Logboek 2024/4 Herfst, 2 oorlogen

Direct naar

het laatste

verslag

De foto hierboven toont de verbouwing van de oorspronkelijke Lingesluis tot jachtensluis. Dus moet hij dateren uit de tweede helft van de jaren 80. De nieuwe sluis werd op 18 mei 1988 officieel geopend door Prinses Margriet. Rechts ervan staat de voorganger van ons huis. Dat pand werd gesloopt en herbouwd in 1991 tot een gebouw met zes appartementen en een winkel op de hoek. De architect was wijlen Hans de Bie. Het pand erachter werd ermee samengevoegd. De gevel kreeg ongeveer dezelfde indeling inclusief de balkons, maar er kwam wel een verdieping bij (en een lift). Het voetgangersbrugje werd ook vernieuwd maar is op deze foto nog niet aanwezig. In de winkel kwam de watersportzaak van Bouman.

Dit is het vierde en laatste kwartaal van 2024. Een jaar dat omvliegt ondanks dat we niet konden varen. Het verrotte dek van onze Dulce is inmiddels geheel vervangen door een nieuw en het kunstteak is erop aangebracht. De kapotte wasmachine is vervangen door een nieuwe en alle afsluiters zijn vernieuwd. Bij de bootverzekeraar Unigarant ligt nu de vervolgschadeclaim van de volledig beschimmelde wandbekleding in de drie hutten als gevolg van de jarenlange lekkages, waarbij het vocht achter de bekleding doordrong. De vervanging is een absolute must. Ondertussen kan allles weer worden opgebouwd: het frame met de zonnepanelen, de windgenerator, de leiogen, de ankerlier en het overig dekbeslag, de mast en de wanten. Als de motor, de accu's, de generator en alle apparaten het dan ook weer doen zijn we klaar voor het vaarseizoen 2025.

Anumatie van de passage langs de aarde van de planetoïde 2024PT5. Geel: de maan, (bron: Wikipedia)

Dinsdag 01-10-2024

Opmerkelijk: vanaf gisteren tot en met 25 november hebben we er een maantje bij. De aarde heeft een 11 meter grote planetoïde ingevangen, die pas op 7 augustus door NASA werd ontdekt. Daar schrik je wel even van, zo'n aardscheerder die niet eerder gezien werd. Hij zal ons echter niet treffen en in 56 dagen tijd een onvolledig rondje om onze planeet maken met een kleinste afstand 567.000 kilometer. De echte maan staat met 380.000 kilometer dichterbij. Het kortstondige maantje kreeg de naam 2024 PT5. Hij maakt een hoefijzervormige baan rond de aarde en omdat hij relatief langzaam beweegt kan hij een tijdje in de greep van onze planeet blijven. Astronomen konden zijn baantraject terug berekenen en daaruit bleek dat hij afkomstig is van de zogenaame Arjuna-planetoïden, een groep die op zo'n 150 miljoen kilometer afstand de baan van de aarde volgt. Het rotsblok zou al eerder bij de aarde zijn geweest en zal in november 2055 nog een keer bij ons langskomen.

Het is zover. Het Israëlische leger begon vannacht het verwachte grondoffensief in Libanon. Het zou gaan om 'beperkte en gerichte' acties tegen Hezbollah-doelen in het zuiden van Libanon, zegt het leger in een verklaring. De IDF zegt dat de doelen in dorpen dicht bij de grens liggen. De inval heet Northern Arrows. Getuigen melden aan persbureau Reuters dat het grensplaatsje Aita al-Shaab zwaar onder vuur kwam te liggen en dat er drones en helikopters vliegen. In het nabijgelegen Rmeish waren ook de lichtsporen van aanvallen te zien. Israël vecht nu op twee fronten, maar Hezbollah is zo goed als onthoofd en het bewind in Teheran lijkt zich gedeisd te houden. Voor de operatie in Libanon is meer publieke steun in Israël dan bij Gaza: er zijn geen gijzelaars die risico lopen en er is kans op de terugkeer van 70.000 bewoners naar hun huizen in het noorden. Ook bondgenoot VS lijkt dit grondoffensief te steunen: 'Israël mag zichzelf verdedigen'. Ondertussen vielen er al duizend burgerdoden en zijn er 1 miljoen mensen gevlucht uit het zuiden van Libanon. Dat is éénvijfde van de bevolking van dat ongelukkige land. Het wordt een menselijke tragedie. En de corrupte houwdegen Netanyahu? Hamas is niet verslagen, de gijzelaars zijn niet vrij, hij speelt met vuur en het noorden is nog steeds niet veilig. maar toch staat hij door het offensief weer bovenaan in de peilingen.

Terwijl Isaac en Joyce desintegreren heeft depressie nummer 12 op NB15 in de Atlantische Oceaan zich tot tropische storm ontwikkeld. Hij kreeg de naam Kirk en trekt noordwestelijk verder. Midden op de oceaan zal hij een zware orkaan worden. Ten zuiden van de Kaapverden is een nieuwe storing ontstaan met 80 procent kans op cyclonale organisatie.

Het is een bewolkte dag met minder regen dan gisteren. Wel winderig, temperatuur 13,7 graden. Sportschool en boodschappen samen. Inrichten van het nieuwe kwartaal op het weblog. Geen nieuws over de vervolgschadeclaim. Naar het begin van dit kwartaal

(bron: Daily Mail, april 2024)

Woensdag 02-10-2024

Curieuze coïncidenties treden altijd op in het leven. Niet zelden een bron voor verwarring die onbedoeld gevaarlijk kan zijn. Gistermiddag meende ik dat het zo leek dat Iran geen oorlog wil en slechts enige uren later bestookte het land Israël met twee aanvalsgolven van een kleine tweehonderd ballistische raketten. De ayatollahs lezen mijn blog niet. Toch escalatie en kans op een grote oorlog? Hoe gaat Jeruzalem reageren? De hele avond bracht de NOS extra journaals.

     Met het Arrow-luchtverdedigingssysteem (effectief tegen boven de atmosfeer naderende ballistische raketten, dus niet met Iron Dome) wist IDF met steun van de VS de raketten uit de lucht te schieten op een tiental na, die weinig schade aanrichtten en - ironie - een Palestijn doodden in Jericho. In de Negevwoestijn sloegen raketten in bij een vliegbasis en ook bij een andere vliegbasis niet ver van Tel Aviv, Tel Nof. Daar zouden kernkoppen opgeslagen liggen. Het leek alsof Teheran al binnen één dag reageerde op het Iraëlisch grondoffensief, maar zó snel zou het dat niet eens kunnen. Voor een dergelijke aanval is heel wat meer voorbereiding nodig. En toen? Toeval. Het ayatollahregime had toevallig deze dag uitgekozen om met een rakkettenregen te reageren op de vorige fase in het conflict: het doden door Israël van Hamas-leider Haniye en Hezbollah-leider Nasrallah. Alle pratende hoofden op televisie dachten dat Iran met de raketaanval reageerde op het grondoffensief van IDF in Libanon, tot bleek hoe het zat uit een nuchtere analyse van Rob de Wijk in de talkshow van Bar Laat.

     Het gevaar van escalatie is natuurlijk niet geweken (maar ze moeten wel de goede volgorde aanhouden). Netanyahu dreigt vanmorgen wraak te zullen nemen: 'Iran heeft een grote fout gemaakt en zal ervoor boeten.' De Israëlische premier trekt zijn eigen plan en de Amerikanen hobbelen erachteraan, schrijft Bas Blokker in de NRC. 'Israël maakt in Libanon optimaal gebruik van de Amerikaanse onmacht'. Wel stuurt Washington enkele duizenden extra militairen en gevechtsvliegtuigen naar de regio, waar het al een aanzienlijke presentie heeft: zo’n 40.000 militairen in landen als Irak, Syrië en op het vliegdekschip USS Abraham Lincoln in de Golf van Oman. Een ander vliegdekschip stoomt nog op naar het Midden-Oosten. Alles in ogenschouw nemend denk ik nog steeds dat Iran weinig tot niks te winnen heeft in een all-out oorlog met Israël. Dat wil niet zeggen dat de zaak niet uit de hand kan lopen.

Het dodental door orkaan Helene in de VS liep op tot zeker 167. Nog veel meer mensen worden vermist. De kans is groot dat de meesten geen contact kunnen opnemen met familie, omdat in veel regio's de stroom is uitgevallen en zendmasten het hebben begeven. Nog altijd zitten miljoenen huishoudens zonder stroom. Midden op de oceaan op 17 graden NB zal Kirk morgen door groeien tot zware orkaan. De depressie op 12 graden NB even ten zuiden van de Kaapverden heeft nu 90 procent kans op cyclonale ontwikkeling.

Technici van NASA hebben op afstand de plasmasensor van Voyager 2 uitgezet, nu de voorraad plutonium verder afneemt en de stroomvoorziening van de 47 jaar oude ruimtesonde geleidelijk terugloopt. De sonde heeft sinds 2018 de heliosfeer verlaten en er zijn nog maar heel weinig electrisch geladen deeltjes om te registreren. Bij Voyager 1 werd de plasmasensor al in 2007 uitgezet. Voyager 2 is inmiddels 20,5 miljard kilometer van de aarde verwijderd. Er resteert nog genoeg vermogen om dit verre gebied buiten het zonnestelsel tot zeker 2030 te blijven verkennen.

Vandaag blijft het de hele dag bewolkt maar droog en slechts 12,5 graden. We weerstaan nog even de verleiding om de CV aan te doen. Ik maak en verzend de agenda voor de VVE-vergadering van komende maandag en breng een nieuwe stapel routeboekjes van de Poëzieroute voor de verkoop (5 euro) naar de VVV/Mooi Gorinchem. Geen nieuws van de bootverzekering. Een tweede bootstoffeerder zou bellen maar niks hoor. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 03-10-2024

Ik blijf me verbazen over de hardnekkig hoog blijvende gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer. Al vijftien maanden blijft die raar hoog. In augustus was het +0,88 graden. Deze maand staat de update op +0,96 graden boven het gemiddelde van de periode 1991 - 2020. Nog steeds bijna een graad! Het is alsof er in het eerste halfjaar van 2023 een klimatologische sprong werd gemaakt die blijvend lijkt. Dat was bij de aanvang van de laatste El Niño, die nu alweer voorbij is. We zullen zien. De wereldwijde lineaire opwarmingstrend sinds 1979 staat nu op +0,16 graden per tienjaarsperiode, te onderscheiden in +0.14 boven de oceanen en +0,21 boven de continenten.

     In Nederland was september kletsnat, warm en zonnig. De maand had 106 mm tegen 78 normaal, het aantal zonne-uren was 182 uur tegen 164 normaal en de gemiddelde temperatuur bedroeg 15,8 graden tegen 14,7 normaal (1991 - 2020). Ook hier een plus van rond de één graad.

Kirk trekt inmiddels als zware orkaan in het midden van de Atlantische oceaan naar het noorden. Het is de eerste keer dat een orkaan zo laat in het jaar zóver naar het oosten - ~44°WL - die kracht bereikt. De depressie bij de Kaapverden is inmiddels op 10 graden NB een tropische storm geworden met de naam Leslie. Men verwacht dat hij in een paar dagen een orkaan zal worden die naar het noordwesten trekt. Het dodental van de zware orkaan Helene blijft verder oplopen. Het was gisteren 191 en nog steeds worden veel mensen vermist.

Ook dit is oorlog. Cyberoorlog. Door een hack zijn de 'werkgerelateerde contactgegevens' van bijna alle 65.000 politiemedewerkers ontvreemd, maar ook die van officieren van justitie, rechters, reclasseringsmedewerkers en advocaten. Het gaat daarbij om namen, e-mailadressen en telefoonnummers. De hackers konden via een gehackt account bij de politie de interne contactenlijst van Microsoft Outlook inzien. Ook zijn privégegevens gestolen en zelfs informatie betreffende een onbekend aantal undercover-agenten. Niet door criminelen maar 'door een statelijke actor'. Men fluistert dat het om Rusland gaat. Waarom moet dat zo geheimzinnig? Het is beter dat iedereen weet tot welke acties Poetin in staat is. Velen binnen en buiten ons veiligheidsapparaat zijn geschokt. We blijken uiterst kwestbaar voor cyberaanvallen! Met al die gegevens kan een vijand zich toegang verschaffen tot de besturing van veel cruciale systemen, van kerncentrales tot verkeerslichten en bruggen, die ze kunnen saboteren om ontwrichting te veroorzaken.

Na een koude nacht hebben we een zonnige herfstdag. Een lage zon gaat lang schuil achter de grote esdoorn. Het wordt bijna 14 graden. Op de ramen zitten toch weer vochtwazen aan de binnenkant; het kitten van de vensternaden heeft dat dus niet opgelost. Peinzen. Sportschool, boodschappen nog niet nodig. Naar het begin van dit kwartaal

De proefopstelling waarbij fotonen terug reizen in de tijd (bron: geciteerd artikel)

Vrijdag 04-10-2024

Teruggaan in de tijd en je grootvader doden zodat je niet meer geboren kunt worden, het is een van de geliefde paradoxen van tijdreizen. Theoretisch natuurkundigen stelden altijd nadrukkelijk dat naar het verleden reizen onmogelijk is. 'Tijd  is wat gemeten wordt door een klok', zei Einstein. Direct gemeten, dus. Maar nu lijkt een groep fysici van de Universiteit van Toronto het voor elkaar te hebben gekregen om een lichtdeeltje - een lichtquantum ofwel een foton - in een wolk ultrakoude atomen te schieten vóórdat het eruit komt. Dat deden ze niet eenmaal, maar een heleboel keren, soms wel vijtien uur lang. Daar wil je meer van weten. New Scientist had er een stukje over.

     Hierboven zie je de proefopstelling. Ze hebben er twee jaar lang aan gewerkt en nu lukt het ze steeds weer opnieuw: ze gebruiken twee laserstralen - signal en probe in plaatje (a) - die ze door een wolk van tienduizenden rubidiumatomen schieten, die afgekoeld werden tot een temperatuur van bijna het absolute nulpunt. Beide stralen sturen ze door de atoomwolk naar een fotondetector. De probe-straal gaat een reactie aan met een atoom rubidium en wordt daardoor afgeremd, de signal-straat doet dat niet. Hij is bedoeld om de quantumveranderingen te meten die optreden als het probe-foton door het atoom geabsorbeerd wordt. Die meting is indirect en dat is belangrijk, want bij een directe meting (zie Eistein) zou het signal-foton de quantumreactie verstoren. In plaatje (b) zie je dat het probe-foton teruggaat in de tijd en eerder gemeten wordt dan het tijdstip dat ze beiden werden afgeschoten. De vinkjes in plaatje (c) tonen het aantal keren dat het lukte. Verbazend! De signal-laserstraal registreert indirect een quantumverandering in de wolk atomen en hoelang die duurt. Bij de juiste frequentie van het licht en sommige quantumtoestanden was die tijdsduur negatief. Negatieve tijd is verleden tijd.

     De verklaring begint met de onzekerheidsrelatie van Heisenberg uit 1927: je kunt van een quantumdeeltje zoals een foton niet én de plaats én het momentum allebei tegelijk vaststellen. Dat feit levert de fameuze quantumvaagheid op: het deeltje kan zich met uiteenlopende waarschijnlijkheden overal in de rubidiumwolk bevinden en zelfs er buiten. Dan kan het foton geen of zelfs een negatieve tijdsduur doorbrengen in de wolk.

     Ik zeg niet dat ik het begrijp. Als het foton niet in de wolk is, kan dan toch gemeten worden dat het interacteert met een rubidiumatoom? Wie weet, misschien is dat in de vaagheid van quantumomstandigheden juist wél zo. Natuurlijk geldt Heisenbergs onzekerheid tevens voor de tijd. Maar ook voor de richting van de tijd? Ik zou denken van wel. De quantumfysica heeft immers een probabilistisch karakter waarbij de kans op negatieve tijdsduren, lang genoeg voor uitgestrekte tijdreizen, zó extreem onwaarschijnlijk is dat je net zo goed kunt zeggen dat het niet mogelijk is.

Noodweer trof vannacht Bosnië/Herzegowina. Overstromingen en aardverschuivingen kostten aan 14 mensen het leven. Ook de buurlanden Kroatië, Servië en Montenegro werden getroffen. Het aantal dodelijke slachtoffers van orkaan Helene in de VS steeg tot 204, waarmee het na orkaan Katherine in 2005 de dodelijkste orkaan was op het vasteland van de VS. De zware orkaan Kirk (categorie 4) zit nu op 23 graden NB en trekt midden in de oceaan naar het noorden. Hoe noordelijker hij komt, hoe kouder het oceaanwater is en hoe meer hij afnemen zal. Dan buigt hij naar het noordoosten om volgende week woensdag als storm West-Europa te gaan treffen. Tropische storm Leslie heeft zich wat versterkt en zal medio zondag een orkaan worden.

Vannacht nachtvorst maar hedenochtend geen vochtwazen op de ramen. Zoals gezegd begrijp je niet alles. Het is de tweede zonnige herfstdag en wordt bijna 15 graden. Bruckner 8 weer op de cd-speler. Straks komen Kees & Bibi een glas drinken. Naar het begin van dit kwartaal

De 14 gemeenten met uitstootvrije binnensteden per januari 2025. Gorcum zit er niet bij (bron: NOS)

Zaterdag 05-10-2024

Het nieuwe kabinet blundert en stuntelt verder. In het regeerprogramma stond dat de zero-emissiezônes in binnensteden moeten worden uitgesteld. Vanaf januari 2025 mogen er in 14 gemeentes geen bestelbusjes en vrachtwagens meer op vervuilende fossiele brandstof rijden. Dat zou ook voor de Gorcumse binnenstad een zegen zijn, want de vervuiling met fijnstof is hier toch al heel hoog, mede door de A15 en de A27 en de vrachtschepen op de Merwede. Voor fijnstof en stikstof zitten we al jaren in de hoogste categorieën van vervuilde lucht, 11 - 15 μg PM2,5/m3 fijnstof en ≥30 μg/m3 NO2. Maar in Gorcum zullen we wel de laatste zijn. De veertien gemeenten hadden hun besluit al jaren geleden aangekondigd en veel ondernemers gingen inmiddels over op electrische busjes, maar nu wil domrechts er iets tegen doen. Gelukkig blijkt dat niet te kunnen: de rijksoverheid gaat er niet over. PVV-staatssecretaris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu trekt zijn bezwaren nu in en 'het kabinet legt zich neer bij uitstootvrije binnensteden'.' Toch een vreemde formulering wanneer er eens een probleem wordt opgelost! Via de VNG hadden de 14 gemeenten tevens een gemeenschappelijke regeling voor ontheffingen en uitzonderingen afgesproken, dus niets belet de invoering over drie maanden.

     Laten we het maar niet over PVV-asielminister Faber hebben. Zij had bedacht om bij asielzoekerscentra borden te plaatsen met de tekst ‘hier wordt gewerkt aan uw terugkeer’. Dat had ze in Denemarken gezien (wat later niet bleek te kloppen). Vice-premier Mona Keijzer van de BBB vond het wel een goed idee maar haar partijleider Van der Plas niet; die sprak van 'pesterij'. Faber is er trots op; 'Ik heb dit bedacht, ik bèn beleid’, zei ze gisteravond op televisie. Toch zullen we er niets meer over horen. Tot dusver werden er helemaal nog geen beleidsvoorstellen van haar in de ministerraad behandeld, zelfs niet over het hete hangijzer van de noodwetgeving inzake asiel.

Het anders zo vochtige regenwoud en de lokale bevolking van het Amazonegebied zuchten onder zeer ernstige droogte. De waterstand van de Rio Negro, een van de belangrijkste zijrivieren van de Amazone-rivier, is tot het laagste niveau gezakt sinds het begin van de metingen in 1902. In de Braziliaanse stad Manaus aan de Rio Negro zijn de havens compleet opgedroogd. Het waterpeil is zo laag door de aanhoudende droogte en de talrijke bosbranden in de Amazoneregio. Zeker 59 procent van de Brazilianen heeft er last van. In het tropisch regenwoud is droogte per definitie een zeldzaam fenomeen. Maar de omvang ervan in de afgelopen jaren is ongekend en houdt lang aan. Deskundigen wijzen erop dat klimaatverandering de droogteseizoenen veroorzaakt.

Vanochtend bij het opstaan is het nog maar 19 graden in huis, Dat is kil, dus de CV gaat aan. Kort, om de kou uit het huis te verdrijven, daarna neemt de zon het over. Het wordt de derde zonnige herfstdag op rij met als hoogste temperatuur 14,7 graden. Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 06-10-2024

Orkaan Kirk trekt verder op 36 graden NB naar het noordoosten, zal boven het koudere water afzwakken tot een storm, ten noorden langs de Azoren migreren en de Golf van Biscaje en het noorden van Frankrijk naar België trekken en als een diepe depressie over ons land. Dat is aanstaande woensdag. Orkaan Leslie beweegt midden op de oceaan op 14 graden NB naar het noordwesten en zal de komende dagen verpieteren. In de Golf van Mexico is in korte tijd een nieuwe, krachtige orkaan ontstaan, Milton, die boven het recordwarme water snel uitgroeit tot een zware orkaan voor hij het westen van Florida zal treffen. Dat is ook op woensdag.

Vandaag opnieuw veel zon, de vierde dag op rij, maar met ochtendrood en geleidelijk meer bewolking. Het wordt 12,7 graden. We drinken heel gezellig thee bij buren Emmy en haar dochter Nina, gevolgd door enige glazen wijn. Vanavond of vannacht krijgen we buien. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 07-10-2024

We kunnen nu wel spreken van een actief orkaanseizoen op de Atlantische Oceaan. Allereerst is Kirk op weg naar West-Europa. Hij zit op 43 graden NB en krimpt vandaag in tot een post-tropische storm. De prognose van zijn baan verschuift wat meer zuidelijk. Daardoor lijkt de resterende depressie in de nacht van woensdag op donderdag zuidelijk langs ons land te gaan schampen. Je ziet hem nu ook hierboven, links op de Metoffice WX-weerkaart van vandaag. 'Het kan gaan spoken', zegt Maurits Middendorp bij RTL-Nieuws. Een bak regen en veel wind terwijl de bomen nog in blad staan. Orkaan Leslie versterkt zich een beetje terwijl hij midden op de oceaan naar het noordwesten trekt en lijkt op hogere breedten snel te gaan verpieteren. Maar dat is bepaald niet het geval met Orkaan Milton in de Golf van Mexico. Ook zijn baan verandert nog en hij is nu een categorie 3 orkaan, maar hij lijkt als een gevaarlijke zware orkaan langs de noordkust van het grote schiereiland Yucatan te gaan schampen om vervolgens als categorie 5 midden in de westkust van Florida in te slaan. De noordelijke regio van die staat en de aangrenzende staten kampen nog met de verwoestingen door de zware Orkaan Helene een week geleden. Klimatoloog Michael Mann - beroemd van de hockeystickcurve uit 1998 - stelt in het jongste nummer van Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) voor om een 6e categorie voor de allerzwaarste orkanen in te voeren, omdat ze steeds verwoestender worden. 'A new class of monsterstorms'. Dat orkanen steeds zwaarder kunnen worden boven het sterk opwarmende water van de oceaan staat nu wel vast. Ook komen ze alsmaar noordelijker.

De lange periode van extreme droogte in Brazilië, waarover ik deze week al schreef, plus twee zware orkanen in Vietnam drijven de wereldprijzen voor koffiebonen op. Beide landen zijn samen verantwoordelijk voor meer dan de helft van de mondiale koffieproductie. Door klimaatverandering is steeds minder landbouwgrond geschikt om koffieplanten op te laten groeien, schrijft De Volksrant. Bovendien zorgen extreme weersomstandigheden vaker voor misoogsten.

     Voortdurend lees je over extreme regenval en de talrijke en kostbare overstromingen die er het gevolg van zijn, maar gek genoeg lijdt de wereld nog meer onder droogtes. Een nieuw WMO/VN-rapport meldt dat er wereldwijd nog nooit zo weinig water in de rivieren stroomde. In de laatste 33 jaar stond het niveau van de rivieren over de hele wereld niet eerder zo laag als vorig jaar. Vooral rivieren in Noord-Amerika en Latijns-Amerika, waaronder de Mississippi en de Amazone, hadden te maken met extreem lage waterstanden. Ook in grote Aziatische rivieren, zoals de Ganges en de Mekong, stroomde in 2023 veel minder water dan normaal. De secretaris-generaal van de WMO, Celeste Saulo, zegt dat de afname van water in rivieren 'een van de belangrijkste indicatoren van de huidige klimaatcrisis' is. Het zal ook in 2024 het geval zijn. Eergisteren schreef ik al dat de Amazone-rivier op het laagste niveau staat in meer dan honderd jaar als gevolg van aanhoudende droogte. Bij ons in Europa is het niet geval; daar stromen de rivieren in deze jaren eerder over door de steeds sneller smeltende gletsjers. Over enige decennia zijn die verdwenen en dan krijgen we ook te maken met steeds minder water in de rivieren.

Na de zonnige maar koude dagen is het vandaag heel wat warmer. Het wordt bijna 20 graden. Na de sportschool inventariseer ik mijn vergeefse pogingen om een tweede offerte te krijgen voor de reparatie van de beschimmelde wandbekleding op de Dulce. Vier bedrijven zouden contact opnemen maar dat doen ze niet. Een vijfde heeft geen personeel voor de klus en de laatste is gestopt. Op de werf kwam nog geen expert van Vijzelaar Expertise kijken. Met veel moeite krijg ik vanmiddag de oorspronkelijke expert Tim D. aan de lijn. Hij gaat de vervolgschademelding met zijn collega's bespreken en zal daarna terugbellen. Vandaag komt ook de man van het CV-onderhoud onze 14-jaar oude installatie inspecteren, onderhouden en een CO-meting doen. Voor een jaar weer in orde. Anna gaat 's middags op de thee bij haar schoolvriendin. Vanavond VVE-vergadering. Naar het begin van dit kwartaal

De lange staart van komeet Tsuchinshan-ATLAS (Image Credit & Copyright: Jose Santivañez Mueras)

Dinsdag 08-10-2024

Een meteoor die je aan de hemel kunt zien, dat komt niet vaak voor. Kometen zijn eigenlijk een soort van vuile ijsbollen. Ze bestaan uit gekristalliseerd ijs, gruis en stof. Als een komeet in de buurt van de zon komt, begint er een proces van verdamping van het ijs en dat veroorzaakt de vaak spectaculaire staart. Die bestaat uit verdampende ijsdeeltjes en hij wijst naar de zon. De staart komt dus niet achter de komeet aan. De komeet, die van 11 tot 15 oktober aan de vroege avondhemel te zien kan, zijn heet Tsuchinshan-ATLAS. Je kunt hem met het blote oog heel laag aan de westelijke horizon zien, niet ver van de planeet Venus. De zon gaat op 11 oktober rond 18:53 uur onder en het beste kijkmoment is ongeveer drie kwartier er na, aldus Weeronline. De dagen daarna zal de komeet elke avond steeds langer en hoger aan de hemel te zien zijn, maar tegelijkertijd ook bij de zon vandaan draaien en dus allengs minder helder worden. De verwachting is dat de komeet rond 15 oktober niet meer zichtbaar zal zijn.

     De komeet is afkomstig uit de Oortwolk en werd op 9 januari 2023 ontdekt. Sinds eind vorige maand was hij elders al zichtbaar en zo werd de fraaie foto hierboven gemaakt boven op een berg in Peru (vandaar dat de horizon zo laag is) in de vroege dageraad. Je ziet dat de komeet een erg lange staart heeft. Vlak erboven kun je ook linksonder het midden een tweede, smalle en blauwe staart zien; dat is de ionen- of plasmastaart. Die wordt gevormd door de zonnewind die op de komeet beukt en daarbij geïoniseerde gassen van de komeet afscheurt.

De zware orkaan Milton trok inmiddels bovenlangs het schiereiland Yucatan zonder veel schade aan te richten en komt waarschijnlijk morgen aan land in Tampa Bay aan de westkust van Florida. Milton is afgezwakt tot categorie 4 orkaan. Het gebied waar de orkaan overheen trekt is zich nog aan het herstellen van orkaan Helene die daar kortgeleden langs trok en 225 dodelijke slachtoffers maakte. Er is grote angst voor een hoge stormvloed, geschat op wel 4,5 meter hoogte. Helemaal omdat de kust bij Tampa zeer ondiep is: een recept voor torenhoge golven. Gek genoeg duikt er opeens ook een tropische depressie op aan de oostzijde van Florida met momenteel gelukkig maar 20 procent kans op cycloonwording.

     Bij ons wachten we op de restanten van de zware orkaan Kirk, die afgezwakt in onze richting trekken en mogelijk ook het zuidelijke puntje van Limburg kunnen treffen met veel regen en wind. De precieze route van de storm is nog onzeker. In verschillende weermodellen tekent zich nog geen duidelijk beeld af. De storm lijkt vooral over het noorden van Spanje en Frankrijk naar België en Luxemburg te gaan en vervolgens door naar Duitsland. Het gebeurt niet vaak dat een orkaan die is ontstaan in de buurt van het Caribisch gebied Europa bereikt, zegt het KNMI. Door klimaatverandering kunnen er makkelijker 'afzwaaiers' ontstaan die onze kant op trekken, in plaats van richting de VS. 'Waar komen al die orkanen vandaan?, vraagt ook Maarten Keulemans zich af in De Volkskrant. Het is hetzelfde verhaal: opwarming van de aarde, dus opwarming van de oceanen en met die extra energie kunnen orkanen zich langer in leven houden en noordelijker komen dan voorheen (en op het zuidelijke halfrond zuidelijker).

Cyberoorlog. Een groep pro-Russische hackers met de naam 'NoName057' legt vandaag met de DDos-aanval de websites van de havens in België plat. Gisteren viel de groep ook websites van Belgische provincies aan. Volgens het Belgische Centrum voor Cybersecurity zijn de meeste websites alweer in de lucht. De aanval stelt niet veel voor, de havens bleven actief want ze werken met een ander systeem. De groep werd in maart 2022 actief, vlak na Poetins' inval in Oekraïne en heeft vorig jaar ook al eens de websites van Nederlandse havens platgelegd.

Bij ons blijft  het droog en bewolkt, maar gaande de dag komen er wat meer zonnig periodes. Het wordt 19 graden. Ik doe klusjes voor de VVE en de Poëzieroute. Anna doet boodschappen in de binnenstad. Daar ontmoet ze altijd mensen van vroeger - zonder uitzondering ouder geworden - en ze komt met hun verhalen terug. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 09-10-2024

In het nieuwe State of the Climate 2024 rapport waarschuwen 15.000 wetenschappers (opnieuw) dat onze wereld 'voor een kritieke en onvoorspelbare nieuwe fase in de klimaatcrisis' staat. Ze zijn afkomstig uit meer dan 150 landen. Ach, er wordt al decennialang door de wetenschap voor gewaarschuwd zonder dat het veel gevolgen had. De wereld blijft steeds meer broeikasgassen in de atmosfeer lozen, de 1,5 graden opwarming van de Parijse Akkoorden van 2015 is niet meer haalbaar, 2024 is het jaar dat we voor het eerst die grens overschrijden en als we zo doorgaan stevenen we af op een onontkoombare klimaatramp en zal het in AD 2100 een rampzalige 3 graden boven pre-industrieel niveau worden. En verder stijgen. Maarten Keulemans vat het overzichtelijk samen in De Volkskrant van gisteren.

     We doen er eigenlijk niks aan, het volk brengt politici aan de macht die de realiteit van klimaatopwarming ontkennen. En dus na ons de zondvloed (letterlijk). Volgende maand is de jaarlijkse COP-wereldklimaattop in Azerbeidzjan; de vorige was in Dubai, allebei olielanden die vooral baat hebben bij meer productie.

Het orkaanseizoen. De zware orkaan Milton steekt over naar de westkust van Florida en heeft zich boven het recordwarme zeewater weer versterkt van categorie 3 tot 5. De zwaarste categorie. Miljoenen mensen proberen op tijd weg te komen. 'Wie ervoor kiest om hier te blijven, zal doodgaan', zegt de burgemeester van de dichtbevolkte stad Tampa waar de monsterorkaan vandaag zal inslaan met hoge stormvloeden, extreem harde wind (260 km/uur) en profuse wolkbreuken. President Biden heeft zijn bezoek aan Duitsland afgezegd en ook de NATO-top in Ramstein. Het lot van Europa hangt af van het weer in Amerika. In Ramstein zou Zelensky zijn vredesplan presenteren. Dat gaat nu niet door.

     De ex-orkaan Kirk bracht slecht weer en overlast in Noord-Spanje en bevindt zich nu boven de Golf van Biscaje. De storm zal ons land niet treffen en juist onder Limburg langs trekken. Orkaan Leslie weet zich nog te handhaven. Boven het midden van de Atlantische Oceaan zal hij naar het noordoosten afslaan en afzwakken. De storing die gisteren ten oosten van Florida ontstond trekt weg van het vasteland en heeft nu nog steeds niet meer dan 40 procent kans op cyclonale ontwikkeling. Voor de kust van Guinee-Bissau aan de kust van West-Afrika is een depressie opgedoken met 10 procent kans op cycloonvorming.

Tegen enen vannacht zag ik met opperste verbazing hoe de premier Schoof vasthield aan de asielnoodwet, die in staatsrechtelijk opzicht niet 'dragend' te motiveren is. Wilders en zijn coalitiegenoten blijven op een muur afstormen. Een meerderheid in de Eerste Kamer nam er een motie tegen aan die de premier ontraden had en die de asielnoodwet 'onwenselijk' noemde. Vandaag zegt minister Faber dat ze de uitspraak van de Senaat 'zal meenemen naar de ministerraad', maar ook: 'Ik heb het hoofdlijnenakkoord en het regeerprogramma. En dat ga ik gewoon uitvoeren'. Ze wil nu toch de spreidingswet - het enige stuurinstrument dat ze heeft - 'zo snel mogelijk' intrekken. Bizar. De noodwet en de verdere opvang van asielzoekers zal mislukken, maar de PVV gaat er op drieste, domrechtse wijze mee door. Politiek voor de bühne.

Het is een overwegend droge en bewolkte dag. Ik breng ons autootje naar de grage voor de APK en een beurt. Het wordt 's middags 16 graden met lichte regen. Anna gaat naar Tessa en als ik 's middags de auto weer ophaal pik ik meteen Anna weer op. Naar het begin van dit kwartaal

Dulce in de loods van Rexwinkel. Het frame met de zonnepanelen staat weer op zijn plaats.

Donderdag 10-10-2024

Vandaag hangen er buien en regenbogen aan de hemel. Ik rijd om half negen richting Numansdorp en neem bij Papendrecht gauw de N3 en de toltunnel van 's Gravendeel omdat er files staan op de A16 en de A15 bij Rotterdam. Slecht weer, veel drukte op de weg. Precies om half tien ben ik bij de werf waar de expert in bootschades ook juist gearriveerd is. Niet Tim D. maar een collega van een ander bureau, dat hij inschakelde. Hans K. van Kersten Experts blijkt zeer zorgvuldig te zijn en ruim de tijd neemt om de beschimmelde wandbekleding te onderzoeken. Hij analyseert met hulp van Benno en Wolter-Jan uitvoerig de oorzaak van de lekkages, die hij voor een deel toeschrijft aan de niet-degelijke kitlaag tussen romp en dek (onder de voetrail) en voor het andere deel aan het ondeskundig aangelegde oude teakdek. Het nieuwe dek vindt hij zeer kundig aangelegd. 'Dat dek lekt nooit meer'. Van de loshangende wandbekleding en de zwarte schimmel in de drie hutten maakt hij wel 40 foto's. Hier een eigen foto van de bakboordwand van de achterhut. Hij bekijkt ook de door vocht zacht geworden lat achter de rij kajuitkastjes aan stuurboord (foto hier). Volgens hem zou Rexwinkel daar iets slims voor kunnen verzinnen. Het ruikt nogal onaangenaam aan boord. Wat wil je? De lucht van schimmel is schadelijk voor de luchtwegen. Vooral de zwarte schimmel (Stachybotrys chartarum) in het schip vormt een gevaar omdat die een hoge concentratie mycotoxine kan verspreiden. Zo, dat weten we ook weer. De enkele stukken wandbekleding die nog voldoende vastzitten maar door vocht en schimmel goor zijn geworden kunnen we het beste schoonmaken met HG Schimmelreiniger.

     De bedoeling van de expert is om zijn rapportage en alle foto's niet alleen aan Tim D. van Vijzelaar Expertise te sturen, maar ook voor het opstellen van een offerte aan Schröder Jachtbouw in Heijningen en aan bootstoffeerder Brouwer in 's Heer Hendrikskinderen bij Goes te sturen, die hij vertrouwt. (Daar had ik ook een bericht achtergelaten, maar ze namen geen contact op). De offerte van de stoffeerder uit Amsterdam vindt hij niet degelijk en veel te hoog. Het maken van een adequate offerte kost geld, maar die onkosten zal hij toevoegen aan de schadeclaim. Na anderhalf uur zijn we klaar. Ik heb een goed gevoel bij de zorvuldigheid van deze man en ben benieuwd naar zijn advies. Ik kijk nog even wat rond. De instrumenten in de navigatiehoek zijn weer ingebouwd (benieuwd of ze het straks weer doen), de windgenerator ligt nog op de vide maar de nieuwe wieken zitten er al op. De terugreis is snel, de files zijn weg. Thuis ligt een briefje van Anna op de keukentafel: ze is koffiedrinken bij Nikita en haar dochters.

Zoals gevreesd trok de zware Orkaan Milton een spoor van verwoesting door de Amerikaanse staat Florida. Er vielen meerdere doden door ongeveer 125 tornado's, die de orkaan boven het vasteland opwekte. In tal van gemeenschappen zijn de hulpdiensten volop bezig met de overlast door de harde wind, stormvloed en de aanhoudende regenval. Bijna drie miljoen huishoudens en bedrijven zitten nog zonder stroom.

De rest van de dag is droog en winderig. De barometer stijgt weer na de passage van Kirk en het wordt 15 graden. Is de wolf op weg naar Gorcum? Gisteren waren er in de buurt drie meldingen van mensen die meenden dat ze er eentje zagen. 'Hij was weg voor ik het wist'. De meldingen kwamen 's avonds na elkaar uit Arkel, Leerdam en later uit Lexmond. Duidt dat erop dat de wolf er bij ons niks aan vindt en snel terug naar de Utrechtse Heuvelrug gaat? Dan heeft hij toch mooi het Lingebos gemist. Naar het begin van dit kwartaal

Herfst bij ons huis aan de Lingehaven. In de bloembakken bloeien de geraniums nog.

Vrijdag 11-10-2024

Een onafhankelijke commissie van de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) heeft de rechtstatelijkheid onderzocht van het regeerprogramma van het kabinet Schoof. De conclusie: het programma bevat negen voorstellen die in strijd zijn met de beginselen van de rechtstaat. Daarnaast zijn er maar liefst 28 voorstellen die een risico vormen voor de rechtstaat. De meest prominente schending van de grondwet is het activeren van het noodrecht, zoals bepleit in de paragraaf over asiel en migratie. Dat is volgens de commissie zelfs ‘voorzienbaar misbruik van bevoegdheid’ en daarmee ‘onaanvaardbaar’. Dat oordeel komt juist op tijd, waar het kabinet en de vier coalitiepartijen niet meer dan veertien dagen hebben om een besluit te nemen over het plan van asielminister Faber. Wat gaan zij en Wilders nu doen?

Orkaan Milton richtte bij zijn tocht dwars over Florida minder schade aan dan verwacht. Met name de enorme stormvloed waarvoor eerder werd gewaarschuwd, bleef uit. Toch vielen er tot nu toe 18 doden, zitten miljoenen mensen zonder stroom en zal het waterpeil in de rivieren nog dagen blijven stijgen. Men raamt de totale schade die bij verzekeraars kan worden geclaimd tussen de 30 en 50 miljard dollar. Bij Orkaan Helene vielen twee weken geleden 230 doden en raamt men de schade op meer dan 100 miljard dollar, maar die trok dan ook over vijf staten heen. Op het ogenblik is het rustig op de Atlantische Oceaan. Orkaan Leslie draait naar het noordwesten en verpietert. De depressie die eergisteren ontstond bij Guinee-Bissau trok naar de Kaapverden en heeft nu 50 procent kans op cyclonale ontwikkeling.

Vandaag wolken, zon, een enkele lichte regenbui. We gaan naar de sportschool en doen boodschappen. Het wordt bijna 15 graden maar Anna heeft het steeds koud. Dus de kachel aan. Ze krijgt 's middags haar vriendin van de Schuttersgracht op bezoek. Vanavond zullen we mosselen eten.

     Er zitten onverklaarbare, hoge concentraties PFAS in de eieren van hobbykippen. Je mag ze niet meer eten. Dat komt door de regenwormen die de kippen eten; die zitten vol PFAS. Hoe komt dat in de regenwormen? Dat weet men niet. Pesticiden in de land- en tuinbouw, neonicotinoïden, blijken niet alleen schadelijk voor bijen en hommels maar ook voor bijna alle vogels. Wat voor krankzinnige wereld hebben we gecreëerd? Naar het begin van dit kwartaal

De komeet Tsuchinshan-Atlas aan de avondhemel. De curve lees je van rechts naar links (beeld: hemel.waarnemen.com)

Zaterdag 12-10-2024

Het was gisteravond redelijk helder. Een goede kans om de komeet Tsuchinshan-ATLAS te zien. Dacht ik. Dus naar Buiten de Waterpoort voor ruim zicht op het westen. Groepjes giechelende en vrolijk blowende jongelui slenteren langs de rivier. De komeet zou laag aan de hemel moeten staan, in de buurt van Venus. Om kwart voor acht zag ik de avondster pas op de stadswal bij de jachthaven. Maar geen spoor van de komeet noch van zijn spectaculair heldere staart. Vanmorgen lees ik op de website van hemel.waarnemen.com: 'Tot 11 oktober is het object in Nederland en België vrijwel onzichtbaar'. Goede voorbereiding is alles. Vanavond heeft hij de grootste helderheid. 'Er is een verrekijker nodig met een apertuur van 15 mm of meer om het object op dat moment waar te nemen'. Maar 'het meest gunstige moment om de komeet te bekijken vanuit onze streken is rond 21 oktober'. OK.

Vanmorgen ochtendrood boven de huizen aan de Kriekenmarkt. Het is een bewolkte dag maar blijft droog. Slechts 11,2 graden. We verbazen ons over de grote groepen toeristen die met gidsen over de sluis lopen. Voor de riviercruises is het seizoen nog niet voorbij. Vanavond zal ik opnieuw pogen de komeet te zien op BdW en de stadswal. Hoewel - het is bewolkt. Maar de jacht op Tsuchinshan-ATLAS is geopend.

Het ISW bericht dat sterke Russische troepen pogen om zo snel ze kunnen de Oekraïense troepen uit de Koersk-oblast te verjagen voor de winter invalt. Die regio bezetten ze al drie maanden en de Russen willen waarschijnlijk hun troepen daar vrijmaken om ze naar het lange front in de Donbas te sturen. In De Volkskrant signaleerde Arnout Brouwers gisteren een wrede tegenstelling die zich in deze ouderwetse koloniale veroveringsoorlog openbaart: 'terwijl Rusland alles in de strijd werpt om richting zijn doel te kruipen, zijn er volop signalen dat het Westen de moed (en aandacht) voor de oorlog verliest'. Het groene licht geven om eindelijk militaire doelen dieper in Rusland aan te vallen met westerse raketten komt er niet. Rusland lijdt ondertussen astronomische verliezen, zegt Brouwers. Die worden nu geschat op 1.200 soldaten per dag, naast werkelijk enorme materiële verliezen om zijn gestage terreinwinst te boeken. Experts vragen zich af hoelang Rusland dat nog vol kan houden. Maar Poetin gaat zijn doelen in Oekraïne niet opgeven, ook al zijn de kosten om ze te bereiken torenhoog en worden ze steeds hoger. Naar het begin van dit kwartaal

Herfst op het Eind.

Zondag 13-10-2024

Op deze zondagochtend geeft het KNMI code geel af tot 12 uur voor zware windstoten in het noorden van het land. Daar vallen ook buien maar bij ons blijft het droog na een lichte bui tussen acht en negen uur. Later in de ochtend vallen er toch steviger buien. De middag brengt korte perioden met zon en het wordt 12 graden. Gisteravond was het bewolkt, dus geen bezoek aan de stadswal om komeet Tsuchinshan-ATLAS te zien. het ziet ernaar uit dat er vanavond weer wolkenvelden zijn.

De noordelijke Atlantische Oceaan en de Golf van Mexico zijn weer tot rust gekomen; het orkaanseizoen duurt echter nog tot eind november. Tot dusver waren er 13 tropische stormen en 9 orkanen waarvan 4 zware. Milton was de zwaarste. Gemiddeld zijn er 14 tropische stormen en 7 orkanen, waarvan 3 zware (categorie 3 - 5) in een orkaanseizoen. Het meest actieve seizoen sinds de registratie begon in 1851 is tot op heden 2020 met 30 tropische stormen en 14 orkanen, waarvan 7 zwaar.

Wat heb ik de laatste tijd gelezen? Een huiveringwekkende roman van de Ierse schrijver Paul Lynch, 'Lied van de profeet' (Ned. vert. Prometheus, 2024), waarin een oorlog uitbreekt onder een extreemrechts bewind in een Europees land. De impact van het boek is groot, het bleef een week door mijn gedachten spoken. Daarna een leuker boekje, het essay 'De mens, de machine & de therapeut' (botuitgevers, 2024) van de filosoof Hans Schnitzler, dat verscheen ter gelegenheid van de Maand van de Geschiedenis. Een citaat (met instemming): 'Op zoek naar echtheid in het innerlijk eindigt de mens aan de rand van een gapende leegte. (...) De hoop ergens diep in je binnenste op een authentieke kern te stuiten, is ijdele hoop die zogeheten life coaches en zelfhulpgoeroes geen windeieren legt, maar die vooral tot navelstaarderij leidt en een overspannen drang om jezelf te onderscheiden' (blz. 40).

     De leegte inspireert, want vandaag begin ik met een boek van een van de beter schrijvende natuurkundigen, Sten F. Odenwald, 'Patterns in the Void' (Westview Press, 2002). met als ondertitel 'Why nothing is important'. Kijk, dat hoor ik graag. Een jaar of wat terug las ik met waardering zijn overzicht 'Astrophysics. Knowledge in a Nutshell' uit 2019. Ook hier een citaat uit het eerstgenoemde boek, niet van hemzelf maar van Einstein: 'Space-time does not claim existence on its own but only as a structural quality of the field'. Dus als er geen veld is, dan is er geen ruimtetijd. Dat klinkt simpel maar is het niet, want wat is er dan buiten dat veld? Niets. Leegte. Ik kon uitvinden dat het staat in zijn boek uit 1952 'Relativity: The Special and the General Theory (Methuen, London, 1952), p. 155. De vertaling in het Nederlands ervan werd in 1978 uitgegeven als Aula Pocket door uitgeverij Het Spectrum en staat nota bene in mijn kast. Naar het begin van dit kwartaal

Passage van een primordiaal mini-zwart gat (PBH) doet de paneet Mars wiebelen in zijn baan (Credit: Image by Benjamin Lehmann, using SpaceEngine @ Cosmographic Software LLC)

Maandag 14-10-2024

Wat is donkere materie? Het onbekende en geheimzinnige spul dat in het heelal vijf keer overvloediger dan gewone materie zou moeten zijn? Een materievorm die al in 1933 werd voorgesteld door de astrofysicus Frits Zwicki zodat met de zwaartekracht ervan de kosmos in stand gehouden kan worden en waar vooral sinds eind jaren 70 intensief naar gezocht wordt. Zonder resultaat. Men zocht naar verschillende exotische oplossingen, zoals WIMP's, Weakly Interacting Massive Paricles), neutrino's en neutralino's, Majoranadeeltjes (die hun eigen anti-deeltje zijn), axionen en primordiale mini zwarte gaten. Geen van die opties kon worden bewezen. Ik heb er diverse malen over geschreven. De mogelijkheid van microscopische zwarte oergaten kreeg decennialang weinig aandacht maar werd recent weer aangekaart in de Physical Review D van 17 september door astrofysici van het MIT.

     Primordial Black Holes (PBH's) zijn niet groter dan een atoom en zouden zijn ontstaan in de vroegste fasen van de oerknal, dus nog voor het ontstaan van gewone materie zoals atomen. Het is een idee uit de jaren 70. Als de materie in het heelal voor het grootste deel uit die ontelbare kleine oergaten zou bestaan, dan zou er minstens eenmaal per decennium eentje door ons zonnestelsel moeten passeren. Bedenk: zwarte gaten oefenen - hoe klein ze ook mogen zijn - een enorme zwaartekracht uit omdat ze bestaan uit oneindig geconcentreerde materie.

Passage van een primordiaal mini-zwart gat (PBH) doet de planeet Mars wiebelen in zijn baan (afbeelding uit besproken artikel).

De wetenschappers becijferden dat een oer-zwart gat dat de planeet Mars op een paar honderd miljoen kilometer passeert, een kleine verstoring van diens omloopbaan zou veroorzaken, schrijft Astronieuws. Binnen een paar jaar na de ontmoeting zou de Marsbaan ongeveer een meter zijn opgeschoven – niet veel, maar wel detecteerbaar met de uiterst nauwkeurige instrumenten waarmee de rode planeet tegenwoordig in de gaten wordt gehouden. Een probleem is natuurlijk dat men tegelijkertijd ook het voorbijvliegend PBH moet detecteren om er de minieme baanverstoring aan te kunnen toeschrijven; het kan ook een voorbijvliegende asteroïde of ander ruimtepuin zijn. Maar misschien vinden ze na meerdere tientallen jaren een patroon of zoiets, dat alleen met PBH's te verklaren is?

Het is vanmorgen bewolkt en kil. Net 9 graden. Op de trappen aan de haven blaast een werkman van de groendienst herstfbladeren van de ene kant naar de andere. Anna haalt wat boodschappen uit de binnenstad. Rond het middaguur regent het, maar het weer zal later opklaren en misschien hebben we vanavond een heldere hemel, genoeg om de komeet Tsuchishan-Atlas te kunnen zien. Inderdaad, rond drie uur schijnt de zon. Anna gaat haar coronabooster halen en dan door naar de kapper. Naar het begin van dit kwartaal

Foto van gisteravond tegen acht uur, richting West. Venus in de gele cirkel. Ook als ik inzoom is er geen komeet te zien.

Dinsdag 15-10-2024

De jacht op de komeet. Uiteindelijk is de hemel gisteravond helemaal helder. Ik maak na half acht mijn rondje langs de rivier op Buiten de Waterpoort en aansluitend naar het donkerste deel van de stadswal bij de jachthaven. Daar staan op een het bolwerk de drie verweerde, houten kubussen van Ewert Hilgemann. Kun je mooi je camera op fixeren als je een foto maakt. Het is knap fris en mijn bril beslaat af en toe. Ik ben vol goede moed, er verschijnen steeds meer sterren. Venus is weer duidelijk te zien in het westen; vanaf de planeet moet ik vrijwel recht naar boven volgens het schema van 11 oktober. Ik barst van vreuge als ik een lichtpuntje zie met een vage staart - maar het puntje beweegt. Beweegt snel. Ik heb de verrekijker vergeten maar als ik me inspan zie ik een rood knipperlichtje. Een vliegtuig met zijn spoor van condens. Al gauw zie ik er meer, maar de komeet? Ho maar. Is er hier toch nog teveel lichtvervuiling van de stad? Teleurgesteld loop ik via de Krabsteeg en de Tolsteeg naar huis terug. Vanmorgen op de sociale media en de kranten talrijke geslaagde foto's uit Nederland van Tsuchinshan-Atlas, bijvoorbeeld hier. Waarom lukt mij dat niet?

Een heldere dag. Veel zon en een graad of tien. Anna is wat koortsig van de coronaboosterprik van gisteren, dus ik ga alleen sporten. Volgt een rustige middag.

Asielminister Faber zou vandaag haar 'dragende motivering' voor de asielnoodwet inleveren, maar ze moet erop terugkomen. Het gaat steeds meer op een trage, uitgerekte kabinetscrisis lijken. Eerst zei ze dat het klaar was, het plan zou 'in onderhandeling' zijn in gesprekken met de fractievoorzitters. Maar VVD, NSC en BBB reageerden meteen. Er waren nog helemaal geen definitieve afspraken gemaakt. Faber kwam een uur later dan ook terug op haar uitspraak. 'We hebben een mooi stuk, maar de puntjes moeten nog wel op de i worden gezet', aldus de minister. Eind volgende week begint het parlementair herfstreces. Het besluit zal volgens premier Schoof op de agenda staan in de ministerraad van maandag 21 oktober, maar het kan ook nog op vrijdag 25 oktober. 

Vervuiling, ziekte en dood zijn groeiende eigenschappen van de economie van deze tijd. Uit onderzoek van de Universiteit Leiden en het RIVM blijkt dat in ons land steeds meer waterdieren en -planten verdwijnen door de giftige mix van verschillende bestrijdingsmiddelen. De combinatie van stoffen is schadelijker dan de afzonderlijke bestrijdingsmiddelen, die ieder apart officieel werden goedgekeurd. 'Als we naar afzonderlijke stoffen kijken, lijkt ons oppervlaktewater geleidelijk schoner te worden, met steeds minder stoffen die de norm overschrijden', legt theoretisch ecoloog Marco Visser (Universiteit Leiden) uit. Maar de gezamenlijke effecten van die stoffen laten een minder rooskleurig beeld zien. De 'toxische druk' blijkt volgens Visser veel te hoog. Volgens afspraken van de EU-landen moeten de lidstaten in 2027 schoon en ecologisch gezond water hebben. Dat gaan we bij lange na niet halen. Slechts 1 procent van ons water voldeed vorig jaar aan die afspraken. Daarmee presteert Nederland het slechtst van alle EU-landen. Hoe de toekomst eruit ziet? De toekomst is nu. Naar het begin van dit kwartaal

Minimum van zonneactiviteit (december 2019) en maximum (mei 2024) Credit: NASA)

Woensdag 16-10-2024

Het viel op dat er in de afgelopen week opnieuw veel meldingen waren van noorderlicht in Nederland. Uiteraard zag ik er niks van; ik heb de laatste tijd niet vaak geluk met hemelverschijnselen. Gisteravond stond ik om kwart voor acht bijvoorbeeld weer in het donker op de stadswal, maar het zicht op het westelijk firmament, waar je komeet Tsuchinshan-ATLAS zou kunnen zien, werd ontnomen door wolkenbanden. Er waren nu wel enige andere komeetspotters die ook niets zagen. Ook geen noorderlicht.

     NASA berichtte gisteren dat de 11-jarige 25e zonnecyclus nu op zijn hoogtepunt is. Een piek in de zonneactiviteit die nog tot eind volgend jaar kan duren. De uitbarstingen van zonnevlammen en coronale massa-ejecties (CME’s) sturen enorme wolken van geladen deeltjes naar de aarde, waar ze in de hoogste regionen van de atmosfeer botsen met moleculen zuurstof en waterstof en prachtige sluiers van noorderlicht veroorzaken, ook op lagere breedten (behalve als ik kijk). Een actieve zon zendt meer warmte naar de aarde en dat levert een geringe extra bijdrage aan de opwarming van onze planeet. De 25e zonnecyclus is wat minder actief dan gemiddeld en duurt nog tot 2030.

Opmerkelijke berichten over hoe de regeringscoalitie poogt uit de patstelling te komen rond strengere asielwetgeving. Kennelijk onderhandelen PVV, NSC en premier Schoof over een alternatief voor de steen des aanstoots, de asielnoodwet die hen gescheiden houdt. Toch een plan B? Een soort superspoed-spoedwet? Beseft Wilders dat zijn noodwet het niet gaat halen? Dat asielminister Faber erbuiten wordt gehouden, moet erg pijnlijk voor haar zijn. Ondertussen dreigt de EU-top over migratie eind deze week tot een fiasco te leiden, terwijl de grensbewaker Frontex gisteren bekend maakte dat de toestroom van asielzoekers over de Europese buitengrenzen in de eerste 9 maanden van dit jaar met 42 procent is afgenomen. De stroom bootvluchtelingen over het centrale deel van de Middellandse Zee nam zelf met 64 procent af. Beperking van asielmigratie is het belangrijkste thema van het huidige kabinet, maar dat gebeurt dus al vanzelf. Laat de politiek zich alsjeblieft eens met echt belangrijke zaken bezighouden: escalerende oorlogen, klimaat en energietransitie, arbeidsmarkt, natuur en milieu, woningbouw, zorg.

Laat ik vooral goed nieuws niet schuwen. Vijftig jaar geleden verdween de Atlantische blauwvintonijn uit de Noordzee door overbevissing, maar nu lijkt de vis - die wel 700 kilo kan wegen en 5 meter lang kan worden - te zijn teruggekeerd. Sinds de inzet vanaf 2007 van herstelplannen en vangstbeperkingen kentert zijn lot. Het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) maakte eind vorige maand bekend dat in 2023 twee exemplaren werden waargenomen in de monding van de Westerschelde. Ook in de Nederlandse Noordzee, de Ierse Zee en Het Kanaal werd de reuzentonijn meerdere keren gezien. Studies tonen aan dat de reuzentonijn de Noordzee en Oostzee weer gebruikt als voedselgebied, vooral in de zomer en herfst, schrijft De Volkskrant. Vaak keert hij na een jaar weer terug. Ook de opwarmende oceanen spelen een rol in de terugkeer van de vis. Vispopulaties verplaatsen hun leefgebied noordwaarts waar het water koeler is. Het Vlaams Instituut maakt zich zorgen over mogelijk opnieuw toelaten van visserij op de tonijn. Rechts is immers aan de macht. De tonijn in blik is doorgaans geelvis- of witte tonijn, die je alleen moet kopen met een MSC-keurmerk op het etiket.

Het wordt vandaag beduidend warmer dan de vorige dagen. Een hogedrukgebied boven centraal Europa trekt warme lucht uit het Middellandse Zeegebied over West-Europa heen naar het noorden en houdt de oceaandepressies vooralsnog tegen. Het is een dag van velden sluierbewolking en wat schuchter zonlicht. Niet ideaal om vanavond de komeet te zien. Het wordt vanmiddag bijna 19 graden. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 17-10-2024

Ook vandaag staat het onderwerp migratie centraal. In Brussel is de eerste top van de regeringsleiders uit de EU-landen. Het blijft me intrigeren dat ondanks de evidente teruggang in asielmigratie, die deze week nota bene zelfs door de Europese grensbewaker Frontex werd gemeld, de standpunten van veel lidstaten alleen maar verharden. Nu geloven ze allemaal opeens in 'terugkeerhubs', gesloten kampen voor afgewezen asielzoekers buiten de EU-grenzen. Die 'hubs' zijn in Turkije nu al jarenlang plaatsen waar de mensenrechten diepgaand geschonden worden. De PVV-minister Klever voor ontwikkelingssamenwerking wil ze naar kampen in Oeganda sturen, een land waar mensenrechten met voeten worden getreden en op homofilie de doodstraf staat. (De Britten poogden het al vergeefs). Duitsland heeft grenscontrôles ingesteld, Frankrijk wil dat ook doen en het is Wilders' liefste wens. Polen wil het recht op asiel buiten werking stellen terwijl de aantallen al dalen door de naderende winter. Terwijl de wereld een intens vervlochten systeem is geworden, is het in de geschiedenis van onze soort een lage, diep gewortelde en primitieve drift geweest om vreemdelingen te weren en eigen volk eerst te kiezen. Fort Europa is niet alleen inhumaan, het is een onmogelijkheid.

Nu nog hopen op wolkenloze avonden, schreef weervrouw Helga van Leur gisteren. Ze toonde een mooie foto van komeet Tsuchishan-ATLAS in de lucht bij een molen in Dussen. En boven Nijemirdum en de Zaanse Schans. Het kwam er niet van. Wolkenvelden, ik ging er niet eens meer op uit. De komende nachten zullen regenachtig zijn, je zult niets kunnen zien.

Een bewolkte dag met een hoge temperatuur van 20 graden. Samen sporten en boodschappen. Anna gaat op bezoek bij Barbara die op de kinderen van Nikita past. Om kwart voor vijf valt opeens de stroom uit. Dat blijkt het geval in ons hele gebouw en ook op een deel van het Eind. Mijn laptop viel poef! uit maar gelukkig had ik alles voor vandaag al opgeslagen. Ik ga op onderzoek uit. Om de hoek op het smalle linkerdeel van het Eind staat een tentje op straat. De mannen van het putje hebben, bezig met de aansluiting van de glasvezelkabel, die van de electriciteit geraakt. Terug naar huis dringen de gevolgen snel tot me door: geen licht, geen internet, geen televisie en geen muziek. Een bijzondere ervaring. Het dagelijks blog verschijnt niet op tijd. Ik zoek de zaklamp, kaarsen, lucifers en waxinelichtjes op om na half zes het donker te bestrijden. Niet ongezellig maar dit is dan ook geen Oekraïne. Voor tapasrestaurant Tres is het vervelend: die moeten alle klanten wegsturen. Mijn telefoon doet het wel en ik meld de storing bij netbeheerder Stedin. Twee uur later parkeert er een busje bij de deur en een monteur begint de reparatie. Anna is imtussen terug en improviseert bij kaarslicht een maaltijd, want het gasfornuis doet het wel, alleen moet je met een lucifer de pitten aansteken. Even na acht uur floepen de verlichting en de rest aan. In de vrieskast is er niks ontdooid. Ik maak dit stukje af. Naar het begin van dit kwartaal

Een Renbardteske sfeer bij de stoomuitval van gisteravond.

Vrijdag 18-10-2024

Totdat na acht uur gisteravond de lampen weer aanfloepten, dineerden we geïmproviseerd bij kaarslicht. Romantisch, ik ben daar wel gevoelig voor. Het laat ook zien hoe sterk we afhankelijk zijn van de leverantie van electrische energie. Geen licht, koel- en vrieskast uit, geen verwarming, geen muziek, geen televisie, geen laptop en geen internet, behalve op de mobiele telefoon die ik gelukkig de vorige dag had opgeladen. Lezen is ook niet prettig bij kaarslicht. Misschien kunnen we spelletjes doen, plaagde ik Anna die daar een geweldige hekel aan heeft.

     Vanmorgen hangt er lichte mist over de haven. Vanmiddag gaan we met zijn tweeën met de snelbus naar Utrecht, lekker wat rondlopen en uit eten in mijn oude stad.

Hieronder een van de gedichten van Rilke die me al sinds de jaren 60 na aan het hart liggen. Ik zet er geen vertaling bij omdat het Duits van de dichter in dit geval gemakkelijk leest. Het staat in 'Das Buch der Bilder', het eerste deel van de bundel dat in 1902 verscheen met gedichten uit de jaren 1898 tot 1901. Rilke zou het in 1899 geschreven hebben. De dichter leeft zich in dialoogvorm in een vrouw in die denkt dat ze een koningin is. Opmerkelijk omdat ze voorheen een niemandskind was, een bedelares 'ganz arm und bar', maar nu ziet ze alles anders. Overnachts is haar steegje opeens als met zijde bespannen en dat de mensen angstig opzij gaan als ze langs hen danst, toont dat ze wel een vorstin moet zijn. Want een koningin danst immers. De ritmiek en de vele aa- en ie-klanken zijn meesterlijk. Hier wordt het gedicht op YouTube mooi voorgelezen.

Der Wahnsinn

Sie muss immer sinnen: Ich bin... ich bin...
Wer bist du denn, Marie?
      Eine Königin, eine Königin!
      In die Kniee vor mir, in die Knie!

Sie muss immer weinen: Ich war... ich war...
Wer warst du denn, Marie?
      Ein Niemandskind, ganz arm und bar,
      und ich kann dir nicht sagen wie.

Und wurdest aus einem solchen Kind
eine Fürstin, vor der man kniet?
      Weil die Dinge alle anders sind,
      als man sie beim Betteln sieht.

So haben die Dinge dich groß gemacht,
und kannst du noch sagen wann?
      Eine Nacht, eine Nacht, über eine Nacht, -
      und sie sprachen mich anders an.
      Ich trat in die Gasse hinaus und sieh:
      die ist wie mit Saiten bespannt;
      da wurde Marie Melodie, Melodie...
      und tanzte von Rand zu Rand.
      Die Leute schlichen so ängstlich hin,
      wie hart an die Häuser gepflanzt, -
      denn das darf doch nur eine Königin,
      dass sie tanzt in den Gassen: tanzt!...

Utrecht. Op de brug voor de Servetstraat met de Dom. Halverwege rachts is Sirtaki.

Zaterdag 19-10-2024

We brachten gisteren een heerlijk bezoek aan Utrecht. Mijn oude studentenstad en van mijn eerste banen. Vijftien jaar gewoond. We drinken thee op de Oudegracht achter het raam van waar vroeger Alberts' Corner zat. Drentelen over het Neude, dat weer eens op de schop ligt. Een glas chardonnay uit California op een terras van een wijnbar bij Winkel van Sinkel aan de gracht naast het oude stadhuis. 'Gerijpt in oude whiskeyvaten met een hele botervloot erin en een knisperend effect', licht de kelner toe. Zoiets zeggen ze er in Gorcum niet bij. De Domtoren staat sinds enkele dagen te schitteren zonder de eeuwige steigers. Tot slot lekker Grieks gegeten bij Sirtaki aan het raam met uitzicht op de drukte in de Servetstraat (foto hier). Even praten met de eigenaren Dmitri & Sophia; ik ken ze al vanaf het begin in 1981. De snelbus brengt ons in een halfuurtje terug naar Gorcum.

     Vanmorgen valt er miezerregen tot bij half elf. Dan is er wat zon en wordt het ruim 16 graden. In de stad heerst gezellige drukte, want er is een boekenfeest. 'Herfst en boekenplezier in Hartje Gorinchem!' In de winkelstraten is muziek en er lopen verklede mensen rond, terwijl in de boekhandels voorlees- en signeersessies zijn met schrijvers zoals Philip Dröge, Annemiek de Groot, Arthur Japin, Milouska Meulens. Vandaag is Floor jarig. Mijn oudste wordt 46. Straks bellen. Vanavond zet Anna kaasfondue op tafel.

'World War III is already underway' schreef commentator George F. Wills deze week in The Washington Post. In zijn wekelijkse email-Nieuwsbrief 'Machtige Tijden' noemt Tom-Jan Meeus hem 'een kalme conservatief'. Zijn redenering is: China, Rusland, Iran en Noord-Korea hebben een as tegen het Westen gevormd. Overal zien Europese veiligheidsdiensten Russische sabotagepogingen. De Biden-Harris-regering zegt niets. Trump sprak 'Poetins adjudant' Orbán onlangs tweemaal maar zwijgt ook. 'Zo ziet roekeloze minachting in campagnetijd eruit', aldus Will. Naar het begin van dit kwartaal

Ex-orkaan Leslie bracht noodweer in Frankrijk en trekt nu langs Ierland.

Zondag 20-10-2024

Het Atlantisch orkaanseizoen 2024 brengt na een week rust weer een orkaan. Oscar ontstond in een paar dagen en zal vanavond landfall maken in het noordoostelijk kustgebied van Cuba. Het land zit al met een enorme uitval van electriciteitscentrales door tekorten aan olie en reserveonderdelen. Volgens de regering komt dat door het zinloze handelsembargo van de VS, dat al sinds de Cuba-crisis van 1962 bestaat. De oude restanten van de orkaan Leslie brachten afgelopen week extreme regenval en noodtoestanden in delen van Frankrijk. Ze koersen nu naar Ierland en zullen morgen ook een regenfront over ons land slepen. Leslie ontstond drie weken geleden.

     Verder is er in Italië opnieuw hevig noodweer dat leidt tot uitgebreide overstromingen. In 24 uur tijd viel een extreme hoeveelheid regen in ondermeer het zuiden en op Sicilië en het blijft ook vandaag en de komende dagen hard regenen en waaien. Rivieren zijn overstroomd en ook in steden is veel wateroverlast. Ten minste twee personen kwamen om het leven. Italiaanse meteorologen verwachten dat het noodweer in het zuiden zeker tot dinsdag aanhoudt, omdat daar een orkaan - een Medicane - tot ontwikkeling komt die gepaard gaat met extreme hoeveelheden regen. Op Sicilië wordt vandaag de meeste regen verwacht. 

Vandaag zijn er belangrijke verkiezingen in het bijna vergeten Moldavië, dat ingeklemd ligt tussen Oekraïne en Roemenië en streeft naar lidmaatschap van EU en NAVO. De oostelijke strook van het land langs de rivier de Dnjestr is al enige decennia een op Moskou georienteerd republiekje met een bezetting van 1500 man Russische troepen. Vandaag vinden presidentsverkiezingen plaats en tevens een referendum over het opnemen van de pro-westelijke koers in de grondwet. De peilingen zijn gunstig voor het pro-Europese volksdeel. ‘Voor’ schommelt tussen de 45 en 55 procent in de peilingen, de tegenstem rond de 30 procent. Russische desinformatie overspoelt het land. Velen vrezen een kopie van het Georgië-scenario, het land dat steeds dichter tegen Rusland aankruipt. Ook in Moldavië is de Russische inmenging en desinformatie enorm. Moskou zou bijvoorbeeld 130.000 kiezers hebben omgekocht om tegen te stemmen. Toch lijkt de stemming onder de bevolking overwegend pro-Europees.

Komende week donderdag zal het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) bekendmaken dat Nederland de klimaatdoelen voor 2030 niet gaat halen. Vooral de industrie blijft achter en is verantwoordelijk voor bijna een derde van de CO2-uitstoot. Die zou in 2030 met 67 procent teruggebracht moeten zijn ten opzichte van 1990. De daling die er wel is komt door lagere productie. De emissies per eenheid product stegen echter wel. De grootste vervuilers doen het daarbij slechter dan de kleinere. Een van de oorzaken is het tekort aan electriciteitsaansluitingen. Daarvoor bestaan steeds langere wachtlijsten. Ons land loopt flink achter op onze buurlanden. Energie-intensieve bedrijven vragen zich af of er in Europa überhaupt toekomst voor hen is. De Italiaanse oud-premier Draghi schreef in zijn rapport van september jl. dat Europa de concurrentie met China en de VS aan het verliezen is. In die landen zijn de energieprijzen veel lager en krijgen bedrijven hoge subsidies voor investeringen. Het globale kapitalisme en het neoliberale systeem zullen de dreigende klimaatkatastrofe niet afwenden.

Vandaag een grijze dag met nauwelijks zon. Wel droog. Het wordt 17 graden. Vannacht regen en morgen overdag ook. Naar het begin van dit kwartaal

Nog steeds geen einduitslag. Deze is van 14.30 uur (bron: Macontent News)

Maandag 21-10-2024

Gisteravond laat was het tegen twaalven nog even in het laatste nieuws: uit de eerste tellingen zou blijken dat in Moldavië de nee-stemmers hebben gewonnen in het referendum om toetreding tot de EU vast te leggen in de grondwet, met het doel de gang naar Europa zo onherroepelijk mogelijk te maken als kan. Een succes voor Moskou dat op grote schaal desinformatie verspreidde en meer dan honderdduizend kiezers had omgekocht. Die zouden per persoon 500 tot 1000 roebel krijgen. Nog twee dagen geleden waren er berichten dat de douane geldkoeriers uit Rusland had onderschept. Somber gestemd ging ik slapen.

     Vanmorgen lijkt het erop dat een nipte meerderheid van Moldaviërs toch voor heeft gestemd. Nipt. Met ruim 98 procent van de stemmen geteld (om 14.30 uur vandaag 99,41 procent, zie boven), blijkt 50,39 procent van de kiezers voor de "ja"-optie te hebben gekozen en 49,61% voor "nee". De positieve uitslag kreeg steun in de rug toen tenslotte de stemmen van Moldaviërs uit Europa werden geteld. Bij het referendum moest een derde van de kiezers een stem uitbrengen; de opkomst bedroeg 51,6 procent. De laatste stemmen worden nog geteld; enige duizenden stemmen kunnen nog het verschil uitmaken. Het is nog iets te vroeg voor opluchting.

     Naast het referendum werd gestemd in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen. De zittende, pro-Europese president Maia Sandu kreeg met ruim 42 procent de meeste stemmen en moet het 3 november in de tweede ronde opnemen met de pro-Russische, voormalige procureur-generaal Alexandr Stoianoglo. Hij kreeg gisteren 26 procent (met 97 procent van de stemmen geteld). De verkiezingen waren vrij en open; ze werden gemonitord door onafhankelijke ngo's, media en waarnemers van de OECD.

     President Sandu zei dat er duidelijk bewijs was dat 'criminele groepen' geprobeerd hadden 300.000 stemmen af te kopen. Voorafgaand aan de verkiezingen meldden de autoriteiten dat zeker 130.000 kiezers geld hadden gekregen om tegen te stemmen, schrijft NOS Nieuws. Uit gesprekken met kiezers blijkt dat ze roebels kregen via de organisatie van de voortvluchtige tycoon Ilan Shor. Nu zegt president Sandu dus dat dit aantal veel hoger ligt. Het is een van de vele manieren waarop Shor samen met Rusland de stembusgang probeerde te beïnvloeden en manipuleren. Het valt niet mee voor een volk om buiten de 'Russkij mir', het nieuwe Rijk in wording, te blijven.

Al geruime tijd steunt het regime in Noord Korea de Russische invasieoorlog in Oekraïne met de levering van grote aantallen raketten. Dat maakt het voor Moslou mogelijk om zijn terreurbombardementen op de civiele infrastructuur voort te zetten. Ook levert Pyongyang heel veel artilleriegranaten en anti-tankwapens. Vorige week bracht de Zuid-Koreaanse inlichtingendienst (NIS) satellietbeelden naar buiten die bewijzen dat Noord-Korea bezig is 12.000 militairen naar Oekraïne te sturen om aan de Russische zijde mee te vechten. Ze zouden Russische militaire uniformen, wapens van Russische makelij en valse Siberische identiteitsbewijzen krijgen. Dat gaat wel erg ver. Het is een gevaarlijke escalatie die de NAVO nauwelijks over zijn kant kan laten gaan. Vandaag reageerde secretaris-generaal Rutte dat Poetin en Kim Yong-un besluiten van de VN-Veiligheidsraad schenden.

Vandaag een grijze dag met soms regen. Net geen 16 graden. De kachel hoeft nog niet aan. Sportschool en boodschappen bij de Plus op het Wiarda Beckmannplein. Vanavond en vannacht veel regen, luidt de verwachting. Naar het begin van dit kwartaal

Regen vannacht.

Dinsdag 22-10-2024

Veel regen vannacht. De stralende opkomst van de zon is het begin van een paar mooie dagen. Mannen van de groendienst halen de bakken met geraniums weg. Het is een kaal gezicht. De winterviolen zullen wel snel komen. Volgt een mooie, zonnige herfstdag, het wordt 16,4 graden. Anna gaat met haar vriendin van de Schuttersgracht naar een film in Theater 't Pand.

Orkaan Oscar raasde vannacht over het oosten van Cuba, waar bijna iedereen al zonder stroom zat. Daarbij vielen zeker zes doden.

     In Moldavië werd de einduitslag van het referendum vastgesteld op 50,46 procent voor, 49,54 procent tegen. Daarmee kan de pro-Europese koers in de grondwet worden vastgelegd.

     De rechtse meerderheid in de Tweede Kamer wil vervuilende werkbussen de komende vier jaar nog niet weren uit de binnensteden. Maar parlement en regering hebben er niets over te zeggen; dat beslissen de 14 gemeentes zelf. De zeurende ondernemers hadden tien jaar de tijd om over te stappen, er zijn talrijke overgangsregelingen, er is een landelijk ontheffingenloket, er wordt hard gewerkt aan een aparte laadinfrastructuur en zelfs brancheorganisaties als de Bovag, de RAI Vereniging en Transport en Logistiek Nederland willen doorgaan met het invoeren van de zones. Sommige gemeenten hebben speciale ontheffingen of een algehele uitzondering ingevoerd voor marktkooplui. Het is een overbodige uitspraak, rechts wil zijn spierballen laten zien. Dat kunnen de 14 gemeenten ook. Ze lieten in een gezamenlijke verklaring meteen weten hun plannen hoe dan ook door te zetten. Tot zover de ontwikkelingen van enige van mijn thema's in de achterliggende dagen.

Een opmerkelijk bericht in de NRC. Door klimaatopwarming schuiven veel Europese plantensoorten op naar het noorden. Maar er is nog een andere beweging gaande, die groter is en tot nu toe niet was opgemerkt: een verschuiving naar het westen van planten in Europese bosgebieden. Dus ook naar Nederland. Dit komt vooral door stikstofdepositie afkomstig van de landbouw, schrijven onderzoekers aan de Universiteit van Gent deze maand in Science. Tot dusver beschouwden biologen de noordwaartse shift van plantensoorten door klimaatverandering als grootste trend. De hoofdonderzoeker zegt tegen de krant: 'De meeste soorten die naar het westen schuiven zijn generalisten en geen specialisten. Generalisten zijn stikstoftoleranter dan specialisten die alleen in specifieke leefgebieden voorkomen, ook in het bos. Bij stikstofvervuiling krijgen de generalisten vaak de overhand.' Generalisten zijn bijvoorbeeld gewone esdoorns, terwijl specialisten als beuken en eiken geleidelijk uitsterven. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 23-10-2024

Mist hangt vanmorgen over de haven. Er is dus geen wind. Een luisterrijke stilte, zou je zeggen. op licht ritselen van vallend blad na. De esdoorn staat roerloos en in de kille nevel die de boom omvat zingt geen vogel. Een jogger spurt geruisloos over de sluis. In het raam van het hokje op de 3e Waterkering West gloeit als een gemeen starend oogje de rode weerkaatsing van het dubbele sluislicht: geen bediening. Het opgaan van de zon maakt de nevel dunner maar hij blijft hangen tot na het middaguur.

     Met buurman Patrick H. ga ik naar het kantoor van Leuk!-makelaars in het voormalige pand van V&D voor een plechtig moment: de ondertekening van de nieuwe beheersoverenkomst van onze VVE. Ook tekenen we de aanvragen voor tekeningsbevoegdheid bij onze bank. Er komt telefoon van de bootschade-expert. Hij heeft een stoffeerder gevonden in Heijningen die een offerte wil maken om de beschimmelde bekleding van Dulce te vervangen. Hij zal dezer dagen bellen voor een afspraak.

Gaat het goed met de bruinvissen in de Oosterschelde? We zagen ze er soms de afgelopen jaren. Het is de kleinste soort onder de walvissen. Afgelopen zondag troffen medewerkers van Stichting Rugvin 'een orgie van bruinvissen' aan toen ze van de haven van Kats naar Zierikzee voeren. 'We zagen op zijn minst 15 tot 20 sprongen van minimaal zes dieren in anderhalf uur, dat is ver boven alle activiteit die we ooit eerder zagen'. Dat deze zeezoogdieren zo uitbundig bezig waren te paren betekent niet zonder meer dat het goed gaat met de soort. De laatste tijd spoelden er veertig dode dieren aan en de winter moet nog beginnen. Naar het begin van dit kwartaal

De reuzenster Betelgeuse met zijn Betelbuddy (Credit: Lucy Reading-Ikkanda/Simons Foundation)

Donderdag 24-10-2024

Ik stond er weer, op een donkere plek van de stadswal. Er waren wolken te zien maar ook grote stukken heldere hemel er tussen. Twintig minuten speurde ik met de kijker het firmament af op zoek naar komeet Tsuchinshan-ATLAS. Venus geen probleem maar vergeet het verder maar, ik zag de komeet niet en daar snap ik niks van. Vanmorgen geldt in tien provincies code geel, maar bij ons is geen mist. In Gorcum verdwijnen op geheimzinnige wijze mist en kometen.

     Gisteravond beleefden we de overtreffende trap van domrechts. Geen noodwetgeving, Wilders is een banaan, extra asielmaatregelen moeten zijn afgang compenseren, maatregelen zó kwalijk, miniem en kortzichtig dat je niet snapt hoe mensen ze kunnen verzinnen. Ontwrichting van het asielrecht voor nutteloze, onfatsoenlijke symboolpolitiek. De verhindering dat vluchtelingen aan de samenleving kunnen deelnemen.

     Het wordt een stralende dag, geen wolkje aan de hemel. Het wordt 14 graden. Vanavond moet ik het nog maar eens proberen met die komeet. Sportschool, nog geen boodschappen nodig. De baas van de werf in Heijningen belt voor een afspraak. Morgen gaan we aan het eind van de middag in Numansdorp naar de beschimmelde wandbekleding aan boord kijken en daarna zal hij een offerte maken. Anna gaat vanmiddag naar Barbara die op de kleintjes van Nikita past.

Ik heb altijd een zwak gehad voor de reuzenster Betelgeuze, na Rigel de helderste ster in het sterrenbeeld Orion. De ster is honderdduizend keer zo helder als onze zon, en ruim duizend keer zo groot. Zijn afstand tot de aarde is 500 tot 600 lichtjaren. Typ de naam van de rode reuzenster in het zoekveldje linksboven op deze site en je vindt de keren dat ik over hem schreef. Waar komt de naam vandaan? Wikipedia meldt dat Arabisch de oorsprong was; in die taal heette de ster 'Yad Al-Djoeza'. Dat betekent 'Hand van de reus' maar zou in het Engels verbasterd zijn, maar hoe dan? De naam lijkt totaal niet op Betelgeuze. Wikipedia meent dat via de fout in de uitspraak het tot 'Ibt Al-Djoeza' werd ('Oksel van de reus'), dat volgens de Engelse Wikipedia ongeveer geklonken zou hebben als 'BEE-təl-jooz'. Enfin. Hieronder een mooi kaartje van het sterrenbeeld van de mythische jager Orion met zijn boog.

Het sterrenbeeld Orion met Betelgeuze (Credit: Lucy Reading-Ikkanda/Simons Foundation)

De ster is dusdanig onregelmatig dat astronomen al decennialang verwachten dat hij zal exploderen tot supernova. In de ontregelmatigheid kun je meerdere ritmes onderscheiden, snelle en trage. Nu brengt nieuw onderzoek door wetenschappers van het Flatiron Institute (New York, VS) aan het licht dat de meest waarschijnlijke verklaring van het trage ritme een begeleidende ster kan zijn, die om de reus heen draait en hem soms afdekt. De begeleider kreeg de bijnaam ‘Betelbuddy’. Maar wát Betelbuddy is, is nog onduidelijk, schrijft Astronieuws. 'Volgens de onderzoekers zou het gaan om een ster met maximaal tweemaal zoveel massa als de zon. Een meer exotische hypothese is dat de begeleider een neutronenster is – de kern van een ster die al een supernova-explosie heeft ondergaan.'

Domrechts maakt nog meer kapot dan je denkt. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) zegt in zijn jaarlijkse klimaatraming dat de klimaatdoelen voor 2030 vrijwel zeker buiten bereik raken. Die verslechtering is deels te wijten aan de politieke keuzes van het nieuwe kabinet, zegt het rapport. Dat ligt mede aan het terugdraaien van een aantal klimaatmaatregelen van het vorige kabinet, zoals de invoering van rekeningrijden en het verlagen van de maximumsnelheid naar 100 km per uur. Vroemmm! Ook trekt kabinet-Schoof aan de rem bij de bouw van nieuwe windturbines op land en op zee.

     Op het ministerie van OCW gaan ze nog eens 360 miljoen euro bezuinigen op cultuursubsidies, bewegingsonderwijs en de publieke omroep. Het is een onderdeel van de afspraak in het hoofdlijnenakkoord dat er in totaal 1 miljard euro minder wordt uitgegeven aan subsidies. En de politici in het kabinet weten donders goed wat ze doen. NSC-minister Eppo Bruins zegt dat hij zich 'bewust is van het effect van de maatregelen'. Je krijgt een vieze smaak in je mond. De bezuinigingen hebben 'een mogelijk negatieve impact' op het halen van de doelen van het wetenschapsbeleid, erkent Bruins. 'Daarnaast zijn deze bezuinigingen potentieel nadelig voor het concurrentievermogen van Nederland'. Kortetermijndenken, zeer onverstandig, dunkt me, maar het lekker tóch doen. Naar het begin van dit kwartaal

Komeet Tsuchinshan-ATLAS vijf dagen geleden boven de Zeelandbrug (foto: Benjamin van der Spek)

Vrijdag 25-10-2024

Daar ging ik dan weer gisteravond naar de stadswal. De donkere plek naast de jachthaven. Ja zeg, het was zo'n heldere, onbewolkte nachthemel, ideaal om komeet Tsuchinsan-ATLAS te kunnen zien. Dubbelcheck op de goede richting via de planeet Venus, maar niks hoor. Ik denk dat de komeet te lichtzwak is of beter, dat de lichtkoepel van Gorcum gewoon te sterk is. Je moet werkelijk een eind buiten de stad zijn, veronderstel ik. Enfin, als troostprijs hierboven een mooie foto van de komeet vijf dagen geleden boven een bekende plek, op de Oosterschelde ten oosten van de Zeelandbrug.

Vanmorgen wolken en zon. Nauwelijks wind. Het wordt 18 graden. De lage bewolking verdwijnt en door vage, hoge sluiers van vocht is de hemel bleekblauw. Warme lucht trekt naar onze regio en zal het morgen nog een paar graden warmer maken. Op de oceaan is geen cyclonale activiteit te zien. Zometeen rijd ik naar de werf in Numansdorp. Jachtwerf Schröder komt om een offerte te maken voor het vervangen van de beschimmelde wandbekleding in onze boot. Later gaan we uit eten met Wiger & Arina. Naar het begin van dit kwartaal

Dulce gisteren in de loods van Rexwinkel.

Zaterdag 26-10-2024

Aan het eind van de middag lukte het om tegen half vijf op de werf in Numansdorp aan te komen, ondanks de lange files wegens het begin van de herfstvakantie. Op tijd vertrokken en de tunnel bij 's Gravendeel genomen. Mark Schröder van Schröder Jachtbouw was er al. Hij bekeek nauwkeurig de beschimmelde wandbekleding, nam de maten op en inventariseerde de klus. Volgende week zullen we zijn offerte ontvangen en horen wanneer hij kan beginnen. Overigens vond hij dat men het kunstteak op het dek erg netjes gelegd had. Maarten kwam zeggen dat Dulce dinsdag de loods uitgaat; andere boten moeten naar binnen. Lekkages hoeven we niet meer te verwachten als het regent. Vanwege de files nam ik de terugweg door West Brabant en de binnenwegen via Lage Zwaluwe en Drimmelen, om bij de brug van Raamsdonksveer het laatste stuk A27 te nemen. Allleen een korte file. "s Avonds met Wiger & Arina lekker gegeten bij de Wijnboutique ('Sip back and relax'), verderop op het Eind.

     Vandaag komt de zon stralend op door de bladerkroon van de grote esdoorn. Ik stuur een positieve recensie naar de Wijnboutique. Een lichte zuidenwind stuwt meer warme lucht in onze richting en maakt dat het de eerste dag van de herfstvakantie bijna 20 graden wordt. Heel wat gezinnen kuieren knus over de sluis en fotograferen elkaar op de fotospot. Er zijn zelfs een paar passantenboten gekomen, waarschijnlijk voor de kermis die vandaag is begonnen. Daargaans regent het dan, maar dit keer niet. Vannacht gaat de wintertijd in. Veel kwekers van kerstbomen klagen dat hun bomen massaal doodgaan door de vele regen dit jaar.

In zijn wekelijkse email-nieuwsbrief 'Machtige Tijden' vraagt Tom-Jan Meeus, parlementair journalist van de NRC, zich af of de democratie kan voortbestaan als het openbare gesprek – in de VS en ook in Nederland – geen gedeelde feiten meer heeft? Naar aanleiding van de campagnes voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen meent hij dat in zo’n gepolariseerde campagne het geldt voor bijna alles: 'als partijdigheid en polarisatie de werkelijkheid overschaduwen, kent een democratie geen gedeelde feiten meer'. De aanleiding is de uitspraak van oud-generaal en oud-stafchef van Trump, John Kelly, woensdag in The New York Times dat Trump een fascist is. In The Atlantic sprak hij over Trumps waardering voor Duitse generaals. 'Do you mean the kaiser’s generals? Surely you can’t mean Hitler’s generals?', had Kelly Trump gevraagd. 'And he said, "Yeah, yeah, Hitler’s generals"'. Kamala Harris nam Kelly’s claim daags erna over in haar optredens en advertenties. Tegelijk weersprak het Trump-kamp Kelly en maakte het zijn motieven verdacht. Weinig wees  erop dat ’s mans uitlatingen veel kiezers zullen beïnvloeden. 'Zo fragmenteert de campagne en wordt de werkelijkheid een keuzevraagstuk in handen van de bekendste politici: vooral zij – niet journalisten, niet experts, niet kiezers – bepalen wat waar is. Of waar kan zijn'. Inderdaad, net als in een oorlog is in een verkiezingsstrijd de waarheid tegenwoordig het eerste slachtoffer. Want natuurlijk heeft Kelly gelijk.

     Hoewel het bij ons (nog) niet gaat om verkiezingen meent Meeus dat iets soortgelijks speelt rond de asieldeal - die hij 'de Chiquitadeal' noemt - die het kabinet redde. Allerlei dubieuze keuzes blijven immers bestaan en zelfs erkende vluchtelingen krijgen niet langer een levenslange verblijfsvergunning. In alle ophef lukte het Wilders opnieuw om het migratieprobleem te versmallen tot asiel en meent dat het 'de wil van het volk is'. Zo is het echter helemaal niet als je het Nationaal Kiezersonderzoek (NKO) raadpleegt. Dan vind je op pagina 137:

slechts 33% van de kiezers wil geen gezinsmigranten meer toelaten;

25% geen arbeidsmigranten van buiten de EU;

16% geen vluchtelingen

en een luttele 12% geen arbeidsmigranten van binnen de EU.

De waarheid is dus heel anders, maar 'oók de nationale politieke agenda fragmenteert, en de handigste politicus bepaalt agendapunt 1'. Daarmee is niet gezegd dat er geen migratieprobleem bestaat (arbeid-, studie- en asielmigratie), vooral als je het decennialang niet aanpakt en reguleert. Naar het begin van dit kwartaal

De hefbrug van Ceelen bij het Paardenwater vanmorgen. Toen leek er nog niets aan de hand.

Zondag 27-10-2024

We hadden eergisteren de zevende warmste dag van dit jaar. In De Bilt werd het 18,8 graden en daarmee is het oude record van 18,3 graden uit 1953 gebroken. Gisteren werd het nog warmer maar een achtste record lukte niet, want dat staat sinds 2006 al op 22,1 graden. De zeven warmterecords van 2024 staan tegenover nul kouderecords. De 21e eeuw telt tot dusver negen keer meer warmterecords dan kouderecords. Ik word gewoontegetrouw om half acht wakker, maar de klok moet een uur terug. Alle klokken trouwens; alleen de electronische doen het zelf. Er valt lichte regen maar dat houdt al gauw op. Ook vandaag zal het verder droog blijven en vrij warm.

     Het ochtendnieuws: de verkiezingen in Georgië lijken uit te lopen op een zege van de pro-Russische regeringspartij Georgische Droom. De opkomst was ongeveer 59 procent. Een deel van de papieren stemmen en stemmen van de miljoen Georgiërs in het buitenland zijn nog niet geteld. Er zijn verschillende beelden van verkiezingsfraude. In augustus liet Georgische Droom weten van plan te zijn alle oppositie te verbieden als de partij een absolute meerderheid behaalt. Trump stak in een podcast-interview met Joe Rogan de loftrompet over de Chinese leider Xi Jinping over de manier waarop hij 'met ijzeren vuist 1,4 miljard mensen controleert'. Gisteren viel Israël Iran aan. Men spreekt van een 'symmetrische aanval' in vergelijking met de Iraanse aanval op Israëlische militaire doelen op 1 oktober. Er werden alleen militaire doelen getroffen en Iran was van tevoren gewaarschuwd. De wereld wacht wat de reactie van Teheran zal zijn. Nu weer noodweer en wateroverlast in de Côte d' Azur. Vorige week was dat ook al het geval. Tussen 18.00 en 23.00 uur viel er 60 tot 80 millimeter regen. Op sommige plekken zelfs 100 millimeter. Veel overstromingen, onder meer in Saint-Tropez.

Met al die zon en hoge temperatuur - het wordt weer bijna 20 graden - is het een ideale dag om met buurman Lourens de Niets Zonder Gods Zegen over het Merwedekanaal via Vianen naar de werf in Vreeswijk te varen. Uurtje of vier. Maar dat ging niet door, het kanaal bleek gestremd. De Bazelbrug lag eruit terwijl op de website van Rijkswaterstaat stond dat het pas morgen zou zijn. Dus terug en een enorm eind omvaren via de Beneden Merwede, de Noord vanaf Dordrecht en bij Krimpen aan de Lek de Lek op. Het was een mooie tocht met een avontuurlijk einde. Daarover morgen, het is al acht uur in de avond als we eindelijk thuis zijn en Anna en ik gaan nu een hapje eten bij de schipper en zijn gade. Naar het begin van dit kwartaal

Voor Lexmond wordt het echt donker.

Maandag 28-10-2024

Het verhaal van de tocht van Gorcum naar Vreeswijk gisteren, zo'n 25 kilometer, die niet vier uur duurde maar ruim twee keer zoveel. Afvaart van de 'Niets Zonder Gods Zegen' vanaf de kade op de Stationsweg tegen half elf. Onder de hefbrug van Ceelen door naar de Linge. Zonnig weer, weinig wind. We slaan bij Arkel af voor het kanaaltje naar het Merwedekanaal. Het licht blijft op rood staan, dus schipper Lourens roept op VHF 22 de bedieningspost. Kunt u het licht op groen zetten? 'Waar wilt u heen?', vraagt de man. 'Naar Vianen'. 'Dat gaat niet, de Bazelbrug ligt eruit'. Dat is een van de eerste bruggen van het kanaal en die gaat inderdaad dicht voor onderhoud, maar nog vóór vertrek heeft de schipper gecheckt op de website van Rijkswaterstaat dat de brug maandag 28 oktober pas gestremd is. 'Wij vallen niet onder Rijkswaterstaat', is het gedecideerde antwoord, 'Wij vallen onder de provincie Zuid-Holland. De Bazelbrug wordt niet bediend'. Omdraaien, dus, er zit niets anders op dan terug varen en via de Merwedesluis van Gorcum de Beneden Merwede op te gaan, richting Dordrecht, daar de Noord te kiezen en bij Kinderdijk stuurboord af te slaan en de Lek op te varen en via Schoonhoven naar de brug van de A2 bij Vianen te varen.

     Wat een tegenvaller! Op de rivier hebben we ook nog de tijstroom tegen. We maken niet meer dan 4,5 knopen. Hier een foto vanuit de stuurhut als we Sliedrecht voorbij varen. De bruggen van de A27 bij Gorcum, de spoorbrug van de Baanhoek, de verkeersbrug bij Papendrecht en over de Noord bij Alblasserdam. Wel gemakkelijk dat ze niet open hoeven, je vaart er zó onderdoor. Om 14.20 uur draaien we de Lek op en na Kinderdijk houden de industrieterreinen op en gaat de rivier slingeren en krijgt een landelijk karakter. Nu is de tijstroom mee en maken we bijna 7 knopen per uur. We wisselen elkaar af aan het stuurwiel en passeren leuke dorpen, strandjes, bosschages en schilderachtige stadjes, zoals Schoonhoven (om 16 uur). Ik zie op de wal Restaurant Belvedère, het rustieke etablissement waar we eind jaren 90 de onderhandelingen deden voor de fusie die tot de Rivas Zorggroep leidden. Vijfentwintig jaar geleden, nooit meer geweest. Ik denk dat het leuk is om eens met onze Dulce deze rivier op te varen.

     Na Schoonhoven gaat het tij weer tegen staan. De SOG zakt naar minder dan 6 knopen. Het laatste stuk is bochtig en mooi. We varen langs Ameide als na halfzes de zon al ter kimme neigt. Natuurlijk, de avondschemering is vroeger vanwege de wintertijd. De navigatieverlichting gaat aan. Grote vrachtschepen lopen ons achterop. Vaak kunnen we de bochten flink afsnijden als er geen tegenliggers zijn. Bij Lexmond wordt het echt donker en er is geen maan die ons bijlicht. De lampen op de groene en rode tonnen is niet erg helder. Dan eindelijk de brug van de A2 bij Vianen, de eerste keer dat ik hier onder door vaar. Het is aardedonker en twee passerende vrachtschepen ontnemen ons het zicht op de invaart bij Vreeswijk. Ook steekt voor ons het pontveertje van Vianen over. We varen langzaam en voorzichtig en geleidelijk ontvouwt de situatie zich. Er zijn geen tegenliggers, we steken over en varen de voorhaven van de schaars verlichte Koninginnensluis in en leggen aan het remmingwerk aan. Het is een dubbele sluis met twee kommen achter elkaar. Het duurt twintig minuten voor de sluis opent en intussen poog ik of in de donkere hemel de komeet Tsuchinshan/ATLAS te zien is. Niks, wat denk je. Het schutten vergt tijd en tenslotte moeten we een draai van 180 graden naar stuurboord maken om via het fietsersbrugje, dat al open staat, de oude haven in te kunnen draaien waar de werf ligt. Er liggen veel schepen maar we vinden een leeg plekje. Het is dan bijna half acht, we hebben acht uur gevaren en Joke staat op de kade. Zij brengt ons naar Gorcum waar Anna op hondje Bobby past en eten met zijn vieren de lekkere zuurkoolovenschotel die Joke heeft gemaakt.

Vanmorgen word ik wakker op mijn vaste tijd, maar dat is nu om half zeven. De inwendige klok is hardnekkig. Op het journaal zien we dat uit Spaans onderzoek blijkt dat ieder jaar 1300 mensen vroegtijdig overlijden door koken op gas. Volgens de onderzoekers leven mensen in Europa gemiddeld bijna twee jaar korter als ze een gasfornuis gebruiken. Je loopt blootstelling op aan methaan, koolmonoxide, benzeen en stikstofoxide (N2O). Wij hebben altijd de afzuigkap aan bij het koken en dat schijnt te helpen, maar misschien moeten we nu toch maar een electrisch fornuis kopen, zeg ik. (We hebben al een electrische oven). Vanochtend valt wat lichte regen, verder blijft het droog en kouder dan gisteren: 15 graden. Gedurende de dag neemt de bewolking toe. Anna haalt in de stad boodschappen en gaat buurten bij bovenbuurvrouw Corry. Naar het begin van dit kwartaal

Nieuwe radio-opname van Sagittarius A*, het zwarte gat in het centrum van de Melkweg (Credit Miyoshi et al..)

Dinsdag 29-10-2024

In 2022 maakte de Event Horizon Telescope (EHT) de eerste afbeelding van Sagittarius A*, het enorme zwarte gat in het centrum van onze Melkweg. Het was een iconische afbeelding; ik schreef er toen hier over. Al eerder - in 2019 - was de EHT onder leiding van astronoom Heino Falcke van de Radboud Universiteit Nijmegen er al in geslaagd de allereerste afbeelding ooit van het nog veel grotere zwarte gat in het sterrenstelsel Messier 87 te maken. Die eveneens iconische foto hangt ingelijst op mijn studeerkamer. Maar nu zegt een onderzoeksteam van het National Astronomical Observatory of Japan (NAOJ) dat de Sagittarius A*-foto misschien geen betrouwbaar beeld geeft van het superzware monstergat. Hoe zou het er dan wel moeten uitzien?

     De Japanners denken dat het lichte gebied rond het zwarte gat op de EHT-opname een artefact is. Het zou een weergave zijn van de superhete gassen die door de enorme zwaartekracht om het gat heen cirkelen, maar die vervormd werd door fouten tijdens de beeldvormingsanalyse van de EHT. De nieuwe Japanse radio-opname, gemaakt met tradionele technieken, staat hierboven. De structuur heeft niet zo'n donut-vorm als die van de EHT en hij is in oostwestelijke richting langer en de oostzijde is veel lichter dan de westzijde. Dat zou komen doordat de oostzijde naar ons toe beweegt. Tja, toch is dat niet nieuw. In februari van dit jaar meldde ik al een NASA-onderzoek dat die langgerekte vorm rapporteerde en niet sprak van een donut maar van 'een rugbybal'. Het zwarte gat zelf is overigens wel rond. Verder onderzoek moet gaan uitwijzen welke opname het meest adequate beeld geeft.

Het blijft maar doorgaan met extreme regenval. Nu weer in Spanje, waar felle hagelbuien grote schade aanrichtten in de Spaanse gemeente El Ejido, in Andalusië. Hagelstenen ter grootte van golfballen sloegen deuken in honderden voertuigen. Huizen en scholen zijn beschadigd, wegen staan onder water en zonnepanelen zijn verwoest, overal viel de stroom uit en 12.000 hectare aan kassen zou zijn stukgeslagen door de zware hagelbui. Er is voor meer dan 30 miljoen euro aan schade aan de oogst, schat een lokale landbouworganisatie. Ook elders in Spanje vallen zware buien. In delen van Málaga en Valencia geldt code rood vanwege de overvloedige regenval. 'Er vallen enorme hoeveelheden, de situatie is uitzonderlijk', meldt het Spaanse weerinstituut op X.

Het is een treurige miezerdag. Naar de sportschool. Langs beide kanten van de haven zijn de bomen nu vrijwel kaal. De esdoorn begint ook herfstig te worden. Hij is altijd de laatste. Aan de uiteinden van de takken kleuren nu de eerste bladeren langzaam geel. De bloembakken zijn nog niet terug aan de hekken van de haven; dus nog geen winterviolen. Ook 's middags regent het nog; het traditionele kermisweer in Gorcum (maar ze hadden een goede zaterdag. Ze hadden ook een goede zondag kunnen hebben, maar dan blijft de kermis altijd dicht in ons stadje). Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 30-10-2024

Klimaatwetenschapper Zeke Hausfather publiceerde deze week op Carbon Brief een grafiek die erg duidelijk laat zien dat de wereld steeds meer uit koers raakt om de doelen van de klimaatconferentie van 2015 in Parijs te kunnen halen. De grafiek is gebaseerd op de 15e editie van het jaarlijkse emissions gap rapport van het UN Environment Programme (UNEP). De conclusie is duidelijk: de wereld raakt alleen maar verder achterop bij het beperken van de opwarming tot 1,5 - 2 graden in AD 2100. Zoals het nu gaat zal de mensheid dan een volstrekt katastrofale temperatuur van 2,9 graden boven pre-industrieel niveau zien te overleven. In de grafiek gaat het om NDC's; dat zijn de opgaven die de individuele landen in 2015 voor zichzelf afspraken, de nationally determined contributions, inspanningen om voor 2030 uit te voeren. Daar komt weinig tot niets van terecht.

Door het noodweer in Spanje (zie gisteren) vielen er meerdere doden bij meerdere zware overstromingen. Volgens de laatste berichten zelfs meer dan zestig! (Nog later vandaag zelfs meer dan 70 en weer later 95). Daarmee is het een erg grote ramp. Op sommige plekken viel in een uur tijd 120 millimeter regen terwijl er in totaal de afgelopen dagen een ongelooflijke 400 millimeter neerslag was. Weerman Reinier van den Berg toont op X een foto van een straat in Valencia die veranderd lijkt in een autosloperij. Hij denkt ook dat het vrijwel zeker is dat 2024 het recordwarme jaar 2023 gaat verslaan en dat 2024 bovendien het eerste jaar zal zijn 'dat tenminste 1,5 C warmer is dan 'pre-industrial', 1850-1900'. Daarentegen kan 2025 weer iets koeler zijn door de invloed van de La Niña. Het noodweer in Spanje houdt aan. In Catalonië is code rood uitgegeven vanwege noodweer, melden media als El Mundo en Telecinco. Het Spaanse weerinstituut waarschuwt voor overstromingen, zware windstoten, hagelbuien en zelfs voor tornado's.

     Inmiddels zijn de cijfers over het weer in de maand oktober al beschikbaar. Met een gemiddelde temperatuur van 12,1 graden tegen 10,9 normaal was de maand aan de warme kant in ons land en verder vrij zonnig en droog. Voor de achtste keer dit jaar verliep een maand warmer dan het langjarig gemiddelde. Hij staat daarmee op de 13e plaats van warmste maanden sinds 1901. De laatste jaren is oktober bij ons steevast een te zachte maand, zegt Weeronline.

     Ook bijzonder: voor het eerst is er eind oktober nog steeds geen sneeuw gevallen op de hellingen van de berg Fuji in Japan (3776 meter hoog). Sinds de metingen begonnen in 1894 valt er meestal rond 2 oktober sneeuw. Japan heeft een van de warmste zomers ooit achter de rug, melden lokale media. Zowel in Spanje als in Japan gaat het om blokkades, om uitzakkende lussen van de straalstroom, die stagneren door polaire amplificatie. De blokkade geeft bij ons juist aanhoudend rustig weer. Voeg wat betreft Spanje erbij de recordwarme Middellandse Zee. Dus meer verdamping, meer vocht in de atmosfeer.

Gisteravond gingen we met Ria P. naar de condoleancebijeenkomst voor Wim de V. Hij was in mijn tijd Hoofd Technische Dienst van het ziekenhuis en later van de Rivas Zorggroep. Willem was een fijne vent, toegewijd, zeer betrokken en goedlachs, een vrolijk mens. Ik had hem bijna twintig jaar niet meer gezien, maar sinds een paar jaren was hij in een appartement in Gorcum komen wonen en gingen we af en toe uit eten. Niks veranderd, die Willem, maar helaas kreeg hij een agressieve leukemie die hem sloopte. Willem werd 69 jaar. Op de condoleance zagen we zijn beide zussen en - zoals dat gaat - bekenden uit onze ziekenhuistijd. Sommigen sterk verouderd, anderen nauwelijks. Niet iedereen was er; de afwezigen konden niet bereikt worden, waren inmiddels overleden of te ziek om te komen. De kring wordt kleiner.

We hebben een sombere, grijze dag met af en toe wat motregen. Vandaag lopen er mannen in hesjes langs, die bepalen hoe de glasvezelkabel, die bijna een jaar geleden door de straat werd aangelegd, met onze huizen verbonden moet worden. De groendienst komt de bakken met winterviolen aan de hekken hangen. Karen H., lid van het bestuur van de Poëzieroute, meldde onlangs dat gedicht nr. 34, 'De wijze visser in de zon' van de Gorcumse dichteres Cor Klinkenbijl, van de railing van de Korenbrug is verdwenen. De brug kreeg een grote onderhoudsbeurt en als ik er langs ga blijkt de plaat inderdaad weg. Een telefoontje naar de gemeente wijst uit dat ze de plaat zullen schoonmaken en weer op zijn plaats hangen.

     's Middags is het droog en nét geen 14 graden. Ik ga met Anna even op de kermis kijken, waar we Tessa en haar dochters ontmoeten en Nikita met die van haar in een dubbele buggy (2 foto's hier). Er is een gebakkraam en ik bezwijk voor een oliebol. Grappig, ik herinner me van meer dan zestig jaar geleden de bestudeerde houding van verveelde nonchalance van de mannen achter de balie van de schiet- en ballengooi-tenten. Die zien er nog altijd exact hetzelfde uit en ze hebben alles in de gaten. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 31-10-2024

Vandaag is het Halloween. Het griezelfeest van giechelende doodskoppen en pompoenen, dat uit de VS kwam overwaaien. Eigenlijk komt het uit Ierland, zegt Wikipedia, waar het ging om het naderende Allerheiligen ofwel All Hallows Eve. Gesimuleerd door de commercie in de kalme periode halverwege zomer en winter. NRC-cartoonist Oppenheimer vindt dat het beeld karakteristiek is voor een wereld die letterlijk in brand staat door het groeiend aantal klimaatrampen, escalerende oorlogen en overwinningen van extreemrechtse partijen.

De Russen hebben vannacht met tien raketten en veertig drones de hefbrug aangevallen over de doorvaart van het estuarium van de Djnestr-rivier en de Zwarte Zee. We kennen die brug, we voeren er in september 2009 langs op weg naar Odessa (hier een foto). Het is een strategische plek op de route naar de havens van Izmajl en Reni aan de Donau. Het bericht zegt niet of de brug ernstig beschadigd werd. 

Noordkoreaanse troepen naderen de Oekraïense grens, lees ik vanochtend bij Nu.nl. Ze dragen Russische wapens en uniformen maar ze vechten nog niet mee. Natuurlijk gaan ze deelnemen, ze komen daar niet om Halloween te vieren. De Amerikaanse defensieminister Austin zegt: 'We moeten voorkomen dat Rusland deze Noord-Koreaanse troepen inzet'. Maar hoe wil hij dat doen?

     Ondertussen heeft Noord-Korea voor het eerst in tien maanden weer een intercontinentale, ballistische raket getest. Nooit eerder vloog een intercontinentale raket van het regime in Pyongyan zo ver en zo lang. Het zou een nieuw type zijn en bereikte een hoogte van 7000 kilometer. Het land probeert allang om kernkoppen te maken die klein genoeg zijn om op zo'n raket te worden gemonteerd. De vrees bestaat dat de Russen in ruil voor de troepensteun die informatie aan Kim Yong-un zullen verstrekken. Je mag binnenkort nieuwe nucleaire testen verwachten.

Opnieuw een grijze dag, ditmaal zonder miezer. Vijftien graden rond het middaguur. Anna is zeer actief, ze doet 's ochtends de boodschappen en vanmiddag wast ze de vitrage van de serre en mijn studeerkamer. Die zijn geel geworden van het zonlicht, zegt ze. De offerte die we van Schröder Jachtwerf krijgen voor het vervangen van de beschimmelde wandbekleding is ongeveer de helft van die uit Amsterdam. Maarten van Rexwinkel meldt dat bij onderzoek van de kastjes achter de bank in de kajuit bleek dat ook daar de fineer achterpanelen door het vocht helemaal gaar zijn. Hij schat dat het uitbouwen en vervangen ca. 2500 euro zou kosten. Beide aanbiedingen stuur ik voor advies door aan onze expert Hans Kreisel. Naar aanleiding van de berichten over giftige gassen bij koken op gas rijden we naar Electroworld in het Piazza Center om te kijken naar een inductiekookplaat. Maandag komt er iemand langs om de situatie op te nemen. Wij ook in energietransitie! Het is niet zo ingewikkeld want we hebben al een aparte kookgroep in de meterkast en in de keuken een electrische oven. Naar het begin van dit kwartaal

Het aantal willekeurige toetsaanslagen dat nodig is om een van de vijf opgaves te produceren. Punten op de X-as boven 1 liggen na de dood van het heelal. NB: log-schaal! (grafiek uit besproken artikel)

Vrijdag 01-11-2024

Het was altijd een leuke stelling, die van de eindeloos typende apen: als hij er maar lang genoeg de tijd voor krijgt kan een aap achter een toetsenbord het volledige werk van Shakespeare produceren. Het is een theoretische stelling die al dateert van ver vóór de computer en de typemachine en werd in zijn oorspronkelijke vorm al geopperd in de derde eeuw voor Christus door Aristoteles in zijn De generatione et corruptione en 45 voor Christus in Cicero's De natura deorum. Er zijn twee vormen van de stelling: óf je hebt één aap die oneindig de tijd heeft, of je hebt een oneindig aantal typende apen.

     Een groep wiskundigen van de University of Technology Sydney (UTS, Australië) heeft nu laten zien dat de stelling weliswaar correct en juist is, maar dat ons heelal niet lang genoeg kan bestaan om met willekeurig typen vroeg of laat het volledig werk van Shakespeare voort te brengen. Dat telt 900.000 woorden. Daarbij gingen ze ervan uit dat de warmtedood van het universum over 1∧100 jaar is, tien tot de macht 100. Dat is een '10' met 100 nullen ofwel 10 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000. Dan is de aap nog lááááng niet klaar. De wiskundigen hebben ook uitgezocht hoeveel kans er is dat het dier tijdens zijn leven het woord 'banaan' typt. Die kans is 5 procent. Hier staat hun wetenschappelijke publikatie online. Ze zochten ook de kansen uit op andere woorden, zinnen en opgaves, zoals 'I Chimp, therefore I am'. 'Curious George' (een kinderboek) en het originele SF-boek 'Planet of the Apes' uit 1963 (zie hierboven).

Het dodental als gevolg van de overstromingen in Spanje is sinds gisteren opgelopen tot zeker 205, meldt persbureau Reuters. Nog steeds worden tientallen mensen vermist. Het noodweer - een DANA-koudeput - heeft zich inmiddels verplaatst naar Mallorca. Op dat eiland geldt sinds vanmiddag het maximale waarschuwingsniveau. Men vreest dat op Mallorca net zulke modderstromen kunnen ontstaan als in Valencia en andere delen van het vasteland. In het zuidwestelijke puntje van Spanje is ook een DANA-koudeput. In de provincie Huelva geldt daarom de hele vrijdag code oranje.

     De Spaanse afkorting DANA betekent Depresión Aislada en Niveles Altos. Het is een afsnoering van de straalstroom die blijft hangen op hoog niveau. Het komt in het gebied vaker voor. Ik veronderstel dat zoiets gemakkelijker gebeurt bij de toenemende vertraging van de straalstroom op ons halfrond ten gevolge van de arctische amplificatie. Een tweede factor is de recordwarme temperatuur van de Middellandse Zee. 'A fingerprint of climate change'. De zeewatertemperatuur was op sommige plekken nog 23 tot zelfs 24 graden, terwijl alles boven de 20 graden al geldt als gevaarlijk volgens het beginsel: meer warmte > meer verdamping > meer vocht in de lucht > meer neerslag. Tegelijk geeft het grote verschil tussen de ijzig lage temperatuur hoog in de atmosfeer (koudeput) en de warmte onder in de laagste luchtlaag extreem veel energie aan het systeem. De DANA-koudeput werd dus versterkt door de opwarming van het klimaat en het zal vaker gebeuren.

Vandaag opnieuw grijs bewolkt bij iets meer dan 11 graden. De komende nachten krijgen we mogelijk nachtvorst maar overdag juist veel zon. Naar de sportschool. Anna gaat vanmiddag naar het huis van Nikita in wier afwezigheid Barbara op Zaila en baby Alani past. In Den Haag ontstaat de eerste deuk in het kabinet: staatseceretaris Idsinga (NSC) wil zijn privé-beleggingen niet openbaren en treedt af. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 02-11-2024

'Door klimaatverandering krijgen we andere processen in de atmosfeer. De oude statistiek, waarmee verwachtingen worden gemaakt, is minder bruikbaar in deze situatie', zegt Jan Verkade, hydrometeoroloog bij Deltares en lid van de crisisadviesgroep rivieren bij Rijkswaterstaat, in een artikel in de NRC, waarin de vraag wordt gesteld of een ramp als die in de regio Valencia ook bij ons zou kunnen voorkomen. In Spanje ging het om een koudeput, een opgesloten lagedrukgebied versterkt door het recordwarme zeewater. Het steile kustgebergte speelde ook een rol bij het ontstaan van 'de neerslagbom'. Dat hebben we in het platte Nederland niet, maar een warme Noordzee kan wel veel vochtige lucht aanvoeren, staat in een onderzoeksverslag van Deltares uit 2021. Zou er in de buurt een hogedrukgebied liggen met een remmende invloed, dan is dergelijke regenval elders ook plausibel. Je ziet die mogelijkheid in de kaartjes hierboven, die zijn geënt op de situatie van de overstromingen in juli 2021 in Limburg. Toen dreef een lagedrukgebied langzaam richting de Ardennen. De stijgende lucht koelde daar snel af, en regende uit. Het lagedrukgebied bleef hangen doordat vanaf de andere kant warme, vochtige lucht kwam. Natuurlijk scheelt het dat we geen land met bergen zijn, waar de plotselinge watermassa's met vernietigende snelheid afstromen en modderstromen kunnen veroorzaken. In het poldergebied komt het water minder hoog, maar blijft langer staan omdat het niet snel kan worden uitgemalen. Zo'n situatie heeft Deltares gesimuleerd voor Zuid-Holland, zie de kaart hieronder:

Er spelen meer factoren, zoals ook in Spanje. Ik zei het gisteren al: warmer zeewater > meer verdamping > meer warmte in de lagere luchtlagen > meer neerslag boven het land. Ook is er meer kans dat de nog actieve restanten van tropische orkanen onze regio bereiken. Door het recordwarme water van de noordelijke Atlantische oceaan kunnen orkanen steeds noordelijker komen. Ik meldde in de afgelopen maanden al hoever de ex-orkanen Kirk en Leslie naar West-Europa konden komen en Leslie zorgde half oktober zelfs voor overstromingen in Frankrijk. Nederland heeft hard gewerkt aan programma's als 'Ruimte voor de rivier' om hogere afvloeden van onze regenrivieren te kunnen verwerken, maar of het genoeg is voor het klimaat van de toekomst? Gorcum valt net buiten het simulatiekaartje maar ik maak me geen illusies: een groot deel van onze stad ligt in het diepste deel van het Rivierengebied en bij een dijkdoorbraak bij Tiel zal het water snel onze kant op stromen. Dat bleek al bij de wateroverlast van begin februari 1995. De hele Betuwe werd geëvacueerd en ook delen van Gorcum. Toen had het hier zeven meter hoog kunnen staan en al ligt ons huis bij de sluis en de stadswal op dijkhoogte, toch zal bij een watersnood ons appartement op de begane grond vast onder water staan. Zonde van mijn bibliotheek. De sluis open zetten? De Merwede zal daar waarschijnlijk ook te hoog voor staan.

Het orkaanseizoen 2024 is nog niet voorbij. Na een rustige week ontstaat er een subtropische storm op hoge breedte in de Atlantische Oceaan, bijna op 40 graden NB. Die kreeg de naam Patty. De storm koerst naar het oosten, via de Azoren in de richting van de Portugese kust maar is te noordelijk en het zeewater is te koud om de storm laten uitgroeien tot een orkaan. Voor de oostkust van Panama duikt een tropische depressie op met 60 procent kans op cyclonale ontwikkeling. Daar is het water wel warm.

De Speld vandaag op X: Staatssecretaris Idsinga treedt af: ‘Ik wil meer tijd doorbrengen met mijn geld’. En met zijn wachtgeld, uiteraard. Tja, wat moet je ervan denken? Wilders stak hem de facto een mes in de rug en Idsinga had bedenkelijke belastingconstructies gebruikt - die op het randje maar wél legaal waren als ik het goed snap. Daar is zijn geval niet uniek in, maar of je dan een geloofwaardige staatsecretaris van belastingen kunt worden?

Morgen is de tweede ronde van de verkiezingen in Moldavië. De huidige pro-Europese president Maia Sandu neemt het op tegen de pro-Russische kandidaat Alexandr Stoianoglo. In de eerste ronde kreeg Sandu 42 procent van de stemmem; haar rivaal scoorde 26 procent. Een zeer nipte meerderheid stemde toen voor (50,4 procent) in een referendum over het opnemen in de grondwet van een artikel dat zegt de staat streeft naar het lidmaatschap van de EU. Volgens Sandu zijn er meer dan 300 duizend stemmers tijdens de eerste ronde van de verkiezingen omgekocht om tegen haar te stemmen. Het hoofd van de Moldavische kiescommissie zegt dat corrupte functionarissen van stembureaus morgen worden vervangen. Die ambtenaren zouden actief mensen hebben verleid om voor de pro-Russische presidentskandidaat te kiezen. Net als in de eerste ronde wordt deze ronde gemonitord door de OVSE en onafhankelijke waarnemers van NGO's. Naar het begin van dit kwartaal

Paul Klee - 'All Soul's Picture', 1921, waterverf en inkt op papier/karton, 40 x 53.7 cm., Metropolitan Museum of Art, New York.

Zondag 03-11-2024

Gisteren was het Allerzielen. Ik ben protestant opgevoed en onderwezen op een protestants-christelijke school. We vormden in het katholieke Breda van de jaren 50 en 60 een minderheid. Het is niet zo dat we daar ook maar enigerlei last van ondervonden. Ik herinner me hoe mijn vriendjes in de straat en later mijn katholieke schoolvriendinnetje onder de indruk waren van Allerheiligen en met name van Allerzielen. Die gedenkdagen hadden wij niet. Dan bezochten ze in nette kleren met hun ouders de graven van familieleden en gingen bij elkaar op eindeloos durend bezoek. Vandaar dat me dit gedicht te binnen schoot:

De presidentsverkiezingen in de VS stormen naderbij, het is niet tegen te houden en het voelt alsof we van een hellend vlak glijden. In de NRC van dit weekeinde proberen Caroline de Gruyter en Bas Heijne te begrijpen hoe het komt dat Trump zoveel kans maakt. De Gruyter wijt het niet aan het electoraat maar aan de politici. Als de Republikeinen afstand van Trump hadden genomen, als ze afstand hadden genomen van de bestorming van het Capitool en Trumps aantijging dat zijn verkiezingswinst in 2020 is gestolen, als ze niet alle gematigden de partij uit hadden gewerkt, dan hadden rechtse kiezers nu niet op Trump hoeven stemmen. 'Als Trump dinsdag wint, zullen Viktor Orbán, Geert Wilders en andere extreemrechtse politieke agitators in Europa roepen: „Het volk heeft gesproken!” Ze zullen het gebruiken als legitimatie voor meer extremisme, zodat zij meer macht krijgen, ook hier. Trap er niet in. ‘Het volk’ zit gewoon in het politieke midden. Het zijn politici die bepalen of het daar blijft of niet'.

     Ook Bas Heijne legt de schuld deels bij de politici; eveneens bij de Republikeinen maar onder andere ook bij Obama. Die zou al in 2011 Trump verkeerd hebben ingeschat. Maar ook voor het electoraat was de would-be dictator woest aantrekkelijk, '...zijn (Trumps) persoonlijke ego-cultus spiegelde de aspiraties van gewone mensen die omhoog wilden, die wilden ruiken aan een leven van luxe maar zich dat niet echt konden veroorloven'. Ze genieten van zijn streken zoals de Italianen dat ooit deden van Berlusconi. En dan het 'heersend ressentiment' van de kansarme helft, die verleidt wordt door de wereld van macht en glamour die zij nooit zullen bezitten. 'Zijn opponenten, waaronder ook veel voormalige medestanders, stellen hem nu onverbloemd voor als fascistoïde en als een gevaar voor de democratie. Terecht, Trump is een gevaar voor democratie en rechtsstaat. Maar voor een groot deel van zijn aanhang is dat inmiddels juist een aanbeveling. Dat is wat Trump de afgelopen jaren voor elkaar heeft gekregen. Zelfs als Kamala Harris volgende week wint, wat allerminst zeker is, zal het een dubbeltje op zijn kant zijn'.

De meest recente peiling in de VS trekt de aandacht. Die werd gehouden in de staat Iowa, geen swingstate maar nota bene een staat waar Trump in 2016 en 2020 de meerderheid kreeg. De uitslag toont dat Kamala Harris wint met 47 procent van de stemmen; Trump eindigt op 44 procent. De peiling zou uitwijzen dat vrouwen massaal overstappen op Harris, met name de 65-plussers en onafhankelijke kiezers, in een ratio van 2 : 1 tegenover de mannen in dezelfde leeftijdsgroep. Het is groot nieuws. In eerdere edities van dezelfde peiling - de Des Moines Register/Mediacom Iowa Poll - leidde Trump nog. In die van september leidde hij nog met 4 procentpunten en in juni (tegen Joe Biden) met zelfs 18 procentpunten. Deze peiling is doorgaans heel betrouwbaar, zegt ex-Amerika correspondent Tom-Jan Meeus op X. Ik hoop vurig dat de late verschuiving in het vrouwelijk deel van het electoraat massaal zal worden. 'It’s hard for anybody to say they saw this coming. She (Kamala Harris) has clearly leaped into a leading position', zegt de gerenommeerde pollster Ann Selzer. Maar let op: het verschil van 3 procent zit nog binnen de foutenmarge.

Een zonnige en zeer herfstige zondag. Vannacht toch geen nachtvorst, overdag wordt het nog geen 12 graden. Wind is er nauwelijks. Heel Gorcum en zijn vele toeristen lopen over de vestingwallen en bij ons over de sluis te genieten. In Brabant en Limburg hangt al de hele dag dichte mist. Het KNMI stelde code geel in. op vliegveld Eindhoven worden tientallen vluchten geannuleerd of omgeleid naar andere luchthavens. Na half vijf gaat het bij ons ook misten.

     Op de oceaan trok de tropische storm Patty langs de Azoren in de richting van de noordelijke helft van het Iberisch schiereiland. De storing bij de oostkust van Panama heeft nu 80 procent kans op cyclonale ontwikkeling. Naar het begin van dit kwartaal

Gisteravond.

Maandag 04-11-2024

Mist in de haven gisteravond. Later klaarde het op. Vanochtend een heldere, zonnige ochtend. Om 12 uur loeien de testalarmen, de eerste maandag van de maand. Anna gaat met Ria P. op bezoek bij Nel M., een vriendin uit hun jeugd die dit jaar aan het Nonnenveld is komen wonen. De dagen verlopen als anders maar niet helemaal; ze dragen een vreemde noodlottigheid. De retoriek van Trump wordt steeds gewelddadiger, Harris blijft positief. We hebben ons lot niet zelf in  de hand, zo voelt het meer dan ooit, de toekomst van de wereld, het klimaat, de oorlogen en de economieën, het ziet er allemaal anders uit als Trump wint.

     Het wordt net geen 13 graden. De wolkenloze hemel is bezaaid met vliegtuigstrepen. Van Electroworld komen twee electromonteurs langs om te verifiëren of we voor de installatie van een inductie-kookplaat wel beschikken over een voldoende groot gat in het aanrecht, 56 x 49 cm, een aparte kookgroep met 2-fasen in de meterkast en een 5-polig Perilex-stopcontact. Dat hebben we allemaal, er heeft waarschijnlijk al zo'n kookplaat in gezeten voordat we hier gingen wonen. Direct rijden we weer naar de zaak in het Piazza Center en kiezen de AEG IKE74440CB met 5-jaar garantie, een populaire kookplaat met goede reviews, en meteen ook een set pannen en koekenpannen voor inductiekoken. Ze komen alles vandaag over een week installeren. Geregeld, op weg naar volledig gasloos.

Maia Sandu heeft met 55,36 procent ook de tweede ronde van de presidentsverkiezingen in Moldavië gewonnen. Tijdens haar overwinningstoespraak zei ze dat Moldaviërs hun land hebben ‘gered’. Zeker dankzij de 300.000 Moldaviërs die in het buitenland wonen en die in grote meerderheid een Europese toekomst voor hun land willen. In Moldavië zelf kreeg Sandu iets minder dan de helft van de stemmen, de stemmen van de vele Moldaviërs in het westen trokken haar over de streep. Zonder de diaspora had Sandu verloren. Haar pro-Russische tegenstander haalde 44,64 procent. Hier de uitslag bij 99,73 procent getelde stemmen. De Europese koers is nog niet helemaal veilig gesteld. De parlementsverkiezingen volgende zomer zijn doorslaggevend voor de toekomst van het land.

Het Atlantisch oceaanseizoen 2024 geeft zich nog niet helemaal gewonnen. De subtropische storm Patty is inderdaad op weg naar het Iberisch schiereiland maar onderweg zal hij afnemen en morgen als depressie de kust treffen. Ondertussen liep het aantal doden van het noodweer in het oosten van Spanje op naar 217. Er zijn nog steeds mensen vermist. De kuststad Tarragona werd vannacht door zware regenval getroffen met overstromingen als gevolg. Nieuwsprogramma laSexta Noticias deelt via X beelden van ondergelopen straten. Ook in Barcelona valt zware regen. Het vliegverkeer is ontregeld en de terminals lopen onder water. Het gaat nog steeds om hetzelfde lagedrukgebied, de DANA-koudeput.

     De depressie in het zuiden van het Caribisch gebied kreeg inderdaad een cyclonale organisatie en stormkracht. Hij kreeg van de NOAA nummer 18, trekt naar het noordwesten en zal eerst vlak langs Jamaica trekken. Daarna groeit hij door tot orkaan en zal woensdag over het westen van het veel geplaagde Cuba bewegen, waarna hij zich over de Golf van Mexico naar het noordwesten, richting Amerikaanse zuidkust verplaatsen zal.

NRC heeft een leuk artikel - betaalmuur! - over het op je laptop luisteren naar analoge radio op alle mogelijke frequenties. Dus niet naar gedigitaliseerde radio; dat bieden vrijwel alle radiostations. Het gaat hier echter om het luisteren naar analoge radio op CW, LSB, USB, AM, FM en AMsync, compleet met ruis en gespetter, net als vroeger. Het zijn er nog zeer veel. De website is deze, bij de UT Twente.  Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 05-11-2024

Eindelijk een verlaging! Na een jaar van bizar hoge hitte begon in oktober de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer te dalen, maar niet veel. Van +0,80 graden in september naar +0,73 in oktober. Dat is ten opzichte van het gemiddelde over de periode 1991 - 2020. De opwarmingstrend sedert het begin van de satellietmetingen in 1979 is nu +0,15 graden per tien jaar (te verdelen in +0,21 boven de continenten en +0,13 boven de oceanen).

De tropische depressie nummer 18 is inmiddels een tropische storm geworden die de naam Rafaël kreeg. Hij kruist vandaag de westkust van Jamaica en zal uitgroeien tot orkaan. In de loop van morgen zal hij over Cuba trekken en zich in de nog steeds recordwarme Golf van Mexico kunnen door ontwikkelen. De Amerikaanse weerdienst brengt een stormwaarschuwing uit voor de Florida Keys.

Domrechts herhaalt dezelfde fouten als de voorgaande kabinetten Rutte. Het verheffen van onderbuikgevoelens tot regeringsbeleid. Het kabinet bereidt een bijna totale sanering van de IND en het COA voor. In 2028 verliezen de uitvoeringsorganisaties IND en COA zo’n 85 procent van hun budget en staan 8 op de 10 medewerkers op straat. Niets geleerd van de geschiedenis! Men streeft er doelbewust naar de opvangcrisis erger te maken in plaats van op te lossen. Het duurt nu gemiddeld méér dan een jaar (61 weken) voordat een asielzoeker te horen krijgt of hij of zij mag blijven. Dat remt de integratie enorm. Volgens de eigen prognoses van het ministerie van Asiel & Migratie worden wachtlijsten voor asielzoekers de komende jaren steeds langer. Nu wachten er 69.000 mensen totdat de IND hun asielverzoek in behandeling neemt en volgend jaar zijn dat er 91.000. Die stapel groeit de komende jaren door naar 130.000 wachtenden in 2030. Bewust onfatsoen, bewuste Verelendung.

De dag dat je wist die zou komen: verkiezingsdag in de VS. Vanaf zes uur lokale tijd gaan de stembussen open in de verschillende tijdzônes. Volgens Amerikaanse inlichtingendiensten is het aantal cyberaanvallen vanuit Rusland en Iran sterk verhoogd; vooral in de zeven swingstates worden bommeldingen gedaan bij stembureaus en kiezers bestookt met nepvideo's en nepberichten.

     Bij ons hebben we weer zo'n stille en zonnige herfstdag. Soms hangt er wat lichte nevel, vooral 's middags. Het wordt 12,5 graden. We gaan naar de sportschool en Albert Heijn. Ik voel me onrustig. Zal ik vannacht opblijven of de wekker zetten? Onder meer door de vele briefstemmen kan de uitslag dagen op zich laten wachten. Om 01.00 uur Nederlandse tijd sluiten de eerste stembureaus en zullen de allereerste voorlopige uitslagen naar buiten komen. Exitpolls zijn er al vanaf elf uur NT. Het is een rare dag met een zwaar, wereldwijd gewicht.

     In Duitsland balanceert de sterk verdeelde regering Scholz op het randje van de afgrond. In Saksen pakt de politie een groep extremisten op die ervan verdacht worden een staatsgreep te beramen. Eén van de arrestanten is een politicus van de rechtsradicale partij AfD. In de Russische regio Koersk vocht Oekraïne gisteren voor het eerst met troepen uit Noord-Korea. Je gaat overal vege tekenen van ontwrichting zien. Naar het begin van dit kwartaal

Riding the waves of climate change.

Woensdag 06-11-2024

Met lichte hoop keek ik naar het nachtprogramma van de NOS over de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Rond kwart over één kon ik tenslotte mijn ogen niet meer open houden. Juist kwamen de eerste drie uitslagen langs. Geen swingstates waar de beslissing moet vallen, het kon nog alle kanten op, ik zie het morgenochtend wel, dacht ik en ging slapen. Om half zeven zet ik een pot thee en de televisie weer aan, hetzelfde programma en nog steeds géén meerderheid aan kiesmannen voor één van de kandidaten. Maar wel een tendens en die is slecht: Trump ligt voor en stevent op de overwinning af. Opeens horen we sirenes, op het Eind stuiven drie brandweerwagens langs richting Buiten de Waterpoort. Nog meer ellende? Later blijkt dat een veerpont in brand stond door kortsluiting. Niet een van de twee nieuwe electrische. Na een uurtje komt Anna naast me zitten en wat we op de televisie zien maakt ons niet vrolijk.

Wat vandaag duidelijk wordt is dat tijdens de verkiezingsdag de swingstate Pennsylvania al snel het brandpunt was van desinformatie en valse claims over verkiezingsfraude, zo bleek uit een analyse van ongeveer 25.000 berichten op X. Thanks to Elon. Zijn hulp blijkt niet eens nodig en Trump hoor je niet meer over misleiding van kiezers.

Tja, het Amerikaanse electoraat maakt een enorme stap terug naar de tijd toen alles beter was. De meerderheid wil een wereld terug die niet meer bestaat. Ook hier waren de belangrijkste thema's eigenbelang en immigratie, de belangrijkste sentimenten afgunst en ressentiment. Zwarte en latino alpha-mannen gaven de doorslag, velen zelf immigranten maar wie-binnen-is is binnen, de rest kan stikken, het klimaat kan ons niet deren, laat Trump naar olie boren - 'drill, baby, drill!' - en het klimaatverdrag van Parijs opzeggen en laat de Palestijnen in Gaza en Zelensky en zijn volk alleen staan. Not our wars. Trump is een bedreiging voor de hele planeet. Het is een overwinning met apocalyptische trekken. Trump wordt niet alleen president maar krijgt ook de beide kamers van het Congres in de schoot geworpen. Hij belooft Amerika 'een gouden tijdperk'. Een would-be dictator met veel meer macht dan in zijn eerste termijn, als president juridisch beveiligd door verregaande immuniteit dankzij het door hem grotendeels benoemde Hooggerechtshof, een man veroordeeld wegens aanranding van een vrouw, krijgt zijn zin en deze keer heeft hij de oligarch Musk naast zich. Die plaatste al snel op zijn medium X een gefotoshopte afbeelding van zichzelf met een wasbak in het Oval Office: 'Let that sink in'. De nachtmerrie herhaalt zich maar nu erger.

Ondertussen heeft de tropische storm Rafaël zich zuidelijk van Cuba tot orkaan ontwikkeld. Komende nacht zal hij de westelijke helft van het eiland voluit treffen. De vrees bestaat dat hij boven het warme water van de Golf van Mexico tot een zware orkaan zal uitgroeien. Na het weekeinde kan hij op de kusten van Texas en Louisiana landfall maken. De vraag is in hoeverre hij dan weer in kracht afgenomen zal zijn.

Nog voor ons middaguur heeft Trump de winst in Wisconsin de benodigde 270 kiesmannen binnen. Hij won niet alleen in de swingstates maar feitelijk in vrijwel het hele land en zelfs de popular vote. Uit een exitpoll van The Washington Post blijkt dat 54 procent van de vrouwen op Harris heeft gestemd en 54 procent van de mannen op Trump.

     Europa vreest handelsoorlogen en tariefmuren. De koersen van de Duitse autofabrieken dalen flink: BMW daalde op de beurs in Frankfurt 4,7 procent, Volkswagen ging 3,3 procent omlaag, Porsche en Mercedes-Benz ruim 3 procent. In de VS schoot de koers van Tesla – in de ‘voorbeurse’ handel – juist omhoog. Die is nu circa 13 procent hoger dan dinsdag. De buitenlandministers van Duitsland en Frankrijk houden vanmiddag spoedoverleg in Parijs over de strategieën omtrent Oekraïne, de NAVO en de verdediging van de Europese Unie.

De hele dag loop ik met een vreemd gevoel, het ongemakkelijke en onrustige besef dat ons iets wezenlijks werd ontnomen, dat de mogelijkheid van een leefbare en hanteerbare toekomst opeens werd verruild voor onveilige chaos. De roerloze somberte van de bewolkte dag past er wel bij. Alsof de wereld even de adem inhoudt - maar ja, storm Rafaël, hè. Je wordt er nogal narrig en melancholiek van. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 07-11-2024

Terwijl de Republikeinen feest vieren en Trump voornemens is om (opnieuw) zijn land uit het Parijse klimaatverdrag terug te trekken, zal de wereld over het hele jaar 2024 de grens van 1,5 graden opwarming passeren. Zelfs over de beide jaren 2023 + 2024 is dat het geval, laat de grafiek hierboven zien. Waarschijnlijk wordt het zelfs een tiende graad warmer: 1,6 graden. Daarmee wordt 2024 het warmste jaar ooit gemeten. Het record is waarschijnlijk aangedreven door de laatste El Niño, die de extra hitte in beide jaren versterkte. In het huidige tempo zal de 10-jaar trendlijn van de opwarming al in 2029 de 1,5 graad passeren. Volgende week maandag begint in de oliestaat Azerbeidzjan de jaarlijkse klimaattop, de COP29.

'Drill, baby. drill!' In een grondige analyse in Carbon Brief schrijven twee analisten dat de beleidsvoornemens van Donald Trump alle wereldwijde CO2-besparingen over de laatste vijf jaar teniet kunnen doen. Vergeleken met de plannen van Biden en de Democraten zullen ze leiden tot de uitstoot van een extra 4 miljard ton aan CO2. 'Dat is een hoeveelheid die de hele EU uitstoot in vijftien maanden tijd en zou alle uitstoot die de wereld in de afgelopen vijf jaar uitspaarde door duurzame opwekking, ruimschoots tenietdoen', schrijft Maarten Keulemans in De Volkskrant. Hoeveel één idioot kan vernietigen. 'Klimaatverandering is een van de grootste oplichterijen aller tijden', vindt Trump. 'Neem een kernoorlog, dat geeft pas opwarming', zegt hij regelmatig. En de stijging van de zeespiegels? Dat geeft alleen maar nieuwe kansen voor vastgoedwinsten: 'You'll have more oceanfront property', zei hij jongstleden augustus in een interview met Elon Musk. Dit is de man die het volk als leider koos.

Ondertussen grijpt een hevige bosbrand in Californië snel om zich heen, aangedreven door zware windstoten van 130 km/uur. Binnen een paar uur heeft de brand zich uitgebreid van een klein gebied naar een oppervlakte van ruim 40 vierkante kilometer. Gloeiende materialen komen soms kilometers verderop neer en veroorzaken daar nieuwe brandhaarden. Tientallen huizen werden verwoest. Ruim 10.000 mensen worden geëvacueerd omdat 3500 huizen en andere gebouwen worden bedreigd door het vuur.

Orkaan Rafaël trof Cuba hard vannacht met regenval en harde windstoten. Na de electriciteitscris van vorige maand lag de stroom er in het hele land weer uit. Twee weken geleden raasde ook al een orkaan over het land: Oscar. Daarbij kwamen in het oostelijk deel van het eiland zes mensen om het leven. De prognose van orkaan Rafaël verandert: de NOAA laat hem nu na Cuba afbuigen naar het westen boven de Golf van Mexico, waardoor hij niet meer voluit de Amerikaanse zuidkust zal treffen of zelfs helemaal zal missen en landfall maken in Mexico.

Weer zo'n stille, grijze dag. Kouder dan gisteren. Bij de huisarts halen we onze griepprik. Andere keren stonden we in de rij, maar nu zijn we meteen aan de beurt. Vanmiddag krijgt Anna haar jeugdvriendin Jannie op bezoek. Naar het begin van dit kwartaal

Constant Permeke, 'De Aardappelvreter', 1935, 111 x 136, olieverf op doek, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België.

Vrijdag 08-11-2024

Het zijn sombere, grijze en kille dagen. Het werk van de Vlaamse schilder Constant Permeke (1886 - 1952) past daar goed bij. Ik houd zeer van zijn schilderijen. Toen we in de zomer van 2018 met de boot in Oostende lagen, bezochten we in het nabijgelegen dorp Jabbeke het museum dat in zijn woonhuis/atelier is ingericht. Zijn werk kreeg in Jabbeke de duistere kracht van de herfst in Vlaanderen. Het schilderij hierboven noemde hij 'De aardappelvreter' (1935), misschien om het te onderscheiden van die andere aardappeleters van Vincent van Gogh. Het schilderij ademt dezelfde narrige somberheid als in een gedicht van een andere Vlaming, de dichter Paul Snoek (1933 - 1981), die overigens ook schilderde. 

Een goed najaar

De vruchten zijn verkocht.
De boeren betalen de pacht aan de Heren.
De vliegen vallen dood op tafel.

Het regent gulzig en de bieten glanzen.
De akkers verteren hun moederkoek
en stijf in de wolken nadert de winter.

Morgen koop ik zeven kannen olie
en een nieuwe bril om in het boek te lezen.
Deze winter ga ik nog niet dood.

Paul Snoek
uit: 'Gedichten 1954-1968'.

In mijn kast staat sinds jaar en dag zijn 'Verzameld Werk' (Manteau, 1982). Ik kocht het in december van dat jaar. Twee maanden eerder kocht ik 'Schildersverdriet', zijn laatste bundel, eveneens uit 1982 en ook uitgegeven door Manteau. Niet erg vrolijk, die poëzie. Er staat een gedicht in met de titel 'Gedicht om de moed niet te verliezen' met de regels:

Mijn lamp loopt leeg. Het licht is lek.

De lucht heeft ook zijn beste tijd gehad.

De hele kamer hangt vol regenbuien

en de kachel zit vol staalkoud ijs.

De energiecrisis was toen nog veraf maar Snoek was straatarm. Even terug in de bundel staat een gedicht dat eindigt met:

Als ik geen rood meer heb

heb ik nog altijd je lippen.

Het jaar 2024 wordt niet alleen wereldwijd het warmste jaar ooit gemeten, ook in Nederland is dat het geval. Bij ons staat de gemiddelde temperatuur sinds 1 januari op 12,8 graden tegen 11,5 normaal, dat wil zeggen gemiddeld over de jaren 1991 - 2020.

     Na de verwoestende tocht over Cuba cirkelt orkaan Rafaël nu rond in het midden van de Golf van Mexico. Het lijkt erop dat hij over enkele dagen zal inkrimpen en helemaal geen land meer zal treffen.

     Zeker 132 gebouwen, vooral woningen, zijn tot dusver in de Amerikaanse staat Californië verloren gegaan bij het Mountain Fire, de grote natuurbrand die sinds woensdag woedt ten noorden van Los Angeles. De brand beslaat nu zo'n 83 vierkante kilometer, waarvan slechts een klein gedeelte onder controle is. Het vuur woedt in hetzelfde gebied als waar in 2018 drie mensen omkwamen door een hevige bosbrand. Toen raakten 1600 woningen beschadigd. En in 2017 brandden meer dan duizend woningen en andere gebouwen af in het gebied.

Vannacht ontstonden er opnieuw plotselinge overstromingen (flashfloods) in Spanje, ditmaal in Cadaques, in de provincie Girona. Vanaf nu wordt het op het Iberisch schiereiland eindelijk rustiger en droger. In het centrale deel van de Middellandse Zee krijgt het daarentegen juist veel regen. Zeker aan de westkant van zowel Italië als de Balkan.

Gisteravond waren er weer ambulances op het Eind. Het blijkt dat om de hoek iemand van de trap is gevallen in restaurant Merwezicht naast de coupure. Op het hoofd terecht gekomen. De man wordt in zorgwekkende toestand naar het ziekenhuis gebracht. Een bewolkte hemel vandaag dus. Het wordt niet meer dan 5,2 graden. Anna gaat in de binnenstad boodschappen doen en ik ga naar de sportschool. Van de griepprik hebben we geen last. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 09-11-2024

Je kon het zien aankomen, want er bestond eergisteren een gevaarlijke cocktail in Amsterdam: de herdenking van de Kristallnacht op het Jonas Daniël Meijerplein, een geplande tegendemonstratie daar tegen op het Anton de Komplein en het duel tussen Ajax en de Israëlische voetbalclub Maccabi uit Tel Aviv. De harde supporterskernen van beide clubs kennen een gewelddadige reputatie. Halsema raadpleegde de NCTV. Die zei dat 'er geen sprake was van een concrete dreiging op deze supportersgroep, spelers of wedstrijd’. Toch werd er door de driehoek burgemeester-politie-OM een 800-man grote politiemacht op de been gebracht. Supporters - in aantal geschat op twee- tot vijfduizend - van de Israëlische voetbalclub in shirts met hun gele clubkleuren haalden, na de nederlaag van hun club, in de binnenstad van Amsterdam onder meer Palestijnse vlaggen van gebouwen, gedroegen zich agressief tegen Arabisch uitziende taxichauffeurs en scandeerden anti-Palestijnse leuzen op de roltrappen van de metro: 'Het IDF zal winnen, fuck de Arabieren'. Tegenstanders mobiliseerden zich via chatgroepen en X (zie hierboven). ’s Nachts raakten de Maccadi-supporters slaags met relschoppers en pro-Palestijnse groepen, die mensen op straat vroegen naar hun paspoort en of ze Joods waren. Bij twijfel werden ze geslagen en gedwongen 'Free Palestine' te roepen. 'Een wel erg letterlijke herdenking van de Kristallnacht. Jonge jongens op scootertjes op Jodenjacht', schrijft Youp van 't Hek vandaag. Wat me iedere keer weer verbijsterd is de haat en de gemeenheid waarmee het geweld wordt toegepast.

Ik wil het geweld niet bagatelliseren, maar ja, zo gaat het toe bij risicovolle voetbalwedstrijden. Zeker in zwaar gepolariseerde omstandigheden. Ik wil het ook niet overdrijven, dat doen anderen wel. Er heerste grote verontwaardiging in politiek en media. Nuance was schaars te vinden. Alom hoorde je misplaatst geroep over antisemitisme, jodenhaat en een 'pogrom'. Netanyahu wilde de Maccabi-supporters met twee vliegtuigen evacueren en de Israëlische buitenlandminister vloog persoonlijk met de voorzitter van de Knesset naar Nederland, maar onze premier en de minister van BuZa waren in het buitenland. In Boedapest zei Schoof aanvankelijk niet van plan te zijn om versneld terug te keren naar Nederland. Wilders reageerde fel op X: 'We zijn het Gaza van Europa. Moslims met Palestijnse vlaggen jagen op joden (...) De daders moeten het land uit!'. De schuld lag bij de 'islamitisering', hij stookte het vuurtje op zag, eiste het vertrek van burgemeester Halsema, een spoeddebat met Schoof en vooral een uitgelezen kans op een prachtig fotomoment en spoedde zich meteen naar Schiphol, maar Van Weel, minister van justitie, was hem een halfuur voor. De overspannen mediabelustheid van Wilders en de voortdurende ellebogengevechten tekenen deze coalitie.

Er zijn veel verjaardagen in deze periode. Gisteravond waren we bij Jordin & Dane, die samen hun verjaardagen vierden, Straks gaan we naar Tessa, die deze week ook jarig was. Leuk, zo zie je de familie weer eens. Het is de zoveelste grijze dag op rij, Met 7,4 graden is het iets warmer dan gisteren. Naar het begin van dit kwartaal

Mist op zondagochtend. De beelden aan de overkant lijken betoverd.

Zondag 10-11-2024

Het boek dat astronoom Sten Odenwald uitbracht in de serie Knowledge In A Nutshell over quantumfysica ('Quantum Physics', 2020, Arcturus) is het complement van zijn boek over astrofysica. Hij schreef dat een jaar eerder ('Astrophysics', 2019, Arcturus). Samen bieden beide boeken een uitstekend en overwegend begrijpelijk overzicht van de actuele stand van zaken. Wel had ik grote moeite om sommige gedeelten te volgen over de theorie van quantumvelden en Grand Unified Theories (GUT's). De weergegeven formules gingen me ver boven de pet, maar wat staan er verder prachtige dingen in! Het idee dat materie niets anders is dan een andere vorm van lege ruimte, op dezelfde manier dat Einstein liet zien dat massa louter een andere vorm is van energie, doet me duizelen. In de laatste periode van zijn leven - hij overleed in 1955 - was Einstein overtuigd van de juistheid van het idee dat materie niet een fundamenteel ingredient was van de natuur. In 1950 schreef hij 'The material particle has no place as a fundamental concept in field theory. Even Maxwells' electrodynamics is not complete for this reason. Gravity as a field theory must also deny a preferred status to matter'. Er zijn geen deeltjes, er zijn alleen maar velden. Met zulke gedachten kom je de zondag wel door.

De dag breekt aan met mist. Het verleent geheimzinnige betovering aan de geometrische beelden van Winiarski aan de overkant. Is het daar misschien behekst? Welke buitenaardse wezens hebben dit hier achter gelaten? De Kriekenmarkt heeft een betoverd karakter net als de quantumwerkelijkheid. Niets is wat het lijkt, maar om tien uur is de mist gewoon snel weg, het is droog en het wordt ruim 10 graden. Wandelaars, rondleidingen, toeristen, vissers, de laatsten meestal Poolse arbeidsmigranten, die zo weinig verdienen dat ze de gevangen vis thuis bakken en opeten.

Trump dreigde tijdens zijn campagne buurland Mexico met massadeportaties van tienduizenden illegale immigranten, met een grens die op slot gaat voor drugs en migranten, met nieuwe onderhandelingen over het vrijhandelsverdrag T-MEC tussen de VS, Canada en Mexico en met handelstarieven van tientallen tot zelfs duizenden procenten om de eigen industrie te beschermen. Maar Claudia Sheinbaum, de nieuwe Mexicaanse president doet alsof ze niet bang is. Wat moet een politicus anders als dwazen aan de macht komen?

Het is zo gemakkelijk om te roepen dat je veel problemen in de zorg oplost, als je de adminstrative regels vermindert. Fleur Agema riep dat ook jarenlang. De werkelijkheid is niet zo eenvoudig. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) waarschuwt de minster in een brief dat te drastische aanpak van de administratieve lasten fraude gemakkelijker maakt en de opsporing van de duizenden zorgcowboys, die met hun bureautjes buitenproportionele winsten maken, moeilijker. ‘Door een beperkte informatiepositie kan de NZa haar toezichthoudende taken minder goed uitvoeren. En minder goed toezicht biedt juist meer kansen voor niet-integere zorgaanbieders'. Uit een rapport van de politie Midden-Nederland bleek afgelopen week dat er 'een schrikbarende toename’ is van criminelen die in de zorg actief zijn. Zij werken met vervalste diploma’s, laten patiënten aan hun lot over, en verdienen onder andere door het draaien van veel nachtdiensten waarin zij niets uitvoeren tot meer dan 10 duizend euro per maand. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 11-11-2024

De wereld, zo stelde Frits Abrahams vrijdag in zijn NRC-column, ‘wordt straks opnieuw geregeerd door drie schoften: Trump, Poetin en Xi Jinping. Drie politieke criminelen van wie ons aller lot afhangt.’ Of ze straks veel samen zullen werken of juist de concurrentie zullen aangaan om te zien wie het sterkste is, moeten we afwachten. Gisteren voegde Thomas von der Dunk in zijn Volkskrant-column er nog een vierde schoft aan toe: Benjamin Netanyahu, omdat het Westen, gegijzeld door schuldgevoelens over de Shoah, deze ‘bondgenoot’ in zijn eigen regio de facto oppermachtig heeft gemaakt.

Vandaag begint de COP29 in Bakoe, Azerbeidzjan. Een oliestaat. Dat komt door Poetin, die niet akkoord ging met de andere kandidaten zoals Bulgarije en Armenië. De Azerbeidzjaanse voorzitter is een olieman maar bepaald geen 'oliemannetje'. Zo schitterde hij door afwezigheid bij belangrijke bijeenkomsten, zoals de voorbereidende conferentie in Bonn afgelopen zomer. Het voornaamste onderwerp in Bakoe: hoeveel moeten de rijke landen betalen aan de klimaatonkosten van ontwikkelingslanden? Zeeweringen en andere adaptaties. Wie op de curves hierboven kijkt ziet direct wie het meest hoort te betalen: de VS. Rusland staat niet bij deze set curves, maar het land is per capita ook een forse uitstoter: 11,4 ton, dus tussen China en de EU in. De emissies per capita van de industrielanden lopen na de covid-pandemie weer op. Zie de VS, de EU en vooral China. India is als uitstoter in opkomst. Geen van de drie schoften van Frits Abrahams zal op de COP29 aanwezig zijn en de EU stuurt Wopke Hoekstra. De kans is groot dat de COP 29 uitloopt op vage beloften waar de ontwikkelingslanden, die geen schuld hebben aan de hoge uitstoot, niets aan hebben.

In de zonnige ochtend breng ik het autootje naar de garage. De distributieriem moet na meer dan 120.000 kilometer vervangen worden. Doe je dat te laat, dan kan hij breken en dan zit je pas goed in de problemen. Tegen één uur gaat de bel: de monteurs van Electroworld komen onze gaskookplaat vervangen door een op inductie (foto hier). Een snelle klus want een kookgroep in de meterkast en een Perilec-stopcontact hebben we al. Ze brengen ook de pannenset mee. Anna zegt dat het koken merkbaar sneller gaat en we produceren minder CO2 en geen ongezonde kookgassen meer, zoals N2O en CO. Alleen de cv-ketel is nog op gas. Om half twee valt er een korte regenbui, maar het is weer droog als ik de auto kan ophalen. Die is ook nog niet electrisch. Naar het begin van dit kwartaal

Mars met dwars over het oppervlak de Valles Marineris (Image Credit: NASA, USGS, Viking Project)

Dinsdag 12-11-2024

Op Astronieuws stond dezer dagen een prachtige opname van de planeet Mars met dwars over het oppervlak de Valles marineris, een enorm systeem van diepe kloven met een lengte van bijna 4000 kilometer, breedtes tot 600 kilometer en 8 kilometer diep. Het werd in 1971 ontdekt door de ruimtesonde Mariner 9. De Grand Canyon in Arizona is maar 800 kilometer lang, 30 kilometer breed en bijna 2 kilometer diep. Ik vind de Valles terug op de Marsglobe op mijn studeerkamer. Hoe het klovenstelsel ontstond is niet bekend; men denkt dat de oorspong ligt in een enorme scheur of slenk die zich opende toen de planeet na zijn ontstaan afkoelde. Daarna werkte erosie erop in toen er zo'n drie miljard jaar geleden veel water op het Marsoppervlak was. De foto toont de droge beddingen waarover eens talrijke rivieren stroomden. Waarschijnlijk was er toen leven op de rode planeet.

Vlak ten zuiden van Haïti ontstaat opeens een storing die 30 procent heeft op cyclonale ontwikkeling. Is het de laatste oprisping van Atlantisch orkaanseizoen 2024? Aan zowel oost- als westkust in de VS zijn diverse natuurbranden. In het noordoosten betreft het de staten New York en New Jersey. Bosbranden zijn daar relatief zeldzaam maar men kampt er momenteel met extreme droogte. Het is de een-na-droogste periode sinds 1869.

Helaas, Shell krijgt gelijk in hoger beroep in zaak van Milieudefensie-Shell. Het gerechtshof Den Haag vernietigt het eerdere vonnis van de rechtbank. Shell heeft weliswaar een verplichting zijn uitstoot van broeikasgassen te verminderen, maar kan niet verantwoordelijk worden gehouden om ook de uitstoot van zijn klanten met een specifiek percentage te reduceren, aldus het Hof. Tja, Milieudefensie was al onzeker over de uitkomst, maar als de overheid het niet doet en Shell niet hoeft, wie moet ons volk dan beschermen tegen klimaatrampen? 

Inwoners van Gorinchem merken er nu nog niets van, maar binnen een paar jaar gaat een op de drie straten in die gemeente open voor de aanleg van extra stroomkabels, schrijft Anja Broeken vandaag in AD Rivierenland. Het groeiend aantal warmtepompen, elektrische auto’s en zonnepanelen - en natuurlijk onze nieuwe inductiekookplaat - zet het stroomnet onder hoogspanning. In de regio Gorinchem is de stroomvraag inmiddels groter dan de beschikbare capaciteit. Bedrijven die willen uitbreiden én de nieuwbouw van het Caribabad staan op een wachtlijst om toegang te krijgen tot het net. Netbeheerder Stedin gaat het netwerk de komende jaren wijk voor wijk verstevigen. De binnenstad staat niet bovenaan op die lijst, want daar is het helemaal complex, zegt een wethouder. Het beschermd historisch stadsgezicht maakt het veel ingewikkelder. Hij sluit niet uit dat ze trafohuisjes in panden onderbrengen.

Gisteravond nadat Anna ging slapen versloeg ik zomaar Generaal Radahn (voor de kenners van Elden Ring). Maanden niet gelukt, maar na veel grinding had ik het gevoel dat het zou kunnen. En werkelijk, met geduld en slimheid ging het!

     Na een grijs begin wisselen vandaag wolken en zon elkaar af. Veel meer wind dan gisteren. In grote nevelwolken staat een man in een geel regenpak de hele dag de kademuren schoon te spuiten. We gaan sporten en boodschappen halen. Het wordt tien graden. 's Middags gaat Anna naar de bovenste buurvrouw. Naar het begin van dit kwartaal

Dulce op de werf in Numansdorp naast een zusterschip erachter.

Woensdag 13-11-2024

Grijze ochtend, grijze middag. Rustig weer, bijna windstil met een paar keer zon. Het wordt 11 graden. De gemeente haalt de afgevallen bladeren op het Eind weg, want het moet er zaterdag netjes uitzien voor de aankomst van Sinterklaas. De spuitgasten in de haven spuiten gehuld in grote wolken de steigers schoon.

     Even na tien uur rijden we naar de werf in Numansdorp, waar ze onze Dulce op de wal hebben geplaatst, niet ver van de kraan en naast een zusterschip, de 'Goem' uit Zwijndrecht. Kennen we niet. We halen een ladder en gaan aan boord. Binnen hebben ze het schip schoon gezogen. We ruimen het derde hutje leeg en de andere plaatsen (voor- en achterhut) waar de beschimmelde wandbekleding vanaf maandag vervangen gaat worden. Ook halen we alles weg onder en in de kajuitkastjes aan stuurboord. Daar komt ook nieuwe bekleding onder en de rotte achterwand van fineer wordt vervangen. Het kan flink gaan stuiven volgende week! We kunnen de meeste spullen kwijt in de bakskist aan stuurboord in de kuip. De twee matrassen van het derde hutje brengen we naar de vide in de loods, waar de rest van de kussens en matrassen liggen. Daar staat ook een grote bak met overige spullen, alles afgedekt. We eten een boterham in de kuip en kijken naar het nieuwe teakdek (foto hier). We zijn razend benieuwd naar het werk van de bootstoffeerders volgende week! Daarna kunnen we eindelijk weer beginnen aan de schoonmaak en de herinrichting. Met Maarten spreken we af dat men dan ook begint met de wederopbouw van mast en wanten. Dan kunnen we zien of alle navigatie- en overige apparatuur weer werkt. Terug naar Gorcum. We nemen alle gordijnen en bindlusjes mee om te wassen. Om half drie zijn we thuis.

De storing bij Haïti die ik gisteren noemde blijkt zich razendsnel te ontwikkelen. Hij heeft vanmorgen al 80 procent kans op cyclonale ontwikkeling. Vanmiddag is het 90 procent en gistermiddag nog 30 procent. In de komende uren diept hij uit tot een echte tropische depressie, krijgt een nummer (19) en daarna tot een storm met de naam Sara. Volgens de GFS-prognose gaat hij in het komende weekeinde tot een categorie 4 orkaan uitgroeien, die over Cuba naar Florida zal trekken.

Opnieuw is er kans op extreem weer in Spanje. De nationale weerdienst Aemet gaf code rood af voor delen van de regio's Catalonië en Andalusië. In de Catalaanse provincie Tarragona, ten zuidwesten van Barcelona, kan vandaag in twaalf uur tijd tot 180 millimeter regen vallen en in Málaga 120 millimeter. In de provincie Málaga zijn uit voorzorg 3000 mensen geëvacueerd. Er wordt alweer gewaarschuwd voor overstromingen. De riolering zit op veel plekken verstopt met modder, waardoor het regenwater moeilijk weg kan lopen. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 14-11-2024

Zoals verwacht door de NOAA organiseerde de depressiekern bij Haïti, later bij Jamaica, zich tot een cyclonale depressie en kreeg het nummer 19. Het systeem zal doorgroeien tot een tropische storm met de naam Sara, nog voor het met veel kracht Honduras zal bereiken. Vervolgens trekt de storm ook nog over het Mexicaanse schiereiland Yucatan waarna ze boven het nog warme water van de Mexicaanse Golf verder trekken zal. De vraag is wat er dan gebeurt. De storm lijkt in te zullen zakken of krijgt Sara genoeg energie om uit te groeien tot een zware orkaan en waar slaat die aan land?

Nog steeds extreme regenval in Spanje. In Málaga zijn meer dan 4.200 mensen geëvacueerd vanwege het nieuwe noodweer. Het water gutst door de straten, een ziekenhuis is overstroomd en scholen zijn opnieuw gesloten.

     Ondertussen 'snakt Nederland naar plekken waar de rivieren kunnen overstromen', zegt NOS Nieuws naar aanleiding van  de publicatie van een nieuw onderzoek naar 47 rivierdelta's van Universiteit Wageningen. We hebben in de toekomst meer te vrezen van onze rivieren dan van de zee. In het geval van de rivieren in de Nederlandse delta wordt de ruimte nog steeds verder ingeperkt door woningbouw, landbouw en industrie, en wordt de aanvoer van zand en slib tegengehouden door dammen in het stroomgebied. Gebieden in de delta's verzakken en de voortgaande afzet van zand en slib moet dat compenseren. Dus dit sediment is nodig om een delta op peil te houden. Zonder die aanvoer zakt de delta langzaam weg, waardoor het land achter de dijken steeds lager komt te liggen. Dat is vooral in Zeeland het geval, de bodem daalt en tegelijk stijgt de zeespiegel. De kwetsbaarheid wordt verder vergroot door heviger stormen, regenval bij de steeds hogere zeespiegel - allemaal gevolgen van klimaatverandering.

Weer een grijze, stille dag met een graad of elf. In de badkamer staat een rek met druipende gordijntjes van de boot. Die moeten niet in de centrifuge en de wasdroger maar je moet ze nat ophangen, zegt Anna, dan drogen ze niet flodderig op. Naar de sportschool. Straks wijn proeven uit Cahors bij Kees v.d. H. in het VIIe Bastion. Naar het begin van dit kwartaal

De studentendemonstratie tegen de bezuinigingen op onderwijs eergisteren in Utrecht (foto: NOS)

Vrijdag 15-11-2024

Gisteravond zag ik op televisie beelden van de demonstratie in Utrecht tegen de bezuinigingen van het rechtse kabinet op onderwijs. Die ging toch door ondanks dat de organisatoren op advies van de gemeente hem hadden afgelast. Verbaasd zag ik opnames van betogers in het parkje bij drie NS-kantoorgebouwen met een spandoek waarop stond 'Studentenstrijd is Klassenstrijd!' Die leus heb ik decennialang niet gezien! Eind jaren 80, begin jaren 70 radicaliseerde de linkse studentenbeweging in ons land in snel tempo en viel uiteen tussen de CPN en talrijke ultralinkse groepen en groepjes, zoals de maoïsten van KEN(ml), waaruit later de SP ontstond. In Utrecht hadden we De Muurkrant, later RFU (Rood Front Utrecht), waar ikzelf lid lid van was. Het wordt allemaal verteld in mijn romantrilogie. In de jaren  woedde een heftige discussie over de vraag of studenten wel bij het proletariaat hoorden en aan de zijde van de arbeiders aan de klassenstrijd konden deelnemen. Voor de revolutie maakte het niet veel uit; die ging niet door. Het debat heette de Krahl/Schmierer-discussie, genoemd naar de twee opponenten in dat debat, Hans-Jürgen Krahl en Joscha Schmierer. Krahl kwam in 1970 om bij een auto-ongeluk. Schmierer leeft nog en is  nog altijd een linkse politicus in Duitsland. Wijlen Henk Bezemer en ik schreven toen dagenlang onder de inname van bier en roggebrood met verse knoflook een lang en (achteraf) onbegrijpelijk artikel over de marxistische theorie van de totaalarbeider in het toenmalige Utrechtse studentenblad Trophonios. Het ligt nog ergens in een map in onze kelder. Die geschiedenis memoreerde ik zeven jaar geleden in mijn blog naar aanleiding van de begrafenis van onze wederijdse vriend Henk van W.

     De beide Henken zijn nu dood en dan duikt ineens de oude leus weer op. Wie zijn die lieden die ermee lopen? Uit een verslag van de demonstratie door het Hoger Onderwijs Persbureau maak ik op dat het leden zijn van een Communistische Jongeren Beweging (CJB). Het is de jongerenorganisatie van de NCPN (Nieuwe Communistische Partij Nederland), opgericht in 1992 door mensen en groepen - vooral in Noordoost-Groningen - die het niet eens waren met de opheffing van de CPN en de toetreding tot GroenLinks. Zie hier het Wikipedia-lemma over NCPN. Nog altijd baseren ze zich op de leer van Marx, Engels en Lenin, waren vóór de Brexit en tegen de Europese Unie, en zijn actief in de vakbond FNV en kennelijk ook in de studentenbond LSVb. Ze veroordelen de Russische inval in Oekraïne van 2022 en doen sinds 2003 niet meer mee aan de parlementsverkiezingen. Dan adviseren ze hun leden op de SP te stemmen. Of ze vinden dat de student nog altijd onderdeel is van 'de totaalarbeider'? Dat zou best kunnen en dan heeft Krahl het pleit gewonnen.

De tropische depressie 19 bij de oostkust van Honduras werd vannacht inderdaad een cyclonale storm en kreeg de naam Sara. Ze steekt nu over naar Yucatan en lijkt daar inderdaad (zie gisteren) uit te gaan doven. Is het de laatste opflakkering van het Atlantisch orkaanseizoen 2024?

Na de rampzalige uitslag van de Amerikaanse verkiezingen is er een hausse aan vertrekkers van het platform X, het  nauwelijks meer gemodereerde platform van Elon Musk. De multimiljardair krijgt van Trump een belangrijke positie in zijn regering. Deze week vertrokken onder meer de Britse krant The Guardian en de Spaanse krant La Vanguardia van X. The Guardian stelt dat de nadelen van X zwaarder wegen dan de voordelen en noemt het een 'giftig mediaplatform'. In een bericht aan de lezers schrijft de krant dat Musk het platform gericht kan inzetten om politieke discussies te beïnvloeden. 'I switched to Bluesky back in August when Musk used the Southport riots to promote the idea of civil war in Britain', zegt een columniste in The Britse krant. Ook de auteur Stephen King verlaat X: 'too toxic'. Er staat zelfs een rubriek met X-opzeggingen in de krant: Why I quit. Velen verruilen X voor het platform BlueSky, waar ik sinds een paar maanden ook mijn blogposts publiceer (maar dat doe ik ook nog op X, omdat ik er toch lezers trek en volgers heb).

De domrechtse aanval op het internationale klimaatbeleid is begonnen. Na een uitgebreid overleg aan de telefoon met Donald Trump besloot de Argentijnse president Milei de delegatie van zijn regering op de COP29 te laten vertrekken. Trump zelf zal zeker volgen en na zijn installatie op 20 januari het Parijse klimaatverdrag opzeggen. Tijdens zijn verkiezingscampagne ontkende Milei zelf geregeld dat klimaatverandering werd veroorzaakt door menselijk handelen. Hij sprak toen van 'een socialistische leugen'. Klimaatwetenschappers noemde hij 'luie socialisten'.

Er is vandaag alweer crisis in ons eigen domrechtse kabinet. Staatsseceratis Nora Achahbar (NSC) wil aftreden uit onvrede over uitspraken die in het kabinet zijn gedaan over integratie. Meerdere NSC-bewindspersonen schijnen te twijfelen over hun vertrek. Schoof zit vandaag met zijn minsters in hun wekelijkse vergadering in het Catshuis. Ingewijden zeggen dat de agenda's van alle ministers en staatssecretarissen voor de rest van de dag leeggeveegd zijn. De partijleiders van PVV, VVD, NSC en BBB zouden onderweg zijn. 'Iedereen is zich er van doordrongen dat het gek kan gaan lopen', zegt een Haagse bron. Wat zou het een zegen voor het land zijn als de zaak uit elkaar valt!

De zoveelste grijze en stille dag. Het wordt 10 graden. De komende dagen verandert het weer: kouder met veel wind en regen. Vanmorgen gaat om acht uur de bel. Er staan twee mannen voor de deur die de gasvezelkabel in ons pand moeten aanleggen, maar het gaat niet door. Ze hebben tekeningen die helemaal niet kloppen. Gemopper op de schouwers die de situatie een jaar geleden in kaart brachten. De mannen vertrekken onverrichterzake. Rustige dag. Straks komt Ria P. een glas drinken. Naar het begin  van dit kwartaal

De aankomst van Sinterklaas vanochtend in de Lingesluis.

Zaterdag 16-11-2024

De televisie gooide gisteravond de programmering helemaal om en besteedde ruime aandacht aan de gebeurtenissen op het Catshuis. Misschien zou het kabinet vallen! Maar in plaats daarvan liet uiteindelijk NSC zijn staatssecretaris vallen, hoewel er evident sprake was geweest van racistische uitspraken in de ministerraad. Volgens hardnekkige geruchten uit kabinetskringen ging het om termen als 'kutmarokkanen', 'halalvreters', 'antisemitisme zit diep in het DNA van moslims' (Mona Keyzer?) en 'een puist die je moet uitdrukken' (VVD-minister Heinen). 'Dat er heel stevige dingen zijn gezegd tijdens de ministerraad, is wat wij de hele dag hebben gehoord van betrokken partijen', zei NOS-verslaggever Xander van der Wulp. Utermark was de laatste die overstag ging, maar geen van de ministers van de partij van de rechtstaat zag tenslotte reden om hun collega te volgen. Iedere week zinkt de regering weg naar grotere diepten. Iedere week is er een crisis, iedere week een farce.

     Het is me duidelijk. Vanaf nu wordt het alleen maar erger. De NSC had met staatssecretaris Achahbar uit het kabinet moeten stappen. Bij iedere crisis die ze accepteren wordt de schade groter.

     In zijn wekelijkse Nieuwsbrief karakteriseert Tom-Jan Meeus alle misbaar over antisemitisme als 'ophefdwang' en 'spektakelleegte' waarbij beeldvorming de werkelijkheid verdringt: 'Je zag het toen de Kamer woensdag bijeenkwam: de goed-foutkeuze was al gemaakt. Goed was: „benoemen”, zoals Geert Wilders deed. Fout was: nuance'. Meeus vond in de databank van het Verwey-Jonker Instituut een onderzoek uit 2015 naar antisemitisme onder jongeren, waarin wordt vastgesteld dat 'antisemitische uitingen lang niet altijd gepaard gaan met negatieve opvattingen over Joden in Nederland'. Die onderzoekers uit 2015 constateerden ook dat islamitische jongeren vooral moeite hebben met aandacht voor antisemitisme omdat ze vinden dat hun eigen discriminatie of die van Palestijnen daardoor ondersneeuwt. Maar zulke nuances verdwijnen 'in de wolk van actuele verontwaardiging'. Terecht zei Timmermans afgelopen woensdag dat je Jodenhaat niet kunt bestrijden met moslimhaat. Inderdaad, net zoals Femke Halsema en haar driehoek al schreven in het feitenrelaas over de rellen van maandag, namelijk 'dat antisemitisme niet met ander racisme kan worden beantwoord'. De stemmen van de nuance en de redelijkheid. Maar, zegt Meeus: 'Politici zijn alleen maar bezig meer aanhang te zoeken in plaats van ervoor te zorgen dat we weer vreedzaam met elkaar kunnen samenleven'.

De tropische storm Sara vertraagt en komt haast tot stilstand. Ze brengt aan de kusten van Honduras en Belize grote hoeveelheden regen. Men vreest overstromingen. Morgen zal deze waarschijnlijke slotacte van het orkaanseizoen 2024 desintegreren boven het Mexicaanse schiereiland Yucatan.

Het is grijs maar droog vanmorgen. Sinterklaas boft en het publiek ook. Tessa komt met Lina-Mae kijken. De laatste (8) gelooft er niet meer in maar wil het toch zien (foto hier). Precies om tien uur gaat de sluis open en vaart een bootje binnen met Sint en zijn (roetveeg)pieten. Niet de gebruikelijke stoomsleepboot Jan de Sterke, maar een werkbootje waar duidelijk 'Werkendam' op staat. Of de talrijke opgewonden kinderen langs de haven dat zien? Het is goed om vroeg te leren twijfelen. De Pieten strooien kwistig pepernoten rond, die later enthousiast worden opgepikt door een grote zwerm meeuwen, vervolgens ruimen een zwarte kraai en tenslotte een ekster de restjes op. Rond het middaguur komen ook Barbara en Nikita met haar kinderen langs. Het wordt nog geen 9 graden en we wachten op de voorspelde regen. Naar het begin van dit kwartaal

Herfst op de Kriekenmarkt.

Zondag 17-11-2024

Rusland voert vandaag massale raket- en drone-aanvallen uit op de electriciteitsnetwerken in heel Oekraïne. Ook in het westen. Polen heeft vliegtuigen ingezet om zijn grenzen te bewaken. Het is de grootste aanval sinds augustus en is uiteraard bedoeld om voor de winter de samenleving flink te ontwrichten en de hele bevolking te treffen. Geen licht, geen verwarming, geen leven. Sinds de verkiezingsoverwinning van Trump, de val van het Duitse kabinet en de radicaal-rechtse trend in veel Europese landen proberen Zelensky en zijn regering wanhopig te redden wat er te redden is. Ook de inval deze zomer in Koersk om Russisch gebied te veroveren was een wanhoopspoging om een betere uitgangspositie te krijgen. Men ziet in Kyiv onder ogen dat onderhandelingen onvermijdelijk zullen worden als de westelijke steun afneemt en zoekt toenadering tot de aankomende president in de VS. In De Volkskrant analyseert Arnout Brouwers dat de rol van Trump nu al cruciaal is. Het waarschijnlijke model: afstaan van veroverde gebieden in ruil voor 'garanties' en een neutrale status. Het is hartverscheurend om te zien hoe het heldhaftige Oekraïense volk na bijna drie jaar vechten voor de vrijheid - ook die van ons -  in de steek wordt gelaten voor wat niets anders kan zijn dan een onzekere vrede. En wie garandeert straks de onafhankelijkheid van een Oekraïense rompstaat en de vrijheid van de oostelijke flanken van Europese continent? Trump?

     In haar wekelijkse column in de NRC ziet Caroline de Gruyter toch positieve ontwikkelingen, die beogen Europa sterker te maken. 'Europa verandert als een gek'. Zo zou de val van het Duitse kabinet beogen de Unie te versterken: 'Eindelijk stuurt de kanselier van Europa’s grootste economie zijn vrekkige minister de laan uit, omdat hij snapt wat ‘Trump-II’ betekent: dat Europa, dat nu al materieel en financieel meer steun naar Oekraïne stuurt dan de VS, meer moet doen'. De christendemocraten zouden tevens op die lijn zitten. Zo had ik het nog niet bezien.

     De tweede verschuiving is dat de Poolse premier, Donald Tusk met Britten, Balten en de Scandinavische landen een defensie-alliantie wil vormen om meer te doen voor Oekraïne en de Europese defensie. 'Zolang er goede coördinatie is met de NAVO en andere Europese initiatieven, kan dat juist een plus zijn'.

     De derde verschuiving: de Europese Commissie stelt voor dat zij uit de miljarden van de Europese cohesiefondsen voortaan ook bedragen aan defensie-projecten mag uitgeven. Dat is verstandig en tja, de wapenindustrie zal er blij mee zijn, maar hoe moeten we ons anders in de toekomst verdedigen en zonder de Amerikanen Poetin in toom houden?

De wereld sprak in 2021 af het gebruik van steenkool te 'verminderen', het meest vervuilende broeikasgas. En vorig jaar in Dubai beloofden ze 'weg te bewegen' van fossiele brandstoffen. Maar vorig jaar gebruikte de wereld juist een recordhoeveelheid steenkool. En dat verandert dit jaar niet, verwacht het Internationaal Energie Agentschap (IEA). Jaarlijks gebruikt de wereld nu 8,7 miljard ton steenkool. Het gebruik neemt in Europa wel af maar stijgt sterk in Azië, vooral in China en India, maar ook in Indonesië, Vietnam en de Filippijnen. Inmiddels gebruikt Azië meer dan 80 procent van alle steenkool wereldwijd, en China meer dan de helft.

Conflicten uitvechten met ontploffingen bij voordeuren, het is snel in de mode geraakt. Dit jaar komt het aantal aanslagen, vooral gepleegd met zwaar vuurwerk, waarschijnlijk boven de duizend uit. Dat is een flinke stijging in vergelijking met voorgaande jaren. Maar wat denk je? Slechts één op de vijf aanslagen houdt verband met criminele activiteiten, blijkt uit een eerder verschenen politierapport. Ruim de helft van de incidenten heeft te maken heeft met 'huis-tuin-en-keukenconflicten', valt te lezen in het rapport.

Een wisselvallige zondag. Afwisselend zon en regenbuien en een graad of elf. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 18-11-2024

De regen van vanmorgen vroeg trekt weg na negen uur. Het blijft bewolkt en soms is er wat zon en dan weer nieuwe buien. Om twaalf uur rijd ik naar de werf in Numansdorp. Vanmiddag gaat Marc Schröder beginnen met de stoffeerklus. Alleen had ik geen tijd afgesproken en op zijn telefoon krijg ik de voicemail. Dan maar wachten. Na een uur vind ik het genoeg en besluit te vertrekken. Nog op de A29 belt Maarten dat ze er zijn, dus terug. Ik ben blij dat ik ze toch even vooraf kan spreken want het wordt een enorme stof- en stuifklus. Ze sjouwen een grote stofzuiger naar binnen. In een stalenboek kijken we voor de zekerheid nog eens de nieuwe stoffering na. Marc en zijn Poolse maat, een oude man maar 'de beste bootstoffeerder die ik ken' (aldus Marc) beginnnen alles af te plakken, het navigatiepaneel, de televisie, de kasten en de kastjes, enzovoorts (foto hier). Daar hebben ze handige folie voor met een plakstrook. De komende dagen zijn ze bezig met het verwijderen van de beschimmelde bekleding en schoonmaken. Ik test even de Webasto-kachel want die hebben ze dan nodig. Hij doet het prima. In de loop van de week kom ik kijken. Drie uur geweest. Door de beginnende files op de A15 naar Gorcum.

President Biden zou toestemming hebben gegeven aan de regering van Oekraïne om de ATACMS-raketten in te zetten in Rusland. Die kunnen doelen tot op 300 kilometer raken, maar dat mocht tot dusver niet. Biden talmde minstens een jaar met het besluit uit vrees voor escalatie, maar nu zou het een passende reactie zijn op de inzet van Noord-Koreaanse troepen door Rusland in de oorlog tegen Oekraïne. De verwachting is dat de langeafstandsraketten het eerst gebruikt gaan worden in het Russische grensgebied Koersk, want daar zijn nu Noord-Koreaanse soldaten actief. De Oekraïense incursie in Rusland van deze zomer werd al half terug veroverd door Moskou. Met grote verliezen. De ATACMS-raketten zijn al in bezit van Oekraïne, maar ze mochten tot nu toe alleen binnenslands ingezet worden. Zelensky: 'The rockets will speak for themselves'. In het recente verleden noemde Poetin het een rode lijn. Tja, een land dat aangevallen wordt mag zich volgens internationaal recht verdedigen en het grondgebied van de agressor aanvallen. Sommigen spreken van een grote ommezwaai, anderen van een (te) late zwanenzang. Er zit in elk geval een soort maatvoering in, wederkerigheid van stappen: jij Noord-Koreanen in Koersk? - dan ik verreafstandsraketten maar alleen in Koersk. Want die beperking lees je hier en daar ook. Het Kremlin heeft veel moeite om mensen en voorraden naar dat front te krijgen. Oekraïne kan nu met meer succes logistieke aanvoerlijnen van Rusland aanvallen en meer terreinverlies voorkomen. Naar het begin van dit kwartaal

Krater in de permafrost in Siberië na een methaangas-explosie (foto: CNN, Igor Bogoyavlensky)

Dinsdag 19-11-2024

Sinds tien jaar ontstaan er steeds meer geheimzinnige kraters in de bodem van arctische gebieden in Siberië. Het zijn diepe kraters met in sommige gevallen een doorsnee van honderden meters, omringd door aarde en ijs. Men heeft er een stuk of twintig gevonden; de laatste jongstleden augustus. Tussen de dikke laag permafrost en een diepere laag methaanhydraat, dat is een vaste vorm van methaanzout, zit een laag niet-bevroren zoutwater die cryopeg wordt genoemd. Omdat klimaatverandering de bodemtemperatuur opvoert, smelt de bovenste laag aarde. Daardoor sijpelt er water door de permafrost in de cryopeg. Die is echter zo dicht opeen geperst, dat er geen ruimte voor is. De druk loopt op, er ontstaan scheuren in de bodem waaruit met plotselinge explosies het sterke broeikasgas methaan in één keer ontsnapt. Er blijft een groot gat achter.

'Het Kabinet-Schoof tolt rond in een draaikolk van wantrouwen en rivaliteit: het is lekken, spinnen en zwartmaken', schrijft

Frans Hendricx vanmorgen in De Volkskrant. Het is ook bezig de verbinding met de gemeenten te verliezen, constateert NU.nl. Wethouders luiden de noodklok over onuitvoerbaar beleid. 'Het water komt tot de lippen', schrijft de vereniging van 1400 wethouders in een brandbrief aan minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark. Den Haag stelt zich steeds meer op als ''alleenheerser', vinden de wethouders. Daardoor zitten zij met onuitvoerbaar beleid. Hoelang laat NSC, de partij van het goede bestuur en de rechtstatelijkheid, de bestuurlijke wantoestand nog bestaan? Aan het begin van de middag treden twee NSC-leden uit de 2e kamerfractie, Rosanne Hertzberger en Femke Zeedijk. Zij volgen staatssecretaris Nora Achahbar. Zeedijk spreekt van ‘gebrek aan fatsoen’  in de coalitie en binnen haar eigen partij. ‘Onze Tweede Kamerfractie is onvoldoende in staat gebleken normerend op te treden. Ik mis zelfreflectie bij de premier en het kabinet. Voor mij heeft discriminatie een gezicht gekregen, hier trek ik een grens.’ De rest van de fractie blijft wel zodat de coalitie nog wel een meerderheid heeft. Voor nu.

Deze week raakten twee onderzeese glasvezelkabels in de Oostzee beschadigd. De eerste kabel is een 218 kilometer lange internetverbinding tussen Litouwen en het Zweedse eiland Gotland, de tweede is de 1200 kilometer lange kabel tussen Helsinki en de Duitse haven van Rostock. Duitsland gaat ervan uit dat twee onderzeese glasvezelkabels in de Oostzee zijn beschadigd door Russische sabotage.

     Een paar dagen na de beslissing van Biden heeft Oekraïne ATACMS-raketten ingezet tegen een Russische wapenopslag in Karatsjov in de regio Brjansk, ruim 100 kilometer over de grens. Volgens Kyiv vloog de opslag in brand, Er zijn geen berichten over slachtoffers of verdere schade. Demonstratief tekent Poetin vandaag in het Kremlin een decreet dat de regels voor de inzet van kernwapens versoepelt.

Beroerd weer vandaag, veel buien en harde wind. De esdoorn aan de overkant is in één dag de helft van zijn blad verloren. Op de weg staat de drukste ochtendspits van het jaar: 1164 kilometer in bijna 200 files. Weer en drukte veroorzaken veel ongelukken, vooral in het midden van het land en in de Randstad. Gelukkig hoef ik er vandaag niet op uit, behalve naar de sportschool. De komende dagen brengen veel regen - winterse buien - en wind. 'A taste of winter', want het weekeinde wordt weer warmer. Anna gaat vanmiddag op bezoek bij haar vriendin aan de Schuttersgracht.

     Vandaag vraag ik voor Anna en mij bij de GGD Zuid-Holland Zuid via een formulier een vaccinatie aan tegen gordelroos. Na drie werkdagen zal een verpleegkundiuge ons bellen. Je krijgt twee injecties met het gordelroosvaccin Shingrix^® met twee tot zes maanden er tussen. Ze worden niet vergoed, je moet het zelf betalen: in ons geval tweemaal € 276. We schrokken nogal van de uitzending van Radar gisteravond. Het zal nu wel storm lopen bij de GGD'en! Naar schatting krijgt 23-30% van de Europese populatie ooit gordelroos. De kans is ruim verdubbeld bij mensen die ouder zijn dan 50 jaar. Van de mensen die 85 jaar oud worden, zal de helft gordelroos doormaken. Jaarlijks zijn er ongeveer 55.000 nieuwe gevallen van gordelroos in Nederland. De vaccinatie is zeer effectief: hij geeft 90 procent bescherming voor 15 tot 20 jaar.  Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 20-11-2024

Gisteren schreef ik over de twee glasvezelkabels in de Oostzee, die gesaboteerd zouden zijn. Dat gebeurde niet precies tegelijk, maar binnen twee dagen. De Duitsers verdachten Rusland, maar nu schaduwt de Deense marine een Chinees vrachtschip dat zich precies boven een datakabel bevond op het moment dat de verbinding wegviel. Het is de Yi Peng 3, een bulkcarrier van 225 meter lengte, die vandaag op last van de Deense autoriteiten voor anker ligt in het Kattegat ten zuiden van het eilandje Anholt. Je kunt hem zien op Marine Traffic (zie boven). Een Deens patrouilleschip ligt in de buurt. Het Chinese schip was met onbekende lading onderweg van de Russische havenstad Oest-Loega, nabij Sint Petersburg, naar Port Saïd in Egypte. Uit positiegegevens blijkt dat het schip rond de tijd van de kabelbreuk vaart had geminderd boven de plaats waar de breuk is geconstateerd.

     Opmerkelijk: Chinese schepen waren eerder betrokken bij gaspijp- en kabelbreuken in de Oostzee zoals in oktober 2023, toen de gaspijpleiding Baltic Connector tussen Finland en Estland werd vernield door een Chinees vrachtschip, de NewNew Polar Bear. Dat had een anker over de zeebodem gesleept en vervolgens verloren. De Finse regering zei toen: 'It's hard to believe that it was not intentional or done without Beijing's knowledge'. Hybride oorlogsvoering, in beide gevallen ingehuurd door Moskou? Bij hybride oorlogsvoering - zo luidt een van de veelgebruikte definities - blijft agressie net onder het niveau waarbij een militair antwoord noodzakelijk is. Onze Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) waarschuwt al lang voor het gevaar dat schade aan cruciale kabels en leidingen Europese landen kan ontwrichten. Volgens de MIVD is Rusland bereid tot grootschalige en ontwrichtende sabotage op de Noordzeebodem. Maar ze hebben te weinig schepen en personeel. Daarom willen ze die nu inhuren van private bedrijven.

Spanje doet het anders. Onder leiding van de sociaaldemocraten gaat het land in drie jaar tijd bijna een miljoen illegale migranten een verblijfsvergunning geven. Dat heeft de Spaanse minister van Immigratie bekendgemaakt. Het gaat om 300.000 mensen per jaar in 2025, 2026 en 2027. De maatregel is bedoeld om de beroepsbevolking te laten groeien. Dat is nog eens vooruitziend beleid! En een enorm verschil met de rest van Europa, waar veel landen waaronder Nederland juist het tegenovergestelde doen: werken aan een immigratiestop. De Spaanse economie is de snelst groeiende in de Europese Unie. Maar de bevolking vergrijst snel, waardoor er in veel sectoren grote personeelstekorten zijn. Volgens de minister heeft Spanje ieder jaar zo'n 250.000 tot 300.000 buitenlandse arbeidskrachten nodig die belasting betalen, om de verzorgingsstaat overeind te kunnen houden. De Spaanse centrale bank berekende dat er de komende dertig jaar in totaal 25 miljoen immigranten nodig zijn.

Op 16 november schreef ik dat 'racistische uitspraken in de minsterraad' NSC-staatssecretaris Achahbar tot aftreden noopten. Maar gisteren ontkende ze dat bij Hart van Nederland. Het waren ‘polariserende omgangsvormen’ die haar niet langer in staat stelden haar rol als staatssecretaris Toeslagen effectief in te vullen. Ze wil die niet benoemen. Tja, de kabinetsnotulen blijven geheim en de coalitie houdt een kamerdebat tegen, maar als ik de veronderstelde termen teruglees, dan waren ze in elk geval behoorlijk grof en discriminerend.

     Om half drie verschijnt opeens het bericht dat Pieter Omtzigt per direct weer aan het werk gaat. Wil hij orde op zaken stellen? 'Voorlopig nog niet fulltime in Den Haag, maar rustig stap voor stap', zegt hij. Dat zit er niet zo in, denk ik. Straks geeft hij een persconferentie. Het journaille zal zeker proberen hem het vuur na aan de schenen te leggen.

Het is somber buiten. Tegen tien uur valt er natte sneeuw. Het KNMI gaf code geel uit om te waarschuwen voor gevaarlijk weer, geldt in de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland, Flevoland, Gelderland, Utrecht, Zeeland, Noord-Brabant en Limburg. Met name landinwaarts worden winterse buien verwacht. Ook onweer is niet uitgesloten. Volgens de ANWB zijn er al behoorlijk wat ongelukken gebeurd en staat er meer file dan normaal. Ik wilde naar Numansdorp rijden maar besluit liever morgen te gaan. Het is een kille, klamme wereld, rond de 3,5 graden. Buiten vallen af en toe natte sneeuwbuien (foto hier). Ik verstuur de agenda voor de vergadering van de Poëzieroute van overmorgen en schrijf een korte tekst over de nieuwe locatie - 'Het Kleinste Huisje', nummer 26a - en poog die op de website te zetten; dat lukt ook maar ik weet nog niet hoe ik hem tussen 26 en 27 moet plaatsen. Dat vind ik nog wel uit. Ondertussen is de neerslag tijdelijk verdwenen en schijnt de zon nu en dan. Naar het begin van dit kwartaal

Op de werf. De zon poogt zich door de bewolking boven het Hollandsch Diep te vechten.

Donderdag 21-11-2024

Vanmorgen zon en wolken. Het is een droge dag maar meer naar het noorden vallen natte sneeuwbuien en geldt code geel.  Bij ons is niets aan de hand, dus naar de sportschool. Na een snelle boterham rijd ik tegen half twee naar de werf in Numansdorp om aan boord te kijken. Ik haal een ladder, klim aan boord en kijk rond. Boven het Hollandsch Diep probeert de zon zich door de bewolking te vechten (foto hierboven). Die richting - naar het zuiden - zal Dulce volgend jaar weer kiezen!

     Om twee uur arriveren Marc Schröder en zijn Poolse werknemer. We kijken binnen rond. Het valt me niet tegen en het voelt droger dan ik verwachtte. Alle beschimmelde wandbekleding is verwijderd, behalve het kleine stuk onder de kajuitkastjes. Dat komt later. De foam-achterkanten van de oude vellen bekleding 'waren zeik- en zeiknat', zegt Marc. Kun je nagaan hoeveel schade de lekkages deden. De lappen kwamen er relatief gemakkelijk af en in één stuk, zodat ze als mal kunnen dienen voor het knippen van de nieuwe bekleding. De boot moet met een speciale kachel het komend weekeinde verwarmt worden, zodat de wanden goed opdrogen, voldoende om volgende week de laag compactlijm eraf te schuren. Dat geeft veel stof en stuiverij. De bedplanken van het kleine hutje zijn weggehaald en verder is de kast in de voorhut afgebroken, zodat ze overal goed bij kunnen. Kijk hier voor 4 foto's. Ook zullen ze de grote garderobekasten in de achterhut helemaal uit elkaar nemen. De tijd die dat kost winnen we gemakkelijk terug als we veel eenvoudiger de nieuwe bekleding erin kunnen plakken, zegt Marc. Ik voel me opgelucht en mijn vertrouwen stijgt; binnenkort kunnen we eindelijk weer gaan bouwen en inrichten! Om kwart over drie, net voor de files. ben ik terug in Gorcum.

Het antwoord van Poetin op de Amerikaanse ATACMS- en Britse Stormshadow-raketten, waarmee Oekraïne doelen in Rusland trof binnen 300 kilometer van de grens, is simpel: raketten die nog verder vliegen - en dus buiten bereik blijven van de tegenstander. Vanuit de zuidelijke regio Astrachan werd vanmorgen een intercontinentale raket afgevuurd op Dnipro, een afstand van zo'n 1500 kilometer. De raket had een conventionele lading. Afgelopen week had Poetin de nucleaire doctrine van Rusland nu officieel al aangepast. Volgens de nieuwe regels kan Rusland een aanval met Amerikaanse of Britse raketten nu beschouwen als een gezamenlijke aanval op Rusland door deze landen. Oekraïne meldt dat de aanval vanmorgen was gericht op bedrijven en cruciale infrastructuur in de centraal gelegen stad, zonder verdere details te noemen. Inderdaad: escalatie op escalatie.

     Aan het eind van de middag komen er twijfels of de Russen werkelijk een intercontinetale raket hebben ingezet. Dat schrijven onder meer persbureau Reuters, CNN en The New York Times op basis van meerdere bronnen. Uit eerste onderzoeksresultaten zou blijken dat een kortereafstandsraket werd afgevuurd, een Oreshnik-raket.

Juist nu het Atlantisch orkaanseizoen 2024 afloopt, verschijnt in het vakblad Environmental Research: Climate een nieuw onderzoek waaruit blijkt dat de orkanen in de Atlantische Oceaan de afgelopen zes jaar gemiddeld bijna 30 kilometer per uur krachtiger zijn geworden. Uit het onderzoek blijkt dat stormen vaak een hele categorie sterker worden, wat leidt tot veel meer schade. Zo veroorzaakt een orkaan van de vijfde categorie meer dan vijf keer zoveel schade als een orkaan van de vierde categorie. Bij 85 procent van de stormen die de afgelopen zes jaar zijn onderzocht, zagen de onderzoekers gevolgen van klimaatverandering. Het effect van klimaatverandering blijkt dus vooral merkbaar bij de krachtigste stormen. Zo waren er dit jaar twee orkanen van de vijfde categorie. De oorzaak is simpel: de oceanen werden snel warmer en geven meer energie mee aan de cyclonale depressies. De temperaturen van de Atlantische Oceaan, het Caribisch gebied en de Golf van Mexico stegen de afgelopen jaren met 1,1 tot 1,6 graden Celsius. In de nabije toekomst zullen orkanen steeds gevaarlijker worden en ze kunnen ook noordelijker breedten bereiken.

Degelijks meldt het nieuws tientallen doden door Israëlische acties in Gaza en Libanon. Gisteren viel de Israëlische luchtmacht de Syrische stad Palmyra aan. Daarbij vielen 71 doden. Volgens het onafhankelijke Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten (Sohr) waren dat pro-Iraanse strijders. De stad is bekend om zijn uitgestrekte archeologische oudheden. Die zouden niet geraakt zijn. (We waren er in september 2010, toen we met de boot in Latakia lagen). Vandaag spreken de VS in de veiligheidsraad hun veto uit over een resolutie die oproept tot een 'onmiddellijk, onvoorwaardelijk en permanent’ staakt-het-vuren in de Gazastrook. Dat is al voor de vierde keer. De reden? De vrijlating van de gijzelaars wordt niet genoemd. Hm, ik zou zeggen: leg eerst de wapens neer, dat geeft de resterende gijzelaars meer kans te overleven en het overleg over hun vrijlating ook. Maar zo werkt dat kennelijk niet.

     En dan iets over gerechtigheid: Het Internationaal Strafhof (ICC) vaardigt arrestatiebevelen uit tegen de Israëlische premier Benjamin Netanyahu en zijn voormalige defensieminister Yoav Gallant, maar ook tegen Hamas-leider Al-Masri. Het ICC beschuldigt hen van misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden. Zo zouden Netanyahu en Gallant zich schuldig hebben gemaakt aan het inzetten van honger als oorlogswapen, iets dat geldt als oorlogsmisdaad. Onze minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC) reageert snel voordat Wilders iets kan zeggen: als Netanyahu in Nederland komt zal ons land hem arresteren. Geert zal die uitspraak niet leuk vinden. Noblesse oblige - en het internationaal recht eveneens. We kunnen echter uiteraard moeilijk anders, Den Haag is immers de zetel van het ICC. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 22-11-2024

In een nieuwe studie, zojuist verschenen in Nature, laten klimaatwetenschappers zien dat de gangbare klimaatmodellen de vertraging van de warmegolfstroom (AMOC) onderschatten. 'Accounting for upper-end meltwater input in historical simulations significantly improves the data–model agreement on past changes in the Atlantic Meridional Overturning Circulation, yielding a slowdown of 0.46 sverdrups per decade since 1950.' Vorige studies kwamen op een vertraging van 0,40 sverdrups per 10-jaarsperiode. Dat betekent dat we moeten rekenen op een grotere achteruitgang van de AMOC dan in het laatste rapport van het IPCC en dat we eerder op het kantelpunt komen, waarop het verval van de oceaanstroming die warmte naar West-Europa brengt onomkeerbaar wordt. 'It is very likely (90–100% probability) that the AMOC will weaken faster than CMIP6 projections if meltwater forcing is considered. That's bad news; it increases the risk of passing the AMOC tipping point'. Als we dat punt al niet gepasseerd zijn. Lees ook hier. De toenemende input van zoet smeltwater van ijskappen en smeltwater aan het uiteinde van de AMOC in de arctische regio kan deze eeuw een vertraging van die AMOC veroorzaken van 33 procent bij een opwarming van 2 graden bij de komende eeuwwisseling. Die +2 graden kunnen we al in de komende tien jaar bereiken. We zitten immers dit jaar al op +1,5 graden. 'Such a weakening of the overturning circulation would substantially affect the climate and ecosystems'. Het zal een enorme impact op ons continent hebben - en je leest er niks over in de media.

Ach, al die dwaasheden die zich steeds herhalen. Nu weer het bindend referendum. Speeltje voor populisten dat niets toevoegt aan de democratie, net als de gekozen burgemeester en minister-president. Ingewikkelde kwesties zijn niet te vangen in een digitaal ja of nee en verkiezingen van ambtsdragers leveren allen maar Trumpen, Bolsonaro's en Wildersen op. Of, zoals Carolina Trujillo in haar column in de NRC schrijft: 'Referenda leiden vooral tot besluiten door het best manipuleerbare deel van de bevolking'. Inderdaad, laten we er alsjeblieft niet opnieuw mee beginnen, denk nog eens aan de beschamende referenda over de 'grondwet' van de EU (2005) en het associatieverdrag met Oekraïne (2016).

Gisteravond viel er een pak sneeuw van 10 cm in Groningen en in het oosten van het land eveneens. Bij ons hooguit natte sneeuw en regen. Vanochtend is het glad door sneeuw en hagelbuien en staat het land weer vol met files en er waren veel ongelukken met slippende auto's en vrachtwagens. Vanmiddag is er kans op harde windstoten in de westelijke kustgebieden. Daarom geldt in alle provincies code geel, meldt het KNMI. In de komende dagen zal de temperatuur waarschijnlijk scherp stijgen. Morgen is het nog waterkoud met in de middag 4 tot 6 graden en vrij veel wind, maar zondag wordt het uitzonderlijk zacht, schrijft Weerplaza. 's Ochtends is het dan op veel plekken 9 tot 11 graden en in de loop van de dag kan de temperatuur lokaal oplopen tot zelfs 17 graden.

     Er vielen ook zware sneeuwbuien in Frankrijk. Als gevolg daarvan zitten 200.000 mensen zonder stroom en strandden veel voertuigen op de snelwegen. In 31 Franse departementen is vandaag code oranje van kracht vanwege gladheid en sneeuw.

     Na redelijk wat zonnige periodes komen er donkere wolken en na 14 uur klinkt een eerste donderslag. Om half drie verwacht ik de leden van het bestuur van de Gorcumse Poëzieroute. Inmiddels is het me gelukt het stukje over de nieuwste locatie - Het Smalste Huisje, nummer 26a - op de website te plaatsen. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 23-11-2024

De hemel kleurt vanmorgen even dieprood boven de wal maar al snel is het helemaal grijs. Veel regen vandaag en een forse weeromslag. In twee dagen tijd gaan we van sneeuw naar 17 graden. Die omslag ontstaat vanwege storm Bert, die warme lucht uit het zuiden naar onze regio zuigt. Bert is een indrukwekkende depressie die vandaag vanaf de Atlantische Oceaan over de Britse eilanden trekken zal. Waarom indrukwekkend? 'Bij dit lagedrukgebied is namelijk een explosieve cyclogenese mogelijk met een uiteindelijke luchtdruk dichtbij recordniveau. Daarbij worden extreme windstoten rondom de kern berekent', schreef noodweer.be gisteren.

     Vanmorgen om 12 uur UTC staat de luchtdruk in de kern al op 935 Hpa en de kern zal nog verder uitdiepen tot een zware storm. Tijdens het hoogtepunt van de storm is er waarschijnlijk sprake van een luchtdruk tussen de 930 hPa en 935 hPa, dat is erg diep. De Belgische site spreekt van een extopische cycloon en hoge positieve vorticiteit : '..zeer waarschijnlijk sprake van optimale interactie tussen het lagedrukgebied en de straalstroom, waardoor explosieve cyclogenese (uitdieping van ≥24 hPa/24u binnen een extratropische cycloon) vrijwel zeker is'. Een hoge positieve vorticiteit geeft aan dat het lagedrukgebied snel tegen de klok in draait. Deze vorticiteit verplaatst ook, waardoor de vorticiteit toeneemt op plekken waar voorheen geen vorticiteit was, dit heet positieve vorticiteitsadvectie (PVA). 'De hoge intensiteit van dit lagedrukgebied laat een bijzonder verschijnsel zien. Er is een erg klein veldje, in de kern van het lagedrukgebied, dat vrijwel windstil is. Het is zo klein, dat er in het geval van een tropische cycloon zou worden gesproken van een '‘pinhole eye"'.

     Voor de regio op de Atlantische Oceaan waar deze storm wordt berekend, is de laatste keer dat zich een extopische cycloon voordeed ruim 10 jaar geleden. De storm zal al afzwakken als hij de kusten van de Britse eilanden nadert. Vanaf zondagmiddag tot en met maandag zijn er in Ierland en Schotland zeer zware windstoten tot 120 km/u mogelijk, al is het lagedrukgebied tegen die tijd inmiddels afgezwakt tot 960 hPa. Het daadwerkelijke windveld, met windstoten boven de 100 km/uur trekt waarschijnlijk ver ten noorden van Nederland langs, aldus de Belgen. Aan de oostrand van het windveld zit heel veel regen, die inmiddels zorgt voor overstromingen in Ierland. Op een video kun je zien  dat nu al waterstromen door de straten kolken in de regio's Cork en Galway.

'Nieuw Sociaal Geknakt', noemt Tom-Jan Meeus NSC in zijn wekelijkse NRC-Nieuwbrief. 'De verhulde capitulatie van NSC voor Wilders'. Hm, nauwelijks verhuld, zou ik zeggen. Meeus vraagt zich af hoe het mogelijk is dat Omtzigt, die als CDA-Kamerlid in 2010-2012 ervoer dat die partij door samenwerking met de PVV in crisis raakte, nu ervaart dat NSC door samenwerking met de PVV in crisis schiet. De kiezer heeft altijd gelijk, luidt het cliché dat allerminst wáár is. Integendeel. De kiezer kiest graag voor nieuwe partijen, maar dat loopt juist zelden goed af. Hij maakte een lijst en kwam tot zestien nieuwe partijen die sinds 2000 door professionele media en opiniepeilers relevantie werden toegekend: Leefbaar Nederland, de LPF, de Partij voor de Dieren, Trots op Nederland, 50Plus, Forum voor Democratie, Volt, Nieuw Sociaal Contract, etc. Korte tijd volgde doorgaans een periode van populariteit en ogenschijnlijk succes, 'meestal alleen in peilingen, soms ook op verkiezingsdag. Vervolgens zakten ze weg in een complex van onderlinge kift, zelfoverschatting of, meestal het belangrijkste, een gebrekkig inzicht in de democratische praktijk'. Democratie is aan de tekentafel eenvoudiger dan in de werkelijkheid, concludeert hij, en het is zeker ditmaal de schuld van NSC en met name Omtzigt zélf. 'Een partij die een gezonde bestuurscultuur nastreeft, maar deelneemt aan een coalitie met een zeer ongezonde bestuurscultuur'. Hij zegt dat NSC voor Wilders capituleerde toen men afzag van steun aan een D66-voorstel dat de PVV zou hebben gedwongen een ledendemocratie te vormen.

     Vandaag is het een spannende dag. NSC houdt een congres. Willen de leden door met het kabinet Schoof? Ik vrees van wel. Een motie over wel of niet in de coalitie blijven staat niet op de agenda. Een kritisch NSC-lid heeft dit wel geprobeerd, maar het bestuur vond dat de motie te laat was ingediend.

Tot in de middag is het droog en rustig bij ons. We zaten een tijd met gebak te wachten op de komst van Floor & Jason, tot ik ontdek dat de afspraak een week later is. Ik neem wel een gebakje. Vanmiddag gaan we naar Marianne R. om haar nieuwe appartement aan de Zwaanswal te bekijken. Naar het begin van dit kwartaal

Foto van de ster WOH G64, gemaakt met de VLTI )Credit: ESO/K. Ohnaka et al.)

Zondag 24-11-2024

Dit is een foto van een stervende ster. Hij werd gemaakt door de Very Large Telescope Interferometer (VLTI) van ESO. De  stervende ster is WOH G64. Hij is maar liefst 160.000 lichtjaar van ons verwijderd; dat is buiten de Melkweg in een van de begeleiders van ons sterrenstelstel, de Grote Magelhaense Wolk. De ster is aan het eind van zijn leven en stoot enorme hoeveelheden stof en gas uit voor hij exploderen zal en een supernova wordt. WOH G64 is een rode superreus, ongeveer tweeduizend keer zo groot als onze zon. De heldere ovaal in het midden van de foto is een stofrijke cocon die de ster omhult. De zwakkere elliptische ring daaromheen zou de binnenrand van een stoftorus kunnen zijn, maar er zijn meer waarnemingen nodig om dit te bevestigen. Het is niet bekend of de ster zijn eigen planeten heeft, werelden die hij in zijn ondergang meeneemt. De foto maakt een wat treurige indruk op me. Het artikel staat in Astronomy & Astrohysics van 21 November 2024.

Toch een akkoord op de CP29 in Bakoe. Moeizaam bereikt en veel te weinig: vanaf 2035 zullen de rijke landen jaarlijks 300 miljard overmaken voor klimaatsteun aan de arme landen. Dat zijn de landen die er veel last van hebben en zelf weinig broeikasgassen uitstoten. Daarnaast zal worden 'onderzocht' hoe de totale hoeveelheid steun voor de aanpak van klimaatverandering kan worden verhoogd tot 1.300 miljard dollar per jaar in 2035. Daarbij gaat het wel om alle landen, niet alleen rijke landen. En om geld uit investeringen en het bedrijfsleven. Meer stappen werden niet gezet en wetenschappers spreken van 'een stap achteruit'. Er is geen directe verwijzing naar het 'wegbewegen van fossiele brandstoffen' in de tekst, een vrijblijvende term die op de COP van vorig jaar nog wel werd genoemd. Ook zijn er geen nieuwe acties of doelen afgesproken. De golfstaten, en dan vooral Saudi-Arabië zouden zich hevig hebben verzet tegen verdere stappen.

Storm Bert trof dit weekeinde Ierland en het VK en bracht veel regen en sneeuw en grote schade. Overstromingen dreigen. Er werden windvlagen van 130 kilometer per uur gemeten. Er vielen drie doden en vele tienduizenden huishoudens hebben geen stroom.

Gistermiddag leuke borrel bij Marianne R, & Wil F. in het fraaie appartement op de Zwaanswal. Mooi uitzicht op de Vluchthaven,  de Merwede en de grote sluis. In de verte zie je zelfs de Amercentrale. Tegen half acht lopen we in stromende regen en een vlagerige wind naar huis. Storm Bert, althans de verre rand ervan. Alle restaurants die we passeren zitten vol. Vandaag is het bij ons droog. Nu en dan is er wat meer wind, maar storm Bert is ver noordelijk. Het is raar warm. Met 16,4 graden is de temperatuur in De Bilt vandaag ver voorbij het oude record voor 24 november van 14,4 graden. Het is de 8e warmste dag dit jaar. De laatste koudste dag (laagste maximumtemperatuur op een datum) is 475 dagen geleden. We halen mevrouw D. op en rijden met haar naar Cees & Mieke in Papendrecht. Mieke is de dochter van mevrouw D. en vandaag jarig. We genieten van een gezellige lunch. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 25-11-2024

Breyten Breytenbach overleed gisteren in Parijs, waar hij altijd bleef wonen. Aanvankelijk mocht hij Zuid-Afrika niet in meer in omdat volgens de rassenwetten een gemengd huwelijk een misdrijf was. Ik weet nog dat hij in 1975 clandestien naar Zuid-Afrika terugkeerde, werd ontdekt en opgepakt. In een proces wegens hoogverraad werd hij veroordeeld tot een jarenlange gevangenisstraf. In 1982 liet Pretoria hem vervroegd vrij onder internationale druk. Hij keerde terug naar Frankrijk waar Mitterand hem Frans staatsburger maakte. Ook nadat het apartheidsregime instortte bleef hij in de Franse hoofdstad wonen voor zijn Vietnamese vrouw die sterk aan de stad gehecht was. '[Yolande] is al die jare nog die ruggraat van ons verhouding. Sy het my lewe verryk en ek beskou haar land as my aangetroude land'. Hij bezocht zijn bevrijde vaderland echter vaak. Na de eeuwwisseling heb ik nooit meer aan hem gedacht en wist niet eens dat hij nog leefde. De dichter, schrijver, schilder en anti-apartheidsactivist werd 85 jaar. Zijn overlijden werd door zijn familie bekendgemaakt op Facebook. 'Hy is vanoggend vreedsaam in die ouderdom van 85 in Parys (Frankryk) oorlede met sy vrou Yolande aan sy sy'. Hij had een dochter (Daphnée) en twee kleinzoons.

je neemt het gedicht op je schoot

die schattige

buikpop:

en laat het dan een dans dansend

vrijheidsliederen zingen voor Afrika

In de boekenkast zoek ik bij 'B', maar geen Breytenbach. Opeens valt me een herinnering in. In de jaren 70 kon ik niet uitstaan dat de gedichten met zijn virtuoze wendingen en mooie woorden hem zo gemakkelijk te binnen schoten. Dat lukte mij niet en dus kocht ik zijn werk niet. Rare reactie, achteraf gezien, je kunt er immers juist van leren. Maar dat kwam toen niet in me op. Nu heb ik dan toch antiquarisch een verzamelbundel besteld.

Vanmorgen waait het behoorlijk. Er zal ook veel regen komen van het frontensysteem dat storm Bert met zich mee sleept. Monteurs zijn bezig met onderhoud in de technische kelders van de sluis. De Peterbrug is afgesloten voor verkeer, de laatste van de drie havenbruggen die groot onderhoud krijgt. Allereerst wordt het plaveisel eraf geschraapt (foto hier). Daardoor is het Eind ook dicht en het is heerlijk stil op straat. Je kunt overigens hier wel komen, bijvoorbeeld met je auto vol boodschappen, want de Tolsteeg heeft tijdelijk twee-richtingverkeer. Om tien uur regent het. Ik ga sporten. Het blijft regenen en de temperatuur zakt van ruim 15 naar 8 graden.

Storm Bert beweegt erg langzaam. Weer zo'n vertraagde lus van de straalstroom. In het noorden van Engeland en in Wales bracht de storm hevige regens, overstromingen en aardverschuivingen. Er kwamen vijf mensen om. Tienduizenden huishoudens zitten nog zonder stroom.

Weer wankelt Europa. Er was dit weekeinde een verrassende overwinning van populistisch rechts bij de presidentsverkiezingen in Roemenië. De ultra-nationalistische en pro-Russische kandidaat Călin Georgescu gaat op kop met bijna 23 procent, blijkt na telling van bijna 99 procent van de stemmen. Hij is anti-Europa en anti-NAVO en verheerlijkte afgelopen jaren het Roemeense fascisme uit de periode tussen beide wereldoorlogen, toen het land een bondgenootschap had met nazi-Duitsland. Gelukkig was het pas de eerste ronde; de tweede ronde is op 8 december, maar pas op: volgende week kiezen de Roemenen ook nog een nieuw parlement. Georgescu moet het over twee weken opnemen tegen de liberale Elena Valerica-Lasconi, die 19,2 procent van de stemmen kreeg. Marcel Ciolacu, de kandidaat van de regerende populistisch-socialistische partij PSD, leek lang de gedoodverfde winnaar. Hij kreeg net iets minder stemmen dan Lasconi en staat na deze uitslag buitenspel. De opkomst was met 51,2 procent net iets hoger dan bij de vorige presidentsverkiezingen in 2019. Naar het begin van dit kwartaal

Bij Graaf Floris op de Vismarkt in Utrecht.

Dinsdag 26-11-2024

De dag vangt rustig en droog aan. We gaan vandaag naar Utrecht, eerst naar het UMCU om na een halfjaar mijn PSA te laten prikken, daarna gaan we in de binnenstad ergens lunchen en 's middags naar Rommert en zijn gezin. We nemen voor Nora een Sinterklaaspakje mee. Om half elf rijden we na de files vlot naar het UMCU. Bloed afnemen en naar de stad. Parkeren als vanouds in de parkeergarage bij de Springweg. Koffie bij Graaf Floris op de Vismarkt (foto hierboven). Het zitje voor het raam is veranderd; er staan nu barkrukken, maar het uitzicht is als altijd. Deze plek is me al vijftig jaar vertrouwd. Bij Cocon op de hoek van de Choorstraat en de Steenweg vindt Anna twee leuke truitjes, een zwarte en een gele. Daarna lopen we naar Hoog Catharijne, naar de grote Aziatische toko van Amazing Oriental. Zoiets hebben we niet in Gorcum. Anna slaat boemboes in, ritja-ritja en rendang, pakjes koreaanse noedels, jasmijnthee en gedroogde garnalen. Ook lopen we tegen een speciaalzaak in pindakaas aan, waar we een pot pindakaas met knoflook en gebakken ui kopen en een pot idem met chili en citroengras. Over het Vredenburg en de Zakkendragerssteeg voor een trage lunch naar PK op de Oudegracht, in het pand waar vroeger Alberts' Corner zat. Zij een vegagerecht met oesterzwammen en hij een Surinaamse kip. Beide met de veel te dikke, bruine boterhammen die je er tegenwoordig bij krijgt en die je niet op kunt. De boekhandels wil ik niet bezoeken, dus daarna naar Rommert & Lois in Zuilen, waar Nora juist uit school is. Het Sinterklaasboekje over eenhoorns valt in de smaak. Een paar uurtjes kletsen en in ruim twee uur terug naar het zuiden, de A2 en de A27, waar de avondfiles meevallen.

     Kwart over vijf thuis. Daar is het even feest als ik in het patiëntendossier van het UMCU de lab-uitslagen op zoek: mijn PSA is nog steeds stabiel op 0,10 μg/liter. We kijken ook bij het BZ in het dossier van Anna. Haar cholesterol, vanmorgen geprikt, is 5,8 mmo/l. Dat is bereikt dankzij matigheid en discipline. Dubbel feest.

     Er is ook een emailbericht van de GGD Zuid-Holland Zuid. We hebben allebei een dossiernummer maar ze hebben geen vaccins meer tegen gordelroos en zullen contact met ons opnemen als ze die weer hebben.

Storm Bert, die vijf doden en veel schade bracht op de Britse eilanden, verpietert vandaag boven Noorwegen. De storm passeerde ver ten noorden van ons land, maar het frontensysteem eromheen bracht toch zeldzaam hoge waterstanden teweeg in Friesland, boven de lijn Drachten - Harlingen. Op verschillende plekken treedt het water bijna buiten de oevers. De gemalen draaien op volle toeren en ook het antieke Woudastoomgemaal is ingezet. De keersluizen, zoals die bij Goingarijp, Broek, Joure en Lange Slaet, zijn sinds gisteren gesloten. Het is volgens het waterschap een situatie die zich eens in de 25 jaar voordoet. Hoe komt het? Het windveld om de storm heen was sterk genoeg om het water uit het zuiden voor een deel naar het noorden te blazen. Morgen zal een kanaalrat door Het Kanaal trekken, een felle depressie die plotseling ontstond aan de rand van een veel grotere oceaandepressie en daarvan losraakte. Hij kan zelfs even een storm van windkracht 9 veroorzaken. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 27-11-2024

Vandaag veel regen en harde wind. In het noorden zal later en vooral vanavond een noordwesterstorm opsteken met windkracht 9 en mogelijk zelfs even 10. Dan geldt code geel van het KNMI en vanaf 18 uur code oranje vanwege zware windstoten in de provincies Noord-Holland, Friesland, Flevoland, Groningen, Drenthe en Overijssel. De storm heet Conall, waar het kanaalratje van gisteren van af was gesplitst. Bij het opstaan horen we hoe een bovenbuurvrouw, op weg naar haar werk, voor ons raam staat te mopperen. De sluismonteurs hebben de voetbrug en de sluisovergang afgesloten en ook de Peterbrug is dicht voor onderhoud. Ze moet helemaal omlopen naar de Visbrug en daarna terug over de Appeldijk om bij haar auto te komen, maar omdat ze nog niet begonnen zijn mag ze er nog even door. Een grote hijskraan naast de sluis hijst het zware deksel van een sluiskelder op en zet het neer op het plaatsje naast onze serre. Daarna volgt met grote omzichtigheid de halve ton zware vergrendeling van de sluisdeur, die afgelopen zomer zo'n schurend kabaal maakte als de sluis dicht ging. Ze zetten hem op de ontruimde parkeerplaats aan de Kriekenmarkt neer. Hij wordt later afgevoerd voor reparatie en de sluis zal een maandlang gesloten zijn. Sluizen en lichamen hebben hetzelfde: ze kunnen niet zonder onderhoud en soms moet je iets dat stuk is eruit halen.

     Omdat het nog droog is doet Anna vanochtend boodschappen in de stad. In de loop van de middag komt er vlagerige regen. De esdoorn aan de overkant schudt; bijna al zijn blad ligt op de grond of waait weg. De meeste wind komt vanavond pas. Anna onderhoudt haar voeten in een bak warm water en kijkt naar politiethrillers.

Vannacht om drie uur (NL-tijd) ging het bestand in tussen Israël en Hezbollah. Tot vlak ervoor werd er nog gevochten en waren er hevige explosies in Beiroet en Tyrus waarbij volgens lokale autoriteiten ruim 40 mensen om het leven kwamen, maar sindsdien lijkt het rustig en zijn er geen berichten over aanvallen. Het sterk verzwakte Hezbollah laat Gaza alleen, waar de oorlog onverminderd doorgaat. In 60 dagen moet een nooit uitgevoerde VN-resolutie uit 2006 de basis voor een vredesregeling worden: Israëlische troepen moeten uit Libanon vertrekken en Hezbollah zich terugtrekken tot het gebied ten noorden van de rivier Litani. Frankrijk en de VS gaan daarop toezien. Ook het Libanese leger wordt daartoe ingezet in Zuid-Libanon. Iedereen ziet meteen dat de termijn van 60 dagen precies loopt tot na de dag dat Trump president van de VS wordt.

     Meteen keren na het ingaan van het bestand vanuit Beiroet en andere delen van Libanon inwoners massaal terug naar het zuiden van het land, hoewel Israël dat verboden had. Op de wegen naar het zuiden staan lange files van volgeladen auto's. Beide partijen houden zich vandaag aan het staakt-het-vuren. In plaats daarvan voert Israël voor het eerst luchtaanvallen op de noordelijke grens van Libanon met Syrië uit. In Syrië, dus. Daarbij zijn meerdere doden en gewonden gevallen. Die knooppunten worden volgens het leger gebruikt om gevechtsuitrustingen naar de Libanese militante beweging Hezbollah te sturen. Naar het begin van dit kwartaal

Soms denk je: komt dit weer helamaal goed?

Donderdag 28-11-2024

Storm Conall is naar het oosten weggetrokken. Uiteindelijk werd het een zware storm met korte tijd windkracht 10 op Vlieland. In het noordelijk kustgebied kwamen zeer zware windstoten voor van 120 tot 130 kilometer per uur. Veel bomen woeien om in door de vele regens slap geworden, te vochtige grond. In Lochem kwam een 19-jarige vrouw op een fiets om het leven door een omvallende boom. De kosten van de schade door de storm loopt in de miljoenen, aldus het Verbond van Verzekeraars.

     Vanmorgen breekt een dag aan van zon, wolken, nauwelijks wind en na het middaguur een graad of elf. De prognose over december wijst uit dat de laatste maand van 2024 veel regen zal brengen en geen winterweer. Door klimaatverandering is de kans op sneeuw en ijs alleen maar verder afgenomen. De kans op een koude winter is nog maar 25%. De herfst is de afgelopen jaren ook duidelijk warmer. Met een gemiddelde temperatuur van 11,6 graden tegen 11,2 graden normaal was de meteorologische herfst van 2024 eveneens zacht. Het was ook nat met gemiddeld 273 mm tegen 249 normaal.

     Zwager Cees komt zijn zus Anna ophalen; ze gaan op koffie- en lunchbezoek bij een neef, Sander, die in Raamsdonksveer woont. Ik vertrek tegen enen naar de werf in Numansdorp. Op de boot staat een grote ontvochtiger en het voelt inderdaad erg droog. Alle gaatje zijn afgeplakt zodat er geen buitenlucht naar binnen kan. Er is niet veel nieuws te zien, want de werkzaamheden sinds mijn vorig bezoek bestonden uit het wegschuren van de lijmlaag van de wanden. Vandaag brengen de mannen van Schröder Jachtbouw de rollen nieuwe wandbekleding aan boord. Die zijn al op maat geknipt; nu komt het fijne werk: de check of ze goed passen en waar de biezen aan de randen komen te zitten. Morgen begint het plakken; het eerst in het kleine hutje. Volgende week, de derde week, hopen ze de zaak af te krijgen. Ik kijk rond. Wat een wanorde, komt alles weer goed? Ik blijf goede hoop houden. Om half vier ben ik terug in Gorcum.

Het RIVM publiceert vanmorgen met drie andere onderzoeksinstituten de vierjaarlijkse Nitraatrapportage over de kwaliteit van het grondwater en oppervlaktewater in ons land over de jaren 2020-2023. Wat dacht je? De vervuiling van het grond- en oppervlaktewater met meststoffen is de laatste jaren niet afgenomen, maar juist iets toegenomen. De kwaliteit van het drinkwater staat hierdoor in sommige delen van Nederland onder druk, zeggen de instituten. Nitraat is slecht voor onze gezondheid en het kost drinkwaterbedrijven soms grote moeite het drinkwater op orde te krijgen. Verder verdwijnen door hoge concentraties van meststoffen sommige planten en dieren uit het water en komen er meer giftige blauwalgen. Twee jaar geleden heeft de EU-commissie de derogatie ingetrokken, waardoor melkveehouders steeds minder mest uitrijden. Maar dat heeft dus niet geholpen, de overproductie van mest stijgt nog steeds.

     Tegelijk publiceert het CBS zijn jaarlijkse landbouwtelling. Wat denk je? De veestapel is ietsje gekrompen, nog geen 2 procent. Minder veehouderijen maar meer dieren per bedrijf. Iedereen weet dat de veestapel moet halveren om de mest- en stikstofcrisis aan te pakken en om de klimaatdoelen te halen. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) publiceerde een maand geleden in de nieuwste Klimaat- en Energieverkenning (KEV). Wat dacht je? Nederland zal de klimaatdoelen, zoals het fors verminderen van de CO2-uitstoot, niet gaan halen. De Europese Commissie zond deze week een brief aan de PVV-minister van Landbouw waarin zij erop gewezen wordt dat Nederland de hoogste veedichtheid heeft in de EU en dat dit grote problemen oplevert voor natuur, gezondheid en waterkwaliteit. Wat dacht je? Wiersma heeft wel gesprekken gevoerd in Brussel, maar die hebben de zorgen niet weggenomen, staat in de brief. De minister heeft namelijk juist een aantal kleine versoepelingen van het mestbeleid doorgevoerd. Verder wil ze de provincies drie jaar uitstel geven voor het optreden van de PAS-melders. Uitstellen, traineren, wetten aannemen, regels instellen en die niet uitvoeren, doorgaan met de decennialange vervuiling van onze bodem en ons land, als de agrobusiness er maar aan verdienen kan. Naar het begin van dit kwartaal

Ptrehistorische voetafdruk Homo erectus in het Turkana-bassin, Kenia. (Foto: Kevin G Hatala)

Vrijdag 29-11-2024

In het verleden zijn er nogal wat verschillende mensensoorten geweest. Soms leefden die eeuwenlang naast elkaar, zoals bijvoorbeeld tussen 400.000 en 40.000 jaar geleden, de Neanderthaler, de Denisovamens en de moderne mens Homo Sapiens. De evolutie beproefde millennialang diverse modellen en hun mate van aanpassing aan soms sterk wisselende omstandigheden, zoals oerwoud en savanne, ijstijden en hitte. Van de oersoorten Homo Erectus en  Paranthropus boisei is nu in het Turkana-bassin in noordelijk Kenia op basis van gemengde voetsporen vastgesteld dat ze 1,5 miljoen jaar geleden tegelijk leefden en elkaar zeer waarschijnlijk ontmoet hebben. Het wetenschappelijk artikel staat deze week in Science.

     Het is fascinerend om het je voor te stellen. Concurreerden ze met elkaar? Voerden ze oorlog? Joeg de ene soort op de andere of werkten ze samen? Deden ze het met elkaar, zoals bewezen is bij Neanderthalers, Denisovans en de moderne mens door de vondst van hun genetisch materiaal in onze eigen celkernen en mitochondrieën. Maar het verschil tussen Erectus en Paranthropus was veel groter fan bij die latere drie.

     Hoe zeker weet men dat de beide voetsporen het aannemelijk maken dat de oude soorten elkaar ontmoetten? Beide soorten leefden ongeveer in dezelfde tijd, bleek al uit beenderen die men bij elkaar vond, maar dan nog kunnen er tienduizenden jaren tussen zitten. Voetafdrukken kunnen ongeveer tegelijk opgedroogd zijn, waarna er een nieuwe laag grond op terechtgekomen is die de afdrukken conserveerde. Bodemlagen werken als een archief. De onderzoekers konden vaststellen dat de sporen, die enkele meters uiteen lagen, binnen enkele dagen of misschien zelfs enkele uren van elkaar zijn achtergelaten. De afdrukken van de Homo erectus lijken op die van de hedendaagse mens, met een boog in het midden van de voetzool. Zie de afbeelding hierboven, die op de plek werd gevonden. De Paranthropus boisei heeft juist een vlakke voet, met een grote teen die wat verder van de andere tenen afstaat. Zie de foto hieronder. Zijn loop lijkt op een kruising van de huidige mens en de chimpansee.

Voetafdruk van de Paranthropus boseï, gevonden op dezelfde plek als die van de Homo erectus (bovenaan dit stukje), Turkana-bassin, Kenia.

Paranthropus was een zijtak van de mensenlijn. Hij lijkt met zijn grote, afgeplatte schedel en lengte van 1,37 meter meer op een gorilla of een orang oetan. Erectus kon 1,45 tot 1,85 meter lang worden. De voorloper van de mens had een grotere wenkbrauwrand dan de Paranthropus en ook wat grotere hersenen. Maar die waren nog niet zo groot als die van de huidige Homo sapiens. De soorten hadden ook een ander dieet. De Paranthropus boisei was een planteneter, terwijl de Homo erectus ook vlees at. Zouden ze het met elkaar gedaan hebben? Of was de een teveel dier, de ander teveel mens? 'I would expect the two species would have been aware of each other’s existence on that landscape, and they probably would have recognised each other as being "different"’, zegt bioloog en onderzoeksleider Kevin Hatala tegen The Guardian. 'This raises lots of fascinating questions about how they would have interacted, and we don’t have all of those answers yet'.

Mona Keyzer, de kordate huisvrouw van het kabinet Schoof, lukt het steeds weer je ergernis te wekken. Nu schrapt ze in één pennestreek de verplichting om in nieuwbouwhuizen nestkastjes en andere onderkomens te maken voor huismussen, vleermuizen en gierzwaluwen, die steeds zeldzamer worden in ons land. Stadsvogels hebben het moeilijk door onder meer het opvullen van spauwmuren met isolatiemateriaal. Huismussen zie je ondertussen nooit meer, ze staan op de Rode Lijst van met uitsterven bedreigde vogels. Het jaren lange werk van haar voorganger Hugo de Jonge, in nauw overleg met bouwbedrijven, ambtenaren en natuurorganisaties, zou per 1 januari 2025 invoering krijgen. Spic-en span Mona schuift het pardoes aan de kant. Weg met die onzin, bouwen! De Vogelbescherming is ontgoocheld en roept provincies en gemeenten op om dan maar zelf de overeengekomen natuurregels voor een natuurrijke en gezonde leefomgeving voor hun bewoners in te voeren.

Het is een stralende dag en we gaan naar de sportschool en Albert Heijn. We nemen het plaatselijk krantje mee terug, vooral voor de overlijdensadvertenties. Steeds vaker van mensen die we kenden, vandaag een overbuurvrouw en een oud-huisarts die ik vroeger kende. Een regelmatige bezoeker van onze sportschool bleek ook al te zijn overleden. We rukken op naar de allervoorste linie. Daar kun je ook nog tien jaar blijven. Of meer. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 30-11-2024

Het Atlantisch orkaanseizoen 2024 komt vandaag officieel aan zijn eind. 'Leaving widespread damage in is wake', schrijft Asociated Press, 'bringing to an end a season that saw 11 hurricanes compared to the average seven, and death and destruction hundreds of miles from where storms came ashore on the U.S. Gulf Coast'. De WMO spreekt van 'a devastating hurricane season'. Acht van de 11 orkanen kwamen aan wal in de VS, U.S., Bermuda, Cuba, de Dominikaanse republiek en Grenada. Orkaan Beryl ontstond ongewoon vroeg en orkaan Milton ongebruikelijk laat in het seizoen. Er waren meer zware orkanen dit seizoen, sommige kwamen noordelijker dan ooit en het lijken er nu ook meer te worden. Brian McNoldy, orkaanonderzoeker bij de University of Miami, zegt: I don’t ever point to climate change as causing a specific weather event, but it certainly has its finger on the scale and makes these extreme storms more likely to occur'. 

Met de rechtse schildmaagd Mona Keyzer voorop wilde het kabinet Schoof Syrische vluchtelingen terugsturen. Het zou er voldoende veilig zijn. Nu volgen we de ontwikkelingen in dat verscheurde land op de voet sinds we er in 2010 met de boot lagen en er rond reisden. Sinds het begin van de burgeroorlog eind 2010 is het er nooit veilig geweest, op veel plaatsen werd op kleinere schaal gevochten maar sinds een aantal dagen laait de strijd vanuit de regio Idlib, bezet door tegenstanders van dictator Assad, weer op. De troepen van Assad braken het vier jaar durende staakt-het-vuren en poogden al wekenlang het gebied van Idlib binnen te dringen. De islamitische rebellen sloegen terug en hebben nu zelfs delen van het ongelukkige Aleppo bezet. De prachtige stad ligt al sindsdien in puin na een belegering van vier jaren. Nu lijkt er een herhaling op komst. Het Syrische leger trok zich terug en heeft alle toegangswegen tot de tweede stad van het land nu afgesloten. Volgens het officiële Turkse persbureau Anadolu zouden er al opstandelingen in het centrum van Aleppo zijn. Later meldt de BBC dat het grootste deel van Aleppo in handen van de rebellen is. Bij het paleis van de gouverneur van de stad wordt een standbeeld van Assad onthoofd. Het kan verkeren in het leven.

     De meerderheid van die rebellen is islamistisch, soennitisch, belijdt salafistisch gedachtengoed en is zeer autocratisch. Opnieuw sloegen duizenden mensen op de vlucht. De VN zegt dat er zeker 14.000 mensen weg trokken. Het regime van Assad is zowel seculier als sjiïtisch en wordt gesteund door Rusland, Hezbollah in Libanon en Iran. Het lijkt erop dat de rebellen denken te profiteren van de huidige zwakte van die drie partijen. Rusland heeft zijn aandacht bij Oekraïne en het verzwakte Hezbollah en Iran vrezen Israël.

Vannacht nachtvorst. Overdag wisselen zon en wolken elkaar af. Floor & Jason komen op de koffie. Ze gaan daarna door naar Dordrecht waar ze gaan dineren en logeren in Villa Augustus bij het Wantij. Rustige dag. 's Middags komen Nikita met haar beide kinderen en later ook Tessa met Lina-Mae gezellig langs. Naar het begin van dit kwartaal

De oppositionel strijdgroepen in het noordwesten van Syrië (stand van gisteravond). Kaart van Karim Franscheschi.

Zondag 01-12-2024

Met duizelingwekkende snelheid boeken tienduizenden Syrische rebellen de afgelopen dagen terrein op het regime van president Bashar al-Assad, schrijft de NRC vanmorgen. De militaire en politieke situatie in Syrië is weer vloeibaar. De televisie toonde beelden van rebellen op de grote citadel in het centrum van Aleppo. Ze schieten met hun machinegeweren in de lucht. 'Het voelt als een bevrijding', zegt een inwoner van de stad tegen de krant. Dat is maar zeer de vraag, de leidende groep Hayat Tahrir al-Sham (HTS) is een soennitisch-jihadistische beweging, weliswaar niet zo extreem als Islamitische Staat (IS), maar die wel een door de Islam beheerst land wil. In 2017 brak de groep met Al Qaida. Gisteravond waren er berichten dat de rebellen de stad Hama al bereikt hadden en voor de poorten stonden. Niemand zou weten waar de wrede dictator zelf zich bevindt.

     'Een lang vergeten oorlog is terug van nooit weggeweest', zegt de krant terecht. De situatie is onoverzichtelijk, niet in de laatste plaats omdat een bonte verzameling van gewapende oppositiegroepen aan de aanval deelneemt, groepen die in het verleden regelmatig onderling vochten. Op FB vond ik een kaart waarop je dat kunt zien (hierboven). HTS heeft de overhand in het witte gebied. Naast die beweging vecht er een lossere bundeling van jihadistische en seculiere groepen mee, de Syrian National Army (SNA), die door Turkije gesteund werd. Zij beheersen vooral het groene gebied langs de Turkse grens. Beide hebben samen een geduchte strijdmacht van circa 70.000 man. Het geelgekleurde gebied is van Koerdische strijdkrachten, die lang niet allemaal aan de huidige strijd deelnemen. Hun gebied noemen ze Rojava of wel de Autonomous Administration of North and East Syria (AANES). Zij zijn overwegend seculier. Ondanks de plotseling succesvolle aanval op Assad-gebied proberen de oppositiegroepen nog steeds elkaar dwars te zitten door het afsnijden van aanvoerlijnen. Syrië is nog lang niet bevrijd.

     Bashar Al-Assad in de hoofdstad Damascus zal het moeten hebben van de steun van de Russen. Die hebben legerbases in het land maar ze hebben sinds hun invasie in Oekraïne lang niet zoveel troepen en materieel meer in Syrië. Na de val van Aleppo voeren ze wel enige bombardementen uit op de stad, maar 'ze hebben hun meest geavanceerde vliegtuigen uit Syrië weggehaald om die in te zetten in Oekraïne', zegt een waarnemer in de NRC. Ook Iran, de tweede steunpilaar van Assad, is niet meer zo happig om verder in een conflict te raken. Op het sterk verzwakte Hezbollah, door Israël volgens Netanyahu 'tientallen jaren terug in de tijd gestuurd', kan hij sinds de Israëlische inval in Libanon niet rekenen. Ook de Turken zullen hem niet redden. Die hopen dat het offensief van de rebellen ertoe leiden zal dat een deel van miljoenen Syrische vluchtelingen terug zal keren naar hun land. In dat opzicht heeft HTS een goed tijdstip voor zijn aanval gekozen.

     Helemaal links op de kaart aan de kust van de Middellandse Zee zie je nog net de havenstad Latakia, waar we in september 2010 met onze Dulce lagen. Je kunt erover lezen vanaf 16-09-2010. Latakia was altijd ferm in handen van Assad. We namen toen de trein naar Aleppo door een schilderachtig landschap van beboste heuvels en vruchtbare velden. Van daar af huurden we een busje met chauffeur, een Armeense christen die Nourairi heette. Hij reed ons door heel Syrië. Na een paar dagen reden we toen langs het grote stuwmeer in de Eufraat dat je rechts op de kaart ziet en dat uiteraard Assadmeer heet. Daaruit ontvangen Aleppo en de hele regio eromheen het drinkwater. Even verder naar het oosten ligt Raqqa, de hoofdstad van het voormalige IS-kalifaat.

Afgelopen dagen reed Wilders opnieuw premier Schoof in de wielen. De laatste weet dat hij zijn begroting voor 2025 nooit door de Eerste Kamer kan krijgen zonder steun van de oppositie. Het is dus taktisch handig om dan niet alleen over de onderwijsbegroting te onderhandelen, maar over het totale pakket. Maar daar is Geert niet toe bereid. Vrijdagavond stelde Schoof dat voor, maar de PVV-leider reageerde meteen op X: 'Dat gaan we zeker niet doen', schreef hij. 'We hebben als PVV al genoeg water bij de wijn gedaan'. De zoveelste schoffering van Schoof. Hij zit klem tussen Wilders en de oppositie.

De eerste dag van de laatste maand van 2024. Een zonnige zondag. Aan de overkant zit een rijtje hengelaars op de steiger. In de stad zullen ze wel een koopzondag hebben. Ondertussen zakt de barometer, vanavond alweer regen.

     Vandaag houdt Roemenië parlementsverkiezingen, een week na de onverwachte overwinning van de ultrarechtse kandidaat Calin Georgescu in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen. De tweede, beslissende ronde is over een week. Georgescu neemt het dan op tegen de meer hervormingsgezinde centrumrechtse Elena Lasconi. De regerende sociaaldemocraten zijn naar de marge verdrongen. ‘Er is duidelijk sprake van een groot populistisch momentum', zegt een buitenlandredacteur van De Volkskrant. Ook daar al. Naar het begin van dit kwartaal

PROXY (INDIRECT) MEASUREMENTS Data source: Reconstruction from ice cores. Credit: NOAA

Maandag 02-12-2024

De gang naar de rechter is vaak de enige mogelijkheid voor burgers om de onwil van politici te corrigeren om klimaatopwarming aan te pakken. Vandaag begint in het Internationaal Gerechtshof in Den Haag een unieke zaak van kleine eilandstaten  over de vraag welke wettelijke verplichtingen landen hebben om hun landjes te beschermen. Die zijn vrijwel hulpeloos tegen de gevolgen zoals zeespiegelstijging en verwoestende tropische cyclonen. 'De grootste klimaatzaak in de geschiedenis van de wereld', kopt De Volkskrant vanmorgen. Het begon tien jaar geleden met de eilandstaat Vanuatu in de Stille Oceaan, dat langzaam in zee verdwijnt, maar nu beginnen eindelijk de hoorzittingen voor het Hof. Maar liefst 98 landen en 12 internationale organisaties zullen de komende dagen in het Vredespaleis in Den Haag het woord voeren. Het Internationaal Gerechtshof bekijkt of landen het internationaal recht schenden door broeikasgassen uit te stoten – denk aan de universele rechten van de mens, het milieurecht of het zeerecht. Er zijn geen aangeklaagde partijen: de landen vragen alleen maar uitleg over de vraag welke verantwoordelijkheid VN-lidstaten dragen ten aanzien van klimaatverandering.

     De uitspraak van het Hof is niet bindend, maar door de grote morele autoriteit van het Hof kan hij belangrijke invloed hebben op de talrijke klimaatzaken die voor andere, doorgaans nationale rechtscolleges, gevoerd worden. Die zijn vaak wél bindend, althans in democratieën die de scheiding der machten kennen. Bedenk: alle VN-lidstaten gingen in de Algemene Vergadering akkoord met de zaak, niemand durfde tegen te stemmen, zelfs Rusland niet. De uitspraak wordt in de loop van 2025 verwacht.

Opluchting in Roemenië en in de EU: men vreesde voor een nieuwe overwinning van populistisch rechts, maar de pro-Poetin kandidaat Georgescu verloor en de regerende sociaaldemocraten lijken in exitpolls de grote winnaar te gaan worden. Ze zouden iets meer dan een kwart van de uitgebracht stemmen krijgen. Komende zondag is de tweede ronde van de presidentsverkiezingen tussen Georgescu en een centrumrechtse kandidaat.

Vanochtend eerst regen later droog en grijs. Anna krijgt twee vriendinnen op de koffie en ik ga naar de sportschool. Vanmiddag wisselen zon en buien elkaar af. het wordt ruim 11 graden. Naar het begin van dit kwartaal

Opname JWST van de drie 'rode monsters' circa 1 miljard jaar na de oerknal (Credit: NASA/CSA/ESA, M. Xiao & P. A. Oesch (University of Geneva), G. Brammer (Niels Bohr Institute), Dawn JWST Archive)

Dinsdag 03-12-2024

Nieuwe openbaringen van de James Webb Ruimtetelescoop (JWST) in het vroege heelal. Hij ontdekte onlangs drie ultrazware sterrenstelsels, die zich al tijdens de eerste miljard jaar na de oerknal hebben gevormd, maar desondanks elk bijna net zoveel massa hebben als ons Melkwegstelsel. Ze kregen de naam 'rode monsters'; de rode kleur komt van de grote hoeveelheid stof. Steeds opnieuw blijken de eerste periodes na de Big Bang er anders uit te zien dan gedacht. De drie stelsels blijken veel meer sterren te bevatten dan de gangbare theorie zegt. Tot nu toe werd aangenomen dat alle sterrenstelsels veel geleidelijker zijn ontstaan binnen grote halo’s van donkere materie, die normale materie in de vorm van gasatomen en -moleculen bijeenbrachten, zei Astronieuws op 13 november jl. Het stervormingsproces verliep in het vroege heelal mogelijk veel sneller en efficiënter en ook zwarte gaten ontstonden veel vroeger dan gedacht.

     De laatste JWST-bevindingen leiden ook weer tot het idee van een verband tussen donkere energie en het aantal zwarte gaten in het heelal. Weer, omdat er al sinds de ontdekking van de versnelde uitdijing van het heelal in 1998 vaker werd verondersteld dat die te maken had met zwarte gaten. Wanneer die onder invloed van hun enorme zwaartekracht ineenstorten tot een singulariteit zou de haast oneindig geconcentreerde materie kunnen veranderen in de mysterieuze donkere energie, die de versnelde uitdijing aandrijft. 'Het is mogelijk dat wat er tijdens de (perode van kosmische) inflatie gebeurde nu in omgekeerde richting verloopt: de materie van zware, uitgeputte sterren verandert tijdens hun ineenstorting tot zwarte gaten weer in donkere energie – als een kleine omgekeerde oerknal', zegt Gregory Tarlé, hoogleraar natuurkunde aan de Universiteit van Michigan.

     Nu een stap verder. Gegevens van het eerste jaar van het geplande vijf jaar durende onderzoek met DESI wijzen erop dat de dichtheid van de donkere energie in de loop van de tijd steeds verder toenam. Dan zou er een diepgaande relatie kunnen bestaan tussen zwaartekracht, die materie aantrekt, en donkere energie die tegenovergesteld werkt - óók als je zwaartekracht niet opvat als een van de vier natuurkrachten, maar als een emergente eigenschap van gekromde ruimtetijd. Misschien is donkere energie ook wel emergent, dus 'iets' dat juist voorbij ruimtetijd geboren wordt in een stervend zwart gat. Hoe dat 'iets' dan weer in de ruimtetijd verschijnen kan is natuurlijk de vraag.

Hoe de opmars van de rebellen in Syrië verloopt na de inname van Aleppo is niet duidelijk. In elk geval hebben ze Hama nog niet veroverd. Het leger van Assad krijgt vandaag in de strijd tegen de islamitische rebellen in het noordwesten van het land steun van pro-Iraanse strijdgroepen uit Irak, die in kleine groepen de grens oversteken, zeggen Iraakse en Syrische bronnen tegen de persbureaus. Ondertussen vallen Russische vliegtuigen niet alleen rebellen aan, maar ook woonwijken en ziekenhuizen in stedelijke gebieden in Aleppo en Idlib. Hun tactiek heeft veel weg van de nietsontziende luchtoorlogen in Oekraïne en Syrië zelf. Turkije is bang dat er een nieuwe stroom van vluchtelingen op gang gaat komen. De Iraanse president Pezeshkian besprak de situatie in Syrië eergisteren per telefoon met de Russische president Poetin. Het Kremlin laat weten dat de Syrische regering op onvoorwaardelijke steun kan rekenen bij het herstel van de orde en stabiliteit. Het leger van Assad is echter sterk verzwakt en gaf Aleppo zonder veel tegenstand op. Het is de vraag of het Assad-regime zijn resterende grondgebied nog effectief kan verdedigen.

De westerse positie in de machtstrijd met China en Rusland kalft af. Trump bemoeit zich nog voor zijn installatie al intensief met het conflict in Oekraïne en belde enige keren met Poetin. Duitsland heeft een regeringscrisis en houdt parlementsverkiezingen in februari en Frankrijk stevent af op een grote politieke crisis. Het parlement is hopeloos verdeeld en samenwerking lijkt uitgesloten.

Vannacht regen, vanmorgen is het grijs maar droog met nu en dan zon. Het wordt negen graden. Een aantal weermodellen voorspellen kouder weer voor de komende tijd. Volgens De Volkskrant doet het de gasprijs scherp stijgen naar het hoogste niveau sinds ruim een jaar. Begin november was het nog geen 40 euro per MWh, nu kost het op de groothandelsmarkt al bijna 50 euro per MWh. Goed dat we het tarief destijds voor 3 jaar hadden vastgezet, hoewel we natuurlijk wel meer gaan verstoken als het echt winter wordt. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 04-12-2024

De update over de maand november van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer, gemeten sinds 1979 door satellieten, laat een plus zien. Met +0,64 graden Celsius boven het gemiddelde van de periode 1991 - 2020 daalt de curve weer iets meer dan vorige maand. Toen was het nog +0,75 graden. Duidelijk is sprake van het afnemen van de invloed van de voorbije El Niño, met zusje La Niña op komst. De stijging per 10 jaar ligt op +0,15 graden, te verdelen in +0,21 graden boven de continenten en +0,13 boven de oceanen.

Van Marc Schröder kreeg ik gisteren per email een tussenbericht over het werk aan de wandbekleding op de boot: 'We hebben vorige week een paneeltje geplakt om te kijken of eea gaat qua vocht. Dat heb ik vandaag weer los gemaakt. Helaas is het nog veel en veel te vochtig in het schip. Je ziet het ook aan de kleur van het geschuurde laminaat.Ondertussen is er ook dit weekend weer 10l uit gehaald door de ontvochtiger. Vandaag weer 2 (deze keer kleine) stukjes verlijmd. Het is voor ons allebei vrij belangrijk dat het goed vast zit. Ik laat de ontvochtiger nog minimaal een week draaien en rijd dagelijks langs om te controleren. Staat nu in de gastenhut. Dat is een relatief afgesloten deel, dus dat gaat het snelst'.

Gisteren een tegenvaller. Ik ontving een brief van Unigarant waarin ze de vervolg-schadeclaim voor de beschimmelde wandbekleding in onze Dulce afwijzen. Na de toekenning van de eerste claim met dezelfde oorzaak - het rottende dek - en de positieve houding van de tweede expert had ik dat niet verwacht. De brief is al van 13 november, maar onze tussenpersoon VLC&Partners in 's Hertogenbosch had verzuimd hem door te sturen. Aan zo'n tussenpersoon heb je niks. Na een telefoontje stuurde Unigarant de afwijzing door plus het rapport van de adviseur. Die toont een merkwaardige vooringenomenheid ten aanzien van de oorzaak. Die zou exclusief liggen bij gaten in de dek-rompverbinding en dat komt vaker voor en wordt niet gedekt krachtens de polisvoorwaarden. De bijdrage van het verrotte dek zou nihil zijn. Daarmee is hij in tegenspraak met de eerste expert die de oorzaak al maart expliciet wél bij dat dek legt. Ik trek vanmorgen een paar uren uit voor een grondig verweerschrift. Nu is het weer afwachten of Unigarant een contra-expertise wil of een minnelijke regeling.

Het is een erg grijze dag met een enkele bui en een graad of zes. Naar het begin van dit kwartaal

De storm Darrah in de prognose van het Met Office voor komende zaterdagochtend.

Donderdag 05-12-2024

Vandaag en vooral de komende avond en nacht zal het veel regenen. En waaien. Sinterklaas waait van de daken. Morgenochtend kan het zelfs een storm worden uit het noordwesten. Het KNMI geeft voor de noordelijke provincies code geel uit voor die ochtend. Een dag later, op zaterdagochtend zal er een zwaardere storm uit het zuidwesten komen, die van de Ierse weerdienst een naam kreeg. 'Bombshell Storm "Darragh"', volgens de Irish Mirror. Twee stormen achtereen is niet heel zeldzaam, maar wel genoeg bijzonder om van de weerkundige een naam te krijgen: een Tweelingstorm. Het jaar 2024 telt dan 7 stormen. In Nederland komen stormen een paar keer per jaar voor, zegt het KNMI. Het stormseizoen loopt van september tot september. Het afgelopen seizoen (2023-2024) waren er maar liefst 9 stormen in Nederland. Het seizoen daarvoor (2022-2023) was er maar één.

Netcongestie op het stroomnet. Nederland is bijna vol (wat betreft aansluitingen), nu ook onze provincie ZuidHolland rood gekleurd is op de kaart van netcongestie, melden TenneT, Liander en Stedin. Voor particulieren en kleinere bedrijven heeft het nog nauwelijks gevolgen, maar er is op veel plekken een wachtlijst voor grote bedrijven die een nieuwe of zwaardere aansluiting willen. Dat gaat de economische groei remmen, stelt ING in zijn voorspellingen voor de Nederlandse economie. Ziekenhuizen en scholen krijgen voorrang. De verwachting is dat pas over tien jaar het elektriciteitsnet voldoende zal zijn uitgebreid.

Syrische islamistische rebellengroepen zouden onder leiding van Hayat Tahrir al-Sham (HTS) nu toch in de stad Hama zijn doorgedrongen. Volgens AP melden de rebellen op Telegram dat ze onderweg zijn naar het centrum van de stad. Later bevestigt Damascus dat het leger de stad op moest geven. Het is een zware nederlaag voor Bashar Al-Assad. Het is na Aleppo de tweede grote stad die door de rebellen zou zijn veroverd. Hama - de stad van de grote waterraderen - is een belangrijk knooppunt in het land omdat het Noord-Syrië met het zuiden van het land verbindt. De stad is vaak opstandig geweest tegen het regime van de Assads. In 1982 vermoordden Hafez A-Assad, de vader van de huidige heerser in Damascus, en zijn broer Rifaat na een opstand 25.000 mensen met massale bombardementen en gifgas. In 2010 overnachtten we er op onze reis door Syrië.

Vanmorgen wind en regen, vanmiddag ook regen maar het is stil in afwachting van de mogelijke storm. Nog geen zes graden. De schemering valt in. Het heerlijk avondje is gekomen. Eerlijk zullen we alles delen. Naar het begin van dit kwartaal

De ster XX-Trianguli met zijn vlekken. Onze zon steet er ter vergelijking naast. )Credit: HUN-REN RCAES/Zs. Kővári, MOME/Á. Radványi, AIP/K. Strassmeier)

Vrijdag 06-12-2024

Nu te zien: vlekken op het oppervlak van een andere ster dan de zon. Ze komen van de STELLA-sterrenwacht op Tenerife, die een reeks van 99 opnames maakte van de vlekken op de variabele ster XX Trianguli over een periode van zestien jaar. De ster is tien keer groter dan de zon, staat op 642 lichtjaren van ons vandaan en heeft een chaotische, niet-periodieke vlekkencyclus. De oppervlaktetemperatuur van XX-Trianguli is 4350 graden Celsius en die van de zon 5597. Zijn vlekken zijn tienduizend keer groter dan die op de zon. Wat zijn zonnevlekken ook alweer? Ze hangen samen met relatief koude plekken op het oppervlak. Daar wordt de aanvoer van hitte uit het binnenste van de ster geremd door sterke magneetvelden die de convectie van het hete plasma bemoeilijken en die ook weer verdwijnen. De magneetvelden fungeren als een soort dynamo en die op XX-Trianguli heeft een hele andere dynamiek dan de dynamo van de zon. Hij produceert bijvoorbeeld geen cyclus van de enorme vlekken. Van alle opnames zijn mooie filmpjes gemaakt, waarvan je er een hieronder ziet op een verzamelscherm (klik op het beeld).

De veranderingen aan de vlekken op het oppervlak van XX-Trianguli in een aantal projecties in een filmpje van drie minuten. (Credit: HUN-REN RCAES/Zs. Kővári, MOME/Á. Radványi, AIP/K. Strassmeier).

XX-Trianguli is circa 8 miljard jaar oud en  maakt deel uit van een dubbelstersysteem. Wat is er eigenlijk driehoekig aan? Niks, hij kreeg de naam omdat hij in het kleine sterrenbeeld Triangulum staat, een smalle driehoek die al bekend was bij de oude Babyloniërs en de Grieken.

     Samenvattend: er is ergens een grote ster met bewegende vlekken. Het is me niet gegeven om precies te weten welke betekenis zo'n feit heeft. Hoe jammer.

Vannacht hadden we doorlopend regen; er viel 12 mm. Ik had gisteren en vannacht een vage, doffe pijn in mijn rechter heup. Nooit eerder gehad. Vanmorgen vroeg was de pijn opeens weg en op de sportschool had ik nergens last van.

     De voorspelde noordwesterstorm steekt op, de eerste van de Tweelingstorm, de tweede komt morgenochtend en heet Darragh. We krijgen er een uitloper van. Het KNMI ziet geen reden de huidige storm een naam te geven. Dat gebeurt pas bij code oranje. Op Vlieland meet men vanochtend een uur lang windkracht 9. In de meeste provincies geldt code geel van het KNMI, behalve in de drie zuidelijke provincies. De harde wind geeft problemen op het spoor, op de wegen en op Schiphol, waar ruim honderd vluchten werden geannnuleerd. De noordwester stuwt ook het water in het IJsselmeer op. Daarom sluit de stormvloedkering Ramspol bij Kampen automatisch, meldt Rijkswaterstaat, om mogelijke overstromingen te voorkomen in onder andere Zwartsluis, Genemuiden en Zwolle. Meerdere plekken in het land krijgen vandaag overlast door hoog water. Op Texel zijn wegen en parkeerplaatsen bij de haven van Oudeschild overstroomd.

     Op de Noordzee raakt een vrachtschip op drift door de storm, meldt de Kustwacht. Het schip met zeven mensen aan boord drijft stuurloos richting het zuiden. Het was onderweg van Zwijndrecht naar Vlissingen. Het schip met de naam Valday heeft geen lading en bevindt zich op zo'n 22 kilometer uit de kust van Hoek van Holland. Op de Noordzee staat nu een windkracht van 8 à 9 en de golven kunnen wel 4 meter hoog worden. Pogingen van een sleepboot om vast te maken mislukken tot dusver.

Middag. Het is droog en de wind is afgenomen. In de stad zijn ze op de Grote Markt bezig met de opbouw van het jaarlijkse kunstijsbaantje. Ik scoor wat kerstcadeautjes voor Anna, voor onder de kerstboom dus. Die zetten we dezer dagen op. Morgen dus nog een storm, een uitloper van Darragh, minder heftig dan vanmorgen.

Op de valreep: het Roemeense Hooggerechtshof besluit dat de presidentsverkiezingen over moeten. Na de eerste ronde kwamen berichten met veel feiten naar buiten over Russische inmenging. Die waren van een kaliber dat alleen maar uitgevoerd kon worden door een 'state-actor'. Net als een maand of wat eerder in buurland Moldavië. De precieze motivering komt overigens nog. De uitslag is nu ongeldig verklaard. Zondag zou de tweede ronde worden gehouden, maar die gaat nu niet door. Terecht, de democratische landen in de wereld zijn kwetsbaar en moeten zich wapenen tegen alle vormen van hybride oorlogsvoering door Rusland en China. Naar het begin van dit kwartaal

Afbeelding uit besproken artikel in Nature.

Zaterdag 07-12-2024

Opzienbarend nieuws in Science deze week over de factoren die de snellere opwarming van de laatste paar jaren kunnen verklaren. De titel van het artikel luidt: 'Recent global temperature surge intensified by record-low planetary albedo'. Het geeft de laatste feiten en analyses door van een groep Duitse klimaatwetenschappers van het Alfred Wegener Instituut en het Europese weeronderzoekscentrum ECMWF. Veel meteorologen maken zich grote zorgen over de extreme verhoging van de wereldtemperaturen die we sinds twee jaar zien. Voor het eerst is het een heel jaar lang op of boven de 1,5 graden opwarming van de Parijse Akkoorden geweest.

     Waar komt die raadselachtige, opeens versnelde opwarming vandaan? De auteurs zetten de veronderstelde oorzaken op een rij met hun relatieve invloed:

1. + 0,027 graden door de actieve 25e zonnecyclus;

2. + 0,1 graden door het gebruik van schonere scheepsbrandstof;

3. + 0,1 graden door de uitbarsting van de Hunga Tonga Hunga Ha'apai vulkaan;

4. + 0,7 graden door de laatste El Niño;

    + 0,927 graden.

Dan blijft er nog + ruim 0,2 graden opwarming boven het gemiddelde van de periode 1991 - 2020 onverklaard. Uit metingen van satellieten blijkt dat de terugkaatsing - de albedo - van de aarde nooit eerder zó laag was. De aarde is vrij vlot 'doffer' geworden en dat zou komen door het warmere aardoppervlak, dat lagere wolkenvelden eerder doet oplossen. Die vallen eerder uiteen zodat meer zonlicht de oceaan bereikt en de opwarming boven zee én land versnelt. Het extra effect daarvan schatten de auteurs op + 0,23 graden. Het is een toename die eigenlijk buiten de statistieken valt. Dat het gaat om een blijvend effect moet afgewacht worden, maar het is wel waarschijnlijk en kan zelfs erger worden.

     In twee andere, zeer uitvoerige artikelen, afgelopen woensdag gepubliceerd in Nature (hier en hier), wordt het verrassende proces verder gedetailleerd. Hierbij scheidt het Amazone-regenwoud massaal een gasvormig molecuul uit, isopreen oftewel C5H8. Via een complex proces, waarbij bliksem en zonlicht nodig zijn en de isopreenmoleculen met hydroxylradicalen deeltjes van aerosolen vormen, beïnvloedt het de vorming van lage wolken boven land en zee. Het ingewikkelde proces staat samengevat in het plaatje hierboven en wordt ook enigszins uitgelegd door Max aan de Brugh in de NRC. Hoge wolkenlagen (boven 6 kilometer) laten zonlicht door en houden bovendien de uitstraling van warmte tegen, maar lage wolkenlagen (circa 1 à 2 kilometer) dragen wél bij aan de terugkaatsing van zonlicht naar de ruimte. Minder hoge wolken geeft dus afkoeling, maar het gaat bij dit proces om minder lage wolken, dus om opwarming. De lage wolkenlagen blijken sterker te reageren dan gedacht.

De maximale opwarming uit de Parijse Akkoorden van 2015 is +2 graden. 'Bij het huidige beleid koerst het klimaat af op ongeveer 3 graden opwarming in 2100. Met wolkeneffect zou dat eind deze eeuw dus eerder tegen de 4 graden zijn', schreef Maarten Keulemans in De Volkskrant van gisteren. Zonder extra klimaatbeleid zou de +1,5 graden in 2030 bereikt worden, maar dat is dus al in 2023/2024 het geval, en in 2045 zou de +2 graden in zicht komen. 'Mét wolkeneffect is de 1,5 graad nu al overschreden en kan de 2 graden opwarming al voor 2040 worden gepasseerd'.

Syrië. De verbazende opmars van de islamitische rebellengroepering Hayat Tahrir al-Sham (HTS) gaat verder na Hama, waar de beste troepen van Assad lagen. Als ook Homs - de derde stad van het land - valt dan zit de dictator in grote problemen. De regio van Latakia met twee Russische bases en de militaire havenstad Tartus is dan afgesneden van het gebied bij Damascus. Lees hier de analyse van Karim Franceschi, een oud-strijder. Ook elders wordt het regime van Assad aangevallen. In het zuiden hebben opstandelingen de stad Daraa en plaatsen in de omgeving overgenomen. Op beelden is te zien dat ze de vlag van vrij Syrië hebben gehesen. In het oosten hebben de door Koerden geleide Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) Deir ez-Zor aan de Eufraat volledig in handen gekregen. De SDF is een coalitie van het Koerdische YPG en Arabische milities. De groep heeft de steun van de Verenigde Staten. Ondertussen is Iran begonnen met de evacuatie van zijn militairen en burgerpersoneel uit Syrië, meldt The New York Times.

     Het gaat snel. Halverwege gistermiddag komt het bericht van Associated Press, afkomstig van rebellengroepen, dat strijders de buitenwijken van Damascus bereikt hebben. Op geverifieerdeelde beelden zijn militairen van het Syrische leger in Zakia te zien; dat is 22 kilometer van het centrum van de Syrische hoofdstad. Volgens AFP hebben demonstranten in de buitenwijk Jaramanah, waar veel Druzen wonen, een standbeeld omver getrokken van Hafez al-Assad, de vader van de huidige president. Stort het regime ineen? Bashar ontkent geruchten dat hij Syrië zou hebben verlaten. Persbureau Reuters meldt dat meer dan duizend Syrische soldaten naar Irak zijn gevlucht. Ondertussen dringen de HTS-rebellen de stad Homs vanuit het noorden en oosten steeds verder binnen.

Een winderige zaterdag met buien, maar geen storm en geen code geel. Het wordt 10 graden. We halen de drie kunstkerstboompjes uit de kelder, eentje in de woonkamer, eentje op mijn studeerkamer en de laatste in de serre, en hangen de ballen erin. Alle lichtjes doen het dit jaar. De lichtjes in het boompje van mijn moeder, altijd zorgvuldig bewaard en nu zeker een kwart eeuw oud, branden net zo feestelijk als vroeger. Barbara & Michel komen op de thee. Naar het begin van dit kwartaal

De radarregistratie van de Iljoesjin-76 waarmee Assad vanmorgen uit Damascus vluchtte, op het moment dat het van de radar verdween.

Zondag 08-12-2024

Het eerste dat ik vanmorgen zie: na slechts tien dagen van strijd hebben de verschillende Syrische rebellentroepen vannacht zonder tegenstand van het leger de hoofdstad Damascus ingenomen. In de straten wordt feest gevierd en men bestormt de Iraanse ambassade. Duizenden gevangenen worden vrijgelaten uit de beruchte Sednaya-gevangenis, ontroerende taferelen, sommige zitten er al veertig jaar, nog opgepakt door Bashars' vader. Bashar al-Assad volgde in 2000 zijn vader Hafiz al-Assad op, die zelf in 1971 aan de macht kwam. Overal in het land trekken menigten zijn vele standbeelden omver. Overigens ook in Latakia. Ik herinner me dat we in september 2010 zijn megalomane museum in Damascus en het grote en bizarre mausoleum van marmer in Qardaha bezochten.

     De politieke leiding van de islamitische groep Hayat Tahrir al Sham (HTS) zit in Damascus in het Four Seasons-hotel en de Syrische premier Mohammad al-Jalali loopt begeleid door rebellen het regeringscentrum uit naar hen toe om de macht over te dragen. Vanmorgen gaan rebellen het enorme presidentieel paleis op de berg Qasioun naast het stadscentrum in. Het personeel en de bewakingstroepen zijn verdwenen, zoals eerder al het grootste deel van het leger deserteerde.

     Velen zijn verbaasd dat het allemaal zo vlug en gemakkelijk ging en dat het leger nauwelijks verzet bood. Duidelijk is wel dat Rusland en Iran minimaal of geen steun boden. Het is een zware klap voor Moskou en Teheran, die hun belangrijkste steunpunt in het Midden-Oosten lijken kwijt te raken.

Het is niet bekend waar Assad is. Hij is vanmorgen vroeg met een oud Iljoesjin-76 militair transportvliegtuig uit Damascus ontsnapt. Misschien naar de regio van Latakia en de Russische vlootbasis in Tartus, die nog niet in handen van de rebellen zouden zijn. Zijn vrouw en kinderen waren al een week geleden naar Rusland gevlucht. Later komen er geruchten als zou Assad met zijn vliegtuig zijn neergeschoten of een noodlanding maakte bij Homs. Het verdween daar opeens van de radar. Zie ook de registratie hierboven. Maar ze kunnen ook geland zijn of te laag hebben gevlogen voor de flightradar of de transponder uitgezet. Opmerkelijk dat het toestel eerst naar het oosten vloog, het land uit, en onderweg zijn koers wijzigde naar Homs. Sergej Lavrov, de Russische minister van Buitenlandse Zaken, zegt later dat Bashar inmiddels Syrië heeft verlaten.

Miljoenen Syriërs in Turkije waren in de achterliggende veertien jaar uit hun land gevlucht. Velen zullen terugkeren naar Syrië. Het is goed mogelijk dat we de komende dagen een flinke stroom aan mensen gaan zien bij de Turks-Syrische grens. Wanneer zal Mona Keijzer opnieuw roepen en dat de Syrische vluchtelingen bij ons terug kunnen? De vele vluchtelingen doen er verstandig aan nog af te wachten wat HTS zal doen. De beweging streeft nog altijd naar een islamitische staat, zij het in gematigder vorm dan zijn voorgangers Al-Qaida en IS. Dus geen kalifaat maar ook geen seculiere staat. In Utrecht stromen veel Syriërs naar het Domplein om met vlaggen en leuzen het gedwongen vertrek van de gehate tiran te vieren. Ook in de wijk Lombok vieren ze het vertrek van Assad met een autostoet die feestend met vlaggen door de straten rijdt.

Israël heeft extra troepen naar de grens bij de Golanhoogtes gestuurd om de bufferzône tussen de twee landen te versterken, zegt correspondent Nasrah Habiballah. 'Niet alleen om rebellen tegen te houden, maar ook om Syriërs tegen te houden die mogelijk willen vluchten'. Op de Golan wonen veel Druzen met familie in het zuiden van Syrië.

In Den Haag gaat de zoektocht naar slachtoffers onder het puin van de flat na de zware explosie vandaag verder. Reddingswerkers zochten al de hele nacht door. Tot dusver werden vijf doden gevonden en vijf zwaargewonden. Er zijn veel speculaties over de oorzaak: een gasexplosie, een drugslab of een erg sterke vuurwerkbom. De politie vraagt op de socials om informatie en camerabeelden.

Het is een grijze zondag zonder regen en zonder ook maar enig zonnig moment. Het is kouder aan het worden; vandaag maar zes graden. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 09-12-2024

Gisteren las ik in bad het lijvige en openhartige rouwboek uit dat schrijfster Marion Bloem schreef over haar man, schrijver en arts Ivan Wolffers. 'Verkleed in vreugde' (DasMag, 2024) is de opmerkelijke titel voor een boek waarin verdriet centraal staat, maar niet alleen. Ze vertelt het nodige over hun verhouding, waarin ze bij herhaling langs de rand van de afgrond liepen. Toch bleven ze meer dan vijftig jaar samen tot hij in haar armen stierf.

     Veel ervan is heel herkenbaar. Als scholiere liftte ze eind jaren 60, begin 70 overal naar toe. Dat deed ik ook, maar ik was natuurlijk een man. In het begin, in de jaren 70, woonden ze samen in een huisje in de Utrechtse Vogelenbuurt, waar ze de afspraak maakten elkaar altijd vrij te laten en andere relaties te mogen hebben. Uiteraard naar het voorbeeld van Sartre en De Beauvoir. Meerdere mensen deden dat in die tijd, ook ik met M., de grote liefde uit mijn studentenjaren. In mijn romantrilogie kun je daar veel over lezen. Het was destijds belangrijker voor mij dan voor haar, weet ik nog, en we bleven dan ook niet samen. Gemakkelijk is zo'n afspraak duidelijk niet, jaloezie speelt over en weer vaak hoog op, dat blijkt ook uit het boek van Bloem. Zij was er uitbundiger in dan Wolffers. Tenslotte wordt duidelijk dat hij het zesmaal in zijn huwelijkse leven deed, terwijl zij gemakkelijk aan de zeshonderd kwam. Allemachtig, wat veel! Ik werd ook snel en hevig verliefd, testosteron nietwaar, ik zei graag de kapitein van Neruda na 'liefste, ik ben in de wei geweest', zeker, maar ik kom hooguit tot eenderde van Bloem en voor ik met Anna was. Met haar maakte ik decennia later zo'n afspraak niet, het voelde niet meer zo belangrijk als voorheen en we zijn gewoon ook beduidend ouder en blijven elkaar liever trouw. Ze zou me eruit schoppen als ik het toch deed, zegt ze trouwens.

     Van Bloem las ik nooit eerder iets, van Wolffers wel. Dat kwam omdat we allebei in dezelfde tijd dokter werden. We woonden dus in dezelfde stad en leefden deels in hetzelfde maatschappijkritische milieu, hij in de geneeskunde en zij in de psychologie, de faculteit waar ik veel vrienden had. We kennen sommigen uit die tijd vast allebei. Er komt een herinnering boven, die ik misschien wel eens eerder heb verteld. Circa eind februari 1976 was ik revolutionaire dokter bij de MPLA in de Angolese burgeroorlog. Toen ik even terug was in Holland voor een noodzending medicijnen en vaccins, belegde het Medisch Komitee Angola dat me uitzond solidariteitsavonden in het land - ik meen ook in Utrecht of in Amsterdam - waarvoor dokters en verpleegkundigen met belangstelling voor uitzending nadrukkelijk waren uitgenodig. Wolffers was er ook, maar ik heb het hem toen ontraden, hij was pas vader geworden. Hij zag er van af.

     Net als ik kreeg hij later prostaatkanker en schreef daar vaak over. Zeker zo openhartig als Bloem. Wat hij erover schreef vond ik goed en waardevol en ik haalde het wel eens aan op dit blog. Vooral de hormoontherapie speelde hem parten en vanzelfsprekend snap ik dat, want ik kreeg ook drie jaar lang Zoladex-injecties. Hij had er veel meer last van dan ik. Wolffers overleed ruim twee jaar geleden toen hij 74 was, twintig jaar na de diagnose. Ik zit op vijftien, maar Wolffers had van meet af aan de pech dat zijn tumor al buiten de kapsel was gegroeid en er al uitzaaiingen waren ontstaan. Die heb ik godzijdank nog steeds niet. Zonder een fikse portie geluk word je niet bejaard. Zoals men zegt: de meeste prostaatlijders overlijden aan een andere ziekte, maar Wolffers dus niet.

De gevluchte Syrische president Assad heeft toch in Moskou weten te komen. Russische staatsmedia meldden gisteravond op basis van een bron in het Kremlin dat hij Syrië zondagochtend vroeg zou hebben verlaten en nu in Rusland asiel krijgt met zijn familie. Hoe de vreemde manoeuvres van zijn vliegtuig bij de stad Homs verklaard moeten worden? Misschien hebben ze toch eenvoudig de radartransponder uitgezet en laag gevlogen om ongezien het land te verlaten. Of zat hij in een ander toestel.

     In De Volkskrant staat een profiel van rebellenleider Abu Mohammad al-Jolani (1982), de leider van het zegevierende Hayat Tahrir al-Sham (HTS), die ooit lid was van Al Qaida en later van IS. De vraag is hoever zijn latere gematigdheid strekt. Dat moeten we afwachten. In  elk geval pakt hij in Damascus de overname van de staat verstandig aan, houdt geen bijltjesdag, schept geen al te grote chaos en regelt met de zittende premier de overdracht van de macht. Syrië kent een staalkaart van honderden bewegingen en strijdgroepen, groot en klein, vaak met een etnische en religieuze basis en zelden seculier. In het noorden zijn de Koerden van de SDF in gevecht geraakt met door de Turken gesteunde milities. Ankara wil geen Koerden aan zijn zuidgrens. Zowel Israël als Turkije en de VS voeren luchtaanvallen uit in Syrië.

     Sinds gisteren houdt Israël een strook Syrisch grondgebied aan de grens bezet, een gedemilitariseerde zône op de Golanhoogtes, naar eigen zeggen om de veiligheid te waarborgen nu het Assad-regime is gevallen. Krachtens een verdrag tussen Israël en Syrië uit 1970 mogen in dat gebied geen militairen actief zijn. Volgens het Syrisch Observatorium voor Mensenrechten (SOM) zijn alle inwoners van een Syrisch dorp in de bufferzone gisteren gearresteerd. In de buurt zou ook een man zijn gedood door Israëlische militairen.

     Ondertussen zouden enige Europese landen, waaronder, Duitsland meteen de behandeling van asielaanvragen van Syriërs hebben opgeschort. Niet helemaal onlogisch want de situatie is onoverzichtelijk.

In Roemenië hebben veiligheidsdiensten een gewelddadig complot tegen de staat verijdeld. Afgelopen vrijdag besloot het Constitutioneel Hof om de eerste ronde van de presidentsverkiezingen te annuleren vanwege buitenlandse inmenging. Afgelopen weekend werden twintig mannen aangehouden die in verschillende auto’s met een arsenaal aan wapens op weg waren naar hoofdstad Boekarest. Volgens Roemeense media was het de bedoeling van de groep om demonstraties tegen de ultranationalistische presidentskandidaat Calin Georgescu, de verrassende winnaar van de eerste ronde van de presidentsverkiezingen op 24 november, met geweld te verstoren.

Alles bijeen nemend: de geschiedenis is in heftige beweging. Hier is alles rustig. Geert Wilders is naar Israël en zal een omstreden bezoek brengen aan illegale nederzettingen op de Westbank. NSC en VVD zijn boos.

     Buiten is het een grijze dag. Er valt een enkele regenbui. Anna gaat weer de stad in voor kerstcadeautjes en ik ga naar de sportschool. Ik heb al cadeautjes. Onder onze kerstboom ligt het nu vol. Met een steekwagentje halen we bij Kaatje Jans ('meer dan kaas')  op de Langendijk de bestelde kerstpaketten voor de kinderen op. In de keuken is een lange TL-buislamp stuk. Het is een oude. Voor de nieuwe LED-buis is een andere starter nodig. De oude starter haal je uit de armatuur, de nieuwe zit op de LED-lamp en die schroef je erin. Weer wat geleerd. Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 10-12-2024

Onder het bewind van Netanyahu - die overigens vandaag eindelijk voor drie corruptiezaken in de rechtszaal verschijnt - en zijn coalitie met ultrarechts gedraagt Israël zich steeds meer als de imperiale macht van het Midden-Oosten. Gisteren bezette IDF de bufferzône langs de Golanhoogtes, een gebied waar sinds 1970 geen militairen mogen komen met net als in Zuid-Libanon een kleine VN-macht ter contrôle. Ook bombardeerde de Israëlische luchtmacht vele lokaties in Syrië waar wapens en gifgas zouden liggen opgeslagen en laboratoria waar chemische wapens kunnen worden geproduceerd. Om te vermijden dat ze in verkeerde handen zouden komen, zegt Israël.

     Daar kun je je nog iets bij voorstellen, maar afgelopen nacht heeft IDF ook de toppen van de berg Hermon bezet. Die liggen op Syrisch grondgebied bij de grenzen van Israël en Libanon. Waarom? De berg was Jeruzalem altijd een doorn in het oog. Een oud-militair van IDF legt op X uit dat de bijna 3000 meter hoge berg 'een natuurlijk fort' is en het allerbeste uitkijkpunt in de regio, maar ook een zwakke plek. 'In the past, Israel’s radars suffered from a significant blind spot, unable to see beyond Mt. Hermon and parts of Lebanon. (...) Iran's low-flying drones exploited this weakness, infiltrating Israel time and time again'. Zodra de radars van IDF op de berg Hermon staan kunnen ze ver in Syrië en Libanon kijken en in een vroeg stadium waarschuwen voor aanvallen met laagvliegende bommenwerpers, raketten en drones. Ook is het onderscheppen en afluisteren van vijandelijke communicatie er gemakkelijker, kunnen geheime missies in het nachtelijk duister eenvoudiger de buurlanden binnendringen en kan men beter de smokkelroutes van Hezbollah naar de Bekaavallei monitoren. En dan ook: de Hermon geldt in de Hebreeuwse Bijbel als de noordgrens van het door God aan de Israëlieten beloofde land.

     Anonieme Syrische bronnen zeggen vanmorgen tegen persbureau Reuters dat Israëlische troepen ook elders in Syrië oprukken. Ze zouden al op 25 kilometer van Damascus zijn. Ook Israëlische als Libanese media melden dat ze nu praktisch in de stad Qatana zijn, op een kleine 20 kilometer van de buitenwijken van de Syrische hoofdstad. Ook andere bronnen melden het, maar Israël ontkent. Rusland bezet tot voor kort zijn vlootbasis in Tartus. Gisteren verlieten enkele oorlogsbodems de haven en gingen juist buiten de 12-mijlszône voor anker. Wat moet Poetin overigens de smoor in hebben door het verlies van Syrië. Oppenheimer had een mooie cartoon in de NRC:

                                              Pakjesavond in het Kremlin (Oppenmeimer/NRC).

Nog zo'n grijze dag. Weer kouder, nog geen 5 graden. Anna past op de kinderen van Nikita. Vanmorgen kon ik niet in mijn weblog. Er was een grote DDOS-aanval op de server van Maakum. Het duurde een aantal uren voor ze het hadden opgelost. Maar om half vier ging het weer niet. Nieuwe DDOS-aanvallen. Pas tegen vijf uur opgelost. Russen? In elk geval daardoor een kort verslag. Naar het begin van dit kwartaal

Bootstoffeerder Marc Schröder aan het werk aan bakboord in de achterhut.

Woensdag 11-12-2024

Opnieuw een grijze en droge dag. Met 3,7 graden een fractie kouder. Anna haalt wat boodschappen en kerstcadeautjes. Er verschijnen er ook wat met een pakketbezorger. We zijn vrijwel rond en het ligt allemaal onder de kerstboom. Vandaag geen DDOS-aanvallen. 

     Deze week kwam het zoveelste bezoek - een 'schouw' noemen ze dat - van BAM Telecom, het bedrijf dat in de binnenstad het glasvezelnetwerk aanlegt. 'Aanleg van een glasvezelnetwerk voor de appartementen 11a t/m 13 c betekent dat wij eerst koven dienen te verwijderen die vastgemaakt en geschilderd zijn. Een andere manier om aanleggen is niet mogelijk. Aangezien het risico op beschadigingen heel groot is, hebben wij besloten dit niet te doen'. Ze willen het alleen doen als wijzelf de koven verwijderen en na aanleg weer op onze kosten laten herstellen. Dat is pech voor de VVE, maar niet voor Anna en mij, want ons appartement ligt op de begane grond en onze aansluiting hoeft niet door die koven. Na wat discussie met de dame van BAM krijgen wij wél gratis een eigen aansluiting. Ik stel de leden van onze VVE via de groepsapp op de hoogte van het voor hen vervelende nieuws.

     Meer van die irritante klussen voor de blijde klusser. De batterij van de digipas van onze bank raakt leeg, lees ik in het display. Die wil ik eruit halen en vervangen maar dat valt niet mee, de piepkleine schroefjes zitten muurvast. Na een uur en enige zweetdruppels en een mini-schroevendraaier met stevig handvat krijg ik ze los, batterijtje eruit, nieuwe erin. Nu geeft het schermpje rare codes, ook als ik de oude knoopcel terugzet. Pff... Dus de klantenservice van de bank bellen ('gesprek wordt opgenomen voor servicedoeleinden'). De medewerker zegt dat het niet de bedoeling was, je mag de digipas niet open  maken. Hm, niet onlogisch eigenlijk. Ze verstrekken die passen ook niet meer; ik moet aan de bankapp. Anna later ook. En we hebben zo'n hekel aan die dingen.

     Om half twee rijd ik naar de werf. Hoever zijn de bootstoffeerders van Schröder Jachtbouw? Ik betreed de kajuit; het is er tropisch. Ze hebben vanmorgen de kachel aangezet en zijn aan het werk in de achterhut aan bakboord. De afgelopen dagen haalde de grote ontvochter nog 30 liter 'oud water' uit de lucht aan boord. Ik zeg 'oud water' want lekkage hebben we zeker niet, dus geen 'nieuw water' via het splinternieuwe dek en aan boord zijn alle gaten naar de buitenwereld afgeplakt. Buitenlucht kan nauwelijks binnen. Nu zijn de wanden droog genoeg voor het plakken. Ze denken medio volgende week klaar te zijn. Mooi zo! Voor de files op de A15 ben ik terug in Gorcum.

Klimaatrampen maken geen onderscheid. Zware bosbranden teisteren het filmsterrendorp Malibu in Californië aan de westkust van de VS. Huizen gingen in vlammen op en de branden hebben inmiddels de kust bereikt. Volgens de autoriteiten bedreigen ze ruim 8000 huizen. Bewoners van zo'n 2000 huizen is opgedragen om te vertrekken. De rest moet zich voorbereiden op een mogelijke evacuatie.  Onder de evacués zijn Dick Van Dyke (98), bekend van de film Mary Poppins en de Dick Van Dyke Show, en de zangeres Cher (78).

Gisteren werd bekend dat dit jaar de P.C. Hooftprijs naar Maarten 't Hart gaat. De prijs is een oeuvreprijs, dus hij ontvangt hem voor zijn hele werk. Zeer terecht en gelukkig niet te laat. 't Hart kreeg al tweemaal een hersenbloeding. Naar het begin van dit kwartaal

Het signaal dat Dwingeloo oppikte.

Donderdag 12-12-2024

Amateurs hebben deze week met de 68-jarige radiotelescoop in Dwingeloo de signalen op weten te vangen van Voyager 1, de verste ruimtesonde van de mensheid. Leuke uitdaging, mooi resultaat. Ik denk tenminste dat er nog wel wat meer bij komt kijken dan het instellen van de frequentie. Héél precies de antenne richten, bijvoorbeeld. De sonde werd gelanceerd in 1977 om de buitenste planeten van het zonnestelsel in kaart te brengen en bevindt zich nu in de interstellaire ruimte op 25 miljard kilometer van ons vandaan. Hij levert nog steeds wetenschappelijke gegevens.

Het gaat al jaren slecht met de kreeften in de Oosterschelde. De massale sterfte van Oosterscheldekreeften blijft een mysterie. Vooral dit jaar is hun aantal drastisch afgenomen. Kreeften die tijdens het kreeftenseizoen (van maart tot en met juli) levend opgevist werden, waren vaak verzwakt en slap. Onderzoek van Wageningen University & Research (WUR) naar de oorzaak leverde in april van dit jaar niets op. Ook met de mosselteelt gaat het slecht. Vanaf 2016 zijn er jaren dat mosselen in de Oosterschelde in groten getale sterven. Of er verband is met de kreeften is niet duidelijk. Men heeft onderzocht of het gebruik van staalslakken van Tata Steel bij kustversterkingsprojecten in de Ooster- en Westerschelde een oorzaak zou kunnen zijn. Vergelijking met de kreeften in het Grevelingen, waar geen staalslakken gebruikt worden. Dat leverde geen relevante verschillen op. Ook een uitgebreid onderzoek naar ziekteverwekkers zoals bacteriën en parasieten leverde niets op, en hetzelfde geldt voor een onderzoek naar gifstoffen. In januari komt er een nieuw, uitgebreider onderzoek dat vier jaar zal duren.

Het afgelopen weekeinde maakte ik gewag van het bizarre mausoleum voor Hafez Al-Assad, de vader van de gevluchte tiran Bashar Al-Assad, in de stad Qadarah niet ver van Latakia. Het is de stad waar de bloedige dictator werd geboren. We bezochten het in september 2010. Syrische rebellen hebben het mausoleum gisteren in brand gestoken. Op sociale media is te zien hoe rebellen in Qardaha naast de brandende grafkist van Assad staan en hem vervloeken. Uiteraard werden er foto's van gemaakt, zie er hier eentje van. Op andere beelden komt er rook uit het gebouw.

Gisteravond kwamen Barbara & Michel langs. We hadden een gezellige avond. Vandaag is er weer zo'n muisgrijze, stille dag. Weer iets koeler dan de vorige: 3,3 graden in de middag. We gaan sporten en 's middags tuigt Anna met de bovenste buurvrouw de jaarlijkse kunstkerstboom in de hal van ons gebouw op. Naar het begin van dit kwartaal

Moderne mensen (homo sapiens) in Europa 45.000 jaar geleden tijdens de laatste ijstijd (beeld: Science/Tom Björklund)

Vrijdag 13-12-2024

Nature bericht deze week over de analyses van de vondst van botten van vijf moderne mensen (Homo Sapiens) in een grot met de naam Ilsenhöhle in Ranis, Duitsland. De grot ligt onder de middeleeuwse burcht van het plaatsje in de heuvels van Thüringen. Uit de analyses van het DNA bleek dat ze circa 45.000 jaar geleden leefden. Dat betekent dat ze zo'n 5000 jaar overlap hadden met de Neanderthalers. Van een schedel en botmateriaal van een homo sapiensvrouw, die in 1950 werden gevonden in een andere grot, in Zlatý kůň in Tsjechië op 230 kilometer afstand, kon kort geleden ook DNA worden verkregen en geanalyseerd. Zij bleek in de verte verwant te zijn aan de groep individuen in Ranis. Ze maakten deel uit van dezelfde kleine, geïsoleerde populatie - doorgaans niet groter dan hooguit 200 mensen - die een van de vroegst bekende afsplitsingen was van de eeuwen durende exodus van homo sapiens uit Afrika. Ze kwamen terecht in het onherbergzame Europa van de laatste ijstijd, waar al honderdduizenden jaren Neanderthalers zich goed wisten te redden. Waarschijnlijk waren die kwetsbare sapiensgroepjes de eersten die 50.500 tot 45.000 jaar geleden contact maakten met de oudere mensensoort, waarmee ze duizenden jaren lang onderlinge sexuele relaties hadden. Eerdere immigratiegolven van sapiens uit Afrika zouden in Europa uitgestorven zijn.

     Die complexe genetische vermenging wordt ontrafeld in een artikel in Science, dat tegelijk met dat in Nature verschijnt. 'We found strong support for a single extended period of Neanderthal gene flow into the common ancestors of all non-Africans that occurred between 50,500 and 43,500 years ago. These dates provide a lower bound for the timing of the out-of-Africa migration and settlement of regions outside Africa'. Je ziet dat hieronder in een overzicht uit het artikel.

         Overzicht van het voorkomen van Neanderthal-genen bij de moderne mens. De x-as onderaan is de tijd-as.

Als referentie gebruikte men genetisch materiaal van Neanderthalers (rood) en moderne Afrikanen, waardoor ze regionen van Neanderthal-afkomst konden indentificeren in DNA-materiaal van meer dan 300 oude en recente moderne mensen (grijs). Rechtsboven zie je hoe dat in de loop van de aeonen geleidelijk verdwijnt tot wat er nu nog van over is in onze genen. De Neanderthalers waren goed aangepast aan de leefomgeving, de lage temperaturen en de ziekteverwekkers van toen. De veronderstelling is dat juist de genen die van voordeel waren om te overleven in het barre klimaat van de laatste ijstijd, nog steeds het meest voorkomen in het genoom van de moderne mens. Een flink deel van die veel voorkomende 'vreemde' genen heeft te maken met ons immuunsysteem, ons huidpigment en onze stofwisseling. NU.nl maakt er zelfs van: 'Mens had DNA van Neanderthaler nodig om in Europa te overleven'. Dat zou overigens best kunnen. Een interessant voorbeeld van anno nu: tijdens de coronapandemie bleek één specifiek gen, afkomstig van de Neanderthalers, de moderne mens extra bescherming te geven tegen het coronavirus.

     De laatste ijstijd liep tot circa 12.000 jaar geleden. Toen brak het huidige, warme interglaciaal aan. De Neanderthaler heeft dat niet gehaald. Waarom hij het aflegde tegen homo sapiens weten we niet.

Ook deze vrijdag de dertiende is grijs, kil en windstil. De Geminiden-meteorenzwerm zullen we niet kunnen zien. Sinds gisteravond heeft Anna de griep te pakken. Vooral keelpijn. Naar het begin van dit kwartaal

Kerst 2024 in de Lingehaven (foto: Jacques Roeland)

Zaterdag 14-12-2024

Dit jaar is opnieuw een uitzonderlijk nat jaar. Als de huidige weersverwachtingen uitkomen, eindigt 2024 met gemiddeld 1.060 millimeter regen als derde in de lijst van natste jaren ooit gemeten, meldt Weeronline. Het natste jaar ooit gemeten was 2023, met 1.151 millimeter neerslag over het hele land. Normaal is 865 mm/jaar voor de klimaatperiode van 1991 - 2020. 'Twee extreem natte jaren op rij met meer dan 1000 mm is een unicum! Het betekent dat er gemiddeld over het land weer ruim 1 meter water is gevallen per vierkante meter', zegt de weersite. Het gaat natuurlijk om een gemiddelde voor Nederland; in Gorcum halen we dit jaar mogelijk krap 700 mm, zie ik bij Joop Kuijntjes. Ik had vaak het gevoel dat de buien om ons stadje heen gingen.

Georgië gaat snel verloren voor de democratie, ondanks dat de bevolking in grote meerderheid bij het westen wil horen. Bij Europa en bij de NAVO. In 2008 werd Zuid-Ossetië, een deel van het land, ingenomen door de troepen van Poetin. Dankzij ernstige verkiezingsfraude en ondanks massale protestdemonstraties kwam en bleef Georgische Droom, de partij van Bidzina Ivanisjvili, een Poetin-gezinde oligarch, aan de macht in het parlement. De partij schortte de onderhandelingen over toetreding tot de EU op tot 2028.

     Deze week werd de beruchte Micheil Kavelasjvili zoals verwacht gekozen tot president van Georgië. De verkiezing gebeurde voor het eerst door een kiescollege. Na een wijziging van de Georgische grondwet konden burgers voor het eerst niet meer stemmen voor een nieuwe president. Kavelasjvili is een oud-profvoetballer, een ongemanierde bruut met extreme standpunten tegen lhbti'ers, een man die leden van de oppositie bedreigt en anti-westerse complottheorieën verspreidt. 

Zondag 15-12-2024

Gisteravond, Anna was ziek in bed, genoot ik van de grote requiemmis van Verdi in een uitvoering uit 1992 met onder meer Claudio Abbado en de Berliner Philharmoniker op het kabelkanaal van Mezzo. Dat machtige requiem heb ik lang niet gehoord. Eind jaren 60, toen ik in de laagbouw van de studentenflats aan de Ina Boudier Bakkerlaan in Utrecht woonde, was ik er verslingerd aan. Dat het stuk de dramatische kenmerken van een opera had, kon me niet schelen, juist de emotionele passages - vooral het Recordare, het Lacrymosa en het Libera me - raakten me in het hart, ondanks de spot van een toenmalige buurman die theologie studeerde. Leven en dood zijn per slot en ten diepste dramatisch. De Roemeense sopraan Angela Gheorghiu, toen nog aan het begin van haar loopbaan, blonk met haar diepe, melancholische stem uit in de beroemde, zeer aandoenlijke smeekbede aan het slot: 'Libera me de morte aterna' - Bevrijd mij van de eeuwige dood. Mijn favoriete uitvoering was destijds de zeer intense versie van Carlo Maria Giulini en het Philharminia Choir & Orchestra uit 1964 met de onovertroffen solistenbezetting van Schwarzkopf, Ludwig, Gedda en Ghiaurov. Op vinyl. (In 1986 door EMI digitaal geremasterd voor CD).

Vanmorgen is Anna niet veel opgeknapt. Ze is koortsig en kijkt op de bank naar politieseries. Met de auto breng ik buurman Lourens en hondje Bobby naar het hondenhotel aan de Haarweg voor een nachtje logeren. Daarna reist hij af naar Zierikzee voor een uitvoering van King Arthur van Purcell, waarin zijn partner Joke in het koor meedoet. Die is daar al sinds gisteren. Het is grijs weer, het sombere weer waarop we deze maand een abonnement hebben. Het is wat minder koud dan gisteren en komende week krijgen we zelfs temperaturen van 10 graden en meer.

De gang van zaken rond de onderwijsbegroting van het kabinet Schoof verbijstert me. Dat de christelijke partijen CDA, CU en SGP zich ervoor lenen de regering te redden om een desastreuze bezuiniging van 2 miljard terug te brengen tot een nog altijfd funeste 1,2 miljard, is cynisch, bar en boos (zie hierboven). En waarom? Inderdaad, om het godsdienstonderwijs op openbare scholen en de maatschappelijke diensttijd te redden offeren ze de wetenschap op. Gereformeerde streken, zeiden we vroeger bij ons thuis. Minstens zo erg is dat ze eraan bijdragen de meest verdwaasde en schadelijke regering die we ooit hebben gehad, in stand te houden. Ze hebben 'gedogers' van zichzelf gemaakt. Daar zullen ze nog spijt van krijgen. En dan de 'boterzachte' (Timmermans) financiering van het akkoord, voor een flink deel uit de zorgbegroting, waar minister en vice-premier Agema niet eens vanaf wist. Ze werd niet eens geraadpleegd. Ongelooflijk. Haar partijleider laat zich dit weekeinde fêteren door zijn boezemvriend Orbán in Boedapest. Wat Sheila Sitalsing gisteren in haar Volkskrant-column schreef: 'De onderwijsbegroting is door de Tweede Kamer gesleept. Dat het een plakbandakkoord is waarvan niemand meer weet wat er echt aan is en wat nep, en wat de precieze gevolgen zijn en of het wel allemaal kan, geeft niet. Ik heb het niet gecheckt bij Pieter Omtzigt maar het zal wel goed bestuur zijn'. Naar het begin van dit kwartaal

De kerstboom van buurtvereniging KNAKE op de Kriekenmarkt.

Maandag 16-12-2024

Neemt het geweld in de wereld toe? Dat gevoel bekruipt me dit jaar vaker. Onderzoekers van Acled (Armed Conflict Location and Event Data) rapporteerden vorige week dat 2024 inderdaad gewelddadiger is geworden. Het aantal geweldsincidenten, zoals aanslagen, bombardementen en aanvallen op burgers is ruim een kwart hoger dan vorig jaar. Zeker 233 duizend mensen zijn door conflicten en politiek geweld om het leven gekomen. Allereerst gaza, volgens het onderzoek 'de gevaarlijkste plek op aarde', waar ruim 80 procent van de bevolking in het bijna afgelopen jaar was blootgesteld aan politiek geweld, maar ook Oekraïne waar dit jaar de meeste slachtoffers vielen en het bloedige conflicten in Myanmar, Soedan en Jemen. De georganiseerde misdaad wordt eveneens steeds gewelddadiger, kijk bijvoorbeeld naar Mexico en Brazilië, en dan hebben we het nog niet eens over de groeiende klimaatrampen en de talrijke hybride oorlogen en interventies. Mijn indruk is dat die allebei ook snel toenemen en een steeds grotere impact hebben. Kerstmis in de wereld is steeds minder vredig. Steeds meer strijd, steeds meer wanorde, steeds meer doden. Ik was niet vaak zó somber. We gaan  in de komende jaren collectief naar een grote omslag in de wereldorde toe, vrees ik, en zoiets gaat met ongekend veel vernietiging, leed en geweld gepaard.

Het kabinet werkt zich steeds verder in de nesten. Vorige week werd het akkoord over de bezuinigingen op onderwijs tussen de coalitie en de drie christelijke 'gedogers' (plus de Eerste Kamerzetels van JA21) gesloten buiten zorgminister Agema om. Vandaag stappen de ziekenhuizen, verenigd in de NVZ, uit de onderhandelingen over de voorzetting van het integraal zorgakkoord (IZA). Ze roepen de organisaties van verpleegkundigen, medisch-specialisten en van de universitaire ziekenhuizen op dat ook te doen, want ze hebben er geen enkel vertrouwen meer in omdat ze overvallen werden door de nieuwe bezuinigingen. Net als de minister zelf. Agema heeft geen poot meer om op te staan. Eind november stapten de gemeenten al uit het IZA. Wat een bizarre situatie! Het draagvlak van het IZA-plan, dat de zorg beter én goedkoper moet maken, verschrompelt in hoog tempo. Of zouden de coalitiepartijen onder de kerstboom nog een andere financiering vinden? En daar de christelijke gedogers weer achter krijgen? Dat lijkt me niet te gebeuren.

Vandaag opnieuw een grijze dag. Lichte miezer in de ochtend, iets meer wind en met 10 graden ook warmer. Anna is er nog niet bovenop. Ze slaapt overdag veel en ligt dan 's nachts tijden wakker. Nog steeds spelen hoest, koorts en rugpijn haar parten. Ik ga alleen naar de sportschool en sla veel boodschappen in bij de AH. Daarna bel ik met mijn contactman bij Unigarant, die ik twee weken geleden mijn verweer zond tegen hun afwijzing van de vervolgschadeclaim over de beschimmelde wandbekleding. Hij meldt dat hij mijn verweer doorstuurde naar de twee experts, wier adviezen destijds niet met elkaar overeenkwamen. Hun commentaar had hij nog niet ontvangen. Hij gaat ze aanmanen. Vanavond hebben we een extra VVE-vergadering. Naar het begin van dit kwartaal

(kaart: NOS Nieuws)

Dinsdag 17-12-2024

In 1970 sloot de toenmalige Sovjet-Unie een akkoord met het Baath-bewind in de Syrische hoofdstad Damascus voor het gebruik van de havenstad Tartus. Sinds begin jaren 70 was het onder het bewind van de bloedige dictator Hafez A-Assad, de vader van de minstens zo wrede Bashar Al-Assad, een bescheiden steunpunt voor de Russische marine. In 2015 veranderde dat toen Rusland in toenemende mate zich actief in de burgeroorlog mengde aan de zijde van het regime van Assad en tegen de veelkleurige oppositie, van seculier tot jihadistisch. Vanaf 2015 breidde Moskou Tartus uit tot een moderne marinehaven, cruciaal voor zijn operaties in het Middellandse Zeegebied en de Rode Zee. Eveneens in 2015 nam Rusland een vliegveld ten zuidoosten van de havenstad Latakia in gebruik en breidde het uit tot de grote vliegbasis Khmeimim, die niet alleen belangrijk was als steunpunt in de regio maar vanwaar ook de alles vernietigende bombardementen werden uitgevoerd op steden zoals Aleppo en Idlib, die in handen waren van oppositiegroepen. Poetin bezocht de basis persoonlijk in 2017.

     De vraag is wat er nu overblijft van het steunpunt in Syrië nu Assad door oppositiemilities is verjaagd en naar Moskou vluchtte. De Russen hebben zich nog niet op grote schaal uit de bases teruggetrokken en ze lijken af te wachten hoe de toestand in Damascus zich zal ontwikkelen. Een aantal van de milities hebben een jihadistische inslag en willen de sharia invoeren. De EU-buitenlandchef Kaja Kallas zei gisteren dat Syrië de Russische bases moet opheffen, als voorwaarde voor het intrekken van de Europese sancties en een einde aan de Russische invloed moet maken. Ik weet niet of dat op dit tijdstip de juiste toon is.

     Als het Kremlin de steunpunten in Syrië moet opgeven is dat niet alleen gezichtsverlies, maar vooral een gevoelig  politiek en militair-strategisch verlies. Dat is te zien aan het kaartje hierboven. Tartus en Khmeimim fungeren tot op heden als belangrijke hubs voor de groeiende Russische missies en wapenzendingen naar Afrika. Sinds het begin van de Russische inval in Oekraïne moesten Russische vrachtvliegtuigen met een omweg vliegen, via de Kaspische Zee, Iran en Irak, schreef NOS Nieuws deze week. Voor langere vluchten van Russische transportvliegtuigen naar Afrikaanse landen was daarom een tussenlanding in Syrië noodzakelijk. Een grote luchtmachtbasis als Khmeimim vervang je niet zomaar. Alternatieve havens als Tobroek (Libië), in de onzekere handen van bondgenoot generaal Haftar, of de havenstad Port Soedan in de eveneens onzekere handen van de regeringsfractie in het door burgeroorlog verscheurde land, bieden ook geen betrouwbare vervanging. Zelensky, vaak politiek handig, startte een programma 'Grain from Ukraine' en bood de nieuwe machthebbers in Damascus aan om zijn graanschepen naar Syrië te sturen. Het rijmt wel maar lokte nog geen reactie uit.

     Ook elders zit het de Russische logistiek niet mee. Zondag raakten twee Russische olietankers, rivierschepen die vooral op de rivier de Don varen en minder geschikt zijn voor ruig weer, de Volgoneft-212 en de Volgoneft-239, stuurloos in een storm in de zeestraat van Kertsj die de Zwarte Zee verbindt met de Zee van Azov. Een van de twee schepen brak doormidden en zonk naar de bodem, de andere raakte zwaar beschadigd. Het zijn aftandse tankers uit de beruchte Russische schaduwvloot, in dit geval 50 jaar oud, die al in 2008 uit de vaart genomen moesten worden. Zonder de export van olie kan Poetin zijn oorlog echter niet lang volhouden. Nu dreigt een grote milieuramp.

     Vanmiddag bericht persbureau Reuters opeens dat er een derde Russische olietanker op de Zwarte Zee in problemen verkeert. Het zou de Volgoneft 109 zijn, gebouwd in 1973 die tot dezelfde vloot van afgedankte tankschepen hoort. Nadere berichten volgen.

De belligerenten bereiden zich sinds de zege van Trump voor op onderhandelingen. De Russen pogen de belangrijke stad Pokrovsk in de Donbas te veroveren en de Oekraïners uit het deel van de regio Koersk te verdrijven, dat ze nog in handen hebben. Ze offeren daarbij dagelijks honderden militairen op. In Koersk gaat het om zo'n tienduizend Noordkoreanen, die grote verliezen lijden. Oekraïne meldde gisteren dat zeker dertig Noordkoreanen zijn gedood of verwond. De VS bevestigen dat. Volgens het Institute for the Study of War (ISW) verloopt de inzet van Noordkoreaanse soldaten moeizaam. De denktank spreekt van 'poor integration and ongoing communication problems' tussen de Russen en Noordkoreanen.

We beleven vandaag de achtste grijze dag op rij. In ruim dertig jaar was het voor de kerstdagen niet zo somber, zegt Weeronline. De laatste keer was in 1993 toen de zon 10 dagen lang niet scheen. Dat zouden we deze week nog kunnen halen, want de somberheid blijft nog even. De langste periode van volledig grijs weer was in 1959; van 6 februari 1959 tot en met 19 februari was er in De Bilt geen zon te zien.

     Het blijft vandaag droog bij 8,6 graden. Anna blijft zich beroerd voelen; het is nog niet over. En dan is er even na vier uur vanmiddag het laatste nieuws: Wilders zegt het kabinet de wacht aan als het komende vrijdag niet levert: de asielnoodmaatregelenwet en een tweestatusstelsel voor asielzoekers. Geert wil geen millimeter meer bewegen: 'Nu komen die wetsvoorstellen, en als mensen daar een millimeter aan willen veranderen, dan moeten ze maar verder zonder ons.' De kans is groot dat ze wel door het kabinetsberaad komen, maar dan volgt de advisering van de Raad van State, die er al eerder kritisch over was. Wilders wil dat de regering met het advies niets doet. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 18-12-2024

Vandaag hebben we de negende grijze dag op rij. En het is nogal warm. Vanmorgen werd al om 9.00 uur in De Bilt 10 graden gemeten. Daarmee is het aantal dagen waarop het dit jaar 10 graden of warmer was opgelopen tot 288 en is het record van 287 dagen in 2020 gebroken, meldt meldt Weeronline. Vorig jaar was het 284. Een duidelijke trend.

     Het jaar 2024 zal waarschijnlijk zo’n 1,55 – 1,6°C warmer zijn dan het einde van de 19^e eeuw. Dat is boven het klimaatdoel +1,5 graden van de Parijse Akkoorden uit 2015. Maar vaste lezers van mijn blog weten dat één jaar onvoldoende zegt. Het volgend jaar kan het er weer onder liggen. Wat telt is het gemiddelde over meerdere jaren, bijvoorbeeld over een klimaatperiode van 30 jaar. Het Europese klimaatbureau Copernicus houdt dat in de gaten met de Global Temperature Trend Monitor. Die voorspelt in zijn extrapolatie (inclusief de maand November 2024) dat de wereld - als het zo doorgaat - al in juni 2030 de klimaatgrens van +1,5 graden structureel zal bereiken (zie hierboven). Dat is het doel dat we met grote voorkeur pas zeventig jaar later mogen bereiken als we een grotendeels onbewoonbare aarde en rampzalige klimaatrampen willen voorkomen. Is dat nog mogelijk? Op de website Klimaatverandering wijdde Arthur Oldeman er gisteren een diepergaande bespreking aan. Hij is somber maar 'we moeten hoop houden' op een optimistisch scenario. 'Want hoop doorbreekt machteloosheid. En hoop stelt ons in staat om in actie te komen. Neerslachtig zitten wachten totdat het allemaal misgaat, dat mag – in mijn optiek – geen optie zijn.' Tja. Hoop - tegen beter weten in? Terwijl ze elkaar verdringen dromt de mensheid als een kudde lemmingen naar de afgrond.

De milieuramp in de Zwarte Zee voltrekt zich. Olie uit de Russische tanker die afgelopen weekend in tweeën brak heeft de Russische kust bereikt. De olie drijft door de wind in de richting van de kust in de regio Krasnodar en zou verspreid zijn over bijna vijftig kilometer kustgebied. Op de stranden van De Krim werd nog geen olie aangetroffen. Dat voelt enigermate rechtvaardig.

Grijs, winderig en warm vandaag. Het wordt ruim 12 graden. Anna voelt zich wat beter. Ik haal boodschappen in de binnenstad voor de komende dagen. Naar het begin van dit kwartaal

Oscillaties in het inwendige van de zon tonen de verschillende zonnecycli, o.a. de huidige 25e en de (helemaal rechts) de opkomst van de 26e in 2030 (beeld: Royal Astronomic Society CC BY 4,0)

Donderdag 19-12-2024

De 25e zonnecyclus - de 25e sinds het jaar 1755 toen de telling begon - is nog steeds gaande, de 11-jarige periode waarin de zon extra actief is. Een actieve zon produceert aan zijn oppervlak veel meer zonnevlekken, zonnevlammen en coronale massa-ejecties dan anders. De electromagnetische energie van de uitbarstingen kan op aarde communicatiesystemen en GPS-signalen verstoren en op lagere breedtes poollicht veroorzaken. Bovendien geven ze een geringe extra opwarming van onze atmosfeer. We zijn dit jaar en in 2025 op het hoogtepunt en ongeveer op de helft van de cyclus, maar onderzoekers van de Universiteit van Birmingham zagen dit jaar al de voortekenen van de volgende cyclus. Ze zien dat aan veranderingen in het patroon van roterende gordels van geluidsgolven - solar torsional oscillations - die naar de evenaar en de polen van de zon toe bewegen. De bewegende en op elkaar botsende plasma-massa's maken gordels van geluiden,  helioseismische signalen, die men zelfs op of vlakbij de aarde kan registreren. Dat gebeurt met de zes telescopen van de Global Oscillation Network Group (GONG) en met de telescopen op twee satellieten, de SOHO (vanaf 1995 tot nu) en het Solar Dynamics Observatory (SDO, vanaf 2010 tot nu).

     Voorafgaand aan een actieve zonnecyclus beginnen die akoestische oscillaties sneller te bewegen en daarvan zag men nu al geringe signalen. In de weergave hierboven zijn de snelle, helioseismische oscillaties rood of geel en de langzame groen of blauw van kleur. De 26e cyclus zal naar verwachting omstreeks 2030 beginnen.

     Het kan ook erger toegaan op het oppervlak van de zon. Ik heb daar vaker over geschreven. Een internationaal onderzoeksteam onder leiding van het Max-Planck-Institut für Sonnensystemforschung (MPS, Duitsland) heeft onlangs het gedrag geïnventariseerd van ruim vijftigduizend zonachtige sterren. Daaruit bleek dat de zon éénmaal per eeuw een superzonnevlam uitstoot waarbij meer energie vrijkomt dan bij een biljoen waterstofbommen. (Een biljoen is 100 miljard). Daarover morgen.

De dag begint grijs met miezerregen en veel wind. Het wordt nog ruim 12 graden, maar 's middags zakt de temperatuur snel naar een graad of vier. Dan vallen er ook knap zware buien. Anna knapt zienderogen op, maar sporten is nog een stap te ver. Dus ga ik alleen naar de sportschool. 

     Er komt bericht van bootstoffeerder Marc Schröder: 'We zijn zover dat alle grote delen gedaan zijn. Het meeste meubilair staat weer op zijn plaats. Alle randen moeten nu worden verlijmd en afgewerkt. Hier en daar moet een afwerkdeel nog worden gemaakt met gestikte rand (Kast linksvoor). Ik ben zaterdag weer op je schip. Het deel in de salon zal ik dan demonteren en maandag maken'. Ik mail terug dat ik zaterdag zeker kom kijken.

     "s Middags gaan we naar een kinderspeelgoedparadijs bij Arkel om de kerstcadeautjes-marathon te voltooien. Dat lukt grotendeels. Daarna rijden we even langs bij Nikita, Zaila en Alina. De laatste komt juist uit bed maar toont terstond een zonnig humeur met betoverende lachjes. Oma Barbara is er ook. Op de terugweg blijken alle west/oost-routes door de stad vol files te staan. Natuurlijk: extra drukte vanwege het rotweer en een lange kerstvakantie als je morgen al vrijaf neemt. Terug over Arkel valt het nog mee. Tenslotte voltooien we de cadeautjesjacht in de regen op de Langendijk bij De Buurman. Anna moet nog even langs bij de Hema en ik loop vast met de pakjes naar huis. Daar blijkt dat ik mijn huissleutel niet in mijn zak heb. Binnen laten liggen. Terwijl het snel donker wordt moet ik geduldig wachten in de regen. Enfin, tegen vijf uur klopt alles weer. We zijn klaar. Anna zijgt ineen op de bank. Naar het begin van dit kwartaal

Artists' impression in zichtbaar licht van een superzware zonnevlam op een zonachtige ster (beeld: MPS/Alexey Chizhik)

Vrijdag 20-12-2024

Vandaag verder over de kans op superzware electromagnetische stormen, afkomstig van de zon. Het is het vervolg op de blogpost van gisteren, waarin ik meldde dat een internationaal team van het Max Planck Institut für Sonnensystemförschung (MPS) deze maand een artikel in Science nr. 13 publiceerde over een onderzoek naar het zonnevlam-gedrag van 56.450 zonachtige sterren op basis van gegevens die tussen 2009 en 2013 werden vastgelegd door de NASA-ruimtetelescoop Kepler. Het waren allemaal sterren die qua aard en grootte op onze zon lijken. Daarvan voldeden 2.527 sterren aan de criteria, zoals oppervlaktetemperatuur en helderheid vergelijkbaar met de zon, en werden sterren met verstorende factoren buiten de selectie gelaten zoals kosmische straling en passerende planetoïden en kometen. Zo verkregen ze 2889 zonnevlammen bij de ruim 2500 zonachtige sterren, hetgeen ruwweg betekent dat zo'n ster gemiddeld ongeveer één keer per eeuw een supervlam produceert. Helaas is er nog geen manier om die te voorspellen. De laatste keer dat onze zon een dergelijke enorme supervlam produceerde was op 1 en 2 september 1859 en die staat bekend als de Carrington-gebeurtenis. Het was een van de hevigste zonnestormen van de afgelopen tweehonderd jaar, waarbij door de geomagnetische storm van intense electromagnetische straling het toenmalige telegraafnetwerk uitviel in grote delen van Noord-Europa en Noord-Amerika. Dat is nu 165 jaar geleden.

     Zonnestormen zijn niet zeldzaam. De meeste bundels van elecromagnetische energie treffen de aarde niet. Andere hevige geomagnetische stormen die gedeeltelijk onze planeet troffen vonden plaats in 1872, 1921, 1938, 1941, 1958, 1959, 1960, 1972, 1989, 2003, 2012 en heel recent in mei 2024, toen het poollicht ook op onze breedtes zichtbaar was. Ze zijn echter niet zo superzwaar als het Carrington-evenement in 1859 en ook de mate waarin de bundel de aarde treft speelt een rol. In 1859 trof namelijk slechts één procent van de energie van de supervlam de aarde. 'Inmiddels is onze planeet, met zijn wereldwijde communicatie-infrastructuur, vele malen kwetsbaarder voor dergelijke uitbarstingen dan 165 jaar geleden', schreef Astronieuws vorige week. Tja, als alles uitvalt kun je maar beter een noodpakket aan kaarsen, flessen water en blikken voedsel in huis hebben, maar dat moesten we toch al vanwege de grotere kans die we de komende jaren lopen op overbelasting van het electriciteitsnetwerk.

Techmiljardair en Trump's beste maat Elon Musk radicaliseert in hoog tempo. Gisteren ging het erom dat hij de ultrarechtse partij van Brexiteer Nigel Farage met tientallen miljoenen wil gaan steunen, vandaag schrijft hij op zijn eigen platform X 'Alleen de AfD kan Duitsland redden'. Op 23 februari mogen de Duitsers stemmen voor de Bondsdagverkiezingen.

Het is vandaag nieuws: na elf dagen somberte laat de zon zich weer zien in De Bilt. En ook bij ons. Voor het laatst gebeurde dat 34 jaar geleden, dus eind 1989. Het wordt ruim 7 graden. Vanmorgen schrijf ik de eerste versie van een reactie op het ongunstige oordeel van de tweede expert, degene die voor Unigarant de vervolgschadeclaim beoordeelde inzake de beschimmelde wandbekleding. Het ging om zijn reactie op mijn eerder commentaar op de afwijzing door de verzekeraar. Ik geef er eventjes geen informatie over. Anna is weer op de been. Vanmiddag gaat ze naar de mondhygiëniste en daarna doet ze wat boodschappen. Naar het begin van dit kwartaal