Logboek 2020/1 Naar Antarctica

De globale route van de bark Europa van 24-02 tot 16-03-2020.

Naar het

laatste

verslag

Dit eerste kwartaal van een nieuw decennium staat in het teken van mijn reis naar Antarctica met de Bark Europa. De driemaster uit 1911 is 56 meter lang, Vroeger was het een lichtschip op de Elbe, totdat het werd verkocht en in Amsterdam omgebouwd tot zeilschip.

     Op 18 februari zal ik via Rome en Buenos Aires naar Ushuaia vliegen. De meest zuidelijke stad ter wereld ligt op de zuidelijke oever van Vuurland aan het Beaglekanaal. Het schip zal op 24 februari vertrekken. Tijd genoeg om te acclimatiseren - het is er volop zomer - en stad en omgeving te verkennen. Na vertrek steken we de stormstraat Drake Strait over en bereiken we binnen wenkele dagen de South Shetland eilanden, net ten noorden van het Antarctisch schiereiland. Waarschijnlijk bezoeken we ook het intrigerende Deception Island, een nog actieve vulkaan, met een caldera die we kunnen binnenvaren. Dat is een grote baai, Port Foster, van 9 km lengte en 6 km breedte. De baai heeft een nauwe ingang van slechts 230 m breed, genaamd Blaasbalg van Neptunus (Neptune's Bellows. Maar na de ramp op het Nieuwzeelandse White Island is men mogelijk voorzichtiger geworden. Daarna steken we over naar het continent, waar we in verschillende baaien zullen ankeren om excursies aan land te maken. Die route staat nog niet vast.

     Op 16 maart zullen we weer Ushuaia aandoen en ontschepen. Op 20 maart hoop ik weer terug te zijn in Nederland.

Maanschijfje, de planeet Venus en de mega-kerstboom bij Lopik, van de week gefotografeerd vanuit Utrecht (foto: Pieter Schell)

Woensdag 01-01-2020, Nieuwjaarsdag

Het werd een tamelijk rustige jaarwisseling. Anna had een lekkere salade gemaakt. We keken naar de oudejaarsconference van Claudia de Breij, die we wisselend van kwaliteit vonden. Soms erg goede gedeelten, soms tamelijk voor-de-hand liggend. Diskwalificaties en scheldpartijen op sociale media zijn niet van de lucht. Wat ik persoonlijk waardeerde was de heldere manier waarop ze uitlegde waarin precies de standpunten van SGP'er Van der Staaij en haarzelf verschilden: zij geeft ruimte, Van der Staaij beperkt ruimte. Je mag wel homo zijn, maar er niets mee doen, enzo. Ook de gedeelten over de rol van haar vader Henk in de gemeentepolitiek van Vianen waren verstandig en soms hilarisch. Hoe je een kind uitlegt wat democratie is: dat de meerderheid altijd rekening moet houden met de minderheid, en waarom onafhankelijke rechters en een vrije pers onontbeerlijk zijn. Zaken die heel wat witte hetero-populisten zich ter harte mogen nemen. En: je hebt in de samenleving altijd mensen nodig die voorop lopen. Met de gedeelten over elfsteden-zwemmer Maarten van der Weijden had ik niet zoveel. Leuk was: meiden die zich helemaal laten opkalifateren.

     Om twaalf uur toastten we met hoge glazen bubbels op nóg een decennium. In het eerste halfuur belden of appten de kinderen. Anna had inmiddels een aanval van migraine. Een tijd keken we voor het raam naar het vuurwerk in de stad. Er was veel mooi siervuurwerk aan de kant van de Kalkhaven. In Nederland ging deze jaarwisseling voor een recordbedrag van 77 miljoen euro de lucht in. Daarna keken we nog een tijd naar een concert van The Rolling Stones. Een fenomeen, die band. Toch gingen we voor twee uur slapen.

Dit is het eerste jaar dat de jaarlijkse nieuwjaarswens van de Japanse kunstenaar Shuzi Azuchi Gulliver niet kwam. Opmerkelijk. We ontvingen ze al tientallen jaren. De bijzondere kaarten vind je vanaf hier in dit fotoboek. Voor het achtergrondverhaal daarvan: kijk hier. We zijn even oud. Zou hij ziek zijn? Of zelfs overleden? Dan hoef ik na mijn dood mij dood mijn hypofyse niet in te leveren en komt er van zijn langjarig kunstproject misschien niets meer. Ik voel me eigenlijk een beetje opgelucht, maar misschien heeft hij het gewoon veel te druk.

Nieuwjaarsdag verloopt grijs en windstil. Anna heeft al zin om de de kerstspullen al op te ruimen, maar is bereid nog een dag te wachten. We eten oliebollen bij de koffie en de thee. Straks, aan het eind van de middag, komen de dochters van Anna met aanhang ons een nieuwjaarsbezoek brengen.

     Ik lees 'Hoe gaan we dit uitleggen?' (2019) van journalist Jelmer Mommers van het vaak uitstekende journalistenplatform De Correspondent, over onze toekomst op een steeds warmere aarde. De nogal populaire toon zit me aanvankelijk dwars, maar het boek wordt gaandeweg beter en bevat heel erg veel informatie. Het is niet alleen maar somber. Aanbevolen. Terug naar boven

Lingehaven december 2019. Op de voorgrond de stoomsleepboot jan de Sterke, rechts ervan onze Dulce (foto: Marina van Leeuwen)

Donderdag 02-01-2020

Hierboven nog een keer de Lingehaven met onze boot in feesttooi. Na Nieuwjaarsdag zijn de feestdagen voorbij, voor ons althans. Dan willen we altijd de hele kerstboel opruimen voor een jaar. We hebben de feestmaand doorstaan; nu ruim baan voor het nieuwe jaar! Bij Anna thuis was het altijd zo en bij ons thuis ook. Driekoningen was nooit feest. Dus terwijl Anna in huis de zaak inpakt ga ik naar de boot en haal de lichtlijnen eraf. Ook om een andere reden verstandig: er komen weer dagen met harde wind aan. Zonde als dan de kerstverlichting alsnog beschadigd raakt. Er steekt wind op, het is koud. Met verkleumde vingers laat ik alles zakken en rol de lichtslingers op. Dan brengen we alles naar de kelderberging. En doen boodschappen op Oost. De sport moet even wachten, mijn spieren doen nog steeds zeer van die val op 1e kerstdag.

Het is een sombere, grijsbewolkte dag. Met genoegen lees ik over een rapport van zeventien onderzoekers uit verschillende disciplines aan de Universiteit Wageningen. Daari staat een kaart, die ze hebben gemaakt van hoe Nederland er in 2120 uit zou kunnen zien als we serieus werk maken van de energietransitie. Hier een artikel, hier het rapport 'Zo groen kan Nederland zijn over honderd jaar'. het versterkt mijn gevoel dat dit nieuwe decennium cruciaal kan zijn. Nu kan de wereld met een vastbesloten, rationale aanpak de komende klimaatrampen nog voldoende inperken. Daarna is het waarschijnlijk te laat. De al/niet herverkiezing van Trump is er een vitaal element in, vrees ik. Terug naar boven

De Bark Europa is halverwege Straat Drake, op de terugweg van zijn eerste Antarcticareis van dit seizoen (bron: Bark Europa)

Vrijdag 03-01-2020

De Bark Europa is op de terugweg van zijn eerste van drie Antarctica-reizen dit seizoen. Aan de derde reis zal ik deelnemen. Het schip is halverwege Straat Drake. Je kunt het schip hier volgen op hun website (zie ook afbeelding hierboven). De trip was minder ver zuidelijk dan ik verwachtte. Mijn idee daarover kan natuurlijk fout zijn geweest.

Opeens is er een majeure ontwikkeling in de veiligheid van de wereld: het Amerikaanse leger schakelde met een drone en een raket op het vliegveld van Bagdad generaal Qassem Soleimani, de nummer 2 uit van het Iraanse regime, uit. Iraanse persagentschappen zeggen dat het om een VS-helikopter ging, die een raket afvuurde. Soleimani arriveerde daar juist vanuit Beiroet. Soleimani was leider van de Quds-brigade, een elite-eenheid binnen de Revolutionaire Garde en een gevaarlijke man, een invloedrijke figuur in alle landen in de regio, zoals Irak, Libanon (Hezbollah), Syrië en Jemen. Bij de raketaanval kwam ook de vooraanstaande pro-Iraanse militieleider in Irak Abu Mahdi al-Muhandis om het leven. Hij was de oprichter en een leider van Kata'ib Hezbollah, een belangrijke shiïetische, paramilitaire beweging waar de VS onlangs al mee in de clinch lag. Soleimani zelf was de architect van alle belangrijke conflicten in de regio. Het Iraanse bewind sprak meteen van 'zware vergelding'. De olieprijzen gaan vanmorgen meteen omhoog. De prijs van een vat ruwe olie steeg met 3,5 procent naar 63,35 dollar per vat. Ook de internationale beurzen staan in de min.

     Het is een tamelijk roekeloze actie van Trump, die eerder een dergelijke ingreep verwierp. De grote vraag is natuurlijk: waarom gebeurt het vandaag? Dit is het jaar waarin de president herkozen wil worden. Opvallend: iemand plaatst op Twitter een oude tweet van Donald Trump. Op 29 november 2011 schreef hij zelf: 'In order to get elected, @BarackObama will start a war with Iran.' Misschien heeft ook het aanstaande impeachmentproces in de senaat er iets mee te maken? Toen Clinton in december 1998 zijn luchtaanvallen op Irak inzette, zette het Congres zijn impeachmentproces stop. Anderzijds: Trump heeft van de senaat nu weinig meer te vrezen, maar weet je veel hoe hij denkt.

     De hele dag houd ik het nieuws op het liveblog van de NOS bij. Ook de NRC heeft een liveblog. Iran kan dit niet zomaar voorbij laten gaan. Het risico is niet alleen dat het ergens in de wereld wraak zal nemen, maar vooral dat het zijn kernbomontwikkeling zal versnellen.

     Pas vanmiddag komt de Amerikaanse president met een eigen reactie. Een merkwaardige reactie, uiteraard in een tweet: 'Iran never won a war, but never lost a negotiation!'. Trump was nooit tevreden met het kernwapenakkoord met Iran. Denkt hij dat hij het land door zulke aanslagen naar de onderhandelingstafel kan dwingen? Het zou me niet verbazen.

     Ook opmerkelijk: NOS-correspondent Erik Mouthaan weet op Twitter te melden dat de presidenten George W. Bush en Barack Obama destijds ook plannen kregen voorgelegd om Soleimani uit te schakelen, maar besloten het niet te doen. Ze waren bang voor de reactie van Iran. Trump durft het duidelijk wel. In elk geval heeft hij de Iraakse regering in diepe verlegenheid gebracht. Die stond de afgelopen maanden onder grote druk van ongewoon massale protestdemonstraties tegen de rol van Iran in het land. Ze leidden onlangs tot het aftreden van de shiïetische premier Adel Abdul-Mahdi. Het land bevindt zich daardoor in een diepe politieke crisis. In het Iraakse parlement gaan nu stemmen op om de Amerikaanse (en de overige coalitietroepen) uit het land te sturen.

We hebben vandaag een naargeestige, grijze en regenachtige dag. Ook hier is het twee graden warmer dan gemiddeld. We blijven thuis: muziek, klusjes, computerhygiëne en lezen. Terug naar boven

Zaterdag 04-01-2020

De update van de gemiddelde wereldtemperatuur, gemeten door satellieten, is over de afgelopen maand december nog steeds hoog: + 0,56 graden Celsius boven het langjarig gemiddelde over 1981 - 2010. Het hele jaar 2019 hoort waarschijnlijk - niet alle cijfers zijn binnen - tot de warmste jaren ooit gemeten. Het zou na 2016 het warmste jaar zijn. Opvallend omdat het niet eens een El Niño-jaar was, zoals 2016 toen een tamelijk zware El Niño de temperaturen omhoog dreef.

     Ondertussen maakt Noorwegen een ongekend warme periode door. Eergisteren werd in het dorp Sunndalsøra met 19 graden Celsius de warmste januari-dag ooit in het land gemeten. Dat is zo'n 25 graden boven het normale maandgemiddelde. Mensen lopen vandaag op straat in T-shirts rond en zwemmen in zee. Normaliter kun je hier skieën.

     In Australië riep de premier van de deelstaat Victoria de regio rond het vakantiedorp Mallacoota eergisteren uit tot rampgebied. Daarmee krijgt de overheid de macht om de 140.000 inwoners en tienduizenden toeristen gedwongen te evacueren. "Wie kan, moet vertrekken. Als u dat niet doet, kunnen we uw veiligheid niet garanderen", zei hij. Vandaag wakkert een aantrekkende en verschroeiend hete wind de enorme natuurbranden verder aan.

     In Djakarta, Indonesië, steeg het dodental gisteren tot 43 door de overstromingen ten gevolge van hevige regen. Vandaag loopt het op naar 53. Tienduizenden mensen verloren hun huizen. Meteorologen waarschuwen dat de extreme regenval de komende weken aanhoudt.

Deze zaterdag is overwegend bewolkt maar droog. Later schijnt er een een uurtje een schamel zonnetje, juist als we even naar de boot gaan om de natte handdoeken te vervangen (foto hier).

     Eindelijk breng ik mezelf ertoe om de roman 'Serotonine' van de Franse schrijver Michel Houellebcq (Ned vert. Arbeiderspers, 2019) te gaan lezen. Ik heb altijd moeite met zijn boeken omdat ze me ontzettend somber maken. Wie wil weten hoe bestaanswalging voelt moet hem lezen. Ook in dit laatste werk leidt de hoofdpersoon een tegelijk verwend en uitzichtloos leven. Genot vindt hij alleen in seks, hoewel die nogal motorisch aandoet, en verder in nadrukkelijk uitgeschreven gezwatel over de kwaliteit van voedsel in restaurants en van hotelkamers. De eerste honderd bladzijden zitten erop.

Meer plezier beleef ik aan een artikel van NRC-columniste Caroline de Gruyter over 'Slow démocratie' (Allary Editions, 2019), een lang essay van de jonge Franse econoom David Djaïz (1990). Djaïz’ boodschap is dat de natiestaat beter voor de mensen moet zorgen, omdat zij de enige is die het kan doen, schrijft De Gruyter. De effecten van globalisering leveren vaker groeiende tegenstellingen teweeg tussen arm en rijk binnen staten dan tussen staten. De verliezers manifesteren zich als gele hesjes binnen Frankrijk, maar ook als demonstranten in Chili, Algerije, Hongkong en Libanon. 'Ze zijn een hulpkreet om bescherming aan overheden', zegt Djaïz. Het sociale pact van na WOII is verdwenen. De enige instantie die dit pact door herdistributie van middelen kan herstellen is de staat. Zo kunnen gewone burgers ook van de globalisering profiteren. Het nationalisme moeten we niet aan de populisten overlaten, zegt hij.

     Djaïz is niet anti-Europa. Integendeel: we hebben Europa en de euro nodig, zegt hij, om stand te houden tussen 'carnivore' grootmachten als Amerika en China, en problemen op te lossen die natiestaten niet alleen kunnen tackelen. Zoals sociale zekerheid en rechtvaardigheid, massamigratie en klimaatverandering. Mensenrechten had hij er van mij aan kunnen toevoegen. Een intelligent essay, lijkt me, dat maar gauw in het Nederlands vertaald moet worden en een opdracht voor een vernieuwde Europese sociaal-democratie. Terug naar boven

De door de shia-moslims aanbeden Twaalfde Imam begroet generaal Soleimani in het paradijs. Afbeeling op dd website van de Iraanse Grootayatollah Ali Khamenei

Zondag 05-01-2020

Generaal Soleimani was een slachter, een gevaarlijk en bloeddorstig man. Maar in de iconografie van de Iraanse shia een held. Op de afbeelding hierboven, gevonden op de website van Grootayatollah Khamenei, wordt hij door de Twaalfde Imam zelf in de hemel ontvangen. In de beeldcultuur van de shia-tak van de Islam is het afbeeldingsverbod minder strikt dan bij de Sunnieten.

     Ondertussen doet de PR-afdeling van Het Witte Huis zijn uiterste best om de impulsieve aanslag op zijn leven (en dat van tien anderen) achteraf van de nodige mooie argumenten te voorzien. Zo noemt vice-president Pence hem in een serie tweets 'an evil man who was responsible for killing thousands of Americans' en linkt hem zelfs aan de 9/11-aanslagen van 2001. Verder spint men het verhaal dat de aanslag een aanval op Amerikaanse troepen voorkwam, waarbij anders vele doden waren gevallen. 'We wilden een oorlog voorkomen', zegt hij. Maar we weten ook dat Trump ten tijde van de aanslag in zijn buitenverblijf Mar-a-Lago in Florida moest worden opgespoord. Een vreemde plek voor een commander-in-chief tijdens een raid die - volgens Trump zelf - net zo belangrijk was als de aanval die Osama bin Laden doodde. Maar dat was onder Obama en die zat met zijn hele staf nagelbijtend in de Situation Room van Het Witte Huis.

     In een interessant draadje van tweets ontrafelt de New York Times correspondente voor IS en Al Qaida Rukmini Callimachi hoe het toeging. Zij sprak met diverse regeringsbronnen, waaronder twee veiligheidsofficials na de intelligence-briefings. Volgens hen waren de aanwijzingen voor een dreigende aanval op Amerikaanse doelen 'razor thin'. Eigenlijk werden er drie 'aanwijzingen' genoemd:

1. Soleimani kwam terug uit Syrië, Libanon en Irak na ontmoetingen met voor de VS vijandige shia-milities. De informanten van Callimachi noemden dat niet speciaal of afwijkend. 'Business as usual'.

2. Niet-gespecificeerde aanwijzingen dat Soleimani in Teheran de steun van de hoogste leider Khameini wilde verwerven voor een operatie (ongespecificeerd). Dat kan dus van alles zijn geweest.

3. De context dat er eerder een Amerikaanse huursoldaat was gedood en er demonstraties waren bij de VS-ambassade in Baghdad.

De bronnen verklaarden dat 1. 2 en 3 nauwelijks harde aanwijzingen vormen voor een dreigende aanval op VS-belangen met honderden dodelijke slachtoffers, zoals Het Witte Huis beweert. Een van de aanwezigen karakteriseerde de planning voor de aanslag op Soleimani als 'chaotisch'. Nadat op 27 december de Amerikaanse huursoldaat was gedood, legde het Pentagon aan Trump verschillende opties voor. Het doden van Soleimani was de 'far out option'. Trump koos een veel gematigder optie: de aanvallen van 29 december op de shia-militie Kata'ib Hezbollah. Daarna kwamen de protestdemonstraties voor de poorten van de VS-ambassade in Baghdad. Pas na die protesten koos Trump de optie van de aanslag op Soleimani, maar het probleem was dat niemand wist waar die zich bevond. Men stortte zich en masse in een zoektocht, aldus de official, die verder vertelde dat de actie zo snel in elkaar werd gezet dat men eerst niet eens wist dat shia-militieleider Abu Mahdi al-Muhandis ook in het konvooi zat.

     Na de aanslag konden de VS-veiligheidsdiensten de bijeenkomst van de Iraanse geheime diensten afluisteren. Daar werd ook een mix van opties besproken, die bestond uit cyberaanvallen, aanvallen op olie-installaties en -tankers en op het personeel van diverse VS-ambassades. Maar voor het eerst was er ook de optie bij: het ontvoeren en doden van Amerikaanse burgers, niet alleen in Syrië, Irak en Libanon maar ook in de Emiraten en Bahrein. Dat was de aanleiding voor het State Department om het vertrek van alle VS-burgers uit de regio te gelasten. Daarnaast liepen vooral de VS-troepen in Irak, gelegerd naast kampen van shia-milities, gevaar. Maar dat was ook al voor de aanslag het geval.

Dat leidt tot de vraag waarom de aanslag op Soleimani nu moest. Hij reisde immers frequent naar landen met shia-troepen in andere landen. Men kende die reizen. Het wijst er allemaal op dat de beslissing van Trump impulsief en onvoorbereid was en dat men moest improviseren. Het was voor de president niet eens een reden om zijn golf-vakantie in Mar-a-Lago te onderbreken. Als deze president ergens bang voor is, is het negatieve publiciteit als er massale Amerikaanse doden vallen. Al eerder hield hij een aanval op Iran om die reden tegen. De aanslag op de belangrijkste Iraanse generaal leek hem geschikter. Zonder VS-doden. Daar kon hij lof mee oogsten, goed voor zijn herverkiezing later dit jaar. Wat het teweeg kan brengen hield hem niet zo bezig en hij laat het nu aan Pompeo, Pence en zijn overige staf over om de rommel op te ruimen. Maar hun verhaal lijkt me eerlijk gezegd niet betrouwbaarder dan het verzonnen verhaal van de ‘massavernietigingswapens’ van Saddam Hoessein waarmee de Amerikanen Irak in 2003 binnenvielen en dat een oorlog teweegbracht met meer dan één miljoen doden.

Vandaag hebben we een grijze, onbeduidende zondag. Weer een viswedstrijd op de steigers in de haven. Het is wel droog met veel wandelaars over de sluis. Wij komen de deur niet uit.

'Niemand wil oorlog, maar je kan er zo in verzeild raken', schrijft Carolien Roelands in de NRC. Ik geloof ook niet dat Trump dat wil, zeker niet in een verkiezingsjaar. Maar hij kan onmogelijk de resulterende dynamiek beheersen, zelfs als hij die van tevoren uitgedacht heeft (quod non). Wie profiteert van een escalerend conflict VS - Iran? Precies: Islamitische Staat. Vandaag tweet Trump een waarschuwing aan Iran niet over te gaan tot aanvallen op VS-doelen. Hij heeft 52 doelen 'van hoog niveau' op het oog, die belangrijk zijn voor Iran en de Iraanse cultuur. Mocht het land overgaan tot aanvallen, dan zullen die doelen volgens de president zeer snel en hard geraakt worden. Zo kan hij al snel vast komen te zitten in een spiraal van escalatie. Terug naar boven

(bron: NRC)

Maandag 06-01-2020

In The New York Times wijst columnist Thomas Friedman erop dat de dood van de Iraanse generaal Soleimani niet door iedereen in het Midden Oosten betreurd wordt. Hij was de architect van de imperial overstretch van het Iraanse ayatollah-bewind. Met zijn programma van kostbare proxy wars in Syrië, Irak, Jemen en Libanon, met het doel om van Iran een regionale supermacht te maken, bracht hij zijn land economisch aan de rand van de afgrond. De nieuwe, zwaardere sancties van Trump kwamen er nog bovenop. De vele gewelddadig neergeslagen massademonstraties in Irak, Libanon en Iran waren gericht tegen zijn desastreuze politiek en lieten zien hoeveel oppositie er was. Friedman noemt hem een 'overrated warrior'.

     Wat heeft Trump nu bereikt met zijn aanslag? Vooralsnog dit:

1. De Amerikaanse troepen en die van de coalitie zullen het land verlaten. De tegenstellingen tussen soennieten en shiïeten in Irak verergeren zich en vooral IS zal als lachende derde profiteren.

2. Iran trekt zich volledig terug uit het kernwapenakkoord. Het land kondigde aan zich niet meer te zullen houden aan de limieten voor uraniumverrijking.

De volgende stappen in het conflict zijn lastig te overzien. Generaal Esmail Ghaani, meteen benoemd door Teheran als opvolger van Soleimani, heeft al gezworen wraak te zullen nemen op de VS. 'We tell everyone, be patient and see the dead bodies of Americans all over the Middle East', zei hij na de aanslag op Al Jazeera.

     Het meest waarschijnlijke acht men proxy-aanslagen door milities, zodat Iran kan ontkennen ermee te maken te hebben. Op langer termijn lijken de gevolgen veel groter: meer armoede en verzet in Iran, zeker als de sancties van de VS verder verscherpt worden. Een potentieel Iraans atoomwapen kan gevaarlijke reacties uitlokker: Israël zal zeker trachten het tijdig uit te schakelen met cyberaanvallen en bombardementen, en de Saoedi's zullen hun eigen kernwapen willen.

     De rabiaat-rechtse Republikein Marco Rubio - in 2016 in de voorrondes presidentskandidaat - levert op Twitter ook een bijdrage om de zaak te escaleren. Nadat de Amerikanen de Koerden vorig jaar als een baksteen lieten vallen, bedenkt hij nu dat ze maar weer steun moeten hebben: 'Maybe it’s time for a fully independent #Kurdistan in what is currently Northern #Iraq?', schrijft hij op zijn account. De Turken zullen het ook waarderen. Nog een paar van dat soort adviseurs en we hebben zomaar opeens een wereldoorlog.

Het is een verrassend zonnige dag, met 8 graden twee graden warmer dan gemiddeld. We sporten en doen boodschappen. De fitness viel niet mee twee weken na mijn val, maar ik kwam er doorheen. Terug naar boven

Infrarood opname van het oppervlak van Venus. Je ziet de vulkaan Idunn Mons Idunn Mons in de Regio Imdr. De overlay laat de temoeratuurverschillen zien (Bron: ESA, Venus Express)

Dinsdag 07-01-2020

Altijd een zwak gehad voor Venus, de tweede planeet van ons zonnestelsel.  De planeet is rotsachtig als de aarde en heeft ongeveer dezelfde grootte, massa en samenstelling als onze planeet. Maar de planeet is onleefbaar. De atmosfeer bestaat voornamelijk uit CO2 en is door een op hol geslagen broeikaseffect ontzettend heet en zuur. Een dikke laag wolken van zwavelzuur maakt dat we de bodem niet kunnen zien. Dat kan natuurlijk wel met radar. In 1989 maakte de Amerikaanse radarsonde Magellan opnames van het oppervlak. Die lieten zien dat Venus een wereld van vulkanen en omvangrijke lavastromen is. Platentektoniek zoals op aarde is er echter niet en vloeibaar water kan er door de hitte niet bestaan. Sinds april 2006 draait de ruimtesonde Venus Express van de ESA in een baan om de planeet. Het toestel bestudeert de superhete atmosfeer maar ook de bodem, niet met radar maar op infrarode golflengtes. Sommige frequenties daarvan worden namelijk toch door het wolkendek doorgelaten. Daardoor zag men lavastromen op het oppervlak, oude en verse stromen, maar het was niet duidelijk hoe 'vers' die stromen waren en of Venus nog steeds vulkanisch actief is. De opname hierboven is van dat onderzoek.

     Amerikaanse onderzoekers hebben nu in het laboratorium de hete, bijtende atmosfeer van Venus nagebootst. Astronieuws schrijft dat ze konden zien 'hoe mineralen op Venus mettertijd verweren. De onderzoeksresultaten laten zien dat olivijn – een belangrijk bestanddeel van (vulkanisch) basalt – binnen enkele weken een huid van ijzeroxide-houdende mineralen vormt en binnen enkele jaren niet meer als olivijn herkenbaar is. Omdat de Venus Express wel degelijk olivijn op Venus heeft gedetecteerd, moet dat materiaal dus recent zijn vrijgekomen. En dat impliceert dat Venus vulkanisch actief is'.

     Venus is op een geheel andere manier onherbergzaam voor de mens dan de planeet Mars. Waar Mars een uiterst ijle atmosfeer heeft, heeft Venus er veel te veel van. De NASA heeft in het verleden studies verricht naar de optie om in een ruimtelaboratorium menselijke onderzoekers hoog in de atmosfeer te stationeren. Dat is het High Altitude Venus Operational Concept (HAVOC). Een curieuze naam: havoc betekent 'verwoesting'. Die missie zou worden ondergebracht in een soort bemande zeppelins. Het is bij een concept gebleven.

Iran heeft dus aangekondigd zich niet meer aan het atoomakkoord te zullen houden, na de Amerikaanse liquidatie van generaal Soleimani. De vraag is uiteraard hoelang het kan duren voor het land een kernwapen heeft gebouwd. In de NRC schrijft karel Knip vanmorgen dat het maar ongeveer een jaar hoeft te duren. Eén jaar! Ik geloofde gisteravond de 'Amerika-deskundigen' in DWDD al niet, toen die spraken over 10 tot 15 jaar. Kom nou, zo lang heeft de VS er destijds bij de ontwikkeling van de eerste kernbommen niet eens over gedaan. Zolang Iran de inspecteurs van het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) niet wegstuurt, kan de wereld het op de voet volgen.

Trump speelt ondertussen weer de bullebak, waarschijnlijk met satanisch genoegen. Zijn achterban vindt het prachtig. Na de liquidatie van Soleimani dreigde hij per tweet 52 doelen in Iran te bombarderen 'some at a very high level & important to Iran & the Iranian culture'. Verontwaardiging alom, want het bombarderen van cultureel erfgoed is volgens het internationaal oorlogsrecht een oorlogsmisdaad. Daar heeft de president echter geen boodschap aan: 'Zij mogen mensen doden, zij mogen onze mensen martelen en verminken, zij mogen onze mensen opblazen met bermbommen. En dan mogen wij niet aan hun historische plekken komen? Zo werkt het niet', zei hij eergisteren tegen journalisten. Zeer beschamend voor Trump voelen zijn eigen soldaten daar niks voor. Het Pentagon neemt er vandaag afstand van. Zijn defensieminister Esper zei dat het Amerikaanse leger zal opereren 'volgens de wetten van gewapende conflicten'.

     De Iraniërs kunnen er overigens ook wat van. De schreeuw om wraak is oorverdovend tijdens de talloze massademonstraties bij de route die de doodskist van Soleimani door het land maakt. Ali Shamkhani, voorzitter van de Opperste Nationale Veiligheidsraad in Teheran, zegt vandaag dat de Amerikanen 'een nachtmerrie van historische proporties' wacht. 'Geen Amerikaanse militair, geen Amerikaans politiek centrum, geen Amerikaanse basis en geen Amerikaans schip is veilig', zei de Iraanse generaal Hossein Dehghan in een interview met CNN. Amerika en zijn bondgenoten wachten af waar de klap zal vallen. Ze sturen duizenden extra militairen naar het Midden Oosten om hun bases te beschermen. Terug naar boven

De drie exoplaneten bij de ster TOI700. De buitenste van de drie ligt nét in de bewoonbare zône. Daaronder de dipjes van de drie planeetpassages voor de ster langs (bron: NASA)

Woensdag 08-01-2020

Er was gisteren veel aandacht voor de ontdekking van een nieuwe exoplaneet in de bewoonbare zône van zijn ster. De ontdekking werd gedaan door de nieuwe exoplaneet-missie van NASA, de Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS). In veel artikelen in de pers zie je een illustratie erbij van TOI700d als een blauwe planeet met wolken. Dat is fantasie. Niemand weet nog hoe de planeet eruit ziet. Wel kon berekend worden dat  TOI700d 20 procent groter is dan de aarde en in 37 dagen om zijn ster draait.

     De ster, TOI700 op 100 lichtjaren van de aarde, is een rode dwergster. TOI700d ontvangt ongeveer 14 procent minder licht en warmte van zijn rode dwergster dan de aarde van de zon, maar de geringere onderlinge afstand compenseert dat. Wel is het zo dat de planeet waarschijnlijk steeds met dezelfde kant naar zijn ster is gericht. Hierdoor is het op het ene halfrond permanent dag en op het andere altijd nacht. Uiteraard gaat men nu proberen meer over de atmosfeer te weten te komen. Misschien bevat die aanwijzingen voor buitenaards leven. De TESS-missie is speciaal ontworpen voor het opsporen van ‘leefbare aardes’ en de verwachting is dan ook dat meer van deze ontdekkingen zullen volgen. Overigens werden al eerder leefbare aardes gevonden, onder meer in het nabije planetenstelsel TRAPPIST-1 en bij een paar andere sterren.

Vannacht kwam dan de verwachte tegenreactie van Iran na de liquidatie van zijn generaal Soleimani: 2 Amerikaanse bases werden met raketten bestookt. Volgens Iran vielen er 80 Amerikaanse doden, volgens de VS geen een. 'De ballistische raketten van Iran zijn niet zo nauwkeurig', zegt Peter Wijninga van het Haags Centrum voor Strategische Studies, 'dus kiezen ze een doelwit waar kans op slachtoffers het grootst is. Dat lijkt mislukt.' Hij acht het goed mogelijk dat het hierbij blijft, want Iran realiseert zich zijn zwakte en heeft overigens een strategie van veel langer adem. De beurzen reageren dan ook gematigd negatief.

     Er verschijnen veel analyses en voorspellingen in de media. De internationale coalitie heeft na de gebeurtenissen zich in kampen en bases teruggetrokken of naar andere landen in de buurt (Jordanië, Koeweit). De strijd tegen IS is'gepauzeerd'. Anna van Es meent in De Volkskrant dat Trump geen beter cadeautje aan de jihadisten had kunnen geven. Zondag viel IS bijvoorbeeld al een Iraakse patrouille aan nabij Kirkuk.

     Opmerkelijk: vier uur na de Iraanse raketaanvallen crashte een Oekraïens passagiersvliegtuig nabij Teheran. Alle inzittenden kwamen om. De Boeing 737-800 kwam plotseling in de problemen en hield abrupt op met het verzenden van data. Collateral damage? Per abuis neergeschoten door luchtafweergeschut? Alle betrokkenen, inclusief president Zelensky van Oekraïne, beweren van niet. Toch stelt men gauw een vliegverbod boven Irak en Iran in.

De dag vangt aan met miezer. We zitten weer in de ban van opvolgende oceaandepressies. Ten westen van de Faröer eilanden ontwikkelt zich een zeer zware storm. Het is met 12 graden opnieuw verbazend warm voor de tijd van het jaar. Gemiddeld is het 6 tot 7 graden kouder. Veel planten en bomen zijn in de war. Hazelaars en sleedoorn bloeien en narcissen steken de kop al omhoog.

     Om kwart voor elf is het droog. Ik fiets naar het ziekenhuis om mijn PSA te laten prikken en voor een kennismaking met de huidige voorzitter van de raad van bestuur van Rivas. Aardige man. Op zijn kamer staat nog hetzelfde meubilair als ik twintig jaar geleden had. Dat wijst op spaarzaamheid, een goede instelling. Het is een aangenaam, verkennend gesprek, het uur is zomaar om. Anna gaat 's middags naar een verjaardagsvisite in de buurt met alleen maar dames. Terug naar boven

Sjoerd de Vries, De Deelen, 1990

Donderdag 09-01-2020

Dit werk hierboven is van de Friese kunstenaar Sjoerd de Vries. Het is me erg dierbaar. Ik kocht het in de jaren 90 in het Singer Museum in Laren, waar hij toen een grote expositie had. Het is een evocatie van het moerassige natuurgebied De Deelen bij Heerenveen. Daar werkte hij graag en hij vond er steeds weer rust na periodes van hefetige depressie en drankgebruik. Opmerkelijk was zijn werkwijze: schilderen, kerven en snijden in stukken leer en oud karton, aan elkaar geplakt met beenderlijm. Zoals in het werk hierboven. Het geeft de speciale sombere toets die ik onweerstaanbaar mooi vind. Ik schreef eerder over De Vries hier in 2011. Nu is er reden dat weer te doen want de kunstenaar overleed onlangs op 78-jarige leeftijd. Hij was niet bang om te sterven, schreef Het Friesch Dagblad in een In Memoriam. Hij had geen voorstelling van wat er na de dood komt, zegt de krant. 'Ast dea bist, is der niks. Ik haw teminsten noait heard dat der wat wie.' Of zijn rusteloze geest naar De Deelen terugkeerde is daarom niet vast te stellen.

Dit weekeinde leek de wereld op de rand van oorlog te balanceren, maar even plotseling lukt de de-escalatie tussen Iran en de VS. Beide partijen binden in, in elk geval voor korte termijn. Wat heeft Trump bereikt met de plotselinge liquidatie van Soleimani?

1. De jihadi's van Islamitische Staat krijgen de kans hun beweging weer op te bouwen, ongehinderd door de coalitietroepen die 'on hold' in hun kampementen zitten of naar landen in de buurt verplaatst zijn.

2. Iran gaat versneld uranium verrijken. Het acht zich niet meer gebonden aan het atoomakkoord en kan over één tot anderhalf jaar over een kernwapen beschikken.

3, Na alle protesten van vorige maand is de positie van het ayatollah-bewind in Teheran versterkt.

Daar zijn we mee opgeschoten. Het is een geweldig resultaat van de de man die zich de beste onderhandelaar van de wereld voelt.

Vannacht passeerde een regenfront, vandaag is het grijze en saaie dag. Nog steeds is het bizar warm: 13 graden, 7 graden hoger dan normaal. We sporten en doen boodschappen. Ik lees door in 'Serotonine' van Houellebcq en vind het boek steeds beter.

     Verder zoek ik uit hoeveel handbagage ik volgende maand mee mag nemen bij Alitalia en Aerolineas Argentinas. Dat is 8 kilo met een maximaal formaat van 55 x 35 x 25 cm. Van dat formaat bestel ik bij Boil.com een laptoprugzak, waar mijn 17-inch computer gemakkelijk in past, de CABINMAX handbagage Rugzak ultralicht met 38 liter inhoud en een formaat van 55x35x20 cm, met apart laptopvak. Morgen in huis. Ook weer geregeld. Daarna zoek ik uit hoe je tegnewoordig vloeibare toiletartikelen in je handbagage kunt meenemen. Dat kan in verpakkingen van maximaal 100 ml per stuk, in één doorzichtige, hersluitbare plastic zak van 1 liter. Die doe je bovenin de handbagage en leg je op de band bij de veiligheidscontrôle.

     Vanavond komt buurman Lourens bij ons eten, de schipper van de Niets Zonder Gods Zegen. Die ligt afgemeerd in de Franse Middellandse Zeehaven Sète voor het botenfestival Escale de Sète in april. Buurvrouw Joke bleef aan boord, maar Lourens moest even terug om hier een nieuw rijbewijs te regelen. Terug naar boven

Het arsenaal van Iraanse raketten en hun bereik (Bron: Volkskrant)

Vrijdag 10-01-2020

 Wat ik al dacht: het Oekraïense passagiersvliegtuig blijkt inderdaad door de Iraans luchtafweer te zijn neergeschoten. Het plotseling stilvallen van de datacommunicatie van het toestel wees al in die richting. Een rampzalige vergissing, een herhaling van het MH17-drama. De altijd aanwezige ironie wil dat de raketten van Russische makelij waren. Geen Buk maar in dit geval Tor-raketten. Iran ontkent in alle toonaarden. Vanmiddag meldt een bron in de Oekraïense onderzoekscommissie vanuit Iran (met foto's) op Facebook dat bulldozers bezig zijn om de crashsite plat te walsen, met het doel bewijsmateriaal te laten verdwijnen. Honderden mensen met of zonder uniformen verzamelen stukken materiaal en nemen die weg.

     Een Iraanse commandant van de Revolutionaire Garde zegt vandaag dat de raketaanvallen op Amerikaanse doelen in Irak nog maar het begin waren van een serie wraakacties in het Midden-Oosten. Iran heeft honderden raketten klaar staan om Amerikaanse doelen in de regio aan te vallen. Zie het plaatje hierboven. Maar tot dusver is het dreigement van de commandant niet waargemaakt. Het lijkt erop dat Iran zich nog steeds inhoudt.

     Gisteren schreef ik niet te snappen wat de VS is opgeschoten met de liquidatie van generaal Soleimani. Vandaag vraagt Rob van Wijk zich in Trouw af waarom leiders acties ondernemen, die een voorspelbaar averechts effect hebben. 'Waarom moest Soleimani eigenlijk dood?' Voorlopig lijken de Amerikanen zich hiermee in de voet te hebben geschoten, meent De Wijk. 'Ook nu zal het wel weer een combinatie van zelfoverschatting en ultrakortetermijndenken zijn.'

     Alleen is er ook deze kant: Iran hield zich in bij de vergeldingsactie. Er vielen geen Amerikaanse doden en er werd nauwelijks schade aangericht. Dat zou een mogelijkheid voor diplomatie op kunnen leveren, als Trump dat zou willen zien. Misschien vreest Iran voor de hervatting van het brede volksprotest tegen de toenemende armoede in het land, schrikt Iran terug voor nog meer sancties en is het bereid tot een nieuw kernwapenakkoord? In dat geval loopt de gok van Trump goed af. Het is overigens erg pijnlijk hoever Europa buiten spel is gezet en vernederd is door de Amerikaanse president. Voor de liquidatie van Soleimani was er geen enkel overleg met zijn bondgenoten.

De luchtkwaliteit Gorcum in 2018 verder verslechterd, lees ik in AD Rivierenland. Boven het gemiddelde in Nederland voor stikstofdioxide:18,8 μg/m3 en voor fijnstof: 19,0 μg/m3. Voor fijnstof is het in Gorcum 21,0 μg/m3. Dat is het equivalent van het inhaleren van 10 sigaretten per dag. Uiteraard komt het door de ligging bij twee snelwegen en de uitstoot van de scheepvaart op de Merwede. Daar kan de lokale politiek niks aan doen, maar de gemeente doet al jaren helemáál niks om de bevolking te beschermen. Niet het weren van vervuilende diesels en niet het weren van doorgaand verkeer in de binnenstad. Visieloos bestuur.

Regen in de ochtend. In de top van de grote es bij de Altenawal zitten tientallen zwarte kraaien. Nooit eerder gezien. Later wordt het droog met nu en dan een spoortje zon. De kraaien zijn ongemerkt spoorloos verdwenen. jammer dat mijn PSA-uitslag er nog niet is. Dat wordt op zijn vroegst maandag.

     Ik lees 'Serotonine' van Michel Houellebecq uit (Arbeiderspers, 2019) en ben er erg van onder de indruk. Maar ...de beklemming en de kwelling bij de ervaring van het absurde bestaan is van alle tijden. Het is hier zeker goed verwoord. Terug naar boven

De Bark Europa is weer uit Ushuaia vertrokken.

Zaterdag 11-01-2020

De Bark Europa is weer vertrokken voor de volgende trip naar Antarctica. Hier kun je het schip steeds volgen (zie boven). Op de trip na deze zal ik - als alles goed gaat - meevaren.

Gisteravond vierde schoonzoon Michel zijn verjaardag. Het was een heldere avond; de volle maan was goed te zien. Zowel op de heen- als op de terugweg zagen we de geringe vervaging van het maanoppervlak, een gevolg van de gedeeltelijke verduistering doordat de maan door de bijschaduw van de aarde bewoog. Mooi gezicht. Vandaag is het droog met wolkenvelden en weinig zon. Ik hervat de lectuur van deel 1 van de Wim Kok-biografie.

Iran geeft nu toe dat het Oekraïense burgervliegtuig per abuis door twee TOR-afweerraketten werd neergeschoten. 'Een menselijke fout, excuses.' De Russen zouden er een voorbeeld aan kunnen nemen in het geval van de MH17. Het vliegtuig had volgens het Iraanse leger de vorm van een vijandig toestel, en bevond zich ook op zo'n zelfde hoogte. Dat wijst erop dat het afweersysteem niet automatisch reageerde. De operator kon echter geen contact krijgen met zijn militaire leiders, en hij besloot daarom binnen tien seconden om zelf de keuze te maken om de korteafstandsraket af te vuren. Een operator - ik weet nietof het dezelfde was - had eerder voorgesteld een 'no-fly zône' in te stellen. Dat is gebruikelijk in dergelijke omstandigheden, zker na het MH17-drama. Waarom dat niet gebeurde, is niet bekend gemaakt. Oekraïne neemt er in elk geval geen genoegen mee, Canada eist gerechtigheid voor de nabestaanden. Die valt niet meer te geven.

     Amerikaanse regeringsbronnen zeggen tegen persbureau Reuters dat er nóg een liquidatiepoging op een hooggeplaatste Iraanse militair was, in Jemen. Die mislukte. In De Volkskrant staat een interview met Ingo Piepers, de ex-militair die de stelling aanhangt dat wereldoorlogen volgens een vast patroon ontstaan, als het ware onafhankelijk van menselijke beslissingen. 'De Derde Wereldoorlog kan elk moment beginnen, en ik voorspel het al jaren.' Dat klopt; ik schreef hier in 2016 al over hem en zijn theorie. Ik zou er nog op terugkomen, maar dat gebeurde nooit. Je krijgt een fatalistisch gevoel bij die theorie, die trouwens best wel eens juist kan zijn, zonder dat je er veel aan hebt.

Wonderlijk hoe zacht dit jaar de maand januari verloopt. Afgelopen donderdag mat het KNMI een gemiddelde temperatuur van 11,5 graden Celsius, met uitschieters tot 13 graden Celsius. Dat is heel fors boven het normale maandgemiddelde van 3,1. Dit weekend worden temperaturen rond de 8 graden Celsius verwacht, volgende week krijgen we weer dubbele cijfers. Narcissen bloeien al, koolmezen zingen, egels ontwaken veel te vroeg uit hun winterslaap. Iemand zag al blauwe reigers met jongen en lepelaars die nesten bouwen. Maanden te vroeg. In december stonden al hazelaars en elzen in bloei. Wat het voor effecten heeft op de winteroverleving van planten en dieren moet nog blijken. Terug naar boven

Prognose WXCharts voor de nacht van maandag op dinsdag. Zware storm links bovenin met een kerndruk van 933 hPa.

mZondag 12-01-2020

In het zeegebied tussen IJsland en Ierland cirkelt een zeer zware storm rond. Hij kreeg de naam Brendan. Een 'weerbom'. De kerndruk is extreem laag: 933 hPa in de nacht van maandag op dinsdag. Het is al de tweede in de afgelopen week. De storm zal de Faröer eilanden en de kusten van Noord-Ierland en Schotland treffen met golven van 15 meter hoog en met windsnelheden ver boven 150 km/uur. Winterstormen zijn niet ongewoon in deze tijd van het jaar, maar deze is wel heel krachtig. In de prognose van WXCharts hierboven zie je de storm links in de bovenhoek. Het koufront dat ermee samenhangt brengt zware regen en sneeuw mee. Tegelijk persisteert al langere tijd een rug van hoge druk over Zuidwest-Europa tot ver in Oost-Europa en brengt ondermeer bij ons ongewoon hoge temperaturen.

     Extreem winterweer heerst wel in de Verenigde Staten. Zeker tien mensen kwamen om. Duizenden vluchten werden geannuleerd en meer dan 257.000 mensen in de staten Alabama, Mississippi, Kentucky, Tennessee en Arkansas zitten sinds zaterdag zonder stroom. In de zuidoostelijke staten verloren elf mensen het leven door zware stormen. In Montana en North Dakota wordt het bitterkoud in de komende dagen met temperaturen tot -35 graden! Trump zal wel opnieuw per tweet vragen waaarom klimaatopwarming niet komt helpen. Antwoord: de toenemende vertraging in de straalstroom houdt grote lussen van extreme warmte en extreme kou langer op hun plaats. Oorzaak: sterke opwarming van de arctische gebieden verkleint de temperatuurverschillen met tropische gebieden en haalt de energie uit het systeem. Daardoor vertraagt de straalstroom. Lees hier meer.

Gisteren en vandaag demonstreren talrijke mensen in Teheran en andere Iraanse steden tegen het bewind. Dat is opvallend en zeer dapper. Ze roepen ‘dood aan de leugenaars’ en ‘jullie kennen geen schaamte!’, en vragen om het aftreden van de hoogste leider van het land, ayatollah Ali Khamenei. Foto’s van de door de VS geliquideerde generaal Soleimani worden verscheurd. Bij de Beheshti universiteit van Teheran scanderen studenten massaal  'Our enemy is right here. They lie when they say America is our enemy!' De Amerikaanse president Trump twittert dat hij de bevolking steunt, en hun ‘inspirerende’ protesten volgt. Dat is dezelfde man die nog pas met luchtaanvallen 52 sites wilde verwoesten 'at a very high level & important to Iran & the Iranian culture'.

Zeer treurig word je bij het bericht dat één van 's werelds grootste zoetwatervissoorten ter wereld officieel is uitgestorven, de Chinese lepelsteur in de Yang-tse-kiang. De zeven meter lange vis werd in 2003 voor het laatst gezien. De oorzaak is overbevissing en het aanleggen van dammen in de rivier. Op foto's zie je een prachtig, uniek dier met een lange, aandoenlijke eendenbek. Daarmee kon hij via elektrische signalen kreeftjes en vissen opsporen. Veertig jaar geleden werd de soort op de lijst van bedreigde diersoorten geplaatst, in 2000 stierf de soort uit in Canada, in 2009 werd het dier tot ernstig bedreigd bestempeld, nu is hij volledig uitgestorven. 'Een verwijtbaar en onherstelbaar verlies', zegt onderzoeksleider Qiwei Wei van de Chinese Academie voor Visserijwetenschappen. Terug naar boven

Maandag 13-01-2020

Een bezoek aan een emailadres dat ik nooit gebruik leert dat er in december toch een nieuwjaarskaart kwam van de Japanse kunstenaar Shuzo Azuchi Gulliver (zie hierboven). Hij leeft dus nog en we zijn even oud. Geleidelijk aan lijkt het erom te gaan wie van ons het eerst de pijp uitgaat. Als ik de eerste ben, moet hij op een of andere manier  mijn hypofyse ontvangen. Wie wil weten hoe dat zit, moet even hier klikken.

     De zware storm bij de Faröer eilanden heeft een naam gekregen: Brendan. De kerndruk stijgt overigens al. Vandaag trof hij het westen van Ierland. Tienduizend mensen zitten zonder daar electriciteit. Morgenavond pikken we er ook wat van mee. Hier is het vandaag opnieuw zacht met tien graden en flink veel zon. We sporten en doen boodschappen.

Terug thuis is de uitslag van mijn PSA er: 0,7 µg/l. Tóch weer een stijging. Drie maanden geleden was het 0,5 µg/l. Mijn huisarts raadt een bezoek aan de uroloog aan. Tja, zorgelijk maar het is niet anders. De stijging van mijn PSA is niet groot, maar het toont aan dat tien jaar na mijn behandeling waarschijnlijk ergens in mijn lichaam - hetzij op de oorspronkelijke plek van het orgaantje, hetzij elders - toch weer actief prostaat(kanker)weefsel is. Dat kan mogelijk opgespoord worden en bestreden. Daarvoor bestaan goede mogelijkheden. Terug naar boven

Bron: Chinese Academy of Science

Dinsdag 14-01-2020

Het is vandaag regenachtig en vanavond hebben we kans op storm langs de kust. Het KNMI geeft code geel af in verband met zeer zware windstoten in Zeeland, Zuid-Holland, Noord-Holland, Friesland en de Wadden. Het zijn de restanten van de storm Brendan, die in Ierland en het VK veel schade aanrichtte. 'A weather bomb' Opwarming blijft maar doorgaan. Vandaag is het met 12 graden Celsius ongewoon warm en dat blijft de komende dagen zo.

     De oceanen absorberen 90% van de hitte die die de atmosfeer opdoet vanwege het broeikaseffect. Gelukkig maar, anders zou de opwarming nog veel sneller gaan, maar ze warmen zelf ook op. De hitte in de bovenste 2000 meter in de oceanen op aarde bereikte in 2019 opnieuw een recordhoogte (zie de grafiek hierboven). The Guardian had er gisteren een alarmerend artikel over. Het spreekt van 'irrefutable and accelerating heating of the planet.' Warmer zeewater zet uit en versnelt de zeespiegelstijging en heeft desastreuze gevolgen voor de diversiteit van marien leven. Warmer oceaanwater geeft meer energie aan orkanen.

     Sommige lezers betichten me ervan dat ik van grafieken houdt. Dat is zo. Ze laten vaak goed zien wat er over langere perioden aan de hand is en persoonlijk vind ik hun verklarend vermogen groter dan dat van dramatische foto's. Of dat helpt? Dat hoop ik. Vandaag blijkt dat de gemiddelde CO2-uitstoot van nieuwe auto's die in Europa worden verkocht volgens nieuwe Europese regels nog steeds te hoog is. Autofabrikanten proberen op alle mogelijke manieren eronder uit te komen. Maar nu is er een stok achter de deur. Als er niets verandert, moeten autofabrikanten aan het eind van het jaar miljardenboetes betalen. Nou, dat moet ik zien. Overigens draagt ook de stijgende voorkeur van een deel van de consumenten voor vervuilende, asociale SUV's bij.

     Ontkenners van klimaatopwarming vinden steeds weer redeneringen uit waarvan de wetenschappelijke waarde nihil is. Zo denken ze dat de huidige uitbarsting van de Mount Taal in de Filippijnen door enorme wolken van as- en roetdeeltjes, die in de atmosfeer lijven zweven, een afkoelend effect zal hebben net als de uitbarsting van de Pinatubo in juni 1991. Dat effect zie je inderdaad in de grafieken terug. Gedurende 2 - 3 jaar was de atmosfeer een kwart graad koeler dan ervoor en erna. Lang duurt het dus niet en als de uitstoot van CO2 ondertussen gewoon doorgaat komt de opwarming sterker terug. De omvang van de uitbarsting van Mount Taal is tot dusver beduidend geringer dan die van de Pinatubo. Taal is ook veel kleiner.

Anna heeft vandaag de wekelijkse oppasdag. Ik regel een verwijsbrief en een afspraak op de poli urologie. Het snelst kan ik op Lingepolikliniek in Leerdam terecht: 28 januari bij de opvolgster van mijn eigen uroloog, die inmiddels met pensioen ging. Daarna laat ik me knippen bij de Syrische kapper op de Langendijk. Waait straks in Antarctica mijn haar tenminste niet in mijn gezicht. Terug naar boven

De positie van de bark Europa op 14 januari 2020: South Shetlands eilanden.

Woensdag 15-01-2020

De Bark Europa heeft zijn oversteek van Straat Drake voltooid en kwam gisteren aan op de South Shetland eilanden. De Straat is 400 mijlen breed en het stormt er vaak. Ditmaal niet, het is zomer en de overtocht was zeer rustig. Na een nacht motoren bij windstil weer met later west- tot noordwestenwind Bf 4 - 5. Een dag en een nacht prima zeilweer. Er volgde een wazige en kleurrijke dageraad als gevolg van de rook door de bosbranden in Australië. Dat lees ik op het reisverslag dat de organisatie hier op facebook bijhoudt. Met mooie foto's. Ik vermoed dat het betekent dat men aan boord een verbinding met internet heeft. Dat maakt het misschien voor mij ook mogelijk mijn dagelijkse verslagen tijdens de tocht op de website te blijven plaatsen.

     Ondertussen bereidt mijn groep zich voor. De mensen vormden al weken geleden een app-groep, waar het voornamelijk gaat over welke Musto-laarzen je het beste kan kopen. Of huren. Ik krijg de indruk dat velen van hen temperaturen verwachten van tientallen graden onder nul, terwijl het rond maart gemiddeld -5 tot +5 graden is op het Antarctisch schiereiland. Ik neem dus hoge gummi laarzen mee, maar wel gevoerd. En hoog, tot aan de knie, in verband met uit rubberbootjes stappen bij het aan-land-gaan.

Het is een saaie, grijze dag. We beleven niks. Aanvankelijk is er nog wat zon, maar later wordt het zwaar bewolkt met vanaf half twaalf regenbuien. En nog steeds met idioot hoge temperaturen: 12 graden Celsius, twee keer zo hoog als normaal. De meteorologische winter is op de helft maar winterweer hebben we nog niet gehad. Het seizoen is tot op vandaag liefst drie graden hoger dan gemiddeld. Over alle dagen en nachten sinds 1 december was de temperatuur gemiddeld 6,2 graden, meldt Weeronline. Normaal is het over deze periode 3,5 graden. Winter 2019-2020 staat hiermee op een zevende plaats in de lijst met warmste winters sinds 1901. Terug naar boven

Cruiseschip in de voorhaven naast de pontons van de veerdienst (foto: Marsonna/Buienradar)

Donderdag 16-01-2020

Het beleid om de vesting Gorinchem te promoten is de laatste jaren redelijk succesvol. Dezer dagen overschreed onze stad bovendien de grens van 100 horecazaken. Het toerisme in Nederland zit sowieso in de lift. 'Nederland is een toeristische attractie geworden', schreef de NRC afgelopen zomer. Je merkt het ondermeer aan het toenemend aantal riviercruiseschepen dat afmeert aan de buitenkade van Buiten de Waterpoort, naast de pontons voor de veerboten. Zeer aantrekkelijk punt: de aanlegplaats ligt direct naast de historische binnenstad. We zien de toeristen vaak in drommen met klikkende camera's over het Eind en de sluis lopen en selfies maken met onze Dulce op de achtergrond. Maar de meesten worden in bussen gestopt om naar de molens in Kinderdijk te gaan kijken. Vorig jaar kwamen er al 400 schepen langs en het leverde de gemeente 162.000 euro aan havengeld op. Een aantrekkelijke inkomstenbron! Het wekt geen verbazing dat de gemeente het aantal graag wil uitbreiden. Daarvoor moeten er meer aanlegplaatsen komen op Buiten de Waterpoort. Dus liet men het oog vallen op de twee lange autosteigers langs de Merwede, waar vrachtschippers hun auto'van boord kunnen takelen. Of erop. Of bemanningen aflossen. Een gratis voorziening die door de gemeente wordt onderhouden sinds 2008, in de tijd van burgemeester Piet IJssels, maar de tijden veranderen. Ze moeten bestemd worden voor meer toeristenboten. 'Met de cruisevaart maken we de steigers ook economisch aantrekkelijker omdat het havengeld oplevert', schrijft de gemeente in een verkenning. Mooi Gorinchem is al bezig een bidbook te maken voor de rederijen met een aantrekkelijk programma voor gasten in de vesting, zodat ze niet meer en masse naar Kinderdijk doorreizen maar de binnenstad instromen.

     De BLN-Schuttvaerafdelingeen Werkendam en Alblasserwaard zijn niet blij met de plannen. 'Wij zullen alle zeilen bijzetten om het plan te torpederen. We willen hierbij samen optrekken met Rijkswaterstaat en contacten leggen in de plaatselijke politiek.' Ook fungeren de steigers voor Rijkswaterstaat als calamiteitensteigers. Sommige Gorkummers protesteren ook tegen de hoge cruiseschepen die straks het hele uitzicht vanaf Buiten de Waterpoort op de rivier zullen belemmeren. Anderen vrezen dat onze stad zal ondergaan in een 'Venetie / Kinderdijk / Amsterdam effect'. Tja, botsende belangen, het zal niet meevallen om te kiezen.

     Een lastig punt in de afweging is dat het karakter van de winkelstraten in steden als Gorcum zich toch al snel wijzigt. Het verdienmodel verandert, zegt men tegenwoordig. Je ziet bij ons in de binnenstad de winkelleegstand verder toenemen en dat wordt alleen maar meer, zeker nu bijvoorbeeld de gigant Amazon zijn aanbod in Nederland flink gaat uitbreiden. 'Wie nu al treurt om de lege etalages in de winkelstraten, kan zijn hart vasthouden. Er is een generatie consumenten opgestaan, stellen de analisten, die de middenstand al lang voor de computermuis heeft ingeruild', schrijft De Volkskrant vandaag. Het verzendbedrijf is nummer 1 in Duitsland, Frankrijk, Spanje, Italië en Oostenrijk.

     Dus het toekomstbeeld voor onze binnenstad is méér groepen toeristen, méér horeca, méér uitgaan, méér luidruchtige festivals en minder winkels. Wij als bewoners mogen rekenen op nóg meer openbare dronkenschap, geschreeuw en gelal, vechtpartijen voor de deur en meer gevelpissers. Natuurlijk, de passagiers van cruiseschepen zijn veelal van oudere leeftijd en gedragen zich beter, maar hun komst draagt op zijn manier bij aan de Volendammisering van de vesting als leasure-centre. Is het wat we - bewoners en politici - willen? Of hebben we gewoon niks te willen? Of ben ik gewoon een mopperende oude man? Dat kan ook. Maar niet alleen maar, de theaters, de muziekpodia en de terrassen vind ik ook leuk. Wanneer komen er trouwens weer kamermuziekuitvoeringen in het schuilkerkje op de Langendijk?

We beleven een aangename dag met veel zon. Sport en boodschappen. In de media staat vandaag prominent de tweede plaats voor 2019 als warmste jaar ooit, en als het warmste jaar ooit in Europa en het op twee na warmste jaar in Nederland en verder was het afgelopen decennium het warmste ooit. Allemaal sinds het begin van de metingen rond 1850. Het zat er al maanden aan te komen. Bijzonder is dat 2019 niet eens een El Niño-jaar was. Terug naar boven

Vandaag inventariseren en wegen we mijn uitrusting voor Antarctica.

Vrijdag 17-01-2020

Een dag met veel miezerregen. Pas in de loop van de middag wordt het droog. Het is nog steeds te zacht (10 graden), maar de komende dagen worden kouder. In de stad kopen we nog wat onderkleding en een trui voor de Antarctica-reis. Thuis zetten we alle spullen voor de tocht bij elkaar op de bank en wegen ze (foto hierboven). We komen uit op zo'n 15 kilo inclusief het zware zeilpak (bijna 3 kilo), de gevoerde knielaarzen, de zeillaarzen (samen 2,8 kilo) en mijn wollen vest. Er is dus nog ruimte voor 2 spijkerbroeken, wat overhemden en gewoon ondergoed. Voor de reis adviseert Bark Europa vier lagen kleding: een basislaag, een tweede laag, een isolatielaag en een waterdichte buitenlaag. De laatste laag is het zeilpak. Voor de tweede laag adviseert men enigszins elastisch materiaal dat snel droogt. Dus niet puur katoen. Een ruime maand voor vertrek heb ik vrijwel alles bij elkaar.

     De bark Europa stak ondertussen van de Zuidelijke Shetlandeilanden de Straat van Branfield over naar het ijzige continent. De soevereiniteit over de eilanden wordt geclaimd door de Britten en door Chili en Argentinië.

Verder lezen in de biografie van Wim Kok. Het is 1991, de aanloop naar het Verdrag van Maastricht (1992) onder het Nederlands voorzitterschap, de jammerlijke mislukking in september 1991 ('zwarte maandag'), de zware onderhandelingen over de munteenheid en de politieke unie, de EPU. De laatste kwam er niet en dat maakte de nieuwe euro vanaf de aanvang zwak. Gelukkig werd men het wel eens over een onafhankelijke Europese Centrale Bank (ECB). Kok was meer voor een federaal Europa dan ik me herinner. Op 18 februari 1991 zei hij in een lezing: 'Nederland is voorstander van het federale model, waarin bijvoorbeeld een Europese Commissie nieuwe stijl kan uitgroeien tot een Europese regering. Geen Europa van naties, maar een Europa van eenheid.' Op dat tijdstip was hij zijn tijd ver vooruit en helaas mislukte het dan ook jammerlijk. Leuk is om te lezen over de rol van de toenmalige thesaurier-generaal van Kok, Cees Maas, die kort daarna naar de ING ging. Net als Kok zelf, nog weer later. Cees was op de HBS in Breda een klasgenoot van me.

     In die tijd - 1991 - volgde ik de politiek lang niet zo intensief als nu. Ik had het razend druk met de ziekenhuisorganisatie, de nieuwbouw en ook met de voorbereidingen van de kunstmanifestatie BRAIN/Internal Affairs in de nazomer van 1992. Terug naar boven

Artists' impression van vier uitgerekte G-objecten (dubbelsterren) in banen aan de rand van Sagittarius* (midden), het superzware gat in de kern van onze Melkweg (credit: Jack Ciurlo

Zaterdag 18-01-2020

Steeds weer blijken voorspellingen van Einsteins relativiteitstheorie te kloppen. Dit keer gaat het om zwarte gaten. Die extreme consequentie van zijn theorie had Einstein overigens zelf niet bedacht. Dit keer gaat het om de vervorming die materie ondergaat bij de nadering van de randen van een zwart gat. De zwaartekracht neemt over korte afstanden zo sterk toe dat er een verschil ontstaat tussen voor en achterzijde van objecten die naar het zwarte gat worden toe getrokken. Daardoor wordt de materie daadwerkelijk uitgerekt. Geen enkel materiaal is sterk genoeg om de uitrekking te weerstaan. Men noemt het 'spaghettificatie', de materie lijkt steeds meer op een lange sliert. Maar het werd nog nooit gezien.

     Astronomen van de Universiteit van Californië in Los Angeles (UCLA) publiceerden onlangs in Nature van 16 januari de ontdekking een nieuwe klasse van zes vreemde objecten in de kern van ons Melkwegstelsel, vlakbij het superzware monstergat Sagittarius A* op 26.000 lichtjaren afstand. Ze worden G-objecten genoemd. 'De objecten zien er gasachtig uit, maar gedragen zich als sterren. Ze ogen meestal compact, maar worden uitgerekt wanneer hun omloopbanen hen in de buurt van het zwarte gat voeren. Hun omlooptijden variëren van 100 tot 1000 jaar', schrijft Astronieuws. De banen om het zwarte gat van de objecten zijn heel verschillend, maar brengen ze soms heel dicht bij de waarnemingshorizon van het zwarte gat. De UCLA-astronoom Andrea Ghez denkt dat alle zes de objecten oorspronkelijk dubbelsterren zijn geweest. (Waarom dubbelsterren? Die komen in het heelal heel veel voor door de eigenschappen van het proces van massa-accretie, waarbij gas en stof zich concentreren op knooppunten van samentrekkende en draaiende materie). De sterparen zouden onder invloed van de enorme zwaartekracht van het nabije zwarte gat zijn uitgerekt en met elkaar versmolten. Je ziet op de artists' impression hierboven dat ze gas en materiaal verliezen in de lengte van hun banen. Ik kan mij voorstellen dat het dus om een vorm van spaghettificatie gaat. Opzienbarend!

Vandaag krijgen we een vriendelijke dag, kouder dan de lange reeks warme van de afgelopen week. Ook 's middags is het zonnig. Aan boord vervangen we de natte handdoeken door droge. De boot is van buiten erg vuil. Algengroei. Voorlopig laten we het maar zo. Online vraag ik thuis een nieuw ICP (eigendomsbewijs) van de boot aan.

Klimaatnieuws. Na de de bosbranden kampt Australië nu met hevige overstromingen. Op sommige plaatsen viel in een dag tijd meer regen dan normaal gesproken valt in drie maanden. dat geeft onder andere milieuproblemen, waar de as van de verbrande bossen in rivieren gespoeld wordt. Het met as vervuilde water is schadelijk voor het milieu. Er zouden al honderdduizenden vissen door zijn gestorven.

     Ook positief nieuws. Uit een enquète van het ministerie van economische zaken blijkt dat 72% van de Nederlanders is ervan overtuigd dat het klimaat aan het veranderen is. Een iets kleinere meerderheid (67%) denkt dat de mens het veroorzaakt. En de klimaatontkenners? Een kleine minderheid van slechts 7% (maar wel luidruchtig). Ik denk dat de politiek in ons land nu snel moet doorpakken met drastische vermindering van de CO2-uitstoot. Een vergelijkbare meerderheid van de mensen is voor een algemeen vuurwerkverbod. Actie!

     Opmerkelijk. Tom-Jan Meeus schrijft in de NRC dat we aan de vooravond van een, naar Haagse maatstaven, serieuze omwenteling staan: de opvattingen over grote beleidsthema’s zwenken naar links. 'De behoefte aan correcties op het kapitalisme leeft over de volle breedte, van VVD tot en met SP.' Het geldt voor grote thema's als klimaat en landbouw (stikstof). Mocht dat waar zijn! Hij bepleit zelfs een samengaan van PvdA en Groen Links. Geen nieuwe gedachte. Ze zouden terstond de grootste partij zijn en na verkiezingen het premierschap kunnen opeisen. Terug naar boven

De graftombe van de perzische dichter Hafez in de stad Shiraz (foto: Wikipedia 2004)

Zondag 19-01-2020

Het bundeltje met Perzische Kwatrijnen (Contact, 1964) kocht ik in 1965, mijn eindexamenjaar op de HBS in Breda. Waarschijnlijk bij de toenmalige Boekhandel Tinga in de Catharinastraat, waar ik op zaterdagen werkte. De vertalingen van Baba Tahir en (vooral) Hafez (1325 - 1389) van de dichter Jan Spierdijk dateren al uit 1944 in het begin van de jaren 60. Het is één van de vroegste boeken in wat later uitgroeide tot mijn bibliotheek. Niet dat ik speciaal van deze Perzische dichter hield, op zoek zijnde naar poëzie die me kon inspireren. Hij dichtte bijvoorbeeld:

Wie eenmaal zijn weg vond naar de steeg van de kroeg

Zou wel dwaas zijn als hij naar een ander vroeg.

en dat sprak me wel aan.  'Al op zeer jonge leeftijd kende Hafez de Koran uit zijn hoofd, maar in zijn gedichten spelen wijn en taveernes, liefde en vrouwen een hoofdrol', schreef journaliste Carolien Roelants in 2000 in de NRC. Ook in de huidige Islamitische Republiek Iran is Hafez onverminderd populair. De huidige opperste leider Ali Khamenei zou een groot bewonderaar van de dichter zijn. Dat is merkwaardig, waar de meeste richtingen in de tegenwoordige Islam streng gekant zijn tegen het gebruik van alkohol. Daar vat men bij het lezen van Hafez de kroeg op als 'het hart' en de wijn als 'de liefde van Allah'. Natuurlijk je reinste kwezelarij. Bovendien was Hafez een soefi, een aanhanger van de mystieke traditie in de Islam die veel gematigder is.

Van God heb ik zoveel geleerd

Dat ik me niet langer meer

Beschouw als een Christen,

een Hindoe,een Moslim,

een Boeddhist of een Jood.

en:

In de taveerne trof ik naast menig makker

Een priester, uit een zware wijnroes wakker.

Hij sprak 'Ik ben de dorre tempel moe,

Men leest geen aren op een lege akker.'

Geen enkel religieus fanatisme bij Hafez, die - ik zei het al - ook in het huidige Iran nog altijd gewaardeerd wordt. Zijn graftombe in zijn stad Shiraz is nog steeds de belangrijkste toeristische attractie (zie foto hierboven uit 2004). Grappig is dat Shiraz ook de naam is van een bekend druivenras, maar dat schijnt niet uit het oude Perzië te komen.

     De reden om weer eens aan de dichter Hafez te denken is dat een Nederlandse kunstdetective dezer dagen een eeuwenoude dichtbundel terugvond, die in 2007 gestolen was uit een museum in Duitsland. Het met goud ingelegde boek zou nu een miljoen euro waard zijn en werd gevonden via een Londense handelaar in islamitische manuscripten. Ik stel me voor dat Hafez er in het paradijs een glas wijn op heft.

Het is een mooie zondag met veel zon en wandelaars. Anna gaat op de fiets naar Barbara die ziek is en ik doe wat boodschappen. Vanavond verwachten we leuk bezoek: Wiger & Arina en Wil F. & Marianne. Ik heb bijna deel 1 van de biografie van Wim Kok uit, waar hij tenslotte een Europees federalist is, voorstander van een sociale rechtstaat in Europa en niet van een rauw kapitalisme, en van uitbreiding van de EU met de voormalige Warschaupact-landen maar niet van de oostelijke uitbreiding van de NAVO.

Klimaatnieuws. In de NRC een uitgebreid artikele over de wintersport, 'een jaarlijks genoegen voor 900.000 Nederlanders', die gevaar door opwarming van de Alpen.  'Zonder sneeuw gaan we ten onder.' Ach, de mensen gaat toch wel en hebben nu meer tijd voor de après-ski. Maar ik moet bekennen dat ik nooit van mijn leven naar de wintersport ben geweest en straks kan het niet meer. Er zijn erger dingen. Terug naar boven

Bark Europa ankerde tussen ijsbergen bij Danco Island, twee mijlen vor het Antarctisch schiereiland (foto: Richard Simko, Bark Europa)

Maandag 20-01-2020

De Bark Europa voer in de achterliggende dagen vanaf de Zuidelijke Shetlandeilanden naar Mikkelsen Harbor op Trinity Island, voer verder naar Cierva Cove om orca's en bultrugwalvissen te spotten, en stak daarna de Straat van Branfield over (ca. 100 mijlen breed). Allemaal nieuwe namen voor me. Het schip voer verder onder zeil langs het Antarctisch schiereiland naar het zuiden en ankerde tussen ijsbergen in Ome Harbour op Danco Island, twee kilometer voor de kust van het continent. Af en toe gaan de opvarenden voor korte expedities aan land. 'Warm, sweaty hikes'. Daar werd de prachtige foto hierboven gemaakt. Het was een paar dagen bewolkt met tegenwind, maar nu schijnt de zon en is het ongewoon warm. Er werd zelfs gezwommen. Geen lolletje volgens mij: het water is om en nabij het vriespunt.

De maandagochtend brengt vlammend morgenrood. In het land hangt veel mist maar niet bij ons. Regen krijgen we ook niet. We sporten en doen boodschappen. 's Middags gaan we naar de stad om allebei een nieuwe bril te kopen. Mijn laatste bril verloor ik in 2018 in Falmouth aan de Engelse zuidkust; gelukkig had ik nog een reserve bij me. Ze hebben nergens zo'n knalrode als ik had, maar tenslotte slaag ik met een matrood rond brilletje (foto hier). Over tien dagen is hij klaar. De oude gaat als reserve mee naar Antarctica. Terug naar boven

De Lingehaven vanmorgen in de mist.

Dinsdag 21-01-2020

Bij het openschuiven van de gordijnen blijkt er buiten zware nevel te hangen. Heel de zuidelijke helft van het land zit in de mist. Het KNMI kondigde voor het zuiden code geel af. Het komt door een kern met zeer hoge druk ten zuidwesten van Ierland, die weinig van plaats verandert. Gisteren liep de luchtdruk bij ons bijna op 1050 hPa. De kern trekt relatief warme en zeer vochtige oceaanlucht over ons land. 's Nachts vriest het heel licht, maar winter wil het zeker tot eind van januari niet worden. In Zuid-Limburg was er voor het eerst deze winter matige vorst (-5^o), twee maanden later dan gewoonlijk.

De VN-mensenrechtencommissie deed een uitspraak over klimaatvluchtelingen. Zij hebben in beginsel mogelijk recht op asiel als hun landen onbewoonbaar zijn geworden. Straks Australiërs in de AZC's? En... het is niet verstandig om klimaatvluchtelingen te weigeren, want als ooit bij ons de dijken breken wil niemand ons opvangen.

     Er zijn altijd weer nieuwe redenen tot zorg over het klimaat. Waar is de wereld in godsnaam mee bezig? Na het befaamde Montreal Protocol van 1987 (en de herzieningen tot 2005) tegen chloor/fluorkoolwaterstoffen, die gebruikt werden in koelkasten en airconditioners, de ozonlaag aantasten. Door het inernationaal gesteunde protocol dachten we dat de mensheid in staat is zijn eigen ondergang te voorkomen. Bij de uitstoot van broeikasgassen is er al decennia reden genoeg voor twijfel. Nu blijkt dat het Montreal Protocol óók niet voldoende is, niet zozeer vanwege dat gat in de ozonlaag (dat wordt kleiner), maar omdat tussen de gewraakte stoffen HCF-23 (Fluoroform ofwel Freon-23) zit, een uiterst krachtig broeikasgas - en nota bene een bijproduct van de synthese van teflon. Dat is de stof die we nog kennen van de eveneens zeer schadelijke PFAS-bodemvervuiling.

     Eén ton emissie van HCF-23 is in de atmosfeer even krachtig als 12.000 ton CO2. Vanwege het Montreal Protocol mocht je verwachten dat de HCF-23 concentraties in de aardatmosfeer zouden afnemen. In het blad Nature Communications verscheen deze week een studie van Bristol University onder leding van Kieran Stanley, waaruit blijkt dat de HCF-23 emissies alleen maar verder toenemen, niet in ontwikkelde landen maar in de zogenaamde Derde Wereldlanden en dan speciaal in China en India (hier een artikel in The Guardian). Beide landen zouden nog in 2017 hebben beweerd dat ze de uitstoot van HCF-23 drastisch hadden verminderd. Dat is niet waar, blijkt nu uit de nieuwe studie. Beide landen ondermijnen alle pogingen van de Parijse akkoorden om de opwarming van het klimaat tot draaglijke proporties te beperken.

De mist blijft tot na het middaguur hangen. Eigenlijk blijft het de hele dag nevelig. Om 17.00 uur ziet het er buiten precies zo uit als op de foto van vanmorgen (zie boven).

     We hebben kleine Lina-Mae over de vloer en dat is gezellig. Per email ontvang ik mijn Voyage Ticket voor de Bark Europa, dat ik in Ushuaia moet tonen om de Puerto Commercial binnen te mogen. Mijn hotel is vlakbij de pier. Ook zijn er nieuwe papieren met Final Voyage Information en met contactinformatie voor de achterblijvers. Die zal ik bij Anna achterlaten. Ook blijkt eruit dat het schip geen internet heeft. Ik blijf echter mijn dagelijkse verslagen maken, maar zal ze dus pas na terugkeer op 20 maart op het blog plaatsen. Terug naar boven

De ontwikkeling van de uitstoot van het sterke broeikasgas HFC-23 door ontwikkelingslanden, China en India (bron: Nature Communications)

Woensdag 22-01-2020

Gisteren schreef ik over de verontrustende stijging van het gas HFC-23 in de atmosfeer. Het is een krachtig broeikasgas, 11.700 keer sterker dan CO2, dat vrijkomt bij de productie van het koelmiddel HFC-22 (chloordifluormethaan) en bij de productie van Teflon. Het gas blijft 260 - 270 jaar lang in de atmosfeer actief. De productie van het koelmiddel HFC-22 is krachtens het Montreal Protocol van 1987 wereldwijd verboden omdat het de ozonlaag aantast. Voor de goede orde: de ozonlaag in de atmosfeer beschermt al het leven op onze planeet tegen dodelijke straling van de zon. Het bijproduct HFC-23 heeft geen invloed op de ozonlaag. Ik citeerde gisteren een recent onderzoek in Nature Communications, dat verscheen onder de titel 'Increase in global emissions of HFC-23 despite near-total expected reductions'. Die titel zegt exact waar het over gaat. Vanmorgen verdiep ik me wat verder in de materie.

     China en India, sterk groeiende economieën waar een groot deel van de wereldbevolking woont, produceren behalve Teflon nog steeds het koelmiddel HFC-22 voor koelkasten en airconditioners. Daarbij - en bij het maken van Teflon - komt dus het sterke broeikasgas HFC-23 vrij, dat kan worden opgevangen en vernietigd met twee technieken: electrisch uitgloeien met een plasmaboog of verbranding op hoge temperatuur. De regeringen van beide landen beloofden om ingaande 2015 op die manier de emissies met 85 - 90% terug te brengen in het kader van het United Nations Framework Convention on Climate Changeʼs Clean Development Mechanism (CDM).

     Het onderzoek van de Bristol University, gepubliceerd in Nature Communications, laat zien dat daar helemaal niets van terecht kwam. De grafiek hierboven komt uit het artikel en toont hoe de emissies over de jaren verliepen. Je ziet hoe de uitstoot van beide landen na 2013 sterk terugliep om opeens weer enorm te stijgen - vooral in China (oranje lijn) - vanaf 2015 tot ver boven het eerdere niveau. Je ziet ook dat beide landen samen verantwoordelijk zijn voor vrijwel de totale uitstoot van HFC-23 van alle ontwikkelingslanden in de wereld. In het artikel staat ook een andere grafiek, die toont dat de HFC-23 uitstoot in de ontwikkelde wereld vanaf 1999 heel geleidelijk afneemt. Toch is dat nog 20% steeds van de totale emissies op wereldschaal. De resterende 80% komt dus geheel voor rekening van China en India.

     Dat is zeer verontrustend. De auteurs becijferen dat er tussen 2015 en 2017 op die manier al 309 x 10⁶ ton aan extra equivalenten CO2 werden uitgestoten. Dat lijkt niet zoveel; de totale uitstoot van CO2 wereldwijd bedroeg in 2018: 41,5 x 10⁹ ton. Toch is het evenveel als bijvoorbeeld de totale CO2-emissie van een land als Spanje (in 2017). De HFC-23 blijft bovendien - zoals gezegd - enige honderden jaren in de atmosfeer hangen en draagt bij aan de opwarming van het klimaat. Ik vermoed dat deze factor niet eens in de gangbare klimaatmodellen zit. Wie doet er wat aan? Geen idee.

tegen de verwachting in hebben we vandaag een saaie, sombere dag met vage miezer en lichte nevel. Geen lol aan. Ik loop toch even de stad in om bij de apotheek een geneesmiddelenpaspoort te halen, voor de reizen naar en van Ushuaia. Daarmee kun je bij de douane bijvoorbeeld aantonen dat het gaat om medicijnen en niet om drugs. Dat paspoort is een gratis service van de apotheek. Terug naar boven

Bark Europa in kalm weer voor anker bij de Berthelot eilanden. Rechts de dinghy waarmee ze aan land gaan (foto: Bark Europa)

Donderdag 23-01-2020

Ongewoon warm, kalm en zonnig, dat was het weer al de dagen dat de Bark Europa langzaam naar het zuiden voer langs het Antarctisch schiereiland, door het Lemaire Channel met indrukwekkende, kilometerhoge bergen, gletschers en ijzige rotshellingen ter weerszijden. Ze ankerden bij de Wordie Hut op Winter Island een van de Argentine Islands, waar een historisch Brits onderzoekstation is. Zoals je kon verwachten hadden ze daar een goede bar. Daarna ging het verder zuidelijk naar de Berthelot eilanden (nooit van gehoord), waar de foto hierboven gemaakt werd. Daar zagen ze veel Adélie pinguïns. Het water was als een spiegel, waarin het schip en de ijsbergen rondom zich spiegelden. Nu varen ze langzaam langs de kust naar het noorden. Ik popel. Nog vier weken.

De reuzenster Betelgeuze, onderdeel van het sterrenbeeld van de machtige jager Orion, dooft steeds verder uit. In november werd het verschijnsel voor het eerst opgemerkt. Nu is de ster al een factor 2,5 zwakker. Zal hij onder zijn gewicht ineenstorten en spectaculair exploderen als supernova? Men volgt het met grote belangstelling. En zie: onlangs ontdekte het LIGO-observatorium een zwaartekrachtgolf, die uit de richting van Betelgeuze kwam. Het is niet ondenkbaar dat een zware supernova-explosie de structuur van de ruimtetijd zo doet trillen dat er een zwaartekrachtgolf door ontstaat, maar Betelgeuze is er nog. De gemeten zwaartekrachtgolf kan ook van iets anders in de buurt komen of van ver achter de ster, botsende neutronensterren of zwarte gaten bijvoorbeeld, maar de karakteristiek van de golf is ongewoon. Men blijft kijken.

Opnieuw nevel in de ochtend, het begin van een overwegend grijze dag. Omdat het windstil is en niet erg koud, besluiten we om het dek van de boot te gaan schoonmaken. Dus zijn we uren bezig de groene alg en prut van bladeren van het teak, de romp en de kuip te bezemen en te spuiten (foto hier). Het valt niet mee, ongelooflijk hoe vuil die boot is! Misschien door de zachte winter? Als het klaar is zijn we zeer tevreden. Onderwijl gebeurt er van alles. Er zitten vissers naast ons, die flinke baarzen ophalen (en weer terug gooien), het futenpaartje komt nieuwsgierig kijken en de buurman van de narrow boat glijdt uit op de steiger (net als ik voor de kerst), maar anders dan ik valt hij in het water en gaat kopje onder. De vissers hijsen hem eruit. De winter is pas halfweg, nou ja, welke winter? Terug naar boven

Zo zou de supernova-explosie van de reuzenster Betelgeuze eruit zien (bron: Hubble Space Telescope)

Vrijdag 24-01-2020

Gisteren had ik over de kans op een supernova-explosie van de reuzenster Betelgeuze, rechtsboven in het sterrenbeeld van de machtige jager Orion. Op de website van de Hubble ruimtetelescoop vond ik een animatie, die laat zien hoe de explosie wekenlang onze nachthemel zou domineren (zie hierboven). Maar het kan ook nog vele tienduizenden jaren duren.

Weer een muisgrijze dag. In de ochtend miezert het als we naar Oost rijden voor boodschappen en sport. Als we terugkomen is het droog maar nog steeds zwaar bewolkt. 'De winter gaat als een nachtkaars uit', zegt meteoroloog Raymond Klaassen van Weerplaza op Nu.nl. Echte kou verwacht hij ook niet in februari, sneeuw is nog wel mogelijk. 'Voorlopig zijn we niet verlost van de westelijke luchtstroming. Storingen vanaf de oceaan blijven onze kant opkomen en dat is niet wat je nodig hebt voor een langdurige koude winterperiode, daarvoor moet de wind uit het oosten komen, liefst in combinatie met een hogedrukgebied.' Alweer ongelijk, daar gaat de voorspelling van Piet Paulusma voor deze winter (lees hier). Maar kom, het weer kan nog steeds alle kanten op, niets is veranderlijker.

     Ik lees een goed boek over Iran: 'Revolutionary Iran. A History of the Islamice Republic' van de Britse historicus Michael Asworthy (updated version 2019, Penguin). Opmerkelijk is de enorme rol die de Shia en de priesterkaste (de oelema) al eeuwenlang hadden in het land. Soms steunden de ayatollah's  constitionele vernieuwingen, andere keren weer niet. Heden ten dage dus niet.

In de VS is de impeachmentprocedure van president Trump begonnen. Ik verwacht er niets van, de Republikeinen zullen het partijfront wel gesloten houden, al overschreed Trump grootscheeps de wet. Niettemiin hebben ze gelijk met hun aanpak; het zou onjuist zijn geweest om zijn machtsmisbruik te negeren. Trump lijkt toch enigszins in paniek, want zijn team waarschuwt vandaag de Republikeinse senatoren stevig (aldus CBS News): 'Vote against the president, and your head will be on a pike.' Terug naar boven

Nummer 21 van de Gorcumse Poëzieroute bij de coupure van Buiten de waterpoort. De glasplaat is stuk geslagen.

Zaterdag 25-01-2020

Kunst in de openbare ruimte, het levert altijd problemen op. Zo constateerden we onlangs dat een gedicht van de Gorcumse Poëzieroute vernield was: nummer 21, het paneel van dik glas dat in de bestrating bij de coupure in de stadswal van Buiten de Waterpoort is verwerkt. Hoewel het glas erg sterk was, is mogelijk iemand er toch in geslaagd het stuk te slaan of te stampen (foto hierboven). Vandalisme? Waarom? De weerloosheid van al dat schoon is. Het gaat om een tekstfragment uit de roman 'De Waterman' (1933) van Arthur van Schendel (wie leest hem nog?), die zich afspeelt in Gorcum in de tijd van de watersnoden (1e helft 19e eeuw) en luidt:

De grijze mannen die buiten de Waterpoort
in Gorcum op de bank zaten,
keken hem zwijgend na
wanneer hij daar voorbij ging.
 
Die bank is er nog, tussen de glasplaat en de coupure en oude mannen zitten er nog altijd vaak.
Ik nooit overigens. Binnenkort laten we de glasplaat weghalen. Hopelijk vinden we het geld om
een nieuwe aan te brengen. Donaties zijn welkom via het rekeningnummer 1692.64.211 t.n.v 
Poëzieroute Gorinchem. Giften zijn fiscaal aftrekbaar omdat we een ANBI-status hebben.
 
Het is weer een saaie, grijze dag. Kil ook. De eerste maand van het jaar is bijna om. Januari is
ten opzichte van de klimaatperiode 1951-1980 1,6 graden opgewarmd, meldt Weeronline, en
met een halve graad ten opzichte van 1981 - 2010. In het 'nieuwe normaal', dus over de
30-jaarperiode 1991 - 2020 is de gemiddelde maandtemperatuur 3,6 graden, in het 'oude normaal
(1981 - 2010) was het 3,1. De weersite past overigens voortaan jaarlijks de normaaltijd aan,
daarmee 'sluit wat onze meteorologen als normaal weer beschrijven beter aan bij wat mensen
als gewoon weer ervaren'. Hm, eigenlijk een raar motief, het weer is al decennia steeds minder
normaal, maar misschien willen ze dat bij Weeronline liever niet zo vaak hoeven zeggen.
Terug naar boven

Zondag 26-01-2020

Het aantal mensen dat een door laboratoria bevestigde infectie heeft met het nieuwe Wuhan-coronavirus heeft, verdubbelde elke twee dagen de afgelopen week. Dat is erg snel. De fysicus Robert Rohde maakte er een grafisch overzicht van op zijn Twitter-account (zie hierboven). Het aantal doden is sinds gisteren met 15 gestegen tot 56. De mate van besmettelijkheid van het virus is cruciaal. Die wordt uitgedrukt in RO of R₀ (Basic Reproduction Number) is het gemiddeld aantal secundaire besmettingen die veroorzaakt worden door een primair geval in een bevolking zonder immuniteit en in afwezigheid van profylactische maatregelen. Simpel gezegd: het aantal personen dat door één zieke besmet raakt. Een dimensieloos getal, dat niet eenvoudig te interpreteren is. Als de RO kleiner dan 1 is, zal de infectie uitdoven, als RO > 1 zal het uitgroeien tot een epidemie. Hoe hoger de RO, hoe moeilijker de infectieziekte onder de bevolking onder contrôle te brengen is. Op de Wikipedia-link vind je de RO voor een aantal infectieziekten:

De World Health Organsation (WHO) schat de RO voor het Wuhan-coronavirus momenteel op 1,5 - 2,5, dus als bij het Ebola-virus en minder dan bij SARS, ook een coronavirus dat in dichtbevolkte steden op het Chinese vasteland ontstond. Er was overigens één studie die een RO van 3,8 vaststelde. Bij Reddit becijfert iemand dat er in het huidige tempo aan het eind van de eerste week van februari 200.000 zieken zullen zijn. Bij een sterftepercentage van 3% levert dat dan 6000 doden op. Ondertussen is het virus al aangetroffen in de Verenigde Staten, Thailand, Zuid-Korea, Japan, Australië, Frankrijk en Canada.

     Het huidige virus treft vooral oudere en verzwakte mensen, maar het virus schijnt snel te muteren. Meestal wordt het daar besmettelijker van, maar tegelijk minder dodelijk. Vandaag komt het bericht van de Chinese overheid dat het Wuhan-virus (in tegenstelling tot SARS) al besmettelijk is tijdens de incubatietijd, de periode waarin iemand al wel besmet is, maar nog geen ziekteverschijnselen heeft. Dat is gevaarlijk! Men weet niet wie er geïsoleerd moeten worden. Een virus streeft altijd naar evolutionair-biologisch succes, dat wil zeggen maximale verspreiding onder de bevolking en minimale schade bij de gastheer, want als die overlijdt sterft het virus immers mee. Een vaccin is reeds in ontwikkeling genomen, maar dat duurt wel even, het moet voor toepassing op mensen eerst uitgebreid getest worden.

     Zeer waarschijnlijk zal de komende dagen het aantal gevallen buiten China verder  toenemen. Dat zou erop duiden dat de opsporing effectief is. De diagnose gaat via een speekseltest. Snelle isolatie is essentieel.

     Onbevestigde berichten zeggen dat de oorsprong van het Wuhan-virus bij een slang op een vlooienmarkt was. China verbood inmiddels per direct de handel en consumptie van dieren als slangen, pauwen, krokodillen en dassen. Complottheorieën woekeren ook: ik las al dat het virus was ontsnapt uit een P4-laboratorium in Wuhan, dat biologische wapens fabriceert. In dit artikel weerlegt De Volkskrant een aantal van die fabels.

Vandaag wat meer zon. Veel wandelaars over de sluis. Kinderen spelen weer op de geometrische beelden van Winiarski. Het lijkt haast lente. De Bark Europa is bezig aan de oversteek van Drake Strait naar het noorden.  Verder niets te melden. Terug naar boven

Maandag 27-01-2020

Er is wereldwijde opschudding over het nieuwe Wuhan-coronavirus. Ik herinner me hetzelfde van de uitbraken van SARS (2002/2003) en van MERS (2012/2013), ook allebei corona-virussen in de luchtwegen. De eerste ontstond waarschijnlijk bij civetkatten, een lekkernij in de Chinese provincie Guangdong, de tweede ontstond voor het eerst  bij kamelen in Saoedie-Arabië en werd ook wel 'kamelengriep' genoemd. Het reproductiegetal RO, dus de mate van besmettelijkheid (zie gisteren) bedroeg bij SARS 2 - 5 en 1,5 - 2,5 bij MERS. Bij de laatste virusziekte vond men overigens in Zuid-Korea bij een uitbraak in 2015 een RO van liefst > 8. De besmettelijkheid van MERS kan dus mogelijk zijn toegenomen. De RO van het Wuhan-virus is bepaald op ca. 1,4 - 2,5.

     SARS lijkt in ongeveer 5 - 15% van de gevallen (meer dan 8000) een dodelijke afloop te hebben, bij MERS stierf zelfs een derde van de gediagnosticeerde gevallen (bijna 1900, volgens anderen 2500 over 7 jaar). Een vergelijking: bij influenza (griep) is de RO 2 - 3 en het aantal jaarlijkse sterfgevallen tussen 100 - 2000 op 80.000 gevallen. SARS en MERS lijken zelf ook uitgestorven. Het Wuhan-virus heet overigens officieel nu 2019-nCoV en valt in de categorie van de SARS-gerelateerde coronavirusen.

In de huidige fase verdubbelt het aantal gevallen en doden van het Wuhan-coronavirus ongeveer elke twee dagen. Zie de grafiek hierboven van vanochtend, net als die van gisteren gemaakt door de fysicus Robert Rohde. Het aantal gevallen staat op circa 2750 en het aantal doden op 81. In één maand haalde het Wuhan-virus dus MERS al in, maar blijkt veel minder dodelijk. In termen van een virus heeft het een veel groter succes. Het meest succesvolle virus schaadt zijn gastheer immers niet. Verschillende landen evacueren hun landgenoten uit Wuhan, ook de Gorcumse scheepswerf Damen Sipyards haalde zijn mensen terug. De Nederlandse regering nog niet.

     De beurzen reageren na het weekeinde heftig. De AEX staat diep in het rood, weer beneden 600 punten. Producenten van luxegoederen voor de Chinese markt worden flink getroffen, evenals de reisbranche. Jammer voor mijn aandelen Airfrance-KLM. Ook de olieprijzen zakken fors.

Vannacht veel regen, vandaag een grijze dag. En zacht. Sport en boodschappen. Aan de overkant zijn werklui al dagen bezig op het Nonnenveld een nieuwe riolering aan te leggen. Vanmorgen zuigt een tankwagen alle straatputten leeg. Vroeger kon je nog altijd putjesschepper worden als je nergens voor deugde. Dat beroep bestaat niet meer, denk ik. Terug naar boven

Aantal besmettingen met het Wuhanvirus in China vanmorgen.

Dinsdag 28-01-2020

Ik kocht vorige week een nieuwe bundel van de Zuidafrikaanse dichteres Antjie Krog (in vertaling) 'Broze Aarde, Een mis voor het universum' (Podium, 20920). Mooi dat de vertaling meteen met het origineel op de bladzijde ernaast verschijnt ('O Brose Aarde. 'n Misorde vir die Nuwe Verbond'). De bundel is tweetalig en daar houd ik altijd van. Bovendien is het in origineel Zuidafrikaans. Inderdaad is de bundel een mis, een boze mis voor een broze aarde, opgedragen aan een planeet die we met zijn allen verkrachten, een bezwering om het anders te doen en de wereld te redden. Uit het Dies Irae, 'want dit is de dag der wrake':

en zo verstikken we de stranden, vergiftigen de rivieren

schijten in zee, draineren het grondwater

vermoorden elkaar om de hand te leggen op de gasbellen

en de oliebronnen onder de aardkorst leeg te zuigen

we graaien en graaien en graaien en graaien en graaien en graaien en graaien

graaien en graaien en graaien en graaien en graaien en graaien en graaien

Uitbuiting, vergiftiging, ongelijkheid en opwarming leiden tot nieuwe migratiestromen, ook in haar eigen continent Afrika,

vanuit de uithoeken van de aarde

komen de armen op ons af

ze schreeuwen en ballen hun vuisten op de berghellingen

ze drommen samen in de leegte

want wij zijn 'niet in staat een deugdzaam leven te leiden in relatie tot hen'. Want elke keer dat je niet geeft ben je minder mens. Aan het slot van de boze mis zegent de priester in het Lux Aeterna de mensen. 'Ga heen in vrede...' En zondig niet meer. Tja, dat geeft me een dubbel gevoel, die vrede voel ik eerlijk gezegd niet en ik vind de poëzie van Krog dit keer ook niet erg goed. Nogal gekunsteld, ze schreef veel betere gedichten.

Vandaag is een ontstuimige dag met felle regenbuien, hagel en harde wind uit het zuidwesten. 's Middags is er ruimte voor korte perioden met felle zon.

     Het aantal besmettingen met het Wuhanvirus in China toont opnieuw exponentiële groei: vanmorgen ruim meer dan 4500 besmettingen en 106 doden. Na drie besmette gevallen in Frankrijk is er nu ook een in Duitsland. Exponentiële groei is - anders dan lineaire groei - groei met hetzelfde percentage, evenredig aan de eigen omvang. Dus dat gaat steeds sneller, de curve wordt voortdurend steiler (zie de grafiek hierboven). Toch blijven er nog veel vragen over de herkomst, de letaliteit en de besmettelijkheid van het virus en de werkelijke omvang van de epidemie. Ook ons land bereidt zich voor op een uitbraak, nu de epidemie sneller uitbreidt dan SARS en morgen al de omvang van die virusuitbraak in 2012/2013 zal hebben. In ons land werden tot dusver drie China-reizigers getest op het coronavirus. De uitslagen waren negatief. Bij de Chinees eten mag nog steeds wel.

Vanmorgen rijen we naar de Lingepolikliniek in Leerdam, voor mijn afspraak met de nieuw urologe. Een aardige jongedame die een kundige indruk maakt en goed en bondig uitlegt. Ze vindt mijn PSA van 0,7 mmol/l eigenlijk nog aan de lage kant voor een recidief-tumor en legt de opties duidelijk uit. De meest waarschijnlijke oorzaak is de groei van prostaatweefsel, dat resteerde na de radiotherapie van 10 jaar geleden. 'Een prostaat groeit altijd.' Dan is er niks aan de hand. Minder waarschijnlijk zijn een lokaal recidief van de tumor of - nog minder waarschijnlijk - een of meer uitzaaiingen. Dat kunnen we checken met een PET/CT-scan. Dat is  een nucleair onderzoek dat prostaatkankercellen in het hele lichaam in beeld kan brengen. Het gebeurt met een licht-radioactieve stof, die weer snel uit je lichaam verdwijnt.

     Ik ben helemaal gelukkig als ik al volgende week 4 februari in het Albert Schweitzerziekenhuis in Dordrecht terecht kan, en een week later bij de urologe voor de uitslag. Dat is mooi vóór Antarctica! Super. Terug naar boven

Woensdag 29-01-2020

Vanmorgen was de laatste stand van het aantal besmettingen met het Wuhan-virus in China bijna 6000 besmettingen en 132 doden. De geactualiseerde grafiek hierboven laat een hele lichte knik zien. Het lijkt daardoor alsof de aanwas van de epidemie afneemt. Is de fase van exponentiële groei over? Het is nog te vroeg voor die conclusie. Rond het middaguur bij ons is de stand alweer 6055. Bovendien zijn er gerede twijfels over hoe adequaat China met zijn cijfers over de uitbraak is. Dat hoeft niet persé moedwillig te zijn, er is waarschijnlijk een forse achterstand in de diagnostiek, de verzameling en de verwerking van data. Er schijnt sprake te zijn van een soort stuwmeer van mensen die nog getest moeten worden. Dergelijke vertragingen zijn niet ongewoon bij de uitbraak van een epidemie.

Vannacht weer een regenfront, tot in de ochtend. We rijden naar de legerdump van Hamstra en kopen een lichtgewicht waterdichte broek die je over je spijkerbroek kunt trekken. Hij past in een klein licht pakje. Het is handig voor het ontschepen en maken van tochten aan de wal op Antarctica, als het niet zo koud is en misschien wel dooit.

     Op onze eigen boot leggen we de aansluiting van de walstroom om. Er zijn nieuwe elektrasokkels op de steigers geplaatst. Het afrekenen van liggeld en elektra gaat nu dagelijks automatisch via Aan-uitnet. Handig. Voor het dichtknopen van mijn plunjezak huis snijd ik thuis op het aanrecht met mijn elektrische touwsnijder een touwtje op maat en schroei de uiteinden dicht tegen rafelen (foto hier).

     Er volgen wat zonniger perioden en later in de middag trekt de hemel weer dicht. Weinig kans om vanavond de mooie conjunctie van de maansikkel en de planeet Venus te zien.

De Palestijnen reageren furieus op het eenzijdige 'vredesplan' van Trump. Weer een hopeloos verhaal. De schoonzoon van de Grote Dealmaker heeft er jaren over gedaan om dit rare vredesdictaat in elkaar te zetten. Zo komt hun hoofdstad niet in Oost-Jeruzalem - dat gaat vrijwel in zijn geheel naar Israël - maar in drie onooglijke buitenwijkjes ver buiten de scheidingsmuur. Bovendien mag Israël alle nederzettingen en de strategische Jordaan-vallei annexeren. Er is geen sprake meer van terugkeer naar de grenzen van 1967, dus van voor de preventieve Zesdaagse Oorlog die Israël begon. "Groot-Israël' is op die manier een forse stap dichterbij. Jared Kushner spreekt zelf van ‘een zeer sterk openingsbod’. Terug naar boven

Donderdag 30-01-2020

Gisteren publiceerde men prachtige opnames van het zonneoppervlak, gemaakt door de Inouye Zonnetelescoop op het Hawaiiaanse eiland Maui. Daar staat de telescoop, die onlangs werd voltooid en die een middelllijn van 4 meter heeft, op de top van de drie kilometer hoge schildvulkaan Haleakala. Op die hoogte is er minder last van verstoring door de atmosfeer. De eerste beelden zijn fenomenaal, vooral de bewegende beelden van razend hete, opwellende bellen plasma ter grootte van een land als Frankrijk of zelfs de VS, die aan de oppervlakte hun hitte afstoten, afkoelen en weer in de diepte zakken (zie de video hierboven). De telescoop brengt ook de magnetische velden en stormen in de corona van de zon in beeld.

     Met de observaties probeert men beter te gaan begrijpen wat er gebeurt en hoe het ernstige gevolgen kan hebben voor het leven op aarde. Zeer hevige stormen kunnen bij ons massale stroomuitval veroorzaken, het luchtvaartverkeer verstoren en GPS- en telecommunicatiesystemen doen uitvallen. In de achterliggende 150 jaar waren er 42 ernstige en 6 gevaarlijke zonnestormen. In die 150 jaar is de menselijke beschaving steeds meer afhankelijk van de communicatiesystemen geworden. Daarom is het van het grootste belang om de zwaarste stormen adequaat te leren voorspellen. De systemen ervoor afschermen kunnen we volgens mij niet.

Gisteravond keken we naar een mooie aflevering van het programma Andere Tijden over de zangeres Rita Hovink. Niet dat ik destijds zo'n bewonderaar van haar was, maar het nummer 'Laat me alleen' (van een paar jaar voor haar vroege dood) heb ik ook op feesten in die tijd wel eens uit volle borst meegezongen. De zangeres, die op 35-jarige leeftijd stierf aan de gevolgen van borstkanker, bleek een groot talent voor het zingen van jazz te hebben. Weinigen wisten dat. Het leidde vorig jaar tot een heruitgave van haar weinig succesvolle jazz-LP 'Love me or leave me' (uit 1970, hier stukje op YouTube). Ze had een fraaie, genuanceerde stem met een mooi, donker timbre en een kundige timing. Ze was er geknipt voor en zong dit het liefst, maar haar publiek eiste dat ze steeds weer de smartlappen op haar repertoire zong. Dat heet tragiek. Wat de documentaire ook zo indringend maakte was dat je aan alles kon zien dat ze voortdurend leek te lijden aan een enorme, verloren liefde. Waarschijnlijk was dat zo. Maar voor wie? Niet voor discjockey Chiel Montagne, die ook in de uitzending was. Het leek eerder omgekeerd: Montagne was vast razend verliefd op haar, kreeg haar nooit maar schreef wel mooie liedjes voor haar. Echter geen jazz.

     Vanochtend vroeg wat regen, daarna droog tot een uur of vier. dan valt er weer regen. Het is opnieuw verbazend zacht. Dit weekeinde kunnen we temperaturen verwachten tot boven de 12 graden. met veel regen. De weerprognoses geven echter aan dat we begin februari een beetje winter kunnen krijgen. een paar dagen, tenminste. We lopen de stad in en kopen twee knalgele bagagelabels voor mijn plunjezak en rugzak.

Het aantal geregistreerde infecties met het nieuwe coronavirus in China lag vanmorgen op 7711 en het aantal doden op 170. Buiten China vielen nog geen doden. Het is niet duidelijk of er al sprake is groeivertraging. Waarschijnlijk zet de groei zich verder door en zal dan zeker leiden tot forse effecten op de wereldeconomie en de internationale handel. China raakt steeds meer in een isolement: de meeste luchtvaartmaatschappijen stopten of beperkten hun aantallen vluchten. In steeds meer landen moeten mensen die terugkomen uit China verplicht twee weken in quarantaine. Het cabinepersoneel van Air France eist zelfs dat de luchtvaartmaatschappij stopt met vliegen naar China. De stewards en stewardessen zijn bang dat ze op die vluchten door passagiers besmet zullen worden met het coronavirus. Terug naar boven

(Chris Riddell n The Guardian)

Vrijdag 31-01-2020

Een treurige dag: vandaag om 23.00 uur verlaten de Britten de Europese Unie. Wat een dwaasheid! Gisteravond zag ik met afschuw hoe de Brexiteers in het Europese parlement het vierden met doedelzakmuziek en Britse vlaggetjes, onder leiding van de brallende clown Farage. De ellende van de ontvlechting is nog lang niet voorbij. Al verandert er nog 11 maanden niets, je kunt erop rekenen dat de complexe onderhandelingen over een nieuw handelsakkoord op vele manieren spaak zullen lopen. Dan komt er over een jaar alsnog een harde Brexit. De EU waarschuwt vandaag de Britten al om zich vooralsnog te houden aan de standaarden van de EU-markt. 'Anders krijgen ze minder toegang tot de interne markt', zei Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad. Mogelijk zullen Britse ondernemers nu al concurrentievoordelen proberen te halen door die standaarden niet meer te volgen.

Vanmorgen staat het aantal infecties met het Wuhan-coronavirus in China bijna op 10.000 (9692). Er is geen dip zichtbaar in de groei van de uitbraak. De verspreiding van het virus overtreft nu die van SARS en MERS, maar het is minder dodelijk:

Wuhan-coronavirus (Dec 2019-nu) ~10.000 gevallen, 213 doden

SARS                        (Nov 2002-Juli 2003) 8096 gevallen, 774 doden

MERS                        (Apr 2012-Nov 2019) 2494 gevallen, 858 doden

Gisteren riep de WHO de epidemie uit tot internationale noodsituatie. Dat maakt meer middelen vrij om de uitbraak in te dammen, en om landsgrenzen en vliegvelden beter te controleren. Angst voor besmetting doet racisme groeien. Overal in de wereld worden Chinees uitziende mensen meer gediscrimineerd. Mensen willen in trein, tram of bus niet naast Aziaten zitten. De Noord-Franse krant Courrier Picard kopte zondag op de voorpagina: 'Alert jaune', oftewel: 'Het gele gevaar', met een foto van een Aziatische vrouw die een mondkapje droeg.

     Vanmiddag blijkt dat van de bijna 10.000 besmettingen in China er 1527 in kritieke toestand verkeren. Dat is bij benadering 15%. De wereldwijde vraag naar olie daalt door de uitbraak van het nieuwe coronavirus fors. Dat komt doordat veel luchtvaartmaatschappijen hun vluchten van en naar China hebben geschrapt.

Klimaatnieuws. De Volkskrant: 'Er is een grote volksverhuizing gaande in de Nederlandse natuur'. Door de zachte winter beginnen de vogels, vlinders en planten veel eerder aan het voorjaar dan normaal. Als het klimaat zich op deze manier blijft ontwikkelen, zijn de gevolgen voor de natuur ingrijpend.

     Australië is nog niet van de ellende af. De zomer duurt nog voort en weer wordt de noodtoestand uitgeroepen, nu bij Canberra. Opnieuw stijgen de temperaturen en wakkert harde wind nieuwe bosbranden aan, die buitenwijken van de stad bedreigen. maar de klimaatontkenners zwijgen niet. Van de week schreef Andrew Bolt, columnist in de Australische krant The Herald Sun, een hoofdartikel onder kop 'Warming is good for us'. Hoe kun je zo bewust de waarheid zo verkrachten?

     Dat geldt ook voor het Nederlandse ontkennerscollectief CLINTEL, verenigd in de stichting Climate Intelligence. CLINTEL is in 2019 opgericht door emeritus-hoogleraar innovatiemanagement Guus Berkhout en wetenschapsjournalist Marcel Crok, en wordt gefinancierd door de vastgoedondernemer Niek Sandmann. Ik schreef er jongstleden september al een keer over. Op Klimaatveranda, de website van klimaatwetenschapper Bart Verheggen, analyseert gastcolumnist Guido van de Werf deze week grondig hoe doortrapt deze lieden data selecteren en grafieken aanpassen en vervalsen om hun boodschap te verkondigen. Ik ga dat hier niet herhalen, maar het loont zeer de moeite de blogpost goed te lezen. Ik schrijf 'analyseren' maar je kunt rustig zeggen 'fileren'. Ik begrijp niet hoe intelligente mensen dermate moedwillig de waarheid zoveel geweld kunnen aandoen en bewust proberen verhinderen dat de wereld tijdig maatregelen neemt om de komende klimaatrampen af te wenden. Het grenst niet alleen aan wetenschapsfraude, maar ook toont het een schokkend gebrek aan elementaire morele verantwoordelijkheid. Terug naar boven

De Britse krantenjoppen vanmorgen.

Zaterdag 01-02-2020

Februari, de maand van mijn vertrek naar Antarctica is aangebroken. Vandaag opnieuw een grijze dag met mogelijk een enkele bui. Nog steeds heerst ongewone warmte. Gisteren alweer een warmterecord: met 12,5 graden werd de laatste dag van januari de warmste ooit gemeten. Het vorige record was in 1990 met 12 graden. Januari zelf was met een gemiddelde van 6,2 graden zeer zacht, ver boven het gemiddelde van 3,1 graden. Daarmee staat deze januari op nummer 5 van warmste januarimaanden. De winter, die voor volgende week verwacht werd, is ook uit de weerprognoses verdwenen. Veel depressies, veel regen en wind, zo ziet de maand er op dit tijdstip uit. Enfin, sneeuw en ijs zal ik in Antarctica genoeg zien, zelfs nu het daar zomer is.

     Ik bestel vandaag online een plunjezakslot. Nooit geweten dat die bestaan, maar het is wel logisch. Outdoorliefhebbers en soldaten willen ook niet dat hun spullen uit de zak gestolen worden. De portokosten van het slot zijn hoger dan wat het slot zelf kost. Er moet nog wel een klein steekslotje aan, maar die heb genoeg aan boord. In de online winkel verkopen ze ook handboeien, maar aan dat soort vermaak doe ik niet.

     's Middags loop ik even de stad in. Inmiddels schijnt de zon. Er is veel volk op de been en het voelt aan als lente. Op het Eind is een vuilnisbak uit de grond gerukt; dat moet vannacht gebeurd zijn maar we zijn er niet wakker van geworden.

In China is het aantal besmettingen met het coronavirus inmiddels gestegen tot bijna 12.000. In het land zijn 259 mensen aan het virus overleden. Dat betekent dat nog steeds zo'n 2 procent van de zieken overlijdt. Buiten China zijn er geen dodelijke slachtoffers. Steeds meer fabrieken, winkels en bedrijven in het land sluiten hun deuren. De vrees voor een mondiale recessie door de epidemie groeit.

Ergernissen. De Repubikeinse Partij in Amerika gedoogt een president die een loopje neemt met de wet en die zijn macht misbruikt. De getuige met directe kennis van zijn Oekraïnense overtreding mag niet getuigen in de senaat. De Amerikaanse democratie is een aanfluiting geworden. Komende woensdag zal men Trump vrijspreken van misdragingen, die bewezen werden.

     De Britten zijn de EU uit. De NOS geeft een overzicht van Britse krantenkoppen (zie hierboven). Treurnis en weemoed  bij The Guardian, bij de Daily Mail kan men een speciale Brexit-theedoek krijgen, en de Daily Mirror kopt: 'Bouw nu het Groot-Brittannië dat ons is beloofd'. Dat gaat niet lukken, het land is diep verscheurd - overigens net als de VS - en de onderhandelingen met de EU moeten nog beginnen. Alles blijft nog elf maanden hetzelfde, maar de economische klap krijgen de Britten vooral na 31 december 2020. De nieuwe handelsverdragen met de EU kunnen voor het VK per definitie alleen maar slechter worden dan het was. Waarom? Omdat er binnen de EU vrijhandel heerst, gereguleerd én bewaakt. Nieuwe externe verdragen beperken altijd.

     Dit is ook erg: de Zwitserse frama-gigant Novartis gaat een peperduur geneesmiddel voor de zeldzame, dodelijke spierziekte bij baby's verloten. Verloten? Lees ik dat goed? Ja, het gaat om Spinale musculaire atrofie. Honderd baby's kunnen een behandeling winnen, de rest moet gewoon doodgaan. Dat zijn er ongeveer 1500 in Europa. Een injectie kost 1,9 miljoen euro. Het bedrijf wil niet overkomen als een bedrijf dat baby's laat sterven. Het UMCU heeft nu bij de Inspectie toestemming gevraagd om de winnende baby's in ons land de injecties te mogen toedienen, omdat het middel (Zolgensma) nog niet geregistreerd is. Verontwaardiging alom. De wet in Nederland schrijft immers voor dat iedereen gelijke toegang heeft tot de zorg. Nu heeft men gelijke toegang tot de loterij. Tja, het leven is zelf ook al een loterij, kun je zeggen - maar toch klopt er iets niet. Terug naar boven

Zondag 02-02-2020

Je hoort altijd dat 97% van de klimaatwetenschappers ervan overtuigd zijn dat de mens de opwarming van de aarde veroorzaakt. The science is settled, zegt men dan. Minder eens is men het over de omvang van opwarming in de toekomst. "Kwart klimaatonderzoeken veel te pessimistisch over toekomst' schreef De Volkskant afgelopen week. De krant baseert zich op een juist verschenen artikel van klimaatwetenschappers Zeke Hausfater en Glen Peters in Nature. Duizenden studies naar de gevolgen van klimaatverandering gaan uit van een CO2-uitstoot die veel meer oploopt dan energie-experts reëel achten. Daardoor schetsen ze een veel somberder beeld van klimaatverandering dan gerechtvaardigd is, luidt hun stelling.

     Het gaat natuurlijk om de verschillende scenario's van het IPCC uit 2014, de zogenaamde Representative Concentration Pathways (RCP's). De meest extreme is RCP8.5, het scenario waarin de wereld niets doet om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen (zie grafiek hierboven). Bussiness as usual, heet dat soms; men noemt het ook wel het beleidsarme scenario. Het zou resulteren in een katastrofale opwarming van 5 graden in AD 2100. Veel wetenschappers gaan er echter van uit dat dit scenario niet te verwachten is. 'An unlikely high-risk future'. De wereld is schoorvoetend begonnen om de uitstoot te reduceren, met name na de Parijse Akkoorden uit 2015. Dat scenario heet RCP2.6 (de blauwe lijn in de grafiek). De werkelijkheid van de uitstoot ligt daar ergens onder en het scenario om de Parijse toezeggingen te halen (de opwarming beperken tot 2 graden bij de eeuwwisseling ligt nog weer lager. Je ziet dat beperking tot 1,5 graden opwarming er heel ver beneden ligt. Zoals het nu loopt zal de uitstoot nog toenemen van de huidige 38 miljard ton CO2 per jaar tot zo’n 44 miljard ton in het jaar 2040. In de grafiek is dat 'huidig beleid'.

     Let op: de scanario's van het IPCC zijn geen voorspellingen, waarschuwt klimaatblogger Bart Verheggen. Het zijn mogelijkheden, afhankelijk van de keuzes die we maken, 'terwijl de werkelijke emissies nog altijd een stuk dichter bij het hoogste dan bij het laagste scenario liggen, zeker als ook emissies van ontbossing worden meegenomen.' We gaan nu in de richting van een opwarming van rond de 3 graden. Ook al rampzalig, overigens. Maar de zaak erger voorstellen dan hij al is, kan leiden tot defaitisme, schrijven de onderzoekers, ‘omdat het probleem wordt voorgesteld als onoplosbaar en niet meer onder controle’. Tja, dat is een inschatting, omgeven met veel onzekerheden. De gevreesde tipping points zitten er bijvoorbeeld niet in.

Alarm van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN (FAO) vorige week. In de afgelopen maanden vernietigden sprinkhanen een groot deel van de oogst in Kenya en Somalië. Via Jemen, Saoedi-Arabië en Iran zijn de sprinkhanen nu naar Pakistan getrokken. Daardoor dreigt een hongersnood in de regio voor miljoenen mensen. Sprinkhanenplagen zijn plagen met bijbelse trekken, die nog altijd voorkomen. De achtste Plaag van Egypte (Exodus 10:4-20) was een zwerm van woestijnsprinkhanen. De laatste plaag in Afrika was in 2004. Klimaatveranderingen zijn de belangrijkste oorzaak van de huidige plaag, zeggen deskundigen. Het natte weer vorig jaar, in het oosten van Afrika, schiep ideale omstandigheden voor sprinkhanen om zich voort te planten.

Ook hier is het vandaag nat en warm, maar geen sprinkhaan gezien. We boffen maar. In China ligt het aantal besmettingen met het nieuwe coronavirus vanmorgen op 14.380 en het aantal doden op 304. In de rest van de wereld is het aantal besmettingen 155 en de eerste dode buiten China was op de Fillippijnen, een 44-jarige man die uit Wuhan kwam. Er komen steeds meer berichten over discriminatie van Chinezen. Terug naar boven

De toestandsruimte van een Qubit: een Blochbol (bron: Wikipedia)

Maandag 03-02-2020

Het blijft me fascineren, de Plancklengte, de kleinst mogelijke lengte in het heelal. De Plancklengte wordt aangehouden als de kleinste betekenisvolle eenheid van lengte binnen verschillende theorieën die de basisstructuur van ons heelal trachten te beschrijven, zegt Wikipedia. Bij die theorieën gaat het bijvoorbeeld om de snaartheorie en de hiermee concurrerende theorie van de loop-kwantumzwaartekracht. Een andere definitie die ik laatst tegenkwam is dat het niet gaat om een soort mini-kubusje van ruimtetijd, 10^-20 kleiner dan een proton, maar om de eenheid waarin je één quantumbit aan informatie (één qubit) kunt isoleren. Dat ziet er kennelijk zo uit als hierboven, een Blochsfeer.

     De bloggende theoretisch natuurkundige Sabine Hossenfelder had er deze week een leuke post over. Kent de natuur inderdaad een minimale lengte? Waarbij het niet korter kan?  Ik schreef er zelf al verschillende malen over, vervuld van twijfels (o.a. hier) en ga hier Hossenfelders zeer lezenswaardige blogpost niet helemaal samenvatten. Die is toch al kort genoeg. Slechts dit: de Plancklengte bedraagt 10^-35 meter. Bij het 'kijken' naar superkleine lengtes gebruiken we deeltjesversnellers zoals de Large Hadron Collider bij CERN in Zwitserland. Daarmee bereikt men een resolutie van 10^-19 meter. Met een verschil van 16 grootte-orders bij lange na niet genoeg.

     Natuurlijk zou je met nog krachtiger versnellers hogere resoluties kunnen bereiken. De vraag is wat dat oplevert, maar dat is een andere discussie. Bij steeds verder opvoeren van de energie zou de versneller die van de Schwarzschildradius bereiken en een zwart gat creëren. Laat die energie nu precies de Planck-energie zijn! Horend bij de Plancklengte. Zou je de energie van de versneller verder kunnen opvoeren, dan krijg je niet een nóg hogere resolutie, maar gewoon een groter zwart gat. Tja.

     Sommigen denken dat je niet verder kunt, naar nog kleiner, omdat onze fysica (algemene relativiteit en quantummechanica) beneden de Plancklengte onbruikbaar is en zijn zin verliest. Misschien zou daar een fundamenteler theorie voor nodig zijn, waarbij het begrip 'afstand' zelf op de helling moet.

Na een sombere, grijze ochtend, wordt het 's middags een paar uren zonnig. Opnieuw tegen de 11 graden. Sport en boodschappen. Terug thuis bestel ik online vier bamboe-tandenborstels. Je wordt verzocht zo min mogelijk plastic spullen mee naar Antarctica te nemen.

     Bij ons aan de overkant, op de Kriekenmarkt, moesten alle auto's voor acht uur vanmorgen weg zijn voor de rioolwerkzaamheden. Natuurlijk stond er nog een, die een halfuur later galant door de werklui doorgelaten werd. (Was niet ik). Nu staan er drie grote vrachttrucks van de firma Insituform Rioolrenovatietechnieken B.V. in Zoetermeer. Als ik het goed begrijp gebruiken ze een soort 'kous', die ze in het oude hoofdriool schuiven en laten uitharden. Op deze foto is men bezig 'de kous' voor te bereiden. Mooie techniek. 

De stand vanmorgen van de epidemie van het Wuhan-virus: 17.459 mensen zijn besmet geraakt, 362 mensen zijn eraan overleden. Nog geen dip in de groei. Men experimenteert met de virusremmer Remdesivir bij 270 patiënten in Wuhan en wil ook het hiv-medicijn Kaletra gaan testen. Overigens is er in de wereld veel lof voor de Chinese aanpak van de epidemie; heel anders dan bij SARS. Vijftien geëvacueerde Nederlanders kwamen uit China aan op vliegbasis Eindhoven en moeten twee weken in quarantaine. De aandelenbeurzen in China gingen open en stonden meteen bijna 10% lager. De Chinese centrale bank pompt vandaag 1,2 biljoen yuan (157 miljard euro) in de economie door een speciale opkoop van obligaties.

Eén van de meest kwalijke misdadigers van na de oorlog, de Ierse huursoldaat Mad Mike Hoare, overleed gisteren op - godbetert - 100-jarige leefitjd. In Afrika werd hij ooit zeer gevreesd. Hij overleed in een verpleeghuis. Na al zijn misdaden zat hij slechts 33 maanden in de cel. Terug naar boven

Het groeipercentage van de coronavirus-epidemie neemt geleidelijk af.

Dinsdag 04-02-2020

De stand van de epidemie van het Wuhan-virus: aantal besmettingen vanmorgen 20.438, het aantal doden 425. Eén besmetting werd vastgesteld in België. Het gaat om een van de negen Belgen die zondag uit Wuhan zijn opgehaald, tegelijk met 15 Nederlanders. Sinds gisteren kwamen er 2800 nieuwe gevallen bij. De grootste stijging in aantal sinds het begin, maar in de grafiek hierboven (van Robert Rohde) zie je dat het groeipercentage geleidelijk begint af te nemen, van aanvankelijk rond 50% naar nu 20%. Dat kan erop wijzen dat de isolatiemaatregelen succes beginnen te hebben. Een gelijke daling is er bij het aantal doden. Gisteren gaf het permanent comité van het Chinese Politbureau toe dat het land in het begin van de epidemie is tekortgeschoten bij de bestrijding van het coronavirus, maar nu pakken ze het grondig aan. Na de uitbraak in de provincie Hubei zijn er geen nieuwe haarden bij gekomen. Het sterftecijfer blijft op iets meer dan 2% staan.

     De gevolgen voor de wereldeconomie nemen ook toe. Autofabrikant Hyundai stopt deze week met zijn productie in Zuid-Korea. Het bedrijf kampt met een tekort aan onderdelen voor de bedrading van auto's. Die worden normaal in China gemaakt, maar vanwege het coronavirus ligt in veel fabrieken de productie stil. Ook elders beginnen productielijnen in fabrieken te haperen.

Het is een dag vol regen, hagel en wind. Een herfstdag, zou je zeggen, want het is weer 10 graden. We rijden naar Geldermalsen voor een afspraak met onze notaris. Onze vraag is of ons testament aangepast moet worden, nu ik een reis ga maken die niet zonder risico's is. Daarmee bedoelen ze iets dat een 'tweetrapsmaking' heet, dat moet voorkomen dat de langstlevende van ons erfbelasting over de kinderdelen moet betalen. Maar de notaris heeft uitgezocht dat het bij ons niet nodig is. We bezitten geen miljoenen. Op de terugweg rijden we even langs Deil, langs ons huis in de Bulckesteynstraat. Vijftien jaar geleden. Wat vloog de tijd!

     Thuis liggen de bamboe tandenborstel en het plunjezakslot in de brievenbus (foto hier). Mijn bepakking voor Antarctica is bijna compleet. Lief: van onze buurvouw van helemaal boven krijg ik een handige set oprolbare vacuümzakken. "s Middags regent het lang en veel. Terug naar boven

Woensdag 05-02-2020

Onrust in klimatologenkringen. Afgelopen jaar begon een van de belangrijkste van de ruim honderd klimaatmodellen, dat van het Amerikaanse NCAR (National Centre of Atmospheric Research), in nieuwe testruns om het recente verleden te reproduceren, ongewone uitkomsten te produceren. Ze toonden anders dan voorheen, dat een verdubbeling van de pre-industriële CO2-concentraties in de atmosfeer opeens zouden leiden tot een opwarming van 5,3 graden Celsius bij de eeuwwisseling. Een 33% hogere uitkomst dan eerder gedurende tientallen jaren, alsof de klimaatsensiviteit voor de CO2-concentratie onlangs sterk was toegenomen. Ook andere factoren bepalen de klimaatgevoeligheid, zoals de mate van albedo (weerkaatsing) aan de polen en allerlei positieve en negatieve terugkoppelingen.

     Diverse teams in andere onderzoeksinstituten maten eveneens een dergelijke toename in de richting van worst-case scenario's. Het bekende Hadley Centre van het Britse Met Office kreeg als uitkomsten dat verdubbeling van de CO2-concentratie zou voeren tot 5,5 graden opwarming in 2100, een team van het Amerikaanse Department of Energy kwam op 5,3 graden en een Canadees model piekte op 5,6 graden, terwijl het Franse Centre National de Recherches Météorologiques van 3,3 op 4,9 graden kwam. In totaal kwam een vijfde deel van de nieuwe modelstudies vorig jaar uit op een sterk gestegen klimaatgevoeligheid (zie tabel hierboven). In klimatologenkringen spreekt men al van de 'hot climate models'. Sommigen denken dat de oorzaak zit in nieuwe settings van wolken en aerosolen, omdat - als ze die weglaten - de klimaatgevoeligheid weer op de oude niveaus terugzakt. Er moeten nog vele studies verschijnen en pas dan kan men vaststellen of het bij de verontrustende uitkomsten gaat om uitschieters, of dat er echt iets aan de hand is. Het belang daarvan is evident: als de klimaatgevoeligheid dermate hoog zou zijn geworden, zijn de Parijse klimaatdoelen niet meer haalbaar.

(Informatie ontleend aan Bloomberg Green).

Vandaag hebben we een iets koudere dag met flink wat zon. De barometer steeg flink. Het zal niet lang duren, vanaf zondag wordt het onstuimig met later kans op een zuidwesterstorm. Niks geen winter in zicht. Op het Iberisch schiereiland heersen recordtemperaturen. In Valencia werd het gisteren bijna 30 graden.

     De stand van zaken bij de coronavirus-epidemie: aantal gevallen in China nu 24.324, sinds gisteren een stijging met 3800 besmettingen, opnieuw 20% meer. Het aantal doden steeg met 65 naar 490. In Japan zijn inmiddels tientallen mensen met het coronavirus besmet; dat is het grootste aantal ziektegevallen buiten China. Men maakt zich zorgen over de vraag of de Olympische Spelen in Tokio komende zomer wel door kunnen gaan.

     Zometeen vertrekken we voor de PSMA-scan naar Dordrecht, een combinatie van een PET-scan en een CT-scan, waarbij je tevoren een licht-radioactieve stof in je aderen gespoten krijgt. Het onderzoek brengt prostaatkankercellen in het hele lichaam in beeld. Een belangrijk onderzoek dus. De procedure duurt tot het eind van de middag. Terug naar boven

Op de terugweg uit Dordrecht nemen we het pontje van Kop van 't Land over de Nieuwe Merwede.

Donderdag 06-02-2020

We vertrokken gisteren om kwart voor twaalf naar het Albert Schweitzerziekenhuis in Dordrecht, om extra tijd te hebben om te rijden vanwege de stremming van de Wantijbrug. Die wordt gerepareerd en dat duurt maanden.  We moeten omrijden via de stad, vlak langs het station, om weer op de N3 uit te komen. Maar ik weet de weg nog wel in Dordrecht. Het ziekenhuis herken ik nauwelijks meer, zoveel is er veranderd. Hoe vaak kwam ik hier, meer dan twintig jaar geleden. Maar het Beatrixziekenhuis heeft dat ook.

     Inschrijven bij de patiëntenadministratie. Een pasje is niet meer nodig, legt een vriendelijk meisje met sluier uit. Alles is nu digitaal. We melden ons op de afdeling Nucleaire Diagnostiek. De radioactieve injectievloeistof is er nog niet, maar ik kan vast een formulier invullen en krijg een infuusnaald in mijn rechterarm aangelegd. We zitten op een mooie bank met een ouderwetse hoge rug (foto hier). Nerveus ben ik niet. Een lotgenoot met zijn vrouw neemt naast ons plaats. Na een halfuurtje arriveert een man met de vloeistof uit Petten, in een emmer - formaat verfemmer - op een steekkar. Nu moet ik afscheid nemen van Anna voor een goede tweeëneenhalf uur.

     De laborante spuit de vloeistof in en hangt er vervolgens een infuuszak met fysiologisch zout aan. Om door te spoelen, zegt ze. De radioactieve stof is de isotoop Fluor 18 met een halfwaardetijd van 110 minuten, en zit vast aan een glucosemolecuul. Ik zoek op hoe het zit: fluor 18 vervalt. Het gaat om β-verval, niet met een electron maar in een zuurstof-isotoop en een positron. Dat is merkwaardig, want dat laatste is antimaterie, het anti-deeltje van het electron. In mijn lichaam komt het al gauw een electron tegen, waarmee het annihileert. Dat gebeurt op massale schaal. Daarbij ontstaan twee fotonen van gammastraling, die elk een exact tegengestelde richting op vliegen. Dat gebeurt overal in mijn lichaam. Die fotonen worden door de PETscanner vastgelegd en zo onstaat een beeld, dat wordt gecompleteerd door de beelden van een CT-scanner die tevens aan het het toestel vastzit. Een fraaie techniek, die pas in mijn eigen ziekenhuistijd tot ontwikkeling kwam. Ik meen me te herinneren dat de eerste PET-scanner in Groningen kwam.

Maar voor de scan wordt gemaakt moet ik twee uur met het waakinfuus in een afgesloten kamer doorbrengen, met een eigen toilet. Omdat mijn lotgenoot, die Maarten heet, al snel erbij komt, ben ik niet alleen. Het wordt zelfs gezellig. Maarten en ik praten wat af, hij is ook een bootjesmens en had jarenlang een zeiljacht. De tijd vliegt. Een laborant haalt me tenslotte op en brengt me naar de scanruimte. Ik moet op een slede gaan liggen met mijn armen tegen mijn lijf gebonden door een brede klittenband. Zo schuif ik naar binnen. Eerst de CT-scan en erachter aan de PET-scan, samen een halfuur. Geen last van claustrofobie in de enge tunnel. Door het lange praten met Maarten ben ik wat moe en val haast in slaap. Daardoor is de scan zo voorbij.

Tegen half vijf rijden we weg van het ziekenhuis. Het viel me allemaal erg mee. De uitslag krijg ik komende dinsdag van mijn urologe. Omdat we geen zin hebben om weer terug door de stad te moeten, rijden we naar de Kop van 't land voor het pontveer over de Nieuwe Merwede. Uiteraard hebben veel meer mensen dat idee en staat er een file, maar niet zo'n lange. Als de pont voor de derde keer aanlegt kunnen we mee. We rijden langs de Biesbosch aan de ene kant en de Merwede aan de andere. Water, riet en vrede.

Vandaag lijkt de groei van epidemie van het Wuhan coronavirus opnieuw te vertragen. Het aantal besmettingen in China steeg met 3700 tot 28.018. Dat is een toename met 15%, dus niet meer met 20% zoals de laatste week. Het dodental steeg met 73 naar 563. De isolatie van China neemt toe. De KLM besloot om nog ruim een maand niet op China te vliegen.

     We hebben een dag met redelijk wat zon. Sport en boodschappen. 's Middags, als het dek van de boot droog is, besluiten we om het in te kwasten met de algendoder Boracol. Het blijft nog een paar dagen droog voor het stormfront van 'monsterstorm' Ciara ons bereikt met veel neerslag, dus kan het spul nog goed in het teak trekken. We hadden het in het najaar willen doen, maar toen regende het te vaak. In een halfuur zijn we klaar (foto hier). Onderwijl komt onze oude vriend Herman U. langs. Thuis bij de thee praten we bij. Sinds de zomer hebben we elkaar niet meer gezien. Terug naar boven

Vrijdag 07-02-2020

Onveranderd hoog, de gemiddelde wereldtemperatuur (gemeten door satellieten in de lagere troposfeer) over de maand januari. Plus 0,56 graden Celsius boven het gemiddelde over de periode 1979 - 2010, net als de maand daarvoor. De toename blijft gelijk: +0,13 graden opwarming per tien jaar boven zee en +0,18 graden boven land.

     Het is nu officieel: de afgelopen maand was de warmste januari ooit gemeten, zowel in Europa als wereldwijd. Zelfs warmer dan het vorig recordjaar 2016, dat een El Niño jaar was. Dit jaar was dat niet eens. Vooral in het noorden van Europa waren de temperaturen absurd hoog, daar werd het op sommige plaatsen wel meer dan 6 graden warmer dan het klimatologisch gemiddelde. De maand januari was in ons land met een gemiddelde van 6,2 graden zeer zacht, ver boven het gemiddelde van 3,1 graden. De winter lijkt dit jaar helemaal uit te blijven. De komende vier weken komt er volgens de weermodellen nauwelijks verandering in het aanhoudende zachte weertype. 'De natuur is in de war', kopt de NOS. Maar de natuur is helemaal niet in de war, die past zich zo goed mogelijk aan. 'We zijn als mensheid zelf in de war', zegt weerman Gerrit Hiemstra op Twitter.

Het wordt vandaag een rustige, droge en zonnige dag. Stilte voor de storm Ciara, die door de media steevast 'een megastorm' of 'monsterstorm' wordt genoemd. Dat zal wel wat meevallen, denk ik. In de stad haal ik mijn nieuwe bril op. Op tijd klaar voor de trip naar Antarctica. De Bark Europa is inmiddels weer op de laatste tocht vóór de mijne in de Zuidelijke Shetlandeilanden aangekomen. In de app-groep van mijn medepassagiers gaat het de laatste dagen vooral over middelen tegen zeeziekte. Hm. Ik denk dat ik het zonder doe; dat heb ik altijd gedaan.

     Eindelijk enige opluchting in Australië. Zware regens hebben in de deelstaat New South Wales een derde deel van alle bosbranden geblust, maar nu is er weer risico op overstromingen.

Het aantal mensen dat in China besmet is met het nieuwe coronavirus is opgelopen naar ruim 31.000 (31.161). De stijging van 3100 betekent dat de dagelijkse groei verder vermindert naar 11%. Raakt de epidemie verder ingedamd of is er een achterstand in testen? Het aantal doden steeg met 73 naar 636. Het sterftecijfer van het virus blijft iets meer 2 procent. Dat is iets hoger dan bij een normale griep. Het hoofd van de WHO, Tedros Adhanom Ghebreyesus, waarschuwt voor een wereldwijd chronisch tekort aan beschermende kleding, mondkapjes, handschoenen en andere beschermingsmiddelen tegen het coronavirus.

     China is geschokt door de dood (aan het virus) van de oogarts, die eind december via sociale media waarschuwde voor het virus. Het leverde hem kritiek op van de autoriteiten in  Wuhan. Ze beschuldigden hem zelfs van het verspreiden van valse geruchten, werd door de politie meegenomen en moest - geheel op maoïstische wijze -  een brief vol zelfkritiek schrijven. Je ziet wat er gebeurt als politiek de wetenschap manipuleert. Het nieuws van zijn overlijden werd door de overheid zelfs offline gehaald. Veel Chinezen waren daar woest over. De boze reacties zijn ook van de sociale media verwijderd. Nu de Chinezen hoger opgeleid en zelfbewuster zijn, kan die censuur op langere duur gevolgen krijgen. Dat pikken mensen niet meer en dat geeft hoop. Terug naar boven

WXcharts prognose voor de storm Ciara met een kerndruk van 939 hPa voor morgen 15.00 uur UTC

Zaterdag 08-02-2020

Dat is bizar: op Esperanza Base, een Argentijns station op de punt van het Antarctisch schiereiland, werd gisteren een temperatuur van +18,3 graden Celsius gemeten! Het vorige record was +17,5 graden in maart 2016. De metingen begonnen in 1961. Volgens de WMO is het schiereiland een van de plaatsen op de wereld die het snelst opwarmen, veel sneller dan gemiddeld, met 3 graden over de afgelopen 50 jaar. Vrijwel alle gletschers in het gebied zijn aan het smelten. Over een week of drie zal ik het zelf kunnen constateren.

     Nederland is meer vol van de komst van de storm Ciara morgen. In de prognose van WXcharts zit een kerndruk van 939 hPa (zie hierboven). Vanmorgen ligt het lagedrukgebied nog bij Canada, maar het nadert ons verbazend snel. Het KNMI gaf gistermiddag alvast een code geel waarschuwing af voor zondag. Dat kan nog code oranje worden, want we kunnen langs de kust windkracht 10 met windstoten van 120 - 140 km/uur krijgen. In het binnenland kunnen ze nog 120 km/uur zijn. Tegelijk is het met een graad of elf opvallend warm. Omdat het volle maan zal zijn, is er springvloed maar dat is pas dinsdag op zijn hoogst.

     In het land voert men overleg over eventuele maatregelen. Dan gaat het om vliegvelden, spoorwegen, voetbalwedstrijden. Weerbureaus verwachten ook veel regen, rond 30 mm. Ook de dagen na zondag blijft het hard waaien.

De stijging van het aantal besmettingen met het coronavirus in China bedraagt vandaag 3399. Daarmee komt de stand op 34.546. De toename is met 11% weer een fractie lager, maar dat cijfer is wankel. Ik lees dat er in China een grote achterstand in testen is van momenteel 27.700. En die wordt ook steeds groter. Het dodental steeg met 89 naar 722. Het sterftepercentage blijft iets boven 2%. In het Franse ski-oord Contamines-Montjoie in de Alpen werd het nieuwe coronavirus bij vijf Britse vakantiegangers vastgesteld. Een van hen was tevoren in Singapore geweest. De autoriteiten zijn op zoek naar mensen die ook met de man in contact zijn geweest.

     'Is een pandemie van het Wuhanvirus onvermijdelijk?', vraagt De Volkskrant zich af. Virologen verschillen van mening. ‘Het lijkt me erg moeilijk om dit nog terug in de doos te krijgen’, zegt Eric Snijder, coronaviroloog aan het LUMC, maar Marion Koopmans van de Erasmusuniversiteit is sceptisch: ‘We weten geen van allen welke kant het uit gaat.’ Het virus kan ook afzwakken en de ziekte kan dan endemisch worden, net als het gewone verkoudsheidvirus.

Vanochtend is er nog geen spoor van wind. We hebben een bezige bui. We doen een generale repetitie van de bagage en dat valt niet tegen. De volle plunjezak weegt 20 kilo en de rugzak (ruimbagage), halfvol maar met laptop, nog maar 5 kilo. Maar daar komt meer bij. Daarna span ik aan boord de lijnen wat strakker en zet twee kruislijnen op het achterschip, zodat het niet kan zwieren. In de stad koop ik kleine tubes tandpasta, paracetamol, toch maar een doosje cinnarizine en extra ondergoed.

     In het begin van de middag begint de regen. Nog geen wind. Het KNMI geeft inmiddels code oranje af voor de noordelijke provincies, en vanaf de vroege avond voor de rest van het land. Tessa komt met haar dochters op visite. Even later arriveren Barbara & Michel. Gezellig.Terug naar boven

Netweather Radar vanmorgen 10.35 uur boven het midden van het UK, met golffront (cirkel)

Zondag 09-02-2020

Bij het opstaan vanmorgen waait het al flink. Het is droog en zacht. Het kan wel 13 graden worden. Op de oceaan blies de storm vannacht transatlantische vliegtuigen in een recordtempo van vijf uren over. Om 09.30 uur meet men windkracht 9 op Texel en daarmee heeft de storm Ciara Nederland bereikt Tegen het middaguur neemt men de veerboten uit de vaart. De grote es op de Altenawal schudt zijn kruin soms wild heen en weer, een horde zwarte vogels (spreeuwen of kraaien?) vliegt verward in het rond en de boot ligt behoorlijk te deinen op zijn plek.Ik zie weinig mensen op straat. Heel Nederland krijgt te maken met code oranje.

     Op Vlieland meet men om 13.00 uur windstoten van 130 kmm/uur. En de zwaarste windstoten moeten nog komen! Volgens weerman Reinier van den Berg schuilt het grootste venijn van deze (zware) storm in de smalle buienlijn (op het koufront). Die trekt pas vanavond over het land. Zeer lokaal zijn extreme windstoten mogelijk, zelfs tot 120 a 140 km/u, ook in het oosten en zuiden van het land. Dus niet alleen aan de kust. In de afbeelding hierboven (van de radar van Netweather) zie je dat; binnen de cirkel zie je een golf in de luchtdruk, die erg harde stormwinden kan veroorzaken tot zelfs tornado's toe. Het zware regen- en stormfront veroorzaakt vanmiddag vele overstromingen in Engeland.

     Storm Ciara is zwaarder dan verwacht, meldt Weeronline om 14.00 uur. Op de Noordzee wordt nu op verschillende plaatsen windkracht 11 gemeten, terwijl van tevoren werd uitgegaan van windkracht 9 of 10. Bossen  - o.a. het Kralingse bos - worden afgesloten wegens het gevaar van vallende bomen en takken. In Rotterdam wordt de Maastunnel van de noord- naar de zuidkant afgesloten voor verkeer, vanwege "vallend materiaal op het wegdek". Veel meldingen van omgewaaide bomen en afgewaaide dakpannen. Vanmiddag zou Bas langskomen, maar hij belt af; er rijden geen treinen bij (ook weer) Rotterdam omdat de bovenleiding omwoei. Tussen Eindhoven en Helmond rijdt een trein tegen een omgewaaide boom op het spoor. Er is veel schade maar er zijn geen gewonden. Vlak over de grens bij Bad Bentheim is een intercity uit Amsterdam dwars door een boom gereden die op het spoor was gevallen. Om 15.00 uur trekt de wind ineens aan; het waait nu ook bij ons windkracht 7 - 8, met uitschieters naar 10 (100 km/uur) in windstoten. Later begint het te regenen. Naar buiten ga ik niet (dan waait mijn pet af).

     Overigens staat ook het water in de grote rivieren hoog. Door de storm wordt het water moeilijker weggevoerd naar zee. Rijkswaterstaat sluit niet uit dat maandag de Oosterscheldekering en de IJsselkering gesloten moeten worden vanwege storm en springtij. Hier bij ons staan de uiterwaarden onder en het Lingesluisje naast ons heeft beide buitenste sluisdeuren dichtstaan.

De epidemie van het Wuhanvirus: vandaag ruim 37.000 alleen in China. Er kwamen er 2656 nieuwe gevallen bij. Zonder twijfel een onderreportage vanwege achterstand bij het testen. Het aantal doden is 811 (SARS 2002/2003 774 doden wereldwijd). Terug naar boven

Hoog water bij het strandje aan de Merwede (foto: GP buro)

Maandag 10-02-2020

De zware storm Ciara is uitgeraasd, maar het blijft nog een paar dagen hard waaien. De windstoten liepen 's middags op tot 120 km/uur. Op Vlieland was er zelfs een van 129 km/uur en op een booreiland ten westen van Texel registreerde men orkaankracht: een windstoot met de bizar hoge snelheid van 192 km/uur. Gelukkig kregen we die niet boven land. 's Avonds passeerde het gevreesde buienfront over ons land, ook met harde windstoten. Bij ons viel het wel mee; regen, hagel en onweer kregen we nauwelijks. De schade in ons land is aanzienlijk, maar hier in de stad is er weinig.

     De Merwede bij Gorcum stijgt nog verder (zie foto hierboven). De pieken zijn vanmiddag, in de nacht van maandag op dinsdag en dinsdagmiddag. Toch wordt het lang zo hoog niet als in 1993 en 1995, toen de bevolking van de Betuwe werd geëvacueerd.

     Vanochtend sport en boodschappen. Voor de rest van de dag lezen. In de Biesbosch stroomt vandaag het overloopgebied De Noordwaard onder. De overstroming is gepland. Op die manier wordt de druk op dijken in de omgeving van Werkendam minder.

De epidemie met het Wuhanvirus. Het aantal besmettingen in China steeg zoals verwacht boven de 40.000 en het aantal doden steeg met bijna honderd naar boven de 900. Op internet staat een petitie tegen discriminatie van Aziaten, nadat er een carnavalshit verscheen onder de titel 'Wij vieren feest'. Er wordt onder meer gezongen dat het allemaal komt "door die stinkchinezen".

     Het Nivel neemt het nieuwe coronavirus vanaf deze week op in de wekelijkse griepsurveillance. De monsters van veertig huisartsenpraktijken worden voortaan door het RIVM niet alleen getest op griepvirussen, maar ook op de aanwezigheid van het Wuhanvirus. een goed zaak; een eventuele uitbraak kan snel worden ontdekt. Terug naar boven

Waterstand in de Merwede bij Vuren vandaag om 15.30 uur: 2.39 meter. Het getij zit uiteraard ook op het signaal (bron: Rijkswaterstaat)

Dinsdag 11-02-2020 

Het water in de Merwede stijgt langzaam verder. Ik volg het bij Rijkswaterstaat, post Vuren (zie hierboven). Die wordt steeds ververst. Gisteren liepen de natuurpolders van Avelingen en Noordwaard (bij Werkendam) onder. Een prima systeem, die laatste polder. Water van de Beneden Merwede stroomt door de Noordwaard en de Biesbosch naar het Hollands Diep en trekt het bij Gorcum weg. Je ziet hierboven dat het water vanaf morgen alweer zakt.

Het coronavirus. Het aantal gevallen was vanmorgen wereldwijd meer dan 42.000 (in Hubei, China 31.728). Het aantal doden is wereldwijd 1013 (in China 974). WHO directeur Tedros Adhanom Ghebreyesus waarschuwde zondagavond dat men recent gevallen van besmetting met het virus vond bij mensen, die niet in China waren geweest. 'The detection of a small number of cases may indicate more widespread transmission in other countries; in short, we may only be seeing the tip of the iceberg.' We zijn er dus nog niet van af. Vandaag zegt de chef-epidemioloog van Hong Kong in The Guardian dat meer dan 60% van de wereldbevolking besmet kan raken, als de wereld er niet in slaagt de uitbraak in te dammen. Dat is niet mis! Bij een sterftepercentage van 2% zou dat een katastrofe zijn. Zo lang er geen vaccin is en wanneer de verspreiding niet onder contrôle gebracht kan worden, moeten de medische autoriteiten - denk ik -  ernaar streven de uitwerking van het virus bij de mens te verzwakken door massale medicatie van de bevolking met virusremmers. Dat voorkomt echter niet dat veel mensen zullen sterven.

Ook vandaag nog een winderige dag, maar wel droog en minder zacht. We rijden naar mijn urologe op de Lingepolikliniek in Leerdam. Even na elf uur zijn we aan de beurt. De jonge dokter kijkt me aan. Ik was de hele week tamelijk lakoniek maar nu ben ik toch erg gespannen en ik begrijp een halve seconde lang niet wat ze bedoeld, als ze zegt 'Niets te zien'. Zo! Op de PSMA-scan is dus niks te zien. Geen lokaal recidief, geen uitzaaingen. Opnieuw dat gevoel dat er een vakantie aanbreekt. Maar nu langer. Uiteraard met nuances: de betrouwbaarheid van de scan is 90% en misschien was mijn PSA-spiegel nog niet hoog genoeg. Voorlopig zullen we medio april de PSA nog eens laten prikken om te kijken of hij blijft stijgen. Met lichte tred lopen we terug naar de hal voor een kop koffie. Maar die kun je daar niet krijgen. Nou ja, dan maar thuis.

's Middags komt er regen terwijl de harde wind iets afneemt. Later verandert de regen in natte sneeuw.

     Positief klimaatnieuws: uit cijfers van het Internationaal Energie Agentschap (IEA) blijkt dat, na een jarenlange toename de wereldwijde CO2-uitstoot vorig jaar nagenoeg gelijk was aan de uitstoot in 2018. De uitstoot bedroeg ongeveer 33 gigaton. De stabilisatie komt doordat Europa, Japan en de Verenigde Staten minder koolstofdioxide hebben uitgestoten. De afname van de emissies binnen de EU was 5% en komt door meer gebruik van aardgas en windenergie om elektriciteit op te wekken. Helaas, de CO2-emissie steeg in de rest van de wereld ten opzichte van 2018 met bijna 400 miljoen ton. Ruim 80 procent van die groei komt uit Aziatische landen. De vraag naar steenkool stijgt daar en is goed voor de helft van het energieverbruik. Met onze daling compenseren we als westerse landen dus die toename. Wereldwijd is er daardoor nog altijd geen afname van de CO2-uitstoot. Terug naar boven

De weersituatie in Ushuaia op de dag van mijn aankomst. Drake Strait is rustig. Een depressie ten westen van Vuurland. (bron: Passageweather)

Woensdag 12-02-2020

Een kleine week voor vertrek naar Argentinië. Al een aantal dagen volg ik het weer in Ushuaia en de Straat van Drake op Passageweather. Het is even wennen dat de depressies andersom draaien op het zuidelijk halfrond: met de klok mee. Het valt op dat er over het algemeen weinig wind is. Het is zomer. Op de ochtend van de dag van mijn aankomst ziet het uit als hierboven, met een depressie ten westen van Vuurland. Maar het kan nog allemaal volkomen veranderen.

Stormen in Nederland trekken deze week de aandacht. Na de storm Ciara zijn veel duinovergangen niet meer bruikbaar en sommige stranden lijken grotendeels weggevaagd. Het water komt daar tot aan de duinen. Op een aantal stranden is door het opstuivende zand een flink hoogteverschil ontstaan. In Zeeland gaat het op sommige plekken om 1,5 meter. Eigenlijk moeten die worden opgespoten, maar dat mag Rijkswaterstaat niet. 'De machines waar wij dat mee doen, stoten namelijk te veel stikstof uit', aldus een woordvoerder.

     Ondertussen lijkt er een volgende storm op komst in het weekeinde, de derde in één week. Dat is zeer bijzonder. De storm heet Dennis en ligt nu nog bij Newfoundland, met een kerndruk van 915 hPa. Of het bij ons ook tot een officiële storm komt, is nog afwachten. De kans is aanwezig, maar met 20 tot 30 procent niet heel groot.

De epidemie van het nieuwe coronavirus. Het kreeg een nieuwe naam van de WHO: Covid-19.  'Co' staat voor corona, 'vi' voor virus, 'd' voor disease en 19 voor het jaar van ontstaan. Het totaal aantal besmettingen is  opgelopen met 2.015 naar 44.653 mensen. De stijging met 2015 gevallen is de kleinste sinds janauri. Het aantal doden is met 97 opgelopen naar 1.113. Dat is eveneens een kleinere stijging dan een dag eerder. Het sterftecijfer voor de gehele uitbraak is echter iets gestegen en ligt nu op 2,4 procent.

     Optimisme bij de Chinese autoriteiten. Een belangrijke medisch adviseur van de regering Zhong Nanshan zei gisteren dat in meerdere provincies het aantal besmettingen is gedaald. Hij voorspelt dat de epidemie mogelijk in april voorbij is. In het buitenland zijn zorgen. De situatie in Singapore neemt steeds meer de vorm aan van een uitbraak. Inmiddels zijn daar 47 mensen besmet geraakt met Covid-19 en het aantal lijkt sneller toe te nemen.

     In ons land is er nog geen besmetting geweest. Wel hebben we nu een officiële griepepidemie.

Een aardige dag met blauwe luchten en weinig wind. 's Ochtends heb ik een vergadering van de Poëzieroute. Het blijkt dat we volgend jaar 10 jaar bestaan (op 11 december), en dus denken we na hoe we dat gaan vieren. ook besluiten we de vernielde glasplaat met een tekst van Arthur van Schendel (nummer 21) bij de leugenbank op Buiten de Waterpoort te laten herstellen. dat kost bijna 800 euro, waarvoor we een wervingsactie nodig hebben.

     Op de terugweg koop ik in de Westwagenstraat een hard disc om vóór mijn vertrek naar Antarctica een back up te maken van mijn laptop. Het toestel gaat mee. Altijd verstandig een back up te hebben; ik ben daar slordig in. Voor Anna maak ik een overzicht hoe ze me kan bereiken, in beginsel via het kantoor van de Bark Europa of - in noodgevallen - via de satelliettelefoon aan boord.

     Om vier uur arriveert mijn jongste zoon Bas. Die komt gezellig eten. Terug naar boven

Gezelligheid met Bas.

Donderdag 13-02-2020

Fijn bezoek van Bas gisteravond (foto hierboven). We eten witlof met ham en kaas uit de oven; daar is hij gek op. Veel bijgepraat en gelachen. Hij is bezig te leren hoe hij zelf games kan bouwen. Dat valt niet mee op je eentje, maar het ziet er indrukwekkend uit. Vandaag regen en mogelijk natte sneeuw. Potentiële storm Dennis blijft wat hangen in Newfoundland. Hij ontwikkelt daar een kerndruk van slechts 915 hPa en brengt hier aanstaande zondag slecht weer als hij de oceaan oversteekt.

De epidemie van het coronavirus. Door een verruiming in de diagnostische criteria (alleen in de Chinese uitbraakprovincie Hubei) is er opeens een forse stijging in het aantal gevallen. Dat steeg in heel China van 33.366 tot 59.804, en het aantal doden van 1068 tot 1310. Bij 134 van de 242 nieuwe sterfgevallen betreft het een 'klinische diagnose', wat betekent dat het slachtoffer niet getest is op het virus, maar op basis van allerlei kenmerken het zeer waarschijnlijk wel had. Door de nieuwe definitie kunnen de ziekenhuizen meer zieken opnemen en isoleren, ook degenen zie nog geen positieve uitslag van de test vertonen, maar wel aan een combinatie van hevige koorts en spierpijn lijden en moeilijk ademhalen. Tot dusver konden die zieken gemakkelijk anderen besmetten. Probleem is wel dat de ziekenhuizen in Hubei al overvol zijn.

     Ook buiten China neemt de epidemie toe. In reactie schrappen vrijwel alle luchtvaartmaatschappije hun vluchten naar en van Chinese bestemmingen. Vietnam heeft besloten om 10.000 burgers in dorpen op zo'n 40 kilometer van de hoofdstad Hanoi in quarantaine te plaatsen, vanwege een uitbraak van het coronavirus in de regio. De dorpen worden van de buitenwereld afgesloten voor een periode van 20 dagen.

Vanochtend regent het pijpenstelen. het is waterkoud en misschien komt er ook nog natte sneeuw. Ik kijk eens bij Alitalia of ik al online kan inchecken. Dat kan echter pas 48 uur tevoren, zo blijkt, dus zondagochtend. Vanmiddag ga ik naar het ziekenhuis, voor een symposium over ouderenzorg, ter afscheid van de specialist Ouderengeneeskunde die ik in de jaren 90 als eerste aannam om het vak binnen Rivas te ontwikkelen. Daar is hij in de ruim 20 jaar uitstekend in geslaagd. Terug naar boven

Temperatuurstijging op Esperanza Base, Antarctisch schiereiland.

Vrijdag 14-02-2020

Het mini-symposium bij het afscheid na 21-jaar van specialist ouderenzorg Amnon W. is in het Grand Café van Het Gasthuis, het verpleeghuis naast het Beatrixziekenhuis. Van die fysieke nabijheid verwachtten we in de jaren 90, toen de bouwplannen werden gemaakt, veel wat betreft samenhangende zorg, vooral voor ouderen. Die samenhang is er ook wel gekomen, zie bijvoorbeeld de afdeling revalidatie in het verpleeghuis waar veel orthopedie-patiënten herstellen na hun operatie. Dat gebeurt allang niet meer in het ziekenhuis. Verder heb ik een groot déja vu gevoel, of beter déja entendu, bij de verhalen over zorgnetwerken en (nieuwe) technologie in de thuiszorg. In die twintig jaar is er in dat opzicht weinig anders geworden. Net als toen krijg ik het gevoel dat verschillende vakgroepen hun eigen rol in de ouderenzorg nog steeds zorgvuldig bewaken. Maar ik hoor ook dingen die me goed doen, zoals minder nadruk op genezing (doorgaans onhaalbaar) en meer op palliatie en draaglijk lot tot en met het levenseinde. Daar maakten we onderling ook wel grappen over, per slot kwam de commercie in de zorg eraan, zoals het motto 'Kom om, bij Tom'.

     Er zijn ook sprekers (van binnen Rivas) die de sluiting betreuren van de Schakelafdeling en de verzorgingshuizen. Nog deze week waren er berichten dat ziekenhuiizen dichtslibben met bejaarde patiënten, die ze niet kwijt kunnen, noch in de thuiszorg, noch in de volle verpleeghuizen. Ze hebben weer 'verkeerde bed-patiënten'. De Schakelafdeling was eind jaren 90 daar een oplossing voor: een verpleeghuisafdeling in het ziekenhuis die fungeerde als buffer. Ook de Schakelafdeling die ik in 2003 opende in het MST werd tien jaar later weer gesloten. Lessons learned and forgotten again. Overigens bekroop me de gedachte dat ik al deze vertogen ('narratieven') over beleid in de zorg sinds mijn pensioen absoluut nooit miste.

     De receptie na het mini-symposium was leuk. Aardig dat Amnon me in zijn toepraak nog even noemde onder de mensen die hem eind jaren 90 hadden geïnspireerd. Het terugzien van schaarse mensen uit mijn eigen jaren deed me goed. Sommigen herinnerden zich nog ander slogans uit die tijd. Bijvoorbeeld 'Geld speelt geen rol, want het is er toch niet'. Vervolgens deden we gewoon wat moest. 'Edel sjoemelen' noemde we dat, een term die toen nog niet zo hachelijk was als tegenwoordig. In de tuchtzaken rond de disfunctionerende neuroloog Jansen Steur, viijftien jaar later, werd het nog eens tegen me gebruikt. Zonder succes overigens.

Vandaag een droge dag met aardig wat zon. We doen boodschappen, sporten en kijken even op de boot. Ik span de kruislijnen op het achterschip wat bij; in het weekeinde ev volgende week komt er weer veel wind. Van het kantoor van de Bark Europa komt een formulier per email betreffende het nieuwe coronavirus. Een vragenlijst: ben je recent in China, Hong Kong of Macao geweest, of vertoon je symptomen van het virus? Tja. Gelukkig heb ik zelfs geen gewone griep, dus invullen en retourneren is gemakkelijk

Weer een temperatuurrecord op de Basis Esperanza op het Antarctisch schiereiland. Pas nog was het al met 18,3 graden al gebroken, nu werd er 20,7 graden Celsius gemeten. Het schiereiland warmt erg snel op. 'Het gebied is een beetje een vreemde eend in de bijt in tegenstelling tot de rest van Antarctica, waar nauwelijks opwarming te zien is', nuanceert weerman Kuipers Munneke. De Bark Europa is in dat gebied. Iemand van de crew schreef gisteren: 'Orne Harbour, the truth being the rain was pouring down and it must have been an extremely warm or wet or both, summer, as the snow has melted more than this ship has ever seen.'

De laatste stand van de epidemie van het coronavirus Covid19. Wereldwijd 64.544 gevallen, waarvan 63.958 in China. Er vielen tot nu toe 1383 doden, waarvan 1380 in China, en in Hong Kong, Japan en de Fillipijnen ieder één dode. Tussen de mensen die in China met het coronavirus besmet zijn zitten ook 1.716 artsen, verplegers en ander medisch personeel. Tot nu toe zijn zes van hen bezweken aan de ziekte.  Terug naar boven

Zaterdag 15-02-2020

De jaarvergadering gisteravond van onze buurtvereniging Knake, traditioneel in De Groote Sociëteit op Het Eind, was nogal tam. Grote thema's zijn er niet meer, sinds de herinrichting van onze straat als shared space gebied. Alleen zijn er twee straatlantaarns kapot sinds energienetwerkmaatschappij Stedin deze week werkzaamheden verrichtte aan leidingen onder het plaveisel. De feestverlichting in de bomen doet het sindsdien ook niet meer, zodat het tegenwoordig 's avonds en 's nachts erg donker is. Enfin, gezellig was het wel en de stamppotmaaltijd was prima (foto hier).

In Ushuaia was het gisteren nog 19 graden. Het zal er komende woensdag als ik er tegen de avond aankom, regenen en waaien. Zuidwest bf 6. Zie de prognose van Passageweather hierboven. Daarna wordt het droog. We zien wel. Zomers wordt het op Vuurland niet warmer dan 15 graden, en dat is de komende week ook het geval.

Het coronavirus Covid-19 bereikte Afrika. In een ziekenhuis in Egypte is iemand opgenomen met het coronavirus, een buitenlander, aldus de NRC vanmorgen. Europa heeft de eerste dode van het virus, in Frankrijk: een 80-jarige toerist uit China. Hij kwam uit de provincie Hubei en arriveerde op 16 januari in Frankrijk. In Zuid-Amerika is nog geen enkele besmetting vastgesteld. Wereldwijd zijn nu 67.185 besmet met het virus (in China 66.492) en zijn er 1527 dodelijke slachtoffers (overzicht hier). Kan China de epidemie wel aan, vragen velen zich af.

     De handhaving van isolatie-maatregelen in de miljoenensteden is lastig. Kritische burgerjournalisten die op de sociale media verslag doen van de uitbraak, verdwijnen plotseling. Hun familie weet niet waar ze zijn. De staatsmedia beheersen de berichtgeving, terwijl velen denken dat het in de stad Wuhan veel erger toegaat dan men te zien krijgt.

     De maatregelen rond het coronavirus hebben grote financiële gevolgen voor China. De beurskoersen zijn omlaag gegaan, de olieprijs is gezakt en de toeristische sector krijgt een enorme klap te verduren. In het hele land liggen fabrieken stil, waardoor de productie en export ook op een laag pitje staan, maar in het Volksdagblad zegt president Xi Jinping dat de lokale leiders wel hun economische doelen moeten halen. Dat is natuurlijk onmogelijk.

Vandaag veel bewolking en ook veel zon. Warm, dat ook, het wordt bijna 13 graden. In het nieuws het bericht dat Reinbert de Leeuw is overleden. Dat was iemand die ik heel erg bewonderde. Hij werd 81 jaar. Terug naar boven

De prognose van WXcharts voor 12 uur UTC. Dennis is linksboven, tussen Schotland en IJsland, met een kerndruk van 927 hPa. Hij trekt een strak regenfront over ons land.

Zondag 16-02-2020

Storm Dennis trekt vannacht en vandaag tussen Schotland en IJsland door. De kerndruk is om 12 uur UTC 927 hPa (zie hierboven). Het storm- en regenfront dat erbij hoort is zeer uitgebreid, en wordt ook over ons land gesleurd. Het KNMI stelde code geel in. In het noordwesten van Nederland staat Bf 9 en daarmee is het de derde officiéle storm van 2020. Drie stormen in zo’n korte tijd is zeer uitzonderlijk! Dennis is minder krachtig dan de storm van vorig weekeinde, Ciara. Op de Britse eilanden is hij wel een zware storm. In de prognose voor de rest van februari zit nog meer storm, maar dat kan veranderen.

     Tegelijk is het uitzonderlijk zacht voor de tijd van het jaar met maxima van 13 graden in het noordwesten, 16 graden in Utrecht en 17 graden in Limburg en grote delen van Noord-Brabant, aldus Weeronline. Gemiddeld ligt de maximumtemperatuur half februari op slechts 6 graden.

     Vannacht slapen we goed ondanks het zuchten en kreunen van de wind in de grote es op de Altenawal. Gisteren spande ik de lijnen van de boot nog wat bij. De vlag van de haven is losgewaaid en staat strak recht achteruit te wapperen aan nog maar één touw. Op de lokale weersite van Kuijntjes mat men vannacht een windvlaag van 51,4 m/s. Ik ben blij dat ik vandaag niet moet vliegen.

Het aantal nieuwe besmettingen met het coronavirus neemt voor de derde dag op rij af. Er zijn volgens cijfers van de Chinese gezondheidscommissie 2009 nieuwe gevallen geregistreerd, waarmee het totale aantal in China op 68.500 ligt. Het dodental gisteren, 142, is vergelijkbaar met de afgelopen dagen. Het totaal aantal doden is daarmee gestegen naar 1665.

     Het indekken tegen beschuldigingen van onverantwoordelijk niet-handelen is bij de autoriteiten al dagen aan de gang. Zelfs van de grote leider Xi Jinping. De Communistische Partij publiceert een toespraak van de president waaruit moet blijken dat hij op 7 januari al maatregelen heeft laten nemen om de uitbraak in te dammen. Grote Leiders zijn immers onfeilbaar. Niettemin neemt de onvrede in China over de aanvankelijk haperende aanpak van de coronacrisis toe, schrijft De Volkskrant, die spreekt van de heftigste politieke crisis in drie decennia. Het autoritaire systeem is niet ingesteld op snelle en transparante informatieoverdracht naar de top, en die situatie is onder Xi niet verbeterd. Onbekwame bestuurders zetten tijdens persconferenties hun mondmasker verkeerd op en wisten bijvoorbeeld geen antwoord te geven op de vraag hoeveel maskers dagelijks in hun stad worden geproduceerd. Het onvermogen van de Partij kan gevaarlijk worden, zeker als het isolement van de epidemie voortduurt en de economische schade tot een recessie leidt.

     In NRC/Handelsblad zien sommige het nog breder. 'Coronacrisis kondigt het einde van de gobalisering aan', schrijven Ewald Engelen en Marianne Thieme in het blad. Tja. Door de enorme omvang en de kwalijke praktijken van de dierenindustrie zijn uitbraken van dierziektes onhoudbaar en springen over op de mens. Daardoor nadert nu het einde van het mondiale economische systeem zoals dat sinds het einde van de jaren zeventig is ontstaan, dat gekenmerkt wordt door arbeidskostenontwijking, regelontwijking en belastingontwijking, milieuvervuiling en klimaatverandering. Nu worden hele steden (en cruiseschepen) omgezet in quarantainecentra, 'maar als burgers hun huizen niet meer mogen verlaten, kunnen ze ook niet werken, en valt dat mondiale, fijntjes gekalibreerde vlechtwerk van toeleveranciers en eindproducenten met donderend geraas ineen.'

     Wat te denken? Ik geloof niet dat het internationale kapitaal aan het eind van zijn aanpassingsvermogen is gekomen. Zoals steeds zal de wal het schip waarschijnlijk wel weer  keren, niet zonder geweld, niet zonder pijn en strubbelingen, maar een volledige ineenstoring verwacht ik niet. Wel correcties, mogelijk zelfs ingrijpende. Tenzij de populisten wereldwijd onverhoopt zegevieren, dan wordt het echt een gekke boel.

Het blijft vanochtend droog. Na het middaguur neemt de wind geleidelijk af. Het regenfront lijkt voornamelijk langs de kustlijn naar het noordoosten te trekken.

     Het is 36 uur voor mijn vertrek, dus ik kan online inchecken. Alitalia verwijst me door naar de site van 'partner' KLM. Maar daar lukt het niet: 'Sorry, we have a technical problem on our end. We're working hard to fix it, but it's taking some time. Please try again later.' Ik kan me niet voorstellen dat het storm loopt. Wat wél lukt is een taxi boeken en betalen (22 dollar) via Booking.com van het vliegveld in Ushuaia naar mijn hotel. Geen zin in een drom opdringerige en schreeuwende taxichauffeurs rond mij en mijn plunjezak. Verder zoek ik alle op reis benodigde pillen uit en stop het geneesmiddelenpaspoort erbij. Paracetamol, cinnirizine en strepsils gaan ook mee. Terug naar boven

Het koufront passeert gisteravond met een spectaculaire temperatuurdaling en veel wind.

Maandag 17-02-2020

De laatste dag voor vertrek. Gisteravond kwamen buurman Wiger en buurvrouw Joke (even terug uit Sète) me goede reis wensen. Buiten trok het felle buienfront van storm Dennis langs. Het regende zwaar en profuus. Er zat flink veel wind in het front en de temperatuur zakte spectaculair in zeer korte tijd. (Zie het plaatje hierboven). Vanmorgen ontwaken we met zon en nauwelijks wolken. Anna gaat oppassen bij Tessa thuis. Ik probeer online in te checken voor mijn Alitalia-vlucht (via 'partner' KLM), maar de storing is er nog steeds. Geweldig, die service.

In de loop van de ochtend trekt er meer bewolking over. Om één uur jaagt een harde wind een felle regen- en hagelbui over de haven. Even klinkt een donderklap en dan is de bui over. De zon schijnt weer. De rest van de mddag pakken we alles opnieuw in. De plunjezak weegt nét geen 20 kilo (mag 23 kilo bij Alitalia. De rugzak (mag 8 kilo) weegt 17,7 kilo. Online inchecken kan nog steeds niet, dus dat wordt morgen in de rij staan voor de incheckbalie. Vanavond gaan we als altijd voor vertrek samen eten bij Mykonos op de Langendijk. Morgen komt Cees, de broer van Anna, ons om half zeven ophalen. Hij zal ons door de files naar Schiphol brengen.

De stand van zaken bij de epidemie met het coronavirus Covid-19. Wereldwijd zijn er nu 71.449 mensen besmet geraakt met het coronavirus. Van hen zijn er 1776 overleden. Het Chinese staatspersbureau Xinhua meldt dat de jaarlijkse bijeenkomst van het Nationaal Volkscongres van China tot nader order is uitgesteld. De directeuren van het Japanse infectieziekteninstituut en van de nationale volksgezondheidsorganisatie legden vandaag tijdens een persconferentie uit dat de uitbraak inmiddels de kenmerken vertoont van het begin van de tweede fase van een epidemie, waarbij het aantal gevallen sterk toeneemt. Ik kan die fasering niet terugvinden. Fase 2 is bij een pandemie nog niet erg alarmerend; dat is pas bij fase 5. Hebben ze in Japan een andere fasering? Terug naar boven

Even na 13.00 uur vliegen we over de (Franse) Alpen. Er ligt weinig sneeuw.

Dinsdag 18-02-2020

Vannacht goed geslapen, wakker om half vier. Wekker om half vijf. Laatste zaken inpakken: scheermes, scheerkwast, schaar in een laars in de ruimbagage. De plunjezak gaat nu echt dicht, met het slotje erop. Check op e-ticket, op zakgeld, op weet ik wat. Als Cees om half zeven arriveert zijn we klaar. Het is kil, donker en winderig buiten. De eerste etappe door de files, vooral op de A2 voor Nieuwegein. Toch zijn we om half negen bij Schiphol. Cees parkeert bij 'kort parkeren', we halen een karretje en lopen naar de vertrekhal. Ik voel me tegelijk uitverkoren en gedoemd. Wie weet hoe het allemaal afloopt? We drinken zeer bittere koffie bij La Place. Drukte. Bij drie verschillende ATM's probeer ik tevergeefs dollars te pinnen. Ze kunnen het wel, maar ze hebben een storing. Het lukt wel bij een vlotte mevrouw achter een glazen pui. Mens verslaat algoritme.

     Het inchecken gaat vlot. De plunjezak weegt 21,5 kilo en mijn rugzak past ruim in het rekje voor afmetingen. In Rome gaat mijn bagage door, zegt de dame achter de desk, maar moet ik opnieuw inchecken voor de transatlantische vlucht naar Buenos Aires. Ok.

     Ik loop met Anna en Cees terug naar de brug van de parkeergarage. Daar nemen we afscheid (foto hier). Niet leuk. Ik schuif aan in de zigzag-rij in vertrekhal 1 en zie de eerste personen met mondkapjes. Een piepkleine minderheid. De security-contrôle gaat snel. Je hoeft de laptop of je zakje met kleine flesjes niet meer apart op de bank te leggen, zoals vroeger. Wel riem af, maar geen schoenen uit. Ik loop naar de gate, toch opgelucht.

     Juist als ik zit hoor ik mijn naam omroepen. Wat zullen we nou hebben? 'Mr.Thomas Zijlstra is requested to come to the desk'', geen vergissing mogelijk. De dame van de KLM achter de balie kijkt me ernstig aan. Klopt het dat ik naar Argentinië ga? Jawel. Maar hebt u wel een visum? Even schrik ik. Dat was niet nodig, antwoord ik. Ze zoekt het na. Ach, zegt ze, u gaat binnen 90 dagen weer terug, dan is het inderdaad niet nodig. Pff. Toch attent.

Alitalia-vlucht naar Rome is met een A321. Ik krijg een mooie plek aan het raam op rij 5, direct achter de bussiness class. Straks snel van boord. Tussen de Italiaanse dame aan het gangpad en mij is een lege stoel. We boffen, vinden we. De vlucht vertrekt zeer on-Italiaans vijf minuten te vroeg. De mededelingen van de purser zijn niet te verstaan. Ik dacht dat het Engels was. Het is bewolkt. De Airbus stijgt op tegen de wind in, maar krijgt de wind mee nadat hij op koers is gaan liggen. Ik lees in een klein, mooi boekje van Ian McEwan, 'Science' (Vintage Minis, 2019, een bundel opstellen uit 1997 - 2019). We krijgen Cola Zero en een zak chips. De laatste hoef ik niet.  Daarna val ik in slaap om juist op tijd wakker te worden als we over de besneeuwde Alpen vliegen (foto hierboven). Je kunt goed zien dat er niet zoveel sneeuw ligt. Een rampjaar voor ski-pistes.

     Voor de wind gaat het snel. Boven de Po-vlakte wolken, ik lees verder. Dan breekt het wolkendek open. De heuvels bij Rome, we dalen, een kerkhof met kaarsrechte cypressen, een azuurbauw meer, de koepel van een sterrenwacht op een heuvel. We landen tien minuten te vroeg op het grote vliegveld Fiumicino.

     In een uitgestrekt glitterpaleis zoek ik naar de transferdesk van Alitalia. Daar moet ik niet zijn, zegt de senhora als ik de balie gevonden heb. Ik moet door de douane naar gate E11. Dat vergt een zeer lange wandeling door het spiegelparadijs. Er is daar ook een desk van Alitalia. De zwaar opgemaakte senhora zegt dat ik verkeerd ben, dit is de VIP-lounge. Ze ziet direct dat ik geen VIP ben. Dat is ook zo. De lui van Aerolineas Argentinas komen pas een uur voor vertrek aan de balie hierachter - als ze tenminste komen, zegt ze laatdunkend. Oh. Dat is dus even na 17.00 uur (als ze komen).

     Ik strijk neer in een wachtruimte met een counter voor eten en drinken. Overal dat heerlijke, zangerige Italiaans om me heen. Thee, een croissant en overal stopcontacten voor de laptop. Daar maak ik dit verslagje en zet het online. Straks om 18.10 uur moet ik vertrekken. De vlucht naar Buenos Aires zal meer dan 14 uur duren.

De epidemie van het coronavirus. Van wereldwijd 73.336 besmettingen hebben nu 12.968 mensen de virusinfectie (Covid-19) achter de rug. De slachtoffers zijn vooral ouderen, zieken en ziekenhuispersoneel. Stand is nu: 73.438 besmettingen, 1875 doden. Naar het begin van dit kwartaal

Het schermbeeld op de rug van de stoel voor me, als je niet naar een film kijkt.

Woensdag 19-02-2020

Om vijf uur gaat de desk van Aerolineas Argentinas open. Gewoon op tijd, laat die dames van Alitalia maar zeuren en uit de hoogte doen. We vliegen weer in een Airbus, de A 330 -200, een groot toestel. Van de dame krijg ik een raamstoel, maar - omdat ik niet oplet - boven de vleugel. Is trouwens totaal niet erg, er is toch niets te zien, het is een nachtvlucht en de nacht reist met ons mee, in dezelfde richting. Een lang nacht dus, veertien uur duisternis.

     Het vliegtuig is vol, langzaam schuiven we naar binnen. Ook dit toestel vertrekt vijf minuten te vroeg. In Rome valt de avond met schitterende kleuren. We zijn in een oogwenk boven de Middellandse Zee. Het is donker. Op de kaart op het beeldscherm op rug van de stoel voor me zie ik dat we langs Sardinië vliegen, richting Tunesië. Ik lees wat in Ian McEwan, want de buurvrouw is uiterst zwijgzaam. Een Italiaanse non. De vlucht is niet spectaculair. We vliegen over Algerije en Mauretanië. Hier vlakbij ligt de voormalige Spaanse Sahara, die veertig jaar geleden door Marokko ingepakt werd. Over de vrijheidsstrijd die toen ontbrandde hoor je nooit meer wat.

We krijgen een pasta-maaltijd. waar zijn mijn pillen, verdorie? Pas nadat ik het eten op heb, realiseer ik me dat die in het hoesje om mijn hals zitten. Sukkel. Veertien uur is lang. Ik dommel soms in voor twintig of dertig minuten, een enkele keer een uur. De houding is niet aangenaam, al kregen we een kussen en een dekentje. Ergens in die nacht steken we Atlantische Oceaan over en de evenaar. Wanneer ik even wakker ben, zie ik een vreemde sterrenhemel en een maansikkel door het raampje. De zuidelijke hemel. Omdat de tijd met ons mee beweegt is het straks in Argentinië slechts vier uur vroeger.

Vanmorgen om half vijf landen we. Over de rand van de vleugel zie ik de lichtzee van een wereldstad. Buenos Aires. Ik zet mijn horloge vier uur terug. Mensen applaudisseren als de piloot het toestel heel aan de grond zet. Ik dacht dat men dat niet meer deed. Ik ben zo blasé dat ik niet klap. We ontschepen vlot maar daarna komt er geklungel. In de wachtrij voor de douane wordt gemopperd. Er zijn slechts vier douanes aanwezig in de hokjes. Er hangen ook affiches over het coronavirus en het is warm, dus ik begin te transpireren. Straks denken ze nog dat ik het virus heb. Ondertussen zoek ik een netwerk en bel Anna. Het mobiele netwerk is niet erg stabiel maar de boodschap komt door. Omdat mijn volgende vlucht een interne vlucht is, moet ik na de douane mijn plunjezak ophalen. Maar eerst een duimafdruk en een foto laten maken, zonder pet en bril. Ik krijg ook een stempel in mijn verder maagdelijk paspoort.

     Mijn plunjezak passeert  net op de band als ik in de bagagehal kom. Allemachtig, wat is dat ding zwaar! De trolley's staan aan het andere eind van de hal, ook dat nog. Enfin, het komt allemaal goed. In de opkomende dageraad loop ik naar de uitgang. Taxi! Taxi! roept een groep meisjes vanachter een rij balies. Maar eentje stuurt me vriendelijk naar de uitgang. Overal wordt gebouwd, het vliegveld breidt uit. Na een kilometer lopen kom ik bij de terminal voor interne vluchten. Ik heb alle tijd, het is zes uur en ik moet me pas over vier uur melden. Nóg weer vier uur later zal ik  vertrekken. Er is een koffiehoek met WiFi. Ik kijk naar het weer in Ushuaia. Nog twee mooie dagen maar er is veel wind in de komende week. Depressietreinen, net als bij ons, met harde westenwinden in de Straat Van Drake.

Ik voel me best, hier in het koffietentje. Ik eet een salade en drink een Cola Zero. Gaande de ochtend wordt het drukker. Ik lees een somber boek: 'Learning to Die in the Anthropocene' van Roy Scranton (City Light Books, 2015). De man heeft op zijn Wikipedia-lemma een gekweld gelaat. Hij heeft gelijk, want hoe moet je je opstellen als je weet dat deze wereld van koolstof-kapitalisme reddeloos verloren gaat? Ik ben benieuwd.

     Om half elf check ik in en de punjezak zoeft weer over de band de catacomben van de luchthaven in. In de hal van terminal C hang ik op een lekkere ligstoel voor de grote ruiten naar mensen en vliegtuigen te kijken. Ook hier monitoren die waarschuwen voor het coronavirus (foto hier). Niemand draagt overigens mondkapjes. Om kwart over twee zal ik naar Ushuaia vliegen, waar ik om 17.50 uur lokale tijd aankom. Als het goed is staat de taxi naar mijn hotel klaar. Dan komt er een eind aan twee dagen reizen. Leuk, maar toch blij toe en het is op Vuurland vast niet zo warm. Terug naar boven

Over het Beagle kanaal naderen we Ushuaia. Dat ligt links met zijn haven.

Donderdag 20-02-2020

Het vliegtuig van gisteren is een Boeing 737 - 700 van Aerolineas Argentinas. Niet het type dat de laatste jaren alsmaar neervalt en niet meer mag vliegen. Een bus brengt ons erheen. Het zit krapper dan de Airbussen van mijn vorige vluchten. Bovendien zit ik op een rij waar je de stoelen niet acherover kunt zetten, omdat erachter de nooduitgang zit. Maar mijn stoel is wel aan het raam. Op vluchten moet je altijd maar afwachten naast wie je terecht komt. Ditmaal naast een echtpaar uit Australië, uit Perth. daar hadden geen last van bosbranden, zeggen ze. Ze gaan ook naar Antarctica, maar dan met een cruiseschip, voor elf dagen. Ik voel me begenadigd. De vrouw stinkt enorm uit haar mond, maar het opendraaien van de ventilatiie boven mijn hoofd helpt.

     We vertrekken precies op tijd. Wie zegt dat de Latijnen nooit op tijd zijn? Als snel komen er wolken. Tusendoor zie ik dat we boven zee vliegen en dat een lage, ruige kust in de verte verdwijnt, met bossen tot aan het strand van een ondiepe zee. Ooit voeren Europeanen hier voor de eerste keer langs; wat moet dat geweldig geweest zijn. Ik vermoed dat het een Portugees of een Spanjaard was. Het wolkendek beneden trekt helemaal dicht; er is niets meer te zien. Ik lees verder in het sombere boek 'Learning how to Die in the Anthropocene' van de Amerikaanse journalist Roy Scranton (City Light Books, 2015). Hoe je dat moet doen wordt me niet helemaal duidelijk. De huidige beschaving is ten dode opgeschreven, wat je ook doet, maar toch moet je niet versagen en twee dingen doen. De herinnering bewaren van hoe mooi alles was, en vooral oude geschriften als het Gilgamesj Epos en de tragedies van Aischylos beschermen, en verder moet je onophoudelijk 'interrupteren'. Dat doe je - geloof ik - niet door bijvoorbeeld aan klimaatdemonstraties mee te doen, maar door constant onzin en kletskoek tegen te spreken. Op een rustige manier. Tja, dat zal helpen, daar schrikken de koolstofverbrandende internationale kapitalisten enorm van. Die gaan alleen voor (de dreiging van) geweld door de knieën, zoals Scranton nota bene zelf schrijft, maar de consequentie daarvan trekt hij niet.

     Ondertussen komen we in turbulenties terecht. Het vliegtuig schudt en schokt. De kwalijk riekende dame naast met slaat van angst de handen voor haar gezicht. Haar echtgenoot wrijft haar zacht over de rug. Het is bij elkaar 3,5 uur vliegen en hoe zuidelijker we komen, hoe dikker de bewolking wordt. Tenslotte dalen we langdurig door een zeer dikke wolkenlaag heen en dan is er - opeens - dat uitzicht: hoge besneeuwde bergen met het Beagle kanaal ertussen, gletschers, bossen, eilanden en een kleine stad aan de rand van het water (foto hierboven). Een lange pier met een cruiseschip en wat vrachtschepen, waar ergens in de komende dagen ook de Bark Europa zal aanmeren. Prachtig!

     De onstcheping gaat vlot, ik app Anna dat ik er ben en en mijn plunjezak komt gewoon op de band tevoorschijn. Het gebouwtje van de luchthaven is klein en van hout, open tot aan de nok. Er staat een aardige jongen met mijn naam op een bordje. Mijn taxichauffeur. Hij heet David en hij brengt me in een rammelende Toyota naar mijn hotel, dat in het kleine centrum ligt, vlakbij de haven. Ik kijk naar buiten. Het is koud, bewolkt, winderig en het lijkt net Schotland. In de baai liggen wat zeiljachten voor anker. In het kleine, wat sjofele hotel (Hotel Antardida Argentina) verwachtten ze mijn komst. Achter de balie staat een meisje dat sprekend op de actrice lijkt die Arya Stark speelt in The Game of Thrones. Ze spreekt alleen geen Engels. Ik red me met mijn Portugees. Of ik meteen wil afrekenen? Na uitleg begrijp ik ze dat wil vanwege de torenhoge inflatie. Na een paar dagen is het afgesproken bedrag (in dollars) veel minder waard. Het kan per creditcard, maar als ik het contant doe krijg ik veel korting. De dollars en de euro's houd ik echter liever als zakgeld bij me, om later tijdens de tocht met de Bark bij de scheepsbar af te rekenen. Dollars pinnen bij een ATM kan in Ushuaia  niet, vertellen ze.

De kamer is verder prima. Er is een badkamertje met bad, lekkende kranen en een bidet naast het toilet. Er staan drie eenpersoonsbedden, ik kies het middelste (foto hier). Ik kijk uit op daken met rechts tussen de huizen door zicht op besneeuwde bergtoppen. Ik pak uit en merk dat mijn universele adapter niet werkt. Dat is lasig met de laptop en de mobiele telefoon. Om de hoek is echter een zaakje waar ze ze verkopen. Opgelost. Ik trek de kleren uit die ik al twee dagen draag neem een heerlijke douche, en merk dat ik mijn kam heb verloren. Dan houd ik mijn pet maar op.

     In de zijstraat is een restaurant dat er leuk uitziet: Paso Garibaldi Resto Bar. Het is vol maar ik heb geen zin om verder te zoeken en mag met een glas wijn aan een zitje plaatsnemen. Waarom maken ze in Argentinië vooral wijn van de Malbec-druif? Waar overigens niets tegen is. Ik word er wat soezerig van. Er is muziek van Ella Fitzgerald en na een halfuurtje komt er een tafel vrij. Ik eet een erg lekkere risotto met paddestoelen en garnalen. Pas tegen half elf wordt het donker. Afrekenen kan met pinnen van mijn gewone bankpas. Inclusief de fles wijn kost het 1990 peso = 30 euro. Ik val in mijn hotelbed als een blok in slaap.

Vanmorgen om zeven uur op. De zon schijnt en het is halfbewolkt. Het ontbijt beneden is karig. Geroosterde plakjes stokbrood en zoete croissants, alleen zoet beleg, geen yoghurt, geen eitje en geen fruit. Het zij zo. Ik maak een foto van het hotel (foto hier) en slenter door de stad op zoek naar een kam. Veel lege etalages en en straten met veel gaten in het plaveisel. Verwaarlozing alom en weinige winkels gaan pas om tien uur open. Gelukkig vind ik een apotheek en die gaat om negen uur open. Waarempel hebben ze kammen. Aan de lange pier ligt een Noors cruiseschip. thuishaven Bergen. Als je over het Beagle kanaal naar het zuiden kijkt, zie je een bergachtig eiland. Dat is Chili.

     Later loop ik naar de grote supermarkt verderop in de straat. Die heet La Anónima. Geen idee waarom. Ik haal er water, yoghurt, brood, brood, kaas, ham en fruit voor de lunch op mijn kamer. Er is een koelkastje. Vervolgens een lekker middagdutje. Rest volgt morgen. Terug naar boven

De westelijke tuin van het Museo del Fin del Mundo in Ushuaia. Op de achtergrond het Noorse cruiseschip.

Vrijdag 21-02-2020

In het hotel zit ik in kamer 13, maar ik ben niet bijgelovig. Gisteren na het middagdutje doe ik een ontdekking, namelijk dat de universele adapter die ik van thuis meenam, niet stuk is. In het midden zit een ring die je op de juiste connectie moet draaien. Stom, maar ja, jaren niet gebruikt. Ik breng de adapter van het hotel terug naar balie en ga een lange wandeling over de boulevard maken. Het is aangenaam zonnig en zeker een graad of 18. Er zijn veel toeristen op de been, die selfies maken met het Noorse cruiseschip op de achtergrond. Politieagenten slenteren langs in knalrode t-shirts. Er staat langs het wandelpad een lange rij bustes van ontdekkingsreizigers die van hier in de 19e eeuw naar Antarctica trokken. De eerste overwinteraar op het Antarctisch schiereiland was een Belg. De Amerikanen beweren echter dat de eerste overwinteraar een Amerikaan was, de Britten dat het een Brit en de Russen dat het een Rus was. Er zijn zelfs mensen die beweren dat het een Nederlander was, Dirck Gerritsz aan boord van De Blijde Boodschap (alias Het Vliegend Hart) al in 1599. Maar hier in Ushuaia vinden ze dat het de Belg Adrien de Gerlache was, die met zijn schip in 1898 zeven maanden vastgevroren zat in het ijs in de permanente poolnacht. Dus van hem staat er een buste.

     Op het grasveld langs de boulevard zitten stelletjes en er zijn betonnen ligbanken, waarop ik in de zon ga liggen. In de verte ontwaar ik niet ver van het Chileense eiland Navarino een mast. Een zeilschip? Zou het de Bark Europa kunnen zijn? Een tijd blijf ik kijken naar het naderen van het schip, dat zich wendt en een tweemaster blijkt te zijn. Nee, de Europa wordt pas op zaterdag hier verwacht.

     Verderop naar de oostzijde is een kleine marinebasis. Er liggen wat patrouilleschepen aan de steiger. Er is een standbeeld van een gestyleerd zinkend schip op een heuveltje en een muurtje met gedenkplaten, uiteraard van de kruiser General Belgrano, die tijdens de Falklandoorlog van 1982 buiten de oorlogszône werd getorpedeerd door een Britse kernonderzeeër. De Argentijnen zijn er nog steeds boos over. Er kwamen 323 zeelieden om het leven.

     Meer aandacht trekt het beeld (foto hier). Dat betreft de raadselachtige ondergang van de Argentijnse mijnenveger Fournier in 1949. Het schip vertrok op 21 september van dat jaar van Rio Gallegos aan de Atlantische kust naar Ushuaia en verdween ergens tussen de eilanden in het zuidelijk deel van Straat Magellaan. Van de 77 opvarenden noch van het schip werd ooit meer iets vernomen. Men vermoedt dat het op een rots liep en zonk.

Ik steek de boulevard recht over naar de kant met gebouwen. Banken, verzekeringen, souvenirwinkels en restaurants. En het Museo del Fin del Mundo, want dit is de meest zuidelijke stad van de wereld. Niet om naar binnen te gaan, dat kan nog wel als het een dag regent, maar er zijn kleine tuinen aan weerszijden van het gebouw. Aan de muur van de oostelijke tuin hangen aandoenlijke foto's van blote indianenmeisjes op Vuurland. Indigènes. Het kano-volk, een volk van vissers. Het nagebouwde hutje van takken, bladeren en klei is zo lek als een mandje. Dit was het Yahganvolk, dat hier al 10.000 jaar leefde toen Ferdinand Magellaan in november 1520 langsvoer en in de mist talloze vuren zag branden. Vandaar de naam 'Vuurland'. Inderdaad is er een vuurplaats naast het wrakke hutje. De Yaghan droegen nooit kleren, omdat het altijd regende. Ze smeerden zich daarom in met dierenvet. Later moesten ze van de christelijke zendelingen kleren dragen. Daar werden de Yahgans ziek van, omdat de kleren vies en nat werden in dat klimaat. Op de muur van de westelijke museumtuin (foto hierboven)  staan schilderingen van hun idyllische bestaan in de nattigheid en de wrede verstoring ervan door de conquistadores, die het beter dachten te weten (hier 2 foto's).

     Terug lopend naar de hoofdstraat zie ik op de muur van oud pand, waar het plaatselijke radiostation in huist, een portret van een journalist die tijdens de Argentijnse junta vermoord werd. Dat was in 1977 en hij heette Rodolfo Walsh (foto hier). Hij werd met kogels van een militair moordcommando doorzeefd, zijn lichaam werd meegnomen en werd nooit meer teruggevonden. Maar in Ushuaia is hij niet vergeten.

     Op de eerste verdieping van een hoekpand is een koffiehuis, waar ik thee drink. Terug op mijn kamer lees ik het nieuws: een rechts-extremistische aanslag in Duitsland, een kapitale fout in het rapport van een door Nederlandse boeren betaalde organisatie over de stikstofcrisis. In Zuid Korea lijkt na Hubei een tweede uitbraak van het coronavirus te zijn.

In mijn wasbak was ik een onderbroek, sokken en een t-shirt en hang ze over de doucherail te drogen. Weer de straat op. het Noorse cruiseschip is verdwenen. Ik ga uit eten in een visrestaurent dat Chicho's heet, even verderop in de straat van het hotel. De oude baas van het restaurant geeft me een mooi plekje in een hoek bij het raam. Verder is er niemand. Hij adviseert me nu eens geen Malbec te drinken, maar een Cabernet Franc: een Angelica Zapata 2015. Ik vind het een goede keus. Het is een aardige man en ik vind het sneu dat ik de enige klant ben. Hij raadt me als vis Merluz aan, de Antarctische diepzeeheek. Of die schaars is geworden, weet ik niet, maar hij smaakt prima. De baas maakt er een foto van (foto hier). Ondertussen komt er familie van de baas eten, maar verder niemand. Ik zou de mensen wel van de straat willen plukken, maar ze kijken voor het raam op het menu en lopen door. De baas legt me uit waarom: er staat bij hem geen King Crab op. Door overbevissing is die krab schaars en onbetaalbaar geworden, maar de toeristen blijven erom vragen, dus vissen de vissers door en vangen alleen maar hele kleintjes. Voor sobremesa neem ik geen zoetigheid maar kaas. Anna zou het hebben goedgekeurd. Ik mis haar erg maar vind dit leven toch heerlijk. Vroeger kon ik ook goed alleen zijn.

Vanmorgen is het grotendeels bewolkt en winderig, later komt er meer zon. Ik ontbijt op mijn kamer en regel wat bankzaken via internetbankieren. Verbazend handig toch, dat internet! Straks maar weer eens erop uit. Terug naar boven

Bark Europa arriveerde vanmiddag in de haven van Ushuaia.

Zaterdag 22-02-2020

Gistermiddag. Na een tamelijk doelloze wandeling over de Avenida San Martin, de drukke hoofdstraat van Ushuaia en het commercieel centrum van de stad, lees ik op mijn hotelkamer de rest van de middag in een goed boek: 'Clear Bright Future' van de Britse politieke journalist Paul Mason (NL-vertaling 'Een stralende toekomst', De Bezige Bij, 2019). In het eerste hoofdstuk analyseert op een aansprekende manier welke krachten en belangen verantwoordelijk zijn voor het inzakken van het liberale economische systeem en de opkomst van populisten als Trump. Dan piept er een appje: iemand van onze app-groep heeft de Bark Europa zien binnenlopen. Hij ligt aan de pier. Ik haast me naar de boulevard en verdraaid, daar ligt hij aangemeerd (foto hierboven), achter een enorm cruiseschip - de Queen Victoria - dat er ook nog niet lang ligt. Vergeleken bij die reus met een lengte van bijna 300 meter, lijkt het zeilschip tenger en kwetsbaar. En mooi.

     Ik ga thee drinken in de hoofdstraat en keer naar mijn kamer terug om verder te lezen. Je kunt namelijk niet naar het schip toe, de haven kent een streng toelatingsregime. Maar de app-groep is opgetogen. Ik had voor vanavond gereserveerd in Paso Garibaldi, waar ik het eergisteren zo naar mijn zin had, en nu gaan er nog drie reisgenoten mee, een Amerikaan en een echtpaar uit Sidney, Australië. Dat kan gezellig worden.

Er zijn hele grote zorgen over de uitbraak van Covid-19, het nieuwe coronavirus. Dat gaat niet goed. Na Zuid-Korea (meer dan 400 nieuwe gevallen in een paar dagen) neemt het aantal secundaire uitbraken snel toe: Japan, Singapore, Italië en Iran. een echte pandemie met miljoenen zieken wordt steeds waarschijnlijker. Stand van dit moment: 77.977 besmettingen en 2366 doden wereldwijd. Geruchten doen de ronde dat er ook gevallen bestaan waarin mensen besmet zijn en niet ziek worden (dus niet geídentificeerd worden) maar wel anderen kunnen besmetten, en ook dat de incubatietijd mogelijk langer is dan veertien dagen. De verspreiding van het virus is dan niet meer tegen te houden; het kan overal in de wereld opduiken. China zou dat feit verzwegen hebben.

Met mijn drie reisgenoten heb ik een gezellige avond in Garibaldi. Na afloop loop ik voor afzakker naar de Bar Ideal in de hoofdstraat. Die is gevestigd in een oud kolonistenpand, naar zeggen één van de eerste huizen in Ushuaia. Net zit ik van mijn cognac te genieten of er dromt een grote groep vrolijke mensen naar binnen. Het zijn warempel de passagiers en de crew van de Bark Europa, die hun afscheidsavond komen vieren. Dus ik blijf, maak kennis, onder andere met de kapitein Janka, een pittige Friezin, en de scheepsarts. Maar beiden gaan de aanstaande reis niet mee, ze worden afgelost. Met plezier luister ik naar de enthousiaste verhalen van twee Belgen, twee Britse dames en anderen. Zonder aarzeling spreken ze van de reis van hun leven. Pas om twee uur houd ik het voor gezien.

Vanmorgen blijf ik op mijn kamer. Een beetje brak. Ik doe het kalm aan en daarover is niets te vertellen. De voorspelde regen komt niet; het is zonnig en halfbewolkt. Maar voor morgen wordt er windkracht 7 uit het zuidwesten verwacht. Gelukkig vertrekken we dan nog niet. 's Middags komt de hotelier vragen of ik de laatste nacht op zijn kosten naar een ander hotel vlakbij wil. Hij heeft mijn kamer (met 3 bedden) nodig. Ach, ik vind het prima. Het hotel heet Posada del Pinguino. Terug naar boven

De Avenida San Martin, de hoofdstraat. Het gele pand links is een oud konistenhuis, nu Bar Ideal. Daar ontmoette ik eergisteren de crew van de bark.

Zondag 23-02-2020

De hele dag blijf ik gisteren op mijn  kamer en lees een heel eind weg in het boek van Paul Mason. Buiten is het overwegend zonnig, maar het boek boeit me tezeer. Bij een andere gelegenheid ga ik er nog op in. De hele middag zijn medereizigers op de Bark Europa in de weer om op onze app-groep een eetafspraak te regelen voor vanavond. Ik heb er geen zin in en reageer niet. Het is me teveel zo'n opgewonden hello!, goodbye!, you are great! gedoe. Tegen de avond kom ik in beweging en slenter over de Avenida San Martin. Zaterdagavond, het is druk. Daarom schuif ik maar snel naar binnen bij een restaurant waar ik een leeg tafeltje zie. Het heet 'El Faro', de vuurtoren. Die vuurtoren is de Faro del Fin del Mundo. Die werd in 1884 op Stateneiland gebouwd, niet ver hiervandaan aan het oostelijk uiteinde van het Beagle kanaal. De naam werd door Nederlanders gegeven in 1616 naar de Staten Generaal. Een gevaarlijke plek. De vuurtoren werd door de Argentijnse overheid San Juan del Salvamento genoemd, maar werd bekend onder de naam 'Vuurtoren aan het eind van de wereld' door een postuum boek (1905) van Jules Verne met die naam. Er is ook een film van gemaakt. Vanaf 1899 was er een paar jaar een gevangenis, maar door de vele stormen was die niet te handhaven. Het boek van Verne gaat over een groep piraten, geleid door de hoofdman Kongre, die de vuurtoren  gebruikt om schepen te laten vergaan en de lading te roven. Dat lees ik op de muur naast mijn tafeltje.

     Ik eet een caprese salade en een pittige paella. Voor het raam is een groot acquarium met King crabs. Kleintjes, grote vangen ze niet meer. Wanhopig kruipen ze over elkaar heen. Voorbijgangers buiten houden stil om ernaar te kijken. Het zijn prachtige beesten met een dieprode kleur die als het ware gloeit. Eentje slaagt er bijna in om over de rand te klimmen, maar de dienster duwt hem met een stok terug. Ik vind dat hij vrijlating heeft verdiend, zeg ik tegen mijn buren, een ouder Amerikaans echtpaar uit Wisconsin, met hun zoon die zo'n petje draagt als Max Verstappen. Even later krijgen ze zo'n gekookte krab geserveerd. De zoon kijkt me verontschuldigend aan. Zijn moeder is duidelijk dementerend en wil alles van me weten, msar ze is nauwelijks te verstaan. Vader knipt onverstoorbaar met een schaar de krab aan stukken. De rode kleur is nu dof. Achter me zit - net zo alleen als ik - aan een tafeltje een oudere man die ik herken van een foto op de community-pagina van de website van de Bark Europa (alleen voor leden). Een Nederlander, maar hij kijkt alleen maar op zijn mobiel en reageert bot en afhoudend als ik vraag of dat klopt. OK, hij reageerde ook al niet op de groeps-app en wil kennelijk liever alleen zijn. Dat begrijp ik eigenlijk wel.

     Juist als ls ik de paella op heb breekt er buiten een fel onweer uit met hevige bliksems, donder en striemende regen. Mensen schuilen onder de luifel. Het buienfront werd vanmiddag al verwacht. Er zit veel wind in. Morgen Bf 7 uit het zuidwesten. Als het even droog is spoed ik me naar mijn hotel. Nu slaan regen en wind hard tegen mijn kamerraam.

Een grijze ochtend, maar de harde wind van gisteravond en vannacht is weg. Code geel in Nederland. Vandaag is er al de vierde officiële storm van 2020, in twee weken tijd. Veel carnavalsoptochten werden afgelast, behalve die in Gorcum, maar die is altijd zo klein dat de wind er geen vat op krijgt. Volgens de NOS is het zelfs de vijfde storm van februari. Ik heb de tel niet bijgehouden. Met zes stormdagen is het de op een na onstuimigste februari ooit. Alleen in 1990 waren er meer stormdagen. 'Dat komt door de jetstream die al een paar weken boven ons hangt', zegt meteorologe Willemijn Hoebert. Door de snelle opwarming van de arctische gebieden (de 'arctische amplificatie', lees ondermeer hier) blijven de lussen van de jetstream langer op hun plaats liggen. Soms leidt dat tot een langdurige hittegolf, nu tot snel opeenvolgende stormen.

De Covid-19 epidemie. Het aantal besmettingen in Italië neemt snel toe tot ruim boven de honderd. Het land staat daarmee op de vierde plaats na China, Zuid Korea en Japan. Men isoleert nu een aantal gemeentes met 50.000 inwoners  in het noorden, sluit scholen, winkels en musea en last evenementen af zoals voetbalwedstrijden. Ook het carnaval van Venetië is afgelast. De secundaire uitbraak in Iran (43 besmettingen, 8 doden) noopt Irak, Turkije, Pakistan en Afghanistan de grenzen met het land te sluiten. Stand van de epidemie: 78.966 besmettingen wereldwijd en 2469 doden. De dagelijkse toename neemt echter af, zowel logaritmisch als lineair (behalve bij het aantal doden). Het zal me vreemd te moede zijn als ik na de afvaart van de Bark Europa wekenlang van nieuws verstoken zal zijn.

Vanmorgen pak ik plunjezak en rugzak zorgvuldig in. Om 10 uur moet ik verhuizen naar dat andere hotel. Bij het ontbijt zie ik de rare Nederlander en reisgenoot op de Bark Europa in het zaaltje zitten, dezelfde die me gisteravond in het restaurant zo onbeleefd negeerde. Dat doet hij weer, hoewel ik goedemorgen zei. Dan niet. Om half tien, na het ontbijt, klopt er iemand op mijn kamerdeur. De jongen van de receptie komt vertellen dat de verhuizing niet meer hoeft, ik mag tot morgen hier blijven. Terug naar boven

Vanmorgen was ik voor het eerst bij de Brk Europa om mijn plunjezak af te leveren.

Maandag 24-02-2020

Wie heeft er wel eens langer dan vijf dagen in Ushuaia gewoond? Ik niet. Ze hebben maar een wild klimaat hier. Gisterochtend hingen er zware, buikige regenwolken boven de stad, later brak de zon door en tegen de middag regende het pijpenstelen. De hele middag lees ik verder in Paul Mason zijn  boek. Terwijl anderen in mijn groep auto's huren om ermee door natuurgebieden te crossen of met de bus het Nationaal Park intrekken lees ik geboeid zijn analyses van het ineenzakken van onze neoliberale samenlevingen, van het dramatisch tekortschieten van de marktwerking ten koste van velen, en hoe weinig er tegenover staat. Bijvoorbeeld in de zorg; ikzelf schreef in 2008 al over het destructief effect van de marktwerking (lees hier). Neoliberale staten zorgen niet meer voor hun burgers; die moeten het zelf maar uitzoeken. Regeringen schieten op vele fronten te kort, de democratie kan het niet aan. De mensen zijn onzeker en boos, ze verlangen naar vroeger en stemmen op leiders met een grote mond die beloftes doen die niet waargemaakt kunnen worden.

     Opmerkelijk is verder dat Mason met de nieuwste wetenschappelijke onderzoeken de modieuze ideeën van auteurs als Yuval Harriri en Dick Swaab weerlegt. De mens zou niet over een vrije wil beschikken. Mason is overtuigend, moet ik zeggen. Dan gaat het weer verder over de ineenstorting van het neoliberaliisme. Opmerkelijk is dat hij de vroege Karl Marx in zijn beschouwing betrekt op de manier zoals we dat vroeger deden. Dat is niet de Marx van Das Kapital of van de Eerste Internationale en ook niet de Marx van de stalinistische bureaucratieën, maar de humanistische filosoof van de vroege geschriften. Vroeger in mijn studententijd ontdekten we die en lazen het graag, maar die geschriften waren verdacht bij CPN, de Sovjets en de Maoïsten.

     Ik wilde er graag meer over vertellen maar ik was moe. Ik at gisteravond weer - voor derde keer - bij Paso Garibaldi, toch echt mijn favoriete restaurant hier. Vooraf een wok van kleine octopussen en daarna een penne rigata met langoustines en chorizo. Heerlijk! Ik beloofde de dames dat ik over drie weken zal terugkeren.

Vreemd. In de komende drie weken kan er een hele hoop gebeuren. Dat zal ik mogelijk niet eens weten. Ik lees dat Italië zich nu min of meer van de buitenwereld afsluit vanwege de snel groeiende coronauitbraak in de noordelijke provincies. Inmiddels zijn er 6 doden. In Iran poogt men een dodental van 50 door het Covid-19 te verzwijgen. Er zijn eveneens besmettingen gemeld in Irak, Koeweit, Bahrein en Oman. In alle gevallen ging het om reizigers die uit Iran kwamen. Stand van zaken om 11.30 uur (local time): 79.744 besmettingen en 2629 doden wereldwijd. De effectenbeurzen kelderen wereldwijd en de olieprijs is fors gezakt. Hoe ziet de wereld eruit als ik over drie weken uit Antarctica terugkeer?

Vanochtend motregen. Ik ga nog een keer extra lang onder de douche staan, pak alles in en ontbijt op mijn kamer. Een taxi brengt mij en mijn spullen naar de haven, dat wil zeggen naar het douanegebouwtje voor voetgangers. De taxi mag de kade niet op terwijl de Bark Europa wel een halve kilometer verder aan de pier ligt - en er zijn geen bagage-trolley's. Dus tors ik in etappes plunjezak en rugzak over de pier. Een bemanningslid neemt de plunjezak in ontvangst en zal hem in mijn kooi leggen. Ik maak foto's van het schip (hierboven en een andere hier). Ik loop in de lichte miezerregen terug naar de hoofdstraat en drink koffie in Café Bar Banana aan het raam. Daar hebben ze WiFi. Het wordt een lange, dag, maar de zon is weer gaan schijnen. Straks maar eens in het museum kijken.

De reuzenster Betelgeuze in het sterrenbeeld Orion lijkt toch niet de lang verwachte supernova te worden. Er is een einde gekomen aan de opvallende helderheidsafname van de laatste maanden. 

Vanaf hier zal ik onbereikbaar zijn, behoudens noodgevallen. Er is een satfoon. Dus wordt het weblog voor het eerst in ruim dertien jaar onderbroken. Maar onderweg blijf ik aan boord dagelijks verslagen maken en ik zal ze na terugkeer allemaal alsnog publiceren, met foto's. Terug naar boven

Bark Europa verlaat Ushuaia en vaart het Beaglekanaal in.

Dinsdag 25-02-2020

Gisteren bracht ik het grootste deel van de dag door in Café Bar Banana in San Martin straat. Daar hebben ze goede koffie en WiFi. De uren verstrijken in opperste traagheid. Buiten soms zon, soms regen. ’s Middags breng ik een bezoek aan het Museo del Fin del Mundo. Het bestaat uit twee oude gouvernementsgebouwtjes, op 200 meter van elkaar. Het ene heeft collecties van opgezette zeeleeuwen, robben, condors, haviken en andere zeevogels, en de boeg van oud schip met het beeld van een rijke dame eronder. In het andere gebouwtje zijn de ruimten van het vroegere gouvernement hersteld, aandoenlijke bureaus, banken, secretariaten en het zaaltje waar de volksvertegenwoordiging bijeenkwam. In de gang hangen de foto’s van alle gouverneurs vanaf de 18^e eeuw. Nu vormen Vuurland en het Argentijnse deel van Antarctica een provincie. Inclusief de Malvinas, de Falklandeilanden, met Ushuaia als hoofdstad.

Om 16.45 uur is het eindelijk zover. Ik sjok, rugzak op de rug, naar de haven. In het douanegebouwtje controleren ze nu wel of ik op de lijst sta van passagiers voor de Bark Europa. Er staat een knap harde, zeer koude wind, die de bark van de kade afduwt en schuin doet hellen. Het verbaast me dat je geen enkel gefluit of geloei van het want hoort. Mijn medereizigers en ik worden hartelijk ontvangen door de bemanning (foto hier). Iedereen krijgt een hut- en kooi-nummer; het mijne is 12d. Het is een zespersoonshut, maar er zijn maar vijf kooien bezet, zodat er wat extra ruimte is voor bagage. Mijn plunjezak staat er al. Ik pak hem uit en berg alles op een ruime kast en een hangkast. Ik heb een benedenkooi in de lengterichting van het schip (foto hier). Dus tegen de scheepshuid aan. Mijn hutmaten komen uit Duitsland, Canada, Spanje en Australië.

Op het main deck krijgen we een introductie van de nieuwe kapitein Erik. Hij vertelt onder andere dat het reisplan veranderd is. Omdat het in de afgelopen extreem warm was aan de westzijde van het Antarctisch schiereiland, is de bodem daar erg modderig, de sneeuw papperig en de pinguinpoep ontdooid en smerig. Aan land gaan is niet leuk. Daarom gaan we naar – uniek! – de oostkant. Dus naar de Weddell Zee. Uiteraard varen we morgenochtend eerst het Beaglekanaal uit en steken de Drake Passage over naar Elephant Island, het oostelijke eiland van de Zuidelijke Shetlandeilanden. Vandaar gaat het echt de Weddellzee in en dat is uniek want die zee is vrijwel altijd geheel vol ijs en niet bevaarbaar. We willen proberen naar Snowhill eiland te komen, een aantal andere eilanden aan te doen en de kronkelige fjorden van het schiereiland. We zullen veel landingen en tochten met de rubberboten maken, ijsbergen en gletschers zien, en walvissen (bultruggen, orca’s) en dolfijnen. Ook bezoeken we wetenschappelijke stations. Onderweg krijgen we veel lezingen van bemanningsleden, waarvan velen geoloog of marien biologen zijn. Overigens zijn we met 42 passagiers en 16 bemanningsleden. Ze stellen zich allemaal voor. Tenslotte varen we terug naar de Zuidelijke Shetlandeilanden en zullen ondermeer het beroemde Deception eiland bezoeken, een nog steeds actieve vulkaan waarvan je de krater binnen kunt varen.

Er zijn een aantal sociale ruimtes, zoals het dekhuis (foto hier) met de bar, de lounge, de bibliotheek en de poker ruimte, waar we grondige introductiecursussen krijgen betreffende noodsituaties en alarmen, het wachtsysteem, gedragsregels en dergelijke. Helder en begrijpelijk. We krijgen aan het eind een logboek met foto’s op USB, dat is mooi maar ik maak toch mijn eigen verslag. We eten smakelijk, moet ik zeggen, de kok is een Fries en heet Gjald. Hij kan er wat van! Na de maaltijd (in mijn geval in de lounge) gaat het weer verder met de instructielessen. Het is nogal wat en het maakt allemaal veel indruk op me. Ik maak kennis met de andere Nederlanders, drie in getal. Om elf uur neem ik twee glazen rode wijn aan de bar in het dekhuis en tuimel in mijn kooi.

Ik slaap korte slaapjes van een uur. Het is warm in de hut, 23 graden meet iemand. Om 6.20 wakker. We hebben een eigen douche/toilet. Ontbijt weer in de lounge, waarna we om 9 uur losmaken. De loopplank gaat aan boord (foto hier). Gek genoeg is van de harde wind helemaal niks meer over. De vlaggen hangen slap. Ik heb nog even WiFi van het cruiseschip aan de andere kant van de kade en app Anna een foto ervan. En bel haar nog even. Drie weken duurt lang, vinden we. Na het ontbijt gaan de instructies verder: scheepsalarmen en andere signalen, het gebruik van het overlevingspak (foto hier, je ziet eruit als een teletubby) en de zwemvesten, lijnbehandeling, uitkijk op het voordek zijn, en aan het roer staan. Iedereen heeft tegen de bovenkant van zijn kooi zo'n overlevingspak hangen. Je moet je niet voorstellen het ooit nodig te hebben. Op een prikbord in het dekhuis hangt ons wachtrooster (foto hier). Volgens de kleuren van de NL-vlag zijn er drie wachtgroepen: rood, wit en blauw. Ik zit in rood. het wachtsysteem gaat in als we aan de Drake passage beginnen. Ondertussen stuurt de loods ons het Beaglekanaal in, Ushuaia achter ons latend (foto hierboven). Iedereen is aan dek ( 2 foto's hier). Het avontuur is begonnen! We varen langs de plek waar een cruiseschip, de Cervantes, in de jaren 30 op de rotsen liep en zonk. The Titanic of the South. Alleen de kapitein kwam om. De bergachtige kusten ter weerszijden zijn wazig van een lichte drizzle. Ik geniet met volle teugen. De kusten, noord de Argentijnse, zuid de Chileense, zijn ruig met uitgestrekte wouden. Je vraagt je af wie hier wonen? Terug naar boven

De eerste dag in de Drake Passage. Foto genomen vanaf het stuurwiel.

Woensdag 26-02-2020

De regelmatige slingering van het schip in de Drake Passage wiegt me gisteravond gemakkelijk in slaap. Eerder in de middag ging de loods van boord (foto hier) en voeren we het Beaglekanaal uit en de Drake in. Vannacht om half vier wekt wachtleider Martin me. Aankleden is moeizaam, zeker het zeilpak, en het kost veel energie om je ondertussen staande te houden. Het eerste gevoel van ongemak dient zich aan. Ik loop naar het dekhuis. Daar zitten de mensen met bleke gezichten, ze gapen of dommelen. Het is hier veel te warm en dat verdiept mijn gevoel van ongemak. Dus eerst maar even naar buiten, de frisse lucht in. De zeegang is fors, naar schatting 3 tot 4 meter en dwars op het schip. We varen met vol tuig. De golven rijzen regelmatig hoger dan de zeerailing en spoelen over het dek. Het is aardedonker; alleen kun je de langsschuimende golven zien direct naast de boot. Sterren zijn niet zichtbaar. Een lid van de bemanning rent naar de railing en kotst. Zij heeft er dus ook last van. ‘De vissen voeren’, heette dat vroeger. Toch begin ik me iets beter te voelen. Terug in het warme dekhuis trek ik mijn zeilpak maar weer uit en neem een kop thee. Een aantal reisgenoten zit met emmertjes. Iemand zet aan lij een raam open; dat scheelt.

     De eerste wacht heb ik aan het stuurwiel met hutgenoot Edouardo uit Spanje. We krijgen de koers op van het duo dat we aflossen: 160 graden. Het stuurt lastig, het schip reageert zeer traag. Een hydraulisch systeem. Op de dakkoepel van de bibliotheek onder ons toont een bak met een digitaal scherm koers, SOG en windsterkte en -richting. Een klein scherm dichterbij laat de roerstand zien. Het waait niet bijzonder hard, maar de zeegang is kloten. De SOG is maar 5,4 knopen. Ik ben blij als na een halfuur de aflossing komt. Nu heb ik een uurtje achterwacht. Dat is nodig omdat verscheidene gezellen ziek in de kooi blijven. Ik val in slaap op een bank in het dekhuis en hoef gelukkig niet eerder in touw. Mijn volgende wacht is uitkijk op het voordek. Ondertussen breekt de dag aan. Grijze hemel, grijze zee met kuiven op de golven (foto hierboven). Ik voel me steeds minder zeeziek, hoewel de zuidwestenwind flink aantrekt en de zeegang hoger wordt. Het schip stampt. Ineens zien we aan stuurboord een groep dolfijnen door de golven heen duiken. Kleintjes met een naar achteren gebogen rugvin. Meer kunnen we er niet van zien. Na een paar minuten zijn ze weer weg.

     Na de aflossing kruip ik nog een uurtje in mijn kooi. Als ik vanmorgen om half negen wakker word voel ik me heel wat beter. Ik kleed me na wassen en toiletgang aan en ga bovendeks te kijken. Er spoelen flinke golven over het dek heen en door de spuigaten weer naar buiten (foto hier). In de deuropeningen zitten nu schotten waar je overheen moet stappen. De Bark Europa zwaait van de ene kant naar de andere. Het is grijs bewolkt met motregen. Drake Passage laat zich aardig kennen.

     Het ontbijt in de lounge doet me goed. Daarna geeft een bemanningslid in het dekhuis een lezing over zeilvoering voor slechts vijf toehoorders (foto hier). Na de koffie is er ‘s middags een tweede interessante lezing door een marien biologe over de vogels van Antartica, Drake Passage, Vuurland en Patagonië. Nu voor slechts drie reisgenoten en drie andere leden van de crew. Het is nu bijna het eind van de zuidelijke zomer, de vogels hebben genesteld en jongen grootgebracht en maken zich al op voor vertrek naar warmere gebieden. Omdat we naar de Weddell Zee gaan is er kans dat we de eerste, terugkerende keizerspinguins zullen zien bij Snowhill eiland. Er komen trouwens vele vreemde en indrukwekkende vogels voorbij op het beeldscherm, sommige met enorme spanwijdte. Terug naar boven

Onderweg in de Drake Passage. Ik zit op het achterdek. Naast me de wacht aan het stuurwiel. (foto: Craig Meyer)

Donderdag 27-02-2020

Gisterochtend woei het 38 knopen (Bf 8) uit het westen tot zuidwesten, en liepen we met een SOG van 8,5 knopen per  uur. ’s Middags was er minder wind, 23 knopen) en was de SOG toch nog 6,9. De dolfijnen die ik op de uitkijkwacht bij de boeg zag waren Peale’s dolphins. Het is jammer dat je wind en snelheid e.d. niet op een display in het dekhuis kunt volgen. Dat is de plek waar de wachtdiensten op hun beurt wachten, koffiedrinkend of gestrekt op een bank wat slaap inhalen.

     Het is wel bijzonder, zo’n tijdelijk gemeenschapje van mensen, passagiers en bemanning, uit verschillende delen van de wereld. Bovendien zijn we vrijwel afgesloten van wat er in de wereld gebeurt. We weten niets over de stand van de epidemie van het coronavirus of wat dan ook. Sinds mijn werkzame leven ben ik niet meer zo’n gemeenschapsdier als vroeger. Meer op mezelf en op Anna gericht. Maar hier vind ik het leuk, die onverwachte gesprekken met zeer uiteenlopende mensen. Met Jan uit Hamburg over de AfD en de Duitse politiek, met een andere Jan (uit België) over het verschil tussen Gent en Brugge, waar hij woont, met Gjald, de kok die uit Oudemirdum in  Gaasterland komt. Overigens heb ik niet altijd zin in praten en zit liever te luisteren.

Maria is een Spaanse die van origine marien historicus is en lid van de bemanning. Zij hield gisteren (voor 7 mensen) een lezing over de geschiedenis van het ijzige continent. Het werd niet door ontdekkingsreizigers ontdekt, maar in de periode 1790 – 1822 door walvisjagers en zeehondenknuppelaars. Die richtten ware genocide aan vanwege de traanolie en de huiden. De kusten van het Antarctisch schiereiland liggen dan ook bezaaid met karkassen en botten. Zij vertelde ook over de circulaire stroom oostwaards en het polar front in de wateren rondom, de zône tussen subpolair en polair water waar de temperatuur omlaag schiet van 5- 8 graden naar 1 – 3 graden Celsius. Over bekende latere ontdekkingsreizigers, zoals de Ier Shackleton, en onbekende zoals de Zweed Otto Nordenskjöld (1901 – 1904). Hij is degeen wiens voetsporen we deze bizarre reis we zo'n beetje denken te volgen. En natuurlijk over de effecten van klimaatverandering: het westelijk deel met het schiereiland en bijvoorbeeld de Thwaites gletscher, dat versneld opwarmt en smelt, en het oostelijk deel dat door toegenomen sneeuwval een dikkere ijskap krijgt en lijkt af te koelen. Ik zeg dat het genuanceerder ligt en vertel haar later dat het ogenschijnlijk tegengestelde  verschijnsel al jaren bekend is, maar toch met opwarming te maken heeft. De theorie is dat opwarming hogere temperaturen in de bovenlucht veroorzaakt, die daardoor meer vocht kan bevatten en die op de koude breedten neerslaat als sneeuw en dus de ijskap dikker maakt. Iets dergelijks zag men ook in de beginjaren van deze eeuw in Groenland, maar daar smelt de ijskap nu ook snel. Daarnaast smelten de uitgestrekte  gebieden met waterijs ook van onderen snel af.

Na het diner hebben we wacht van 20 tot 24 uur. In die tijd doe ik met Martin (uit Berlijn) drie wachten: 2 aan het stuurwiel (foto hierboven) en 1 op het voordek als uitkijk (foto hier). De wind is 35 knopen en de bemanning haalt een topzeil weg (foto hier). Toch lopen we af en toe 9,5 knopen op een tamelijk zware zeegang, die het schip erg doet zwaaien en buizen. We zijn ruim voorbij 1/3^e deel van de Drake Passage.

     Ik voel me al die tijd prima en zelfs een beetje uitgelaten. Het schip zeilt heerlijk en ik geniet er enorm van. Het komt misschien ook omdat op een of andere manier mijn zeilpak beter zit en ook omdat ik nu voor het eerst een lange onderbroek onder mijn spijkerbroek draag. Lekker warm!

In de korte nacht schuif ik nogal heen en weer in de kooi, maar slaap toch voor het grootste deel. Om zeven uur op, ontbijt en wacht van 8 tot 14 uur. Terug naar boven

Vrijdag 28-02-2020

Om half acht gisterochtend een snel ontbijt en weer op wacht, nu met Ashley, een jongedame uit de USA waar ze werkt bij de visserijinspectie. Ze komt zelf niet aan boord van de schepen, maar werkt met dataverzamelingen (‘big data’) om na te gaan of de vissers zich aan de wet houden.  Ze houdt van sturen en dat laat ik graag aan haar over. De regen is weg, het is minder koud, de wind is terug naar 20 knopen uit het westen. De crew zet zeilen bij en daardoor lopen we toch nog ruim 7 knopen. We doen driemaal het stuurwiel en tweemaal uitkijk op het voordek (foto hier). De zeegang is nog steeds fors.

     In het wheelhouse hebben ze de gribfiles op het plotterscherm staan. Die kunnen ze om de vier uur oproepen en aan de hand van de uitgezette koers naar Elephant eiland kunnen ze precies zien wat de wind de rest van de dag zal doen. In dit geval afnemen omdat ze steeds dichter bij de kern van het lagedrukgebied komen. De aanhangende fronten trokken gisteren en vannacht bij met de regenbuien en veel wind. Waarschijnlijk zullen we moeten motoren en  mogelijk komt er verderop tegenwind, aan de andere kant van de kern van het Laag.

Na de lunch om 13.00 uur zakt de wind als verwacht steeds verder in. Geleidelijk aan komt de zon door en werpt prachtige schitteringen op de golven. Het schip gaat steeds meer slingeren omdat de druk uit de zeilen raakt. De zeilpakken gaan uit en steeds meer zeezieken vertonen zich voorzichtig aan dek. Om 14.45 uur gaat tenslotte de motor aan, de zeilen worden één voor één opgedoekt. Iedereen vertoont zich aan dek, groepjes zitten te praten op de banken op het achterdek. Ik praat met Marcel, een internist uit Nederland, over koetjes en kalfjes en dat is prima. Om drie uur ga ik in mijn kooi een dutje doen, want vannacht heb ik weer wacht, namelijk van middernacht tot 4 uur.

Om half zes in de middag ben ik wakker en weer in het dekhuis, en drink een glas rode wijn. Dan gaat iedereen in de rij staan voor het luik van de kombuis voor de maaltijduitgifte. Vandaag boerenkoolstamppot, mét spekjes en rookworst. Daarna het dagelijks praatje van de kapitein. We zitten opeengepakt in het dekhuis. Waar zijn we? De kapitein wijst het aan op de zeekaart van de Drake Passage. Ongeveer op tweederde. Opeens roept iemand van buiten: ‘Whales! On starboard!’ We stormen naar de ramen en verdraaid, ze zijn er. Kleintjes, net dolfijnen. Het lijkt alsof ze een gracieuze dans uitvoeren, springen half uit het water, bruingrijze haast elfachtige wezen die soepel door een golf duiken, oprijzen en zich weer terug laten zakken. De kop lijkt op de bodem van een fles. Inderdaad, zegt de Spaanse bioloog Jordi, het zijn Southern Bottlenose whales (in het Nederlands is dat Zuidelijke Butskop), tamelijk zeldzaam op deze plek en op dit tijdstip in het jaar. Helaas, het duurt niet langer dan een minuut of tien. Het is half negen, ik ga nog een paar uur slapen voor mijn wacht (van middernacht tot 4 uur in de ochtend).

Als ik tegen kwart voor twaalf in het dekhuis terugkeer is de toestand heel anders. Het is koud en klam, regen en buiswater slaan tegen de vensters. Mensen wachten met bleke gezichten op hun wacht. Iemand is in haar hut uitgegleden en op haar hoofd gevallen tegen de bedrand. Het bloedt, maar hechten was niet nodig zegt de scheepsarts Sanne, maar een wacht lopen zit er niet in. Inderdaad hebben we tegenwind uit het zuidoosten, de richting van Elephant eiland, en de wind neemt toe tot 28 – 30 knopen. Buiten wordt om hulp geroepen om de zeilen te verzetten en sommige in te halen. Het is hard werken op het kletsnatte, schuimende dek. Vanwege het vele buiswater over het voordek wordt de uitkijk verplaatst naar het achterdek, ter weerszijden van de brug. Daarachter hebben Jan, de Belg uit Brugge, en ik het stuurwiel. Koers 160 graden. Het is aardedonker en om het schip heen sissen en stomen schuimende golven langszij. Na dertig minuten hebben we het aardig koud en zijn blij dat de aflossing de trap op klimt.

     Ik duik bij de brug binnen om te kijken wat er aan de hand is. De wind neemt wat af maar gaat steeds meer op de kop staan. Kruisen naar het eiland is geen optie, de Bark Europa kan niet echt aan de wind zeilen. Hooguit 70 graden. Het is duidelijk, zonder hulp van de motor is het eiland onbereikbaar. In het dekhuis warm ik me op en kom wat bij. We horen dat de beide motoren van het schip worden gestart. Ik ruik diesellucht en balanceer op de rand van zeeziekte. Languit liggend op de bank gaat het langzaam over. Na een uur is de tweede wacht van Jan en mij, weer aan het roer. Het is vechten op het slingerende schip. Vechten met het zeilpak, met mijn rechterhandschoen die niet goed wil zitten, vechten met de veiligheidsriem tot hij goed zit. Langs de looplijnen op het main deck trekken we ons voort naar de trap en langs de brug naar het achterdek. Laurence uit Luxemburg slaagt er desondanks in een kort filmpje van de heksenkelder te maken (hierboven). Daarin zie je me tegen het einde aan komen lopen in mijn gele zeilpak, in de linkeronderhoek, me vastklampend aan een stormtouw. Ik ga op het achterdek met mijn rug naar de wind staan, anders slaat de regen vol in mijn gezicht, en klik me vast. Die handschoen zit nog steeds niet goed; mijn pink wil niet mee. Dat is de pink waar mijn Dupuytren-contractuur het ergst is. Ik negeer het, maar het voelt niet prettig. Het halve uur duurt voor mijn gevoel twee keer zo lang als bij de vorige wacht.

     Terug in het dekhuis. Er zijn leden van onze wachtgroep uitgevallen. Jullie moeten zo invallen voor de uitkijk, zegt wachtleider Martin uit Berlijn. Jan vraagt een emmertje, hij geeft het op. Ik wil weer naar buiten gaan, maar opeens meldt zich een grote Australiër met zijn vrouw. ‘Wij doen het wel.’ Opluchting. Ik lig op een bank en wacht het einde van de wacht af. Er worden grappen gemaakt die je meteen weer vergeet. Tenslotte waggel ik de trap af en de gang door naar mijn hut. Moeizaam kleed ik me uit en hang het natte zeilpak en de handschoenen in de lange gang over de radiator tegenover onze hut en laat me in mijn kooi vallen en val als een blok in slaap.

Rond zeven uur wordt ik wakker. Alles is minder erg als het licht is. De motoren lopen nog. Ik dommel nog een halfuurtje. Bij het ontbijt in de lounge wordt gezegd dat het nog 160 mijlen is naar Elephant eiland. We lopen 6 knopen, dus reken maar uit dat we vandaag nog niet zullen aankomen. Nog een nacht, dus. In de bibliotheek onder het achterdek is het altijd rustig. Ik schrijf er iedere dag mijn verslag op de computer en sla het op. Twee bemanningsleden slepen een zeil naar binnen dat vannacht scheurde. Ze gaan het gat dichtnaaien.

     Om half elf krijgen we instructie in het dekhuis over de maatregelen en technieken die we moeten gebruiken om zoveel mogelijk microben van onze kleren af te zuigen met een vacuümstofzuiger om contaminatie te voorkomen. Althans van de kleren waarmee je in Antarctica aan wal gaat. Terug naar boven

Bark Europa in Port Wild aan de noordkant van Elephanteiland. Rechts ervan vaart een van zodiacs.

Zaterdag 29-02-2020

Gisteren staat er een verplichte lezing op het programma over de bescherming van Antarctica, de grootste ongerepte wildernis op aarde. Verplicht omdat Bark Europa anders geen toestemming zou hebben om haar gasten aan land te zetten. Marien bioloog Jordi uit Spanje legt de regels uit waar we aan moeten voldoen om al die ongereptheid in stand te houden en bijvoorbeeld geen vreemde microben op zaadkorrels aan land te brengen. De regels zijn helder en duidelijk; de lezer vindt ze hier op de website van IAATO. Daarna zuig ik in het dekhuis mijn zeilkleding schoon (vooral in de kieren!), mijn handschoenen en mijn pet. Of het afdoende is, weet ik niet, maar Bark Europa handhaaft ze tamelijk streng. De passagiers van de andere cruiseschepen doen er niet aan en mogen in Antarctica niet aan de wal.

     Na de lunch gaat mijn groep de lange wacht in van 14 tot 20 uur, maar het is rustig weer en droog met weinig wind. Wel anders dan de wilde nacht van vorige keer. Tweemaal uitkijk en eenmaal stuurwiel (foto hier). Tussendoor roept er iemand weer ‘walvissen’! Inderdaad, aan bakboord zien we een lange rug met een vinnetje opduiken. Het blijken er drie te zijn, twee volwassenen en een kalf. Twee Gewone vinvissen (Fin whales) nota bene, een van de grootsten. Majestueus en kalm zwemmen ze blazend en spuitend in een kalm tempo voor de boeg langs en iedereen staat op het voordek, zodat er veel foto’s gemaakt zijn. Hier eentje van mij.

Tegen het eind van de middag ruimt de wind van zuidoost naar zuidwest. Er wordt zeil gezet. Na het diner het dagelijks praatje van de kapitein. Vandaag legden we 120 mijlen af, wat minder dan de vorige dagen met meer wind. An het einde van de nacht zullen we Elephanteiland bereiken, een honderd kilometer lang en onherbergzaam bergeiland, waar een deel van de bemanning van de Ierse poolonderzoeker Shackleton vier maanden op de terugkeer van hun leider wachtte, die met een klein bootje naar South Georgia wist te zeilen om hulp te halen. Voor onze wachtgroep heeft kapitein Erik een speciale mededeling: we hoeven vanaf vier uur vannacht geen wacht meer te doen. Uitslapen! Ondertussen zakt de zon buiten langzaam in zee en geeft een prachtige, dieprode zonsondergang. Iedereen neemt foto’s maar ach, ik heb al zoveel zonsondergangen vastgelegd. Ik kijk naar de zee; dit is de meest zuidelijke zee waar ik ooit was. Het langs golvende water moet ijskoud zijn. Vogels trekken hun banen over de immer rijzende en dalende zee. Een ongenaakbare wereld. Wat doe ik hier? Met een kleine groep borrel ik nog wat na, om tien uur duik ik in mijn kooi.

Vanmorgen om zeven uur op en snel onder de douche en ontbijten. Aan dek zie ik dat we langzaam een verbijsterend landschap naderen. Enorme, besneeuwde bergen, donker gesteente, een grote gletscher, rotsen en ijsschotsen om ons heen (2 foto's hier). De ankerketting ratelt en het anker plonst in vijf meter diep water. Links is het kleine vlakke stuk waar de mensen van Shackleton vier maanden op hem wachtten. Deze kleine inham geeft ook ons wat luwte en heet: Point Wild. De Drake Passage zit erop! De bemanning is bezig de zodiacs te water te laten (foto hier). Ondertussen vraag ik om de satfoon om Anna even te bellen. Die kwam gisteren terug van een bezoek aan haar kleinkinderen in Tsjechië. Maar helaas, ik krijg haar voicemail te horen. Snel spreek ik in; later wil ik het nog eens proberen.

     Even later scheep ik in op een van de zodiacs (foto hierboven). We varen op enige afstand langs de gletscher. Niet te dichtbij, want er breken steeds stukken af die met veel geraas en geplons in zee zakken. In het ijsmassa zitten diepe scheuren. Sommige gedeelten zijn groenblauw van kleur, andere vuilgrijs of wit. Grijszwarte strepen geven aan dat er as is gevallen bij vroegere vulkaanexplosies, onder meer van Deception eiland. Op de rotsen rond ons heen staan duizenden kleine pinguins roerloos rechtop. Een bizar gezicht. Waarom staan ze daar? Volgens bioloog Jordi zijn ze bezig met moulting. Dat wil zeggen dat ze in de rui zijn. Op een uitstekende rotspunt liggen een twintigtal zeehonden. Het zijn mannetjes die hun vrouwtjes en nageslacht achterlieten op South Georgia en hier komen uitrusten en aansterken. Kleine witte vogels scharrelen over de rotsen langs de waterlijn. We boffen enorm, het is zonnig en dat is het hier zelden. Ik maak veel foto’s (hier 3 foto's). We varen tussen deze rotsen en een hoge donkere, uit zee oprijzende berg door. Hoge golven heffen ons even op, dan zijn we er door. We naderen de plek waar op een sokkel een buste staat. Die is van kapitein lt. Louis Pardo, de commandant van het schip dat de gezellen van Shackleton hier vandaan haalde. Aan land gaan zit er niet in, de zee is te onrustig. Ademloos kijk ik omhoog langs de zwarte stenige hellingen. Hier en daar ligt sneeuw. Hogerop zijn kleine vlaktes, waarachter je nog hogere toppen ziet. Alles is van een genadeloze schoonheid waar de mens niet in thuis hoort. Dit mag nooit geschonden worden. Mijn gemoed schiet even vol. Terug naar boven

Een hele grote tafelijsberg in de Weddellzee.

Zondag 01-03-2020

Het zit gistermiddag vol in de bibliotheek, waar ik gemend ben rustig op mijn eentje mijn verslagen te maken (2 foto’s hier). Had ik maar niet verteld dat je daar lekker ongestoord kunt werken en dat onder alle tafeltjes stopcontacten voor je laptop zitten. Maar de aanwezigheid van anderen heeft ook voordelen, van Laurence uit Luxemburg krijg ik op mijn USB-stick een aantal foto’s die ze van mij aan het stuurwiel maakte plus een kopie van de film die ze schoot tijdens de vreselijke stormnacht in de Drake Passage. Regelrecht spectaculair. Richard, de fotograaf van de crew, geeft een lezing over fotograferen in Antarctica en op het schip. Hij heeft nuttige tips, zoals dat je het bij voorkeur niet moet doen met de zon achter je, zoals ik gewend ben. Dan krijg je geen reliëf door schaduwen en die maken juist dat contouren beter uitkomen. En ga bij het fotograferen van pinguins en andere dieren vooral door de knieën; dan staat niet alleen de grond erop maar ook lucht en achtergrond. Geeft meer dynamiek. En zet voor de schaal bij voorkeur een mens of het schip op een foto erbij.

Vanmiddag spreek ik eindelijk eens met de Slovaakse neutrino-professor Livia. Een gezellige, rondborstige en goedlachse dame die aan het wereldberoemde Gran Sasso laboratorium in Italië is verbonden, een instituut dat niet alleen de oscillatie onderzoekt van dat geheimzinnige deeltje, maar al vele jaren op zoek is naar de vraag wát donkere materie eigenlijk is. Iemand die aan de frontlijn van de fysica werkt. Heel erg leuk om met haar te praten.

     Het schip zeilt rustig door terwijl wij voor het eten in het dekhuis aan de borrel gaan. De motoren zijn uit. Het valt me op dat alle Australiërs onder de passagiers nog steeds boos zijn op hun regering en premier Scott Morrison, die niets wil doen aan de opwarming van de wereld. Ze zijn fatalistisch, het heeft allemaal geen zin, de kolensector heeft de macht in het land.

     Na het eten is het dagelijks praatje van kapitein Erik in het dekhuis (foto hier). We gaan inderdaad De Weddellzee in en op weg naar de 150 mijlen zuidelijker gelegen Danger eilanden, een kleine archipel in de koude zee ten oosten van het Antarctisch schiereiland. Waarom de eilanden zo heten, weet hij niet, dat zal ik nog eens zien op te zoeken hier in de bibliotheek. Op zeker tijdstip zullen we ook op het schiereiland landen, in de buurt van de Antarctic Sound, de doorgang tussen Joinville eiland en het vasteland. Eerst moeten dan een stuk Weddellzee door naar de Erebus and Terror Gulf. Die namen!

Vervolgens heeft mijn groep wacht. Martin uit Berlijn regelt voor ons steeds de indeling en de koppels. We hebben een noordenwind, dus wind van achter, die later naar het westen krimpt. Ik heb tweemaal uitkijk en eenmaal stuurwiel met Donna, een rijzige weduwe van 61 jaar, niet onknap en uit Australië. Haar vrijetijdswoning is tijdens de bosbranden vrijwel verloren gegaan. Daar zitten we dan, in de motregen naast elkaar op de trommels van de dikke landvasten elkaar onze levensverhalen te vertellen. Allebei driemaal getrouwd maar ik had meer geluk dan zij; mijn Anna leeft goddank nog. Overigens is er vooruit vrijwel niks te zien. De schijnwerper op de boeg is uitgevallen en twee technici van de bemanning zijn bezig hem te repareren. Een tamelijk eng gevoel in een ijzige zee met zoveel ronddrijvende grote en kleine ijsbergen. Gelukkig hebben ze radar op de brug.

     Tussen onze wachtbeurten door zitten we in het dekhuis, waar men flauwe grappen maakt en spelletjes doet. Ik doe maar of ik zit te dommelen, om niet mee te hoeven doen. Later geeft matroos Brian les in de meest elementaire knopen, zoals de knoop die bij ons de schootsteek heet.

     Bij de laatste shift met Donna op het schuin staande voordek doet de schijnwerper het weer. In de lichtcirkel vliegen en buitelen drie kleine witte vogels over de golfdalen en toppen heen, die ons van  achteren inlopen. Steeds komen ze bij de boeg vandaan en scheren een eind weg en keren steeds terug, alsof het een spel is. De snijdende westenwind trekt aan en vier bemanningsleden komen de voorzeilen innemen. Na de wacht ga ik meteen naar kooi, morgen weer wacht, van 8 tot 14 uur, dus om zeven uur op.

Om vijf voor zeven maakt Martin uit Berlijn me wakker. We hangen erg scheef en het schip stampt behoorlijk. Mezelf scheren is slecht te doen, ik sla het maar over. De nieuwe wacht van zes uur lang heb ik de plezante Belg Jan als partner. De eerste shift is op de uitkijk. De westenwind is 28 knopen, er is een hoge zeegang en overal om ons heen zien we nu ijsbergen (2 foto's hier). Grote drijvende tafelbergen, plat van boven, andere veel grilliger en gruiziger. Dat zijn growlers, die soms prachtige doorzichtig-blauwe kleuren vertonen. De wind jaagt natte sneeuwvlokken over het dek. We hebben de taak om met een walkie-talkie de positie van nieuwe ijsbergen aan het stuurhuis te melden. ‘Medium iceberg at 12.300 hours, 300 metres’, roept Jan in het apparaat. De brug bevestigt en geeft koerswijzigingen door aan het duo bij het stuurwiel op het achterdek. Recht voor ons op 2 tot 3 mijlen afstand doemt een hele grote witblauwe tafelberg op (foto hierboven); hij heeft de omvang van een middelgrote stad. Bijvoorbeeld Gorcum, en dan moet je je voorstellen dat er nog tienmaal zoveel ijsmassa onder water zit.Ondertussen zijn we al een tijdje de 60 graden zuiderbreedte gepasseerd. Op weg naar onze tweede shift, nu bij het stuurwiel, zie ik op de brug dat we nog 54 mijlen te gaan hebben en dat de SOG tussen de 4 en 5 knopen bedraagt. We zullen dus in het holst van de nacht bij de Danger eilanden aankomen. Om half twaalf passeren we niet ver van weer zo’n grote tafelijsberg, waarschijnlijk een stuk dat afbrak van de uitgestrekte Larsen ijsplaat (foto). Hoe dieper we de Weddelzee binnenvaren, hoe meer ijsbergen van alle soorten en formaten. Sterns zwieren traag over de golftoppen. Sommige growlers zien er uit als sierlijke blauwe spoken, die een langzame en sluipende dans uitvoeren (foto).

     Op de terugweg kijk ik in het stuurhuis. We zitten nu op 54 graden en 36 minuten zuiderbreedte, de wind begint af te nemen, de SOG is bijna geen 4 knopen meer, het is nog 50 mijlen varen. Ik neus in ‘A field guide to ice’ van James H.C. Fenton (2009), die op een schap ligt en lees over de ijskappen en de gletschers ‘at higher elevations where snow accumulates, i. e. snow fall exceeds snow melt’ en over ‘lower parts, where melting exceeds snowfall’. Het is misschien een kwestie van verschil in albedo, van terugkaatsend vermogen tussen verse en oudere sneeuw. Ik weet het niet, het is ingewikkeld, maar dat hoewel in verschillende mate het hele continet opwarmt staat wel vast.

     De wind is ingezakt, de kapitein start de motoren, we varen steeds dieper de Weddellzee in. Wat een avontuur! Terug naar boven

Midden in de bruinrode pinguïnpoep (guano) op Heroïna eiland. Achter me een nóg zuidelijker zee met open water.

Maandag 02-03-2020

Gisteren laat de schipper aan het eind van de middag de boot uitdrijven. Er is geen wind meer en de vermoeiende wachten worden opgeheven. Iedereen is blij. Op zich zijn die wachten niet zwaar, maar wel de onregelmatigheid van slapen. Doorgaans moet je na acht uur alweer in touw en dat is inclusief de tijd voor eten, wassen en aankleden. Het is toch wel te doen.

     Buiten is het ijzig koud. We drijven door een uitgestrekt veld van stilliggende ijsbergen (foto hier). Er komt geen einde aan en ze hebben vaak de vreemdste vormen. Zo kwam er een witte kameel voorbij met twee blauwe bulten. ’s Avonds is er zon en dus een zonsondergang. Een mooie zonsondergang. In de lounge wordt een documentaire gedraaid over het bizarre verhaal van de Zweedse ontdekkingsreiziger Norderskjöld in het begin van de vorige eeuw. Het is zeker zo bijzonder als het alom bekende verhaal van de ontberingen van de Ier Shackleton. Verderop zullen we meer plaatsen uit Norderskjölds epos bezoeken, zoals Paulet eiland en Snowhill eiland. Dat laatste is de meest zuidelijke plek waar we zullen landen. Normaliter is het eiland ook in de zuideli;jke zomer door ijs omringd en kun je het niet bereiken, maar nu lijken er ruimte en stukken open water te zijn. Er staat een hut die Norderskjöld in 1902 bouwde om te overwinteren toen zijn expeditie uit elkaar viel. Kapitein Erik is er zelf ook nog nooit geweest. Kijk, dat vind ik leuk te merken hoeveel zin de crew zelf heeft in het avontuur.

     Na het diner luisteren we in het dekhuis naar het dagelijkse praatje van de kapitein. Daarvoor hangt hij steeds een kaart op van het gebied waar we zijn. Vannacht blijven we drijven in de luwte van Heroína eiland, een van de Danger eilanden. Ik kan niet helpen dat dit eiland zo heet, maar het is namelijk naar de naam van een expeditieschip genoemd. De bemanning waakt en soms zullen we ’s nachts horen dat de motoren aangaan; dan komen we te dicht bij een ijsberg. In het dekhuis volgt een vrolijke borrel. Een groot deel van de club blijft hangen. Ze doen een ondefinieerbaar kaartspel. Voor ik mijn kooi in duik kijk ik nog even op het dek. Vol verbazing zie ik aan de heldere hemel het bekende sterrenbeeld van de mythische jager Orion in het noordoosten. Er is iets vreemds mee, niet dat de reuzenster Betelgeuze is ontploft als supernova, daarover wordt de laatste tijd veel gespeculeerd, maar de riem van Orion wijst de verkeerde kant op. Het duurt even voor het kwartje valt: ik zie het sterrenbeeld als tegenvoeter van bij ons thuis, dus vanaf het zuidelijk halfrond. Voor mij staat hij dus op zijn kop. Ook het Zuiderkruis is te zien, maar helaas niet de Melkweg. Die zal nog wel onder de horizon zitten. Ach, wat een schoonheid! De kou drijft me al gauw naar binnen.

Heerlijk geslapen, vanmorgen ontwaak ik uit mezelf om half zeven. Het weer is nog steeds uiterst kalm. Na het ontbijt gaat het dus gebeuren: we gaan aan land in Antarctica. Nog niet op het vasteland maar op het eiland Heroína. Ik kan niet helpen dat het zo heet. Het schip drijft nog steeds in de luwte van het bruingele, stenige eiland. Er ligt sneeuw op de heuvels en het sneeuwt nu ook: ijsnaaldjes. Ten oosten ligt een kleiner eiland en de zee is overal bezaaid met ijs, grote en kleine tafelijsbergen, growlers en schotsen.

     Na het ontbijt hijs ik me in pak en zwemvest, stap in een van de bakken met ontsmettingsmiddel en neem plaats in een van zodiacs. We varen weg tussen twee grillige growlers door (foto hier). Het water is niet erg helder en opeens steekt een grote rob – een zeeluipaard, zeggen ze – een besnorde kop boven het water. Hij kijkt zeer verbaasd schudt meewarig de kop en duikt onder. We varen een baai in met een glooiende helling vanaf het water. Daar kunnen we landen door een haag van ijsschotsen. Ik heb voor het eerst de lange laarzen aan. De eerste verrassing is dat er overal karkassen op de bodem liggen, vooral van pinguins. Ze zijn allemaal aangevreten door de vele aasetende vogels, kleine witte kipjes (Sheethbills geheten, bij ons heten ze zuidpoolkippen of sneeuwhoenders) en de grotere, donkere skua’s. De beesten tonen geen enkele schuwheid of angst voor de vreemde indringers. Toch zijn al die fragiele geraamtes mooi (2 foto's hier), maar dat is typisch een uitspraak van iemand die er geen last van heeft. Een kwart van de omhoogvoerende helling is besneeuwd, de rest is bedekt met een vies stinkende, bruinrode brij van guano. Pinguinpoep. Werd daar vroeger niet mest van gemaakt voor de landbouw? Wat moeten die beesten een hoop gescheten hebben. In de dreklaag staan ontelbare afdrukken van pootjes. Het is duidelijk: hier stonden niet lang geleden tienduizenden pinguins in de rui te wachten tot hun verenpak voldoende dik was. Het waren Adéliepinguins, een kleine soort die hier thuis is. Er zijn nog kleine groepjes achtergebleven, enkele tientallen. Aandoenlijk staan ze roerloos en eenzaam rechtop tussen de rotsen (foto hier). Soms hobbelen ze wat verderop, het is iets tussen dribbelen en waggelen in en wat hen tot de verplaatsing drijft weet ik niet. Het is hier een kaal, desolaat landschap waar niets groeit. In een inham tussen de rotswanden ligt languit een slaperige luipaardrob, die totaal geen aandacht voor ons heeft (foto hier).

     We lopen de lange drabhelling op. Dat moet wat zijn, maand in maand uit in je eigen stront te staan met duizenden anderen. Alles zit onder de bruinrode pap. Je moet hier niet struikelen en vallen, dan zit je eronder. Bovenaan zien we kunnen we de zee aan de zuidkant zien: een eenzaamheid van grijze zee vol ijsbergen na een steile, stenige helling omlaag. Maar wél open water! Iemand maakt een foto van me (hierboven). Op een andere plek zien we beneden een ijsschots drijven met ook al weer een slapende luipaardrob erop. Aaseters scharrelen om hem heen.

     Een aantal mensen klimt over glibberige paadjes naar de top van de heuvelrug, maar ik heb er geen zin in. Het is spekglad van de poep en zie, daar heb je het al: iemand valt er languit in en luxeert zijn pink.

     Om half twaalf brengen de zodiacs ons terug aan boord. Op het main deck staan bakken water gereed met borstels, waarmee we onze laarzen en broekspijpen schoon poetsen. Ook stappen we weer in de bakken ontsmettingsmiddel. Op het middaguur gaan de motoren aan en verlaten we Heroína. We zullen verder naar het zuiden de Weddellzee invaren, door de Danger archipel heen en langs de eilanden Beagle, Plato en Darwin. Terug naar boven

Een van de vele zeeberen op het strand van Paulet eiland.

Dinsdag 03-03-2020

Moord. Gistermiddag woonden we een moord bij. Laat ik bij het begin aanvangen. Het was mooi, rustig weer met soms wat zon en blauwe lucht en weinig wind. Met de zodiacs maakten we een tour om Plato eiland heen, waar de boot naast geankerd lag. Ik zie meteen na het inschepen een fraai, vrijwel doorzichtig kwalletje (foto hier). Dat is bijzonder want kwallen schijnen hier zelden of nooit voor te komen. Ik herinner me te hebben gelezen dat ze door klimaatverandering steeds vaker in de antarctische wateren voorkomen.

     Op één van de growlers onderweg bleek een zeeluipaard te huizen. Dat doen ze vaak, ze slapen op een plat stuk en jagen eronder. Deze rob vond het wel leuk om zich voor ons wat aan te stellen. Verderop aan de rand van een baaitje vol ijs stond een kolonie roerloze Gentoo-pinguins (bij ons Ezelspinguïn geheten) niks te doen. Deze soort is nog wat kleiner dan de Adélies en herkenbaar aan de rode snavel. Onder hen ook enkele Antarctische aalscholvers, die zich kennelijk in het gezelschap van de pinguïns wel op hun gemak voelen. In het baaitje dreven ook een zestal growlers met slapende zeeluipaarden erop. Ze merkten ons op en bleven onze verrichtingen belangstellend volgen. In de confrontatie met een rij driftig fotograferende toeristen vraag je je wel af wie hier het meest lachwekkend is (foto hier). Het eiland zelf was weer zo’n kale woestenij van met bruinrode en gele stront bescheten rotsen, basalt en sneeuw.

     We voeren eromheen en ontmoetten een groepje zwemmende Adélies, onderweg naar wie weet wat. Verderop zwom een aandoenlijk Adélie-kuiken. Met veel moeite wist hij op een kleine, glazige ijsschots te klauteren. Daar stond hij of zij maar gewoon een beetje te staan (foto hier). Aan de andere kant dreef een growler met een mooie blauwe kleur. Daar hielden zich twee grote zeeluipaarden op. Kennelijk vaart op zulke momenten de behoefte aan sensatie in sommige mensen. Een arm pinguïnkuiken aan de ene kant van de zodiac en twee grote robben aan de andere. Dus probeerden mensen de roofdieren naar het kuiken te lokken. Dat lukte en het gevolg was niet om aan te zien. Een van de robben sleurde het van zijn ijsschots af (3 foto's hier) en dook ermee onder water en begon er even later mee te spelen. Het arme dier leefde nog een tijd terwijl de rob het heen weer sloeg. Ook de andere boten kwamen kijken: een groep van 40 mensen stond een moord te filmen en te fotograferen. Ik deed het natuurlijk zelf ook en welzeker, ik ben ermee bekend dat de natuur wreed is en dat het gaat om eten of gegeten worden. Maar toch.

Terug aan boord raakte ik ergens mijn ene paar handschoenen kwijt. Gelukkig is er nog een tweede paar. Na het diner vertelde de kapitein dat we vannacht de Baai van Erebus en Terror zullen oversteken en bij het eiland Paulet zullen ankeren, 25 mijlen in zuidwestelijke richting. Het ligt ten zuidoosten van het grotere Dundee eiland, dat weer voor het hele grote Joinville eiland ligt. De rest van de avond was gezellig. Waar al die gesprekken over gaan? Over wie je bent en wat je doet, meestal. Het is een bont gezelschap, moet ik zeggen. Vandaag zien we bij het opstaan het kale Paulet. Het is een uitgedoofde vulkaan en dat is goed te zien (foto hier). Opnieuw hebben we aangenaam weer: nauwelijks wind, wel zon en wolken. Achter ons vaart een cruiseschip langs; het is de eerste keer dat we er eentje zien. De meerderheid van de cruiseschepen bezoekt de westzijde van het Antarctisch schiereiland.

     De zodiacs brengen ons naar een steentjesstrand. Even verderop zijn de resten van een hut, waar 120 jaar geleden een gedeelte van de crew van de Zweedse ontdekkingsreiziger Otto Nordenskjöld moest overwinteren. Zijn schip was door het ijs ineen gedrukt. Twintig mensen in twee kleine kamers onder een vulkaan. Het ziet er kaal en armzalig uit (foto hier). Eén lid overleed, een 22-jarige Argentijnse matroos. We klimmen omhoog naar een van de caldera’s van de vulkaan, die gevuld is met regenwater. Daar haalden de onfortuinlijke overwinteraars hun drinkwater vandaan. Het verbaast me dat het niet bevroren is. Onze gids Jordi weet niet waarom, maar ik veronderstel dat het door de opvallend hoge temperatuur komt. We lopen langs de oever van het meer en klimmen naar een zadeldal (foto hier). Daar splitst de groep. Een deel gaat naar de top van de vulkaan klauteren (foto hier), de rest daalt af naar zee waar pinguin- en robbenkolonies moeten zijn. Ik heb het erg warm gekregen door het klimmen en voel er niks voor om verder omhoog te gaan. De afdaling brengt ons bij een lager gelegen meer, dat met een lage landtong van de zee gescheiden is (foto hier).

     Onderweg zien we een groep Stormbandpinguins. Beneden is er een grote verrassing. Langs het steenstrand liggen een stuk of tien fur-seals (Zeeberen) Zie de foto hierboven. Daar moet je voorzichtig mee zijn, vertelt onze gids Maria. Ze kunnen vooral agressief worden als je tussen hen en de zee komt. Er is niet veel plek, want in het gebied tussen strand en vulkaanhelling mag je niet komen. Beschermd gebied. Voorzichtig en stil lopen we langs de robben. Sommige ontwaken en beginnen te loeien. Gelukkig schijnt het dat ze niet hard kunnen lopen, maar ze houden zich koest. Zie de foto’s. Er ligt als laatste ook een dikke, vette luipaardrob te slapen. Die wordt niet eens wakker van ons. Over de walkie-talkie horen we dat de klimgroep uiteen is gevallen; het tempo ligt voor meer dan de helft te hoog. Ze willen terug. In de verte zien we de rest op de richel naar de caldera klimmen. Een van de gidsen gaat de achterblijvers ophalen en naar beneden leiden.

     Wij komen nog langs het graf van de 22-jarige matroos, onder de basaltstenen helling van de vulkaan (foto hier). Verderop is een helling met honderden nesten van aalscholvers. Weer valt op dat zij en de witte Zuidpoolkipjes nauwelijks bang voor onze nadering zijn. Terug aan boord spoelen we de guano weer van onze laarzen af. Ik vind mijn ander handschoenen weer terug. Het is lunchuur. De bemanning haalt het anker op, vanmiddag varen we een heel eind de Weddellzee op naar het zuiden, naar Snowhill eiland. Daar kwam een tweede deel van de groep van Nordenskjöld terecht. We volgen nog steeds voor een deel zijn tocht. Terug naar boven

Eén van de vier bultrugwalvissen die een halfuur om de boot speelden (foto: Laurence Baldauff)

Woensdag 04-03-2020

Gistermiddag ging ik zitten lezen in de bibliotheek. Twee technici van Bark Europa zaten samen met mijn hutgenoot, de Spaanse technicus Edouardo, met de koppen bij elkaar gebogen over een instrument (foto hier). De opengemaakte radarscanner. De voorste scanner - Europa heeft er twee - , een op de voorste van de drie masten en een op de achterste. Samen geven ze een geïntegreerd radarbeeld op een scherm in de stuurhut op het achterdek. De voorste is echter stuk, hij geeft en ontvangt weliswaar radarpulsen maar maakt een gek geluid. Het lukt ze niet om het weg te krijgen. Daarom zullen we het vannacht op weg door het ijs van de Weddellzee met één scanner moeten doen. Plus natuurlijk de schijnwerper op de boeg, om op weg naar Snowhill eiland de talrijke ijsbergen en bergjes te ontwijken.

     Vaak mijd ik het dekhuis waar de Amerikanen en de Aussies voortdurend zitten te ginnegappen met elkaar. Ik ben niet de enige, het wordt steeds drukker in de bibliotheek. De Weddelzee heeft de meeste en de grootste ijsbergen van de wereld, zeggen ze hier. Ze zijn van grondijs dat via gletsjers van het uitgestrekte Larsen icefield afkalft. Om 16 uur houdt bioloog Jordi dan ook een praatje in het dekhuis over ijsbergen. Ik geniet altijd van zijn lezingen, geestig en informatief. Opeens klinkt de kreet ‘Whales!’. Iedereen stormt met camera’s naar de reling, de docent zelf ook. Verdraaid, wat hebben we geluk, het zijn eerst twee en later vier bultrug-walvissen die om en onder het schip rondjes maken, steeds boven water komen, blazen en weer onder duiken. Heel sierlijk en rustig, maar slechts tweemaal met hun gracieuze staartvinnen opgeheven voor een extra diepe duik. We rennen van de ene kant van het schip naar de andere en weer terug en schieten talrijke foto’s (zie hier 2 foto's). Het is een machtig gezicht en het duurt meer dan een halfuur. Je vraagt je af waarom de dieren ons zo'n uitvoerige show geven; misschien zijn ze zelfs ook wel nieuwsgierig. Veel schepen komen immers niet aan deze kant.

      Bij het hervatten van zijn praatje zegt Jordi dat er twee grote populaties zijn van deze enorme vissen, een Atlantische groep die zich bij Brazilië voortplant en daarna hier aan de oostkant van het Antarctisch schiereiland komt fourageren, en een Pacifische groep die zich bij Bolivia voortplant en zich aan de westkant van het schiereiland komt voeden. Jordi vertelt over de enorme ijskap van Antarctica. Die is gemiddeld 2,3 kilometer dik en maximaal 4776 meter in het midden. Ook hij refereert aan de snelle opwarming van het westelijk deel van het continent en de temperatuurdaling in het oostelijk. In de discussie zijn we het erover eens dat dit contra-intuïtieve gegeven waarschijnlijk toch te met global warming te maken heeft: warmere luchtlagen kunnen meer vocht bevatten en meer sneeuw op de grotere oostelijke ijskap veroorzaken. Daar lijkt het kouder te worden, maar het is toch een fenomeen van opwarming.

Ondertussen vaart het schip tussen de ijsbergen en schotsen door. De zon zakt naar de horizon (foto hier). Het is de vraag of we onze bestemming – Snowhill eiland – kunnen bereiken. Bark Europa is nog nooit zo zuidelijk geweest in de Weddelzee. Om 18.00 uur stopt het schip, we drijven uit en liggen stil voor een ogenschijnlijk gesloten front van ijsschotsen en –bergen. Onze bestemming is nog bijna 60 mijlen naar het zuiden. Kunnen we niet verder? De crew gaat overleggen. Ik kijk vergenoegd rond. Wat een wonderwereld! Ver in het zuiden zie ik de vulkaan Cockburn eiland, daarachter ligt Seymour eiland en daarna Snowhill. Aan stuurboord is de Antartic Sound die naar de westzijde van het schiereiland voert; daardoor zullen we op de terugweg varen en ook aan land gaan, waarschijnlijk bij Hope Bay waar het Argentijnse station Esperanza is. De plek waar het aantal weken geleden de record-temperatuur van 20 graden werd gemeten. Ten zuiden ervan ligt het enorme James Ross eiland met drie grote gletsjers. We moeten verder in de tamelijk nauwe zeestraat tussen Ross en Seymour. Maar hoe? De ondergaande zon kleurt de ijsvelden, schotsen en de grote tafelijsberen rood, het licht speelt met water en ijs, hier en daar spuiten de dampwolken van bultruggen omhoog en aan stuurboord verschijnt een lichtrode halve maan (2 foto's hier). Wat een land!

     Dan starten de scheepsmotoren; we draaien en varen op een opening in het ijzige front af. Urenlang slingeren en scharrelen we tussen schotsen, ijsbergen en growlers door op weg naar open water dat we verderop zien tegen de kust van Ross eiland. Soms varen we langs honderd meter hoge tafelijsbergen, drijvende flatgebouwen zonder licht. Als we weer open water vinden, duurt dat niet lang. Lopen we toch vast? De schipper ziet een mogelijkheid en manoeuvreert vaardig in de richting van de vulkaan van Cockburn eiland. Op de radar zien we dat daar toch weer open water is. De schipper stuurt met de afstandsbediening en rent van de ene kant naar de ander. Soms schampen we ijsbrokken en growlers. Op sommige grote schotsen zitten pinguins en robben. Ik blijf lang staan kijken, hoewel het ijzig koud is. Soms duik ik de stuurhut in, om positie en koers op het plotterscherm te zien. De tevoren uitgezette koers is groen op het scherm, de koers die we varen is in rood en wijkt flink af (foto hier).

     Voor een afzakker ga ik tenslotte naar de bar in het dekhuis en praat met de Amerikaanse Ashley. Ze werkt bij de NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) in de controle van vissers. Ze is verbijsterd en verontwaardigd dat onlangs op last van de regering Trump alle databanken van de NOAA en de EPA (de milieudienst van de VS) zijn verwijderd. Onderzoekers konden er niet meer bij. Ze slaagde er echter in om voor haar eigen onderzoek de data toch op te sporen bij collega’s, die zelf de bestanden op hun eigen computers hadden gekopieerd.

Na weer een uitstekende nacht om half zeven op. Vannacht hebben we ergens in het ijsveld stil gelegen, maar al vanaf vijf uur in de ijzige ochtend scharrelt Bark Europa weer verder. Zojuist zijn we op onze bestemming aangekomen, bij de hut van de Nordenskjöld-expeditie aan de noordoostkant van Snowhill eiland (foto hier). Het is licht bewolkt en overwegend zonnig. Van de hellingen naast ons wolken mistbanken naar beneden. Dat gebeurt ook aan de overkant, waar de mistbanken Ross eiland helemaal aan het zicht onttrekken. De zodiacs zetten ons aan wal af tussen grote ijskastelen door, die op de lage kust zijn vastgelopen. Het is echt koud, de lichte wind is ijzig. We lopen in kleine groepen omhoog naar de hut, waar je slechts met vijf personen tegelijk in mag. De Scandinavische expeditie  bracht hem in 1902 mee als bouwpakket en zette hem hier in elkaar. Twee schuine steunbalken steunen de muur aan de noordkant (foto hier). De voordeur voert via een halletje naar een kamer met een kachel en een tafel met drie stoelen. Eromheen zijn hutten met bureautjes en kooien, een boven en een beneden. In een keuken staat een oud fornuis van Husqvarna. De vensters zijn dubbel. Hier verbleven de mannen ongeveer 20 maanden lang. Elke dag voerden ze uit hun metingen uit, in de poolnacht en als het licht was. Hier nog 2 foto's van in en bij de hut.

                De hut van de Nordenskjöld-experditie uit 1902. Op het hek links zit ik.

Ik zit op een hek een uur rond te kijken (foto hierboven) terwijl een deel van de groep een steile helling opklimt voor het uitzicht. Om elf uur keren we terug aan boord, schrobben de modder van onze laarzen en hangen ze omgekeerd tussen de lange handrail in de gangboorden van het dekhuis. Om twaalf uur starten de motoren. We gaan zien of we bij een van drie gletsjers op Ross eiland aan de overkant kunnen kijken. Terug naar boven

Bark Europa ligt afgemeerd bij een enorme drijvende ijsplaat, waar we een lange wandeling op maken.

Donderdag 05-03-2020

Gistermiddag wil de bemanning graag door het Prins Gustav Channel varen , de doorgang tussen James Ross eiland en het vasteland (Trinity Peninsula), maar het is dicht door pakijs. Dat is eigenlijk altijd het geval. Het is sowieso al bijzonder dat we zo ver de Weddellzee in konden varen. Tijdens de lunch is het schip overal omgeven door ijs; sommige hele hoge tafelijsbergen zijn afgebroken van de zuidelijker gelegen Larsen Ice Shelf (2 foto's hier). De noordelijke delen van dat gigantische ijsplateau vallen sinds enige jaren uit elkaar. Niet ver van ons vandaan is de vulkaan Cockburn (foto hier). De Amerikanen lachen zich ieder keer weer slap om die naam, maar hij is genoemd naar een Britse admiraal. De crew heeft een Plan B. We gaan proberen Gage Point, een hoge kaap en uitstulping van James Ross eiland te ronden om bij het grote Coley gletschercomplex te geraken en ervoor te ankeren, zodat we er met de zodiacs heen kunnen varen.

     Dat plan mislukt helaas ook, er ligt een uitgestrekte, platte plaat zeeijs in de weg. Formaat van de stad Utrecht. Vergeefs zoekt de Bark Europa naar een doorgang. Die is er gewoon niet. We slalommen terug en op zeker tijdstip bevinden we ons op een plek waar we al eerder waren. Maar zie: de crew komt met een Plan C: ze willen het schip naast de grote plaat zeeijs leggen, vlakbij de rand. Zodiacs brengen ons erheen, we stappen direct op het ijs en maken een kilometerslange, spectaculaire tocht over de plaat (foto hierboven). Die is zo’n meter of 3 tot 5 dik en de sneeuwdiepte op de plaat varieert. De enorme ijsvlakte maakt dat je je klein voelt. Soms zak je een eind in de sneeuw weg. Het lopen is dan uiterst moeizaam. Gelukkig zijn er ook delen waar de sneeuw is weggewaaid of bevroren. Daar loopt het gemakkelijker. Het is er betoverend mooi en ik maak veel foto’s (hier 2 foto's). In het oosten ligt nog steeds de vulkaan Cockburn als een door poedersuiker bestrooide taart. Ernaast torent ten zuiden van de vulkaan een torenhoge en lange ijsmuur op, deels voorzien van regelmatige verticale ribbels die door een mij onbekend proces op de muur zijn geschraapt. In het westen staat de donkere massa van Kaap Gage en de Coley-gletscher, niet eens ver weg maar onbereikbaar en alles overhuifd door de tere kleuren van hoge wolkenlagen waar de zon doorheen schijnt. Fotograaf Richard maakt een groepsfoto (zie hier). Verderop, niet ver van de rand van de plaat, ligt een Krabbeneter zeehond te zonnen (foto hier). Krabbeneters eten geen krabben, die komen hier nauwelijks of niet voor, maar krill, het garnaalachtige zeediertje dat hier massaal voorkomt en dat een belangrijke voedselbron is voor veel Antarctisch leven. Je vraagt je af waarom ze dan toch krabbeneters heten. De tocht is lang en moeizaam maar het lukt me om op tijd bij de zodiacs terug te komen. Om kwart voor zes zijn we weer aan boord.

Na het diner (pasta carbonara) volgt het dagelijkse praatje van de schipper in het dekhuis. Het plan is om vanavond naar het vulkanische Vega eiland in het noorden te varen. Daar vond men veel fossielen van dinosaurussen. In rechte lijn is het op 18 mijlen afstand, maar er is veel ijs dus dat zullen er wel meer worden. Als we er komen kunnen, zullen we morgen op twee plaatsen aan land: op het False Island Point, een blindedarmvormig aanhangsel van Vega dat inderdaad geen eiland maar een schiereiland is. Daarna zullen we proberen door de Herbert Sound tussen Vega en James Ross door toch in het Prins Gustav Channel te komen. Onderweg kunnen we ’s middags aan land bij een kaap die The Naze heet.

     ’s Avonds en ’s nachts horen we soms luid gekraak als Europa door ijsschotsen breekt. Rode sporen van de verf op de scheepshuid blijven achter op het ijs. We moeten ook om een gevaarlijke ondiepte heen, die volgens de zeekaart in 1982 aangetroffen werd. We genieten al dagen van weinig wind, maar vannacht kan het wel 35 knopen gaan waaien. Door al het ijs om ons heen zal van vervelende zeegang geen sprake zijn, dat valt weer mee.

In het dekhuis praat ik lang met Marcel, oud-internist. We stellen een aantal zaken vast:

1. Ergernis over de voortdurende luidruchtige loltrapperij van de meeste mensen, vooral de Amerikanen en de Australiërs.

2. Ergernis over het gezever van iedereen met camera’s en filmtoestellen. Mensen nemen de ruwe schoonheid van Antarctica waar op het schermpje van hun camera en door te klikken en de beelden met elkaar te vergelijken, in plaats om goed te kijken en het onwaarschijnlijk mooie landschap in zich op te nemen.

3. We missen allebei onze vrouw. Allebei zijn we nauwelijks of nooit zonder onze partners.

Later komt de altijd vrolijke neutrino-onderzoekster Livia erbij zitten en beurt ons wat op. We praten over kosmologie en evolutie. Een heerlijk gesprek. Later voer ik nog een boeiend gesprek met Jan uit Brugge over de bizarre politieke geschiedenis van België. We zijn het roerend met elkaar eens dat een oplossing alleen kan komen van verdere integratie van het gespleten land in Europa en de overwinning van het nationalisme.

Vannacht vaart de Bark Europa een moeizame slingerkoers door het ijs naar Vega eiland. Ik meldde al dat de afstand volgens de rechte lijn 18 mijlen is, maar het worden er bijna 60. Van de harde wind kwam niet veel terecht, maar ergens vannacht sprong de temperatuur zomaar ineens 4 graden omhoog. We liggen in een prachtige baai (Pastorizo baai) oostelijk van het wormvormig aanhangsel False Island Point. De baai is vol met kleine en grotere ijsbrokken en growlers, die een waar labyrinth voor de zodiacs vormen. Toch vinden ze uiteindelijk een stenig strand dat ook vol ligt met smeltende ijsbrokken (foto hier). We lopen van de ene kant van het schiereiland naar de andere en zien dat er ook veel ijs in de doorgang naar de Herbert Sound ligt, maar dat er ook stukken open water zijn. Daar moeten we straks verder.

     Vega eiland speelt ook een rol in de ingewikkelde Nordenskjöld-saga. In 1902/1903 was de groep in drie delen uiteengevallen. Een grote groep zat vast op Paulet eiland. Drie mannen waren afgezet in Hope Bay aan de Antarctic Sound (tegenwoordig het Argentijnse station Esperanza Bay) met het doel om de groep van de Zweedse poolreiziger zelf op Snow Hill eiland te bereiken, waar ze overwinterden. Ze kwamen elkaar bij toeval tegen bij een grote, donkere kaap in het noorden op dit Vega eiland, die sindsdien Cape Well-met heet. Een waar Livingstone-moment.

     Guano van pinguins is er gelukkig niet, we houden eens een keer onze laarzen schoon. Op de bodem van kleine stenen en schelpen zitten hier en daar grote stukken oranje groeisel; dat is lichen, zegt gids Maria (foto hier), ofwel korstmos.  Dat is een een schimmel (de mycobiont) die in een wederzijdse symbiose samenleeft met een alg of blauwwier (de fycobiont). De beide levensvormen kunnen niet zonder elkaar overleven.

     Er komt steeds meer zon en we zijn duidelijk te warm gekleed. Het is zeker een graad of 15, 16. Ik zit ruim een uur aan het strand en zoek tussen de stenen naar fossielen; helaas vind ik er geeneen. Daarna val ik in de aangename warme koestering van de zon in een verrukkelijke slaap. Nog weer later scharrel ik een heel eind langs het strand tussen de meest wonderlijke ijssculpturen. Overal is het heldere tinkelen van druppen, lekken en van stroompjes te horen, er is een massaal smelten aan de gang (2 foto's hier). Het afsmelten van West-Antarctica was niet eerder zo van dichtbij zichtbaar. De zon schijnt een teer,  breekbaar licht over de baai met op de achtergrond drie glooiende gletsjers op Vega eiland. Ik ben zwaar onder de indruk van al die schoonheid. De zodiacs vinden na half twaalf moeizaam de weg terug door het grillige ijs-labyrinth. Het verandert steeds en een paar keer moeten we terug en een nieuw doorgang zoeken. Aan boord maak ik in de bibliotheek dit verslag terwijl de Bark Europa door het ijs breekt en op weg gaat naar de Herbert Sound en het schiereiland The Naze. Terug naar boven

The Naze, James Ross eiland. Schedel van een rob. Let op de rij scherpe tanden met haakjes (foto: Chrissy Smith)

Vrijdag 06-03-2020

Gistermiddag lukt het de kapitein inderdaad om in de Herbert Sound te komen. Voor het lange smalle schiereiland The Naze ligt een kilometerbrede zône van drijfijs in de gekste vormen. Een brede, hoge gletsjer ligt aan de oostzijde. Dit is James Ross eiland, dat in het midden liefst 1600 meter hoog is. Met de zodiacs zoeken we er ons een weg doorheen naar het strand. Deze keer is het een zandstrand, maar geen palmbomen. Niks, het is een kale vlakte die verderop begrensd wordt door hoge, bruine en volledig kale bergen met rare spitse toppen. Het lijkt het meest op zoals je je het landschap op Mars voorstelt, inclusief de kou. Later verneem ik dat de NASA hier inderdaad af en toe oefent. In de steenvlakte achter de strandzône zitten troebele poelen, eromheen is het drassig. Je denkt erin weg te kunnen zakken als in drijfzand, maar dat is niet zo. In dit gebied vond men in het verleden talrijke fossielen van dinosaurussen, maar wij vinden er geen. Wel een volledig door de wind gemummificeerde rob, de bruine huid als een tent nog over de botten gespannen. Er ligt een kale schedel bij met de typische, geduchte tanden van de rob (foto hierboven). De wind loeit als een oordeel en we moeten er tegenin. Een deel van de groep gaat zelfs op weg om de kale bergrug te beklimmen, maar dat zie ik niet zitten. Het is geen doen tegen die harde wind in, die steeds feller wordt hoe hoger je komt. Met de rest loop ik langs het strand terug. We worden vergezeld door een Weddell zeerob die steeds voor ons uit zwemt en nieuwsgierig gaat liggen kijken tot we dichtbij zijn. Dan zwemt hij weer een stukje verder (foto hier).

’s Avonds smullen we van de Nasi Goreng van de Friese kok Gjald. Er mag bijgehaald worden; het lijkt de mensa uit mijn studentenjaren wel. Ik houd me in en ga vroeg naar bed en slaap van half negen tot de volgende dag half zeven. Alleen word ik een paar keer wakker als het schip kennelijk in het ijs vastloopt en de motoren loeien om het eruit te trekken. Maar vanmorgen blijkt het anders te liggen: vertelt schipper Erik me in de stuurhut. Vannacht voeren ze de Herbert Sound uit naar stuurboord en bereikten Devil Island, dat aan de noordkust van Vega Island ligt. Er loopt een smalle fjord omheen en die was onze bestemming, maar de wind woei dermate hard uit het westen dat hij zich weer uit de smalle fjord terugtrok en de storm in de Sound uitdreef. Tijdens de laatste uren werd een ijsberg tegen het schip gezogen. Te dichtbij gekomen. De waterwervel onder de kiel trok de ijsberg tegen het schip aan en het moest zich door voor en achteruit manoeuvreren weer losmaken.

Ook vanmorgen staat de storm nog door. Het waait 4- - 45 knopen met soms vlagen met orkaankracht. We ankeren in de smalle fjord om Devil Island maar al meteen gaat het anker krabben. De crew brengt een tweede anker uit. Dat helpt. In de zodiacs varen we naar de zeer ondiepe kust van het duiveleiland, dat ogenschijnlijk zijn naam ontleent aan de beide vulkaantoppen die als horens opsteken en een smal hoge zadeldal tussen zich in sluiten. De zodiacs lopen bij herhaling voor het steenstrand vast, en de felle wind drijven ze ook nog naar de ondiepten. Toch lukt het te ontschepen (foto hier). We gaan op weg naar de pashoogte tussen de twee toppen (foto hier). Aan de andere kant dalen we af; daar is ook een strandvlakte met een kolonie Adélie-pinguins. Veel zijn het er niet meer maar aan de geel uitgebeten steenvlakte kun je zien dat het vele duizenden geweest moeten zijn. Nu zijn er drie groepjes van over, die in hun rui treurig staan te wachten dat ook hun verenpak voldoende lang en vet is voor vertrek.

     De wind lijkt steeds verder aan te trekken en het valt niet mee op de been te blijven. De helft gaat toch de zuidelijke top beklimmen maar ik ga in de luwte van een steenrichel zitten kijken. Het is ook hier weer zo duivels mooi. Letterlijk in dit geval. Mijmeren bij het murmelende stroompje dat over de stenen van het zadeldal naar beneden kabbelt. Wat een landschap! Kaal, koud en onherbergzaam, behalve als de zon er even bij komt en een lichte gloed over de hellingen legt. Wie zou hier willen wonen? Het kan trouwens niet eens, het mag niet krachtens het internationale verdrag voor Antarctica dat nog tot 2048 geldt. Wat er daarna gebeurt is de vraag. Ook het laatste ongerepte continent heeft vele grondstoffen.

     Opeens zie ik dat een aantal Adélies zich uit de dichtstbijzijnde groep hebben losgemaakt en vlak beneden me om de steenrichel komen waggelen (foto hier). Verbaasd kijken ze omhoog, wat doet die vreemde figuur hier? Ze blijven staan en kijken naar me, minutenlang gebeurt er niets. Twee levensvormen kijken naar elkaar. Dan draait er eentje zich om en dribbelt terug, even later gevolgd door de anderen.

     Als we een uurtje later weer bij het steenstrand zijn, waar de Bark Europa aan zijn twee ankers stevig op zijn plek ligt, hebben de zodiacs grote moeite ons te bereiken. De wind is nu zo fel geworden dat je in vlagen niet kunt blijven staan. De zodiacs waaien steeds naar ondiep water en moeten er met moeite weer af gehaald worden. Pas na meerdere pogingen bereiken ze ons en brengen ons terug, waarbij we kletsnat worden van het buiswater.

     Vanaf hier zullen we vanmiddag naar het deel van het vasteland varen, dat tegenover ons ligt. Dat is het Trinity schiereiland, waar we omheen zullen varen, de Antarctic Sound in. Daar zullen we nog op twee lokaties aan land gaan: bij een plaats die Brown Bluff heet, een basalt tuya (een vulkaan met steile hellingen en een vlakke top), en bij Hope Bay, waar het Argentijnse station Esperanza is. Die plek speelt ook een rol in het verhaal van de Scandinavische ontdekkingsreiziger Nordenskjöld, wiens voetstappen we vaker drukten. Terug naar boven

Ontmoeting op Brown Bluff (foto: Laurence Baldauff)

Zaterdag 07-03-2020

De verjaardag van mijn moeder. Ze zou vandaag 100 geworden zijn. Ze werd 81.

Gistermiddag. We varen heel langzaam naar het noorden, de enorme Duse Bay in, die bij het vasteland van Antarctica hoort (Tabarin schiereiland, een deel van Trinity schiereiland dat weer het laatste deel is van het Antarctisch schiereiland). De snoeiharde wind is grotendeels verdwenen. De baai is indrukwekkend. Hij wordt omzoomd door hoge gebergten en een hele rij gletsjers. Sommige reiken nog tot aan zee en hebben een afkalvingsfront, andere halen het water niet meer. Langzaam en gracieus glijdt het schip verder naar binnen (foto hier).

     De Amerikaan Greg uit Montana had voor iedereen stickers meegebracht, waarop staat 'I Sailed The Drake Passage'. Je kunt ze bijvoorbeeld thuis op een mok plakken. Hier plakken sommigen ze op het mededelingenbord in het dekhuis met teksten als "I Puked The Entire Drake Passage' (foto hier).

     ’s Avonds zit de bibliotheek weer vol (foto hier). Collega Marcel en ik praten verder. Er is wederzijdse verbazing als we ontdekken allebei CPN-verleden te hebben, een tijd waarin we elkaar dus niet kenden. Allebei idealistische, sociaal bewogen dokters. Ik beloof hem mijn trilogie op te sturen. Het is druk en gezellig in het dekhuis, maar om tien uur ga ik slapen.

Vanmorgen om half zeven op. Het is stralend zonnig weer zonder ook maar één wolkje aan de hemel. We voeren vannacht om het Trinity schiereiland en zijn uitloper Tabarin peninsula heen en de bemanning is juist bezig te ankeren voor een hoge bruine klifwand, die toepasselijk Brown Bluff heet (foto hier). Het is de steile helling van een afgetopte vulkaan (een basalt tuya). De zodiacs brengen ons naar de voet ervan waar de hoge rotswand het warme zonlicht opneemt en warmte terugstraalt. De dikke jas en de handschoenen kunnen uit. Dit is de eerste keer dat ik voet zet op het vasteland van Antarctica. Er staan verschillende kleine kolonies pinguins in de rui: Adélie- en Ezelspinguins. Ze staan door elkaar heen verbaasd naar ons te kijken. Sommigen scharrelen naar ons toe. Ze willen die wezen wel eens beter bekijken. Een jonge Ezelspinguin, nog met resten van donsveertjes op zijn kopje en onderaan de rug, komt dicht naast me staan, schuifelt daarna naar mijn achterkant en pikt eens in mijn jack. (foto hierboven). Tussen de pinguins zitten twee grote reuzenstormvogels (Macronectes giganteus) ruzie met elkaar te maken (althans die indruk wekken ze). Verder liggen er een tiental Pelsrobben te zonnen (foto hier). Het zijn mannetjes, de vrouwtjes zijn met de jongen op South Georgia gebleven. De mannetjes zijn hier tijdelijk om aan te sterken. We lopen voorzichtig langs ze heen, ze richten zich op en loeien soms even verontwaardigd, maar laten ons begaan. In het microklimaat onder de klifwand van Brown Bluff is het zeer aangenaam toeven in de zonneschijn. Genietend zit ik op een steen een uurtje rond te kijken en laat alles op me inwerken. Mede door de warmte van de zon is dit een van de aangenaamste plekken van de reis. Daarna lopen we naar het zuiden over het kiezelstrand naar de eindmorene van de grote gletscher. Een poging om mee te klimmen met de groep die de gletscher van boven wil bereiken moet ik halverwege opgeven. Te steil en te inspannend.

     Bij de eindmorene liggen weer pelsrobben en staan pinguins in kleine groepen. Bij de eerste blijven we op afstand, maar de kleine pinguins zijn nauwelijks bang en komen zonder veel schroom heel dichtbij (2 foto's hier). Op het steenstrand liggen trossen zeegras en grote rode lappen kelp (2 foto’s hier). Een zeewiersoort die je kunt eten en die vele diersoorten tot voedsel  dient. Voorzichtig proef ik het: het spul smaakt zoet en voelt aan als dunne rubber. Het is heerlijk om hier wat langs de gletsjerrand rond te scharrelen. Om half twaalf brengen de zodiacs ons terug aan boord, het schip licht het anker. Langs de kust van Tabarin schiereiland zullen we naar Hope Bay varen, ook een plek in het Nordenskjöld-verhaal van ruim honderd jaar geleden. Daar is het Argentijnse zuidpoolstation Esperanza, waar we weer aan land zullen gaan. Terug naar boven

Voor anker bij Hope Bay op het Antarctisch schiereiland met de Argentijnse Esperanza Base.

Zondag 08-03-2020

Gisteren bereiken we tegen half twee de Argentijnse basis Esperanza Base op het Trinity schiereiland dat vastzit aan het vasteland, een groep van zo’n twintig oranjerode gebouwen. We ankeren op de rede (foto hierboven); Een kade of een aanlegsteiger is er niet. Te wild water hier, waarschijnlijk. Zuidelijk van de basis en erboven ligt een lange, vuilwitte gletsjer die tot ver in het binnenland strekt. Later verneem ik dat er vliegtuigen op kunnen landen, zoals de grote Hercules. Dat is een behoorlijk zware jongen.

     We varen met de zodiacs er naar toe. Aan de korte, wrakke steiger kunnen we niet aanleggen (foto hier), er drijft teveel ijs, maar wel aan de rotsen ernaast. Er staat een klein douanehuisje dat in gebruik is voor de verkoop van ansichten er rudimentaire souvenirs, want er komen twee keer per week cruiseschepen langs. De commandant en zijn aide de camp ontvangen ons. Ze zijn gekleed in een zachtblauw gekeurde jacks want militair tenue mag niet op Antarctica (foto hier). Hij vertelt dat er momenteel 63 mensen op de basis verblijven, wetenschappers en militairen, vaak met hun familie. Partners en echtgenoten hebben vaak een vak dat hier nut heeft, zoals tandarts, dokter of schoolmeester. Is er niet zo'n partner dan is er geen tandarts, maar een schoolmeester is er altijd want er wonen 14 kinderen. Vol trots vertelt hij dat Argentinië tientallen bases op het schiereiland heeft, die voor de helft het hele jaar bewoond zijn. Uiteraard om straks in 2048, als het huidige internationale verdrag over Antarctica afloopt, de Argentijnse claims te versterken.

     We krijgen een rondleiding. Uiteraard gaan we eerst naar het primitieve huis van platte leistenen waar een deel van de expeditie van Nordenskjöld overwinterde in 1903 (foto hier). Daarnaast is een ‘openluchtmuseum’ van oude werktuigen en sneeuwvoertuigen. Overal in het rond en tussen de gebouwen staan groepen pinguins (2 foto's hier). Adélie- en Ezelspinguïns. Er zijn een paar containers met het opschrift ‘laboratory’ maar over de wetenschap die hier bedreven wordt vertelt de commandant niets. Ik heb de indruk dat het niet veel voorstelt. Wel leidt hij ons rond in het schooltje en de katholieke kapel van Franciscus van Asisie.

     In het schooltje begint in mijn broekzak ineens mijn mobieltje te trillen. Er is hier WiFi! Het lukt zowaar om even met Anna te chatten. Wat doet me dat goed! Haar ook, meldt ze. En verder dat er intussen één dode in ons land is door het coronavirus. Dan is mijn batterij helaas leeg. Bij het douanehuisje stuur ik haar een ansichtkaart met een postzegel, die hier 10 dollar kost. De post schijnt er drie weken over te doen, dus ik zal waarschijnlijk al terug zijn als hij in de bus valt.

Terug aan boord. Op de thermometer zie ik dat het 20 graden Celsius is. Bij het praatje na het diner vertelt schipper Erik dat we vannacht Bransfield Straat zullen oversteken naar de Zuidelijke Shetlands. Daarmee vangen we de terugweg aan. Het is 82 mijlen naar onze volgende bestemming: Greenwich eiland. Om half zes lichten we het anker en zeilen op een lichte wind door de Antarctic Sound, dicht naast de gletsjers op de kust van het vasteland. Na het praatje vraagt de crew om vrijwilligers voor de wachten. Er zijn er genoeg dus laat ik het aan me voorbijgaan. Ik ben moe en ga om acht uur slapen. Als ik om half twaalf even ontwaak is er geen wind meer, we varen op de motoren. De rest van de nacht is vol verwarde dromen, over Leerdam, het ziekenhuis, een oude schoolvriend, de rijksweg A2 en nog veel meer. Wonderlijk.

Even na zes uur ben ik wakker en ga douchen. De andere hutgenoten slapen nog. Met zeebenen loop ik door de lange gang die onderdeks door de hele lengte van het schip voert (foto hier) met aan weerszijden de hutten, de sociale ruimtes en de kombuis. Ik ga eens aan dek kijken. Het is koud, windstil en mistig boven een grijze, rustige zee. De dekken zijn glad door bevriezing. Het is ondertussen tijd voor ontbijt. Ik schaar me in de rij bij de kombuis (foto hier).

     Het is nog 8 mijlen naar Greenwich eiland, waar we anderhalf uur later ankeren ten zuiden van het kleine schiereiland Fort Point met op het eind een hoge rots. Die is onzichtbaar en de kust is een vage contour. Toch gaan we aan land want er is het nodige te zien. Gelukkig wordt de mist allengs minder. Er zijn tamelijk grote kolonie Adélie- en Ezelspinguïns (foto hieronder).

Er staat tussen al die ruiende pinguïns zelfs een paartje van de zeldzame Macaroni pinguins (foto hier). Die naam snap je wel als je op de foto ziet wat ze op hun kop hebben. het schijnt een tamelijk agressieve soort te zijn, maar ons laten ze met rust en wij hen. Het strand is van grote, gladde kiezelstenen. De branding doet ze met ratelend geluid rollen. Ook liggen er tientallen pelsrobben, die met verontwaardigd loeien protesteren als we langslopen. Op een enkel onbevrucht vrouwtje na zijn het mannetjes; hun vrouwtjes en jongen zijn op South Georgia achtergebleven.

     Verderop komen we aan de basis van een grote gletsjer, die van bovenaf afdaalt naar het kiezelstrand. Daar kon je vijf jaar geleden niet lopen, zeggen de gidsen, het hele strand zat onder de gletsjertong. Nu heeft hij zich een tiental meters teruggetrokken (foto hier). Aan de ander kant is een enorme steenval, alsof er een explosie was. Grote en kleine rotsblokken liggen dooreen over een groot hellend veld tussen de andere zijde van de gletsjer en het strand. Dat was er vorig jaar ook al niet, zeggen de gidsen. Het is onduidelijk wat er gebeurd is. Met moeite klauteren we door het veld  naar zee. We vinden tussen de blokken een grote, harde bal van oranje plastic. Met moéite bergen we de bal over de zijmorene van de gletsjer (foto hier) en nemen hem mee aan boord. Hij lijkt te zijn afgebroken van een of ander drijvend meetinstrument. Er staat OOM CYCOL FLOAT op en nog iets anders, dat ik vergat.

     Om kwart voor twaalf lopen we langs het strand (foto hier) naar de zodiacs en keren terug aan boord. Het anker wordt gelicht en we varen naar het westen, naar een ander eiland van de Zuidelijke Shetlandsgroep: Livingston eiland met ervoor een klein eilandje met een baai: Half Moon eiland. Terug naar boven

Een vergane walvisboot in Whalers bay, vroeger een Noors walvisstation in de krater van Deception eiland.

Maandag 09-03-2020

Omstreeks half drie gaan we gisteren voor anker bij Half Moon Island. Anders dan de naam doet vermoeden is het eilandje sikkelvormig. Erachter doemt het grote Livingston Island op, een van de grootste van de Zuidelijke Shetlandeilanden. In het midden is er een basis naast, het Argentijnse station Camara (foto hier). Hoewel het nog zomer is, verblijft er niemand maar de deuren zijn open. Niet dat je binnen mag gaan; toegang is alleen geoorloofd in noodsituaties. De zodiacs worden gereed gemaakt, maar ik houd het voor gezien. Even geen behoefte aan de steeds terugkerende worsteling met het zeilpak, de laarzen en het zwemvest. Ik ben niet de enige.

     In de bibliotheek lees ik eindelijk weer eens verder in het boek van Paul Mason. Bij de borrel praat ik met Amy, hoogleraar politicologie in de USA, over de Trump-ellende en het diepe schisma in de samenleving die alleen maar erger lijkt te worden. Geen van de Amerikanen aan boord stemde overigens op hem of zal dat in het komend najaar gaan doen.

     Na het diner vertelt de kapitein in het dekhuis over Deception eiland (foto hier). De geschiedkundigen zijn het er niet over eens waarom het eiland zo heet. Dat zal ik thuis eens opzoeken. In de baai is het rustig dus we brengen hier de nacht aan het anker door. Na Deception eiland zullen we aan de oversteek van de Drake Passage beginnen, terug naar het Beaglekanaal en Ushuaia. Er wordt veel tegenwind verwacht en ik zie er tegenop. Maar het is de enige manier om weer bij Anna te komen. Wat verlang ik naar haar! Ik ben zo godvergeten dankbaar dat zij bestaat en dat ik haar straks, over twee weken, weer in de armen kan sluiten.

Ik maak een uitstekende nacht. Al vroeg slaan de motoren aan om naar Deception te varen. Ik sta  om zes uur op en ga douchen. Dan ben ik de eerste in mijn hut en heb ik alle tijd. Aan dek zie ik dat we er al zijn: een kale lage kust met vuilwitte gletsjers. Nog buiten, niet in de krater. We liggen zachtjes wiegend op de zeegang bij een hoge rots, Baily Head geheten. Ernaast staan wat kleine, scherpe rotspuntjes, die de Sewing machine Needles heten. Ze zien er onschuldig uit en lijken in niets op de gevaarlijke Needles aan de westkant van het Britse eiland Wight. Het is grijs bewolkt maar een fractie minder koud.

     Bij het ontbijt hebben we spiegelei. Ik moet zeggen dat de keuken op de Bark Europa iedere dag weer smakelijke maaltijden op tafel weet te brengen. Je wordt behoorlijk hongerig van de kou en de tochten aan land. Het stelletje dat elkaar na dertig jaar terugzag en een reis met de Europa boekte, wordt steeds stiller en droeviger. Het eind van de tocht nadert snel. Zij ois weuwe maar hem wacht in Kaapstad de confrontatie met zijn vrouw en kinderen.

Om half acht verlaten we Baily Head. Aan de voet van de enorme, donkere rots zijn wat pinguinkolonies. De Sewer Machine Needles blijken er drie te zijn. Om kwart over acht naderen we de doorgang naar de caldera van de vulkaan, de balgen van de god Neptunus ofwel Neptune’s Bellows, naar verluidt omdat windstoten in de smalle doorgang het geluid van trompetten maken. Die doorgang is maar een paar honderd meter breed. Voor en naast het schip springen en duiken pinguins door de golven. Zo traag ze op het land zijn, zo pijlsnel zijn ze hier. Vlak voor de doorvaart duikt een bultrug walvis op en laat ons zijn staart zien. Aan de bakboordzijde staat verderop een rood baken (hier 2 foto's van de doorvaart). We komen in de caldera, een grote baai van ruim zeven bij vier mijlen. Aan stuurboord staan de gebouwen en silo’s van de Noorse walvisoliefabriek die hier tot 1931 was. Daar gaan we vanmiddag nog kijken, maar eerst varen we door naar Pendulum Bay aan de noordoostkant. Er zijn hier geen andere schepen, want de cruiseschepen schijnen onderling te regelen dat er niet meer schepen tegelijk in de caldera liggen. Voor de crew van de Bark Europa is dit overigens de eerste keer dat het schip op Deception is. De caldera draagt de naam Port Foster. Verschillende landen vestigden hier bases in de vorige eeuw: Argentinië, Chili en het UK. De Britten zaten in het ex-Noorse walvisstation maar zijn er niet meer. De Chilenen hadden hun basis hier bij Pendulum Bay, maar die werd in 1969 door zware asregens bij een vulkaaneruptie geheel vernietigd. In de 19^e eeuw waren er nog honderden erupties, maar in de vorige eeuw was de vulkaan slechts twee keer actief. Rond 1910 en in de jaren voor 1970. Officieel is er nog steeds sprake van ‘a vulcanic risk en ik kan niet nalaten te denken aan de vele toeristen die nog maar een paar maanden geleden bij de uitbarsting van White Island in Nieuw Zeeland om het leven kwamen.

     Als het anker gevallen is laat men de zodiacs zakken. Langs het strand zien we dampwolken opstijgen (2 foto's hier) waar het water warm is door de hydrothermale bronnen. De magmakamers zitten hier beneden en schijnen de bodem jaarlijks met 30 centimeter omhoog te duwen. Het strand en de vlakte erachter bestaat uit donkergrijs korrelzand, dat gemakkelijk aan je blijft plakken. Bij het uitstappen voel ik de warmte van het water door mijn laarzen heen. In een poel op het strand liggen kleine, witte garnaaltjes (foto hier). Dat is krill. De helft van de groep trekt de kleren uit en gaat in het warme water liggen spartelen (2 foto’s hier), maar eigenlijk is het te warm om echt aangenaam te zijn. Af en toe komt er iemand gillend uit rennen, want het is niet overal warm. Twee kleine Ezelspinguïns staan er wat meewarig naar te kijken. Ik heb er geen zin in en loop naar de vernielde basis van Chili. Je mag er niet dichtbij komen - historisch erfgoed! - maar duidelijk is te zien hoe grondig alles kapot ging door de gloeiende asregens. Instrumenten en antennes zijn ontwricht en omgevallen (foto hier). Onder de elektriciteitspalen liggen de afgebroken isolatoren. Op de achtergrond liggen velden van vuile sneeuw over de hellingen. De Chilenen wisten in 1969 op het nippertje te ontkomen.

Om elf uur loop ik terug (foto hier) naar de zodiacs. Bij het instappen over de rand moet je goed alle plakkende askorrels van je laarzen spoelen (foto hier). Na de lunch zullen we nog één keer aan land gaan, bij Whalers Bay, dus bij het verlaten walvisstation. Daar werden ooit  jaarlijks honderdduizenden liters walvisolie geproduceerd. Misschien was dat de vieze levertraan wel waar ik vroeger dagelijks van mijn moeder een lepel moest slikken.

     Dit vergane walvisstation is nu wereldhistorisch erfgoed. De gebouwen van grijs verweerde planken zakken steeds meer in elkaar. het is verboden binnen te gaan, want ze kunnen zomaar in elkaar vallen. Bovendien kunnen er robben in verscholen zitten. Inderdaad zie ik er een onder een vergane boot uit komen en later duiken er twee op achter een roestig vat (2 foto' hier). Je moet oppassen! Er staan grote roestige ketels waarin het walvisvet werd uitgekookt. Lang zitten en kijken, dat is wat je hier kunt doen. Wat het me zegt: de mens is hier geweest, liet zijn sporen na en nu volgen wij om ernaar te kijken (foto hier). Op een van de gebouwen die nog nét staan zit een bord met 'Biscoe House' (foto hier). Vast eens de lokale kroeg. De rest is onleesbaar uitgewist. Er staat ook nog een verzakte hangar voor een vliegtuig, een De Havilland watervliegtuig.  Dat is er niet meer. (Morgen verder verslag) Terug naar boven

Overzichtskaart van ons bezoek aan Deception eiland.

Dinsdag 10-03-2020

De kraterrand van de vulkaan Deception eiland is rondom enige honderden meters hoog. De hoogste top is bijna 600 meter. Een zeer bijzondere plek, deze natuurlijke haven, maar wel een gevaarlijke, zo is op White eiland, Nieuw Zeeland gebleken. Gistermiddag liep ik tussen de roestende silo’s en containers (nog 2 foto's hier) door naar de schaarse gebouwen die nog enigszins rechtop staan sinds 1931. De rest is verzakt en de meeste zijn door een modderstroom verzwolgen na een van de vulkaanuitbarstingen eind jaren 70. Aan de rand van het station staat een wankele hangar. Het vliegtuig dat erin heeft gestaan was een De Havilland, een watervliegtuig dat met ski's ook op sneeuw kon landen. Dat later door de Britten naar de Falklandeilanden of naar South Georgia is gebracht, gerestaureerd en tentoongesteld. De gebouwen zijn allemaal van planken gemaakt, nu sterk verweerd en grijs. Op een huis staat een bord met de naam ‘Biscoe House’. Het is hier allemaal beschermd internationaal historisch erfgoed. Tussen de gebouwen en de silo’s liggen veel pelsrobben. Ze zijn soms moeilijk te onderscheiden van bruine rotsen, totdat je te dichtbij komt. Dan heffen ze zich op en loeien soms boos of bang. Je vraagt je af wat voor gemeenschap dat hier geweest is, die slagers en uitkokers van walvissen. Niemand van hen is nog in leven.

     Na het diner gisteren lichten we het anker bij het oude walvisstation Whalers Bay en varen door de nauwe invaartopening de caldera uit. In zijn praatje zegt de kapitein dat de wachten vanaf 20.00 uur weer ingevoerd worden. Ik heb zelf meteen wacht tot middernacht op de uitkijk met de Luxemburgse Laurence. In de Drake Passage staat een stevige tegenwind, uit het noorden. Ertegenin motoren is hoogst oncomfortabel, zegt de schipper, daarom neemt hij een andere koers. Ten zuiden van de Zuid-Shetlands waait het - anders dan ten noorden van de eilandengroep - uit het zuidwesten. We gaan eerst aan de wind met stagzeilen en motoren naar het zuiden, gaan dan overstag en op een west tot noordwestelijke koers naar de doorgang tussen Smith- en Snow eiland door. Het voordeel is dat we (1) in de westelijke helft van Drake terechtkomen en voordeel hebben van de westcirculatie, en (2) minder wind en zeegang op de kop zullen hebben. Helder. Buiten wijken de wolken wat en maken baan voor een volle maan en flonkerende sterren. Weer geen Melkweg.

Na mijn wachtbeurten kan ik slapen van middernacht tot zeven uur. Het lukt heel behoorlijk al hangt het schip erg schuin en stampt en slingert (2 foto's hier). Maar de rest verloopt beroerd. Ik raak in een gevecht met mijn kleren, kan geen schone onderbroek meer vinden (dan maar een lange aan, die heb ik nog genoeg), kan de nieuwe mini-tube tandpasta niet vinden (dan maar niet poetsen), kan mijn pillen eerst niet vinden. Gelukkig heb ik niet meteen wacht, zodat ik nog even ontbijten kan. Het is een mooie zonnige dag en merkbaar minder koud. We zeilen nog steeds tussen de Zuid-Shetlands tussen Smith en Snow eiland. Smith eiland ligt het dichtstbij, aan bakboord. Het is hoog en onherbergzaam, een grote klomp sneeuw en ijs met toppen tot meer dan 2100 meter (foto hier). Niemand komt hier behalve een enkele fanatieke bergbeklimmer. Moet geen lolletje zijn.

     Vanochtend heb ik uitkijk- en stuurwacht met de Amerikaanse visserij-inpectrice Ashley. Onze koers is 340 graden. We zeilen op de stagzeilen en een enkel dwarszeil. Op naar het noordwesten. Tussendoor zoek en vind ik de tandpasta en de pillen terug, dus alles komt goed. In de windschaduw van Smith eiland loopt de snelheid terug tot niet meer dan 2 knopen. Als we uit de luwte komen, springen we meteen  vooruit en maken 7 knopen. Mooi zo, van mij mag het wel opschieten. Terug naar boven

Drake Passage. Foto nét te vroeg voor de Green Flash (foto: Chrissy Smith)

Woensdag 11-03-2020

Gisterochtend zon en lichte wind uit het zuidwesten. Ver achter ons is aan de horizon nog steeds het besneeuwde Smith eiland te zien. Ik ken dat fenomeen; het duurt vele uren voordat zo’n eiland eindelijk uit het zicht is en het lijkt alsof je totaal niet opschiet. Ergens zijn walvissen, zeggen ze, maar die zie ik niet. Wel een vrachtschip op tegenkoers, vermoedelijk een bevoorradingsschip.

     Vandaag heeft mijn groep drie wachten. Het is rustig weer. De eerste is van 16 tot 20 uur, weer met de Amerikaanse visserijinspecteur Ashley, een zeer vrolijke meid met een aanstekelijke lach. Zij staat graag aan het stuurwiel en dat vind ik best (2 foto's hier). Het schip loop met veel zeil maar 5 – 5,5 knopen. De wind is nog steeds zuidwest, 15 – 20 knopen. Bij ons aan boord is zo’n windje prima maar hier schiet het niet op. Tenslotte verdwijnt Smith eiland onder de horizon. Weer zijn er her en der walvissen en nu zie ik ze ook, overigens voornamelijk damppluimen in de verte. Er passeert een school gewone dolfijnen. De soort met de zandloperfiguur aan de zijkant en een dolfijenensoort die je overal op de wereld tegenkomt. Eén van de snelste zwemmers ter wereld.

      Tussen de wachten door lees ik Paul Mason uit. Hm. Goede analyses, hele goede zelfs, maar af en toe grote miskleunen bij de oplossingen. Dat zie je vaak bij goede analytici. Dat hij steun uitspreekt voor de Catalaanse afscheidingsbeweging is zo’n miskleun. In de versplintering van Europa moet je de oplossing niet zoeken voor het nationalisme, integendeel, dat nationalisme is eerder een stap terug. Voor mijn gevoel ligt dat bij het Schotse nationalisme anders. Dat is solidair met Europa en niet zo macho van karakter; men wil nadrukkelijk van de Brexit niets weten en ziet de toekomst in een verenigd Europa liggen.

      Door mijn wachten heb ik geen gelegenheid het college over astronavigatie bij te wonen. Dat is geen ramp. het schip vaart in een rustige rolbeweging (foto hier) en de wacht is ontspannen.

Van 19.30 uur – 20.00 uur staan Ashley en ik op het voordek op uitkijk. Onze koers is nu 325 graden, we lopen bij 10 knopen zuidwestenwind 5 knopen SOG. In het westen komt de zon vlak boven de horizon onder een wolkenbank tevoorschijn. Het doet me ergens aan denken. Zouden we een Green Flash te zien krijgen? Ooit zag ik die toen we in de zomer van 2003 onderweg waren van Holland naar Schotland, op de avond van de tweede dag. Ook nu zakt de zon snel onder de kim weg. Tel de seconden, zeg ik Ashley die de flash nog nooit zag. Even denk ik dat er niks gebeurt en dan, na 2,5 seconde, gloeit héél even het diepe groene lichtje op en is meteen weer weg. Toch! Ashley is opgetogen. High Five. De camera, voor de gelegenheid gereed gehouden, was een seconde te vroeg (foto hierboven). Overigens vind ik hem deze keer wat bleek afsteken bij die in 2003.

     Later zegt kapitein Eric dat de Groene flits helemaal niet zo zeldzaam is. Hij legt verder uit dat het een tamme oversteek van Drake Passage lijkt te worden. Prima, wat mij betreft, dat gestamp en geslinger is bar oncomfortabel. In het noorden van de Drake ligt de kern van een hogedrukgebied en dat doet de winden inzakken. Hier draaien ze tegen de klok in en leveren ons, aangezien we westelijk in de Drake zitten, westenwinden op. Vannacht en morgen zullen we moeten motoren, daarna mogelijk motorzeilen. Ik neem een glas wijn en ga slapen.

Vanmorgen om vier uur weer wacht, nu met de Spaanse Bask Edouardo. In het zuiden staat een heldere volle maan terwijl een oranje rode band aan de westelijke horizon de zonsopgang aankondigt (foto hier). Het schip ligt nog steeds in die langzame rol en vaart 5 – 6 knopen op de motoren. Alle zeilen zijn ingenomen. Zo kan de Drake ook zijn. Na acht uur ontbijt ik snel en ga nog een uurtje slapen. In de bibliotheek zetten reisgenoten hun foto’s op een bestand ‘shared pictures’ op de laptop van de Bark Europa. Die foto’s zijn veel professioneler dan de mijne. Straks ga ik eens kijken welke ik over wil nemen op mijn USB-stick. Ondertussen varen we gestaag verder naar de punt van Zuid Amerika. Terug naar boven

Drake Passage. Het voordek van Bark Europa, waar we uitkijkwacht hebben.

Donderdag 12-03-2020

Aan het eind van de ochtend gaf marien-bioloog Jordi gisteren in de lounge onderdeks een college over oceaanstromingen. Ook de in gang zijnde vertraging van de warme golfstroom in de noordelijke Atlantische oceaan kwam aan bod, met zijn complexe gevolgen voor de arctische gebieden en het klimaat in het algemeen. Voor het overige vertelde hij boeiend over de levens van de ontdekkingsreizigers van rond 1900 en hun soms verschrikkelijke tochten. Vaak lieten ze zich met hun schip invriezen en meenemen door het ijs, zoals Shackleton in de Weddellzee en Nansen in de zeeën bij de noordpool. Ik was opnieuw onder de indruk van de moed en het doorzettingsvermogen van die mannen.

     Daarna ging ik naar de bibliotheek en kopieerde vanaf de scheepslaptop op mijn USB-stick de fotobestanden ‘shared photo’s’ en ‘photo competition (closed)’. Aan die fotowedstrijd doe ik overigens niet mee met mijn armetierige kiekjes.

     Ondertussen maakten we goede voortgang. Het hogedrukgebied in het noorden van de Drake Passage gaf ons wat oostelijke zeilwind. Ik vond de oversteek nog altijd saai en dat was mij best. Ik las in mijn kooi gestaag door in mijn nieuwe boek ‘At the Edge of Time’ van de astrofysicus Dan Hooper (Princeton, 2019). Een helder boek over al twintig jaar niet- opgeloste vraagstukken in de kosmologie.

Misschien om iets aan de saaiheid van de overtocht te doen, belegde de bemanning een MOB-oefening (ManOverBoord). De alarmbellen blijven dan onophoudelijk rinkelen totdat iedereen op zijn post is. De drie wachtgroepen renden naar hun verzamelplaatsen, in mijn geval het voordek maar dat had ik even vergeten. Ik was dus te laat. De motoren remden het schip af en met zijn allen streken we snel alle zeilen en het schip draaide met de kop in de wind naar de drenkeling toe, in dit geval een rode boei, die tegen wegwaaien met een emmer verzwaard is. De rest bleef de plek aanwijzen want zo’n minuscuul boeitje (of hoofdje) in de zeegang ben je zo kwijt (foto hier). Het lukte allemaal en de pseudo-drenkeling dreef naast het schip, marien-bioloog Jordi sprong er in overlevingspak naast om daarna  weer aan boord getakeld te worden in twee banden, die een eveneens in pak te water gesprongen bemanningslid om zijn borst en benen schoof (foto hier). Duur van de ‘redding’: 15 minuten, juist binnen de voorgeschreven termijn van 16.

Tijdens mijn middagwacht was er weinig te zien. Tweemaal een over de golven scherende grote albatros (foto hier). Een Wenkbrauwalbatros, zoeken we later uit, een grote vogel met een vleugelspanwijdte van bijna 2,5 meter. De soort wordt bedreigd in het voortbestaan. Daarna sliep ik een uurtje. Daarna het diner met een paar glazen wijn vooraf. Natuurlijk ging iedereen aan de reling staan bij zonsondergang in de hoop op nog een Green Flash. Camera’s klaar, maar er kwam er geen. Ik ging erna meteen slapen. We waren nog niet eens op de helft van de Drake, er was nog 260 mijlen te gaan.

Vannacht drie wachten vanaf middernacht tot vier uur. Ik trek nog maar geen schoon goed aan, dat kan morgen wel, je wordt er gemakkelijk in op zo’n oversteek, want de zee is intussen heel wat woeliger en er wordt 40- 34 knopen noordenwind verwacht. Bij de eerste dienst als roerganger op het achterdek is de wind nog 20 -24 knopen. De koers is 330 graden. Tussen de wolkenflarden schijnt een afnemende maan die een bleekzilveren spoor over de golven trekt. Bij de volgende toer een uur later is er nog weinig veranderd, maar weer een uur later (tussendoor slaap ik op een bank in het dekhuis) is alles heel anders. De wind is aangetrokken tot stormkracht, 40 – 45 knopen, en de zeegang doet het schip hevig slingeren en stampen. Ik zet mezelf met een clip vast aan een stormlijn en krijg flink wat buiswater over me heen. De scheepsmotoren zijn uit, de stagzeilen staan allemaal vol en er worden topzeilen en een dwars onderzeil op de middelste mast bij gezet. Het schip hangt zeer scheef, ik denk wel 45 graden (foto hierboven). Om vier uur komt één van de aflossers niet opdagen. Zeeziek. Pas na een extra kwartier komt er iemand en kan ik me doodmoe in mijn kooi laten vallen.

Vanochtend sla ik het ontbijt over en blijf liggen tot tien uur. De harde wind en zeegang staan nog steeds door. Ergens boven me klapt het deksel van een loosgat steeds hard dicht. In de kooi lig ik tegen de lage wand aan, in dit geval de scheepshuid. Tegen condens en kou voorzien van mat van schuimplastic. Ik tik in de kooi mijn verslag in op de laptop en ga toch maar schone kleren aandoen en iets te eten zoeken. Om twaalf uur weer op wacht. Met Laurence uit Luxemburg op het voordek (foto hier). (Overigens is zij daar kampioen boogschieten, maar dat terzijde). Het schip steigert en stampt op de hoge zeegang. Het is ongemakkelijk maar toch mogelijk om aangeklikt met een veiligheidsriem wacht te doen. De wind is 40 – 45 knopen uit het noorden, onze koers is aan de wind met behulp van de motoren. Zonder zou de Bark Europa niet eens 70 graden tegen de wind in halen. Kruisen kan dus niet en als je het zou doen, zou het schip ver worden teruggeslagen. Het zicht: grijze vaagheid, donkere wolken vooruit en schuimende golftoppen. Het schip hangt nog steeds erg scheef. Ik zie een doodenkele, kleine zeevogel die zich misschien net als ik afvraagt wat we hier te zoeken hebben.

     Opmerkelijk: bij iedere wacht heb ik dreinerige liedjes in mijn kop, die ononderbroken worden afgespeeld. Vreselijke liedjes en van wie of wat ze uitkiest heb ik geen idee. Iets activeert een zenuwcel in mijn brein waar ze opgeslagen liggen en ze zijn niet uit je kop te krijgen, Iets anders er tegenin zingen helpt niet. Vannacht tijdens de storm was het een lied – ik ken het uiteraard maar weet bij god niet wie het uitvoert – met de steeds herhaalde regel  ‘I want to ride my bicycle, I want to ride my bike’, waarbij een koor op de achtergrond steeds het woord ‘Bicycle!  Bicycle!’ herhaalt. Vreselijk. Pas had ik een andere, ook vreselijk, uit een TV-commercial van een bekend reisbureau met beelden van stomme mensen ergens in een toeristenresort van een Middellandse Zee-eiland op vakantie, waarin (alweer) een  koor steeds op een stupide manier ‘Holledéééjie!’ zingt. Tergend en onontwijkbaar. Laatst was het 'Wild Horses' van de Rolling Stones. Eindeloos herhaald. Je bent dan blij dat iemand je komt aflossen.

Om 13 uur lunch (voor mij ontbijt). Ik ben opgelucht dat het er weer op zit. Overigens is het niet koud. Het komende halfuur zakt de wind zomaar in tot 15 – 20 knopen en draait door naar noordwest. De motoren starten en de dwarse zeilen worden weggenomen, voor de stabiliteit staan nog nog alleen de negen stagzeilen. De koers is pal noord, nog 190 mijlen naar Kaap Hoorn. Terug naar boven

Bark Europa bij flinke wind en zeegang eerder deze week (foto: Michael Russo)

Vrijdag 13-03-2020

Gistermiddag dutje en lezen in mijn kooi. In de bibliotheek en in het dekhuis is het veel te druk. Toch drink ik mijn koffie en thee wel in het dekhuis, maar je vindt er vaak moeizaam een plekje. Links en rechts liggen mensen languit te slapen tussen hun wachten door en overal verspreid op de banken liggen truien, rugzakken en telefoons. En talrijke paren handschoenen. Die liggen te drogen op de verwarmingsroosters tussen de banken. Ashley van de Amerikaanse visserijinspectie en een van de jongsten onder ons, ligt met de dochter van de Duitser Martin innig verbonden door oorknopjes te luisteren naar muziek op een I-phone. Uit de luidsprekers jammeren de stemmen van Bob Dylan en Johnny Cash in duet. Toch niet ongezellig overigens. De zon schijnt en de zeegang is heel wat dragelijker dan in de voorgaande dagen. Toch lijkt er geen eind te komen aan de Drake.

Bizar, bizar. We zijn bijna drie weken van de wereld afgesloten geweest (behoudens dat ene telefoontje met Anna en een keer WhatsApp). De wereld is echter gewoon doorgegaan. Gisteravond na het diner vertelt de kapitein Eric in zijn dagelijks praatje bij de zeekaart dat hij bericht kreeg dat Argentinië geen inkomende vluchten meer toestaat uit de VS, China en Europa vanwege het coronavirus. Oh? Uitgaande vluchten kunnen doorgaan, maar zouden luchtvaartmaatschappijen met lege vliegtuigen naar Argentinië willen vliegen om passagiers met geboekte vluchten op te halen? Geen idee. Ik neem aan dat we, komend van Antarctica waar geen besmettingen zijn, toch zeker wel in Ushuaia mogen aanmeren om het schip te verlaten. Straks worden we ook zo'n spook-cruiseschip dat nergens wordt toegelaten. Zelfs een verplichte quarantaine voor veertien dagen hier aan boord zou dwaasheid zijn. Ik neem ook aan dat mijn binnenlandse vlucht naar Buenos Aires gewoon doorgaat. Ik ben ongerust en ik hoop dat Anna zich niet al teveel zorgen om me maakt.

     Zorgelijke gezichten in het dekhuis. Niemand weet waar hij of zij aan toe is. Delen van de wisselbemanning van Bark Europa blijken nu al Ushuaia niet te kunnen bereiken, vertelt Eric, zoals de Duitse kok die onze Friese kok Gjalt moet aflossen. Tja, dat de epidemie zich verder over de wereld zou verspreiden is geen wonder. In drie weken kan er veel gebeuren, daar hebben we geen idee van.

Op onze wacht van vandaag 20 uur tot middernacht met plezante Jan uit Brugge gebeurt er niets bijzonders. Het is aardedonker en het regent. Vlagen neerslag slaan in mijn gezicht, ik proef van het zoete water. Gelukkig is er weinig wind en een kalme zeegang, we varen op de motoren, alle zeilen zijn ingenomen. De paar uurtjes die resten tot mijn volgende wacht om 8 uur breng ik dommelend in mijn kooi door. Vanmorgen sta ik een keer aan het stuurwiel en op de uitkijk. De zee is nog steeds kalm en alle zeilen worden gehesen, zelfs het gaffeltopzeil (foto hier). Onder vol tuig vaart de Bark Europa 6 tot 6,5 knopen op een lichte westelijke wind. De koers is 030 graden. Het schijnt dat we ergens in de nacht of de vroege ochtend Kaap Hoorn zullen ronden. Terug naar boven

In de vroeg ochtend van 14 maart 2020 kijk ik terug naar Kaap Hoorn.

Zaterdag 14-03-2020

Een geweldige zeildag gisteren! Uit het zuidwesten stond een +20 knopenwind en Europa voerde al haar zeilen. Dus bijvoorbeeld ook het gaffeltopzeil aan de achterste mast (foto hier). Onze koers was 40 graden en de SOG liep van 7,5 tot 8,5 knopen. Ondertussen circuleerden de geruchten. Het schijnt dat Italië en Spanje gesloten zijn, al dacht ik dat het al eerder voor Italië gold. Misschien geldt de stop in Rome niet voor transitreizigers zoals ik, maar er moet natuurlijk wel een transatlantische Alitalia-vlucht zijn vanuit Buenos Aires. Enfin, nu ik zonder internet en telefoonbereik ben valt er toch niets regelen. Straks in Ushuaia heb ik drie dagen om alles uit te zoeken en met Anna te bellen, mits we daar mogen aanleggen. Mooi dat ik op de valreep toch een extra verzekering afsloot voor assistentie bij problemen.

Na het diner van gisteravond is het praatje van de kapitein. Het dekhuis zit mudvol. Zelfs op de grond zitten mensen. We zijn 45 zeemijlen van Kaap Hoorn en bijna bij het continentale plat van Zuid-Amerika, maar als de wind niet draait is de beroemde kaap voor ons niet bezeild en zullen we hem ongezien op grote afstand ronden. Het continentaal plat begint pas erg dichtbij de Kaap. Daardoor worden de heftige stromingen tussen de beide oceanen ter weerszijden niet afgezwakt. De winden die rond Antarctica circuleren kunnen hier stormen veroorzaken met golven van meer dan twintig meter hoog. Gemiddeld is er per jaar 200 dagen storm rond Kaap Hoorn, en ook de rest van het jaar is de wind er sterk. Onze koers is nu 75 graden, we zijn wat te ver richting Pacific geraakt. De temperatuur van het zeewater is nu al 8,5 graden Celsius. Het plan is om vannacht op de motoren tegen de verwachte NNW-wind in te varen en morgenavond de ingang van het Beaglekanaal te bereiken.

     Over het coronavirus. Argentinië heeft alle havens gesloten dus ook Ushuaia. Vandaag werd het cruiseschip ‘Zaandam’ van de Holland Amerika Lijn (HAL) toegang geweigerd. Maar Bark Europa mag wel aanmeren want de tocht naar Antarctica beschouwen de Argentijnen als een binnenlandse tocht; we zijn voor hen het land niet uit geweest. Bovendien waren we langer dan 2 weken weg. Grote opluchting: we kunnen in elk geval van boord! Veel luchtvaartmaatschappijen vliegen niet meer op Argentinië, vertelt schipper Eric, dus hebben ze ook geen retourvluchten. Aerolineas Argentinas vliegt nog wel op het buitenland. Maar mijn retourticket is voor zover ik weet nog bij Alitalia en niet aan AA uitbesteed. In elk geval kan ik wel mijn geplande vlucht naar Buenos Aires nemen, veronderstel ik, dat is immers een binnenlandse vlucht. Buurland Chili heeft ook alle havens gesloten, hetgeen inhoudt dat de Bark Europa volgende week niet aan zijn geplande reis door de Chileense kustkanalen kan beginnen. Dat is uiterst vervelend voor mijn Nederlandse reisgenoten Marcel en Peter, die mee zouden varen. Ten tweede kunnen leden van de bemanning en de nieuwe reisgroep Ushuaia niet bereiken. De schipper weet nog niet hoe het verder moet.

Vannacht om half vier. Hutgenoot Martin uit Berlijn wekt me voor de hondenwacht van 4 tot 8 uur. In het donker – om de anderen niet wakker te maken – worstelen we ons in de kleren en de regenkleding bij het schamele licht van het bedlampje. We horen geen motoren, er wordt dus gezeild. Het schip hangt erg scheef en slingert, wat de zaak niet gemakkelijker maakt. Twee keer keil ik door de hut heen naar de andere kant. Ik zie dat er een pil op de grond ligt voor mijn kooi. Aha! Uit mijn broekzak gevallen, ik heb geluk. Gisteravond had ik hem in mijn zak gestoken om de pil alvast bij me te hebben.

     Ik slinger me door de lange gang, die onderdeks van voor naar achteren loopt, langs de kombuis naar de trap bij het dekhuis. Daar heerst de bekende zooi tijdens de nachtelijke wachten. De Yanks en de Aussies zitten weer te giechelen. Regen vlaagt tegen de ramen en ik neem een kop thee. We varen nu langs Kaap Hoorn, zeggen ze. Oh, wacht, dát moet ik zien, ook al is het nacht en mijn wacht met de USA visserijinspecteur Ashley begint trouwens.

     Ik verplaats me door het gangboord en houd me vast aan de rail langs het dekhuis. Buiten schuimen de golven langs. Ik klim de trap op naar het voordek. Een paar opgewonden Yanks staan in de weg en belemmeren het zicht,  dus ik slinger me aan de looplijn verder naar de boeg. Regen slaat in mijn gezicht maar waarachtig, aan bakboord naast ons op zo’n tien mijlen afstand zie ik in het vage licht van de maan dat nog door de grijze, buikige wolken valt, een donkere rotsmassa. Aan de voet ervan knippert in een traag tempo een vuurtorenlicht. Dit moet de legendarische Kaap Hoorn zijn. Wat verder vooruit knippert nog een regelmatig licht, de tweede vuurtoren op het Eiland Hornos, het klopt. Maar de Yanks beweren dat de Hoorn veel verderop ligt. Dat geloof ik niet. Ik baan me een weg over de dekken naar de stuurhut. Het plotterscherm maak alles meteen duidelijk: we varen inderdaad op korte afstand langs Kaap Hoorn. Aan de andere kant, op twee uur, vaart een ander schip. De navigatielichten lijken soms te zien. De wind is Noord, +30 knopen, de koers is 70 graden en Europa loopt 9 tot 10 knopen en soms even 11. Terug op het voordek vertel ik hoe het zit. De Amerikanen omarmen me en elkaar. ‘We passed the Horn!’ Het betekent ook dat de oversteek van de Drake Passage erop zit.

     Een tijd lang kijk ik geboeid naar de schimmige rotskaap en het lichtje. Te donker voor een foto. Kaap Hoorn, door Hollandse zeevaarders genoemd naar de bekende havenstad aan de Zuiderzee. De twee vuurtorens staan er vast al meer dan honderdvijftig jaar. De legendarische kaap tussen twee oceanen, uit mijn jongensboeken! Hij is precies zoals ik me hem altijd voorstelde: ongenaakbaar, koud, met regenwolken en een wilde, onaangename zee.

Zeven uur. Na de wacht op het voordek heb ik een uur met de benen opgetrokken geslapen op een bank in het dekhuis. Nu staan Ashley en ik aan het roer. 40 graden is de opdracht. Het is inmiddels licht geworden en ik probeer alsnog foto’s van de Hoorn te maken (een foto staat hierboven). Aan stuurboord passeren we het eiland Deceit, het volgende eiland van de Hermite Islands ten zuiden van Vuurland. "Bedrog', een prachtige naam want pas op: ervoor liggen de verraderlijke rotspunten van de kleine Islotas Deceit. Het is een terechte naam, je ziet ze haast niet (foto hier). Links ervan blijf je nog een tijdje de vage contour zien van het eiland Hornos met zijn beroemde Kaap. Voor ons duikt het volgende eilandje op, ook met rotspunten ervoor. Dat heet godbertert Barnevelt. ‘Nieuwe koers, 43 graden’, komt het commando van de brug. We moeten er wat ruimer omheen. Het is nog steeds rauw weer (foto hier). Alles is grijs om ons heen, zee, lucht en water, alleen aan de hoge kant, in het oosten, gloort iets van een verborgen zonsopgang.

Na de hondenwacht ga ik douchen. In een schuine douchecel douchen leer je snel. Je zit op de wc-bril met de douchekop naar beneden geschoven, voor je gezicht. In de hut trek ik schoon ondergoed aan en ga een paar uren slapen. Nu tik ik in de bibliotheek dit verslag en kijk of er nog foto’s zijn bijgeplaatst op de scheepslaptop. Dat is niet het geval. Vandaag zullen we het Beaglekanaal bereiken en daar een nacht doorbrengen aan het anker. Morgen naar Ushuaia en naar de wereld en mijn Anna. Terug naar boven

De aanloop van Ushuaia.

Zondag 15-03-2020

Dolfijnen spelen om de boeg wanneer we gisteren het Beagle Channel binnenvaren. Dat is om 13 uur. Alle zeilen worden gestreken, want het beboste kanaal ligt precies in de wind. Het is droog met een beetje zon met  nauwelijks wind. Medepassagier Marcel zit in de zon op het middendek te lezen in een dik boek, onze barvrouw Amelke rookt een sigaretje en Peter zit op zijn gemak op het voordek rond te kijken (3 foto's hier). Het water is glad als een spiegel. In de verte vaart een motorschip. Met Laurence doe ik de allerlaatste wacht op het voordek, na half vier worden de wachten opgeheven. Een klein drama. Naast de reling op het voordek staat het 30-jarig tortelpaartje innig verstrengeld (foto hier). Zij moet terug naar haar weduwen-eenzaamheid en hij naar zijn gezin. Tja, wat heeft de wereld nu voor hen in petto?

     Nu we in het Beaglekanaal varen probeer ik elk uur of mijn mobieltje al bereik heeft. Nop helaas, ik zou zo graag Anna willen bellen om haar gerust te stellen. Ze zal echter ook wel zien dat ik niet bereikbaar ben. Trouwens, op de website van de Bark Europa kan ze het schip per vier uur volgen. Ik herinner me dat het mobiele netwerk al meteen buiten Ushuaia wegviel.

     We varen intussen door. Op de oevers staan dichte wouden. Loofbomen, zo te zien. Om 17 uur maakt de crew van twee zeilen een tent over het main deck en gaat slingers en gekleurde lichtjes ophangen. Aan de mast hangen zelfs verlichte druiventrossen. Er komt een afscheidsfeest. Ze slepen twee grote barbecues aan, gooien er houtskool in en steken het aan met verfafbranders. Ondertussen gooien we niet ver van de oever het anker uit in ondiep water.

     Het wordt een erg leuke avond met een lekkere barbecue, goede muziek en dansen. Hier 5 foto's. Om kwart over tien voel ik me moe en ga slapen. Morgen naar Ushuaia.

Om zeven uur aan het ontbijt terwijl de loods aan boord komt en het anker gelicht wordt. Nog een halve dag varen. Na het ontbijt begin ik mijn plunjezak te pakken. Anders dan gisteren staat er veel wind, maar niet lang. Het wordt een wonderlijk mooie dag met zon en warmte. Dat zijn we niet gewend, de truien en de jacks gaan uit en iedereen zit lekker in de zon op de dekken. Om 11 uur wordt iedereen naar het main deck geroepen. Het is nu definitief, de Bark Europa mag komende week niet naar Chili en blijft tot nader order in Ushuaia. De crew raadt aan om contact op te nemen met het Nederlandse consulaat in Buenas Aires voor advies. Verder worden de barrekeningen rondgedeeld. Het valt me hard mee.

     We varen aan stuurboordwal en dat is ook de Argentijnse wal, maar toch krijg ik ineens contact met een Chileens mobiel netwerk. Het eerste bericht dat binnenloopt is een phishing mail van – zogenaamd – de ING-bank. Maf. Ik bel Anna. Haar stem weer te horen maakt een diepe, emotionele vreugde in me los. Zó lang gaan we nooit meer van elkaar, beloven we elkaar. In Nederland zijn nu 12 coronavirusdoden, vertelt ze. We spreken af dat ik eerst in Ushuaia mijn mailbox zal doorlopen om te zien of Alitalia mijn geboekte vlucht naar Rome heeft afgezegd. Misschien bieden ze een alternatief aan. Reisgenoot Peter, die vroeger bij de buitenlandse dienst zat, zal voor ons als 4 Hollanders met BuZa bellen voor advies.

     Het is nog drie uur varen. Om 14 uur naderen we in Ushuaia (foto hierboven) en leggen aan op dezelfde plaats als bij vertrek. Voor de laatste maal spreekt schipper Eric ons toe (foto hier). Er wordt op het voordek een groepsfoto gemaakt van onze (rode) dienstgroep (foto hier). We krijgen onze paspoorten terug als het schip is ingeklaard. Al gauw mogen we van boord. Je kunt zonder controle door de douane. Merkwaardig. Ik loop naar Café Bar Banana en werk enige honderden emails door. Geen enkel bericht van Alitalia. Ik app het telefoonnummer van de klantenservice en mijn boekingsnummer bij Cheaptickets aan Anna door. Die belt ze, maar ze zijn op zondag niet bereikbaar behalve voor noodgevallen en dat ben ik niet. Morgen dan maar. Bij het lezen van het nieuws dringt het pas goed tot me door hoezeer de wereld ontwricht raakt door het coronavirus. Vanavond slapen we nog aan boord. Aan het eind van de middag plaats ik het eerste reisverslag met foto’s op mijn weblog. Dat was op 25 februari, een eeuwigheid geleden voor mijn gevoel. Terug naar boven

Ontscheping.

Maandag 16-03-2020

Gisteravond was de laatste avond aan boord van Bark Europa. Er is in het overvolle dekhuis een presentatie van het digitale logboek dat de bemanning tijdens de reis bijhield, met alle gegevens van de tocht, verslagen, foto’s en kaarten. We krijgen het allemaal op een USB-stick. Daarna wordt de uitslag van de fotocompetitie bekend gemaakt. Dat is hilarisch. De beoordeling van de inzendingen is van de bemanning onder leiding van fotograaf Richard. De foto’s van de moord door een luipaardrob op een arm pinguinkuiken scoort hoog. Ik nam niet deel aan de wedstrijd maar toch scoor ik hors concours hoog omdat ik op twee van de winnende foto’s voorkom (zie ze beide hier). Ze vinden mij wel een schilderachtig figuur, geloof ik. Tja.

     Vervolgens is er een leuke afscheidsborrel op het main deck. Bemanning en passagiers (‘voyage crew’) nemen afscheid van elkaar. Het is een mooie, sterverlichte avond. De lichten van Ushuaia’s boulevard schitteren in het kalme water als zijn we ergens aan de Côte d’Azur. Ik krijg bericht van mij geliefde dat ze Cheaptickets niet kan bereiken. Er staat een bandje op. Om half elf ga ik slapen. De laatste nacht in mijn kooi. Veel neiging tot treurnis om het eind van deze geweldige reis heb ik niet; alles staat in het teken van het coronavirus en het vinden van vervoer naar Nederland.

Een slechte nacht door gepieker. Hoe kom ik thuis? Iedereen is ermee bezig. Om kwart voor acht bel ik Anna om haar te feliciteren met haar 70^e verjaardag. Het is bij haar kwart voor twaalf. Ze heeft vanochtend al heel wat voor me gebeld, mijn geliefde. Alitalia en Cheaptickets zijn onbereikbaar en KLM vliegt vrijwel niet meer. Prijzen voor nieuwe tickets schijnen de pan uit te reizen. AA vraagt vier keer zoveel aan buitenlanders als aan Argentijnen. Een lid van de crew moest voor een nieuw ticket naar Madrid liefst 6000 dollar betalen. Ik neem me voor om bij Aerolines Argentinas (AA) toch maar te vragen om een vroegere vlucht naar Buenos Aires, maar al gauw blijken alle tickets voor vandaag al verkocht te zijn. We nemen op het dek afscheid van de crew en van elkaar en sjouwen de bagage naar de kade (foto hierboven en een andere hier). Het groepje Nederlanders zet een WhattsApp-groepje op. Clemens uit Amsterdam zit in het hetzelfde hotel als ik en had net als ik al een retourticket naar Buenos Aires, maar dan voor morgen. Marcel en Peter hebben pas voor 31 maart een ticket omdat ze nog met de Bark Europa verder zouden varen naar Chili. Maar die reis is geblokkeerd en nu proberen ze hier ook weg te komen. We spreken af elkaar vanavond om 8 uur te treffen in het Restaurant Garibaldi.

      Ondertussen heb ik mijn plunjezak vol gestouwd. In een geheim vak ontdek ik allemaal schone onderbroeken. Clemens en ik sjouwen onze bagage naar boven en naar het douanegebouwtje. We krijgen van een toeristenboot een steekkarretje. Bij de douane contrôleren ze niks. Een taxi brengt ons naar het hotel, opnieuw Antardida Argentina. Daar stallen we onze plunjebalen in een kast; om twee uur kunnen we onze kamers betrekken.

     Daarna nestelen we ons in Café Bar Banana en proberen van alles uit om uit te vinden hoe we naar Europa kunnen komen. Naar het klantencentrum van Cheaptickets stuur ik een email en krijg een standaardmail terug met excuses voor het ongemak. Ze hebben het enorm druk. Er komt een gerucht langs in de App-groep dat Nederland tot 6 april op slot zou zitten, maar nergens is daarvan een bevestiging te vinden. Ook Anna vindt die niet. Van Alitalia ontvang ik een email, maar tot mijn grote verbazing is het dezelfde mail als voor de heenreis met het voorstel om een bod uit te brengen op bussinessclass stoelen op mijnaanstaande transatlantische vlucht. Zouden ze dan toch vliegen? Via een recent krantenbericht kom ik erachter dat ze inderdaad een aantal lange vluchten in stand houden, maar helaas is morgen de laatste vlucht uit Buenos Aires. Verder stuur ik een SMS naar het Customer Center van Alitalia met verzoek om info. Ook daarop komt een standaard-antwoord dat niets zegt: ‘info codicevolo giorno (es: info az610 10)’. Verder boek ik telefonisch een kamer voor 30 euro/nacht in Hotel 5411SOHO in de wijk Palermo Soho, hetzelfde hotel waar Clemens ook een kamer heeft.

Een groot deel van de dag brengen we door in Banana. Om twee uur lopen we naar ons hotel, de kamers zijn klaar en we kunnen naar boven. Nu heb ik een kamer aan de voorkant, een betere dan drie weken geleden. Om drie uur (in NL 19 uur) kijk ik naar de toespraak van de minister-president - en val erbij in slaap. Later lees ik terug dat volgens Rutte een groot deel van de Nederlanders onafwendbaar besmet zal raken. Dat 'nieuws en informatie sneller gaan dan het licht' is natuurlijk flauwekul. Dat ons land vroeger of later groepsimmuniteit zal opbouwen, zoals hij zegt, betekent mijns inziens dat de premier erkent dat ons land zich met geen mogelijkheid kan beschermen door het land op slot te doen. De grenzen gaan dus niet dicht.  ‘Dan zouden we ons land een jaar of langer plat moeten leggen, met alle gevolgen van dien.’ Een andere lijn is in feite niet mogelijk. Restaurants, kroegen en winkels gaan dicht maar wiet kan weer worden afgehaald bij de koffieshops. Aardig land zijn we. Frankrijk gaat wel op slot. Niemand mag vijftien dagen lang zijn deur uit, behalve voor het hoogst noodzakelijke, zoals een bezoek aan een arts, werk of de supermarkt. Wie zich hier niet aan houdt wordt volgens Macron gestraft. Terug naar boven

Vrolijke avond in Restaurant El Faro in Ushuaia. Vlnr. Peter, Cathy, Clemens, ik en Marcel.

Dinsdag 17-03-2020

Lezers van dit weblog kunnen soms goud waard zijn. Even na 18 uur gisteren piepte er een appje binnen. Afzender: een onbekend telefoonnummer. Je kunt het weigeren of zelfs aanmerken als scam, maar je kunt het ook lezen. 'Dag Tom, ik las zojuist op je site over de problemen voor de terugreis.' De scribent, een trouwe lezer van het blog, vond toch nog vluchten van KLM vanuit Buenos Aires naar Amsterdam! Daar ging ik meteen achteraan en zie, het klopte, terwijl gisteren nog werd gemeld dat KLM bijna helemaal gestopt was met vliegen vanwege het coronavirus. Opeens zijn er tóch vluchten. Na twintig minuten inspanning en zweetdruppels had ik een ticket voor aanstaande vrijdag. Vanaf Buenos Aires vlieg ik via Rio de Janeiro naar Amsterdam! Aankomst zaterdag 12.15 uur op Schiphol. Kosten: 858 euro. Wat een opluchting! Blij meldde ik het Anna en mijn NL-appgroepje. Dat bracht Clemens in beweging. Hij kwam langs en ging op mijn kamer zitten boeken. Even leek het niet te lukken maar een halfuur later had ook hij een ticket, niet via Rio maar via Sao Paulo. Twee vluchten op één dag. Zou het wel kloppen? Tja, het zijn toch echte e-tickets, zo te zien. Clemens kent iemand bij KLM en belde. Ook daar verbazing maar het klopte wel. Ondertussen belde ik mijn Anna, die ook een gat in de lucht sprong. De mogelijkheid dat straks blijkt dat Alitalia wel vliegt en ik dus twee tickets heb, kan ons niet schelen. Tant pis.

Met opgeruimd gemoed lopen we tegen acht uur naar de hoofdstraat, naar het Restaurant El Faro, genoemd naar de vuurtoren van Jules Verne, het restaurant met de bak vol ongelukkige King Crabs, waar ik ruim drie weken geleden zo'n lekkere paella at. Bij de ingang staat nu een ton met flessen desinfectans erop om je handen mee in te smeren. De krabben zien er nog steeds ongelukkig uit maar het zullen wel andere zijn. Even later verschijnen Marcel en Peter; ze hebben Cathy uit Australië meegenomen. Zij is na mij de oudste uit onze reisgroep (70), maar ze klom als de beste. Marcel en Peter hebben kunnen boeken bij British Airways en vliegen op dezelfde vrijdag naar Londen. We zijn in een opperbeste stemming en maken er een gezellige avond van (foto hierboven).

Vanmorgen ben ik al vroeg wakker en scan het nieuws. Er zijn geruchten dat heel Ushuaia in quarantaine moet. Dat staat op een briefje in een van de hostels (zie hier). Er zijn twee besmettingen vastgesteld. Al het openbare leven zou platgelegd zijn, maar buitenlanders mogen wel naar het vliegveld. Beneden bij de receptie weten ze echter van niets en buiten komt het verkeer al op gang. Geruchten, het is schering en inslag, ook in Nederland. Op de website van de lokale nieuwszender melden ze een decreet van de provinciale overheid van Vuurland, waarin restricties worden opgelegd voor kinderen, adolescenten en ouderen. Die mogen niet de straat op. Reisgenoten op het EZE-vliegveld in Buenos Aires melden in de app-groep dat de vlucht vandaag van Alitalia naar Rome is gecancelled. hetzelfde geldt voor een KLM-vlucht van vandaag.

Vanmorgen is het grijs en later wordt het zonnig. Ik loop de stad in. Alle winkels en restaurants zijn dicht. Ook de juwelier waar ik een heel mooi verjaardagscadeau voor Anna had gezien. Verd... Voor de banken en de supermarkten staan lange rijen, want er mogen maar een beperkt aantal mensen tegelijk in. Garbaldi, waar ik vandaag had zullen eten met Marcel en Peter, is ook dicht. Het is duidelijk minder druk. Op straat loopt politie. Sommige mensen houden ze aan en ondervragen ze; waarover weet ik niet. Mij kijken ze aan maar ze laten me ongemoeid. Ik bezoek twee apotheken. Mondkapjes hebben ze er niet.

     Bij de supermarkt in de straat van het hotel, La Anonima, ga ik in de rij staan. na twintig minuten ben ik aan de beurt en sla voedsel in voor de resterende twee dagen: brood, boter, beleg, fruit, en een fles rode wijn met een kurkentrekker. Ze hebben overigens een ouderenuurtje ingesteld; tussen 8 en 9 uur 's ochtends mogen alleen 65-plussers boodschappen doen (foto hier). Na de boodschappen zet ik mijn E-ticket van de KLM op een USB-stickje en print het uit in een printshop die wel open is.

     Ik bel ook het noodnummer van het ministerie van buitenlandse zaken, dat in de NOS-nieuwssite stond. Ze draaien een bandje af met afhoudende informatie; iedereen moet zich tot zijn eigen airline wenden. Dat is logisch. D66-kamerlid Sjoerdsma zei overigens vandaag dat hij wil dat de regering samen met Frankrijk vliegtuigen chartert om gestrande Nederlanders uit het buitenland op te halen. Het is tijd voor een middagtukje. Schiet de tijd ook sneller op. Terug naar boven

De track van Bark Europa op onze tocht naar de Weddelzee en terug.

Woensdag 18-03-2020

Tegen de helft van de middag gisteren begon de WiFi het te begeven. Begrijpelijk, veel mensen zitten thuis, willen weten hoe het zit en bovendien zijner nog behoorlijk wat buitenlandse toeristen die ook proberen informatie bijeen te schrapen. Ik meldde me aan bij de Informatieservice Buitenlandse Zaken, die me nu op de hoogte gaat houden. Ook werd ik op Twitter volger van de Embajada PaísesBajos. Er kwam een email van de Infoservice BZ - ze kennen mijn positie dus - die vraagt aan mensen zich te melden, die geen tickets naar Nederland konden krijgen. Dat geldt dus niet voor mij; ik heb zelfs twee tickets want Alitalia feeft zich nog steeds niet afgemeld. Dus vrijdag in Buenos Aires EZE vliegveld heb ik twee kansen: Alitalia naar Rome om 14.05 uur en KLM om 15.05 uur. geen van die vluchten werd tot durver opgezegd. Alitalia herhaalde zelfs het bieden voor lege bussinessclass stoelen. Het voelt chique aan, maar niet heus. Met veel moeite kreeg ik het derde verslag van de Drake Passage op het weblog met het (in mijn ogen) spectaculaire videofilmpje op het weblog. Nieuwe verontrustende berichten volgden elkaar op. Zo zou Ushuaia Airport gesloten zijn maar daarvan bleek tot gisteravond niets op hun website. Wel schijnen er veel gestrande passagiers te verblijven omdat vluchten vervielen. Die zouden volgens sommigen voorrang krijgen boven boekingen, maar zou het echt zo zijn dat ze je daarom vertragen zodat je je aansluitin naar Europa mist? Tja. Clemens liet weten dst hij vandaag in elk geval (vertraagd) Buenos Aires bereikte.

     Hoe was het moreel? Ik balanceerde tussen nuchterheid (we zien wel), begrip (het virus moet ingedamd) en ergernis (ik heb toch tickets). Van alles afgesneden te zijn is natuurlijk het ergste. En ik verlang steeds zo naar mijn Anna. Later werd het WiFi-signaal beter en dat scheelde veel. Ik at mijn stokbroodjes met salami en kaas en dronk mijn wijn. Omstreeks kwart voor acht meldde de Informatiesrevice van BZ: 'Vanaf donderdagavond 19 maart 2020, 23.59 uur toe en met 24 maart 3030 zijn er geen lokale vluchten en lange afstandsbussen in Argentinië'. Dat was weer een beetje een opsteker: voor die tijd vlieg ik naar Buenos Aires. Doet BZ wel genoeg? De NOS berichtte dat duizenden Nederlanders in het buitenland vastzitten: 'We zijn  aan ons lot overgelaten'. Nou, nou. Een beetje eigen initiatief en verantwoordelijkheid.

Vannacht vaak wakker. Daarom schreef ik het verslag over de aankomst van Bark Europa op Elephanteiland op 29 februari jl. tussen drie en vier uur (lees hier met veel foto's). Hierboven de route op Google Earth die het schip voer op onze tocht. Wel heel anders dan ik aanvankelijk dacht en schreef. We hebben erg veel geluk gehad dat de Weddellzee dit seizoen minder ijs bevatte dan anders.

Vanmorgen op mijn kamer ontbeten. Sociaal contact vermijden en niet ziek worden, is het motto. Het ontbijtzaaltje is overigens niet minder vol dan gewoonlijk en mensen lopen gewoon naar buiten. Het is grijs weer en het miezert. Nog maar eens de luchthavens gecheckt. Op Ushuaia International Airport vliegt men gewoon als anders. Er lijken geen vluchten gecanceld te zijn. Morgenochtend om 8.50 uur vetrekt mijn vlucht naar Buenos Aires. Op Aeroporto Buenos Aires Ezeiza vallen wel vluchten weg, onder andere de Alitalia-vlucht van vandaag naar Rome. Voor a.s. vrijdag is hij nog 'a tiempo' om 14.05 uur. De vlucht op vrijdag van KLM naar Rio vertrek 15.05 uur wordt uitgevoerd door Aerolineas Argentinas. In Rio neemt KLM het om 20.15 uur over en vliegt rechtstreeks naar Amsterdam. Opmerkelijk: er staat ook een directe vlucht uit Buenos Aires op donderdag, een dag eerder, op het schema en wel om 16.30 uur. Ik zal in BA zien of ik die kan pakken. Bij douane en andere instanties (zoals hotels) is het belangrijk dat je met de stempels in je paspoort, onder andere van Esperanza base in Antarctica, kunt laten zien dat je al veel langer dan twee weken in Argentinië bent.

     Ik blijf op mijn kamer en volg het nieuws, het kamerdebat en dommel soms wat in. Verder niets te doen dan straks maar het volgende Antarctica-verslag te maken. In Nederland zijn er 15 nieuwe corona-doden, meldt De Volkskrant, waarmee het totaal op 58 komt. Het aantal besmettingen steeg sterk naar 2051. Buiten begint de zon te schijnen; straks even naar de supermarkt. De nederlandse ambasade meldt dat vanaf heden (18-03) tot en met 31 maart hotelaccommodaties alleen onderdak mogen geven aan niet-inwoners van Argentinië. Tevens mogen mensen die voorlopig 14 dagen in verplichte quarantaine verblijven niet uit de hotelaccommodatie gezet worden. Gelukkig zijn er nog geen WiFi-haperingen. Ik had het nog niet getypt of de verbinding valt uit. Terug naar boven

Bewapende politie voor ons restaurant, vrolijke mensen buiten op het terras. Om middernacht gaat alles dicht

Donderdag 19-03-2020

Gistermiddag liep ik even naar de La Anónima voor verse broodjes en een fles wijn. Stond een halfuur in de rij, waarbij mensen een grotere afstand tot elkaar aanhielden. Opmerkelijk hoe rustig en geïnformeerd men zich betoonde. Na iedere klant spuitten en wreven de kassamedewerkers de band bij hun kassa schoon met desinfectans. Ze droegen alemaal handschoenen. Per artikel mocht je niet meer dan twee stuks meenemen. Na de winkel liep ik even om om te zien of de Bark Europa nog aan de kade lag. Dat was het geval. In de hoofdstraat waren nu alle winkels, koffietenten en restaurants gesloten, en sommige mensen liepen met mondkapjes op. Later reed er een geluidswagen door de straat, maar de boodschap verstond ik niet.

Vanmorgen at ik de rest van de broodjes terwijl buiten een grijze dag aanbreekt. Mijn geliefde Anna belt me 5.30 uur maar ik was dus al wakker.  Sliep gewoon op de wijze van hanewaken. Na de douche haalde ik een glas thee beneden en at de rest van de boordjes van gisteren met het laatste beleg. De taxi was er binnen twee minuten. Een oude man - ik kon niet verhinderen dat hij in de kille grijze ochtend mijn zware plunjezak in de achterbak zwaaide. We rijden langs de boulevard en ik zie de Bark Europa nog aan de kade liggen. Ze worden hier zwaar getroffen door de coronacrisis. Het schemerde nog, de stad was in koude gevat. Op de luchthaven vroeg de oúde man - die tien jaar jonegr is dan ik maar er niet zo uitzag, slechts vijf dollar. Ik gaf hem er zes, In het opengewerkte houten gebouw dat eruit ziet alsof we in Zwitserland zijn en dat de indruk van een ski-vakantie wekt, stond een lange rij voor de desk van Aerolines Argentinos. Ik beleefde weer eens de ergernis afhankelijk te zijn van jonge gastjes met wapens, die de evenzeer knullige functonarissen bewaken die alles voor ons moéten regelen.

Ach, je rijdt in je taxi uit een van de mooiste dromen van je leven naar de luchthaven. Het Beaglekanaal ligt in schemer. we passeren de haven waar de Bark Europa nog steeds aan de kade ligt. Toch ga ik graag weg naar mijn liefste. Op de luchthaven staat een lange rij voor de desk van Aerolingeas Argentinas (AA), waarvan de desk nog niet eens open is. Een op de twintig mensen draagt een mondkapje. Ik tref bezijdens de rij Donna van onze 'voyage crew', die in Australië moet zien te komen. Blij elkaar te zien. Ze probeert op een lijst te komen als stand-bye voor Santiago de Chili, om vandaar naar Sidney te vliegen. Even later tref ik beide 30-jarige tortellduifjes van onze reis, die elk straks een ander kant van de wereld op moeten. Ze maken een gelaten indruk. Er loopt een man langs de rij wachtenden die ongevraagd de temperatuur van je voorhoofd meet. In elk geval bij mij in orde. Bij iedereen trouwens. Om half acht gaat eindelijk de AA-desk open. Wij met tickets kunnen door naar de gate. De rest moet opzij voor de standbye-list. Een kaalgeschoren ventje met mondkapje vind dat ik te dicht bij hem sta. Tja, ik kan niet achteruit want daar staan ook mensen. Hij wordt niet vriendelijker als ik hem daarop wijs. Die mondkapjes dienen overigens vooral tot bescherming van de medemens, als ik het goed snap. Ik negeer het ventje verder.

Het AA-toestel, een Boeing 737-700, vertrekt een halfuur te laat en is maar voor 2/3e vol. Naast me twee lege stoelen. Wat een luxe! Het verbaast me, waar zijn al die mensen in de stanbye-list gebleven? Bij het opstijgen werp ik een laatste blik op het Beaglechannel. Hm. Ik reken erop het nooit meer terug te zien. Onze vlucht gaat via El Calafate, een toeristenoord bij een prachtig gorenblau meer waar het vliegtuig vlak naast landt. Dat is het Argeninomeer. Tja, je weet niet wat je allemaal mist in je leven. In de verte zie je besneeuwde bergtoppen. Dat moeten de fameuze Andes zijn. Een tiental mensen verlaat het vliegtuig. Dan komt er een amn in een raar isolatiepak de toiletten desinfecteren. Iedereen kijkt schuldig maar wat kunnen we eraan doen dat we moeten dat we moeten palssen? De captaain zegt over de intercom dat ons oponthoud 40 minuten duurt. Ach die besneeuwde toppen die ik door het raampje zie. daar zal ik nooit komen, net zomin als dit groenblauwe meer. Intussen stroomt heel het vliegtuig vol, waar komen al die mensen vandaan? Nu begrijp ik waarom er het vanaaf Ushuaia zo leeg was. Niet omdat er geen passagiers waren, maar omdat de luchtbaartmaatschappij AA bestemmingen combineert omde toestellen zo vol mogelijk te laten vliegen. Wat moet je ervan zeggen? Van de binnenkomenden heeft 1 op de 5 een mondkapje op.

Om 14.00 uur landen we volgens de dienstregeling op Buenos Aires EZE. Het is daar 23 graden Celsius. Daarna volgen drie uren vaneen Kafka-scenario. Ik word letterlijk van het kastje naar de muur gestuurd. Nergens word ik wijzer. Uiteindelijk zijn een paar zaken aan het eind van de middag duidelijk of beter, onduidelijk.

1. De geboekte vlucht van Alitalia voor morgen 14.05 is geannuleerd. Dat lees ik op de displays. Denk niet dat Alitalia me op enigerlei manier informeerde.

2. De eveneens geboekte vlucht van KLM, uitbesteed aan AA voor morgenmiddag 15.05 uur naar Rio de Janeiro, gaat mogelijk door. Van KLM hoor je daar niks over. Die zou vandaar naar Amsterdam vliegen en daarvoor betaalde ik 858 euro extra. De vlucht vanaf Rio was overigens voor vandaag geannuleerd. de kans dat het ook voor morgen  geldt is groot.

3. De Nederlandse ambassade raadt aan om een van twee extra Air France vluchten te boeken naar Parijs op 23 en 25 maart. 

4. De Argentijnse overheid sluit om middrnacht het hele land af voor alle verkeer. Totale quarantaine tot 31 maart. Geldt dat ook voor die twee extra Air France vluchten voor ons? 

Urenlang probeer ik vergeefs duidelijkheid te krijgen. Ik vind een stopcontact om mijn mobiel op te laden, want anders kan ik niks. Tenslotte pak ik een taxi die me in een uur naar de Palermo Soho wijk van deze miljoenstad brengt, waar ik een kamer heb gereserveerd in Hotel 5411Soho op de Thames. Daar zit reisgenoot Clemens ook. Overigens een erg aardig hotel. Het is hem gelukt om de eerste van de Air France vluchten te boeken voor 1400 euro. Zijn derde boeking. Op maandag. Mij lukt dat niet meer. Volgeboekt? Hoe nu? Op het 8-uur journaal zien we hoe de Argentijnse president vol pathetiek de volledige isolatie van het land afkondigt tegen de corona-pandemie. Geen mens mag op straat, geen winkel mag open, alleen supermarkten, geen vliegtuig komt het land in. En wij? Dat zegt hij niet. Alles tot 31 maart. Of de Air France vluchten volgende week wel doorgaan? Geen idee. Ik vind onderhand wel dat ons land meer mag doen om ons landgenoten naar huis te brengen.

Nadat al mij pogingen om nieuwe vluchten naar huis te boeken mislukt zijn - ze schijnen allang volgeboekt te zijn. een druppel op de gloeiende plaat - gaan Clemens en ik de straat op. Het is al negen uur geweest en het is een warme avond met veel volk op straat en op de terrassen. Ze weten natuurlijk dat het straks niet meer kan. We eten op een hoek bij een volksrestaurant. Ze zetten een enorme vleesschotel op tafel, misschien omdat ze weten dat ze morgen dicht moeten. Dan bederft het vlees maar. Enfin, voor het raam komen zwaarbewapende politieagenten staan (foto hierboven), jonge gastjes maar wel met echte wapens. Het terras zit nog vol met vrolijke mensen. Morgen kan dat niet meer. We wachten het niet af en lopen terug naar het hotel. Ik ben te moe om de fouten in het blog op te sporen. Dat komt morgen wel. Terug naar boven 

Terminal C, Ezeiza aeroporto, Buenos Aires

Vrijdag 20-03-2020

Goede maar korte nacht. Meteen ga ik kijken of mijn vluchten voor morgen nog open staan. De Aerolineas Argentinas vlucht van vanmiddag om 15.05 uur naar Rio de Janeiro staat inderdaad nog 'a tiempo'. Dat zie je hier. Vervolgens de KLM vlucht van Rio naar Amsterdam van 20.50 uur. Die staat ook nog on schedule. Dus niet gecanceld. Kijk op Vliegveld Rio de Janeiro, Painel-de-voos. Ik neem aan dat er vanmorgen wel een taxi naar het vliegveld te vinden is en dat het open is voor vertrekkende toeristen. Anders laten ze die tabellen toch niet staan?

     Er is wel een bizar bericht van 'Annemarie' van Cheaptickets: 'Beste Tom. De eerste mogelijkheid om je om te boeken naar dezelfde vluchten is pas op 17 april. Daarvoor vliegt niets. We kunnen je gratis omboeken. Alitalia geeft geen geld terug indien je de vlucht annuleert.' Daar heb je wat aan, deze klantenservice.

Ik douche nog eens uitvoerig. Wie weet hoelang ik die kans niet krijg. Een set schone kleren heb ik ook nog. Ontbijten met Clemens. Zijn vlucht is pas maandag. Dan belt de receptie een taxi voor me. Op de beide vliegveldsites zijn mijn vluchten nog steeds 'on schedule'. We nemen afscheid. De taxichauffeur is aardig. We rijden door een niet helemaal stille stad, maar de verkeerschaos van gisteren is afwezig. Op de autoweg staan de tolpoortjes open. De contrôle door de politie is niet opvallend. We worden geen enkele keer aangehouden. Overigens voldoet een geldig ticket als dringende reden om op straat te zijn. Bij terminal C van het vliegveld reken ik maar de helft af van wat de rit gisteren kostte. Geplukt dus. In de wachthal staan veel gecancelde vluchten op de borden, maar die naar Rio niet. Mooi. Vijf uren wachten, ik heb het er graag voor over. Het doel in het leven is versmald tot een heftig streven om nu snel thuis te komen. Het is niet eens druk hier (foto hierboven), overal liggen zitten reizigers maar het leuke terras van mijn heenreis is helaas dicht. Vreemd hoe de samenleving verandert in zo'n crisis.

Met 34 nieuwe doden in Nederland (bron: RIVM) is de groeicurve bij ons nog niet aan het afnemen. Met 106 doden staat Nederland op de achtste plaats van de meest getroffen landen.

Update 14.15 uur. Heb een boardingkaart voor Rio en de extensie voor Amsterdam. Het zat er al een halfuur eerder in, toen de vlucht een gatenummer kreeg: 13 (foto hier). Feest! Morgen diner met Anna thuis bij kaarslicht. Wat een opluchting!

Update 19.15 uur, Rio de Janeiro. De vlucht van Aerolineas Argentinas naar Rio vertrekt op tijd. Tevoren at ik snel een broodje bij de enige open kiosk op het hele vliegveld. Maaltijden of snacks worden op dergelijke vluchten niet meer verstrekt. Corona-angsten. De Boeing 737-700 is bijna leeg (foto hier), ik tel exact zeven passagiers inclusief mezelf. Dat geeft de mogelijkheid om over drie stoelen te liggen. Ik slaap vrijwel de hele vlucht. Bij Rio is het slecht weer, grote buienwolken steigeren omhoog. Veel turbulentie dus, maar als we door de wolken breken is er zicht op een grote baai met schepen en eilanden. Bewoonde eilanden.

     Bij de contrôle blijkt dat ze me geen vervolg-boardingkaart gaven, maar gelukkig kan ik op een apparaat in een gang inchecken. Door onbegrip mijnerzijds heb ik geloof ik geen extra bagage opgegeven; of dat erg is weet ik niet. Ik heb er wel voor betaald. Tot mijn verbazing moeten we als transferpassagiers toch door de douane. Voor het overige het bekende beeld: mondkapjes, handschoenen, corona-vrees. En het is veel drukker dan in Buenos Aires en alle winkels, food corners en restaurants zijn open. Leuk dat ik mijn Portugees weer eens kan gebruiken. Ik ben benieuwd of de KLM op een vlucht over de oceaan van 16 uur ook niets serveert. Nu wachten op het boarden zelf. Morgen om 12.15 uur landen we op Schiphol. Terug naar boven

In de aankomsthal van Schiphol (foto: Cees)

Zaterdag 21-03-2020

Wat een opluchting voelde ik toen ik gisteravond aan boord van de KLM Boeing 777-200 naar Amsterdam zat! Het toestel, dat bijna 300 mensen kan vervoeren, was tot de laatste stoel bezet. In de afgelopen dagen had ik meerdere malen het spookbeeld voor ogen gehad dat ik in Argentinië zou moeten blijven. Het toestel vertrok op tijd en meteen zet ik mijn horloge vier uur verder, Nederlandse tijd. Van de tien uur vliegen (geen 16 uur) sliep ik ongeveer de helft. Gelukkig werden er wel maaltijden geserveerd en nog smakelijke ook. Tegen kwart voor twaalf landden we op Schiphol, mijn plunjezak kwam keurig langs op de bagageband en mijn Anna en haar broer Cees stonden me op te wachten. De foto hierboven van Cees vertelt het hele verhaal. Ach, het moment van elkaar terugzien heeft weer hetzelfde fatale karakter van de eerste keer dat we elkaar zagen. Zij is het. Hij is het.

Met een keurige 100 km/uur rijden we naar Gorcum. Een stortvloed van verhalen over en weer. Het wordt me duidelijk dat ik in een ander land terugkom dan waar ik vijf weken terug uit vertrok. Een land dat door de corona-pandemie steeds verder commercieel ontwricht raakt en waar het openbare leven meer en meer tot stilstand komt. Hoe lang moet dat duren? Vandaag schijnt de zon hoewel het guur is door de oostenwind. Als je naar buiten kijkt zie je niks vreemds. Onze boot ligt rustig op zijn plek en over de sluis wandelen mensen, net als anders. Ik krijg bericht dat Marcel en Peter via Londen ook op Schiphol zijn geland. Bijna iedereen van onze BarkEuropa-groep is uiteindelijk thuis geraakt. Alleen Clemens is nog in Buenos Aires; hij vertrekt hopelijk maandag met AirFrance naar Parijs. Het schip zelf moest van de kade van Ushuaia vertrekken en ligt nu in de baai tot nader order voor anker. De tocht via de Chileense kanalen naar het noorden is afgeblazen. De bemanning doodt de tijd met schoonmaak en onderhoud.

Anna en ik ruimen mijn bagage op, de wasmachine loopt en ik neem ruim de tijd voor een bad. De weegschaal toont dat ik 3 kilo ben afgevallen. Anna en ik vertellen elkaar de oren van het hoofd. Ik meld me af bij de BuZa-informatieservice. Vanavond gaan we lekker uit eten in eigen huis. Bij kaarslicht. Morgen zien we weer verder. Ik moet ook door met de dagelijkse Antarctica-verslagen; ben bij 2 maart blijven steken, maar er zijn nog heel spannende avonturen te vertellen. Ze komen in de loop van de komende week eraan!Terug naar boven

Zondag 22-03-2020

Ik besef terdege dat ik geluk had bij het ontsnappen uit Argentinië. Allereerst omdat ik al in Ushuaia dat KLM-ticket van gisteren kon bemachtigen en dat die vlucht doorging. De vlucht van Alitalia naar Rome op diezelfde dag was stilzwijgend en zonder mededeling geannuleerd, maar stel dat die zou zijn doorgegaan, dan had ik daar vastgezeten. In een hotel, als ik mocht bijven. Italië staat op een lijst met landen waartegen een tijdelijk verbod is uitgevaardigd om het luchtruim van Nederland binnen te komen. Op die lijst staan behalve Italië ook China, Iran en Zuid-Korea. dat zijn de zogenaamde hoog-risicolanden. Spanje kwam er gisteren bij. Hoewel de Nederlandse overheid de mogelijkheid van repatriëring voor landgenoten in die landen weliswaar open houdt, zou het een hoop gedonder en onzekerheid gegeven hebben.

Vannacht geslapen van 10 uur gisteravond tot vanmorgen negen uur, met twee uur onderbreking omstreeks twee uur. Toen las ik veel nieuws. Hoe heerlijk om in je eigen bed naast je eigen geliefde wakker te worden, je eigen muziek weer te kunnen opzetten en aan je eigen keukentafel te ontbijten! Het is een stralend zonnige dag met opnieuw een gure oostenwind. De wereld verandert maar de Gorcummers niet. We zien vandaag de gewone wandelpromenade over de wallen en de sluis als altijd. In een noodoproep verzoekt Natuurmonumenten de mensen dringend om weg te blijven uit natuurgebieden. Het komt me wat overdreven voor; wat is er tegen als ze maar anderhalve meter uit elkaar blijven? Maar misschien doen ze dat niet.

Een aantal uren ben ik bezig met het verslag dd. 3 maart 2020 van de Antarcticareis. Het verslag van een moord die ik bijwoonde, met foto's (lees hier). Sinds gisteren zijn er 23 nieuwe dodelijke slachtoffers van het coronavirus. Het aantal bevestigde besmettingen is nu 4.204. Dit is een toename van 573 in een dag, iets minder dan een dag eerder. Zou het betekenen dat de maatregelen helpen?

     Ondertussen zitten er nog mensen uit onze reisgroep vast in hotels in Buenos Aires, zo blijkt uit de appgroep die we hebben. De meesten vliegen morgen, onder wie Clemens. Maar zojuist meldt hij dat hij zijn boarding pass in handen heeft. Een ander zit vast in Parijs, een tweede lijkt nog in Ushuaia te zijn.

Vandaag wordt een misleidende tweet van Thierry Baudet ontmaskerd. De nieuwssite Global News publiceerde eergisteren een zinnig en verhelderend schema onder de titel 'A look at the math behind social distancing amid coronavirus' (zie hier) en hierboven. En wat doet Baudet? Hij publiceert hem in gewijzigde vorm: 'De wiskunde achter een lockdown' (zie hier) met erbij 'Om levens te redden'. Social distancing is heel wat gematigder dan een lockdown. Baudet (en Wilders) willen onder alle omstandigheden de grenzen dicht hebben - en niet om levens te redden. Met doorzichtige leugens politiek bedrijven. Terug naar boven

Onze tocht op Antarctica. Binnen de rood gestippelde cirkel hebben we geruime tijd rondgezworven tussen het ijs.

Maandag 23-03-2020

Een stille maandag. We komen het huis niet uit, behalve dat Anna even snel boodschappen haalt bij de Spar in de binnenstad. Anders dan bij andere supers is het er heel rustig, geen rij en geen gehamster. Buiten schijnt de zon vol overdaad en opnieuw is het desondanks koud door de gure oostenwind. Ondertussen gaat het goed met al onze kinderen. Barbara gaat naar haar werk en Tessa werkt deels thuis, al gaat dat niet altijd. Het hotel van Derrick in Wijk aan Zee is gesloten. Floor sprak ik zaterdag al; met haar en de kinderen gaat het goed. Rommert en Lois maken het goed, ze werken eveneens thuis en de zwangerschap vordert zonder problemen (17e week). Bas staat in Den Haag wel in de winkel maar veel klanten komen er niet.

      De laatste 24 uur nam het aantal dagelijkse slachtoffers in Nederland van de coronapandemie wat af: 34 doden. Zaterdag waren het er nog 43. Volgens een woordvoerder van het RIVM is het nog te vroeg om enthousiast te zijn. Het instituut denkt dat deze week cruciaal is om te zien of alle maatregelen effect hebben. Vanavond is er een persconferentie.

Hierboven een preciezere kaart (dan die op Google Earth een paar dagen eerder) van onze tocht in de Weddellzee. We hebben het erg getroffen dat de zee bevaarbaar was tot Snowhill-eiland, ons zuidelijkste punt. Oorzaak: de erg warme zomer op Antarctica?

De hele dag ben ik bezig met het verslag van de volgende dag van de tocht, woensdag 04-03-2020. Niet zozeer omdat er veel te vertellen was, maar omdat de kwaliteit van de WiFi-verbinding van Ziggo allerberoerdst is. Natuurlijk, al die gedwongen thuiszitters gaan op internet, maar kunnen ze er niet meer capaciteit tegenaan gooien? Uiteindelijk lukt het met behulp van mijn Huawei-apparaatje met eigen netwerk via T-Mobile redelijk. Dat is de verbinding die ik anders altijd op de boot gebruik. Terug naar boven

Dinsdag 24-03-2020

Ook al is de maand al bijna voorbij, toch moeten we even kijken naar de update over februari van de gemiddelde wereldtemperatuur, gebaseerd op satellietmetingen in de lagere atmosfeer. Want die ging flink omhoog: + 0,76 graden Celsius ten opzichte van het 30-jarig gemiddelde van 1981 - 2010 (zie boven). Vrijwel even hoog als in 1998, het jaar dat een zeer sterke El Niño de temperaturen opzweepte, terwijl er nu van een El Niño nog totaal geen sprake is. Ook de vooruitzichten voor de ENSO, de El Niño-Southern Oscillation, zijn zuinig: de komende maanden wordt in de Pacific een neutrale situatie verwacht, zelfs tot na de zomer.

     Het zijn rare dagen, niet aleen qua corona, maar ook wat betreft het weer. Het is al dagen wolkenloos zonnig en tegelijk 's nachts kouder dan het deze hele winter was. Bovendien is de luchtvochtigheid zeer laag, bijna net zo laag als tijdens de hittegolf van de afgelopen zomer. Dat schijnt voor de verspreiding van het coronavirus niet gunstig te zijn.

De draad weer oppakken gaat met enige lichte ongemakken gepaard. Uiteraard het binnen moeten blijven. Onze sportschool heeft zijn activiteiten vorige week al gestaakt, dus de regelmatige fitness schiet erbij in. Ze hebben nu ook de automatische afschrijving van het abonnementsgeld stil gezet. Verder lukt het me niet om voor vier uur 's nachts in te slapen. Een jetlag. Het Argentijnse dag-en-nacht ritme is nog niet overwonnen.

Gisteravond was er bericht dat Clemens, de laatste Nederlander uit de Bark Europa groep, inderdaad met Air France uit Buenos Aires is vertrokken. Hij kwam vannacht in Parijs aan en vliegt om half elf door naar Amsterdam. Gisteravond keken we naar de persconferentie van een aantal kabinetsleden. De aangescherpte maatregelen noemt Rutte een 'intelligente lockdown'. Het zijn goede maatregelen, denk ik, maar het is verder vreemd gesteld met de daadkracht van de regering die tot dusver alle grote problemen in de samenleving liet liggen: klimaatcrisis, stikstofcrisis, PFAS-crisis, pensioencrisis, woningcrisis.

In de boekhandels staat de roman 'De Pest' van Albert Camus nu op één in de verkoop. Dat bericht de Amsterdamse Athenaeumboekhandel op Twitter. In het boek wordt de Algerijnse stad Oran geïsoleerd door een uitbraak van de ziekte. De boekhandels hebben het extra slecht door de coronapandemie. Veel winkels zijn open en het is fijn als de lokale winkels gesteund worden. Dat geldt ook voor de Gorcumse Mandarijn. Steun die boekhandel en koop online bij ze! Je kunt boeken bestellen via  boekeenboek@gmail.com  en op nummer 0183-513305. Ze worden in Gorcum met de fiets bezorgd en en anders per post.

Helaas geen terugbuigen van de groeicurve. Het aantal coronadoden en ziekenhuisopnames is vandaag flink hoger, aldus het RIVM. Er waren in de laatste 24 uur 63 doden bij en 265 nieuwe opnames. Sinds gisteren zijn 811 mensen positief getest op het nieuwe coronavirus (COVID-19) Daarmee komt het totaal aantal positief geteste mensen in ons land op 5560.

     Opmerkelijk: de WHO, de Wereldgezondheidsorganisatie, meldt dat de VS kan uitgroeien tot het nieuwe epicentrum van de coronapandemie ten gevolge van de grote versnelling in het aantal besmettingen. 'They (the United States) have a very large outbreak and an outbreak that is increasing in intensity', zegt persvoorlichter Margaret Harris vandaag tegen Persbureau Reuter. Geen wonder, Trump geeft op een warrige manier leiding aan de aanpak van de epidemie. Maar dát zegt ze niet. Alleen al in New York is het aantal gemeten besmettingen opgelopen tot 'astronomische hoogte', meldt The New York Times. Het zijn er meer dan 25.000 en de aantallen verdubbelen elke drie dagen, zegt gouverneur Andrew Cuomo.

Vandaag schrijf ik het verslag af van mijn tocht in Antarctica dd. 05-03-2020. Ik schrik. Van AirFrance/KLM krijg ik opeens een email waarin gemeld wordt dat mijn 'flight number KL0791 04/01/2020 has been delayed to 04/01/2020 21:50'. Ach natuurlijk, er gaat me een lichtje op, dat is de retourvlucht die ik boekte maar niet wilde gebruiken. Het is goedkoper om heen/retour te boeken dan enkele reis. En ik ga heus niet naar Zuid-Amerika terug. Terug naar boven

Home is where the house and the boat are. Er is niemand op straat.

Woensdag 25-03-2020

Nóg een stralende dag. Al vroeg loop ik in de pittig koude lucht - inderdaad arctische lucht - eens om de haven heen (foto hierboven). Halverwege de dag doe ik boodschappen bij de Spar supermarkt in de stad. Duidelijk is dat er weinig mensen op straat zijn en dat ze elkaar mijden. Ook een enkele kennis blijft op afstand. In de supermarkt is het rustig. Winkelen met mandje is verplicht. Panelen van plexiglas bij de kassa's. De meeste overige winkels zijn dicht, maar Boekhandel De Mandarijn is open (van 12 - 17 uur). Men is juist bezig met het plaatsen van een plexiglazen scherm om de kassa. Op tafel liggen stapels van enige klassieke epidemie-romans,zoals 'De Pest' van Albert Camus (1947), 'Nemesis' van Philip Roth (2010) en de vertaling van 'The Andromeda Strain' van Michael Crighton (1969. Juist, een goede boekhandelaar weet te anticiperen.

     Er zijn opnieuw 80 mensen overleden aan de gevolgen van het coronavirus, meldt het RIVM. In totaal zijn er nu 356 doden. Gisteren werden 63 sterfgevallen gemeld, de dag ervoor 34. Een curve die stijgt, maar toch vindt Jaap van Dissel van het RIVM dat de curve afvlakt. 'Dit is een eerste signaal. We kunnen hier geen harde conclusies aan verbinden', staat op hun website. Hm.

Afgelopen vrijdag viel me, terugkerend uit Zuid-Amerika, het verschil tussen de luchthavens van Argentinië en Brazilië erg op. Was in het eerste geval alles dicht, op het vliegveld van Rio de Janeiro was alles open en in vol bedrijf. Vandaag roept de Braziliaanse president Bolsonaro in een televisietoespraak zijn landgenoten op 'om terug te keren tot het gewone leven.' In de VS is Trump ook voor zo'n aanpak. De economie lijdt teveel schade. Het is geinig om te zien hoe zijn medisch adviseur, de immunoloog Anthony Fauci, hem steeds weer corrigeert. In de VS worden de strenge maatregelen eigenlijk vooral door de regeringen van de deelstaten getroffen. In Brazilië is dat ook zo. In regio's met een hoge bevolkingsdichtheid zoals São Paulo en Rio de Janeiro zijn scholen, winkels en restaurants op last van de gouverneurs gesloten. Bolsonaro hekelde die aanpak. Hij werd zaterdag 65 jaar en blufte zich geen zorgen te maken over zijn eigen gezondheid. 'Vanwege mijn atletische achtergrond hoef ik nergens bang voor te zijn. Als ik besmet zou raken, zou ik hoogstens de symptomen hebben van een griepje.' Hij heeft duidelijk geen dr. Fauci. Alle populisten brallen en moeten zichzelf voortdurend op de borst slaan.

Vanochtend bewerk en plaats ik het Antarcica-verslag van 06-03-2020, met foto's. Het gaat over de expedities op James Ross eiland (kaap The Naze) en Devil eiland. Lees het hier. De havendienst belt ons. Voorlopig gaat de Lingehaven niet open en de waaiersluideuren gaan allemaal dicht. Passanten worden niet toegelaten. De winteraars mogen allemaal blijven, ook na 1 mei, voor het gebruikelijke wintertarief. Wie weg wil, moet het tevoren aanvragen. Dan gaat de sluis naar de Merwede even open. Goede maatregelen. Terug naar boven

Bark Europa eergisteren voor anker vlak buiten de haven van Ushuaia (foto: Dominik)

Donderdag 26-03-2020

De foto hierboven toont de Bark Europa, voor anker vlak buiten de haven van Ushuaia. De foto werd eergisteren genomen door de Zwitser Dominik, de laatste van ons reisgezelschap die daar nog is. Niet omdat hij niet weg kan, maar omdat hij tochten maakt in de natuurparken op Vuurland. De situatie aan boord is precair. Het schip mag niet meer de haven in en ook niet naar andere havens. Het kan in feite alleen maar terug naar Nederland, als ik het goed snap. Of dat ook het plan is, is nog niet bekend. Op de website van Bark Europa staat nog steeds de (afgelaste) tocht via de Chileense kanalen naar Valparaiso en de Pacific. Dat geldt ook voor de follow-the-ship pagina. Op de Facebookpagina van het schip is het laatste bericht van 24 maart jl. Daar schrijft historisch biologe en crewlid Maria: 'Autumn began in the southern hemisphere two days ago, the mountains have snowed, soon the daylight hours will be increasingly scarce and the cold and wind will increase but where to go?'

     Uit latere FB-berichten van vandaag maak ik op dat ze inderdaad hebben besloten de lange, transatlantische reis te gaan maken, terug naar Nederland. 'The only port that will accept us happens to be in Netherlands. And there we go', schrijft fotograaf Richard Simko. Dat verbaast me niet. Alles beter dan maand in maand uit in dat gat Ushuaia liggen. Er is nog voldoende voorraad en brandstof aan boord. De reis zal een maand of twee à tweeéneenhalf duren. Ze varen met zijn 18-en zonder passagiers. Ondertussen heeft het bedrijf geen inkomsten, maar ik neem aan dat ze een beroep kunnen doen op de steunregelingen van onze regering.

Bij ons vangt de volgende zonnige herfstdag aan. Buurman Wiger brengt een pannetje met vissoep; hij had er teveel van gemaakt. Vandaag is onze 16e huwelijksdag, dus die soep wordt ons feestmaal vanavond. Ik dien bij ANWB/Unigarant een schadeclaim in voor de extra KLM-vlucht die ik moest boeken omdat Alitalia mijn terugreis cancelde en geen  enkele compensatie biedt.

Over monopolies. Verontwaardiging alom. De Zwitserse farmaceut Roche is de reden dat Nederland niet massaal op het coronavirus kan testen. Daardoor weten we niet precies waar we aan toe zijn. Het bedrijf is marktleider, kan basisvloeistof voor tests niet leveren maar wil het recept ervan niet vrijgeven. In het kamerdebat van vandaag eisen verschillende partijen dat de regering het bedrijf met een dwanglicentie dwingt het recept te vertrekken, zodat de apothekers in ons land het zelf kunnen producderen. Terecht. Waarom zou je in de coronacrisis dergelijke bedrijven geen maatregelen mogen opleggen als je het aan burgers wel doet? Maar minister De Jonge wil eerst met Roche praten. En wat zegt Roche? 'Het recept staat gewoon op Internet'. Nou breekt mijn klomp.

Het RIVM meldt voor de afgelopen 24 uur 78 coronadoden (totaal 434). Er kwamen 1019 positief geteste besmettingen bij (totaal 7431). De toenames zijn minder snel dan je zonder maatregelen zou verwachten en dat wijst erop dat de maatregelen effect beginnen te krijgen, zegt het instituut. In Gorcum is het besmettingspercentage nog altijd laag: 24,5 per 100.000 inwoners. Dat zijn nog steeds ongeveer 10 besmettingen, als ik het goed zie.

     We komen vandaag de deur niet uit. Vanmiddag is het tamelijk druk op Het Eind en over de sluis. Ik maak het volgende verslag over de de Bark Europa-tocht, dat van 07-03-2020. Ook maak ik op de homepage van mijn website een knop waarmee je direct naar het jongste verslag van de reis kunt springen.

     De mensen vertonen opmerkelijk gedrag in deze crisis. Het hamsteren van WC-papier schijnt gestaakt, maar nu meldt de drogisterijketen Etos dat er een run is op shampoo en schoonheidsmiddelen. Natuurlijk omdat niet alleen de kappers, maar ook de schoonheidssalons gesloten blijven. Waarom opmerkelijk? Nou ja, als je de deur niet uit mag om ergens te gaan eten, uit te gaan of iets dergelijks, waar heb je het dan voor nodig? Terug naar boven

Duikers doen de jaarlijkse opruimronde in de Lingehaven. Op de kade staat een deel van de vondsten (foto: Lingehaven)

Vrijdag 27-03-2020

Het is weer zo'n dag waarop je leest dat meerdere personen overleden, die iets voor je betekenden. In dit geval Liesbeth List (78) en de socioloog Joop Goudsblom (88). Stierven ze aan het coronavirus? Wie zal het zeggen? List was natuurlijk een coryfee van mijn generatie, een soort oudere zus die je liet zien hoe je in vreugde en in verdriet moest leven. Goudsblom overleed al op 17 maart, toen ik nog ergens in het Beaglekanaal was en we al drie weken geen nieuws ontvingen. Zijn beroemde studie 'Nihilsme en cultuur' uit 1960 staat al sinds de jaren 70 in mijn boekenkast, een magistraal overzicht van het nihilistische dnken waarin vooral Nietzsche centraal staat. Niet iedereen weet dat Goudsblom ook gedichten en aforismen schreef. Die staan gebundeld in 'Reserves' - typische naam - dat in 1998 verscheen. De gedichten zijn er maar tien. Gerrit Komrij noemde hem in 2002 wat betreft de poëzie 'iemand die zich opstelde als amateur, maar het metier meteen beter beheerste dan de professionals'. Toch werd er eentje, een kwatrijn, meteen klassiek:

Mijn beter ik en ik

streden erop of eronder.

Mijn beter ik bezweek,

nu ben ik, goddank, zonder.

Dat laatste ik is nu ook weg.

De uitbundige zonnigheid van deze dag contrasteert nogal met de zorgelijke ernst op de meeste gezichten. Ik loop even de stad in voor wat boodschappen. Mensen die je passeert of die jou passeren kijken nadrukkelijk de andere kant op en houden afstand. In de haven zijn duikers bezig met de jaarlijkse opruimronde. Ze halen er aardig wat uit (zie hierboven). In de stad merk ik dat ik mijn portemonnee vergeten ben, Dus terug en nog een keer naar de stad. Daarna maak ik het volgende verslag van het Antarctica-avontuur af, dat van 08-03-2020.

Het RIVM meldt vandaag dat het aantal coronadoden in ons land toenam met 112 (totaal 546). Er kwamen 1172 besmettingen bij (totaal 8603). Het instituut blijft spreken van dat 'het aantal overledenen en ziekenhuisopnames minder snel toenemen dan je zonder maatregelen zou verwachten. Als deze lijn zich doorzet kan over een aantal dagen geconcludeerd worden of de genomen maatregelen (afstand houden, sociaal contact beperken, handen wassen) werken.' Hm. Tot dusver doen de Britten het minst van de Europese landen aan het indammen van het virus. Dat kan veranderen, de Britse premier Johnson en zijn minister van Volksgezondheid hebben nu ook het coronavirus.

     Ja, en daar heb je het al. Toekomstige rampen afwenden heeft nu even geen prioriteit. Het kabinet komt vanwege de coronacrisis voorlopig niet met nieuwe maatregelen om de CO2-uitstoot te verminderen. 'Veel mensen, ook wij, hebben nu andere dingen te doen', zegt minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat. Om wel aan het Urgenda-vonnis te voldoen, zou Nederland nog dit jaar tot een extra uitstootvermindering van 11 tot 12 megaton CO2-uitstoot moeten komen. De kortzichtigheid van Wiebes is tergend. Men hoeft alleen maar twee extra kolencentrales te sluiten. Het is nota bene belangrijker dan ooit om de emissies zo snel mogelijk omlaag te brengen. Zou dáár geen tijd voor zijn? Ach, wie weet, het is denkbaar dat onze economie door de epidemie dusdanig in elkaar zakt dat we eind van het jaar wel aan Urgenda voldoen. Terug naar boven

De drie scenario's v an het RIVM bij de coronacrisis.

Zaterdag 28-03-2020

De inmiddels bekende grafiek van het RIVM over de drie scenario's van de coronapademie (zie hierboven) spreekt me wel aan. Mét alle onzekerheden die onvermijdelijk aan de modellen kleven. Jaap van Dissel legde het van de week op de televisie helder uit. Het rode model; toont wat er gebeurt als je niks doet: een snelle piek (ca. eind juli, augustus), veel doden en een eind aan de epidemie vanwege de opgebouwde groepsimmuniteit. Het andere uiterste (blauwe lijn) is een totale lockdown. Je ziet dat het virus daardoor snel kan worden ingedamd, als echter de maatregel wordt opgeheven zal er opnieuw een uitbraak volgen. In de samenleving is geen immuniteit opgebouwd en het hele circus moet opnieuw worden afgespeeld. Zo'n nieuwe lockdown dreigt bijvoorbeeld in de Chinese stad Wuhan, waar de maatregel nu wordt versoepeld. Nederland kiest voor scenario 3: met een minder strenge maatregel ('social distancing') waarbij vooral ouderen, zwakkeren en chronisch zieken worden beschermd door isolatie, poogt men op of onder het niveau van de beschikbare IC-bedden te blijven. Omdat het virus wel onder jongeren circuleert, helpt de gaandeweg opgebouwde groepsimmuniteit mee om de uitbraak te doven. een plausibel verhaal, maar werkt het ook zo? Dat kun je alleen maar afwachten.

     Het lijkt er sterk op dat de periode van globalisering in de wereld opeens versneld afbreekt door de crisis, en dat de staten hun eigen weg gaan. Globalisering slaat om in deglobalisering. In Brazilië doet Bolsonaro opnieuw alsof er niets aan de hand is; het leven en vooral de economie moeten gewoon doorgaan. 'Brazilianen worden immers nooit ziek', zei hij tegen lokale media. Trump zou dat ook het liefst doen: kiezen voor het rode model en niets doen, dan is het allemaal snel voorbij - ten koste van heel veel doden. De presidenten worden tegengewerkt door lokale en regionale overheden en zelfs kerken. Ook in de Europese Unie is van een gemeenschappelijk beleid geen spraken. Het toont de fatale zwakte van de Unie eens te meer aan.

Opnieuw een wolkenloos zonnige dag, maar het is voorlopig de laatste. Morgen komen er wolken maar het blijft droog. Ik doe opnieuw wat boodschappen in de stad. Met dezelfde rituelen als gisteren maar iets consequenter. De dagelijkse oogst in de coronacrisis bedraagt 93 doden (totaal 638), het totale aantal besmettingen is nu 9762 (+1159), het aantal besmettingen in Gorcum is gestegen tot 37,8 per 100.000. Dat is ongeveer 15 (was 10).

Een kennis wijst me op een artikel in het Leidsch Dagblad over het vertrek van de Bark Europa uit het anker-isolement in Ushuaia (lees hier). Er staat een interview in met onze scheepsarts Sanne. Ze kwam voor 3 weken alas tijdelijke bemanning maar is nu gedwongen om de hele tocht over de zuidelijke en de noordelijke Atlantische Oceaan mee te maken. Ik ben lang bezig met de website, niet alleen het volgende verslag van de Antarcticareis (09-03-2020), maar ook met de aanzet van het komende kwartaal en de restauratie van tien jaar oude verslagen. Morgenochtend de klok een uur vooruit zetten. Je hoort ditmaal niemend kankeren. Terug naar boven

Knipsel uit het Leidsch Dagblad van 27 maart 2020.

Zondag 29-03-2020

Het artikel over het vertrek van de Bark Europa uit Ushuaia in de regionale pers van eergisteren zat achter een betaalmuur. Vandaar dat ik het hierboven nog eens doorgeef. Omroep West had vandaag ook een bericht. 'Wat treffen we aan als we over twee maanden terug in Nederland komen?', vragen ze zich af.

     Ik lees over de zwerftocht van het HAL-cruiseschip Zaandam om ergens in de wereld aan te mogen leggen. Wij kwamen het schip tegen bij de invaart van het Beaglekanaal. Ze hadden ruim 1200 passagiers aan boord. Toen werd het ook in Ushuaia geweigerd, terwijl wij wel werden toegelaten. Wij waren volgens de autoriteiten op een 'binnenlandse tocht' geweest. Sindsdien voer het schip langs de westkust van Zuid-Amerika naar het noorden en werd nergens toegelaten. Ondertussen overleden vier passagiers aan het coronavirus. Nu mag het door het Panamakanaal varen naar Fort Lauderdale in de Amerikaanse staat Florida. Ondertussen begon men om de honderden passagiers zonder aantoonbare klachten van de Zaandam over te hevelen naar zusterschip de Rotterdam. Volgens een Schotse opvarende worden zo’n zestig mensen per uur overgebracht.

De coronapandemie maait onverbiddelijk velen uit de oudere generatie neer. Eerder al Joop Goudsblom en Liesbeth List, al staat niet vast dat het Corona was. Nu lees ik dat de Poolse componist Krzysztof Penderecki op 86-jarige leeftijd is overleden. Na een lang ziekbed, dat wel, dus het hoeft ook in zijn geval geen corona geweest te zijn. Ik bewonderde hem zeer en hield al tientallen jaren erg van zijn 2e Vioolconcert uit 1974 - 1976. Dat heb ik zelfs nog op vinyl, uit de tijd voor de CD kwam.

     Waar je van schrikt is een overzicht vandaag in De Volkskrant. Daaruit blijkt dat ons land op de derde plaats staat wat betreft de sterfte aan Covid-19, na Italië en Spanje. In die twee landen is de sterfte echter drie of vier keer zo hoog. Voor de duidelijkheid: het gaat om het aantal coronadoden per miljoen inwoners. In Italië en Spanje is het geregisteerd aantal besmettingen overigens ook zeer hoog: respectievelijk ca. 100.000 en 80.000, maar de VS is eerste met ca. 120.000 besmettingen. In Nederland bedraagt het ca. 10.000. Deze cijfers zijn t/m 28 maart 2020. In China vreest men voor een nieuwe piek, conform het blauwe scenario van gisteren, een heropleving na het opheffen van lockdown-maatregelen. Het aantal besmettingen stijgt weer door mensen die naar het land terugkeren, las ik ergens, maar ik weet niet meer waar.

     De laatste cijfers van Het RIVM. Sinds gisteren zijn er in Nederland in totaal 771 mensen  overleden aan COVID-19 ( + 132), liggen er 3.483 mensen opgenomen in het ziekenhuis (+529) en werden in totaal 10.866 mensen positief getest (+ 1.104). Gorcum heeft 17 besmettingen; drie meer dan gisteren.

     Een Duitse deelstaatminister, Thomas Schäfer van de CDU, pleegde gisteren zelfmoord. Hij was minister van financiën in Hessen. De zorgen zouden hem teveel zijn geworden. Merkwaardig is dat de media denken dat het vanwege de coronacrisis was. Ik kan me voorstellen dat er meer aan de hand was bij meneer Schäfer. Hij hoefde het toch niet allemaal zelf te betalen?

Alweer schijnt de zon, maar er zijn wat meer wolken. Toch komen we niet buiten. Niet alleen uit voorzichtigheid maar ook omdat de harde noordenwind bepaald guur is. We hebben geen zin in corona maar ook niet in een verkoudheid. Dus binnenblijven in dit hol vol boeken en muziek. Het kon slechter. Ik maak het Antarctica-verslag van 10-03-2020. Aan het eind van de middag gaan we toch even naar buiten, om het vuilnis weg te brengen en een korte wandeling over de Altenawal te maken (foto hier). Veel mensen komen we niet tegen. Terug naar boven

Vanmorgen bevond de Bark Europa zich zuidelijk van de Falkland-eilanden.

Maandag 30-03-2020

Een zonnige ochtend met zwakke noordenwind. Geleidelijk trekt de hemel dicht en een paar minuten lang regent het. Anna gaat even de stad in voor boodschappen. En wat brengt ze mee? Verse asperges voor vanavond, de eersten van dit seizoen. En een nieuwe scheerkwast voor mij (Voor wie anders?) De oude was tijdens een storm in de Drake Passage in twee stukken gevallen. Het restje kwast was echter nog bruikbaar, zodat ik onderweg in Antarctica geen woeste zeemansbaard kreeg. Het eerste wat ik doe is checken waar het schip uithangt. Dat houden ze nog steeds online bij en ze blijken ten zuiden van de Falklands te varen (hierboven).

De zon keert na het middaguur terug. Ik volg nieuws en commentaren. De WiFi-verbinding van Ziggo is nog steeds overbelast. Dat geldt ook voor Netflix op onze televisie. Het kijken van films wordt om de havenklap onderbroken. Dan moet er weer opgeladen worden. Irritant. Waarom maken ze de capaciteit niet groter? Voor internet op de laptop gebruik ik veelal het Huawei-netwerkje van T-mobile. Veel beter. Dankzij dat netwerk plaats ik vandaag zonder storingen het verslag van 30-03-2020 van mijn Antarctica-reis.

     De laatste cijfers van het RIVM: het totaal aantal positief geteste patiënten steeg met 884 tot 11.750, het totaal aantal gemelde patiënten opgenomen (geweest) in het ziekenhuis steeg met 507 tot 3990 (+507) en het totaal aantal gemelde overleden patiënten met 93 tot 864. De afvlakking die het instituut al dagen verwacht? Dat moet deze week duidelijk worden. We houden moed. Hoe is het hier in de stad? Er zijn nu 25 besmettingen; 8 meer dan gisteren.

     En de commentaren? Ik heb het niet over de nieuwste complottheorieën. Het virus is ontsnapt uit een experimenteel laboratorium in China. Ik moet vooral lachen om de onverdund eschatologische perspectieven die sommigen zien. Het wordt al sinds Joop den Uyl bij de olieboycot in 1973 nooit meer als vroeger. Ook onze lokale AD-columnist Roy Grünewald wordt vanmorgen 'wakker in een andere wereld'. 'Langzaam komt het besef dat onze oude levensstijl gigantisch uit de hand ging lopen. We konden schijnbaar eindeloos consumeren, potverteren en afval produceren. Who cares? De behandelkamers van de psychiaters puilden uit van de burn-out patiënten, who cares? Als de mensen zelf niet willen veranderen, dan doet de natuur het wel.' Oef! Als de Heer het niet meer doet, dan straft volgens Grünewald de natuur ons wel. Hij weet kennelijk welke bedoelingen die heeft. Ik zou liever zeggen: houd afstand, desinfecteer je handen en blijf zoveel mogelijk thuis. Daarmee red je levens. Terug naar boven

Lineaire trend in de luchtdruk in mbar per graad mondiale opwarming in de winter. ©KNMI

Dinsdag 31-03-2020

Vandaag weer een zonnige en droge dag. Vannacht vroor het enkele graden. Nu, eind maart is het zelfs  recordzonnig en ongewoon koud. Oostenwind. Die windrichting hebben we deze 'winter' nauwelijks gehad. 'Een westenwindwinter' zeggen twee medewerkers van het KNMI in een artikel. 'Tot niemands verrassing was de temperatuur veel te mild, geholpen door de opwarming van de aarde.' De oorzaak? Een sterke straalstroom die vrijwel onophoudelijk eindeloze depressietreinen naar ons toe stuurde, waarbij de luchtdruk over de gehele Noord-Atlantische Oceaan en Scandinavië tot wel ruim 20 hPa lager was dan normaal. De afgelopen vijftig jaar zijn westenwinden, temperatuur en winterneerslag geleidelijk toegenomen. Dat zie je uitgedrukt in het plaatje hierboven, dat de lineaire trend in de luchtdruk in mbar per graad mondiale opwarming in de winter toont.

     Toch laat het patroon van noord/zuid-luchtdrukverschillen over de oceaan - de Noord-Atlantische Oscillatie NAO-index - voor onze regio geen perfecte coördinatie zien. De NAO is het luchtdrukverschil (op zeeniveau) tussen een lagedrukgebied met het centrum in de buurt van IJsland en een hogedrukgebied met het centrum in de buurt van de Azoren (het Azorenhoog). Verder oostwaarts zien de auteurs in het plaatje wel een trend in de luchtdruk in de winter: een afname boven Scandinavië en een toename boven de Middellandse Zee (zie hierboven). 'Dit patroon geeft bij ons meer westenwind en opwarming, met meer neerslag en minder kans op schaatsweer.' Pas op, het plaatje kan je misleiden door de kleurstelling blauw en oranje. Dat doet het lijken op temperatuurverschillen (terwijl de noordpool juist versneld opwarmt) maar dat is niet het geval. Het gaat om luchtdrukverschillen.

In de stralende zon loop ik even naar de binnenstad voor boodschappen bij de Marokkaanse super en de Coöp in de Westwagenstraat. Het weinige volk op straat ontwijkt je alsof je melaats bent.

     Populistisch- en autoritair-rechts negeert de coronacrisis (Wit-Rusland, Brazilië) of gebruikt hem om de macht naar zich toe trekken. Dat laatste doen Erdogan en nu ook de Hongaarse president Orban. 'Dat maakt Hongaarse journalisten al snel corona-collaborateur', schrijft De Volkskrant.

     Een Franse arts die in Wuhan werkt propageert de aanpak van China: test, test en isloleer besmette personen. 'Ik wil u uitleggen wat hier gebeurd is, zodat u begrijpt wat er bij ons (in Frankrijk) - TZ) moet gebeuren. Een hele provincie in quarantaine steken, was hier niet voldoende. De doorslaggevende maatregel was iedere geïnfecteerde uit de bevolking halen en geïsoleerd in sportstadia plaatsen. Alleen zo heeft China de epidemie kunnen controleren.’ Het komt zeer plausibel op me over! Inderdaad lijkt in China het ergste voorbij. De echte doorbraak kwam pas toen Wuhan massaal ging testen en alle besmetten ging afzonderen, conform het advies van de WHO. De beperkingen worden er al deels losgelaten. Ik weet het niet. Nog steeds is er kans op een volgende piek. Maar ik ben geen deskundige.

Zo! De cijfers van het RIVM van vandaag zijn niet mis. Het totaal van  positief geteste peronen nam met 845 toe naar 12.595; het totaal aantal overledenen met 175 tot 1.039 en het totaal aantal ziekenhuisopnames met 722 tot 4,7012. Nog steeds groeit het aantal in het ziekenhuis opgenomen patiënten en het aantal gemelde overledenen in Nederland  minder snel dan je zonder maatregelen zou verwachten. Het instituut meldt dat Noord-Brabant over de piek van ziekenhuisopnames heen lijkt te zijn. Vandaag heeft Gorcum ook zijn eerste coronadode, een dame uit 1929.

     Er is een heftig debat over de afwijzing door Nederland (en ook Duitsland) van hulp uit het Europese noodfonds ESM voor de zuidelijke landen, met name Italië en Spanje, die veel sterker door de coronacrisis woren getroffen. Vooral Rutte moet het ontgelden. Nu bezweert een groep van bijna zestig Nederlandse economen  het kabinet om de eurozône niet in een crisis te storten. Dat zou onverantwoord zijn. In feite willen ze dat er een nieuw soort Marshallhulp komt voor de zwaarst getroffen landen. De kwestie van al-of-niet eurobonds kan later wel behandeld worden. Ik ben geneigd het er mee eens te zijn. Omwille van de noodzakelijke eenheid en van toename van integratie was ik overigens altijd al een voorstander van eurobonds, ook al maakt het voor ons en andere noordelijke landen het lenen op de kapitaalmarkt wat duurder.

     Minister Hoekstra van financiën toont zich vandaag onder de indruk van alle kritiek. Hij zegt dat hij 'niet empathisch genoeg' is geweest. Maar hij perkt de hulp onmiddellijk in tot 'medische middelen'. Zo heel erg invoelend is Wopke nog steeds niet. Terug naar boven

Lees vanaf hier verder op https://www.sailing-dulce.nl/home/62