kan lopen...

     We duiken de kou weer in, op weg naar huis. Buiten valt nota bene een natte sneeuwbui. Terug naar boven

Zondag 14-04-2019

Gisteravond en vandaag denk ik veel terug aan de film die we gisteren zagen in het Internationaal Film Festival Gorinchem (IFFG) in Theater De Peeriscoop: 'Another day of life' uit 2018 van de Spanjaard Raúl de la Fuente en de Pool Damian Nenow, een film gebaseerd op het eerste boek van de toen nog volledig onbekende journalist Ryszard Kapuściński (1932 - 2007). Hierboven een trailer van de film. Het boek verscheen in 1976, de film draagt dezelfde titel. Het is een hartverscheurend verslag van de dekolonisatie van Angola en de burgeroorlog die toen losbarstte en tot in de jaren 90 zou duren. Daar gaat de film ook over, grotendeels in een nogal bloederige animatie en met recente interviews met mensen die Kapuściński destijds ontmoette. Zoals de commandant van de FAPLA, het leger van de bevrijdingsbeweging MPLA, die met een handjevol manschappen vergeefs trachtte de inval van begin november 1975 van het Zuidafrikaanse leger in het zuiden te weerstaan. Die man was een overgelopen militair van het Portugese koloniale leger, zoals er na de Portugese Anjerrevolutie van 1974 zich meer soldaten bij de linkse bevrijdingsbeweging voegden. Destijds heb ik er een aantal ontmoet, sterk gemotiveerde, idealistische mensen die fel geloofden in de sociale revolutie die de MPLA beloofde te brengen - en die uiteindelijk niet doorging. Het gewapende  conflict in Angola tussen de bewegingen MPLA, FNLA en Unita werd destijds uitgevochten als proxy war, een onderdeel van de Koude Oorlog tussen de westerse landen en het Sovjetblok. In de jaren 1975 en 1976 werkte ik als dokter voor de MPLA in de olieprovincie Cabinda, waar niet alleen tegen het FNLA gestreden werd, maar ook nog tegen een lokale afscheidingsbeweging, het FLEC. Wie er meer over lezen wil kan terecht in deel 3 van mijn romancyclus "Soms priemt een lichtstraal'. Over de verwording van de Angolese revolutie zou ook een treurig boek te schrijven zijn en waarschijnlijk is dat ook wel gebeurd.

In september 1975 wachtte ik twee weken in de hoofdstad Luanda totdat ik door kon vliegen naar de enclave Cabinda. Een Luanda dat bepaald minder overhoop lag dan in de film getoond werd. Hoewel het bijna een frontstad was - waar op slechts zestig kilometer naar het noorden gevochten werd tussen MPLA en FNLA, waarbij laatste dreigde de watertoevoer naar de stad af te sluiten - functioneerde Luanda eigenlijk heel redelijk. Uiteraard was het er vuil en was er voortdurend confusāo, zoals die altijd en overal in het land heerste, verwarring vanwege stagnerende aanvoer, bureaucratie en het overhaaste vertrek van de Portugese bovenlaag, maar het overgrote deel van de bevolking gedoreg zich toch tamelijk gedisciplineerd.

     De MPLA bracht me die twee weken onder in het verlopen Hotel Tivoli. Dat is er nog steeds. Daar ontmoette ik af en toe in het kale ontbijtzaaltje (waar bijna niks te krijgen was) en aan de bar een kalende Poolse journalist. Dat was Kapuściński, toen nog volledig onbekend en een van de weinige buitenlandse journalisten die in de hoofdstad gebleven was. Hij viel me niet erg op, ik was meer gespitst op de kansen om zo snel mogelijk door te reizen naar Cabinda, maar ik herinner me dat hij zich dodelijk verveelde en dat hij niet naar het zuiden mocht. Ik had nog nooit van hem gehoord. Wel van zijn collega René Lefort, die voor Le Monde werkte, en een beroemdheid was. 's Avonds bespraken we met zijn drieën de toestand in de lege hotelbar met een fles Wodka, die Kapuściński op de zwarte markt wist te versieren. Dat beschrijf ik in mijn boek. Ik leerde er ook de jonge journalist Derk Sauer kennen, die voor de toen zeer linkse Nieuwe Revue werkte. Later kwam hij nog in Cabinda langs voor een reportage.

De beelden van de film hebben flinke impact op me; ze brengen veel van mijn ervaringen in de herinnering terug. Niet alleen het op zijn Angolees uitgesproken Portugees. De melancholie van Kapuściński keert in de film sterk terug en overweldigt me. Ja, zó zag het eruit, zó was het. Oorlog is niet alleen geweld en dood, maar ook loodzware melancholie en wachten. Toen circa een week voor de onafhankelijksdatum (11 november 1975) een Zuidafrikaanse legermacht vanuit Namibië het zuiden binnenviel en snel richting Luanda oprukte en stad na stad innam, dachten we dat de Volksrepubliek nog voor de oprichting zou instorten. In Cabinda viel een gecombineerde strijdmacht van FNLA en reguliere troepen van het Zaïre van dictator Mobutu vanuit het zuidoosten binnen, slechts 35 kilometer van ons ziekenhuis. Daar bereidden we ons voor op een stroom gewonden en op een eventuele vlucht met kano's over zee naar de boorplatformen van de Franse oliemaatschappij Elf als de vijand zou doorbreken. Toen kwamen de Cubanen. Ze coupeerden de Zuidafrikaanse inval en ook die bij ons; bovendien namen ze ons ziekenhuis over. Daardoor werden we eigenlijk overbodig. Niet veel later gingen we naar de noordelijke helft van de provincie om de andere ziekenhuizen te heropenen.

     Het is grappig om in de film te zien dat Kapuściński kennelijk worstelde met de vraag of hij de scoop van die Cubaanse troepensteun, die onder strikte geheimhouding van de MPLA stond, mocht publiceren. Uiteindelijk deed hij het als geëngageerd journalist niet, terwijl het onder de militanten van de MPLA en ook bij ons al heel snel bekend was. En dan de telexmachine! Ik zie hem in de film terug. Wie kent nog de telex? Alle keren dat ik in Luanda was, was het ongeveer mijn lifeline met Holland. In onze tijd van mobieltjes en rücksichtlose bereikbaarheid is dat niet meer voor te stellen. Maar voor alles was er die sfeer van zinloosheid, vooral die komt tijdens de film weer bij me boven. Zoals Kapuściński in eerste regel van zijn boek het uitdrukt: 'This is a very personal book, about being alone and lost'. Ja, het viel om de donder niet mee.

Vandaag overwegend zon. Vanmiddag gaan we naar de verjaardagspartij van een wederzijdse vriendin op Fort Vuren. Ze wordt zestig. Hoe aangenaam jong nog. Terug naar boven

Ons huis vanochtend in de zon.

Maandag 15-04-2019

Zeggen dat je je iedere keer weer verbaast over de dwaasheid in de wereld - en ik doe het nogal eens - impliceert dat je jezelf niet dwaas vindt. Dat klopt, over het algemeen vind ik mezelf geen dwaas. Dat komt ondermeer door de invloed van Anna op me en door een zelfopgelegde discipline om vooral de feiten te checken en van verdieping. Niet zelden lukt dat. Maar veel mensen geven helemaal niks om feiten. Vanmorgen ook weer. Na de sport en de boodschappen raak ik weer eens in debat op FB met bekenden die het het met de waarheid niet erg nauw nemen. Totaal niet zelfs. Meestal gaat het over de Europese Unie, klimaatverandering en migratie. De vaste thema's van het nationaal-populistisch discours. Zindelijk denken en argumenteren is er niet bij, insinueren, fabuleren, feiten verdraaien of ontkennen en komplottheorieën wel. Of feiten negeren of weglachen. Ze weten immers wel beter. Iedereen zal het wel eens hebben meegemaakt. Het is zinloos maar ik blijf dergelijke discussies soms lang volhouden, want wie weet slaat er toch wat aan. Op mijn laptop staat een spreuk naast het toetsenbord, die ik ze vaak voorhoudt: 'Alles dat wordt beweerd zonder enig bewijs, kan ook zonder enig bewijs weer worden verworpen.' Niet dat het helpt, maar opgeven doe ik vooralsnog niet.

Vandaag is het overwegend zonnig en minder koud. Er komen warme lentedagen aan. Het ziet ernaar uit dat de Paasdagen 21 en 22 april de warmste ooit gaan worden. Van de 10 warmste Pasens zullen er in dat geval 5 in deze eeuw vallen, de helft dus, over de laatste 102 jaren. Zie de grafiek in de link hierboven.

     Ander klimaatnieuws. De rivieren in de Amerikaanse staat Alaska zijn nog nooit zo vroeg ontdooid als in dit voorjaar.  Uit gegevens van weerbureaus blijkt dat de rivieren sinds 1960 steeds eerder ontdooien. Nu is het gemiddeld een week eerder dan toen. Dit jaar was het echter nog sneller. Op een Europees congres over infectieziekten (ECCMID) in Amsterdam,  met 13.5000 artsen en andere wetenschappers het grootste congres ter wereld over dit onderwerp, waarschuwt men dat tropische ziekten in ons deel van de wereld steeds meer de kop opsteken. Het gaat om ziekten als knokkelkoorts, chikungunya, zandmugziekte en hersenontsteking, die allemaal door muggen en teken verspreid worden. Door de opwarming kunnen ze bij ons overleven.

Anna gaat vanmiddag oppassen bij Tessa, die een flinke griep heeft, en ik raak nogmaals in een FB-discussie met nationaal-populistische kennissen. Over misleidende artikelen op dubieuze websites die beweren dat immigranten meer criminaliteit bedrijven dan autochtonen. Daarvan is in degelijke studies al jaren niets gebleken, kijk bijvoorbeeld hier. Hun aandeel is eerder lager, zoals je mag verwachten van mensen die zich inspannen in een nieuwe samenleving aan de bak te komen. De populisten willen het niet horen. Terug naar boven

De voorpagina van de Franse krant Libération.

Dinsdag 16-04-2019

Gisteravond stond op de televisie in afwachting van het RTL4-journaal een van de vele leuterprogramma's aan. Het was 20 over zeven. Ik dekte juist de tafel toen ik opeens hoorde zeggen dat de Notre Dame in Parijs in brand stond. Even later kwamen de eerste foto's. Op de Seine-oevers staan Parijzenaars vol ongeloof te kijken hoe de iconische kathedraal, meer dan 800 jaar oud, in lichterlaaie staat. Sommigen staan te huilen, anderen zingen of bidden.

     De Notre Dame met die twee lompe torens ervoor, hoe vaak ben ik daar niet geweest? Vele keren in mijn studentenjaren, dat is zeker, maar ook al in de jaren 50 met mijn ouders. En nog een keer eind jaren 80. De brand lijkt een verwoesting aan te richten. De slanke toren op het kruisschip stort op zeker moment in elkaar.

Vanmorgen hoor ik president Macron zeggen dat de kerk zal worden gerestaureerd. Dat is navrant, want voor de in gang zijnde restauratie was bijna geen geld beschikbaar. Nu heeft een miljardair al 100 miljoen euro gedoneerd. Zo? Later komen er nog meer bij, zoals de schatrijke familie Arnault, die 200 miljoen geeft. Die krijgen zeker een plek in de hemel, zoals het in de Middeleeuwen hoorde. Dat Macron nu nog een belasting voor superrijken zal instellen, lijkt twijfelachtig.

     Vanmorgen ook inspecteert men in Parijs de schade. De torens werden gered. De muren van de kruiskerk staan er ook nog. Tweederde van het dak is verbrand. Van de kunstschatten is ongeveer 30 procent gered, maar het grootste deel is in vlammen opgegaan. Drie veronderstelde relikwieën van Christus werden gered: de doornenkroon, een stuk van het kruis en een spijker van de kruisiging. De sociale media lopen vol met foto's, filmpjes en treurnis. De Vlaamse nationaal-populist Filip de Winter ziet de verwoesting van de kathedraal wel zitten. Hij twittert: 'Tragisch en symbolisch: #NotreDame brandt, #Parijs brandt, Frankrijk brandt, #Europa brandt...'  Dat zou hij wel willen!

De zon schijnt vandaag in een overwegend wolkenloze hemel. Het is alweer iets warmer dan gisteren. Anna heeft oppasdag. Over de sluis kuieren oude mannen met bleke benen in korte broeken. Tijdens een boodschap loop ik in de binnenstad de eigenaar/chefkok tegen het lijf van Le Bon'Apart, het hotel/restaurant bij ons op het Eind. Ik had gehoord dat hij wilde gaan stoppen. Dat beaamt hij, hij wil iets anders gaan doen. Eind april al. Er komt een eetcafé in. De nieuwe ondernemer zal ook het terras op de 3e Waterkering voortzetten.

In Parijs meldt de vice-burgemeester over de Notre Dame dat het wereldberoemde orgel uit 1730 nog intact is. Eén van de drie grote gebrandschilderde roosventers schijnt ook nog heel te zijn. De hele dag door brengt men geredde kunstvoorwerpen over naar het Louvre.

Onverwacht bezoek. In de haven liggen Nanning & Miranda, een Gronings stel dat we meer dan 10 jaar geleden leerden kennen toen we overwinterden in Malta. Zij met hun catamaran Famous Goose en wij met de Dulce. Maar nu zijn ze over op een stevig motorjacht, een fraai zelf omgebouwde vissersboot die gezonken was en gelicht werd. Het schip heet Ran, heeft een hybride voortstuwing (elektra en diesel) en ze zijn bezig rond te zwerven. Zo kwamen ze ook in Gorcum terecht. Terug naar boven

Nanning & Miranda met hondje Tommy op hun boot 'Ran' in de Lingehaven.

Woensdag 17-04-2019

Over geloof en wetenschap. Op Twitter toont iemand een foto van het gouden altaar en kruis die gespaard bleven bij de hevige brand in de Notre Dame. 'After all the aftermath and destruction of the Notre Dame fire, the alter and cross remained untouched. Please explain to me how you don’t believe in God after seeing this', schrijft ze. Dat is niet zo moeilijk: het smeltpunt van goud ligt bij 1064 graden Celsius en hout brand bij ongeveer 600 graden.

     Maar er werden ook veel minder onschuldige berichten verspreid op Facebook, Instagram en Twitter, namelijk dat de brand ontstond door een terreuraanslag op de kerk. The Guardian geeft voorbeelden van dat soort nepnieuws, dat niet werd gewist door de sociale media-filters. Zo verspreidde Drudge Report, een ultrarechtse nieuwssite, tienduizenden berichten over de brand in een kerk van drie jaar geleden, alsof het om de Notre Dame ging. Parlementariër Alice Weidel van Alternative für Deutschland suggereerde in haar berichten een verband van de brand met eerdere anti-christelijke aanvallen in Frankrijk door moslims. Ze schreef gisteren:

'In der #Karwoche (= lijdensweek, TZ) brennt #NotreDame. März: zweitgrößte Kirche Saint-Sulpice brennnt. Februar: 47 Angriffe in Frankreich. Die Beobachtungsstelle gegen Intoleranz und Diskriminierung von Christen in Europa spricht von einer signifikanten Zunahme.'

Hal Turner, een extreemrechtse Amerikaanse politieke commentator, plaatste op Twitter een filmpje waarin een moslim in de kathedraal te zien zou zijn. Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet retweette een bericht met datzelfde beeld. 'No workers onsite. Who tf is this?', staat erbij. Later blijkt dat het een brandweerman was in een hittebestendig pak met helm en masker. Het is misselijkmakend. Duizenden mensen op de sociale media denken dat radicale moslims achter de brand zitten. Voor de goede orde: daar bestaat geen enkele aanwijzing voor, integendeel, eerste onderzoeken wijzen uit dat de oorzaak van de brand een ongeluk was en ligt in de bouwwerkzaamheden aan de Notre Dame.

Gisteravond een aangenaam bezoek van Nanning & Miranda uit Groningen, die met hun verbouwde vissersboot in de haven liggen (foto hierboven). Heel veel bijpraten. Vandaag gaan ze verder, richting Andelse Maas.

     Het is een bewolkte maar droge ochtend. Anna helpt weer thuis bij de zieke Tessa. 's Middags heb ik in het Gorcums Museum mijn laatste college in de KLU-cursus over de Caravaggisten in Nederland. Vandaag degenen die uit Gorcum kwamen: Abraham Bloemaert en Gerard van der Kuijl. Van de laatste hangt een beroemd schilderij in het collegezaaltje op de eerste verdieping: 'Quintus Sertorius en de paardenstaart'. Als ik naar buiten kom valt er motregen. Vanavond gaan we eten bij Wiger & Arina aan de overkant. Terug naar boven

Het Eind is afgesloten voor alle verkeer, ook voor voetgangers. Maar die trekken zich er niks van aan.

Donderdag 18-04-2019

Het is een heerlijke lentedag. Rokjesdag, voorzeker. De stratenmakers zijn bezig aan het laatste stuk van de herbestrating van het Eind, bij de aansluiting met de Langendijk en de Peterbrug. Daarvoor sluiten ze de straat af voor alle verkeer, inclusief voetgangers (foto hierboven). Vol verbazing zien we hoevéél mensen zich er niets van aantrekken. Tot wanhoop van de stratenmakers banjeren ze door zorgvuldig strakgestreken oppervlakken, trappen de heel precies gelegde straatstenen om of vallen in de kuilen bestemd voor afvoerputten. Het is niet zo dat ze de afsluiting niet zien. Ze schuiven het gewoon opzij. Als de stratenmakers hen aanroepen, kijken ze stomverbaasd, zich van geen enkel kwaad bewust. Merkwaardig gedrag. Even omlopen is geen optie. Is het iets typerends voor deze boze tijd? Welnee, het was altijd zo, geloof ik, bovendien zijn het voor meer dan de helft senioren die het doen. De groepen scholieren op weg naar de pontveren fietsen netjes om over de sluis.

Een prachtige dag. Jammer dat de boot nog niet klaar is en op de kant staat De havendienst legt de huurkano's voor het lange weekeinde weer te water. We doen de Paasboodschappen op Oost. Er komt vast familie op bezoek op een van de Paasdagen. Niets te melden, dan dat ik onze belastingaangiftes afmaak. Nog één keer controleren en volgende week versturen.

In de PvdA ontstaat onrust omdat de partij in Overijssel en Flevoland bezig is een provinciebestuur te formeren met o.a. de klimaatontkenners van Forum. Iets wat ze in de andere provincies beslist niet wilde. Terug naar boven

Korenmolen De Hoop op het Dalembolwerk vanmorgen.

Vrijdag 19-04-2019

Deze schitterende ochtend fiets ik naar de praktijk van mijn huisarts voor de jaarlijkse diabetescontrôle bij de praktijkverpleegkundige. Alles is prima: Hba1c, cholesterol, bloeddruk, nierfuncties, sensitiviteit en de doorbloeding van mijn voeten, enz. Daar kun je oud mee worden, maar het is uiteraard geen garantie. Met een gelukkig gevoel fiets ik terug. Onderweg op de dijk  neem ik een foto van korenmolen De Hoop op het Dalembolwerk (hierboven).

Er volgt een heerlijk zachte middag. In Limburg meet men voor het eerst dit jaar 25 graden Celsius. Vanwege de draaogte gaan 25 van de paasvuren in Overijssel dit jaar niet door. Het is te gevaarlijk.

     Bij ons in de haven arriveren veel passanten. de kanoverhuur komt nog niet op gang, maar de fiestverhuur door de havendienst wel. In het land ontstaan veel files. Voor de Merwedebrug staat na drie uur 10 kilometer door een ongeluk; de vertraging is anderhalf uur. Op de A2 naar het zuiden is er zelfs 25 kilometer file.

Politiek. In Overijssel kapt de PvdA na veel kritiek uit de achterban toch de formatiepoging met het Forum voor Democratie. De echte onderhandelingen waren nog niet eens begonnen. Dat vind ik niet slim; het komt de bestuurbaarheid niet ten goede en FvD kan succesvol de verongelijkte rol spelen. Ook in Zeeland valt FvD af, maar daar is wel onderhandeld, er is althans een zogenaamde 'pre-formatie' geweest. De reden zou zijn dat het onduidelijk bleef wat FvD nou eigenlijk wilde, maar informateur René Verhulst zag geen inhoudelijke belemmeringen om er met Forum uit te komen. Hm. Ik snap het wel, maar de vraag is of een cordon sanitaire rond FvD zo verstandig is. Als tijdens inhoudelijke onderhandelingen blijkt dat er onoverkomelijke tegenstellingen zijn, is een breuk terecht en veel beter uit te leggen.

Opmerkelijk. De brand in de Notre Dame zou ontstaan zijn door een computerstoring. Nog opmerkelijker: niet alleen het prachtige orgel heeft de brand doorstaan, ook de bijenkolonie op het dak van de kerk heeft het overleefd. De drie korven met bij elkaar 180.000 bijen werden in 2013 op het dak geplaatst als bijdrage aan de biodiversiteit in het centrum van Parijs. 'Volgens de imker van de Notre-Dame kunnen bijen een brand overleven door zodra ze vuur bespeuren zichzelf vol te stoppen met honing. Insecten hebben geen longen en kunnen niet stikken door de rook. Bijen zullen hun korf nooit verlaten en te allen tijde hun koningin beschermen, zegt de imker', aldus De Volkskrant. Is het geen wonder? Zeker, maar ook hier geen goddelijke ingreep. Terug naar boven

Dulce op de wal in Numansdorp. Een aantal boten rond ons zijn al te water.

Zaterdag 20-04-2019

We zijn al vroeg op. Na het ontbijt rijd ik naar onze jachtwerf In Numansdorp om even naar de boot te kijken. Door al dat mooie weer heb ik flink de kriebels.  Er is weinig verkeer op de weg, zo vroeg. Op de werf zie ik dat er al een aantal schepen rond de Dulce al te water zijn gegaan. Er zit een nieuwe offeranode op de vaanstandschroef. Aan boord blijkt dat men de boegschroefaccu's al heeft weggehaald. De nieuwe komen volgende week, vertelt Judith op het kantoor. Dan wordt de boot ook gepoetst en in de was gezet. De serviceaccu's hebben 11,9 volt spanning, zie ik. Te laag. Toch zitten ze 100% vol volgens de accumonitor. Misschien raken ze aan hun eind, ze dateren nog uit Finike in Turkije. Dat was in 2012, het wordt tijd. Ik sluit de walstroom aan.

     Daarna schakel ik onze drie GPS'en in, die van ons Raymarine plottersysteem, van de AIS en van het 20-jaar oude handheld Garmin reserve-toestelletje. Is er sprake van een bug? In de nacht van 6 op 7 april raakte het telsysteem van de oudere GPS-systemen vol en begon weer bij nul. Het Agentschap Telecom waarschuwde voor deze GPS-omwenteling. Sommige systemen kunnen het niet verwerken, maar bij ons blijkt er niks aan de hand, alle drie toestellen geven de correcte positie.

Even na het middaguur ben ik weer in Gorcum. Vervolgens fiets ik met een couponstrook in de hand naar het winkelcentrum Nieuw-Dalem. Die coupon had Anna van de week bij de Plus-supermarkt bemachtigd; hij geeft recht op een grote paashaas van chocolade. Die wil ze vanavond aan haar dochter Barbara geven, die haar verjaardag viert. Er staat een geweldig lange rij, waar ik braaf bij aanschuif. Zijn er wel genoeg paashazen?, vragen de mensen zich af. Misschien smelten ze door de warmte, opperen anderen. Maar het gaat vlot, na kwartier fiets ik terug met mijn paashaas. Hij past nauwelijks in de koelkast.

Op de sluis en in de haven heerst veel drukte. De haven ligt vol met passantenboten. Het slaat veel mensen in de bol op de eerste zomerse dag; heel wat lopen vrijwel bloot en bleek langs.

     Tienduizend gele hesjes demonstreren in Parijs en stichten brandjes. De politie is massaal op de been en verhindert dat ze naar de Notre Dame optrekken of naar het paleis van Macron. Ze zijn boos omdat voor de restauratie van de Notre Dame binnen de kortste keren honderden miljoenen werden gedoneerd, terwijl veel Fransen moeite hebben om rond te komen. Die miljoenen schijnen ook nog voor bijna 90% fiscaal aftrekbaar, te zijn, las ik, dus het volk moet het uieindelijk toch betalen. Op Twitter komt een foto van een demonstrant voorbij. Op zijn hesje staat: 'De Notre Dame heeft geen dak meer. Et alors? Duizenden mannen, vrouwen en kinderen hebben er ook geen.'

     Bij ons lijkt een smeulend conflict bij Forum voor Democratie naar buiten te breken. Henk Otten, tegenwoordig de tweede man van de partij, klaagt in de NRC 'dat Baudet de partij teveel naar rechts trekt'. Otten wil geen alt-right types in het FvD, zegt hij, maar hij wist toch vanaf het begin wat Baudet voor een figuur is, iemand voor wie de politiek vooral een ego-tour is? Is het het in ultrarechtse kringen gebruikelijke ellenbogengevecht van ego's dat steeds weer de kop opsteekt? En waarvoor men altijd meteen de publiciteit opzoekt, bijvoorbeeld een interview in de NRC? Let op: Otten is voorzover ik weet ex-bankier en een gewichtige factor in de financiering van de partij. Het is onverstandig dat hij het debat niet intern probeert te winnen. Kiezers houden niet van partijstrijd. Of heeft hij het binnen FvD al verloren? Terug naar boven

De huurkano's van de Havendienst beneden ons huis.

Zondag 21-04-2019, 1e Paasdag

Iedere keer dat er ergens in de wereld een grote ramp of aanslag gebeurt, is er het onwerkelijke gevoel dat alles hier doorgaat met dezelfde gezapigheid als altijd. We hebben een zomerse dag met temperaturen tegen 25 graden, mensen lopen en masse over de sluis, dragen korte broeken met daaronder bleke benen en slingerende spataderen, nemen selfies, boten met passanten passeren en meren af in de haven, de havendienst verhuurt fietsen terwijl de kano's niet in trek zijn (foto hierboven) en ondertussen tellen de dodelijke slachtoffers in Sri Lanka uur na uur op tot een tussenstand om drie uur vanmiddag ruim boven de tweehonderd. Ik volg het live-blog op Nos.nl. Het wordt duidelijk dat de goed gecoördineerde aanslagen, zeker 7 à 8, op kerken en dure hotels door moslim-zelfmoordterroristen werden gedaan. De bomaanslag in het Cinnamon Grand hotel in Colombo zou zijn gepleegd tijdens het paasontbijtbuffet. Volgens het ANP stond de zelfmoordterrorist tijdens het buffet zelf ook met een bord in de rij. Op het moment dat hij bediend werd, liet hij de bom ontploffen. Daarbij kwam ondermeer een Nederlandse vrouw om het leven.

Onderwijl is het in ons land gigantisch druk op de stranden en op het water. De oostenwind voert sterk vervuilde lucht aan van de paasvuren in Duitsland en het oosten van ons land, die niet allemaal werden afgelast vanwege de droogte. Op Twitter klagen mensen over de stank, onder meer vanuit Urk, Appingedam, Noordwijk, Delfzijl, Kampen, Assen en Zwolle, maar ook uit Amsterdam. Natuurlijk, het leven gaat door en de luchtvervuiling ook.

     Morgen kan het nog een paar graden warmer worden dan vandaag. Mogelijk de warmste Tweede Paasdag ooit. Wij gaan rond vier uur naar Lourens & Joke, die met de Niets Zonder Gods Zegen nog op hun vaste ligplaats bij het station liggen. Terug naar boven

Lingesluis en haven vandaag.

Maandag 22-04-2019, 2e Paasdag

Met aandacht en soms veel moeite lees ik 'Beyond Weird' van Phlip Ball ( The Bodley Head, 2018) uit, een uitstekend boek over de jongste stand van zaken in de quantumfysica. De verschillende pogingen om door te dringen in wat de aard van de tegenstrijdige quantumwerkelijkheid zou zijn, schieten tenslotte allemaal te kort. De vraag blijft of er op quantumniveau wel sprake is van 'werkelijkheid' vóórdat we een observatie doen. Dat is een groot verschil met de werkelijkheid op macroniveau, die we allemaal kennen, de werkelijkheid van de klassieke fysica, waarin 'feiten' eenduidig kunnen worden vastgesteld. Dat kan in de quantumwereld niet. Maar ik ga het vandaag verder niet moeilijk maken.

Klimaatnieuws. In het oosten van Canada zijn 1200 mensen geëvacueerd vanwege overstromingen, die worden veroorzaakt door het ongebruikelijk warme weer. Grote hoeveelheden smeltwater stromen van het noorden naar de provincie Quebec. Ook valt er heel veel regen, waardoor rivieren buiten hun oevers traden. Er is tot dusver één dode gevallen. Dagenlange hevige regenval veroorzaakt in Colombia modderstromen en een aardverschuiving, waarbij zeker 17 mensen om het leven komen. 

     Zelden was er in ons land zo’n warme Eerste Paasdag als gisteren. In De Bilt werd het 24,1 graden. Alleen in 2011 was de 1e paasdag (24 apri)l warmer. Vandaag voorspelt men 24 - 27 graden. Als dat gebeurt zal het de warmste 2e Paasdag ooit worden.

De arme Anna is opnieuw ziek. Het lijkt wel of ze haar griep van vorige week nog een keer overdoet. Het uitbundige zonnige Paasweer is aan haar niet besteed; ze blijft op de bank of in bed. Ik loop tegen elf uur een keer over de traditionele Gorcumse Paasmarkt. Flink veel drukte, maar niet zo erg als de verhalen over vroegere edities willen. Misschien zijn veel mensen de stad ontvlucht. In de haven en de sluis is het druk (foto hierboven). Twee Duitse campers lopen vast op de Peterbrug. Ik verricht een goede daad door bij de voorste in te stappen en ze om de binnenstad heen naar de camperplaats op De Punt le leiden. Op de Derde Waterkering West zijn jonge mensen bezig het terras weer te installeren. Stoelen hebben ze (nog) niet, wel tafels, dus het wordt een staande receptie. Waarschijnlijk zijn het degenen die Hotel/Brasserie 'Le Bon'Apart' overnemen en er een eetcafé van willen maken. Er staat een mooie ouderwetse Chevrolet voor en op het terras speelt een geluidsinstallatie boenke-boenk muziek, gelukkig niet hard.

     Lezen: 'Extinctie' van de Nederlandse filosoof René ten Bos (Boom, 2019). Destijds las ik met veel plezier zijn 'Dwalen in het antropoceen' (Boom, 2017). Terug naar boven

Drie gezinnen Grauwe gans in de Lingehaven, naast de stoomsleepboot Jan de Sterke.

Dinsdag 23-04-2019

Het is opnieuw zonnig, maar er is meer dan bewolking dan gisteren. Anna voelt zich vandaag een stuk beter, maar nog niet goed genoeg om mee te gaan sporten. Dus fiets ik alleen naar de sportschool en terug. In de haven geven medewerkers van de plantendienst de bakken met violen, verlept in de zeer droge Paasdagen, water. De stratenmakers hervatten hun werk aan het laatste stukje van onze straat, de aansluiting met de Peterbrug en de Langendijk. Drie gezinnen Grauwe gans brengen een bezoek aan de haven (foto hierboven). Meestal zitten ze in grotere groepen in het stukje uiterwaard tegenover de aanlegsteigers van de veerponten op Buiten de Waterpoort. Veertig jaar geleden waren Grauwe ganzen een zeldzaamheid in Nederland, nu barst het ervan en leven ze zelfs binnen de bebouwde kom van steden en dorpen.

Morgen krijgen we een overgangsdag naar kouder en natter weer. Vannacht en morgenochtend voert eenzuidenwind mogelijk Sahara-stof aan. In regen- of onweersbuien kan het dan neerslaan. Vanaf donderdag is het flink kouder. Verder niets te melden. Terug naar boven

Woensdag 24-04-2019

Door de lectuur van René ten Bos zijn 'Extincties' (Boom, 2019) leer ik de wrange filmpjes van de Britse illustrator en animatie-filmer Steve Cutts kennen.  Hierboven staat er eentje, zijn bekendste, met de titel 'Man' (2012). Het loont de moeite om hem te bekijken, zelfs in deze snelle en gestresste tijd want hij duurt slechts een paar minuten. In die periode slaagt een onnozel, dikbuikig mannetje type vrije ondernemer, of beter 'vrije jongen' erin om onze hele, schitterende wereld te veranderen in een vuilnisbelt. Een belt die aan het slot door de buitenaardse bemanning van een langskomende UFO niet de moeite van verdere exploratie waard geacht wordt. In een navrante actie trappen ze het naargeestige ventje dood, gooien hem boven op de vuilnishoop en vertrekken. Waarschijnlijk scheppen ze vuilnishopen op kosmische schaal.

Vandaag wolken, zon en flinke wind uit het zuiden. Het is de laatste dag dat 71 ben, vanaf morgen zal ik een jaar lang 72 zijn. Zal wel wennen. Omdat hun ouders naar een begrafenis gaan passen wij vanaf het middaguur op Vajèn en Lina-Mae (foto hier). Poppenhuis, spelletjes en Netflix voor kids. Verder maak ik onze belastingaangiftes af en verstuur ze.

     Vanaf drie uur trekt de hemel dicht. Het KNMI vaardigt een code geel uit wegens kans op onweersbuien met zware windstoten (90 km/uur), maat trekt die later weer in. 

     Klimaatnieuws. Eén orkaan is niet genoeg. Mozambique dreigt opnieuw door een cycloon te worden getroffen, ditmaal in het noorden. De zware tropische storm Kenneth trekt vanavond over de Comoren Archipel naar het westen en wint daarbij aan kracht. In de loop van donderdagochtend zal hij aan land gaan bij de kust van Cabo Delgado, de meest noordelijke kustprovincie van Mozambique, met een continue stroom van zware onweersbuien en met windstoten tot 240 km/uur. Terug naar boven

Bij Yachting Willemstad om fendersokken te kopen.

Donderdag 25-04-2019

Het viel gisteravond en vannacht hard mee met dat onweersfront. Begrijpelijk dat het KNMI al eerder de code geel had ingetrokken. Vandaag is het mijn verjaardag (72). Het blijft droog tot halverwege de middag. 's Ochtends rijden we naar onze werf in Numansdorp, waar we een ladder halen en aan boord klimmen (foto hier). Binnen is er weinig lekkage. We noteren de maten van de zeven stootwillen. De vuile vegen van jaren gebruik krijg je er namelijk niet meer van af en als de boot volgende week schoongepoetst opgeleverd wordt is dat geen gezicht. Vervolgens rijden we via de Haringvlietbrug naar de overkant van het Hollands Diep, naar Yachting Willemstad om er nieuwe fendersokken te kopen, kleur donkerblauw. We nemen ook de nieuwe ANWB-Wateralmanakken mee. Het is zeer rustig in de winkel. Er ligt één zeiljacht in de binnenhaven. Vervolgens drinken we koffie bij op het hoekje bij Bellevue, dat overigens wel vol zit. Daarna door Brabant terug. Om half drie zijn we thuis.

Ik ben erg dankbaar voor de talloze felicitaties die ik per per telefoon, email en op de sociale media ontvang. Fijn om ook door alledrie mijn kinderen gefeliciteerd te worden. Ondertussen valt er buiten kille regen. Vanavond gaan we samen uit eten bij Mykonos, vlakbij op de Langendijk.

Ook vandaag klimaatnieuws. De tropische storm Kenneth is uitgegroeid tot een cycloon van kracht 4 en treft in deze uren het noorden van Mozambique. De verwachting is dat hij ellendig veel schade teweeg zal brengen in het toch al zwaar getroffen land. Qua kracht is de cycloon vergelijkbaar of zwaarder dan Idai, de cycloon die er zes weken geleden veel schade veroorzaakte en circa 600 mensen het leven kostte. Vooral extreme regenval kan voor grote problemen zorgen: op sommige plekken wordt meer dan 1200 millimeter neerslag verwacht. Ter vergelijking: in Nederland valt normaal in een heel jaar 800 millimeter. De kust van zuidoost-Afrika kan dat in één dag te verduren krijgen.

     Verder naar het zuiden werd Zuid-Afrika de afgelopen dagen getroffen door noodweer. Overigens niet ongewoon voor deze tijd. Zware regenval leidde woensdag tot modderstromen. Er kwamen circa 70 mensen om het leven.

     Eén van de grootste keizerspinguinkolonies op Antarctica is vrijwel geheel verdwenen, meldt Nos. nl. De oorzaak is volgens wetenschappers dat het zee-ijs waarop de pinguïns broeden en uitrusten na het jagen, afneemt door klimaatopwarming.

     In ons eigen land verschenen gisteren de voorlopige doorberekeningen door het Planbureau voor de Leefomgeving van de voorstellen van PvdA en Groen Links voor een zogenaamde platte CO2-heffing (vast bedrag per ton uitstoot). Die blijken een beduidend betere reductie op te leveren dan het het bonus/malus voorstel van het kabinet. Dat levert te weinig op voor de Parijse doelstellingen. Het kabinet had al beloofd de uitkomsten van deze doorrekeningen mee te nemen in zijn afwegingen. Terug naar boven

Plotselinge avondzon over de Appeldijk gisteravond vanuit Grieks Restaurant 'Mykonos'.

Vrijdag 26-04-2019

Gisteravond samen lekker en knus samen gegeten bij Mykonos op de Langendijk. We hadden een tafeltje in een hoek aan het raam met tegenover ons, op de Appeldijk de bioscoop VUE. Het gezellige stadsbioscoopje dat ten dode is opgeschreven dankzij ons gemeentebestuur door de komst van het enorme Van der Valk Amusino op Oost met een megabioscoop, een gokhal en een hotel met honderden kamers. Geduchte concurrent voor een levendige binnenstad. Enfin, op zeker moment brak boven de donkere avondlucht nog even de zon door en belichtte fel en majestueus de daken van de huizen tegenover ons en het tere lentegroen van de kruinen van de bomen langs de haven. We voelden ons de gelukkige toeschouwers van een bijzonder betekenisvol en verheven tafereel. Anna maakte snel wat foto's, zie hierboven en een andere hier.

Het is helemaal niet zo'n gekke dag vandaag, met tamelijk wat zon. We doen boodschappen en sporten op Oost. Nieuwe ontwikkelingen in de ruzies binnen de top van Forum voor Democratie. Henk Otten is van plan om gewoon zijn senaatszetel in te nemen, meldt Joost Vullings. Natuurlijk, het laatste machtsmiddel dat hij heeft. De vraag is hoeveel leden hij meeneemt en hoe zijn nieuwe partij gaat heten. De gebruikelijke conflicten bij rechts-populistische formaties? Het is geen porem, maar ik heb niet veel zin om erover te schrijven. Teveel leedvermaak bij de deconfiture van een organisatie is niet sjiek, zelfs bij zo'n verfoeide club als het Forum. 

     Later loop ik door de binnenstad en koop bij de HiFiwinkel van Sowell op de Burgstraat de nieuwe CD 'Toets en klepel' met opnames van alle kerkorgels in onze stad (door de organisten Gerben Budding en Nico Blom) en van het carriillon van de toren van de Grote Kerk (door stadsbeiaardier Henny Blom). Aardig is dat er ook muziek op staat gespeeld op het kleine orgel van het schuilkerkje aan de Langendijk. Henny Blom is overigens ook als dichter vertegenwoordigd in de Gorcumse Poëzieroute, namelijk als nummer 28 met het gedicht 'Dagdroom' bij korenmolen De Hoop op het Dalembolwerk.

     Ik loop naar de Gasthuisstraat. Het is druk in de stad, mensen hebben morgen vrij en doen nu nog snel hun boodschappen. Boekhandelaar Emmy in De Mandarijn serveert me een expresso en raadt me het nieuwe boek van historicus en Ruslandkenner Marc Jansen aan: 'De toekomst die nooit kwam' (Van Oorschot, 2019), over hoe het land worstelt met zijn verleden. Een paar jaar terug las ik met waardering zijn 'Grensland. Een geschiedenis van Oekraïne' uit 2014. Een praktisch boek over wat je zelf kunt doen tegen klimaatopwarming neem ik ook mee: 'Tien klimaatacties die werken' van de Vlaming Pieter Boussemaere (Davidfonds, 2019). Een leven tussen boeken is - dunkt me - op zich al heel klimaatvriendelijk. Sequestratie. Er is in boeken immers heel wat CO2 vastgelegd. Terug naar boven

Satelietbeeld van de landfall van cycloon Kenneth in het noorden van Mozambique donderdagavond (bron WMO)

Zaterdag 27-04-2019

Koningsdag begint regenachtig. Kleumen voor de koning. Veel feestelijkheden op de Groenmarkt werden gisteravond al  afgelast, maar vanaf half tien vanochtend is het droog. Vanmiddag komen er echter weer buien, zeggen de weersites. Behalve Koningsdag is het de verjaardag van mijn kleinzoon Thijs. Hij wordt 9.

     Dan maar klimaatnieuws. De cycloon Kenneth trof donderdagavond het noorden van Mozambique met verwoestende kracht. Met windvlagen tot 280 km/uur is het de zwaarste orkaan die het land ooit heeft getroffen, sinds de moderne cycloonregistratie 60 jaar geleden startte. In het kielzog worden zware regenbuien verwacht, overstromingen en modderstromen. De eerste berichten sijpelen binnen. De na cycloon Idai  opgezette opvangkampen zijn overvol en er is dringend behoefte aan water, voedsel en tenten. Tot dusver telde men vijf doden, maar grote gebieden zijn onbereikbaar.

     Overstromingen bedreigen de Canadese hoofdstad Ottawa nadat extreme regens duizenden huizen in de regio onder water zetten. Ook in de provincie Quebec deden overstromingen 3000 huizen onderlopen. Men vreest dat het nog weken kan duren, omdat overvloedig smeltwater uit het noorden het zuiden van Canada nog niet eens bereikte. De noodtoestand is uitgeroepen. Het dodental door overstromingen na heftige regens in Zuid-Afrika steeg intussen tot 70.

     Volgens weerkundigen en klimatologen ligt de oorzaak van al die extreme regen in de Clausius Capeyron Vergelijking bij verzadigde luchtmassa's. Het waterdampgehalte van lucht die verzadigd is van vocht, neemt exponentieel toe met de temperatuur, ongeveer 7% per graad. Opwarming van het klimaat veroorzaakt al die extreme regen, modderstromen en overstromingen. dat is een andere manier van zeggen dat de buien veel meer energie bevatten.

Ik loop even door de binnenstad. Het is niet erg druk. Op de Langendijk en de Hoogstraat zitten een paar rijtjes kleumende kinderen op hun matjes met hun oude speelgoed en uitgelezen stripboeken. In de overdekte passage tegenover Boekhandel De Mandarijn speelt een scholiere op een trompet vaderlandse liederen. De boekhandel heeft dozen tweedehandsboeken naast de deur staan die vrijwel gratis worden weggeven. Emmy geeft me er twee mee (ik heb er nog niet genoeg). Op de Groenmarkt staan wat eetkramen maar alle optredens op het podium werden afgelast. Had achteraf misschien niet gehoeven. De terrassen op de Grote Markt zijn leeg. Op de terugweg blijkt dat jongelui vannacht rond half vier een aantal vuilcontainers vanaf de Peterbrug in de haven gooiden. We zijn er niet wakker van geworden, maar waarschijnlijk de passanten op de boten naast de brug wel. Anna kijkt op de bank naar de festiviteiten in Amersfoort. De jurk van Maxima is aan de achterkant sterk gekreukt. Dat vindt ze niet leuk als ze het vanavond op televisie ziet, zegt Anna. Er gebeurt verder niks geks. Na half twee vallen er af en toe regenbuien.

Ergernis bekruipt me bij het nieuws in Trouw dat de IND in ons land groepen Yezidi's terugstuurt naar de overvolle kampen in Noord-Irak, terwijl de VN zegt dat ze er absoluut niet veilig zijn. Dat is zelfs tegen de eigen regels van de IND. Maar wie doet er wat aan? Het parlement is met reces. In wat voor een wreed land wonen we?

     Ook voel ik ergernis over het stoken van Poetin in Oekraïne. Hij zou dezer dagen hebben gezegd te overwegen om alle burgers in Oekraïne, dus niet alleen inwoners van de bezette oostelijke regio's, op aanvraag het Russische staatsburgerschap te verlenen via een sterk versimpelde procedure. Dat is in flagrante strijd met het internationale recht en de soevereine rechten van Oekraïne. Treiteren om te destabiliseren. Zo schept Poetin een voorwendsel voor een militaire interventie in het land zodra hij vindt dat die nieuwe 'Russen' gevaar lopen. Maar ik had het bericht nog niet elders gezien; later heeft de NOS het echter ook. Terug naar boven

De sterrenwolk Messier87 met uitvergroot de beide 'jets' en het superzware gat in het centrum van het stelsel (bron Astronieuws).

Zondag 28-04-2019

Iedereen heeft onlangs de eerste foto gezien van het enorme zwarte gat in sterrenstelsel Messier87. Maar dat geeft nog geen beeld van zijn omgeving, van de relativistische jets (de intensieve stralingbundels van subatomaire deeltjes die aan twee kanten uit het gat de ruimte in spuiten) en vooral niet van de afstand die het monster van ons vandaan is. Dat doet de indrukwekkende opname hierboven wel, gemaakt door de Spitzer Space Telescope.  Ik vond hem op Astronieuws. De blauwkleurige, wazige nevel is de sterrenwolk M87 op 55 miljoen lichtjaren ver. In het centrum van de wolk zie je de beide jets, die uit het superzwarte gat schieten. Ze zijn uitvergroot in het bovenste vierkant. Die jets bestaan dankzij de enorme energie van materiaal dat in het zwarte gat valt. Ze beslaan duizenden lichtjaren. De rechtse jet straalt schuin in onze richting, de andere 180 graden in tegenovergestelde richting. In het onderste vierkant zie je het bekende, uitvergrote beeld van het superzwarte gat zelf, een beeld dat nu al iconisch wordt genoemd. De opname is van de Event Horizon Telesciope (EHT).

Een opvallend stille zondagochtend. Nu kun je goed merken dat er geen autoverkeer over het Eind rijdt. In de loop van volgende week zullen de stratenmakers het nieuwe profiel van onze straat opleveren. Nog een paar dagen en ons bestaan draait weer helemaal om de boot, om schoonmaken, inrichten, inschepen en om varen.

     Her en der in het land vallen verspreide buien, maar niet in Gorcum. Afgezien van mijn kleine wandeling over de stadswal blijven we binnen. Een rustige zondag, waarin ik geboeid verder lees in 'Extinctie' van René ten Bos (Boom, 2019). Wat rechtvaardigt het bestaan van de mens op aarde? (Ik zou zeggen 'in de kosmos' - zie boven). Een merkwaardige vraag, die hij een antropodicee noemt. Zelf neig ik er al tientallen jaren toe te antwoorden dat het bestaan van de mens volkomen toeval is en daarom geen rechtvaardiging behoeft. Ofwel: toeval is zijn rechtvaardiging. Maar misschien is dat te gemakkelijk. Ik ben toe aan hoofdstuk 8; wie weet gaat Ten Bos het daarin vertellen. Terug naar boven

Bron: ANP

Maandag 29-04-2019

De dag begint met zon in een wolkenloze hemel. Later ontstaan stapelwolken. Er komt rook uit de schoorsteen van de Jan de Sterke, de stoomsleepboot die jaarlijks naast de sluis in de haven overwintert. Hij zal voor de eerste mei verhuizen naar de Ondervloed, om ruimte te maken voor de passantenboten in het vaarzeizoen dat 1 mei begint.

     Weeronline publiceert de maandverwachting voor mei. In de eerste helft van de maand is het nog wisselvallig met afwisselend frisse en buiige dagen en warme en zonnige dagen. Maar de tweede helft zouden we meer hogedrukgebieden en oostenwinden krijgen, die ons warme dagen en veel zon bezorgen. Het zou mooi zijn als het uitkwam. Ook zegt de voorspelling dat juni en juli bovengemiddeld warm zullen verlopen, maar niet zo warm als in het recordjaar 2018 (zie hierboven). Voor juni is de kans zelfs 70%. Hm, voor wat het waard is; weersystemen zijn na een dag of vijf bijna volledig onvoorspelbaar. Denk aan het MetOffice en weerman Piet Paulusma die in november vorig jaar een zeer strenge winter voorspelden. Zij gebruikten het Europese weermodel ECMWF.

     Accuweather voorspelt een gemiddelde julimaand met een mooie tweede helft. Het World Climate Service (WCS) verwacht opnieuw een droge en zeer warme zomer voor 2019. Zij hadden de zomerverwachting van 2018 en de winterverwachting van 2019 ook grotendeels goed. Vorig jaar waren er meteorologen die voorspelden dat het tot 2022 in de zomers bloedheet zou zijn. Een warmte-anomalie, noemden ze dat in het blad Nature Communications, in relatie met de nogal abrupte afkoeling van de warme golfstroom. De waarschijnlijkheid van die prognose lag ook al op 70%, schreven ze. Hm, het kan met langetermijn-prognoses ook helemaal anders uitdraaien, vooral als er ondertussen ergens in het Braziliaanse regenwoud een vlinder opvliegt... Natuurlijk worden de klimaat- en weermodellen steeds beter (en de computers krachtiger), maar de relatie tussen weer en klimaat is ongelooflijk ingewikkeld. Het wordt zelfs als een fundamenteel chaotisch systeem aangemerkt, waardoor een gemeten trend vertalen naar concrete voorspellingen niet mogelijk is.

Vanwege Anna's hoofdpijn ga ik alleen sporten. Voor de laatste keer voorlopig; in oktober pakken we ons abonnement weer op. Onderweg lever ik bij het stadhuis twee aanvragen voor een kiezerspas in, want we willen bij de Europese verkiezingen op 23 mei natuurlijk wel onze stemmen uitbrengen, waar we ook liggen met de boot. De kiespassen worden ons tijdig toegestuurd, zegt de ambtenaar aan het loket. Verder geen nieuws vandaag. Terug naar boven

De nagebouwde keuken van het gezin van verzetsman Johannes Post (beeld uit de film van Geertjan Lassche).

Dinsdag 30-04-2019

Gisteravond keken we op VPRO/NPO2 naar de documentaire 'De erfenis van een verzetsheld' die Geertjan Lassche maakte over de gezinsleden en nakomelingen van de bekende verzetsman Johannes Post (1906 - 1944). De fiimer koos voor een andere invalshoek dan gebruikelijk bij een portret van de man die tot de belangrijkste verzetsmensen wordt gerekend, namelijk van de impact die zijn leven en dood - hij werd met zijn hele verzetsgroep door de Duitsers gefusilleerd in de duinen bij Overveen -  hadden op zijn gezin, zijn kinderen en kleinkinderen. Die kwamen zelf aan het woord, gezeten aan een tafel in de nagebouwde keuken van hun boerderij in Nieuwlande in het zuiden van Drenthe. Van de acht kinderen leven er nog vier; die kwamen aan de keukentafel uitgebreid aan het woord om hun verhaal te doen tegen hun eigen kinderen en kleinkinderen. De cineast bleef bescheiden buiten beeld.

     De film toont een kant van het verzet die je niet vaak ziet. Natuurlijk vinden de kinderen hun vader een held, maar er is ook verdriet om een vader die er nooit was, altijd op de vlucht en in gevaar, en verwijten hem dat hij ze in de steek liet. De kinderen wendden eraan tijdens hun eigen jaren in de onderduik hun pleegouders pappa en mamma te noemen. Na de oorlog kenden ze hun moeder nauwelijks meer. Opvallend was ook hoe hun herinneringen en de oordelen uiteen lopen. Was er nu wel of niet iets tussen Post en zijn mooie koerierster? Namen ze teveel risico's en viel zij daardoor in handen van de bezetter? Vertroebelden stress en tranquillizers het oordeel van Post en maakte dat hem steeds roekelozer?

     Het doet me terugdenken aan het wilde leven van die andere verzetsman, de marxist Henk Sneevliet, die ik vroeger erg bewonderde. Zijn beide zonen pleegden zelfmoord. Hij werd al in april 1942 geëxecuteerd bij Kamp Amersfoort. Zijn motto (opgedaan tijdens zijn jaren in Nederlands-Indië), ben ik nooit vergeten: Berani karena benar (Dapper zijn omdat het goed is). De film van Lassche is zeker een film om via 'TV gemist' nog te gaan zien als je hem miste.

Met een grijze wolkenlucht vangt de dag aan. Anna gaat voor het laatst voor ons vertrek oppassen op de kleintjes van Tessa. Buiten verlaat de ruim honderd jaar oude stoomsleepboot Jan de Sterke de haven via de sluis naar de rivier (foto hier) en de grote sluis, op weg naar zijn zomerstek aan de Ondervloed.

Aan toekomstvisie heeft het Emmanuel Macron nooit ontbroken. 'Vrijheid, bescherming, vooruitgang. Op deze pijlers wordt de Vernieuwing van Europa gebouwd. Wij mogen nationalisten zonder oplossingen geen misbruik laten maken van de woede van de volken', schrijft hij vandaag in een brief aan alle burgers van Europa ter gelegenheid van de Europese verkiezingen van 23 mei a.s. Eigenlijk kan ik de hele brief wel citeren, zozeer ben ik het ermee eens, maar je kunt hem zelf lezen via de link. In concreto bepleit hij ondermeer versterking van de Unie, een Europees Agentschap ter bescherming van de democratieën tegen cyberaanvallen en manipulaties, een verbod op financiëring van Europese politieke partijen door buitenlandse mogendheden, een gemeenschappelijke grenspolitie en een Europees asielagentschap, strikte contrôleverplichtingen, een Europese solidariteit waaraan alle landen bijdragen, onder toezicht van een op te richten  Europese raad voor interne veiligheid, een gemeenschappelijke defensie en een Europese veiligheidsraad, waarbij het Verenigd Koninkrijk wordt betrokken, het opleggen van sancties of het verbieden van bedrijven die afbreuk doen aan de strategische belangen en basiswaarden van Europa, zoals milieunormen, gegevensbescherming en eerlijke belastingbetaling, een sociaal vangnet en een Europees minimumloon, een Europese klimaatbank om de ecologische transitie te financieren, enzovoorts. Geweldig! Een politicus die hoop een stem geeft, ik zou zo op hem stemmen.

     Helaas is de Franse president minder succesvol bij de realisering van dergelijke fraaie plannen. Sinds de Brexit-troebelen, de hinderlijke passiviteit van Angela Merkel, de gele hesjes en een aantal zeges van nationaal-populistische partijen (Italië!), staat Macron er erg eenzaam voor.

Breaking news 16.30 uur: er lijkt sinds enige uren in Veneuzela een couppoging gaande tegen de dictatuur van Maduro. NRC heeft een liveblog. Maduro verzet zich. Het leger lijkt verdeeld. Het kan op een bloedbad uitlopen.  Terug naar boven

Op de werf in Nuamnsdorp is Dulce een stukje naar achter geschoven, zodat de poetsers bij het vrijboord kunnen.

Woensdag 01-05-2019

We hebben een dag die een fractie minder grijs is dan gisteren. Vandaag zou onze Dulce tewater gaan, maar gisteren belde de werf af. De nieuwe accu's voor de boegschroeven zijn geplaatst maar de poetsers zijn nog niet eens begonnen. De tewaterlating wordt opgeschoven naar volgende week woensdagmiddag. Op zich niet heel erg, want er komen toch allemaal kille dagen aan met regelmatig regen. Wel gaan verder met voorbereidingen. Anna verzamelt zaken die straks mee moeten en ik maak tal van administratieve klusjes af en bestel bij onze huisarts voldoende medicijnen voor het vaarseizoen.

     Daarna rijd ik toch naar Numansdorp. Ik neem vast de buiskap (met de nieuwe ramen) mee. Het is rustig op de wegen vanmwege de meivakantie. Dulce is een stukje achteruit geplaatst zodat de poetsers bij het vrijboord kunnen (foto hierboven). De nieuwe boegschroefaccu's zijn geplaatst (foto hier), zodat ik het bed in de voorhut weer in elkaar kan zetten. Daarna vang ik aan met het uitbouwen van de ruimte onder het bed in de achterhut. Heerlijk om weer eens aan boord te klussen, maar het is wel een onttakeling, goed dat Anna het niet ziet. In het vak onder matras en lattenbodem zit de wintertent, die we vele jaren lang niet gebruikt hebben. Als hij eruit is zie je twee ronde gaten met deksels. Die kun je losschroeven waardoor je met je handen in het lange kanaal kunt dat van hoofd- tot voeteneinde van het bed loopt. Daar trekken de monteurs dezer dagen een nieuwe reserve-gaskabel doorheen. De gebroken oude kabel ligt er nog, zodat die klus niet zo moeilijk is.

     Om kwart over een ben ik klaar. Terug naar Gorcum. 's Middags schijnt de zon.

De Venezolaanse oppositieleider Guaidó lijkt zijn aanhang bij het leger overschat te hebben. Waarschijnlijk was zijn steun minder dan hij dacht, toen hij gisteren zei dat de ‘laatste fase’ van de afzetting van Maduro was begonnen. Maduro zelf zei vannacht in een toespraak van een uur op de Venezolaanse televisie dat de opstand binnen enkele uren beteugeld was. Voor vandaag - de 1e mei - riep Guaidó zijn medestanders weer op de straat op te gaan. Maar op de Dag van de Arbeid zal het regime dit jaar niet vallen. Ondanks de uitbundige steunoproepen van Trumps' kabinetsleden (Pence, Pompeo en Bolton) zit een militaire interventie van de VS er ook niet in. Maduro heeft een groot leger (circa 160.000 man) dat achter hem blijft staan. De hogere echelons weten aan wie ze al hun privileges danken. Het leger wordt bovendien gesteund door honderduizenden paramilitairen, linkse bendes ('collectivo's') en 'vrijwilligers' uit andere landen in Zuid-Amerika, en honderden Russische en Cubaanse militaire adviseurs.

Trump begaat wel een andere fout. Een ernstige. De man is werkelijk in staat om de wereld steeds gevaarlijker te maken. De Amerikaanse president kondigde aan om de Moslimbroederschap op de list van tereurorganisaties te zetten. Zelfs de Turkse president Erdogan ried het hem af. De Moslimbroeders vormen een complexe beweging die grote aanhang heeft in verschillende Arabische staten en die zowel fundamentalistische als belangrijke gematigde componenten heeft. De democratisch gekozen president Morsi, in 2013 afgezet door de Egyptische dictator Sisi, zucht nog steeds in de gevangenis. In Tunesië neemt de beweging alweer jaren aan een seculiere regering deel. Het voornemen van Trump is vooral gunstig voor de extremisten in de beweging, en tevens voor IS en Al Quaida, de fundamentalistische rivalen van de Moslimbroederschap. Terug naar boven

Donderdag 02-05-2019

Flink in de plus, de update van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer over de juist afgelopen maand april: +0,44 graden Celsius, een tiende graad meer dan in maart 2019 (zie hierboven). Sinds 2012 is de grafiek niet meer beneden het gemiddelde van 1981 - 2010 geweest. Opwarming is een feit en het gaat door.

     De 'Spitzenkandidat' Jörg Meuther voor de Europese verkiezingen, lid van de nationaal-populisten AfD in Duitsland zei deze week op de ZDF dat de mens niet de oorzaak is. Klimaatwetenschappers zijn ernstig verdeeld, heeft hij vastgesteld: 'Wenn Sie sich das mal genau anschauen, dann sind zwei Drittel dieser Studien so, dass sie sagen: Wir sind uns da nicht sicher.' Hij citeert als bewijs de bekende studie uit 2013 van de Australiër John Cook over 11.944 wetenschappelijke publicaties inzake klimaatonderwerpen; een studie die al vele malen werd doorgeprikt. Bijna tweederde van de studies heeft de vraag of mensen het klimaat veranderen helemaal niet als onderwerp en spreken zich er dus niet over uit. Het resterende derde deel doet dat wél. Daarvan zeggen 97,1% van de onderzoekers dat klimaatverandering manmade is. Ziedaar de wetenschappelijke consensus, maar feiten interesseren de nationaal-populisten niet.

De eentonige opsomming van klimaatrampen. De overstromingen bij de Canadese hoofdstad Ottawa, in Montreal en in Quebec wegens ongewoon veel noordelijk smeltwater en zware regenval zijn na anderhalve week nog niet voorbij. Het waterpeil stijgt zelfs verder door nieuwe regen- en natte sneeuwbuien; het hoogste peil wordt in het komend weekeinde verwacht. In het oosten van India worden bijna een miljoen mensen geëvacueerd naar hogere gebieden vanwege de zware orkaan Fani, die vanmiddag de kust zal treffen in noordoostelijke deelstaat Odisha, waar windsnelheden van 200 kilometer per uur worden verwacht. De storm brengt hevige regenval met zich mee. Men vreest voor overstromingen. Er is nog steeds geen goed overzicht van slachtoffers en schade van de zware cycloon Kenneth, die deze week het noorden van Mozambique trof.

De dikke mist (houdt ons bijeen en maakt ons met elkaar compact) trekt vanmorgen snel op. Er schijnt een lekker zonnetje tot omstreeks elf uur een buienfront uit het westen arriveert. Er volgt een middag met wat zachte buien, wat boodschappen, wat slenteren, wat lezen, wat peinzen. We kunnen het universum nooit volledig begrijpen omdat we het niet van buitenaf kunnen zien. Dat is één. Twee: we kunnen ons bewustzijn nooit volledig begrijpen omdat we er zelf in zitten. Drie: we kunnen de werkelijkheid nooit volledig begrijpen omdat we niets snappen van de rol van waarneming in de quantumfysica. Drie cruciale belemmeringen. Wie heeft dat verzonnen? We kunnen desondanks wel wetenschap blijven bedrijven en gelukkig heb ik van nature een opgewekt karakter.

     Vanavond gaan we uit eten bij Bistro Piccolo in de Korenbrugstraat met wat mensen uit onze Gorcumse ziekenhuisjaren. Terug naar boven

Vrijdag 03-05-2019

Spreken op een begrafenis van een personeelslid hoort bij de taken van leidinggevenden. Het overkwam me zelfs eens zonder dat ik het tevoren wist. Gelukkig kon ik wat improviseren. In een van mijn ziekenhuizen was een leidinggevende die iedere keer bij een begrafenis zei: 'de wereld stond even stil'. De wereld heeft dus heel wat keren stil gestaan. Als iedereen de wereld zo gemakkelijk kon stilzetten, zou hij zelfs nooit meer van zijn plaats komen: iedere minuut sterven er wereldwijd dertig mensen. Maar het is natuurlijk goed bedoeld, de zegswijze wil uitdrukken hoezeer naasten en collega's geschokt zijn. Impliciet weet iedereen trouwens, ook de spreker aan een graf, dat de wereld gewoon blijft doorgaan alsof er niets gebeurd is.

     De Nederlandse filosoof René ten Bos ('Extincties', 2019, Boom) spreekt van twee soorten eindes. Het 'levenseinde' doet zich voor als een persoon sterft; voor hem of haar houdt de wereld op te bestaan. Met 'wereldeinde' bedoelt hij het uitsterven van de mensheid als soort ( extinctie), hoewel ook dan de wereld gewoon doorgaat met draaien. Zelfs als over enige miljarden jaren de stervende zon enorm opzwelt en de binnenste planeten van het zonnestelsel waaronder de aarde vernietigt, dan blijft het universum nog steeds bestaan.

     De opvatting dat 'de wereld' niet meer bestaat als hij niet meer wordt waargenomen door een (menselijk) bewustzijn, heet solipsisme. In de Westerse wetenschap kent die filosofie weinig aanhangers, maar het is in principe niet te weerleggen, net zoals niet bewezen kan worden dat er een werkelijkheid bestaat buiten ons om. Die opvatting heet realisme. Veel wetenschappers kiezen daarvoor, hoewel ze eigenlijk wel weten dat het een onbewezen uitgangspunt is.

     In sommige (wat zweverige) ideeën in de quantumfysica wint het solipsisme weer aan populariteit. Er is immers een waarnemer en een observatie nodig om op subatomair niveau een werkelijkheid (van een deeltje of golf) op te roepen uit talloze mogelijkheden. Men neemt aan dat het deeltje vóór de waarneming in superpositie van mogelijkheden verkeert. Dat verschilt fundamenteel van de klassieke fysica van Newton en Einstein (zie boven). Die kent oorzaak en gevolg en is deterministisch. In de quantumfysica gaat het om toeval en waarschijnlijkheid. Niet deterministisch dus.

     Een waarneming brengt een 'collaps van de golffunctie' teweeg, waardoor terstond één van de mogelijkheden verschijnt. Over hoe dat werkt wordt veel nagedacht; het heet het waarnemingsprobleem en het is sinds de jaren 30 van de vorige eeuw nooit opgelost. Er lijkt een bewustzijn nodig te zijn om de werkelijkheid te laten ontstaan. Is het solipsisme opeens terug? Maar wanneer is er sprake van een waarneming? Waarom zou dat beperkt zijn tot een menselijk bewustzijn dat waarneemt? Kan de waarneming van een mensaap de golffunctie ook doen instorten? Kunnen een dolfijn of een kakatoe het ook? Of een mier? En bestaat het universum nog wel zonder menselijk bewustzijn, dus na het 'wereldeinde'? Dat laatste lijkt wel zeker, want vóór de mensheid ontstond was het heelal er immers allang en maakte het de evolutie van intelligent leven mogelijk. Alleen hier, in een galctische uithoek op een kleine rotsplaneet die toevallig op de juiste afstand om een redelijk stabiele kernfusiereactor draait? Maar dat is een ander onderwerp.

Zon en wolken wisselen elkaar vandaag af. Soms valt er wat motregen. Het is een stuk kouder geworden en dat blijft de komende dagen zo. In het weekeinde kan er zelfs natte sneeuw vallen.

     EU-lidstaat Hongarije hongert afgewezen asielzoekers uit in speciale transitiekampen, zo blijkt. Het verbijstert me. Is het fascisme terug op ons continent? Die mensen kunnen namelijk  nergens heen. Het land schendt op flagrante wijze internationale mensenrechtenverdragen. Dit is ontoelaatbaar! Kan de EU nou echt niet ingrijpen?

     Tegelijkertijd wordt er in ons land voornamelijk gezeurd over het benzine- en dieselautoverbod van wethouder Sharon Dijksma voor 2030 in Amsterdam. Door de luchtvervuiling worden de Europese normen ver overschreden. De luchtvervuiling veroorzaakt of verergert klachten aan luchtwegen, longen, hart en bloedvaten en het leidt naar schatting tot zo'n 12.000 vroegtijdige sterfgevallen per jaar. Gemiddeld leven de mensen er een jaar korter en krijgt iedere binnenstadbewoner dagelijks het equivalent van 6 à 7 sigaretten binnen. Sanering van vuile auto's is echter niet tegen te houden, willen binnensteden leefbaar blijven. Amsterdam loopt niet eens voorop. Een grote stad als Parijs kondigde al anderhalf jaar geleden eenzelfde maatregel aan, evenals bijvoorbeeld Londen, Oxford, Vancouver, Auckland en Mexico-stad.  Terug naar boven

Afbeelding: Quanta Magazine

Zaterdag 04-05-2019

Gisteren schreef ik over superpositie in de quantumwereld, het fenomeen dat deeltjes op subatomair niveau zich op meerdere plaatsen tegelijk kunnen bevinden of in twee toestanden  kunnen verkeren. Bijvoorbeeld positieve én negatieve spin. Totdat er een waarneming gebeurt: dan stort de golffunctie in en zie je maar één van de toestanden. Je kunt ook zeggen dat het deeltje op dat moment overgaat van de quantumfysica naar de klassieke natuurkunde. Het fenomeen geldt op het het allerkleinste (subatomaire) niveau van de werkelijkheid, maar altijd rees de vraag waar dat niveau ophoudt. Vanaf dat punt gelden de weten van de klassieke fysica van Newton en Einstein. Of kunnen de quantumregels zich ook voordoen bij grotere objecten?

     De Duitse fysicus Erwin Schrödinger bedacht in de jaren 30 een beroemd gedachtenexperiment: Schrödingers Kat. Een kat is opgesloten in een metalen doos met een buisje radioactieve stof. Als die stof vervalt, activeert  het een Geigerteller die een hamertje laat vallen op een flesje blauwzuur dat in scherven valt. Kat dood. (Het is geen diervriendelijk experiment). Zolang de doos niet wordt geopend weet niemand of de kat levend of dood is. De kat verkeert zonder waarneming in superpositie, zei Schrödinger. Hij beschreef het experiment in een brief aan Einstein en bedoelde ermee de incorrectheid van de quantumfysica aan te tonen.

     Het wrede gedachtenexperiment werd nooit uitgevoerd, maar de vraag blijft knellen: hoever in de macroscopische wereld kan materie zijn quantumeigenschappen behouden? Daarom is er veel onderzoek naar gedaan. In één type experiment gebruikt men het verschijnsel van quantumverstrengeling, waarbij grote aantallen extreem koude atomen in een collectieve quantumstaat worden gebracht. Als je ze in twee groepen scheidt, blijven ze met elkaar verbonden en afhankelijk, hoe ver ze ook uit elkaar zijn. In een ander type worden microscopisch trillende atomen in een superpositie van vibratie-staten gebracht. In beide gevallen zijn de objecten lang niet zo groot als een kat, maar het lijkt er wel op, in de zin dat het om supra-atomair niveau gaat en dat het aantal atomen van de objecten in de tienduizenden loopt. In ons eigen Delft en in Finland werden dergelijke experimenten uitgevoerd. Die zijn te ingewikkeld om hier uiteen te zetten.

     Essentieel is dat vermeden moet worden dat de objecten overgaan naar hun klassieke toestand. Die overgang wordt decoherentie genoemd en het bepaalt bijvoorbeeld ook de zwakte van quantumcomputers. Daarbij geldt de regel dat hoe groter een object is, hoe groter de kans op decoherentie. De onderzoekers brachten de groepen verstrengelde atomen in ultrakoude toestand, dicht bij het absolute nulpunt. Dat heet een Einstein-Bose condensaat (BEC). Met die extreem lage temperatuur hebben ze nauwelijks energie meer, die op zich decoherentie zou kunnen geven. Anderen gebruiken versies van de zogenaamde Einstein-Podolsky-Rosen paradox (PDR) waarover ik vaker geschreven heb. Onder andere vijf jaar geleden hier. PDR is eveneens een gedachtenexperiment (uit 1935), dat beoogde de quantumfysica onderuit te halen.

      Over de uitkomsten van de experimenten bestaan heftige debatten. Ze zijn niet eenduidig. Dat past eigenlijk wel bij de quantumwerkelijkheid. Lees o.a. hier. Het is dus nog niet beslist of de werkelijkheid op macro-niveau ergens een grootte-limiet kent voor quantumverschijnselen. Ik blijf het volgen en kom er nog wel op terug.

Vandaag korte felle buien, sommige met hagel of natte sneeuw, afgewisseld met periodes van schel zonlicht. Het is niet warmer dan een graad of tien. Buiten worden de eerste auto's bekeurd op het Eind, want in shared space area's geldt een parkeerverbod. We hebben niet zomaar onze parkeerplaatsen ingeleverd.

     We rijden naar het Piazza Center om bij Kippie twee grote pannen met hapjes op te halen. Vanmiddag vieren we mijn verjaardag met alle kinderen en kleinkinderen. Een vrolijke invasie. Alleen Derrick & Nicky zijn helaas verhinderd. Om acht uur vanavond moet iedereen even twee minuten stil zijn.  Terug naar boven

De groepsfoto. Vlnr (bovenste rij) Pijke, Jordin, Jeff, Loïs, Rommert, Michel (onderste rij) Thijs, Floor, Lisa, Vajèn, Tessa, Lina-Mae, Esri en Barbara.

Zondag 05-05-2019

De vrolijke invasie is achter de rug. We hebben ervan genoten. Vanaf vier uur druppelde de een na de ander binnen. Eerst Floor met haar gezin. Thijs kreeg voor zijn 9e verjaardag van ons een Ajax-voetbal, waarmee hij als clubfan erg in zijn nopjes was. Later zat hij met Jordin aan de PS4 geklonken, waar ze samen Spiderman op speelden. De drie meisjes speelden met elkaar en zaten later genoeglijk met hun Ipads op de bank (foto hier). Van Floor kreeg ik een boek, van de dochters van Anna vier leuke t-shirts voor op de boot en van Rommert & Loïs een Rioja reserva. De inhoud van de Kippiepannen viel bij iedereen zeer in de smaak. Nikita en Derrick & Nicky waren helaas verhinderd. Hierboven de groepsfoto.

     Om tien voor acht zetten we de televisie aan. Om acht uur hield iedereen twee minuten stilte in acht voor dodenherdenking. Na negen uur vertrokken ze. Juist toen ze weg waren, arriveerde Bas (foto hier) die van zijn werk in de verlichtingszaak niet vroeger weg kon. Hij zag er goed uit, mijn jongste zoon. Samen luisterden we naar muziek, onder andere naar zes subtiele, Japans aandoende muziekstukjes die hij gecomponeerd had. Toch gaf hij ze de naam 'Songs from the Western Culture' (dus niet eastern). Hij vertrok rond half elf. Ons restte de mega-afwas en het schoonmaken. Knap moe vielen we om half twaalf in bed, maar het was geweldig leuk om bijna iedereen weer eens bijeen te hebben. 

Vanmorgen schijnt de zon. Later gaat het harder waaien (uit het noordwesten) en valt er een enkele bui. We doen het kalm aan na alle drukte.

     Lee Smolin zoekt in zijn nieuwe boek 'Einstein's Unfinished Revolution' (Allen Lane, 2019) naar wat er achter de quantumwerkelijkheid zou liggen. Volgens hem is die theorie incompleet. Hij maakt een onderscheid tussen realisten en anti-realisten. De laatste groep bestaat uit de quantumfysici, volgelingen van Niels Bohr, die stellen dat er op subatomair niveau een andere werkelijkheid bestaat, die probabilistisch is en nooit exact gekend kan worden. Binnen de groep zijn er ook magisch-realisten, zegt Smolin enigszins laatdunkend, die geloven in de Veel-werelden-interpretatie. Sommigen daarvan hangen ook het idee van het multiversum aan. Dat zullen wel supermagisch realisten zijn. Soms worden de anti-realistische opvattingen van Bohr en Heisenberg verbonden aan de chaos en verwarring van de periode tussen de twee wereldoorlogen, de tijd van de sombere filosofieën van Oswald Spengler. Zelf gelooft Smolin in het realisme, in navolging van Einstein, die stellen dat er inderdaad een werkelijkheid bestaat achter de quantumwerkelijkheid. Het geschil tussen de beide groepen bestaat al 90 jaar, zonder dat er opgelossing in zicht is.

     De discussie spitst zich ook hier toe op het punt waarop de quantumwerkelijkheid overgaat in de klassieke werkelijkheid van alledag, op het verschil tussen de werelden waarin een subatomair deeltje op meerdere plaatsen tegelijk kan zijn en bijvoorbeeld een stoel in de kamer nooit, tussen een wereld die je nooit volledig kunt kennen en een wereld die (ooit) precies gekend kan worden. Terug naar boven

Het 1-richtingverkeer in de Tolsteeg moet nog wennen (foto AD Rivierenland).

Maandag 06-05-2019

Het sinds een aantal dagen geldende éénrichtingverkeer in de Tolsteeg wordt massaal genegeerd. Oorzaak: onbekendheid en rijden op de automatische piloot, vermoedt de gemeente. Aanvankelijk stond er onder het 1-richtingsverkeersbord aan het eind van de Molenstraat een klein bordje met '50 meter'. Dat was bedoeld voor de bewoners van het Tolhuis en de parkeerplaats achter het tuighuis, neem ik aan, maar veel automobilisten dachten dat het ook voor de Tolsteeg gold. Dat bordje is nu weggehaald, maar het lijkt nog niet erg te hebben geholpen (foto hierboven). Kinderziektes, het zal wel wennen. Bovendien begrijp ik dat er ook nieuw plaveisel in de Tolsteeg komt meteen smallere rijbaan en bredere trottoirs. Dan kan helpen. Wat onze eigen straat betreft - nu shared space gebied - hebben we het gevoel dat er minder verkeer is dat over het algemeen langzamer rijdt. Ook het (illegaal) parkeren is minder, maar het is nog te vroeg voor een evaluatie. Overigens zagen we nog geen verkeersborden aan beide uiteinden van het Eind, die het parkeren verbieden.

Vanmorgen droog en winderig. Ik breng de Kippiepannen terug naar de zaak in het Piazza Center en vervolgens de auto naar de garage. Voor ons vertrek moet hij een beurt hebben. Vanaf onze ligplaatsen zullen we hem in de komende maanden steeds ophalen, omdat het prettig is hem bij de hand te hebben voor boodschappen en tochtjes in de omgeving. Van de garage loop ik naar de Syrische kapper op de Langendijk. Kortgeknipt zal ik aan de vakantie beginnen.

In Parijs publiceert de VN vandaag een zeer alarmerend rapport, het First Global Assessment Report on Biodiversity and Ecosystem Services. Planten- en diersoorten op aarde nemen in zo'n rap tempo af, dat ook de menselijke samenleving wordt bedreigd. Een miljoen van de naar schatting acht miljoen soorten op aarde worden de komende decennia met uitsterven bedreigd. Soorten sterven nu tientallen tot honderden keren sneller uit dan gemiddeld in de afgelopen tien miljoen jaar. Uitermate verontrustend.

     Ik heb wel eens een populist horen zeggen dat het hem niet kon boeien dat soorten uitsterven, er zouden er toch al genoeg zijn, de vrijgekomen ruimte wordt wel opgevuld door andere soorten. Dat is de vraag, mogelijk gaat deze keer het uitsterven zo snel zodat evolutionaire aanpassing het niet kan bijhouden en leidt het tot grote verschraling. Het ergste is dat we de gevolgen van deze mega-extinctie niet kennen. Het wegvallen van soorten kan bijvoorbeeld tot ernstige, onvoorziene leemtes in complexe voedselketens leiden, die zelfs aan menselijke populaties grote schade kunnen toebrengen, zeker zo ernstig als de opwarming van het klimaat. Kortzichtigheid heerst alom.

's Middags schijnt de zon vaker. Anna gaat naar haar jeugdvriendin. Om vier uur haal ik de auto weer op. Gelukkig geen kostbare reparaties. Terug naar boven

Foutparkeerders op het Eind gisteravond. Daar hebben we de parkeerplaatsen niet voor ingeleverd!

Dinsdag 07-05-2019

Gisteravond stond onze straat vol met foutgeparkeerde auto's ter hoogte van Hotel/Brasserie Le Bon'Apart (foto hierboven). Auto's uit het duurdere segment. Ze bleven de hele nacht staan, handhavers waren niet te zien. Hiervoor hebben we de parkeerplaatsen op Het Eind niet ingeleverd! De auto's hadden Duitse nummerborden, dus neem ik aan dat het hotelgasten waren. Het hotel heeft parkeerplaatsen voor gasten bij De Doelen aan de Molenstraat, maar misschien heeft de nieuwe eigenaar die opgezegd? Wat kan het je schelen?, vraagt Anna, zometeen zijn we maandenlang weg. Anna is wijzer dan ik.

De ochtend vangt aan met wat zon. Het is koud. Anna gaat voor de allerlaatste keer voor ons vertrek oppassen bij Tessa thuis. Ik bel de jachtwerf of de reserve-gaskabel op de Dulce al is vervangen, want ik wil het bed in de achterhut weer in elkaar zetten. Anna heeft een hekel aan zoveel rotzooi en morgenmiddag gaan we te water. Maar helaas, nog niet gedaan. Ik houd mijn hart vast. Na het weekeinde knapt het weer op en dan willen we weg.

     Gelukkig wijst hernieuwd contact met de werf uit dat men tóch juist bezig is. De poetsers zijn aan het werk en de monteur is doende de reserve-gaskabel te trekken. De schroeven in de stuurboord voetrail zullen ze ook nog doen. Kijk aan! Buiten komen juist de glazenwassers onze ramen schoonmaken. De post brengt onze kiespassen, zodat we op 23 mei in elk stembureau in Nederland kunnen stemmen. Alles begint op zijn plek te vallen. Ik spring in de auto en rijd naar Numansdorp.

                                  Numansdorp. De poetsers zijn juist even schaften.

De boot ziet er al prima uit. De vrijboorden glanzen van het polijsten. De poetsers zijn met de opbouw bezig. Binnen trek ik mijn overall aan en zet in de achterhut ons bed weer in elkaar. Een klein uurtje werk. Heerlijk om weer aan boord te klussen, al is het nog een bende. De handdoeken bij de lekkages zijn niet erg nat, maar met het oog op de profuse regen die morgen verwacht wordty verwissel ik ze voor droge. Zeer benieuwd of de nieuwe kit bij de schroeven in de voetrail soelaas bieden.

     Tegen half twee, ruim voor de files, rijd ik terug. Onderweg wat lichte regenbuitjes. Op Het Eind staat geen enkele auto verkeerd geparkeerd. Volgens de buren waren er vandaag parkeerwachten langs geweest.

Donald Trump houdt van gokken, dat is bekend, hoewel hij vaak mis gokte. En hij heeft verstand van handelsoorlogen, vindt hij. Afgelopen zondag uitte hij nieuwe dreigementen aan het adres van China. Per tweet - uiteraard - schermde hij met nieuwe en/of invoertarieven op sommige producten uit China. Hij zou aanstaande vrijdag voor 200 miljard dollar producten de tarieven van 10 naar 25 procent verhogen. Een gevaarlijke gok. Wereldwijd raakten de beurzen in paniek. De afsoraak met Chinese onderhandelaars deze week in de VS gaat desondanks door.

     De Amerikaanse minister van justitie weigert ondertussen opnieuw de belastingaangiften van Trump openbaar te maken. Daar moeten wel heel wat zaken in staan die niet deugen.  Terug naar boven

De prognose van WXcharts.eu om 15.00 uur vanmiddag.

Woensdag 08-05-2019

Vanmorgen nog even wat zon, maar al gauw drijft bewolking over. De barometer valt snel. We treffen het niet met de tewaterlating. Precies vandaag passeert een lagedrukgebied met een flink regenfront. Volgens de prognose van WXcharts.eu zou het om drie uur vanmiddag, als we in de kraan hangen, precies gepasseerd moeten zijn (zie boven). Wie weet gaat het sneller en dan hebben we geluk. Ik zal eraan denken om even tegen de kiel te trappen en om de schroefaspakking 'te melken' als we voor het eerst sinds het najaar weer in het kraangat liggen. Fons appt vanmorgen speciaal om me aan het laatste te laten denken. Uitgerekend vanmorgen heeft Anna een knallende aanval van migraine.

Vanaf elf uur gaat het regenen. Anna is voor een aantal uren terug in bed gekropen. Haar medicijn haalt dan wel pijn weg maar het gevoel van malaise niet.

     Op Twitter zie je de hachelijkheid van censurering. Bart Nijman van Geen Stijl plaatste een defamerend bericht met scheldwoorden in verband met de komende EU-verkiezingen:

Daarop schorste Twitter hem. Ik ben het uiteraard faliekant oneens met hem, maar het is een mening, hoe onfris ook, maar geen discriminatie, haatzaaien en geen misleiding. Er komt veel protest: beknotting van de vrije meningsuiting. Even later trok Twitter de schorsing in. Terecht.

Het is half één en even droog. Anna is redelijk opgeknapt. De buienradar laat zien dat het regenfront uiteen begint te vallen en wat meer noordelijk langstrekt. Misschien valt het mee. We vertrekken zo. Morgen verslag. Terug naar boven

Dulce hing gisteren al in de kraan toen we op de werf aankwamen.

Donderdag 09-05-2019

Wonderlijk: toen we gistermiddag omstreeks twee uur op de werf aankwamen hield het op met regenen en hing Dulce al in de kraan (foto boven). Alles was klaar, het poetsen en polijsten en ook de herplaatsing - met nieuwe kit - van de schroeven in de stuurboord voetrail. Men was al bezig de antivries uit de waterleiding, de boiler en de wasmachine te spoelen. Voor we in het gat zakten trapte ik nog een paar keer tegen de kiel. Die zat vast als een huis. Helaas, toen we - nog deels in de cintels hangend - dreven kneep Peter van de werf in de schoefaspakking tot er water uit kwam. Helaas wilde de motor vervolgens niet starten. De startaccu had wel voldoende spanning, kon je zien op het paneel, en omzetten naar de serviceaccu's hielp niet. De veronderstelling was dat er iets mis in de verbindingen van het bedieningspaneel en de moter. Corrosie. Benno van de werf maakte verbinding met een schroevendraaier, de moter sprong aan en de boot schoot naar voren. Bleek dat hij in zijn werk stond (vooruit). Dat hadden de poetsers misschien gedaan. Hoe dan ook, door de schok raakte de achterste cintelband vast tussen de schroef en het roer. Shit happens. Na enig wurmen en zakken/hijsen kwam hij weer vrij. Ik meerde de boot af aan de steiger naast het kraangat. Daar ligt Dulce vannacht. Morgen zullen ze het euvel in de contacten van het bedieningspaneel van de moter opzoeken en oplossen.

     We konden dus nog vlak voor de files terug naar Gorcum. Daar zetten we vast een aantal zaken klaar om de volgende dag mee te nemen, zoals het buitenboordmotortje en de tas met schoten en lijnen.

Gisteren toch even naar de halve finale in de Champions League gekeken. De laatste minuten. Dat had ik beter niet kunnen doen. In de blessuretijd werd Ajax afgemaakt. Ik kijk zelden naar voetbal maar zodra ik het doe, verliest Nederland. Causaal gesproken is dat onzin, maar het overkomt me altijd.

     Vervolgens toont Pauw een smakeloos propagandafilmpje van de SP over ene Hans Brusselmans. Daarin herkent iedereen PvdA-politicus Frans Timmermans. Betekenis gaat verloren in onderbroekenlol. Ik heb er een hekel aan om op-de-man te spelen. De SP is finaal de weg kwijt. Of komt 'de massalijn' van de jaren 80 weer terug?

 (Op dit moment verhindert een plotselinge storing bij Maakum dat ik het vervolg van dit verslag plaats. Vervelend. De volgende ochtend is het opgelost. Lees het vervolg hieronder verder)

We doen boodschappen en slaan voorraden in voor aan boord. Daarna laden we de auto verder in met beddengoed en schoonmaakmiddelen. Op de werf zijn ze juist bezig met het startprobleem. Het motorpaneel ligt er al uit. Er is niets mis met de startaccu, de startmoter en met de kabel tussen contactslot en startmoter. Dus zit het in het contactslot. Eén gecorrodeerde aansluiting werd al vernieuwd. Ik heb eigenlijk een electrisch schema van het moterpaneel nodig, verzucht de monteur. Dat heb ik, zeg ik, en haal het snel uit de kajuit tevoorschijn. Op geleide van het schema (foto hier) gaan ze met de multimeter de verbindingen na. Er staat 12 Volt waar die hoort te staan. Opeens wil de moter wél starten. Daar begrijpen ze niks van. Vermoedelijk is door al het schrapen en manipuleren van de verbindingen de corrosie weg. Benno van de werf leert me voor alle zekerheid - je weet maar nooit - hoe ik in een noodgeval met een schroevendraaier toch de motor kan starten. Daarvoor moet ik twee punten verbinden (foto hier).

     Anna is ondertussen als een witte tornado onderdeks aan de gang en ik voeg me er bij. We zuigen stof, lappen en poetsen. De achterhut wordt weer ingericht. Ik plaats het buitenboordmotortje op zijn plaats op de hekstoel. We besluiten naar de marina te verkassen. De moter start meteen en we meren af aan de H-steiger, waar we eerder lagen. Het werk gaat verder. Ondermeer test ik de instrumenten. Alles werkt: GPS (opnieuw), AIS, plotter en radar, ook op de stuurstand, Navtex, HiFi radio, de electrische ankerlier en zelfs de afstandbediening van de electrische ankerlier. Ook de koelkast, de magnetron en de wasmachine doen het.

     We maken verder schoon. Voor we ons in de files storten leg ik nog de grootzeilschoot aan (foto hier) en de lijntjes waarmee de grootzeiltraveller kunt stellen. Op de terugweg nemen we de route binnendoor Noordwest-Brabant (Hooge/Lage Zwaluwe, Drimmelen en Geertruidenberg) en omzeilen zo de files. Vroeg maar zeer tevreden naar bed. Terug naar boven

Vrijdag 10-05-2019

Moe en voldaan voelen we ons vanavond. Zelfs de nieuwsfreak in mij heeft even geen behoefte aan journaals. We kijken in-tevreden terug op een dag klussen aan boord, waardoor we nu vrijwel klaar zijn om te vertrekken. Is het één van de laatste keren? Misschien. We lossen een probleem op met de lekkende warmwaterboiler, een probleem dat we elk jaar hebben en waarvoor we ook weer elk jaar de oplossing moeten uitvinden: even het drukventiel gangbaar maken. Pssss.. In elk geval pompte de bilgepomp alle lekweter getrouw weg. De televisie werkt (Digitenne) maar geeft alleen maar NPO 1, 2 en 3. Op andere kanalen zegt hij 'Conax Conditional Acces'. Dat los ik de komende dagen wel op.  En we hijsen met een trots gemoed - althans ik - onze oude genua (foto hierboven en een tweede hier) en rollen hem op. Zekeren hem met twee bandjes. Zetten de schoten vast. Hoe heerlijk alles. Peter van de werf helpt even om bovenin de mast verwarde vallen uit elkaar te halen. Voorts inruimen, indelen en opbergen. Minder leuk was dat er ondanks de vervanging van de voetrailschroeven er toch weer lekkage aan stuurboord was boven de garderobekast. Kennelijk hebben we het lek nog niet gevonden.

     Even na zessen thuis. En dus niet eens nieuws kijken. Ik heb er even geen zin in, laat de wereld even zijn gang gaan, en ik denk dat we vroeg in bed stappen. Morgen blijven we hier omdat Anna's kleindochter Vajèn haar 7e verjaardag viert. Zondag knapt het weer op en dan ruimen we ons appartement op, maandag de laatste boodschappen en dan schepen we in en dinsdag vertrekken we. Wat een geweldig ontspannen perspectief. Terug naar boven

Het Eind circa 1890, met de Waterpoort in de verte..

Zaterdag 11-05-2019

Vandaag doen we het kalm aan. Het is een aardige dag met overwegend zon. Stonden er gisteravond nog vijf foutparkeerders op het Eind, nu gaat het beter. In de stad is een jazzfestival in de cafés, Vestingjazz 2019. Vandaag ligt onze straat er dus zo bij als hij bedoeld is. Wat lijkt het op de situatie van meer dan 130 jaar geleden, toen er nog geen auto's waren! De foto hierboven dateert van voor 1893, want de Waterpoort staat er zelfs nog op. Vergelijk hem met de foto hieronder, vanochtend gemaakt, waarop zelfs geen wandelaars staan. Op de plek van de Waterpoort is nu de coupure in de vestingwal, die toegang geeft tot het gebied Buiten de Waterpoort en de steigers van de veerdienst.

Het Eind anno 2019

Later lopen er groepen toeristen over straat, In het midden: shared space. De automobilisten rijden bewust langzaam. Op BdW ligt een cruiseschip. Ik haal wat tubes secondelijm voor aan boord en neem afscheid van Emmy en Inge van Boekhandel De Mandarijn. Onvermijdelijk gaat dat gepaard met de aanschaf van een boek voor onderweg: 'De onverwachte rijkdom van Altena' van Jan van Mersbergen (Cossee, 2019), die zelf in het Land van Heusden en Altena woont.

     Vanmiddag gaan we naar de verjaardag van Tessa's dochter Vajèn, die 7 wordt. Anna gaat op de fiets, ik zal later te voet komen.

Na het destructieve orkaanseizoen van 2018 voorspellen onderzoekers van Colorado State University voor 2019 een zwakker seizoen voor 2019, enigszins onder het gemiddelde. Het seizoen loopt van 1 juni tot 30 november. Vijf stormen zullen orkaankracht kunnen bereiken, waarvan er 2 zullen uitgroeien tot de zwaarste categorie 5. “From the looks of it, it will be a quiet season,” zegt Jhordanne Jones, één van de onderzoekers. Alles is uiteraard gebaseerd op een computermodel. De National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) komt eind van deze maand met een eigen prognose.

     De gevolgen van de huidige, zwakke El Niño zijn in het model opgenomen. Onder de wereldwijde invloed van dat weerfenomeen in de Pacific zouden de westelijke passaatwinden sterker zijn dan anders en de orkaankernen uit elkaar trekken. Hm. Volgens de NOAA zal de zwakke El Niño van nu ongebruikelijk lang duren, mogelijk zelfs tot in de herfst. Een sterke El Niño kan het weer in Nederland beïnvloeden. Metingen uit het verleden wijzen uit dat het leidt tot een voorjaar dat natter is dan gebruikelijk. Daarvan is tot dusver geen sprake. Maart was weliswaar natter dan gemiddeld, maar april was bovennormaal droog. Over mei wisselt het beeld nogal; de rest van de maand lijkt droog te zullen verlopen.

Omdat het nog steeds verbazend goed gaat met de Amerikaanse economie denkt president Trump ruimte te hebben voor een verdere escalatie van het handelsconflict met China. Hij heeft er immers verstand van, maar het is natuurlijk een pure gok. De handelsbesprekingen tussen de Verenigde Staten en China werden gisteravond afgebroken zonder akkoord en Trump gaf zijn handelsgezant opdracht om de procedure te starten om de invoerrechten van nagenoeg de volledige Chinese import te verhogen. De verwachting is dat China met gelijke munt zal terubetalen. De economieën van beide landen vormen 40% van de wereldeconomie. Op de effectenbeurzen verdampte in één week tijd 1,3 biljoen dollar. Vooral de consumenten in de VS draaien ervoor op, maar - zoals gezegd - Trump denkt dat het nog wel even kan lijden en dat zijn populariteit door een oorlog (zonder doden) zelfs zal stijgen. Onze minister voor Buitenlandse Handel Sigrid Kaag zei te vrezen dat de escalatie ook in Nederland banen gaat kosten. Terug naar boven

Dulce vandaag in marina Numansdorp De lijnen zitten erop, de buiskap met de nieuwe ramen en de opgevouwen bimini.

Zondag 12-05-2019

Een zonnige dag met een narrige noordenwind. Anna gaat de kleding bijeen zoeken voor onze komende maanden aan boord. Sommige kleren kunnen we niet meer lokaliseren. Zijn die nog aan boord of in één van de kasten in de kelder? Of ligt Alzheimer op de loer? Het doet denken aan het soort problemen van een stel dat pas uit elkaar is. Of een LAT-relatie heeft. Liggen de schone onderbroeken bij jou of bij mij? Voorzien van schriftelijke instructies rijd ik aan het eind van ochtend naar Numansdorp. Wat ik moet zoeken, vind ik niet. Mijn warme vest ligt dus toch in de kelder. We hebben mensen gekend die hiervoor een computerprogramma hadden. Dat werkt alleen als je nauwgezet alle mutaties registreert. Kom nou, het komt vanzelf een keer boven water.

     In Numansdorp werk ik heerlijk viereneenhalf uur aan boord. Eerst vallen er nog wat lichte buien, maar na half twee blijft het droog. Eerst wat klujes binnen, daarna aan dek. Ik scheer alle lijnen in, zet de buiskap op - met de nieuwe ritsen en ramen! - en installeer de bimini en vouw hem daarna in en rits de hoes erover. Het is een genot om gedachtenloos aan dek te klussen. Geen enkele behoefte om iemand aan te spreken. Waarom neemt dat verlangen af als je ouder wordt? Heb je misschien al genoeg meegemaakt? Wat er in de wereld geschiedt houdt me deze lange middag met zon en wolken overigens evenmin bezig. Gewoon prettig klussen, hooguit met een licht schuldig gemoed. Er gaat vast van alles en nog wat verkeerd, maar ik weet er even niets van. Soms heb ik geen lust meer om al het negatieve nieuws te weten. De makke is dat teveel mensen zich die luxe altijd veroorloven. Vanavond reeds zal ik het nieuwshiaat inhalen. Zonder illusies.

     Ik ben om half vijf klaar voor vandaag. Zonder file-oponthoud rijd ik terug naar Gorcum. Wiger & Arina komen langs voor een afscheidsborrel. Later diept Anna mijn warme vest op in de kelder. Zij die alles aan het licht brengt.  Terug naar boven

We overnachten aan het noordelijk remmingwerk van de Volkeraksluis.

Maandag 13-05-2019

Heerlijke dag! We zijn vroeg op. Schaterend zonlicht valt uitbundig door de ramen. We pakken alles in en sluiten alle stroomgebruikende apparaten af. Zelfs de waakvlam van de cv. Om kwart over elf is het autootje vol geladen en verlaten we Gorcum. Drie kwartier later gaat alles in omgekeerde volgorde weer door onze handen, als we het aan boord brengen. Tegen twee uur is alles op zijn plaats, alle technologie werkt, de kasten zijn ingeruimd, de watertanks gevuld, het dek afgespoten en de vlag gehesen. We rijden naar de Albert Heijn super in Numansdorp en slaan victualiën in voor enkele dagen.

     Het is half vier als we de haven uitvaren en het Hollands Diep oversteken naar de Volkeraksluis, voor een rustige en gratis nacht aan het noordelijk remmingwerk. Zoals te verwachten is het niet erg druk. We leggen tegenwinds aan, de steiger is hoge wal, maar we waaien er niet af en het verloopt vlekkeloos. Daar liggen we dan, prinsheerlijk. Achter de buiskap is het aangenaam warm (foto hierboven). We zijn weg! We varen voor het 17e seizoen samen de wereld in en we genieten met volle teugen. Morgen waarschijnlijk naar Hellevoetsluis voor een paar dagen. Terug naar boven

Ontspannen zeilen op het Haringvliet.

Dinsdag 14-05-2019

De NNO-wind doet gisteravond ons windmolentje spinnen. Hij laadt lekker op, maar vanweg de buren zet ik hem uit. Je wilt op zo'n vreedzame lokatie geen geluidsoverlast geven. Ik heb Digitenne gereset. Bij het scannen vindt hij 60 zenders, maar op het scherm krijgen we alleen de analoge netten NPO 1, 2 en 3. Wat raar. Enfin, genoeg tijd om het uit te zoeken. Opeens interesseert de televisie ons niet veel meer. Anna zit genoeglijk te lezen en ik loop in de vallende avond de steiger op voor een foto (foto hier) en het testen van de navigatieverlichting. Alles brandt behalve het heklicht. Morgen naar kijken. De wind blijft flink doorstaan, die gaat vannacht vast niet liggen.

Het blijft de hele nacht inderdaad doorwaaien en het is verdomde koud. We leggen een extra plaid over ons dekbed. We slapen overigens prima. 's Ochtends maakt de Webasto-kachel het snel warm, later neemt de zon het over. Anna voelt zich wonderwel. De wind is NNO Bf 4. Voor ons vertrek test ik de generator en dat is maar goed ook. Hij slaat weliswaar aan maar scheidt er na een paar tellen mee uit. "OLIE FOUT', zegt het display. In het najaar heeft hij een beurt gehad; zouden ze vergeten zijn om er nieuwe olie in te doen? Nu we nog in de buurt zijn, varen we terug naar de werf aan de overkant. Ze maken snel iemand vrij en die vindt een los contact, dat informatie aan het systeem doormeldt. Dat is alles.

      Om half twaalf gaat de Haringvlietbrug voor ons open (foto hier), we zijn nu echt op weg. We zetten zeil (alleen de genua) en de motor gaat uit. De wind is half, rust daalt neer en we zeilen geriefljk het Vuile Gat in, langs Tien Gemeten. De hele tocht naar Hellevoetsluis blijkt bezeild en ik geniet (foto hierboven). Zeilen en mijmeren, dat is pas leven. De koersen variëren langs de platen en de betonning van aan-de-wind tot iets-achterlijker dan dwars en de wind variëert in sterkte van 7 - 17 knopen. Steeds vlaagt hij weer op en waait dan een kwartier lekker door, dan zakt hij in maar keert steeds weer. Maximaal halen we 6,6 knopen. Het is stil op het Haringvliet. 

     Om twee uur bereiken we de invaart van Hellevoet met het bekende vuurtorentje, het voormalige marineziekenhuis (nu een appartementengebouw) en restaurant Acquarius (foto hier), waar we in het verleden heel wat keren gegeten hebben. Aan de oostelijke kade met de steiger is volop plek. Met ons meegeteld liggen er maar drie boten. Dat is 's zomers wel anders, dan liggen ze hier drie-dik. Het is hierbinnen lekker luw en warm. We nestelen ons in de zon in de kuip (foto hier). Ons vogeltje staat in zijn kooi op tafel en tiereliert erop los. Na een tukje vervang ik op het zwemplatform het lampje van het heklicht en loop over de brug naar het havenkantoor om twee nachten te betalen. Terug naar boven 

Dulce aan de Oosterkade in Hellevoetsluis. De dinghy ligt onder een zeil op het voordek.

Woensdag 15-05-2019

Vroeg op vanmorgen, het electrisch kacheltje aan. Na het ontbijt klusjes. Het wordt al warmer. Anna zeemt de ramen en ik blaas de dinghy op (foto hier). Daarna trekken we er een dekzeil over en maken de boel op het voordek vast. Bij de watersportwinkel De Vuurtoren aan de kade lenen we fietsen. Voor de eigenaar is het seizoen nog niet begonnen, zijn leenfietsen heeft hij niet klaar. Maar kom, zegt hij, we mogen de fietsen van hem en zijn vrouw gebruiken. We doen boodschappen in het winkelcentrum buiten de vesting. Zaken we die we vergeten zijn, zoals schelpenzand voor op de bodem van de kooi van ons vogeltje. Verder genieten we van de zon (onder de parasol). Het is een fractie warmer dan gisteren. We boffen met dit weer! Een middag lang lekker lezen in de kuip, in Lee Smolin zijn nieuwe boek. Hij bekent zich tot de pilot wave theorie in de quantumfysica op een wijze die je direct doet denken - als ik het goed zie - aan de Veelwerelden interpretatie.

     Anna laat de wasmchine draaien. Lust om de vesting Hellevoetsluis rond te wandelen hebben we niet. We hebben het hier al een paar jaar geleden uitvoerig verkend. Halverwege de middag loopt een oud (houten) marineschip binnen (foto hier) en passeert de brug, op weg naar de museumhaven aan het eind.

     Vanavond lekker samen uit eten en morgen waarschijnlijk door naar Schevingen. Terug naar boven

Nieuwe Waterweg. We passeren een afgemeerd zeeschip.

Donderdag 16-05-2019

Vanmorgen opnieuw koud. We vertrekken even voor tien uur. Zon, hoge sluierwolken en wind NNO Bf 4 - 5. We moeten er dwars tegenin. Onze keus is om via het Spui, de Oude Maas en de Nieuwe Waterweg naar zee te varen. Onderweg oop het slingerende getijde-riviertje trekt de wind fiks aan tot 26 knopen. Dat lijkt veel, maar omdat we de tijstroom mee hebben en soms 8 - 9 knopen SOG maken (speed over ground), moet je dat eraf trekken en dan valt het weer mee. Niettemin snap ik wat de frons op Anna's gelaat inhoudt: vandaag niet de zee op. Weet je wat we doen?, zeg ik, we gaan een paar dagen naar de Veerhaven in Rotterdam. Daar zijn we nog nooit samen geweest, een leuke haven ongeveer onder de Euromast en voor de Erasmusbrug.

     Op de Oude Maas zijn twee bruggen. We moeten een halfuur wachten op de Spijkenisserbrug. Daarna volgt de Botlekbrug (foto hier) vlot. We slaan af naar stuurboord, de Nieuwe Waterweg op. Er heerst een drukte van belang. Schepen varen havens in en uit, zeeschepen glijden langs en watertaxi's jakkeren rechts en links langs. We varen ook vlak langs grote zeeschepen, die afgemeerd liggen (foto hierboven). Keurig melden we ons ieder keer bij de opeenvolgende blokgebieden. Tegenover de Veerhaven moet je aan de Sector Maasbruggen toestemming vragen om over te steken. Dat is bij het bekende restaurant/hotel Hotel New York. Daar hebben we nogal eens gegeten. Er ligt een groot cruiseschip aan de kade.

     In de Veerhaven vinden we een plekje achterin, direct bij het karakteristieke houten gebouwtje van de havenmeester (foto hier). We leggen met de achterkant aan, in een rijtje jachten. Even later komt er een motorjacht naast ons, dan is het rijtje vol. Het is hier luw en aangenaam in het zonnetje, maar de haven is ietwat woelig door de golfslag van de scheepvaart op de Nieuwe Waterweg. Terug naar boven

'Medusa's First Move: the Council' (2005), styrofoam en purschuim, Kunsthal Rotterdam

Vrijdag 17-05-2019

Gisteren maakten we aan het begin van de avond een wandeling in de omgeving. Het blijkt dat de Veerhaven vlakbij het Museumkwartier ligt, het gebied naast het Erasmus Universitair Medisch Centrum, waar meerdere musea en een beeldentuin zijn. De Veerhaven zelf lijkt met zijn taltijke oude zeilschepen zelf ook wel een museumhaven (foto hier).

     Vannacht was het niet meer zo koud als de vorige nachten. Er viel wat lichte regen. Ik lees vanmorgen over autoracen op het Eind. Wat krijgen we nu? Je kunt je kont niet keren, dacht ik, of er gebeurt wat in Gorcum. In AD Rivierenland maakt Gorcums gemeenteraadslid Van Maaren (ex-Stadsbelang) er gewag van: 'Automobilisten kunnen vol gas vanaf de Peterbrug richting het Eind, terwijl voetgangers daar regelmatig midden op straat lopen. Dit leidt tot gevaarlijke situaties.' Ik heb destijds - bij de behandeling van het herinrichtingsplan in de raad - er al mijn vrees voor uitgesproken. Van Maaren pleit voor borden en snelheidsremmende maatregelen. Eerlijk gezegd vond ik het nog wel meevallen, maar misschien moesten automobilisten even wennen en zijn ze inmiddels weer harder gaan rijden.

We lopen naar de Kunsthal, waar we twee erg leuke exposities bezoeken. De eerste is Trouble in Paradise, waarin een interessante selectie hedendaagse kunbstwerken wordt getoond uit de privécollectie van een rijke Nederlandse kunstverzamelaar Rattan Chadha (Delhi, 1949), de oprichter van het modebedrijf Mexx. Opmerkelijk, omdat veel van de kunstwerken een sterk maatschappijkritisch karakter hebben en de overspannen idiotie van de markten en kapitalisme aan de kaak stellen. Het werk op de foto hierboven is geïnspireerd op het bekende schilderij van de Fransman Géricault 'Het Vlot van de Medusa' uit 1819. Alleen de schipbreukelingen zien er nogal anders uit. Het werk is van Folkert de Jong (1972) en draagt de titel 'Medusa's First Move: the Council'. Inderdaad denk je eerst dat op het wrakke vlot van planken en olievaten een poltiek overleg van wereldleiders gaande is, maar er zitten ook Napoleontische militairen en een oude vrouw aan tafel. De sfeer is naargeestig. De figuren en alles eromheen zitten onder een vieze bruingele substantie, die aan afgewerkte olie of bedorven voedsel doet denken. Er liggen overal wapens en schedels op de grond.

     Ook andere werken treffen je door somberheid over mens en maatschappij. Zo is er bijvoorbeeld een groep mannequins met honderden in hun huid geschroefde schroeven, 'Clouse-Mannequins (Colonne)' van de Zwitser Thomas Hirschhorn (1957) uit 2006 (foto hier). Een pijnlijk gezicht. En niet te vergeten de installatie van Candice Breitz 'Queen (A portrait of Madonna)' uit 2005, met rijen beelden van gezichten, ieder op een eigen beeldschermpje, die pogen iets te zingen - maar waarom? Merkwaardig toch, hoe een ondernemer zichzelf lijkt te willen kwellen met schuldbewuste kunst.

De tweede expositie is ontzetten leuk en vrolijk, hoewel er ook veel eschatologisch materiaal aan bod komt. Het is 'Science Fiction. A journey into the unknown' en betreft precies wat het zegt: SF. Daarin vind je niet alleen de gevechtshelm van Darth Vader en het ruimtekostuum van Spock, maar ook boeken van Jules Verne en films als Jurassic Park. Anna fotografeert me als captain on the bridge op mijn eigen ruimtemissie (foto hier). In de museumwinkel koop ik een futuristische lamp met een vernuftig magnetisch mechanisme om hem aan te zetten. Voor op mijn werkkamer. Op onze reizen vinden we graag dingen om mee naar huis te nemen. Buiten het gebouw staan mooie beelden in het Museumpark, zoals 'AUB' van Henk Visch, de reuzenbenen van een vrouw. Anna legt me met haar camera vast in een ietwat compromitterende pose (foto hier).

Uren later lopen we terug naar de boot. Het is een overwegend bewolkte dag. Aan boord lukt het toch om de digitale kanalen van Digitenne op de televisie te krijgen. De insteekkaart met chip zat niet diep genoeg in het slot geduwd. Aan het eind van de dag verschijnt toch nog de zon. Waarschijnlijk varen we morgen naar Scheveningen, waar we enige dagen willen blijven. Terug naar boven

Tegenliggers op de Nieuwe Waterweg.

Zaterdag 18-05-2019

We rekenden op een bewolkte dag, maar rond half tien breekt de zon door de wolken. We varen om tien voor tien de Veerhaven uit en melden ons per VHF bij het blokkanaal (sector Maasbruggen). Het is weekend en beduidend rustiger op de Maas en de Nieuwe Waterweg. Er komt steeds meer blauw aan de hemel. De wind is NW 3 en we hebben het tij mee. Op de SOG zie ik zelfs 9,6 knopen. Op ons gemak motoren we richting zee langs Schiedam, Vlaardingen, Maassluis en tenslotte Hoek van Holland. Er is weinig opvaart van zeeschepen (foto hierboven). We melden ons bij het laatste blokkanaal, de sector Maasmond, en varen het zeegat uit (foto hier). We slaan stuurboord-uit om de noordelijke strekdam heen. Het is een mijltje of tien naar Scheveningen, een koers van 45 graden en het is bezeild. Dus rollen we de genua uit en zeilen comfortabel (foto hier) langs de zandmotor naar Scheveningen. Ook hier staat het tij flink mee. De zeegang is rustig en Anna is dik tevreden (foto hier).

     Tegen twee uur zijn we de havenhoofden en vragen over de VHF de verkeerscentrale toestemming om binnen te lopen. Geen probleem. In de invaart ligt een prachtige Noorse driemaster. We schuiven aan de passantensteiger van Jachtclub Scheveningen in de 2e haven aan en genieten een relaxte middag in de kuip. Vanavond gaan we uit eten met Fons & Jo-Ann, die in Den Haag wonen. Met mijn jongste zoon Bas maken we een afspraak voor maandagavond. Mogelijk varen we dinsdag door naar IJmuiden en Amsterdam. Terug naar boven

'Victory Boogie Woogie' (1942 - 1944) van Piet Mondriaan in het Gemeentemuseum van Den Haag.

Zondag 19-05-2019

Het was gisteravond zó gezellig met Fons & Jo-Ann in restaurant De Dagvisser (hier de eetfoto), dat we helemaal het songfestival vergaten. Tja, en het is net als bij internationaal voetbal: als ik niet kijk, wint Nederland. Vandaag hebben we een rare dag. Langs de kust hier is het koud en winderig, niet meer dan 12 graden. Terwijl wij de kachel aan hebben, heeft men in het binnenland temperaturen ruim boven de 20 graden. Zeevlam is de oorzaak, volgens de weerkundigen, waarbij boven het koude zeewater gemakkelijk bewolking en mist ontstaan, die door de noord- tot noordwestenwind over de kuststrook drijft. Het zij zo.

     We lopen naar het Haagse Gemeentemuseum, een wandeling van twintig minuten met sjaals en dichtgeknoopte jassen. Het is een veelzijdig museum met een mooie eigen collectie, vooral van Mondriaan (o.a. het beroemde en onvoltooide Victory Boogie Woogie uit 1942 - 1944, zie hierboven), Van Doesburg, Constant enToorop. En er zijn altijd boeiende bijzondere exposities, zoals 'Ontdek het Moderne' uit de collectie moderne kunst van het museum, en van het werk van de Nederlandse fotokunstenaar Erwin Olaf. We brengen er een aantal heerlijke uren door, slenterend door de zalen en zaaltjes van het fraaie Art Deco gebouw, ontworpen door Berlage.

     In de binnentuin is een terras, waar we neerstrijken voor koffie. Er hangt een groot insectachtig beest aan het hoge glazen plafond, een sauriër van PVC-buizen, latten en zeilen (foto hier). het is één van de bekende strandbeesten van de Haagse kunstenaar Theo Jansen (1948). Ieder jaar maakt hij er een aantal, die hij - door de wind gedreven - over het Scheveningse strand laat lopen. Soms zijn het hele kuddes. Iedere herfst verklaart hij dat de beesten van dat jaar zijn uitgestorven, zoals de Animaris Omnia die hier aan het plafond hangt. Het is een vertegenwoordiger van de paleontologische soort der dwars-op-de-wind lopers.

    We nemen de tram (lijn 16) terug naar de haven van Scheveningen voor een late lunch. De winkels zijn open en Anna koopt bij Het Kruidvat een kruik en kruipt er aan boord mee in bed. Mijn tukje doe ik op een kajuitbank. Morgen schijnt het eveneens koud en winderig te zijn. Ik herinner me dat we vorig jaar om deze tijd het in Oostende ook al zo koud hadden. Toch volgde er toen een zomer met recordwarmte en -droogte.

     Op Weeronline staat een artikel waarin beweerd wordt dat we een droge, zonnige en warme zomer tegemoet gaan. Warmer dan normaal. Hogedrukgebieden zullen overheersen. In juni zouden we vooral te maken te krijgen met oosten- tot zuidoostenwinden. Daarmee wordt regelmatig zomerse warmte aangevoerd. In juli en augustus komen er vooral zuidwestenwinden, die aan de kust normale temperaturen brengen. Ondertussen vraagt de NOS zich af of Nederland op weg is naar een Zuideuropees klimaat. De schadelijke gevolgen van de zomer van 2018 zijn nog steeds aanwezig, bijvoorbeeld bij huizen met een fundering op een kleilaag, en ook dit voorjaar verloopt droger dan normaal. In het zuiden van Brabant geldt al een maand een beregeningsverbod in de landbouw. 'Hier op de Veluwe moet de heide nu een groene oase zijn, maar het is een grijsgrauwe bende', moppert een bosdeskundige. Het klimaat is in de war, dat weten we toch? Terug naar boven

Buiten is het koud. Een rustige dag in de kajuit.

Maandag 20-05-2019

Een kille ochtend met wat lichte miezerregen doet ons besluiten binnen te blijven bij de kachel. En dan doe je ontdekkingen. De vullingsgraad van de dagtank bleek een paar dagen geleden, toen we van Rotterdam kwamen, te zijn teruggelopen naar 68%. Dat duidt op een verstopping van de leiding tussen hoofd- en dagtank. Vanmorgen kom ik erachter dat het kraantje gewoon dichtgedraaid was, zonder twijfel door een monteur van de werf toen die in de herfst de motor een beurt gaf. Ik hoef de leiding dus niet door te blazen.

     Terwijl de wasmachine draait vermaken we ons in de kajuit (foto hierboven). Televisie en lezen. Buiten wordt het allengs droog en lichter. De wind is een stuk naar het westen gedraaid zodat we meer in de luwte van het flatgebouw naast ons liggen.

     Om twaalf uur gaan we met ons boodschappenkarretje (nu 12 jaar oud) op weg. Bij Vrolijk Watersport koop ik twee kaarten, een van de Waddenzee (incl. het Duitse waddeneiland Borkum) en een van het IJsselmeer. Het bevalt me niet als ik alleen op de electronische plotterkaarten moet vertrouwen. Aan de haven nuttigen we bij een viskraam ieder een bakje kibbeling (foto hier) en laden ons karretje vol in de Jumbo supermarkt.

     De rest van de middag lezen we en doen een dutje op de kajuitbanken. De daginvulling van een bejaard echtpaar. Straks nemen we mijn jongste zoon Bas mee uit eten.

Tot mijn opperste verbazing schiet Thierry Baudet zichzelf deze week in de voet in een essay, dat hij in ultra-conservatieve blad American Affairs publiceerde over de Franse schrijver Michel Houellebecq. Daarin stelt hij niet alleen abortus en euthanasie aan de kaak, maar stelt ook de zelfstandigheid van werkende vrouwen ter discussie. Die krijgen geen (of minder) kinderen en daardoor gaat de westerse beschaving ter ziele. Terug achter het aanrecht met de vrouw. Ze wil per slot het liefst door een man gedomineerd worden, zoals hij eerder schreef. Ik kan me voorstellen dat hij nu voorgoed minstens de helft van zijn electoraat verliest. Terug naar boven

Kleumen op de Scheveningse boulevard.

Dinsdag 21-05-2019

Gisteravond lang en goed gepraat met Bas in het Turks restaurant Liman aan de kade (foto hier). Goed dat we dat deden. Die kans krijg ik niet zo vaak als ik zou willen. De privacy van mijn jongste zoon belet me er meer over prijs te geven.

Het is vandaag de derde koude dag op een rij. De wind is weer noordwest, kracht 5, en het is de hele dag bewolkt. Gingen we eergisteren naar het gemeentemuseum (lees hier), vandaag gaan we met tramlijn 16 (foto hier) naar het Omniversum. Trams zijn heerlijke dingen; ze rijden hier om het kwartier en dat is prettig als je in de kou moet wachten. Het is heel lang geleden dat ik het grootbeeld filmtheater bezocht, maar ik ben het nooit vergeten. Het bestaat sinds 1976, dus ik ben er ooit op eigen gelegenheid heen geweest. Nu zaten er twee schoolklassen met joelende kinderen in de zaal, maar de fraaie film over het leven in oceanen ('Oceans, our blue planet') kreeg ze stil. Na afloop namen we de tramlijnen 16 en 11 naar de Scheveningse boulevard, maar het was geen lolletje om er te staan kleumen in de harde wind (foto hierboven). We richtten onze schreden naar de luwte van het oude dorp, waar we laat lunchten bij een bakker.

Iemand meldde gisteren dat sinds een dag of tien mijn blogposts niet meer doorkomen op Facebook. Na enig zoeken kwam ik erachter dat ik dat per ongeluk zelf veroorzaakt had. Vandaag heb ik de zaak hersteld en de blogs alsnog gedeeld.

     Er is morgen kans op zon en minder wind. Zelfs nu lijkt het al wat lichter te worden. Als de voorspelling uitkomt, willen we langs de kust naar IJmuiden varen en dan over het Noordzeekanaal naar Amsterdam. Nu volg ik het kamerdebat met staatsecretaris Harbers over de lijst met  misdaden van asielzoekers. Ernstige misdaden als moord en verkrachting zouden door zijn ministerie zijn weggemoffeld, maar nu blijkt dat ambtenaren juist waarschuwden dat dit onverstandig was. Merkwaardig en hoogst knullig. Het schijnt dat Harbers wil aftreden. Het is dan ook vreemd dat de premier en de fractievoorzitter van de VVD niet bij het debat aanwezig zijn. Terug naar boven 

Aanloop IJmuiden met de uitstoot van Tata Steel.

Woensdag 22-05-2019

'Grootsch en meeslepend' is de ochtendstond wanneer de zon schijnt en je kunt uitvaren! De zee op. We brengen het vuilnis aan wal en het toegangspasje voor de steiger naar het havenkantoor, en vragen de verkeerscentrale Scheveningen toestemming voor vertrek. Geen bijzonderheden, u kunt uitvaren, meldt de centralist. Om tien voor tien zijn we buitengaats. De hemel is ondertussen wel opnieuw bewolkt geraakt, wind is er nauwelijks (WNW 2) en de zeegang is licht tuitelig. Ik geniet van het licht en van de zee. Wat is er mooi aan de zee? Anna vindt de zee saai. Ik nooit. Het is 23 mijlen naar IJmuiden. Buiten liggen zes zeeschepen op de rede. We draaien de genua uit en die blijft staan en voegt 0,3 knopen toe. De SOG is 7,2 knopen. Mooi. Het zeezicht van Scheveningen trekt aan ons voorbij (foto hier). Voor de duinen en het strand aan stuurboord zien we twee vissers, die met de netten schuimsporen op zee maken.

     Om kwart voor tien breken de wolken open en laten het licht van de zon door. Mijn geliefde serveert koffie. We maken goede voortgang en mijn geliefde is tevreden over de condities van schip, wind en zee. Het wordt warm en we pellen de jassen en de truien af. Even na elf uur passeren we Katwijk. Aan bakboord zien we héél erg in de verte vaag een groot windmolenpark. Hoezo horizonvervuiling? Helaas zakt een halfuur later bij Noordwijk de wind helemaal in; de genua klappert licht en moet ingedraaid. Maar kom op, het is uitbundig zonnig, de wind is ZZW 1 - 2, het tij gaat tegenstaan maar de SOG is nog 6,1 knopen. Een handvol jachten passeert op tegenkoers. Verder ken je dit wel: over de grijze zee uitkijken en mijmeren, het is het liefste wat ik doe in deze hele wereld. De inhoud is echter privé.

     Het is kwart voor één als we voor Zandvoort zijn. De wind trekt wat aan. Hij is een eind gekrompen en staat nu op WZW 3. De genua proberen? Zeker, en hij blijft nét staan. In de verte zien we de rookpluimen van Tata Steel bij IJmuiden. Ze staan vrijwel recht omhoog, bewijs dat er nauwelijks wind is. Hoe dichterbij IJmuiden, hoe luider het lawaai van vliegtuigen boven ons hoofd. Schiphol is niet ver.

     Om 13.40 lopen we de pieren van IJmuiden aan (foto hierboven). We draaien de genua in en varen naar binnen. Zeescheepvaart is er niet. Anna belt haar zoon Derrick, die ons zou kunnen zien vanuit zijn hotel in Wijk aan Zee. Hij staat juist op het punt naar huis te gaan, dus het lukt niet. We prepareren lijnen en fenders voor de zeesluis en kunnen om 14.20 de Kleine Sluis in. Op het Noordzeekanaal overheersen zon en stank. Je zult hier wonen! En dan nog het razen van opstijgende vliegtuigen om de halve minuut. Hoe kun je hier wonen? Na enige tijd nadert uit de richting Amsterdam een enorme autoboot (foto hier). Verandert dat nog bij de nakende Brexit? Voor de Afrikahaven stuurt een sleep met een megagrote kraan recht op ons aan. Wat is de bedoeling? Ik roep op VHF 3 de verkeersdienst. Die vraagt me te wachten tot de sleep voorlangs binnen vaart. Verder is het op het IJ je kop erbij hebben en alles in de gaten houden. Voor het Centraal Station vliegen de veerponten langs en alles gaat goed. Het havenzicht van Amsterdam is altijd spectaculair. Om half vijf meren we af bij de mooie woonboot van de weduwe van mijn oude vriend Henk B. in Zijkanaal K in Amsterdam Noord. Het is hier een groene idylle. Wat hebben we hier vaak en graag aangelegd! We ontvangen van Yvonne een warm welkom.

     Morgen is mijn kleindochter Lisa jarig. Die gaan we opzoeken, maar we gaan ook stemmen in de Europese verkiezingen met onze Kiespassen. Op Groen Links, vol overtuiging vóór de Europese Unie. Ik heb overwogen om op Volt te stemmen, het nieuwe pro-Europa partijtje. Hun standpunten zijn overwegend de mijne, maar toch wil ik eerst zien hoeveel steun ze krijgen. Anders heb ik het gevoel dat je stem verloren gaat. Terug naar boven

Aan de overkant gaan we stemmen in een stembureau in Hotel Americain.

Donderdag 23-05-2019

Gisteravond met een mengeling van verbazing en ergernis naar de verkiezingsdebatten gekeken. Eerst dat van de Europese lijsttrekkers. Ik vond Timmermans (PvdA) en Eickhout (GL) sterk; ze bleven rustig en kernachtig formuleren. Het debat tussen Rutte en Baudet deed daarentegen soms aan een verbaal kooigevecht denken. Klimaatopwarming, hét grooste probleem van deze tijd, kwam niet eens aan de orde. Ach, je moet niet vergeten dat het om twee partijen op de rechterflank gaat. In elk geval was duidelijk te zien dat de kwaliteit van argumenten afsterft onder het massale geweld van oneliners en ad hominems. Baudet presteerde zelfs om Rutte te vragen wanneer hij voor het laatst gehuild had. Een impertinente vraag waar de premier nota bene ook nog op antwoordde. Zijn zus was vier jaar geleden gestorven. Baudet verstond vier maanden. Gecondoleerd, zei hij, de blaag. Het was een beschamende vertoning die - hoop ik - aan beiden flink afbreuk heeft gedaan.

Vanmorgen staan we op met zonneschijn. Heerlijk. We lopen naar het pontveer dat ons naar het Azartplein aan de overkant brengt. We weten het nog van eerdere keren. Daar nemen we tramlijn 7 rechtstreeks naar het Leidseplein. Alwaar koffie. We blijken er ook te kunnen stemmen, en wel in Americain (foto hierboven). Chique! Stemde Harry Mulisch hier vroeger misschien ook?

     In de Kalverstraat vinden we bij Perry Sport een leuk cadeautje voor mijn jarige kleindochter Lisa. Ze wordt 7. Die zit op tennisles. Daarna lopen we terug naar het Spui via het Begijnhof. Overal toeristen. Terwijl Anna onaangesproken op een bank zit, neus ik rond in de Athenaeum Boekhandel. Ik heb namelijk niet genoeg boeken, denk ik. Dat wordt snel opgelost maar niet definitief, vrees ik. We eten een lekkere lunch op een terrasje. Ik voel me merkwaardig vervreemd in deze stad. Niet op mijn plaats, als het ware. Er zijn hier veel teveel mensen en vooral teveel jonge mensen. Ik had hier liever decennia geleden willen zijn, of beter, ik had nu tientallen jaren jonger willen zijn. Nu doe ik er niet meer toe en in plaats daarvan te genieten, voel ik me ongemakkelijk. De levens van al die mensen om me heen zullen zich tot ver na mijn dood uitstrekken. Tegen mijn zin word ik er somber van.

     Terzake. Voor EU 1,80 koop ik bij een ijzerwarenwinkel op de Singel een kettinkje voor de klep in ons badkamertje, voor de voltooiing van een reparatie waar ik vanmorgen vroeg aan begon.

Het blijft alsmaar zonnig en warm. We nemen tramlijn 2 en komen verkeerd uit voor een bezoek aan mijn dochter Floor. We lopen terug en pikken tramlijn 1 die wel over de Overtoom voert. Bij Floor halen we Lisa van school en Thijs van zijn schoolreisje af. Daarna mag Lisa thuis de kaarsjes op haar verjaardagstaart uitblazen. Zeven. Dat doet ze met succes en vol overtuiging (foto hier). Ons cadeautje valt in de smaak. Daarna lopen we door het Vondelpark naar haar tennisles, pikken de tramlijnen 1 en 7 terug naar het Azartplein. De pont vaart voor onze neus weg. Om kwart over vijf zijn we terug aan boord, vermoeid en tevreden. Morgen willen we daarvaren naar Hoorn, om er enige dagen te blijven omdat het weer komende week opnieuw verslechtert. Terug naar boven

We naderen het Paard van Marken.

Vrijdag 24-05-2019

De exitpolls tonen een bevredigende terugloop in de steun voor extreem-rechts. De PVV is vermorzeld, schrijft De Telegraaf. PVV en FvD samen scoren niet meer dan 16,3%. Bij de Statenverkiezingen van maart was dat nog 21,3%. De glans van de overwinning is eraf. Is het momentum voor de populisten alweer voorbij? Of zijn de uitlatingen over vrouwen van Baudet mede oorzaak?

Vanmorgen nemen we afscheid van Yvonne en danken haar voor de gastvrijheid. We varen Zijkanaal K uit om half tien. Het is een zonnige dag met een windje Bf 2 uit het westen. Er zijn nauwelijks wolken aan de hemel. Vóór half elf zijn we de Oranjesluizen en de Schellingwouder brug door. Na de flauwe bocht het IJ uit zetten we de koers op het Paard van Marken, de iconische vuurtoren uit 1839. Ooit kon je erin wonen. Er werden huurders gezocht en eventjes had ik het idee... Maar ik had een gezin enzovoorts. Tusschen droom en daad, je kent dat wel. Ik meen dat er overigens nog steeds iemand in woont.

     De wind blijft W 2. Ik geniet van de ruimte om me heen, zelfs van de vliegtuigen die zuidelijk van ons de landing inzetten op Schiphol, van de paar beroepsschippers in de vaargeul, de schaarse jachten, het licht bewegend watervlak en vooral - opnieuw - de ruimte en het licht en het bewegend watervlak eronder. Het windje trekt wat aan en ja, de genua kan eruit gedraaid. Prinsheerlijk zeilen we verder. Hier een foto van Anna die een appel eet. Hoe was het verhaal van Paris ook alweer? O, heel anders.

     Om 11.40 uur ronden we het Paard (foto hierboven). In vol ornaat staat er een bruidspaar naast met familie en een fotograaf die eromheen scharrelen. Een baken als trouwlokatie verraadt een vooruitziende blik. We zetten de koers op 346 graden naar Hoorn, nog tien mijlen. Helaas recht in de wind, dus de genua klappert en moet weer in. Geen zin om te kruisen.

     Niet ver van Hoorn - in de Hoornse Hop - trekt de wind opeens aan tot meer dan 20 knopen. Ja, zeg. Hoorn is nog 2,4 mijl, daarvoor draaien we het zeil niet meer uit. Even na één uur lopen we binnen. Zie het mooie havenaanzicht met de prachtige Hoofdtoren op de foto hier. De stad van de scheepjongens van Bontekoe. We meren af in de Binnenhaven op een zonovergoten plek naast het parkje op de stadswal, recht tegenover de oude binnenstad. Het kan niet mooier. Hier zullen we de naderende weersverslechtering afwachten; misschien zetten we na tien jaar de kuiptent voor het eerst weer eens op, want het schijnt bar te worden.

Middag. Ik probeer de omwisseling van onze Digitenne-ontvanger online te regelen. Nu hebben we nog een insteekkaart, maar die gaat eruit. Er komt een kastje voor in de plaats. De rest van het land is er al op over, maar Noord-Holland nog niet. Het komt er echter aan en nu we hier wat langer willen blijven, kunnen ze het misschien opsturen naar een ophaalpunt in de stad. Kun je nét denken. Ik verwacht vlak voor het bevestigen van mijn online aanvraag de keus te krijgen van een adres, maar dat gebeurt niet: het pakket wordt naar Gorcum gestuurd. Allejezus! Weten ze niet dat tienduizenden in hun campers, caravans, zomerhuisjes en boten Digitenne gebruiken? Wat nu? Ik vind dat er een KPN-shop in de stad is, op het Groot Noord 52. Nummertje trekken en op je beurt wachten en kijken naar een wielerwedstrijd in Italië. Een medewerker zegt vervolgens dat hij er niets meer aan kan doen. De order is geplaatst. Maar juist als ik denk een gedegen kritiek op de dienstverlening te gaan formuleren, vindt hij een oplossing en haalt hij opeens een tv-ontvanger uit het magazijn. Tja.

     Terug aan boord  oogst ik de bewondering van mijn geliefde als het mij met enige vindingrijkheid lukt om de zaak te installeren. Ik heb wel mijn kop tot bloedens toe voor gestoten aan de tanden van de opgezette haaienkop, die we 11 jaar geleden kochten in de Spaanse haven Bénalmadena, en die naast de televisie is vastgemaakt. Bovendien hebben we nu twee afstandsbedieningen nodig, één voor de tv en één voor het de tv-ontvanger. Ach, een kniesoor die daarop let, wij zijn verzekerd van 70 digitale zenders tot aan de volgende wisseling van apparatuur. Belangrijk vooral voor Anna als ze 's nachts opzit tot de nachthoofdpijn haar geplaagde brein verlaat. Terug naar boven

Dulce (rode cirkel) in de Binnenhaven van Hoorn.

Zaterdag 25-05-2019

Verbaasd zag ik hoe premier May gisteren voor Downingstreet 10 haar aftreden aankondigde. Ze sloot af met een snik. Ik heb geen medelijden met haar. Het gaat in mijn ogen om een échec waar ze zelf schuldig aan was. Dat krijg je als politici van hun overtuigingen afwijken en zich vastlopen in een doodlopende steeg, Brexit means Brexit, zonder bereidheid tot een zinnig compromis met de oppositie. In dit geval Labour. Zowel May als haar voorganger waren overtuigde remainers. De kans is nu levensgroot dat een hardline Brexiteer May zal opvolgen, ergens eind juli. Alle kans dat het Boris Johnson zal zijn of één van de andere politiek clowns waarvan de Tory's er zoveel in hun gelederen hebben. In augustus is het parlement met vakantie, dus eerst in september komt het poltieke circus weer op gang. De kans is evident dat er op 31 oktober een no deal Brexit komt, de meest schadelijke optie voor zowel het UK als voor de EU, temidden van een wereld die snel polariseert door de handelsoorlog van Trump, de Russische treiterij en de Chinese machtspolitiek. Dwaasheid alom.

Vandaag zijn er thuis de jaarlijkse Open Havendag en de onthulling van het nieuwe 'Gedicht in de sluis' van de  Poëzieroute. Er is ook politieke ophef in de gemeenteraad omdat het college van B&W onduidelijk blijft doen over het al dan niet openhouden van De Nieuwe Doelen, Gorcums grootste theater. Het werd de laatste tijd gaande gehouden door een vrijwilligersgroep. Het heette De Vijf Zinnen, maar na 1 juli moeten ze stoppen op last van de gemeente. De vrijwilligersgroep had graag door willen gaan, maar B7W bleven vreemd stil. Onvrede bij de oppositie die in de raad een 'motie van treurnis' indiende, die het niet haalde. Wat wil B&W nou eigenlijk? Dat maken ze pas op 19 juli bekend. Waarom dan pas, weet ik niet, maar het komt over als een nogal sneue vertoning.

Vandaag zon en wolken. We nemen het er vandaag van, doen boodschappen bij een DEEN-supermarkt in de straat die Grote Noord heet. Zo'n supermarkt kenden we nog niet, en het is er opvallend goedkoop. We drinken koffie in de zon op een terras in een andere straat die Breed heet (foto hier) en vol optimisme kopen we een nieuwe parasol voor in de kuip. 's Middags meer wolken en tegen vijf uur weer zon. We krijgen een buurman. Vanavond gaan we samen eten aan de wal. Komende week verslechtert het weer helaas. Dat geeft de gegenheid om een dag op en neer naar Gorcum te reizen voor de post en het prikken van mijn PSA. Terug naar boven

Dulce in de Binnenhaven van Hoorn.

Zondag 26-05-2019

Prima restaurant, J&T Mos aan de Nieuwendam bij de Binnenhaven, waar we gisteravond aten. Originele menukaart, vriendelijke bediening, leuke ambiance onder een laag balkenplafond. Vanmorgen is het koud maar droog. Het wordt een luie zondag met veel lezen. Ik verdiep me in een goed boek over de crisis van de islamitische wereld, "Het vervallen huis van de islam' van hoogleraar Ruud Koopmans (Prometeus, 2019). Hij schuwt niet heilige huisjes bij links en rechts omver te halen. Dat maakt het pittige lectuur.

     Ondertussen komt er meer zon en meer wind: zuidwest Bf 5 - 6. Het is een onrustige, vlagerige wind die maakt dat de boot flink aan de meertouwen rukt. De weekendpassanten vertrekken en masse. Ik knap oudere delen van mijn weblog op. Meer is er niet te vertellen. Vanavond de uitslagen van de Europese verkiezingen. Terug naar boven

Voor Het Westfries Museum in Hoorn.

Maandag 27-05-2019

Eigenlijk weinig spectaculair, de uitslag van de Europese verkiezingen. Gisteravond kijken we naar de uitslagen. De nationaal-populisten blijven steken op de gebruikelijke (circa) 20%, het midden zakt weer wat verder in en de groenen nemen wat in aantal zetels toe. Interesant is dat de christendemocraten en de socialisten niet meer de lakens kunnen uitdelen. Ze hebben de liberalen en de groenen nodig voor een meerderheid. Een 'historische machtsverschuiving' zoals de NOS het noemt, is het nauwelijks. In Griekenland roept premier Tsipras vervroegde verkiezingen uit na het verlies van zijn partij Syriza. Een ietwat loos gebaar, want in september is de termijn van zijn regering toch al afgelopen. Het Verenigd Koninkrijk raakte totaal gespleten in pro- en contra-Brexit, waardoor de impasse niet afneemt. De Tory's zakten volledig ineen. Labour slechts iets minder. De politieke nar Farage won sterk en kreeg in Noordoost Engeland zelfs meer stemmen dan beide grote partijen samen en eist nu een plek aan de Brexit-onderhandelingstafel op, zonder twijfel om enig zinvol akkoord verder te kunnen traineren. De demise van de SP heeft die partij geheel verdiend; de 'massalijn' (permanente oppositie) werkte decennia terug al niet.

     Omstreeks elf uur gaat Anna slapen. Ik blijf kijken tot de laatste uitslagen binnen zijn. Wat kunnen ze me eigenlijk schelen? Ik heb een niet-beredeneerd gevoel dat het belangrijk is. Dat we nu hebben gestemd voor een Europees parlement dat voor het laatst een kans zal krijgen om aan de Parijse Akkoorden te voldoen en nog op tijd een klimaatkatastrofe af te wenden. Nederland kan het niet in zijn eentje; geen enkele nationale staat kan dat. Europa heeft wél een kans. Gaan ze die benutten? Het komt me voor dat zulk een hoop illusoir is. Groene partijen zijn er nauwelijks in de oosteuropese lidstaten, alleen in Estland en Litouwen. En toch.

Het is helemaal niet zo'n gekke dag. Winderig maar droog. 's Ochtends maak ik de reparatie van de kastklep in het badkamertje af, compleet met nieuw kettinkje. We vullen de watertanks en daarna lopen we de stad in voor koffie in de zon op het terras van Hotel/Café/Restaurant De Keizerskroon aan het/de (?) Breed. Maandagochtend. In Gorcum is er dan markt, maar hier is hetj stil. De meeste winkels in de oude straten en steegjes zijn dicht. Ook de Koepelkerk op de Grote Noord is gesloten. Helaas, want het is een bijzondere driebeukige kruisbasiliek uit 1882, maar we kunnen er toch iets van zien omdat er een stiltecentrum naast zit dat wel open is, en je een blik geeft op het interieur inclusief de mooie gebrandschilderde ramen (foto hier).

     Verderop is Het Westfries Museum en dat is ook open (foto hierboven). Het noemt zichzelf 'het museum van de gouden eeuw'. Hoorn was in de VOC-tijd een belangrijke en rijke havenstad. Daar vind je veel van terug in het museum. Velen zullen zich nog de spectaculaire roof herinneren van 24 schilderijen in de nacht van 10 januari 2005. In 2016 doken er 4 (en later nog een 5e) op bij de maffia in Oekraïne. Vanwege de afwijzing van het Oekraïne-associatieakkoord in een referendum was dat land niet geneigd mee te werken. Na veel inspanningen wist het museum ze toch weer te bemachtigen. Beschadigd, dat wel. Nu zie je ze weer, geheel gerestaureerd. De rest van de kunstschatten is nog altijd spoorloos, maar er is nog genoeg over. Hier een foto van een opmerkelijke anatomische les.

Ons plan was om deze week even op en neer naar Gorcum te reizen voor de post (o.a. de nieuwe Museumjaarkaarten) en het prikken van mijn PSA. Maar morgen staakt het openbaar vervoer, dus doen we dat woensdag. Daarna - donderdag of vrijdag - willen we weer verder varen. Terug naar boven

Hoorn. De scheepsjongens van Bontekoe: Hajo, Padde en Rolf, en ik.

Dinsdag 28-05-2019

Op de dag van de landelijke OV-staking blijken de files vanochtend mee te vallen. De mensen hebben er zich kennelijk op voorbereid. De staking zal er mogelijk toe leiden dat de extra druk eindelijk resulteert in een pensioenakkoord tussen kabinet, bonden en werkgevers.

     Ook vandaag is het net als gisteren niet zo'n verkeerde dag. Vannacht was er wat regen maar nu blijft het de hele dag droog en overwegend zonnig. Althans hier in het noorden; in het zuiden en midden van het land valt wel veel regen. De wind is echter naar het noorden gedraaid, is koud, tamelijk hard en staat precies in de kuip. Vanochtend werk ik de website van de Gorcumse Poëzieroute bij wat betreft de tweejaarlijkse wedstrijd 'Poëzie in de sluis'. Het thema was dit keer 'Parlevinker'. De uitslag werd bekendgemaakt voor ons appartement naast de sluis op de Open Havendag van afgelopen zaterdag: de winnaar was de uit Gorcum afkomstige dichteres Tjitske Buwalda met haar gedicht 'Gemiste kans':

Gemiste kans

Ik had graag parlevinker willen zijn

slim manoeuvrerend tussen de schepen

Golven trotserend, mijn eigen werkterrein

Had ik die kans maar eerder gegrepen

Daarna werk ik het internetbankieren bij. We verlaten 's middags de boot voor een kuier door de vele straatjes en stegen van de binnenstad. Op de haven fotograferen we de beelden van de Scheepjongens van Bontekoe (foto hierboven), naast de Hoofdtoren. Het oorspronkelijke boek van Johan Fabricius las ik als kind minstens drie keer en het heeft zeker bijgedragen aan mijn liefde voor het varen. In mijn jongensjaren wist ik het zeker: ik zou kapitein worden. In zekere zin is dat na - mijn pensionnering - nog gelukt ook.

     Aan het zuideind van het Oostereiland ligt het historisch zeilschip De Halve Maen, een replica van een 17e eeuws schip dat in 1609 de kust van wat tegenwoordig New York heet aandeed. De nederzetting Nieuw Amsterdam was er toen nog niet eens. Helaas is het schip buiten het seizoen, nu dus, alleen in het weekend toegankelijk. Wat jammer. Door de spijlen van een hek lukt het me toch er een foto van te maken (zie hier).

     De rest van de middag lees ik 'Opstaan in het Lloyd Hotel' van Lodewijk Asscher. Een interessant inkijk in het leven van een van de meer telaenteerde politici in ons land. Morgen dus heen en terug naar Gorcum. Het dagelijks verslag zal pas laat in de avond verschijnen. Terug naar boven

Onderweg naar Utrecht.

Woensdag 29-05-2019

Koude nacht, koude ochtend. De wind was vannacht noordelijk; binnen was het slechts 12 graden. Gelukkig hebben we een extra deken en een kacheltje - en natuurlijk elkanders warme lijven.

    Vanochtend lopen we in twintig minuten van de haven naar het station. Curieus: als we een steeg uitkomen staan er twee verbrande auto's in de straat. Vannacht afgefikt. Copycats die Gouda nadoen? Er ligt een grote plas schuim omheen; een rijtje inwoners staat er verwezen bij te kijken. Een intercity voert ons rechtsstreeks in nauwelijks meer dan een uur naar Utrecht (foto hierboven). Jammer dat er in de trein geen koffie meer geserveerd wordt. Op Utrecht CS hebben we even tijd voor een latte machiato bij Starbucks. Tien minuten tijd voor de bus naar Gorcum 'CS' vertrekt. Het is zonnig als we naar Het Eind lopen. Voor onze deur staat een politiebusje. Een agent is druk bezig auto's te bekeuren die tegen het éénrichtingsverkeer op de Tolsteeg in rijden. Dat zijn er nogal wat. Nog meer nieuws: in de voormalige winkel van Bouwmeester/Datema op de hoek van ons pand zijn bouwvakkers bezig. Nieuwsgierig vragen we wat er gaat komen. Een beautysalon, zeggen ze, dat wil zeggen een kapper, een pedicure en een bruinsalon. Oh. Thuis is alles in orde. Inderdaad liggen de nieuwe museumjaarkaarten in de bus; die gelden vanaf 1 juni. We werken ons lijstje af van vergeten kleren en een enkel boek en CD.

     We lopen terug over de Langendijk. Bij de poelier kopen we een pot Sambal Garlic en dan gaat ieder zijns/haars weegs. Ik drink koffie bij Emmy in De Mandarijn en koop een boek. Verrassend, want het is niet voor mijzelf maar voor Anna. Zij houdt heel erg van de Duitse auteur Albert Vigoleis Thelen. Zijn 'Het eiland van het tweede gezicht' uit 1953 (Ned. vert, 2004) werd destiids door Maarten 't Hart het mooiste boek genoemd dat hij ooit had gelezen. 'Wie Thelens boek leest, wordt zijn vriend. Wonderen bestaan', schreef 't Hart. Het is mij nooit gelukt, ik verzandde erin. Anna las het echter al tweemaal en heeft het nu mee aan boord om het een derde keer te lezen. Maar nu neem ik van de boekhandel zijn 'Der schwarze Herr Bahßetup' uit 1956 in Nederlandse vertaling voor haar mee ('De zwarte heer Bazetub', Cossee 2018). Emmy wou het al terugsturen naar het Centraal Boekhuis omdat niemand het kocht.

     Na de koffie loop ik verder naar het ziekenhuis om bloed te laten prikken voor een PSA-bepaling. Spannend. De laatste keer, 2,5 maand geleden, was het wat verhoogd. Net als de keer daarvoor. Overmorgen weet ik meer. Ik loop naar het huis van Tessa. Daar eten we vanavond met haar, Jeff en Lina-Mae. Vajèn is naar een kinderfeestje. Anna blijkt een mooie rooie zomerjurk te hebben gekocht. Laat het nu maar snel zomer worden!

     Straks zullen we de omgekeerde route terug nemen. Als het weer morgen meewerkt, gaan we naar de boodschappen naar de Markerwadden. De nieuwe vogeleilanden in het Markermeer. Er is een stukje vrijgegeven waar een haventje is.

     Vlak voor het afsluiten lees ik het nieuws dat de Amerikaanse speciaal aanklager Robert Mueller vanmiddag in een persconferenite op het ministerie van Justitie in Washington zei: 'Als we ervan overtuigd waren geweest dat de president overduidelijk geen misdaad heeft begaan, hadden we dat gezegd'. Terug naar boven

Dit is de prent waarover ik een stukje schreef voor een nieuw boek van de HVOG.

Donderdag 30-05-2019, Hemelsvaartdag

Gisteravond een snelle terugreis naar Hoorn. De uitgebrande auto was opgeruimd. De andere auto met lichte brandschade aan de achterkant stond er nog. Het Noordhollands Dagblad heeft het bericht. Ook in Enkhuizen brandden drie auto's uit.

     Vannacht regen, vanmorgen bewolkt en een grillige ZW wind Bf 4 - 5. Anna heeft geen zin te vertrekken, dus we blijven liggen. Het zal overigens overal knap druk zijn; vanmorgen vertrokken er hier uit de Karperkuylhaven tientallen jachten.

     Ik heb ook wel wat anders om me in te veriepen. Van de Historische Vereniging Oud-Gorcum kreeg ik de vraag mee te werken aan een prentenboek over de stad. Ze hebben enige tientallen mensen gevraagd om korte beschrijvingen (ca. 400 woorden) ervan te maken. Ik kreeg de prent van de aangeschoten pelmolen toebedeeld, vernield tijdens het Beleg van Gorinchem in 1813/1814 (zie hierboven). Het boek moet in november uitkomen, maar de stukjes willen ze al heel gauw ontvangen. Vannacht schreef ik tijdens wakkere periodes het stukje in mijn hoof; vanmorgen werk ik het uit. Ik houd het nog een paar dagen vast om er nog eens met een frisse blik naar te kijken..

     In de loop van de dag krijgen we steeds meer zon. Het blijft nog winderig. We maken een expeditie met ons bejaarde boodschappenkarretje naar de AH-supermarkt aan de andere kant van het station. Als we morgen naar de Marker wadden gaan, hebben we flink wat nodig. De tocht is verder niet belangwekkend. 's Middags loopt de haven vol. Bij ons ligt het drie-dik. Het is de 7e nacht hier en die is gratis. Terug naar boven

Afgemeerd op de Marker Wadden.

Vrijdag 31-05-2019 De Marker wadden zijn het jongste stukje Nederland. Om tien over tien vertrekken we uit Hoorn en zeilen er comfortabel met een ruime ZW-wind kracht 4 - 5 naar toe (foto hier). De afstand is ruim tien mijlen. Het water is tamelijk woelig. Hoge sluierbewolking filtert regelmatig het zonlicht. Alles is optimaal. In de Hoornse Hop varen we om een zeilwedstrijd met Optimistjes heen; het zijn er vele tientallen. Twee uur later naderen we het groepje kunstmatige eilandjes vlakbij de dijk van Enkhuizen naar Lelystad.

     De invaart is duidelijk. Meteen is de golfgang weg. We naderen omzichting. Een havenmeester in een geel hesje wijst ons een box aan een steiger. Het invaren bij dwarswind is altijd lastig maar het lukt wonderwel. Daar liggen we dan (foto hierboven). Of we gereserveerd hebben?, vraagt de havenmeester. Nee. Dat geeft niet, ik kom later in de middag langs, zegt hij.

     Ik loop de wal op. De havenkom wordt ingesloten door lage zandduinen (foto hier). Er zijn  een droogtoilet en een keet, verder niets. Vannacht zal het donker zijn. Voor de keer staat een bord waarop iemand de gesignaleerde vogels, insecten, e.d. noteert, en ook een kikker (foto hier). We zullen onze kanarie binnenhouden, anders wordt die ook gesignaleerd. Aan onze steiger liggen enige tientallen jachten. Kleinere jachten meren af in rijen af aan een tweede (lang)steiger. Daarnaast is een steiger voor de bruine vloot; een driemaster levert er juist een groep bezoekers af. Ik loop verder en zie de opvallende vogeluitkijkpost (foto hier) aan de rand van een grote poel met drijfzand (foto hier). Groepjes wandelaars lopen over een schelpenpad de wadden in. Het project is niet onomstreden, maar dat houdt me nu even niet bezig.

     Ondanks de wind val ik in de kuip is slaap. De helft van de jachten vertrekt in de loop van de middag. Misschien omdat er hier niets te beleven is, geen kroegen, geen restaurants en ook geen walstroom en geen licht op de steigers. Moo zo. We hebben alles bij ons wat nodig is en verheugen ons op een mooie avond. Morgen verder naar het noorden. Terug naar boven 

Dulce in het stadshaventje van Hindeloopen bij het sluisje.

Zaterdag 01-06-2019

Vannacht was het niet zo donker als we hadden verwacht. De wassende maan gaf tamelijk wat licht. Stil was het ook niet; de flinke westenwind blies door en gaf veel gekabbel van golven tegen het achterschip.

     Vanmorgen verlaten we de Marker Wadden om tien uur met overdadige zon en een zwakke westelijke wind. We motorzeilen naar de sluizen van Enkhuizen, waar we zo binnen kunnen varen. Dermate snel zijn we hier nooit erder geschut (foto hier). Bij de uitvaart wil ik de stuurautomaat aanzetten om rustig de lijnen op te bergen, maar het roer draait opeens als een waanzinnige rond en de boot draait scherp naar stuurboord. Wat is dát nou? Ik spring achter de stuurstand en schakel hem uit. Pfff, we hadden zo iemand kunnen aanvaren!

     We varen langs de oude havenstad Enkhuizen temidden van talrijke jachten en ik probeer uit te zoeken wat er aan de hand is. Zeer waarschijnlijk is het electronisch kompas van slag en geeft geen of foutieve informatie door aan de plotter. Daarbij herinner ik me vaag dat we hier wel eens eerder dergelijke problemen hadden. Er is een lokale magnetische anomalie die het kompas overstuur maakt. Buitengaats blijkt dat ik ook geen koers kan plotten. Dat past bij het beeld. Op de hand stuur ik naar het noorden, het is hier te druk om de zaak te resetten. Het veld met schepen waaiert geleidelijk uiteen. Nog een mijl of vijftien naar Hindeloopen. De kleinste van de elf Friese steden.

     Na een mijl of vijf is het rustiger. Ik volg de betonde vaargeul naar het noorden. Zo snel zijn we niet verslagen. Terwijl Anna stuurt voer ik de operatie van het resetten uit en verdraaid, het werkt! We kunnen weer plotten. Ondertussen is de wind naar het noorden gedraaid, op de kop dus, en rijst de kust van Gaasterland op aan stuurboord. Voor Stavoren zet ik koers naar Hindeloopen. Ondanks de drukte hopen we terecht te kunnen in de kleine havenkom. De grote marina is namelijk oersaai. Dat lukt. De havenmeester geeft ons een prachtplek vlak naast het sluisje met de houten ophaalbrug en de leugenbank uit 1785 (foto hierboven). We nestelen ons in de zon in de kuip (foto hier). Op de wal zijn veel mensen op de been. Er is een rally van honderden oude auto's aan de gang, de Elfsteden Oldtimer Rally 2019. Prinsheerlijk zien we ze vanuit de kuip langsrijden, met schorre toeters en vol lachende mensen (foto hier).

     We lopen het stadje in voor een glas. Het is verleidelijk om hier langer te blijven, maar we willen persé op tijd op Terschelling zijn voor een plek in de haven voor het Oerolfestival. Dus morgen door naar Harlingen. Terug naar boven

We naderen Harlingen.

Zondag 02-06-2019

Helemaal windstil gisteravond. Ik maakte een avondwandeling langs de zeedijk van Hindeloopen. Het lokale café was afgeladen wegens een voetbalwedstrijd. Verderop heerste kalmte. Naast de aanloop pinkelden wat ankerlichtjes, nauw zichtbaar in de roserode zonsondergang.

     Vandaag krijgen we een topdag. De eerste tropische dag van het jaar, zeggen de weersites. Als we om tien voor tien afvaren is het al drukkend. De wind is licht uit het zuiden (foto hier). Onderweg zetten we de bimini op, anders is het straks niet te harden in de kuip. Bij de Lorentzsluizen moeten we twintig minuten wachten. De sluis braakt een enorme vloed van jachten uit, die van het Wad komen. Allemaal op weg naar huis, dus je mag verwachten dat er op Terschelling voldoende plek is. Onze kant op is het niet druk (foto hier). Achter de sluis hopen zich nog veel meer terugkerende boten op. De brug van de Afsluitdijk opent zich en de sluis roept ons op snel 'als een speedboot' erdoor te varen. Buiten is er meteen de zilte lucht van de zee. Heerlijk! Het is pas half twaalf en we besluiten om meteen door te varen naar Terschelling. Harlingen bezoeken we op de terugweg wel. Ondertussen is er meer wind en we zeilen prinsheerlijk verder.

     Bij Harlingen (foto hierboven) gaan we bakboord uit, de Pollendam in. Het is half één. We luisteren uit op VHF 2, de post Brandaris. Nog steeds veel schepen op tegenkoers. Prachtig, het hele traject is bezeild, al slingert de vaargeul sterk tussen de droogvallende zandbanken. Bovendien hebben we het geluk van afgaand tij. In de Blauwe Slenk maken we aan de wind 10,1 knopen SOG (speed over ground, foto hier). Aan stuurboord ligt het vogeleiland Griend. Ik geniet met volle teugen en de geliefde geniet omdat ik geniet (zegt ze). Een aantal keren passeren de veerboten, de snelle Koegelwiek, de hoge Friesland, de lage Midsland en de kleine boot naar Vlieland. De terugkerende ferry's zijn afgeladen. Het moet geweldig druk zijn geweest op de eilanden. Op de West Meep staat het tijd tegen. Dat is onvermijdelijk, maar in de nauwe, kronkelende Slenk staat het weer mee. Aan beide kanten zijn de platen drooggevallen.

     Het is half drie als we afslaan, het Schuitengat in (foto hier). Om drie uur varen we West-Terschelling binnen, langs de kades van de veerboten, de werkboten en de bruine vloot. Achterin is de jachthaven, waar we ook helemaal achterin moeten zijn, in de kom voor de boten langer dan 12 meter. We boffen weer: er is een plek aan de steiger vrij. Op het havenkantoor betaal ik een week vooruit. Oerol begint op 14 juni, tot die tijd vermaken we ons wel op het eiland. Raar, pas vanmorgen verlieten we Hindeloopen en nu lijkt het alsof het weken geleden was. Een fenomeen dat we op zeiltochten vaak hebben. Als ik terugloop spreekt een aardige man me aan. Hij blijkt een lezer van mijn weblog. Altijd leuk.

     Het is vandaag niet alleen de eerste tropische dag van het jaar, het is tevens de warmste 2 juni ooit gemeten. De komende dagen wordt het koeler met buien. We laten de bimini staan; die dient evengoed tegen de regen. Terug naar boven

Zicht op de Brandaris vanaf de steiger. Nog geen minuut later barst een onweer los.

Maandag 03-06-2019

Gisteravond overvielen ons een paar snelle, korte onweders. Vlak tevoren liep ik naar het eind van de steiger om foto's te maken, maar bliksemschichten kreeg ik er niet op. Wel de Brandaris met zijn lichtbaan over het water (foto hierboven). Opeens barstte de bui los met dikke druppels die op de steiger pletsten. Ik rende ertussen door naar de boot. De bui was kort, zoals gezegd. Later zag ik echte mammatuswolken boven West-Terschelling, wolken met die typische uiervormige uitzakkingen, maar toen was het te donker om foto's te maken en trok een tweede onweer snel over ons heen naar het oosten.

Vanmorgen goed bericht van mijn huisarts. Mijn PSA, vorige week in Gorcum geprikt, bedraagt slechts 0,3 ng/ml. In maart was het nog 0,4. Niet verder gestegen dus. Meest waarschijnlijk was er sprake van een variatie binnen de marge van het laboratorium. Opnieuw het gevoel een halfjaar vakantie te krijgen.

     Buiten is ca 20 graden en bewolkt Terwijl Anna aan boord schoon schip maakt en de wasmachine laat draaien, zei ik de fietsjes in elkaar (foto hier). Die lagen twee jaar in de bakskisten. Raar maar waar, vorig jaar aan de Engelse zuidkust hebben we ze niet gebruikt. De periode van inactiviteit hebben ze goed doorstaan, zo blijkt. Uiteraard moeten de banden worden opgepompt, de assen en de kettingen gesmeerd. Versnellingshendels en handremmen werken goed. Ik bind een krat achterop mijn fiets vast om boodschappen in te vervoeren. Om twaalf uur gaan de alarmsirenes af voor de maandelijkse proef en ontvangen we een NL-alert op de mobiel. In geval van rampen zijn we op de hoogte. Daarna fietsen we soepel naar West. Er is niet veel veranderd.

     's Middags komt er zon. Rustige middag. Op het nieuws horen we dat generatiegenote Martine Bijl vorige week overleed. Slechts 71 geworden. Terug naar boven

Dinsdag 04-06-2019

De gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer, gemeten door satellieten, vertoont over afgelopen mei een plus van 0,33 graden boven de periode van 1980 - 2010 (zie hierboven). Altijd maar in de plus.

Vandaag een warme dag. We besluiten naar Midsland te fietsen over het fietspad langs de waddendijk. Dat begint meteen bij de jachthaven. Mooie tocht! Het weer werkt mee. Het is zonnig, warm en we hebben de wind in de rug. In Midsland koffie op een terras in de Oosterburen. Je hoort veel Duits om je heen en de teksten op de deuren van de toiletten achterin de zaak zijn ook in het Duits. Merkwaardig. We fietsen naar het kantoor van het Oerolfestival, waar een wat curieuze jaren 60 sfeer hangt. Kaarten verkopen ze niet en ook niet het polsbandje, dat je nodig hebt. Alles gaat via internet, zegt de verstrooide dame achter de desk, maar je kunt de bandjes wel kopen tegenover de Hema in West. Oh. Wel geeft ze ons de Oerolkrant mee.

     Even oostelijk van Midsland ligt het dorp Formerum. In de eerste helft van de jaren 50 logeerde ons gezin daar 's zomers in een boerderij. Ik kan me dat nog goed herinneren. We sliepen in het hooi. Ergens moet ik een foto hebben waarop ik sta, op de deel, zittend in mijn hemdje bovenop een groot boerenpaard. We fietsen naar het dorp. Leuk om te kijken of ik die plek nog kan vinden. Dat lukt wonderwel, ik herken meteen de boerderij aan zijn ligging, de foto staat hier. Ook Anna vindt vlakbij een boerderij waar ze ooit met vakantie verbleef, jaren later, toen ze al twintig was. We hadden elkaar niet tegen kunnen komen.

Op de terugtocht hebben we geluk: de wind is gaan liggen en dus niet tegen. Op een bankje eten we onze boterhammetjes op. In West-Terschelling is er geen plek tegenover de Hema die polsbandjes voor het Oerol verkoopt. De meest waarschijnlijke plek, het dorpshuis, is geheel verlaten.

     Aan boord bestel ik twee festivalbandjes op de website van Oerol. Ik geef als adres het havenkantoor op en laat ze zekerheidshalve aangetekend verzenden. Benieuwd of dat lukt. De bandjes kosten nu nog 26 euro; over tien dagen worden ze een stuk duurder.

     De middag is broeierig. Het is 26 graden, maar geleidelijk trekt bewolking binnen uit het zuidwesten. Het KNMI heeft voor het zuiden en westen van het land code oranje afgekondigd, wegens zware onweders met kans op windstoten van 75 - 100 km/uur, en veel regen en hagel. Voor de rest van het land geldt code geel. Na vier uur wordt het snel kouder. Terug naar boven

Komende nacht opnieuw onweersbuien. Prognose wxcharts.eu voor vannacht 3 uur UTC.

Woensdag 05-06-2019

Een front met zwaar onweer en windstoten trok gisteravond over het land. Na tien uur bereikte het Terschelling. De wind draaide snel van oost naar zuidwest. In het zuiden zagen we het vlammend weerlichten boven de Waddenzee. Het begon hard te regenen. De bui trok snel in onze richting. Om half elf zagen we hoe felle bliksemschichten het machtige licht van de Brandaris reduceerden tot een bedlampje. Harde windstoten bleven achterwege en achteraf gezien viel het allemaal erg mee. Elders in het land richtte noodweer veel schade aan, ontwortelde bomen, afgewaaide daken en beschadigde bovenleidingen op het spoor. In Rheden trok een tornado een spoor van vernieling.

     Voorafgaand lukte het me gisteravond toch om festivalpolsbandjes te bestellen via de website van Oerol. De aanhouder wint. Je betaalt met Ideal en kunt daarna het betalingsbewijs downloaden en printen. Dat kun je laten zien aan medewerkers in een tentje bij de aanlegplaats van de veerboten en dan krijgen we de bandjes. Printen, jawel, dat is gemakkelijk gezegd, maar ik heb mijn Canon inktjetprintertje al jaren niet meer gebruikt. Het installeren en aansluiten kost even tijd, maar dan blijkt dat jet apparaatje nog steeds prima werkt.

     Vanmorgen waait het nog steeds uit ZW. Er is weinig lekkage op de Dulce. Veel jachten on ons heen vertrekken vroeg met het tij. Begrijpelijk: de komende dagen zijn winderig en koud en voor zaterdag wordt zelfs ZW Bf 7 verwacht. Benieuwd of de voorspelde drukte in het Pinksterweekend zich voor zal doen. Voor de komende nacht verwacht men opnieuw een onweersfront (zie wxcharts prognose voor 3.00 uur UTC hierboven).

     We krijgen vanmorgen familie op de koffie. Mijn nichtje Engeline (zelfde naam als mijn moeder, dochter van haar broer Jan), en haar man Dirk die hier met hun jacht Radiant in de haven liggen. Ook voor het Oerolfestival. We hebben een gezellige ochtend met ze (foto hier). Zeilers hebben altijd stof genoeg.

     Vanmiddag een leesmiddag. Vanavond ga ik met Anna uit eten in West.

Het pensioenakkoord heeft de eindstreep nog niet bereikt. De bonden gaan volgende week ledenraadplegingen beleggen. Het akkoord is volgens De Volkskrant vooral gunstig voor 60-plussers zoals wij (afgezien van het feit dat we al een jaar of tien de indexering van onze pensioenen missen). De toekomst van het pensioenstelsel ligt volgende week in handen van een miljoen vakbondsleden. De oorspronkelijke eis van de vakbeweging was: bevries de AOW voor langere tijd op 66 jaar en maximaal een half jaar extra werken per extra levensjaar. Voor een akkoord in de polder is een compromis nodig. Dat ligt nu op tafel: de komende twee jaar een rem op 66 jaar en 4 maanden en later per levensjaar 8 maanden werken erbij. Persoonlijk vind ik dat een redelijk compromis. Het geld moet wel op tafel komen. Vasthouden aan de oorspronkelijke vakbondeisen is onbetaalbaar, vrees ik, tenzij het weggehaald wordt van bijvoorbeeld zorg en/of onderwijs. Terug naar boven

Lezen in de kuip ondanks de harde ZW wind.

Donderdag 06-06-2019

Vannacht een lange stilte voor de storm. Om tien voor twee kwam van het ene moment op het andere een hevig geraas op ons af alsof er een trein op hol geslagen was. De wind sloeg tegen de boot die scherp helde. Weerlicht, donder en windstoten tot Bf 8. Kletterende hagelstormen geselden het dak van de kajuit, later waren het profuse regenbuien. Het duurde zo'n 40 minuten, toen zwakte het af. We vielen weer in slaap.

     Opnieuw had het KNMI code oranje afgekondigd. Het onweerscomplex was boven Frankrijk ontstaan en snel naar het noorden getrokken. Veel bomen woeien om, daken woeien af en straten kwamen onder water te staan. Er was opnieuw een windhoos, dit keer bij de Vinkeveense plassen, die veel schade veroorzaakte. In Beuningen en Velsen vlogen huizen in brand door blijkseminslagen. In Gorcum was geen treinverkeer mogelijk door blikseminslag op de MerwedeLingelijn. Komende vrijdagmiddag en -avond kunnen we weer van dergelijke complexen verwachten. Ook het Pinksterweekend kan onstuimig verlopen en op wat langere termijn is de verwachting niet gunstig. Maar dat is niet in alle modellen het geval; het kan dus verbeteren.

     Eerder op de avond aten we verrukkelijke mosselen op z'n Thais in de serre bij Restaurant Flaman aan het Brandarisplein. Drie jaar geleden al onze favoriet op Terschelling. Het pand is het vroegere huis van notaris Flaman. De Terschellinger moselen waren heel klein maar zeer smakelijk. Hier een foto.

In de grijze, winderige ochtend lopen we naar West om boodschappen voor de komende dagen te doen. Onderwijl maakt de bewolking plaats voor steeds meer blauwe lucht. We drinken bij Flaman in de luwte van de serre waar we gisteravond aten een kop koffie in de zon (foto hier). Bij Boekhandel Funke bestel ik een boek (George Monbiot - 'Uit de puinhopen', Lemniscaat, 2018). Het is er morgen na twee uur al, zegt de verkoopster. Ik veronderstel dat het door een vliegtuig wordt afgeworpen.

     's Middags zitten we in de kuip achter de buiskap te lezen, omdat het nog steeds ZW 5 waait (foto hierboven). Een onrustig vlagende wind. Ik hang de twee grote ronde fenders uit Egypte tussen steiger en schip. Niet alleen vanwege die wind, die nog dagen blijft, maar ook omdat we tegen de Pinksteren buren naat ons mogen verwachten. De fenders moeten de extra druk opvangen. Terug naar boven

Het Noordzeestrand bij Formerum.

Vrijdag 07-06-2019

Vanmorgen besluiten we een eind te gaan fietsen. Het is fraai, zonnig weer met een flinke zuidoostenwind. Voor 's middags wordt Oost Bf 6 verwacht. Helaas! De achterband van mijn vouwfietsje staat leeg. We lopen naar de fietsverhuurder niet ver van de haven. Hij pompt de band met perslucht op, maar die loopt weer leeg. Duidelijk. De jongen wil de binnenband wel verwisselen, maar hij heeft helaas geen 16-inch maat. Dus naar de fietsenmaker in het dorp. Die is ziek. Vlakbij de haven is nog een fietsenverhuurder. Hij heeft de 16-inch wel, maar geen tijd om de band te verwisselen. Dus kopen we er een en lopen terug naar de eerste jongen, die ermee aan de slag gaat. Waarom doe ik het niet zelf? De achterwielen van DiBlasi-fietsjes zijn notoir lastig om los te maken, ondermeer vanwege alle asjes van de versnellingen. Om de jongen te belonen (en onszelf te helpen) huren we bij hem twee Flyer e-bikes. Al een tijd willen we dat eens proberen. Na een korte uitleg gaan we op weg. Ondertussen versluiert hoge bewolking geleidelijk de zon.

     Allereerst naar het curieuze duinmeertje Doodemanskisten met zijn vreemde, paarsgekleurde water. Wat zit daar in de bodem? We waren hier drie jaar geleden ook door gefascineerd (lees het verhaal hier). Hier een foto. Het rijden op de e-bikes gaat fantastisch; het gemak om zonder veel inspanning snel te kunnen fietsen is een bijzondere ervaring en je wordt er niet moe van. We rijden over schelpenpaden door bossen en duingebieden. Niet ver van West-aan-Zee is een gebied met runderen en wilde paarden (foto hier).We slaan af richting Landummerheide en het Formerummer Bos. Een mooie route. In het bos vinden we een diepe put, met bekroosd water gevuld. Een bomput. Er zijn er hier meer, veroorzaakt door een Britse bommenwerper die in de oorlog aan Duitse jachtvliegers trachtte te ontkomen door zijn bommen af te werpen om hoger te kunnen stijgen. Of het hem gelukt is, weet ik niet.

     Dan wenden we de koers naar het strand van Formerum. Hier kwam ik met mijn ouders en mijn broertje in het begin van de jaren 50. We zetten de fietsen op slot en ploegen door het zand naar zee (foto hierboven). Er is een bijzonder strandpaviljoen, de ZandZeeBar (wat op Zanzibar lijkt). Achter glas en uit de wind kijken we rond. Er si een wijde blik op het brede strand, dat er vrij verlaten bij ligt. Alles op het terras is zeeblauw geschilderd en er klinken Franse chansons en zelfs een keer Angolese muziek. Men verwacht dat je je mobiele telefoon uitzet. Ook de menukaart is apart. We kiezen voor 'patatje rendang' en karnemelk. Hier een foto.

     Om één uur fietsen we via Formerum terug over de het fietspad buiten de Waddendijk. Geen kunst: wind in de rug en ook nog electrisch voortgedreven, het is alsof je zweeft. In West haal ik bij Boekhandel Funke mijn bestelde Monbiot af. De jongeman van de fietsverhuur heeft mijn vouwfietsje inmiddels klaar. Volgt een rustige middag in de kajuit, want met Oost Bf 6 waait het te hard voor in de kuip zitten. Benieuwd hoe morgen de nóg hardere wind uit ZW zal uitpakken. Eind van de middag komen er nog wat passanten bij. De havenmeesteres helpt ons mee de boot wat te verplaatsen zodat er een boot bij kan aan de steiger. We hadden voor de Pinksteren meer bezoekers verwacht, maar mogelijk weerhoudt de voorspelde harde wind hen. Om vijf uur begint het te regenen maar de wind is afgenomen. Het KNMI geeft echter opnieuw code oranje: onweersbuien met zeer zware windstoten trekken over het land. Dat complex komt naar ons toe. Om half zeven brengt de reddingsboot van Terschelling een zeiljacht naar binnen. wat er aan de hand was, weet ik niet. Terug naar boven

Windkracht 9 uit het zuiden op het display vanmorgen. Dat is lang geleden.

Zaterdag 08-06-2019

Grappig dat het steeds begint met stilte voor de storm. Gisteravond bleef het voorspelde onweer uit, wel viel er wat regen en was het urenlang volkomen windstil. Na half elf staat er van het ene op het andere moment Bf 6 uit ZZW. De Navtex geeft gale warnings. Anna gaat slapen, ik wil het even aanzien maar om middernacht houd ik het ook voor gezien.

     Om half vier word ik wakker. Het waait Zuid 7 met af en toe een bui. Om 9.30 uur is het al Zuid 8 - 9. Op de steiger aan de overkant waait bij een jacht de genua los. Geweldig geklapper. De geschrokken opvarenden weten hem snel weer in te draaien. Ik zet de kachel aan.

     Tussen 7 en 8 uur blijft het minutenlang Zuid 9 waaien (foto hierboven). Ik ga naar buiten om de vlag op te binden en een extra spring te zetten. Op Buienradar zien we dat er voor de rest van de dag veel regen aankomt. Opvallend hoeveel meer je aan boord leeft met het weer en de elementen. Thuis zouden we er onze schouders over ophalen. Ik zet de VHF aan op kanaal 02 van de Verkeerscentrale Brandaris. Veerboot Tiger meldt dat hij in de Blauwe Slenk is. Er wordt dus nog gevaren, maar nieuwe jachten zien we niet komen. Op de AIS kan ik de Tiger volgen in de Slenk. Om 9.15 uur meldt zich een zeeschip, de MSC Oceania. We schrikken; opnieuw een containerramp? Nee, hij geeft de Brandaris door dat hij naar het noorden gaat om verder van de kust af in de deep water route door te varen. Het is overigens een cruiseschip. Dan komt de Brandaris met het weerbericht. Het blijkt dat we dit stormweer nog tot morgenochtend blijven houden.

Rond één uur is er even wat zon. De wind zakt iets in; we zien zelfs Bf 5. In het hele land heeft men last van de harde wind. Festivals en evenementen werden afgelast of uitgesteld, en verder het ondertussen gebruikelijke  malheur van omgewaaide bomen, afgewaaide daken en dakpannen. Hoewel ik de boot nu niet graag in de steek laat, loop ik even naar het havenkantoor om een nieuwe week liggeld te betalen. Op de terugweg maakte ik de foto hieronder. Opnieuw regen op komst:

                   Even na één uur naderen nieuwe regenbuien. In de rode cirkel onze Dulce.

Op de boot sjor ik wat lijnen vaster, sla een touw om de losrakende huik (rits kapot), zet een val strakker tegen klapperen, knoop de loopplank vaster aan de zeerailing, en stuw het dekzeil van de dinghy vaster. De wind gaat weer aantrekken en om kwart voor één striemt regen het dek. Zo wisselen wind, buien en korte perioden van felle zon elkaar de hele middag af. Op de AIS volg ik de veerboten, die in touw blijven. Verder is er geen mens op de Waddenzee.

We lezen. Ik lees Lee Smolin ''Einstein's Unifinished Revolution' (Allen Lane, 2019) uit en leg het met een daas, tollend hoofd weg. Geen boek om slechts eenmaal te lezen. Zeker niet als het hard waait 9inmiddels weer Bf 8). Smolin gaat ongebaande paden. Quantumverstrengeling is een van de constituerende factoren van het universum, evenals causale relaties, energie en momentum. Waar ik ook moeite mee heb is dat Smolin tijd fundamenteel acht en ruimte niet. Ruimte is emergent, het ontstaat als gevolg van causale relaties in de werkelijkheid. Quantumfysica zelf ontstaat uit non-lokale interacties, zoals bij verstrengeling. Enzovoorts. Je leest zo'n boek in een poging de wereld beter te begrijpen, maar het levert alleeen maar meer vragen op. Ik moet het echt nóg een keer lezen, maar voorlopig even niet. De werkelijkheid is in beginsel trouwens sowieso onbegrijpelijk, daar ben ik al jaren van overtuigd. Terug naar boven

De storm is weg en vanmorgen schijnt de zon

Zondag 09-06-2019, 1e Pinksterdag

Wanneer de zon schijnt is alles anders. Geen storm, geen regen maar milde zonneschijn en een zacht windje. Helaas had Anna een slechte nacht. Ze slaapt uit. Ik poets delen van het weblog van tien jaar geleden op. Na een laat ontbijt loop ik naar West voor boodschappen. Korte broekenweer! Bij de Spar-supermarkt kies ik een lekker uitziende meloen uit van een soort die ze bij de kassa niet kennen. We komen eruit. De middag brengen we in de kuip door. Anna is opgeknapt (foto hier).

     Ik begin aan roman, een genre dat ik niet vaak meer lees. De werkelijkheid is al boeiend genoeg. Maar voor de Oekraïense auteur Serhiy Zhadan maak ik een uitzondering. Zijn boek heet 'Voroshilovgrad' en verscheen in 2010 (Engelse vertaling 2016 bij Deep Vellum Publishing). Voroshilovgrad was de Sovjet-naam voor de stad Loehansk, die tegenwoordig beheerst wordt door pro-Russische separatisten. Hij kan schrijven:

'From time to time I still have dreams about aviators. They're always making an emergency landing somewhere in wheat fields' (blz. 30)

Nee, het boek gaat niet over de MH17. Die ramp was toen nog niet gebeurd. Terug naar boven 

Harde wind bij de Noordvaarder. De tent rechts is een van de lokaties voor Oerol.

Maandag 10-06-2019, 2e Pinksterdag

Volledig windstilte gisteravond. Vanmorgen is de wind 180 graden gedraaid en waait met Bf 6 uit het noordoosten. Het regent, maar dat is na tien uur over. De hemel trekt schoon en geeft de zon alle ruimte. Alleen die wind. We pakken de fietsen om naar het Museum 't Behouden Huijs te gaan in West. Op de haven drinken we koffie op het beschutte terras van Grand Café Zeezicht. Een lange rij auto's staat gereed om ingescheept te worden op een van de veerboten. Overal zie je mensen met rolkoffers, de Pinkstervakantie is voorbij - maar wij blijven lekker. Op diverse plekken zijn mensen bezig podia en tenten te bouwen voor het Oerolfestival. Vlakbij de jachthaven is met hekken een enorme fietsenstalling opgezet. We fietsen verder, maar het museum blijkt gesloten. We peddelen met de wind in de rug door naar het Groene Strand, bij het begin van de Noordvaarder. Op het uitzichtpunt waait het nog eens zo hard. Anna hapt heur haar (zie foto hierboven). Daarna rijden we in de luwte om het Seinpaalduin en het Kaaps Duin heen terug.

De rest van de middag blijven we binnen, behalve dat we met hulp van de havenmeester nog een keer de boot moeten verhalen om meer plaats te maken. Nu liggen we bijna aan het noordelijk eind van de steiger en daar hoeven we niet meer weg. Ik verbaas me zeer over boze reacties van mensen op het feit dat er twee Nederlandse weeskinderen uit Syrië worden gered. Hun ouders waren bij het IS-kalifaat en zijn allebei dood. Hoe kun je zó hardvochtig zijn? Die kinderen zijn 4 en 2 jaar oud en leven in de hel. Sinds wanneer moeten kinderen boeten voor de misstappen van hun ouders? Terug naar boven

Verregende ochtend

Dinsdag 11-06-2019

De harde oostenwind ging gisteravond geleidelijk liggen. We luisterden naar muziek, sinds ik de draadloze speaker weer aan de gang kreeg. Beduidend mooier geluid, vooral in de bassen, dan via de laptop. Twee jaar niet gebruikt, dat ding. Rustige nacht. Verregende ochtend (foto hierboven). Het is in het hele land zonnig behalve hier; de felste buien trekken nota bene over Terschelling, zien we op Buienradar. Maar de vooruitzichten zijn gunstig, zodat Oerol komende vrijdag misschien toch droog beginnen zal. We zien geen mutaties in de haven. Ergens lees ik dat er ieder jaar zo'n 50.000 bezoekers naar het eiland komen voor Oerol. De meesten bivakkeren in tenten, huisjes en hotels. Benieuwd hoeveel boten er zullen komen.

     De regen blijft de hele dag doorgaan, tot bij drieën. Dan wordt het droog en kunnen we de benen strekken. Snelle boodschap in West; thee bij Brasserie Brandaris. Vanavond op bezoek bij Engeline & Dirk. Terug naar boven

Kroon van prinses Theudesinda, dochter van de Friese koning Radboud, in Museum 't Behouden Huys, West-Terschelling. Gevonden bij het duinmeertje Doodemanskisten.

Woensdag 12-06-2019

De kroon hierboven is een bodemvondst bij het duinmeertje Doodemanskisten, lees ik op het bordje. Hij zou hebben toebehoord aan Prinses Theudesinda, dochter van de Friese Koning Radboud. Onbewust hoor ik klanken van Wagner in mijn hoofd. De kroon staat in een kleine vitrine in Museum 't Behouden Huys op West-Terschelling, een klein maar erg leuk museum dat we vanmorgen bezoeken. Leve de museumjaarkaart. In de stralende zon fietsen we er vanmorgen naar toe.

    Rond Doodemanskisten bestaan de nodige raadsels en vertelsels. Die worden in donkere projectieruimtes in het museum op aanstekelijke wijze vertolkt. Het meertje heeft twee begroeide eilandjes. De - onbewezen - overlevering wil dat op één ervan een kasteel stond, waar een goedgunstige prinses woonde. Zij stond toe dat in haar slotgracht de lichamen werden begraven van 120 dode zeelieden, die na een noordwesterstorm op het strand aanspoelden. Vandaar de naam Doodemanskisten. De lijken waren besmet met pest.

     Misschien was die aardige prinses wel Theudesinda. In 711 trouwde zij na een door haar vader verloren oorlog, met Grimoald de Jongere, zoon van de zegevierende Frankische hofmeier Pepijn van Herstal. Het sneue was dat Theudesinda geen kinderen kon krijgen. De bastaardzoon van Pepijn, Theudoald, volgde zijn vader op. Hij leefde niet lang en van hem is verder niets bekend.

     Ik staar naar de kroon. Heeft die werkelijk het hoofd van een prinses gesierd? Erg mooi is hij niet, maar wat wil je? Wie weet lag hij meer dan twaalfhonderd jaar onder de grond. Een lokale Nibelungenschat, verdraaid, Wagner is inderdaad niet veraf. En let op: die gekleurde steentjes zijn niet van plastic.

Na enkele leuke uren verlaten we het museum. Het is nu grijs bewolkt, er komt een nieuw regenfront aan. Vlakbij de haven zijn een podium en een tribune, waar een try-out van een Oerol-voorstelling gratis toegankelijk is. Maar we we hebben trek in een lunch en het is koud, dus stallen we de fietsen en lopen naar de boot. Overigens waren onze vorige week online bestelde kaarten voor Oerol nog steeds niet aangekomen op het havenkantoor. Overmorgen begint het festival. Het is wel beduidend voller in de jachthaven, maar wij liggen nog vrij. Vanaf half drie valt er regen, maar de ergste buien schijnen aan ons voorbij te trekken. Grappig dat vanmiddag De Volkskrant in een reportage betoogt dat de Friezen de meest gelukkige en tevreden inwoners van Nederland zijn. Terug naar boven

Anna in de rij voor het Dorpshuis op West-Terschelling voor een Oerol-polsbandje.

Donderdag 13-06-2019

Vandaag komt alles in orde met de festivalpolsbandjes voor Oerol en de kaarten voor twee speciale voorstellingen (waaronder de 'Othello' van morgenmiddag in Formerum). Het had wel enige voeten in de aarde. De bestelde kaarten arriveerden namelijk niet met de post op het havenkantoor. Het is een wisselvallige dag met felle regenbuien en perioden van schelle zon. Ik print de betalingsbevestiging voor de toegangskaarten uit en fiets 's middags naar het Oerolcentrum in het dorpshuis 'Ons Huis' op West. Daar staat een fikse rij wachtenden. Gelukkig is het droog. Een box met een een bord 'snelkassa' erop is buiten bedrijf. Bij de toegangsdeur regelt een vriendelijke man met grijze baard en dikke buik de stroom. Binnen is een zaal met diverse balies. Ik toon de prints voor de festivalbandjes en de kaartjes. Dat maakt de man achter de balie zenuwachtig. Ik krijg weliswaar mijn eigen bandje om de pols gebonden, maar die voor Anna mag ik niet meenemen. 'Ieder moet hier zijn eigen polsbandje laten omdoen', zegt hij. Oh, zeg ik, maar dat staat nergens. Enfin, ik doe verder niet moeilijk, maar het is wel maf, want die bandjes zijn van stof en je kunt ze gemakkelijk aan- en uitdoen. Bijvoorbeeld bij het douchen. Daarna vindt hij wél mijn bestelde en betaalde kaarten voor twee voorstellingen in zijn computer, maar hij kan ze niet uitdraaien. Er komt een dame bij staan, die vraagt of ik ze niet over de post heb ontvangen. Nee. Zonder verder commentaar print ze de tickets uit. (Je zult zien dat ze morgen met de postbestelling van 01.00 uur aankomen, maar dat is te laat). Ik ben klaar, behalve dat polsbandje voor Anna dus. Ach, begrip is op zijn plaats, een festival met 50.000 bezoekers lijkt me een bijzonder lastige organisatieklus. Ter vergelijking: BRAIN/Internal Affairs had destijds 36.000 bezoekers.

     Wat ons opvalt is dat de bezoekers voor een aanzienlijk deel bestaan uit onze generatie, grijsharige babyboomers die de band met de love generation van de jaren 60 en 70 nog niet verloren hebben. Velen gaan navenant gekleed: laarzen, lange haren of juist kaal, spijkerjacks, in het algemeen stoere kleding, maar ook bloemenjurken, kettingen en vriendelijke ogen. Woodstock vergaat nog niet. het gehalte jeugd is beduidend geringer.

     Wat maakt het ook uit, we zijn hier om plezier te hebben en we hebben alle tijd. Later op de middag fietsen we net vóór een ferme donderbui nog een keer naar West. Anna gaat in de rij staan (foto hierboven) en ik strijk neer onder de brede luifel van een kroeg die OKA18 heet. Dat is de naam van een Russisch vrachtschip dat in 1998 voor de kust van Terschelling verging. Naast me zit een groep die uit twee delen bestaat: de leden van een bandje op de bonnefooi uit Brabant naar Terschelling gekomen om ergens tijdens Oerol te gaan spelen, en een drie meisjes die dokter zijn geworden en nu de huisartsenopleiding volgen. Interessant gezelschap, zou je denken! Maar de gesprekken verzanden en de jonge vrouwen gaan binnen een potje biljarten. Een felle onweersbui doet mij ook naar binnen vluchten en dan keert Anna terug. Mét festivalbandje, persoonlijk omgebonden door iemand van het festival. Nu horen we er allebei bij (foto hier). We drinken nog wat en dat is speciaal, want we zitten nooit meer in een kroeg. Later fietsen we terug in de zon en zijn nét op tijd aan boord voor de volgende bui. Morgen begint het allemaal, we zijn er klaar voor. Terug naar boven

Wachten bij Molkenbaks Plak (Lies) op Othello, die niet doorging.

Vrijdag 14-06-2019

In de ochtend regenbuien. We tappen de tanks vol. Veel nieuwe schepen arriveren. De haven is flink afgeladen (foto hier). We hebben een derde buurman. Vóór ons wordt de toegang ondertussen zo nauw dat er niks meer bij kan komen. Iedereen is goedgemutst en helpt. Het drijvende dorp. Op Buienradar zie ik dat de buien verdwijnen na één uur en dat klopt. We pakken de fietsjes en peddelen naar Lies, voorbij Formerum. Daar is in een duinpan die Molkensbak Plak heet een opvoering van Othello door een toneelgroep onder leiding van Karina Kroft. We zijn op tijd, een halfuur voor het begin strijken we neer temidden van een kleine 100 mensen op het duin (foto hierboven). Geduldig wachten we, ons koesterend in de zon, tot het kwart over drie is, de aanvangstijd. Er gebeurt niks. Iemand gaat kijken bij het toneel, aan vier kanten omgeven door tribunes. Dan komt iemand vertellen dat de voorstelling niet doorgaat. Door het slechte weer heeft men niet voldoende kunnen repeteren, ze zijn niet klaar. Dat kun je begrijpen, maar van de kant van Oerol is niets ondernomen om ons te waarschuwen. Voor niks fietsten we godebetert het halve eiland over. Opvallend: 80 mensen die niet boos worden. Tja, je kunt je opwinden maar dat maakt de zaak niet anders, en niemand reageert kwaad. Ik ook niet. Zeer opmerkelijk.

     We fietsen binnendoor, terug voorbij Formerum naar Landerum. Daar is een van de twee festivaltrerreinen, dat Westerkeyn heet. Op een fors terrein plaatsen we onze vouwfietsjes en lopen door de poort. Tassencontrôle. Argwaan voor aanslagen? Op het terrein kunnen we vrij gemakkelijk onze loze tickets omruilen voor nieuwe, voor op vrijdagmiddag volgende week. Niemand doet moeilijk (foto hier). De rest van de dag vermaken we ons daarna uitstekend. Opvallend is hoe vrolijk en vriendelijk iedereen is. Er zijn grote terrassen (foto hier), podia met optredens van goochelaars en jongleurs, en een opvallende windmolen (foto hier). Overal is de sfeer van circus. Mooi! Met ons polsbandje kunnen we 'gratis' naar binnen. Er is een aparte toog voor cocktails waar we uitstekende mojito's halen. Op het terrein is een aangename mix van oud en jong, ongeveer half om half. Eigenlijk zou je hier de hele avond wel willen blijven, maar dat doen we niet. Het is nog een verdomde eind terugfietsen.

     Om zeven uur zijn we terug aan boord. Moe zakken we op de kuipbanken met een glas witte wijn. Weinig cultuur beleefd en toch tevreden. Merkwaardig. Ach, er zijn nog tien dagen over. Terug naar boven

Affiche Oerol 2019.

Zaterdag 15-06-2019

Oerol dag 2. De hele ochtend lang valt mistroostige regen. Omdat er geen wind is, blijft het lang hangen. Slecht weer is niet ongebruikelijk tijdens dit festival. Het weer zou na twee uur vanmiddag moeten opknappen, dus tot die tijd blijven we binnen. Geen straf op een boot vol boeken. Op Oerol zie je ook veel BN'ers. Anna meende gisteren zanger Erik van der Hoff te herkennen, van Roberto Jacketti & The Scooters. Nooit van gehoord. Ik herkende meteen ex-staatssecretaris Jetta Klijnsma, maar dat is door haar rolstoel niet zo moeilijk. Tegenwoordig is ze Commissaris van de Koningin in Drente.

Pas na twee uur neemt de regen af en maakt plaats voor wolken en zon. De lichte wind is noord, wat betekent dat de kern van het lagedrukgebied vlakbij is. Gisteren waren we op het grote festivalterrein 'Westerkeyn' bij Landerum, nu het droog is bezoeken we het kleinere 'De Betonning', vrijwel naast de jachthaven. Volgens de folder zijn er elke dag spannende experimenten, muziekoptredens afgewisseld met spoken word, poëzie en storytelling. Op het terrein is de opslag van bakens voor de betonning van de geulen op het Wad. Het ziet er aardig uit (foto hier), maar het juist gestarte optreden op een van de podia van een zangeres - die ook nog eindeloos lang geïnterviewd wordt - kan ons niet boeien. Naast het terrein ligt een goed deel van de bruine vloot. In de ruimen bieden ze slaapplaatsen voor honderden festivalgangers. Nu de zon weer schijnt stroomt steeds meer bezoekers het terrein op.

     Ondertussen ontvang ik het nieuws dat de leden van FNV en CNV in meerderheid hebben gestemd vóór het pensioenakkoord. Die hobbel is genomen, de polder zegeviert. In feite is het wéér een oplawaai voor de SP, die tegen was. De zuidelijke EU-staten, en met name Italië, kunnen er ook een voorbeeld aan nemen.

     We keren terug aan boord. Vanavond zullen we teruggaan naar 'De Betonning' en daarna onszelf trakteren op een etentje in West. Terug naar boven

Oerol. Gisteravond op de tribune in 'De Betonning' te West.

Zondag 16-06-2019

Leuke band was dat gisteravond op festivalterrein 'De Betonning' naast de jachthaven! Tape-Toy. Nooit van de groep gehoord maar ze hadden de energie van een punkband en speelden werkelijk aanstekelijk. Een leuke zangeres die ook gitaar speelde, een virtuoze solo-gitarist, een goede drummer en een bassist die vanuit de verte sprekend leek op mijn jongste zoon Bas. Tja, het ontroert me, het zou net iets voor hem zijn! We stonden te genieten tussen het publiek (foto hier) en later zaten we in de avondzon ieder met een glas mojito op een tribune met kussens (foto hierboven). Het was knap druk en opnieuw viel de aangename, relaxte sfeer op die we de dag tevoren ook al ervoeren. Om zeven uur zou een andere band komen, maar we hadden op die tijd een tafel besproken in Restaurant 'De Heksenketel'.

     Vannacht een rustige nacht. Vandaag heel veel zon en wat winderig. We halen een kar boodschappen en drinken koffie bij Flaman onder de Brandaris. Wat ons onderweg opvalt is de heerlijke merelzang. Het lijkt of er op het eiland veel meer merels zitten dan bij ons. Is dat zo? Op het havenkantoor boeken we een week bij. We blijven verder in de kuip (foto hier) en lazen veel. Het wordt 24 graden. Niets spectaculairs. Vanuit het 'De Betonning' bereiken ons swingende akkoorden, want Oerol gaat onverbiddelijk door, maar wij doen even niet mee. Terug naar boven

Uitzicht vanaf het Seinpaalduin bij Camera Batavia. Links een project van Theun Mosk, rechts de rode koepel van het NUT.

Maandag 17-06-2019

Oerol dag 4. Sense of Place is een mooie naam voor een Fries kunstenaarscollectief dat op plaatsen in en rond de Waddenzee ruimtelijke projecten realiseert. Dus ook op Oerol. In dit geval op en om het Seinpaalduin, het hoogste duin van het eiland bij West. De foto hierboven heb ik vanmorgen vanaf die plek genomen en toont de Noordsvaarder met de rode koepeltent van het project van het Nieuw Utrechts Toneel. Daar zijn we nog niet geweest, maar we hebben ons laten vertellen dat de Noordsvaarder bij springvloed helemaal onderloopt en dan zit je in die tent met je voeten in het zeewater. En - het is vannacht volle maan en dus springvloed. We zien er maar vanaf.

     Het is een mooie zonnige dag met weinig wolken en weinig wind. We fietsen naar het Seinpaalduin (foto hier) om het grootste project van Sense of Place te zien: Moving Landscapes en daarvan vooral Camera Batavia, een toren op het hoogste punt van Arjen Boerstra. 'Een landschap wordt geconcentreerd tot totaal ervaring'. Je gaat er steeds met groepjes van tien bezoekers naar boven. Rondom zijn ligkussens. Vanaf daar kijk je naar de nok van de toren, waar een halve bol (of ovaal?) over 360 graden het omliggende eiland en de zee spiegelt (2 foto's hier). Bijzonder! Overigens doet de vrolijke en inspirerende sfeer van Oerol me steeds terugdenken aan hoe het was in 1992 tijdens de kunstmanifestatie BRAIN/Internal Affairs.

     We keren terug naar de vouwfietsen onderaan het duin en fietsen verder naar het Groene Strand, waar we ons aangenaam in de zon koesteren met koffie en naar alle bezoekers kijken. Het lijkt of jong en oud wat meer in evenwicht is. Velen liggen op het grasveld voor het terras. Verschillende platbodems laten zich bij de de Noordsvaarder droogvallen. laten maken we een wandeling over het opdrogend wad (foto hier), met schelpen, bossen zeewier, dode krabbetjes en kwallen. Amber zien we nergens, maar dat is een heel ander verhaal (dat ik nog een keer moet afschrijven).

     In West sturen we een opwekkende kaart naar een goed vriend die eind van de week een open hartoperatie moet ondergaan. Voor een late lunch keren we terug aan boord. De rest van de middag lezen in de kuip. Ik begon van 't weekend met het herlezen van mijn romantrilogie. Na al die jaren zie ik veel beginnersfouten in deel 1; het is eigenlijk te vroeg uitgekomen. Deel 2 is gelukkig beduidend authentieker, levendiger en met meer dialogen. Opmerkelijk is dat de hoofdpersoon nu zoveel verder van me afstaat. Sommige zaken herinner ik me niet eens meer. Je kunt zeggen dat hij eindelijk een ander is geworden. Of ikzelf? Terug naar boven

Achter Anna het Oerol kunstproject "Plan B'.

Dinsdag 18-06-2019

Oerol dag 5. Vandaag brengen we per fiets een bezoek aan drie zogenaamde 'expedities'. Dat zijn kunstprojecten in de vrije ruimte, dus in bossen, duinen of stranden. Het eerste project is aan de Wadrand, niet ver van de jachthaven en heet 'De Onkruidenier' van Ronald Boer & Jonmar van Vlijmen, in samenwerking met Rosanne van Wijk. 'Een onderzoek naar de halo-tolerante mens'. Door klimaatverandering stijgen de zeespiegels en verzilten kuststaten steeds meer. De groep laat met wat petieterige experimenten zien hoe we ons kunnen aanpassen. Bijvoorbeeld suikerbieten op zilte grond kweken. Dat schijnt erg succesvol te zijn, zegt iemand. Of uit zilte zeeklei stenen maken om mee te bouwen. Een sympathiek thema, maar matig verbeeld.

     Daarna steken we de weg West - Oosterend over naar een project bij de Tigerbunker, onderdeel van het Bunkermuseum. Op een duin in het bos bij dat museum is het project 'Plan B' van Studio B / Moholy-Nagy University of Art and Design Budapest. 'Zal Terschelling zoals we het nu kennen, net als heel veel andere eilanden op de wereld, verdwijnen?', vragen de makers zich af. Voorwaar, ook een kritisch thema. Het project bestaat uiit een aantal met plastic omwikkelde ruimtes op pallets. In sommige ervan staan schemerlampen. Zie de foto hierboven. We vinden het matig. Er is trouwens ook geen Plan B voor de aarde.

     In het Bunkermuseum drinken we koffie en fietsen via West over de Longway naar de Greane Pôlle, een open duinmoeras in het bos ten noorden van West Terschelling, en heet 'Man op het veld'. Een local, een soort halve kluizenaar, vertelt wat flauwe verhaaltjes over namen geven en kleine en grote veranderingen. Zeer matig.

Dat was het dan. Het is inmiddels tegen twee uur. Een erg warme dag, het wordt 26 graden. De hete middag brengen we rustig in de kuip door. Terug naar boven

Het slot van de opvoering van "One Million People And Me' aan het duinmeertje Doodemanskisten.

Woensdag 19-06-2019

Oerol dag 6. Oostenwind en een heldere hemel als we wakker worden. Toch kondigt het KNMI code geel af, eerst voor de zuidelijke provincies, daarna voor het hele land. Zware onweders trekken over het land. Volgens Buienradar zullen ze Terschelling om 12 uur bereiken. Ondertussen bewolkt het en valt er wat lichte regen, niet langer dan een halfuurtje. We fietsen naar West om te fourageren en zien een pop-up performance op het plein voor de Brandaris van een Canadees koppel die zich 'Les Dudes' noemt (foto hier). Eerst is er niet zoveel aan de hand maar het wordt steeds absurder.

     Terug aan boord voor het middagslaapje worden we gewekt door kloppen op het raam. Verrassing! Onze Gorcumse buurvrouw Joke R.! Ze ligt hier met een klein jacht met haar broer Bob, een ex-dierenarts die bijna dertig jaar geleden nog de beesten keurde voor BRAIN/Internal Affairs. De koe en het paard. Leuk weerzien. Ondertussen zakt het voorspelde onweersfront helemaal in elkaar voor het ons bereikt. Allen een tijdje wat meer bewolking, daarna wordt het opnieuw warm.

     Om half vier pakken we de fietsen en fietsen naar de Oude Helihaven vlak boven West Terschelling voor de uitvoering van een stuk dat 'One Million People And Me' heet van Shellfish, waarachter de Vlaamse dramaturge Veerle van Overloop zit. Het is broeierig warm als we aan het project beginnen. Eerst een kwartier film van dansende mensen in een kleine tent. Niet meer dan twintig bezoekers. Dan een wandeling van uur door bos en duin, maar wát voor een wandeling! Zie de foto hier. Met koptelefoons op beluisteren we al lopend een indrukwekkend en uitgesponnen lamento voor een vriend die zich het op jonge leeftijd het leven benam. Een indrukwekkend wandelend requiem, dat niet sentimenteel wordt maar waarin oprecht getracht wordt de motieven en de betekenis van die onbegrepen daad te doorgronden. hwet doet me denken aan Sylvia Plath. Een van de vele andere onbegrepen zelfmoordenaars. En ondertussen loop je daat maar met zijn allen door de duinen achter een vrouw aan, die een regenjas omgekeerd draagt en een masker op haar achterhoofd heeft. Verzinnebeelding van de verteller, de figuur die omgekeerd loopt en terugziet in de tijd, terwijl ze het verhaal vertolkt van een jonge man die thuis zichzelf doodt met een geweer. De groep voerde het stuk op diverse lokaties op, maar nooit eerder was er het mysterievolle duinmeertje Doodemanskisten waar de wandeling eindigt. De actrice staat er aan het meertje, als een treurende figuur aan de oever van de Styx, een pleurant met de voeten in het water van de rivier die naar de onderwereld voert (foto hierboven), en legt zich langzaam de omgekeerde regenjas af en neemt het masker weg om vervolgens naar het heden weer te keren en ons - alle twintig - een voor een langs te lopen en in het gezicht te kijken. Ontroerend, natuurlijk ook omdat eenieder wel dergelijke tragische zaken in het eigen leven meemaakte. De indringende tekst blijkt later van de Franse auteur Edouard Levé te zijn. Nooit van gehoord.

     Weer terug aan boord komen Joke en haar broer Bob een glas drinken. Het is nog steeds warm. Morgenochtend gaan ze over aan aantal wantijen naar Ameland. Vannacht komt er een nieuw onweersfront over. De komende dagen hebben wij nog iedere dag een voorstelling. Oerol is nog lang niet over. Terug naar boven

Onze vouwfietsjes tussen de honderden fietsen bij het kantoor van de jachthaven.

Donderdag 20-06-2019

Oerol dag 7. Gisteravond en vannacht hier geen onweersbuien zoals elders in het land. Vanmorgen vertrekt een jacht achter ons en daarvoor moeten onze beide buren even uit de weg. Het is grijsbewolkt en vrij koud. We krijgen bericht dat mijn laatste Friese tante vannacht is overleden. Tante Wietske werd 94 jaar oud. De begrafenis is aanstaande dinsdag.

     We fietsen even naar West voor koffie op het terras van Zeezicht. Juist als we terug zijn begint het te regenen, niet hard maar het houdt ons binnen. Ik begin in Kemal Rijken, 'Eigen Volk' (Ambo/Anthos, 2019), een overzicht van 'hoe het rechts-nationalisme Europa veroverde', aldus de flaptekst. Dat valt nog wel mee, nergens krijgen ze meer dan eenvijfde van de stemmen.

     Pas 's middags na drie uur wordt het droog en zonnig. Vanavond gaan we naar een uitvoering van Theater Utrecht op Arjensdune. Het is een voorstelling over Friedrich Nietzsche. Morgenmiddag is de voorstelling die bij het begin van Oerol niet doorging omdat de acteurs niet konden repeteren wegens slecht weer. We kregen nieuwe kaartjes. Er komt een weersomslag: 'Zinderende hitte op komst' schrijft Weeronline. Terug naar boven

'Immens' van Theater Utrecht in een duinpan bij Arjensdune.

Vrijdag 21-06-2019

Oerol dag 8. We fietsen na het avondeten naar het Arjensdune, ergens aan de rand van duin en weiland tussen West en Midsland. De kille westenwind hebben we mee. We zijn op tijd; bij het overvolle Eetcafé 'De Kooi' stappen we af voor koffie. Dan is het wachten tot half negen met naar schatting een honderd mensen, die her en der in het duin zitten. Opeens start de voorstelling: een lange magere man komt onopvallend aanlopen en begint te praten en te spelen (foto hier). Het is acteur Vincent van der Valk van Theater Utrecht en de voorstelling heet 'Immens', 'een muzikale, filosofische en humoristische voorstelling, geïnspireerd op het gedachtengoed van Friedrich Nietzsche: de filosoof met de hamer.' De acteur noemt zichzelf Frits. Verderop in een duinpan bouwt hij de voorstelling uit tot een verrukkelijk en overdonderend spektakel, vol filosofische cirkelredeneringen. Om dat te onderstrepen rent hij tot uitputtens toe in kringen rond. Alles komt langs: religie, wetenschap, het cogito, de vrije wil en het post-modernisme. En Nietzsche's alter ego Frits rent maar rondjes, niet zonder humor. Op zeker moment zegt hij zin te hebben in een ruime bocht; hij klautert het duin op en verdwijnt rennend achter het publiek om even later aan de andere kant terug te keren. Al die filosofische hersenspinsels zet Frits in hoog tempo uiteen, soms is het te snel om te volgen. Frits moet er in elk geval niets van hebben. Niets is immers wáár in het onverschillige universum, alles is door de mens verzonnen, het zijn slechts bouwsels van de geest. Doe er niet aan mee, is de boodschap, blijf jezelf - al is dat ook maar een constructie van jezelf. Breek eruit! Mooi gezegd, maar waarheen? Juist op dat moment vliegt hoog over het duin een grote vogel langs en de acteur incorporeert het toeval handig en wijst hem na.

     Mooie voorstelling. We staan, stijf geworden van de kilte, met moeite op. De schemering verdiept zich terwijl we  de terugtocht snel afleggen door ons warm te fietsen.

De ochtend van de langste dag van het jaar vangt aan met wat lichte regen. Een aantal jachten om ons heen vertrekt. De regen maakt al snel plaats voor zon. 's Middags nemen we buslijn 1 naar het dorpje Lies. Vandaar is het niet ver lopen naar het Molkebaks Plak, een duinpan waar een opvoering is van 'Othello' door Karina Kroft en haar gezelschap. Daarover morgen

     Terug thuis boeken we een retour met de snelle veerdienst naar Harlingen op komende dinsdag, voor de begrafenis van mijn tante Wietske. Mijn broer en zijn vrouw zullen ons 's ochtends oppikken bij de terminal om vervolgens met zijn vieren naar Bakhuizen te rijden. Terug naar boven

Toneelgroep Karina Kroft op Oerol. Othello kust de dode Desdemona voor hij zich in zijn zwaard stort.

Zaterdag 22-06-2019

Oerol dag 9. Gistermiddag dus met de bus naar Lies. Vandaar klein stukje lopen naar het weilandje bij de duinen waar de toneelgroep van Karina Kroft hun versie van Shakespeare’s ‘Othello’ zou opvoeren.  De groep heeft kennelijk een strikte opvatting van feminisme en de gelijkheid tussen mensen. Alle rollen in de tragedie werden niet alleen door vrouwen vertolkt, ook wisselden de spelers regelmatig van rol. Zo kon het gebeuren dat Othello, aanvankelijk door een gekleurde vrouw gespeeld, later door een witte vrouw werd overgenomen. Gek genoeg stoorde het me niet, waarschijnlijk door de enorme kracht van Shakespeare’s zinderende taal. Sterk kwam in die egalitaire context de frase over dat een land dat ongelijkheid toestaat, verloren is. Een duidelijke boodschap voor een samenleving die inwendig verdeeld is over migranten.

      Erg sterk was het spel van de jonge acteurs niet. Zo kregen ze onvermijdelijk de lachers op hun hand waar dat in het stuk niet hoorde. Toch ontroerde de tragische dood van de geliefden, misleid door de aartsschurk Iago ons, eerst Desdemona en even daarna Othello zelf, die zich in zijn zwaard stortte nadat hij zijn misvatting doorzag en haar mond nog eenmaal kuste (foto hierboven). ‘Thus with a kiss I die…’

Toen we diep in gedachten terugliepen naar het dorp hadden we geluk:  onze bus kwam juist aanrijden. Thuis bleek dat mijn broer Wiebe en zijn vrouw Marina aanstaande dinsdag ook naar de begrafenis van tante Wietske gaan en ons willen oppikken in Harlingen. Via internet boekte ik snel en gemakkelijk een retour met de snelle veerdienst.

Vanmorgen een stralend zonnige ochtend. Volgens de weervoorspellers komt er volgende week zelfs een hittegolf, de eerste van 2019. Hier op de eilanden zal het wel niet zo erg warm worden. Opnieuw heeft Maakum, mijn webhoster, een storing waardoor ik niets op mijn website kan plaatsen. Zeer vervelend, met name omdat het weekend is en ze dan gesloten zijn. Ik maak de verslagen net als anders en sla ze voorlopig op in Word.

     Ik haal vers brood in het dorp en reserveer 2 electrische fietsen voor zondag en maandag. We houden verder een rustdag, vandaag geen theater. Uit het oosten waait een kille wind. Op zeker moment haalt hij opeens uit met het geluid of er een trein aankomt. Eén harde vlaag slechts, en het is weer voorbij. Vanavond gaan we gezellig eten bij Flaman. Terug naar boven

George en Eran Producties/De Toneelmakerij op Oerol.

Zondag 23-06-2019

Oerol dag 10. Terwijl er op het plein voor de Brandaris massaal gedanst werd, aten we genoeglijk samen in de serre van Restaurant Flaman. Al het glas om ons heen leverde in de ondergaande zon een aardig spiegelbeeld op (foto hier).

     Vandaag is de laatste dag van Oerol 2019. We halen onze elektrische fietsen op en peddelen op ons gemak naar het duinmeertje van Hee. Daar is een uitvoering die ‘Woestijnjasmijntjes’ heet van een theatergroep die George en Eran Producties/De Toneelmakerij heet. Het moet ‘een ode zijn aan de fantasie. Een poëtische voorstelling over moed en onschuld.’ De voorstelling speelt zich op een drietal locaties om het duinmeertje af, waar we op de grond zitten (2 foto’s hier). Er liggen veel badgasten aan de strandjes. We moeten en groupe naar die locaties lopen. Ondertussen wordt het behoorlijk warm, omdat je hier de forse oostenwind niet zo voelt. De laatste plek is gelukkig in de schaduw van het bos en daar is een tribune (foto hierboven).

     Het verhaal verwijst naar de vluchtelingen- en migratieproblematiek in de wereld. Een vader en zijn dochter ontvluchten hun land waar armoede en oorlog heersen. Ze geven alles wat ze hebben aan mensensmokkelaars, die hen over het duinmeertje varen. Vlak bij de over gooien de smokkelaars hen met zwemvesten aan overboord (foto hier). De locatie in de het bos doet wat denken aan het vervuilde, illegale migrantenkamp bij Calais. Wrakke tentjes, vuil en rotzooi. Hier wachten vader en dochter op toegang tot De Poort. Daarvoor moet een IJskoningin toestemming geven, na het invullen van aanvraagformulieren. Dat lukt tenslotte. Staat premier Theresa May misschien model voor de ijskoningin? Enfin, gelet op de omvang, de wreedheid en de ellende van het vraagstuk was de voorstelling in onze ogen opvallend vrolijk en zoetelijk. De grauwe werkelijkheid van migratiestromen in de wereld is allerminst een sprookje. De opvoering vond ik eerlijk gezegd nogal onnozel.

We fietsen terug naar de haven in West en lunchen in de kuip. De oostenwind maakt het onrustig; hij is toegenomen tot Bf 5. Morgen is er geen Oerol meer. Vanavond knippen we onze polsbandjes af. Veel bezoekende jachten zijn inmiddels vertrokken. We eten aan boord. Terug naar boven

In de schaduw op het terras van 'De Heeren Van Der Schelling' in Oosterend.

Maandag 24-06-2019

Vanmorgen herstelt Maakum de storing op mijn weblog. Meteen plaats ik de achterstallige verslagen, die ik al had geschreven en in Word opgeslagen. We pakken de elektrische huurfietsen en peddelen op ons gemak tegen de oostenwind over het fietspad dat van de haven langs het wad helemaal tot voorbij Oosterend voert. Een mooie, stille tocht. Er zijn weinig toeristen meer nu Oerol is afgelopen. Onderweg zien we veel vogels: scholeksters, kanoeten, lepelaars en een wulp. Van de laatste helaas geen foto, van de lepelaars wel. Ze staan met zijn drieën met hun spatelvormige snavels te slobberen in een kreek (foto hier). Lepelaars stammen af van de ibissen. In de jaren 70 waren ze bedreigd, maar ze kwamen er weer bovenop door beschermingsmaatregelen. Op de waddeneilanden broeden ze graag. Met de wulp gaat het minder goed.

     In Oosterend lunchen we bij De Heeren Van Der Schelling in de schaduw op het terras (foto hierboven). Het is allengs steeds warmer aan het worden, omdat de oostenwind volledig stilvalt. Tegen twee uur zijn we terug in West en leveren onze fietsen in. Met de vouwfietsjes doen we boodschappen in West. Daarbij laad ik het krat op de bagagedrager te zwaar, waardoor bij de jachthaven mijn achterband knapt. Shit happens. We lopen het laatste stuk over de steigers, laden uit en tillen de fietsjes aan boord. Het is volkomen windstil en nu werkelijk drukkend warm. In de kajuit staat de thermometer op 30 graden. Een tropische dag! Ik zet snel de bimini op en diep en het 3e hutje de zonneschermen voor kajuitramen op. Ze zitten met drukknopen zo op hun plek (foto hier). Die dingen hebben we jarenlang niet nodig gehad.

     We doen niet veel meer. Morgen wordt het recordwarm. Dan hebben we de begrafenis van Tante Wiets in Bakhuizen. Ook de rest van de week blijft het warm. Mogelijk gaan we woensdag of donderdag terug naar Harlingen. Terug naar boven

Met mijn broer Wiebe in Harlingen.

Dinsdag 25-06-2019

Wekker om 5.15 uur. Het is al licht en al warm - of nog steeds warm. We lopen naar de haven. De snelle veerboot Tiger van Rederij Doeksen vertrekt stipt om 7.15 uur. Het schip is 17 jaar oud. Er zijn weinig passagiers. We nemen plaats aan het raam op het bovendek (foto hier). Geen wind, geen golven; we sjezen met ruim 30 knopen door de kreken op het wad. Schepen onderweg zijn sitting ducks bij die snelheid. Drie kwartier later zijn we in Harlingen (foto hier). We nemen koffie in het restaurant op de terminal. Weer drie kwartier later arriveren Wiebe & Marina. Die brachten wijselijk de nacht door in een hotel in Oudega. Op weg naar Bakhuizen. Het glooiende heuvellandschap ven mijn geliefde Gaasterland is allang niet meer wat het was. Het is doorsneden van snelle aautowegen en bezaaid met vakantiecomplexen. Maar laat ik niet zeuren.

     De rouwdienst is in de St. Odulphuskerk, voorafgegaan door het condoleren van de familie. Mijn neven en nichten, de vijf kinderen van Oom Jan (overleden in 1990) en Tante Wietske, en hun kinderen. Zoals zo vaak bij begrafenissen vind je het leuk elkaar weer te zien. De sfeer is ook een van dankbaarheid; Wietske was een lieve vrouw en ze werd per slot 94 jaar. De dienst duurt lang: anderhalf uur. Daarna rijden we in een stoet naar de algemene begraafplaats van het dorp Mirns, op een paar kilometer afstand. Daar is het graf van Oom Jan, de broer van mijn moeder. Wietske was dus haar schoonzus. In Mirns woonde het gezin lange jaren in een klein, schattig huisje aan de zeedijk (de dijk van het IJsselmeer), niet ver van het Roode Klif. Wat kwamen we daar graag toen we zelf kind waren!

     De nazit is weer in Bakhuizen, naast de kerk. Zoals gezegd: altijd gezellig. Steeds beloven we elkaar een reünie, maar die komt er maar niet. We vertrekken om half twee en lunchen met zijn vieren bij Zeezicht in Harlingen. Zie foto hierboven. We wisselen heel wat meer uit dan elkaars kwalen en gebreken. Het is drukkend warm. Nog steeds nauwelijks wind. De hemel is omfloerst met hoge skluierbewolking; je kunt niet ver zien. We nemen afscheid van Wiebe & Marina, die terug moeten naar Vijfhuizen bij Haarlem, en lopen naar het kantoor van de havenmeester. Hij zegt dat er voor ons overmorgen zeker een box in de Noorderhaven zal zijn. Zo druk is het nog niet. We pakken de Tiger terug om kwart over vijf. Op de bovenverdieping noopt het luidruchtig gedrag van twee etterbakken van dronken, ongewassen kerels ons van plaats te verhuizen. We gaan aan de andere kant achterin zitten, zo ver mogelijk van ze vandaan. Toch kunnen we ze daar nog horen tieren en lallen.

     Even na zessen begroet onze kanarie ons blij. We gooien alles open en dan is het nog steeds 32 graden. Maar de wind draait geleidelijk naar het noorden en hij wordt frisser. Dat is aangenaam. Terug naar boven

Na Oerol brengt men duizenden huurfietsen terug naar het vasteland.

Woensdag 26-06-2019

Gisteravond verdreef een koude noordenwind de tropische warmte van Terschelling. Vandaag is het niet meer dan 18 graden, bewolkt en droog. Liefst 14 graden koeler. We doen boodschappen op West en nemen verder een rustdag. Onderweg zien we jongelui bezig om na Oerol duizenden huurfietsen in te laden in een veerboot van Rederij Wadden Transport (foto hierboven). Sinds 2006 is dat een concurrent van de bekende Rederij Doeksen, die lang de facto een monopolie had op veerdiensten naar Terschelling en Vlieland. Er is nu een soort regeling, waarbij Wadden Transport zich concentreert op zwaar transport, maar Doeksen heeft eigenlijk nog steeds de macht.

     Morgen vertrekken we dus na drieëneenhalve week van Terschelling. We hebben het hier erg naar ons zin gehad. Vanmiddag maken we boot alvast klaar, doen de was en ruimen op.

Aanstaande vrijdag zal het kabinet zijn klimaatplannen publiceren. Ondertussen lekt er van alles uit. Zeer teleurstellend is dat er geen algemene CO2-belasting komt. In plaats daarvan wil men een ingewikkelde boete-regeling, waarvan je van tevoren al kunt zeggen dat die niet gaat werken. Drie prominenten - Klaas van Egmond, Jan Terlouw en Herman Wijffels - betogen in De Volkskrant dan ook terecht dat het kabinet moet kiezen voor een uniforme CO2-heffing.

Eelco Brinkman vergaloppeert zich met uitspraken over abortus na een avondje stappen. Die zou niet meer door de ziektekostenverzekering betaald moeten worden. De leukste reactie is deze tweet van ene Floor Bakhuys R.: 'Och, als ik toch eens denk aan al die liederlijke avonden in m'n studententijd. Altijd afgesloten met een kapsalon en een abortus. Good times.' Terug naar boven

Afvaart van Terschelling over het Schuitengat.

Donderdag 27-06-2019

Bewolkt met hele lichte miezerregen. We maken geen haast met afvaren, want we willen het tij mee hebben. Dat wisselt even voor het middaguur. We varen om half elf uit en geven voorrang aan twee leden van de bruine vloot en de Terschellinger reddingboot, die ook uitvaren. Wind is er nauwelijks, maar toch een mooi beeld op het Schuitengat (foto hierboven), waar de ebstroom nog mee staat, even als in de kronkelige Slenk. We schipperen er doorheen. De Robbenhoek, een deel van de plaat Jakobsruggen, staat nog droog en - er ligt een eenzaam zeehondje op (foto hier). Een jong dat zijn moeder kwijt is? Ik geloof dat ze die 'huilers' noemen, maar hij huilt niet. Op de Noord en West Meep is het al dood tij. De zachte regen stopt. Er is te weinig wind om de genua uit te rollen. Allengs krijgen we meer tijstroom mee en maken ca. 8,3 knopen SOG.  De veerboot Friesland passeert in de Blauwe Slenk (foto hier). Dan de lange bocht en daarna de Pollendam. Drie uur na de afvaart lopen we de haven van Harlingen binnen, achter de veerboot van Vlieland.

     Voor de Sasbrug dobbert al een wachtend zeiljacht. Na tien minuten gaat hij open en in de kom erachter hoeven we ook maar tien minuten te wachten op de brug voor de Noorderhaven. De havenmeester geeft ons een prinselijk en rustig plekje in box 1, achter de draaibrug en dan helemaal achterin, direct naast de Leeuwenbrug. Beter kon het niet. Heerlijk om na drie jaar weer in Harlingen terug te zijn! De stad van Simon Vestdijk. Of moet je zeggen Anton Wachter? Allebei is goed; beide namen zijn voorgoed verbonden met dit stadje. Het is hier beduidend warmer dan op Terschelling, zeker wanneer de wolken eindelijk breken en ruimte aan de zon verlenen. We boeken voor een week. Zeven dagen liggen, vijf dagen betalen, half zo duur als op Terschelling. Terug naar boven

Harlingen. Warme middag in de Noorderhaven.

Vrijdag 28-06-2019

Na een grijze ochtend wordt het steeds zonniger. Ik wissel geld op het havenkantoor voor muntjes van 50 cent. De walstroom werkt er hier nog op en vannacht viel de stroom uit, want de muntjes waren op. De meeste jachthavens hebben deze methode allang afgeschaft en rekenen een opslag op het liggeld voor electriciteit.

     Daarna loop ik met een lege gasfles van Primagaz naar de watersportwinkel verderop om hem in te wisselen voor een volle. Maar dat gaat zomaar niet: de winkelier wil geen blauwe fles wisselen voor een groene, hoewel ze exact hetzelfde zijn. Behalve de kleur. Wat krijgen we nou? Vorig jaar vertelden ze mij bij Kok Watersport in Middelburg dat de groene flessen eruit gaan voor blauwe. Daar weet deze winkelier niets van. Ik voel dat ik nijdig wordt. Dus dankzij uw onkunde kunnen wij straks niet koken, zeg ik. Nu wordt de winkelier ook nijdig. Hij zit al dertig jaar in het vak, enzovoorts. Toch gaat hij bellen met de groothandel. Die antwoordt dat hij ze gerust kan inwisselen, maar...op termijn gaan de blauwe eruit. Wie snapt het nog? In elk geval krijg ik een volle, groene fles mee.

     Nog meer klusjes. We brengen mijn vouwfietsje naar een fietsenmaker om een nieuw 16-inch binnenbandje om het achterwiel te leggen. We slenteren door de gezellige Voorstraat en drinken koffie achterin de nieuwe VanderVelde boekhandel annex museum annex bibliotheek. Een mooie zaak! De deur staat open naar een knusse beeldentuin, waar we een kijkje nemen.

     Terug aan boord vlijen we ons neer in de kuip (foto hierboven). Opeens wordt er van de kant geroepen. Het zijn onze vrienden Herman & Marjan U., die verderop op de camperplaats aan het kanaal staan. We praten bij. Halverwege de middag wordt het te warm in de zon en trekken we de bimini op. We spreken af om morgenavond met zijn vieren uit eten te gaan.

Op deze warme middag wordt in Frankrijk met 45,8 graden de warmste dag ooit gemeten en presenteert ons kabinet de klimaatmaatregelen. Het kabinet neemt onvoldoende maatregelen om te voldoen aan de rechterlijke uitspraak in de Urgenda-zaak, schrijft de NRC. De maatregelen die het kabinet nu neemt, tellen op tot 4 miljoen ton CO2-besparing, terwijl volgens het vonnis in 2020 al 9 miljoen ton CO2 bespaard moet worden. Men schrikt terug voor de ingrijpende maatregelen die dat vergt. Dat trekt de samenleving niet, denkt men. Tja, ik denk dat de samenleving de klimaatkatastrofes in de toekomst nog veel minder zal trekken.

Maar geen haast. Als de staat in 2020 niet aan het klimaatvonnis voldoet, dan duurt het nog zeker twee jaar voordat duidelijk is welke juridische gevolgen dat heeft – als die gevolgen er al zijn, zegt de NRC. Dan zal Urgenda nakoming eisen met een dwangsom. Maar minister Wiebes beweert dat het toch gaat lukken om aan het Urgenda-vonnis te voldoen. Hoe, dat moeten ze nog bekijken. Terug naar boven

'Chillen' op het terras van Eetcafé Nooitgedagt.

Zaterdag 29-06-2019

Een tropische dag vandaag. De hemel is onbewolkt en intens blauw. Het wordt al snel warm. Voor tienen lopen we langs de haven op weg naar de AH-supermarkt vlakbij aan de Zuiderhaven. Eerst loop ik nog even langs de watersport-winkelier om me te verontschuldigen voor mijn uitval van gisteren. Dat stelt hij op prijs. 'Ach meneer, de laatste jaren worden de klanten steeds grover. Dan krijg je zin om ermee te stoppen.' We begrijpen elkaar. Met een volgeladen lopen we terug over de brug naar de Grote Bredeplaats. Op het beschaduwde terras van Eetcafé Nooitgeacht drinken we kalm onze koffie (foto hierboven en een andere hier). Hoe aangenaam om hier op je gemak te zitten! 'Chillen' zouden mijn jongens dat noemen. Later lopen we door de gezellige Voorstraat naar de Hema, voor wijnglazen. Bij de Blokker scoren we een sudderplaatje, want Anna gaat voor morgen rabarber maken.

Dat zijn onze geringe zorgen. Terug aan boord drukken we zonbescherming op de kajuitramen. Gelukkig zorgt een zuchtje westenwind voor wat verkoeling. We lezen in de kuip. Ik lees 'Eigen Volk' van Kemal Rijken uit (Ambo/Anthos, 2019) uit, een lijvig overzicht van de opkomst van het rechts-nationalisme in Europa over de laatste dertig jaar. Het boek bevat een schat aan informatie maar heeft ook slordigheden. De conclusie van Rijken in de epiloog is dat we een voorbeeld kunnen nemen aan de politieke omslag van de sociaaldemocraten in Denemarken. Met de overname van veel standpunten inzake immigratie van de populisten lijken ze extreem-rechts effectief de wind uit de zeilen te nemen, terwijl tegelijkertijd sterk omstreden maatregelen als het infameuze 'juwelen-afnemen' van asielzoekers werden verzacht. Ik deel zijn opvattingen voor een flink deel niet, maar geloof wel dat de reguliere politiek nog steeds de gevaarlijke kanten van globalisering en migratiestromen ernstig onderschat. De herinvoering van grenzen binnen Europa is echter niet de oplossing. Oplossingen moeten onder andere gezocht worden in effectievere contrôle van de Europese buitengrenzen, selectie aan de poort, ruimhartige opvang van echte vluchtelingen, meer investeren in snelle integratie en assimilatie en meer ontwikkelingshulp aan Afrika. Tevens is het van essentieel belang om de kloof tussen arm en rijk te verkleinen en de destructieve macht van internationale ondernemingen te beknotten. En om klimaatverandering effectief aan te pakken.

     Soms denk ik wel dat we die populisten vaak teveel eer geven. Ze komen immers nooit verder dan maximaal rond de 20% van het electoraat. Tachtig procent van de mensen ziet er helemaal niets in.

Ondertussen is het ruim 27 graden halverwege de middag. Om vijf uur komen Herman & Marjan U. langs voor een koel glas witte wijn. Later gaan we met zijn vieren bij 'Nooitgedagt' eten. Terug naar boven

De Stadhuisbrug deelt de Noorderhaven in tweeën. Wij liggen in het rechter gedeelte (foto van gisteren)

Zondag 30-06-2019

Een gouden avond gisteren op het terras langs de Vismarkt van Eetcafé Nooitgedacht met Herman & Marjan U. Een schilderachtige plek onder de oude muren van het voormalige pakhuis. Het dateert uit 1647. De uren vlogen voorbij. Toevallige ontmoetingen: kennissen uit het Gorcums ziekenhuis, die opeens neerstrijken aan het tafeltje naast ons, en Jean-Pierre & Vara C., mensen die we met hun beide kinderen eind april 2011 in Suez ontmoetten. Met hun jacht Senang waren ze in een geïmproviseerd konvooi als een van de laatsten en met veel angst door de Golf van Aden gekomen, op weg naar huis. Hoe is het nu met ze? Allebei weer aan het werk, de boot verkocht en de kinderen volwassen. Maar ze denken eraan om opnieuw een zeiljacht te kopen voor een lange reis, nu met zijn tweeën.

Vanochtend is het niet meer zo heet. Het wordt 24 graden. Ik begin aan Paul Morland 'Het Menselijk Getij' (Atlas/Contact, 2019), een boek over hoe demografie de moderne wereld (mede) vorm gaf. Morland is demograaf aan de universiteit van Londen. We zitten in de kuip, waar we de bimini opklappen. Er staat wind uit het westen Bf 4. 's Middags bewolkt het en vallen er even wat druppels. Nu weer zon. Terug naar boven

Lees vanaf hier verder op https://www.sailing-dulce.nl/home/59