Logboek 2015/2 Op weg naar huis

Tabula Rogeriana (uitsnede), Al Idrissi, 1154

  Direct naar

   het laatste

   verslag

De oude kaartuitsnede hiernaast is uit 1154. Hij is een deel van de merkwaardig gedetailleerde wereldkaart, die de moslim-kartograaf Mohammed Al-Idrissi maakte in opdracht van Roger II, de Normandische koning van Sicilië (1095 - 1154) De kaart is hier 180 graden gedraaid, want Al Idrissi tekende hem met het zuiden aan de bovenkant. De kartograaf werd geboren in Ceuta, thans een Spaanse enclave op de Marokkaanse kant van de Straat van Gibraltar. Hij bereisde vele delen van Europa, waaronder Portugal, de Pyreneeën, Frans-Atlantische kust, Hongarije en Jorvík (ook bekend als de Engelse York) Hij verzamelde ook informatie van Islamitische handelaren en kapiteins. Zijn wereldkaart van 1154 is volgens velen de meest gedetailleerde uit die tijd. Hij is gegraveerd op een grote schijf van puur zilver met een diameter van 2 meter.

Op de uitsnede van de Atlantische kust zie je goed de contouren van het Iberisch schiereiland, de Golf van Biscaje, de punt van Bretagne, de Seinebaai, een klein uitgevallen Engeland, de kust van de Nederlanden en een uitsteeksel naar het noorden in de vorm van een hondenkop. Dai is Denemarken. De vele eilanden zijn moeilijker om thuis te brengen.

De kaart toont de route die we in de komende maanden zullen nemen, ruim 850 jaar later. Wij hebben GPS en uiterst gedetailleerde electronische en papieren zeekaarten. Dat levert weinig problemen op. Op 16 april a.s. vliegen we naar Portugal. De boot staat nog op de wal bij Sopromar in Lagos. Als het goed is heeft de werf het onderwaterschip al van een nieuwe laag antifouling voorzien, de anodes vervagen en de MaxProp schroef geserviced. Wij moeten alleen de vrijboorden poetsen en in de was zetten, de touwflossen uit de schroefastunnel prutsen en de hele zaak aan de gang brengen. Dan kunnen we in het water. In de Marina de Lagos krijgen de motor en het buitenboordmotortje een beurt, testen we alle apparatuur en poetsen we de rest van het schip.

De tocht langs de Atlantische kust maken we samen met Piet & Tineke van de Tartaan. Hen leerden we vorig jaar kennen in Barbate aan de Spaanse kust. Onderweg willen we opnieuw Lissabon bezoeken. De Golf van Biscaje steken we over van Bilbao naar La Rochelle. We hebben geen idee wanneer we thuis komen; in elk geval hebben we geen enkele haast.

De beide depressies van de afgelopen dagen, keurig geregistreerd op onze barograaf

Woensdag 01-04-2015

De voorjaarstorm van gisteren veroorzaakte een dode en een zwaargewonde in Ede en veel schade in ons land. Hiernaast zie je de beide diepe depressies van de afgelopen dagen uitgeschreven op de rol van onze barograaf. Ook vandaag lijkt het een ontsuimige dag te worden. Voor ons vertrek naar Friesland mail ik de werf in Lagos om ze eraan de afspraak te herinneren dat de klussen aan onze boot klaar zouden zijn als we op de 16e april arriveren. Overigens wordt het vandaag 29^o in Lagos.

Half tien rijden we weg uit Gorcum met een volle tank. Bij Utrecht een weinig file. Onderweg krijgen we alle soorten neerslag over ons heen: regen, hagel en natte sneeuw plus een luttele klap onweer. In de polders is het rustig, afgezien van de wind die aan het autootje rukt. Ergens in Noordoostpolder passeren we de kilometerstand van 100.000. Overal om ons heen hangen donkere wolkencomplexen met regensluiers. Lemmer. In Friesland is de windkracht beduidend sterker. De puzzel van de rondwegen in aanleg rond Leeuwarden lossen we op. Om kwart over tien zijn we in Veenwouden (hier Feanwâlden geheten), waar Klaas & Hinke ons hartelijk onthalen met onder andere Sûkerbôle. Ik pas, want diabetes type 2. Hinke is de jongste zus van mijn moeder en dus eigenlijk mijn tante. Maar ze was een nakomertje bij Pake & Beppe, niet zoveel ouder als mijn broertje en ik, dus 'tante' hebben we haar nooit genoemd.

Lang tafelen bij een gezellige lunch. Klaas & Hinke zijn dan zo'n tien jaar ouder, maar nog steeds mensen van deze tijd en met hen praten is aangenaam. Hij pleegt haar dagelijks voor te lezen uit mijn boeken en dat berokkent ze veel plezier. De eerste delen vinden ze het leukst 'vanwege de lichte ironie'; deel 3 is ingewikkelder en serieuzer. Klaas heeft zelf ook een boek over zijn jeugd geschreven met andere familieleden: K. Stavenga (red.), 'Elk trije kear rinne. Kronyk fan de húshâlding fan Teake Stavenga en Gryt Langhout', (in eigen beheer, 2014) Een kloek werk met stamboom (Kertiersteat) achterin.

Om drie uur rijden we naar Harry B. in Leeuwarden. Hij weduwnaar van mijn nichtje Klaasje, die een halfjaar geleden stierf. Mijn liefste nichtje uit de eerste zeven jaar van mijn leven, toen we op de Tijnjedijk in Huizum woonden, een dorpje dat aan de Friese hoofdstad vastgroeide. Harry klimt langzaam uit een dal van verdriet; het gaat wel goed met hem. We blijven praten tot het tijdstip dat we rond Utrecht geen files meer zullen treffen. Onderweg is het droog. Bij Utrecht en op de A27 inderdaad geen files. Kwart voor acht terug in Gorcum. Een flinke rit. Een verdiend glas wijn. Terug naar boven

Exttreme droogte in Californië in 2014. Meer dan 2000 vierkante kilometer nuttige landbouwgrond ligt braak omdat er onvoldoende water is voor irrigatie

Donderdag 02-04-2015

Dat de wereld snel opwarmt is een feit en de effecten worden steeds meer merkbaar. Een bericht uit de VS: Langdurige droogte in Californië leidt tot rantsoenering van water. Alle steden en gemeenten zijn verplicht om een kwart minder water te verbruiken. 'Deze historische droogte vereist ongekende maatregelen', zegt gouverneur Jerry Brown.

De omvang van de rampen die we in de toekomst kunnen verwachter, zal nog veel ongekendere maatregelen vergen. De snelheid van de opwarming neemt toe, blijkt uit een juist gepubliceerd onderzoek van onder andere de Wageningen Universiteit. Daarin wordt vastgesteld dat de opwarming van de aarde zichzelf daadwerkelijk versterkt. Bij een hogere temperatuur komen meer broeikasgassen als CO₂ vrij in de atmosfeer, waardoor nog meer warmte wordt opgepot. Het gaat om een van de gevreesde 'positieve terugkoppelingen': een hogere temperatuur leidt tot meer broeikasgassen. Een zichzelf versterkend effect waardoor het klimaat abrupt in een nieuwe toestand raakt. Ik schreef acht jaar geleden al over dergelijke abrupte veranderingen.

Sommigen in het bedrijfsleven beginnen het te snappen. Ben van Beurden, directeur van Shell, zei onlangs in een toespraak in Londen: 'Weg met steenkool, stop kooldioxide onder de grond en zorg voor een serieuze CO₂-prijs.' Stoppen met olie boren zei hij echter niet. Over dat onder de grond stoppen schreef ik onlangs hier kritisch. Maar je mag verwachten dat politici en andere leiders straks in paniek zullen kiezen voor drastische climate-engineering, die nieuwe gevaren met zich mee zal brengen. Dezer dagen zal ik verder gaan met de serie daarover.

Enige tijd geleden heb ik me aangesloten bij Lira. Dat is een organisatie die auteursrechten int bij ondermeer bibliotheken voor het uitlenen van boeken van aangesloten auteurs. Ik mag me verheugen op het ontvangen van € 3,14 over de achterliggende maanden.

Telefoon van mijn advocaat. Op 9 april doet het Centraal Tuchtcollege in Den Haag uitspraak in het hoger beroep van de slachtoffers van Jansen Steur tegen de ex-bestuurders van MST. Of ik er heen wil gaan? Daar moet ik even over nadenken, maar al gauw is het duidelijk: ik ga. Ondanks alle kritiek die je op de aparte tuchtrechtspraak van beroepsgroepen kunt hebben ('de slager keurt zijn eigen vlees'), heb ik altijd respect voor het medisch tuchtrecht gehad. En vooral: ik heb me nooit verstopt in de zaak JS, omdat ik vind dat ik destijds in MST adequaat heb gehandeld en de neuroloog heb verwijderd zodra ik kon.

De rest van de ochtend bezig met het Gorcums Boekenbal 2016. Opstellen agenda voor vergadering 8 april, bijstelling van de begroting, dankbriefje aan FOWW, opstellen van globaal avondprogramma en het verzenden van alle stukken plus de concept-statuten. Bij de notaris haal ik de oprichtingsacte op. Daarna naar de verpleegkundige die mijn huisarts assisteert voor de halfjaarlijkse diabetescontrôle. Alles dik in orde.

Ik ontvang een email van Ricardo van Sopromar in Lagos: ze zullen onze Dulce op 16 april a.s. om 12 uur in het water takelen. Ho, ho, mail ik terug, dan zijn we er nog niet en we hebben nog een aantal dagen nodig voor klussen. Ok, will be no problem', mailt hij terug. Omdat er veel te doen is, is de dag snel voorbij. Terug naar boven

Bron: New Scientist

Vrijdag 03-04-2015

Sinds 2001 registeren radiosterrenwachten korte en snelle uitbarstingen van radiostraling (FRB's) in een smalle bandbreedte. Ze duren maar een paar milliseconden. Niettemin hebben ze net zoveel energie als de zon in een maand uitzendt. Niemand weet waardoor ze veroorzaakt worden, alleen veronderstelt men dat ze door een kleine bron ergens in de ruimte worden uitgezonden. Die bron kan hooguit circa honderd kilometer groot zijn, dus het is geen ster. De uitbarstingen lijken van ver buiten ons melkwegstelsel te komen. Het meest eigenaardige aan de signalen is dat ze een wiskundig patroon volgen, dat niet door enig bekend fysisch fenomeen in het heelal verklaard kan worden.

Tot dusver werden er tien van dergelijke uitbarstingen geregisteerd; voor de laatste keer in 2014 door de Parkes Telescope in New South Wales, Australië. Uit een analyse van de dispersiematen van de tien bekende radioflitsen blijkt dat deze exacte veelvouden zijn van het getal 187,5 (afbeelding hiernaast)

Uiteraard opperde men de gedachte dat dit intelligente patroon duidde op een signaal van een buitenaardse beschaving. Omdat er geen fysisch-kosmologische verklaring voor is, zou een andere beschavong het meteen herkennen als een kunstmatig signaal. Er is slechts een kans van 5 op 10.000 dat de regelmaat in de signalen op toeval berust. Dat vind ik persoonlijk een tamelijk grote kans, als je bedenkt hoe immens groot het universum is. Bovendien zijn er pas tien van die uitbarstingen gedetecteerd. Veel waarschijnlijker is het dat de signalen van zeer dichtbij afkomstig zijn, bijvoorbeeld van een onbekende spionagesatelliet. Kijk hier voor meer informatie.

Je moet denken aan het WOW!-signaal dat SETI in 1977 opving. Ook dat was een radiosignaal, een sterk kortegolfsignaal, dat uit de verre ruimte leek te komen. De herkomst leek gelokaliseerd in het sterrenbeeld Sagittarius. Men dacht aan een teken van een buitenaardse beschaving. Ondanks intensief zoeken werd het nooit meer gevonden. Nog in 2012 - op de 35e verjaardag - werd een radioboodschap in dezelfde richting teruggestuurd. Die bevatte 10.000 Twitter-berichten. Als ze ooit ergens worden ontcijferd, zullen ze veel verbazing wekken.

Eindelijk is het weer een beetje droog met minder wind. Ans gaat naar haar moeder. Ik zit uren mijn tijd te verdoen met gamen (Skyrim) Straks naar Amsterdam voor de 39ste verjaardag van Derrick, de zoon van Ans. Terug naar boven

Derrick met zijn moeder

Zaterdag 04-04-2015

Gisteravond naar de verjaardag van Derrick (39) in Amsterdam. Het nieuwe huis van hem en Nicky hadden we nog niet gezien. Leuk huis, leuk ingericht. Drie poezen. Later kwamen Barbara en Tessa met hun gezinnen en werd het erg gezellig aan de lange keukentafel, die gelukkig in de kamer paste (foto hiernaast) Tegen twaalf uur waren we weer thuis.

Vandaag begint het Paasweekend. Met regen. Om tien uur is het droog maar fris vanwege wind uit het noorden. Terwijl Ans het huis opruimt en een cake bakt, doe ik snel boodschappen. Verse croissantjes, want we krijgen Floor met haar gezin op bezoek. De eerste passanten liggen in de haven. Snel even het nieuws doornemen. Ik erger me aan de taalvervuiling in een headline van De Volkskrant: 'Pandjesbazen misbruiken Airbnb'. Ze bedoelen natuurlijk huisjesmelkers. Een pandjesbaas heeft een pandhuis of lommerd, waar mensen in geldnood hun bezittingen kunnen verpanden. Zie hier.

Om half twaalf staan Floor, Pijke en hun kinderen voor de deur. Thijs kijkt rond over de haven. 'De stad is ouder geworden', zegt hij. Dat ziet hij goed. We gaan aan de koffie en de cake. Floor heeft het naar haar zin in haar nieuwe baan bij Overamstel Uitgevers en Pijke draait goed als ZZP'er. Later maak ik met Thijs en Pijke een wandeling over de wal en langs de rivier. Thijs klimt op de kubus; een van de geometrisch sculpturen van Winiarski naast de sluis. Ook de besloten ruimte van de veelstammige es vindt hij interessant. Boven het rivierfront Buiten de Waterpoort hangen buikige wolken. Er ligt een groot schip afgemeerd. Mannen zijn bezig een auto van het achterdek te takelen. We lopen erlangs naar het strandje. Daar zoeken Pijke en zijn zoon naar schelpen. Het leven kan zo simpel zijn.

Terug thuis lunchen we uitgebreid met soep, croissants en zalm. Kijk hier voor 6 foto's.

Om twee uur rijden onze gasten verder naar Brabant, waar ze een bezoek gaan brengen aan Pijke's moeder. Ans en ik doen de forse afwas en betreuren dat we destijds geen vaatwasmachine hebben gekocht. Dan een middagdutje. Op de nieuwssites lees ik dat vanmorgen de A27 in de richting Gorinchem werd afgesloten, ongeveer een halfuur nadat Floor en Pijke erlangs kwamen. Er zou een auto met explosieven van de weg in het weiland beland zijn. De politie sloot de weg af met een urenlange file tot gevolg. Daar hebben ze geluk gehad.

Er verscheen in The Independent tamelijk schokkend bewijs van het stoken van Poetin in de EU. Het Front National van Marine Le Pen ontving een lening van 9 miljoen euro van een Russische bank. 'Which is expected to be the first tranche of a series of Russian payments which will fund the cash-strapped far right party up to the French presidential election in 2017.' Marine le Pen ontkent. 

Vanavond rustig voor de buis. Terug naar boven

Zondag 05-04-2015, 1e Paasdag

De maandelijkse update van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer is onveranderd hoog: + 0,26^o Celsius over maart.

Onlangs meldde ik dat de staat Californië vanwege de aanhoudende droogte besloot tot rantsoenering van water. Al in 2009 zei de Amerikaanse wetenschapper, Nobelprijswinnaar en minister voor energie, Steven Chu in een spraakmakend interview: 'We moeten rekening houden met een scenario waarin er niet langer landbouw mogelijk zal zijn in Californië. Ik zie niet hoe ze dan nog stand kunnen houden in hun steden.'

Onvermijdelijk zullen overheden in de afzienbare toekomst climate-engineering technologie gaan inzetten om de stijgende temperaturen te doen dalen. Daarom verder met de serie posts daarover. De vorige stukken waren op 22-02-2015, 27-02-2015, 06-03-2015, 19-03-2015 en 02-04-2015. De technieken van vermindering van het broeikasgas kooldioxide uit de atmosfeer hebben we grotendeels gehad, nu over naar die van vermindering van de warmtestraling van de zon op aarde (radiation management, zie hieronder)

toevoegingen aan de brandstof van lijnvliegtuigen, die ze op kruishoogte (10 - 12 kilometer) automatisch uitstoten. Daaronder is de troposfeer, waarin het weer zich afspeelt. De kleine zwaveldeeltjes vormen met stof en water sulfaataërosolen. In de lagere stratosfeer bewegen de luchtmassa's zich horizontaal, zodat de reflecterende deeltjes lang aanwezig blijven, ongeveer een tot twee jaar.

Studies wijzen uit dat 2% vermindering van warmtestraling van de zon de opwarming ons klimaat reduceert tot normale waarden. De methode lijkt dus het Ei van Columbus. Zijn er ook nadelen? Een van de problemen is de verdeling van de aërosols. Omdat ze in voortdurende beweging zijn, is de lokatie steeds wisselend. Daardoor kan de afkoeling terecht komen waar je het liever niet hebt, terwijl andere plaatsen juist wel opwarmen. Lastiger is het effect op neerslag. In een opwarmend klimaat neemt de neerslag toe, maar door aërosols kan het juist sterk afnemen, zelfs tot pre-industriële niveaus. Dat verwacht men vooral in de tropen, in Europa, Noord-Amerika en de Amazone. De zwaveldeeltjes kunnen ook met elkaar reageren, samenklonteren en neervallen, zodat het weerkaatstend effect veel korter duurt. Men vreest onberekenbare gevolgen zoals het uitdoven van de Indiase moesson, waardoor de oogsten voor 2 miljard mensen in Zuid- en Oost-Azië in gevaar komen.

Een ander probleem betreft de ozonlaag, de laag die het leven beschermt tegen het gevaarlijkste deel van de UV-straling van de zon. Het Protocol van Montreal uit 1989 verbood het gebruik van drijfgassen in spuitbussen van fluor e.d. Daardoor is het ozongat boven de Zuidpool zich nu aan het herstellen. Naar verwachting is dat herstel compleet in 2050. Recente studies wijzen uit dat sulfaat-aërosolen de ozonlaag opnieuw kunnen aantasten en het herstel vertragen.

Een andere zorg betreft de onevenwichtigheid van het politieke klimaat in de wereld. Als door internationale conflicten en oorlogen, misschien ten gevolge van onverwachte schadelijke neveneffecten zoals het uitvallen van moessons en toename van het ozongat, de uitstrooiing stopgezet wordt, dan dreigt een snelle en rampzalige opwarming. De grootste die zich ooit heeft voorgedaan. Een dramatisch inhaaleffect, omdat de wereld door is blijvengaan met het verstoken van fossiele brandstoffen.

Weer krijg je dat gevoel van de mens als tovenaarsleerling, die niet weet wat hij aanricht. Er is veel te weinig bekend over de processen in de aardatmosfeer. De techniek kan volkomen onverwachte gevolgen hebben. Niettemin ligt het in de lijn van verwachting dat staten in de afzienbare toekomst zullen overgaan tot climate-engineering door aërosols, als ze met de rug tegen de muur staan en de effecten van global warming miljoenen slachtoffers maken en ondraaglijk worden.

Vandaag hebben we een zonnige maar frisse 1e Paasdag. De vele wandelaars over de sluis inspireren ons tot een lange wandeling over de stadswallen. Bomen en planten lopen overal uit. Het groeiseizoen begint dit jaar een week eerder dan gebruikelijk. Vorig jaar was het nog twee weken eerder. Goed nieuws uit Genève: de LHC van CERN is vandaag weer opgestart na een pauze van enkele jaren. In deze tweede ronde, die tot 2018 duurt,  gaat hij op volle botsingsenergie draaien. Dat levert een grote kans op nieuwe ontdekkingen op. De kans bestaat dat het standaardmodel van de deeltjesfysica opnieuw onderuit gaat. Je kunt de ontwikkelingen vandaag hier live volgen. Terug naar boven

Het zwarte gat in de fim 'Interstellar', vorm gegeven door fysicus Kip Thorne. Zo zou het eruit moeten zien. In oranje de accretieschijf, in grijs en zilverkleur de Einsteinring. Het gat is zelf een bol,waarin de singulariteit eeuwig schuil gaat

Maandag 06-04-2015, 2e Paasdag

De afgelopen twee avonden keken we naar twee SF-films, Interstellar (2014) en Soylent Green (1973) Allebei boeiend, zij het ieder op een andere manier. Interstellar is spectaculair met al zijn fraaie relativiteitseffecten, mensen die met verschillende snelheden reizen en dus in verschillend tempo verouderen. Natuurlijk was iedereen benieuwd hoe men een zwart gat zou verbeelden. Met steun van de theoretisch fysicus Kip Thorne (die ook bij de film Gravity uit 2013 adviseerde) werd de nevenstaande vormgeving gemaakt. Het zwarte gat spint rond met bijna de lichtsnelheid en sleurt delen van het omringende heelal met zich mee. Dat is de oranjekleurige accretieschijf. Rond het gat, dat bolvormig is en in feite zelf onzichtbaar blijft, vertoont de ruimtetijd vreemde effecten zoals gravitational lensing. Dat veroorzaakt een Einsteinring, dat is op de foto hiernaast de lichtgekleurde ring. Ook het verhaalgegeven is boeiend: de aarde sterft af als gevolg van overbevolking, opwarming en plantenziekten. De mens moet op zoek naar bewoonbare werelden buiten het zonnestelsel. Alleen de oversentimentele kanten van het gebroken gezinthema zaten me wat dwars,

Eenzelfde thema van global warming en wereldwijde voedseltekorten ligt ten grondslag aan de klassieker Soylent Green, al uit 1973, met in de hoofdrol Charlton Heston. Beduidend minder spectaculaire effecten maar desondanks een interessant verhaal, dat blijkt te eindigen in een bijzondere vorm van georganiseerd kannibalisme.

Er verschijnen steeds meer geruchten dat de Griekse regering op 9 april a.s. zal weigeren de overeengekomen aflossing van 450 miljoen euro van een lening aan het IMF te betalen. Anders komt de uitbetaling van de pensioenen en de ambtenarensalarissen in gevaar. Bovendien moet het nieuwe aflossingen aan het IMF betalen op 1 mei (€ 200 miljoen) en 12 mei (€ 763 miljoen) Dat kan alleen maar als ze de volgende tranche van 7 miljard steungeld van de eurolanden ontvangen - en dat hangt af van de goedkeuring van het laatste bezuinigings- en hervormingsplan van 26 punten, waar de trojka (EU-commissie, ECB en IMF) weinig vertrouwen in heeft.

De conservatieve Britse krant TheTelegraph citeerde deze week een anonieme regeringsfunctionaris in Athene. Die zei: We zijn een linkse regering, als we moeten kiezen tussen het niet nakomen van verplichtingen aan het IMF of het niet nakomen van verplichtigingen aan onze eigen bevolking, dan is de keuze simpel.' De Grieken willen geen 'protectoraat van Europa' worden. Ze dreigen de banken te zullen nationaliseren, aldus The Telegraph, en schuldbrieven uit te geven, hetgeen in feite betekent dat ze naast de euro een eigen munt invoeren. De facto een terugkeer naar de drachme. Een Grexit is dan onvermijdelijk.

Tsipras gaat komende dinsdag in Rusland leningen vragen aan Poetin. Hij speelt hoog spel en hij kan niet anders. Zijn electorale steun dreigt anders af te brokkelen. Dan komen er nieuwe verkiezingen en het staat niet vast dat hij die wint.

Vandaag worden de geruchten tegengesproken door Varoufakis, minister van financiën. In New York beloofde hij IMF-bestuurder Christine Lagarde dat de aflossing van 450 miljoen euro aanstaande donderdag gewoon betaald zal worden. De Griekse staat zou in maart aanzienlijk meer belastinginkomsten ontvangen hebben dan verwacht, inkomsten die gebruikt kunnen worden om de schuld af te lossen. De zenuwenoorlog duurt voort.

Een koude 2e Paasdag. Vanmorgen is de traditionele Paasmarkt in Gorcum, met meer dan 200 kramen. Alle kroegen zijn vanaf tien uur open en vanuit de omringende plaatsen komen boeren, burgers en jonge buitenlui naar de stad om zich vol te gooien. Als de markt om twee uur sluit, breken er al even traditioneel gevechten uit tussen de Gorcummers en de boeren. We lopen naar Busato's IJsfee, de voormalige IJssalon Busato, in de Arkelstraat. Daar is een straatoptreden van de band True Colors, waar Ans' dochter Barbara in zingt. Kleumend van de kou weten ze toch zoetgevooisde dameszang te brengen, begeleid door gitarist Walter de Lima (foto hier)

Terwijl Ans langer blijft luisteren, haal ik fruit, aardbeien en verse vis op de markt. In de Gasthuisstraat ontdek ik een leuk beige jakje voor op de boot. Slechts € 29,95. Helaas, zegt het meisje van de winkel, jammer voor u, ze zijn getailleerd dus bestemd voor dames. Ach, je kent het: man en vrouw gaan in een lang huwelijk steeds meer op elkaar lijken. Nou, dan haal ik Ans toch even. Die vind het ook leuk, dus gekocht.

Later thuis komen Tessa en Vajèn op de thee. Inmiddels is er wat zon gekomen. Bootjes door de sluis, wandelaars op de sluis kijken en wachten tot ze geschut zijn. Op Oud Gorinchem op Facebook raak ik in een discussie over de stadspoorten. Terug naar boven

De laagstaande zon tovert aan het eind van de middag een mooi patroon op de muur van het huis tegenover ons op de Altenawal

Dinsdag 07-04-2015

Het is een wat vriendelijker dag dan gisteren. Minder koud. We zijn op weg naar de lente, want tegen het weeekeinde zou het wel eens 20^o kunnen worden. In Lagos kampen ze dezer dagen met een fikse storm Bf 9 uit het zuidoosten, vanwege een lagedrukgebied voor de Marokkaanse kust.

Er verschijnen mannen met een hogedrukspuit op de sluis. Ze spuiten de sluismuren schoon. Die gaan vast ook onze gevel, vervuild dooe het sneeuwruimen door de havendienst, schoonmaken. Dat mag beslist niet met een hogedrukspuit en de havendienst weet dat. We wachten het af.

Het vaste patroon: Ans gaat naar haar moeder en ik haal boodschappen. De poelier op de Langendijk is vandaag weer open, maar de vrolijke, hoogstemmige kippenboer Peter is er niet.

Nieuws over de geleidelijk opflakkerende nieuwe Koude Oorlog. Rusland komt in de bezette Krim zijn beloftes voor culturele autonomie voor de Tataren niet na: ze sluiten het Tataarse TV-kanaal. Hier zie je laatste minuten. In de enclave Kaliningrad (het vroegere Koningsberg) plaatsen de Russen Iskander-raketten voor de korte afstand, zo meldt de BBC. In reactie zullen de Polen langs de tweehonderd kilometer lange grens zes wachttorens bouwen van ieder 50 meter hoog.

Ans keert zorgelijk uit het verpleeghuis in Lexmond terug. Het gaat duidelijk minder goed met haar moeder. Ze ziet opeens bijna niets meer en had weer een paar neusbloedingen, hoewel de Ascal al weken geleden gestopt was. Ze is misschien ook gespannen omdat ze weet dat we binnenkort weggaan. Lastig zijn die dingen.

De 'spuitgasten' zijn aan het eind van de middag nog niet aan onze besmeurde gevel toegekomen. In Griekenland melden de kranten dat de regering de BTW op de eilanden met veel toeristen te verhogen. Op eilanden als Mykonos en Rhodos geldt een lagere BTW dan elders in het land. Die wordt nu gelijk getrokken. De extra opbrengst schat men op 350 miljoen euro per jaar. Begrijpelijk, Griekenland was wel heel erg goedkoop voor toeristen. In de meeste havens betaalden we niet eens havengeld. Leuk voor ons, maar niet goed voor de armlastige staatskas. Terug naar boven

Ans met haar moeder (95) in De Laakse Hof

Woensdag 08-04-2015

De dokter van het verpleeghuis van Ans' moeder had gisteren gezegd dat haar conditie achteruit ging. U doet er goed aan om de komende tijd bereikbaar te zijn, had ze gezegd. Lastige dilemma's dringen zich op. Over een dikke week vliegen we immers terug naar Lagos. Vooralsnog kunnen we alleen maar afwachten.

Uit ongerustheid reed Ans gisteravond nog maar een keer naar Lexmond. (Achter)kleinkind Nikita, Barbara en Tessa waren mee. Het viel mee, Oma Steers (95) lag in bed maar ze was helder en goed aanspreekbaar. 'Ik hoop dat ik op een gemakkelijke manier doodga', zei ze tegen Ans, 'maar ik wil eigenlijk wachten tot jullie weer terug zijn uit Portugal.' Een leven van zich wegcijferen.

De dag begint met dichte mist. Vanmorgen ga ik mee naar Lexmond. Vanwege het slechte zicht rijden we via de binnenwegen. Haar conditie is beter dan gisteren, ze is aangekleed en haar dunne grijze haar is gewassen. Ze zit in haar rolstoel in de woonkamer (foto hiernaast) Ze is helder en herkent ons meteen. 'Wat jammer dat ik niet in Gorcum woon', zegt ze. Ze nipt wat aan haar koffie. Eigenlijk is ze compleet vel over been en kan niet meer lopen. Dichtregels van M. Vasalis komen bij me op, die haar stokoude moeder aanspreekt als: '....dierbare sneeuwwitte astronaut, zo ver al van de aarde afgedreven...'

'U bent een kampioen overlever', zeg ik als ze klaagt dat iedereen die ze kende dood is. Ze glimlacht; ons bezoek vrolijkt haar toch op. Hoe het met mijn kleinkinderen gaat, wil ze weten. Dat soort dingen onthoudt ze goed. En dat we op het punt van vertrekken staan: 'Ik moet zorgen dat ik volgende week beter ben, als jullie weggaan.' We blijven een uurtje en zien dat ze moe is. 'Het liefst blijf ik de hele dag in bed.' Ans legt uit dat ze dan pijnlijke doorligplekken riskeert. Ze knikt maar het lijkt haar niet te interesseren. Na een uurtje is ze moe. We maken met de verpleging de afspraak dat ze meteen bellen als het minder met haar wordt. Een overbodige afspraak, ze bellen toch wel.

Om half een zijn we weer thuis. Inmiddels heeft de zon de mist verdreven.  Er is bericht van de Stichting Rivierenlandfonds dat ze de subsidieaanvraag voor het 1e Gorcums Boekenbal niet honoreren, 'omdat uw aanvraag buiten de doelstelling van onze stichting valt'. Jammer. Gisteren kwam er ook een telefonische afwijzing van de Gemeente Gorinchem.

'Uw initiatief is te commercieel', zei de medewerkster.

'Te commercieel?'

'Ja, het boekenbal is niet voor iedereen toegankelijk, het is maar voor een selecte groep.'

Ik wierp nog tegen dat het iedereen toch vrij staat om een kaartje te kopen.

'Ja, maar niet iedereen kan zich 50 euro veroorloven.'

Nou, wilde ik zeggen, dat valt toch wel mee, zonder uw subsidie kost een kaartje nóg meer en voor die 50 euro heb je immers de hele avond vrije consumpties. In de kroeg betalen mensen hetzelfde voor een avond drinken zonder cultuur. Bovendien hebben we op het stadhuis toegelicht dat scholieren een reductie krijgen. Maar ik bedacht bij mezelf dat ik niet in debat moest gaan, het is niet haar beslissing maar die van de wethouder. Zij brengt alleen de boodschap. Die wethouder heeft het gewoon niet begrepen. Die denkt misschien: ik ga niet voor een feestje van de happy few betalen. Tja, beste man, maar je moet toch eerst een begin maken, als je een traditie wilt vestigen van een jaarlijks boekenbal. Een aanmoedigingssubsidie was natuurlijk juist wel op zijn plaats geweest. Enfin, een uitnodiging voor het bal zit er voor het gemeentebestuur niet in.

Vanmiddag gaat Ans met haar vriendin Jannie ten afscheid op de markt theedrinken. De mannen die de haven schoonmaken beginnen aan onze gevel. Mét een zachte bezem en zeepsop en niet met de hogedrukspuit. Dat valt mee. Het resultaat is redelijk, wat vlekkerig maar het is nog niet helemaal droog.

Escalatie in het eeuwenoude soenni/shia-conflict binnen de Islam in Yemen. Na de heftige bombardementen van het soennitische Saoedie-Arabië stuurt het shiïetische Iran oorlogschepen naar de Golf van Aden en de Rode Zee. De USA steunen de Saoedie's terwijl Iran juist een nucleair concept-akkoord sloot, waarin in beginsel erkend wordt dat het kernwapens kan maken - over een jaar. De Griekse premier Tsipras praat nu in Moskou met Poetin. Hij draagt ook nu geen stropdas, Poetin wel. Er verschijnen berichten dat de trojka (EU-commissie, ECB en IMF) vooruitgang boekt in het overleg over de nieuwe Griekse hervormingsplannen. Toeval? Het zou goed zijn dat de zaak niet op de spits gedreven wordt. Je gaat haast geloven dat de Grieken het briljant spelen, tenzij Tsipras alsnog zijn hand overspeelt en bijvoorbeeld de EU-sancties ondergraaft.

Drukke dagen. Vanavond vergadering van het bestuur i.o. van het 1e Gorcums Boekenbal, morgen in Den Haag de uitspraak van het Centraal Tuchtcollege in het hoger beroep van de slachtoffers van Jansen Steur en morgenavond het kleine boekenbal in Theater 't Pand. Terug naar boven

Donderdag 09-04-2015

Vanmorgen bellen ze van De Laakse Hof. Oma Steers had een zeer onrustige nacht. Vanmorgen raakte ze buiten kennis en men acht het raadzaam dat de familie komt. We overleggen. Ans gaat met haar dochters naar Lexmond. Derrick is onderweg uit Amsterdam. Ans' broer Cees, schoonzus Mieke en zoon Bob gaan ook.

Ans rijdt me naar het station. Daar ontdek ik dat ik alles bij me heb, behalve mijn OV-chipkaart. Rijd jij maar door, zeg ik tegen Ans. Ik loop op en neer naar huis om de kaart te halen. In de trein naar Dordrecht bel ik Ans. Hoe is de toestand? Haar moeder is niet bij bewustzijn, de familie zit om haar bed en het kan nog een tijd duren.

Om twaalf uur ben ik op Den Haag Centraal en loop het bekende kronkelpad langs de Koninklijke Bibliotheek naar het Paleis van Justitie. Ik passeer de veiligheidscontrôle (fototoestel inleveren) en drink slechte koffie in de koffiehoek. Het gebouw oogt somber, ongenaakbaar en onvriendelijk. Om kwart voor een arriveren mijn advocaat Willemien en haar assistente. Van MST is Chris Bronkhorst aanwezig. Verder is er niemand; geen slachtoffers van Jansen Steur, geen letselschadespecialist Yme Drost ('Mijn grote drijfveer is gerechtigheid') Zij hebben toch het beroep bij het Centraal Tuchtcollege ingesteld? Geloven ze niet in het oordeel? Overigens zijn Kingma en de drie ex-inspecteurs er ook niet. En ex-bestuurder Ruud Ramaker niet, maar die kwam nooit ergens opdagen. Willemien neemt met me door wat ik zal zeggen bij een vrijspraak en bij een tuchtmaatregel. Niet boos worden en tot tien tellen, zegt ze. Ben je nerveus? Ja, toch wel, zeg ik. Je weet volstrekt niet hoe zo'n college oordelen zal. Willemien denkt dat ik er goed vanaf zal komen; betreffende de vraag of de klagers ontvankelijk geacht worden, is ze minder zeker. Fify, fifty.

Dan kunnen we het zittingszaaltje binnen. De secretaris van het college en een assistente houden zitting. De secretaris zal van alle zaken alleen het dictum voorlezen, zegt ze, niet de overwegingen. Er ligt een dikke stapel zaken voor haar. Ze begint met een zaak tegen een GZ-psycholoog, die een zware maatregel krijgt: ontzegging voor een jaar. Dat begint goed. Dan komen onze zaken, die van mij als laatste. Met mijn letter Z ben ik dat gewend. Het dictum is kort: wel ontvankelijk, maar het beroep wordt verworpen. Ik besef dat ik nu eindelijk van de zaak JS af ben, na een procedure van dik zes jaar. Ook in de overige oordelen volgt het college de uitspraken van het regionaal college in Zwolle, met uitzondering van de schrobbering tegen ex-inspecteur Nugteren. Die wordt vrijgesproken. Ramaker houdt wel zijn berisping. Helaas heeft de secretaris er niet op gerekend de overwegingen te vermenigvuldigen. We kunnen dus niet nalezen hoe het college tot zijn uitspraak kwam. Ze verontschuldigt zich daarvoor, we kunnen het vanavond laat op Internet lezen.

Dat is het dan. Geen theater, geen verdere aanwezigen, geen pers. Wel zo rustig, maar het toont ook hoezeer de aandacht van publiek en media naar elders verdwenen is. De zaak Jansen Steur gaat als een nachtkaars uit (althans wat ons betreft, JS zelf moet volgende maand nog in hoger beroep voorkomen in de strafzaak) Ik neem afscheid van Willemien en loop door de zonnige middag naar het station. In de trein bellen wat mensen om me te feliciteren. Dat vind ik prettig. Om half vier pak ik in Gorcum de streekbus naar Lexmond. Daar is de toestand van Oma Steers onveranderd. Haar pols is stevig, voel ik, ze ademt moeizaam. Cheyne Stokes. Het kan nog een tijd duren. Ans, haar dochters en zoon en broer Cees zijn er nog. Derrick en ik vertrekken na een uur. De anderen blijven nog en Ans wil de nacht bij haar moeder doorbrengen. Ik rijd naar Gorcum en warm een maaltijd op. Vanavond in Theater 't Pand het kleine boekenbal met de uitreiking van de Gorcumse literatuurpijzen. Niet dat ik er veel zin heb, maar vooruit. Terug naar boven

Vrijdag 10-04-2015

Het is nu half twee 's nachts. De eerste nacht sinds weet ik hoe lang dat ik zonder Ans slaap. Na thuiskomst van het kleine boekenbal heb ik haar aan de lijn. De situatie van Oma Steers is onveranderd. Om half negen gisteravond vertrokken haar dochters, om half tien haar broer. Nu is ze daar alleen. Ze slaapt op een veldbed naast haar moeder. Morgen zal Michel haar thuis brengen. Broer Cees neemt het dan over en blijft in Lexmond slapen van vrijdag op zaterdag. Dan zien we weer verder.

Het boekenballetje in Theater 't Pand met de uitreiking van de Gorcumse Literaire Prijzen dus. Hoe was het? Leuk, maar het meeste gaat aan me voorbij. Voor mijn gevoel wordt zowel bij de jongeren als bij de volwassenenprijs een schoolkrantniveau opgehemeld, maar dat zal wel komen door mijn zwartgallige stemming. Verhalen over private ervaringen die bij mij geen enkele interesse wekken. Ik herken er niets in. In welke wereld leven die mensen? Ik heb enige bewondering voor prijsuitreiker Jan van Mersbergen, die het weet over te brengen alsof het allemaal echt goed is. Van Mersbergen zat ooit in Gorcum in de schoollbanken. En passant vertelt hij dat de roman die hij nu schrijft zich ook in onze stad afspeelt. We zijn benieuwd. De culturele myoop die in Gorcum wethouder van cultuur is, mijd ik als de pest. Enfin, in elk geval bevestig ik tijdens de naborrel de banden met de literaire prijzenstichting en de onze, want we zullen ons samen moeten inspannen voor een succesvol boekenbal in 2016. Anders wordt het niks.

Er was ook een mooie ontmoeting met iemand die ik bijna vijfentwintig jaar geleden voor het eerst trof. Pas na enige tijd terug kon ik hem plaatsen in de tijd. Piet Hartman, gerenommeerd journalist uit Het Land van Heusden en Altena, kwam ik ooit tegen in het begin van de jaren '90. Dat was toen we de kunstmanifestatie BRAIN/Internal Affairs organiseerden in de oudbouw van het Beatrixziekenhuis. Het was het mooiste wat ik ooit in mijn leven heb georganiseerd en daarom kom ik er in dit blog nogal eens op terug. We probeerden overal geld vandaan te krijgen, dus ook bij de gemeentes Werkendam en Woudrichem. Dat was daar een omstreden zaak. Men vond het allemaal te ambitieus en alleen de PvdA in Werkendam had 1000 gulden over voor het project. De bijdrage ging niet door en ook andere gemeentes bezuiden de rivier gaven niks. In die tijd presenteerde Piet Hartman in het Woerkums Café een discussie erover, waar ik voor was uitgenodigd. Ik vind thuis het knipsel nog terug van een verslag daarover uit Altena Nieuws van 20 februari 1992. Een huis-aan-huis blad dat allang niet meer bestaat. Er staat een foto bij van een jonge Hartman en een nog jongere Zijlstra. Gorcums toenmalige burgemeester Piet IJssels was ook van de partij. Hij zei daar: 'Eindelijk gebeurt er eens iets groots in de regio en dan gaat men zitten zeuren.' Gorcum zelf doneerde toen 10.000 gulden. Kom daar vandaag de dag eens om.

Weinig berichten in de pers over de tuchtzaak. Hier in Tubantia en hier op Nu.nl. Ik ben zo blij dat ik het achter me kan laten na al die jaren. Natuurlijk spijt het het me voor de slachtoffers van JS, maar ze waren bij mij aan het verkeerde adres en dat is nu ook in hoger beroep erkend. Ik was de enige van de bestuurders die iets deed. Vanavond zit de tekst van de overwegingen in de email. Willemien zond het door. Ik scan ze snel door. Morgen nog eens beter lezen, nu naar bed.

Vanmorgen haalt Michel Ans uit Lexmond op. Ze sliep (slecht) op de stretcher naast haar moeder. Nu neemt Cees het over. De toestand van Oma Steers is niet veel veranderd. We besluiten onze terugreis van a.s. donderdag te annuleren. Gelukkig hebben we een annuleringsverzekering. Bij Transavia doen ze niet moeilijk. Ze zullen een formulier mailen ter invulling en dan is het in orde. We bellen ook Piet & Ineke van de Tartaan, die gelijk met ons naar Lagos zouden vliegen en ik stuur een berichtje naar de werf Sopromar.

Het is een zachte, zonnige lentedag. Ik doe wat boodschappen en drink koffie bij Ro in De Mandarijn. Ans slaapt wat bij en vertrekt om half drie met het autootje naar Lexmond. Ik verdiep me in de overwegingen van het Centraal Tuchtcollege (CTC). De ontvankelijkheid van klagers grondvest het CTC in het feit dat een ziekenhuisbestuurder, die tevens arts is, verstand heeft van verslavingsproblemen en van het risico op fouten bij verslaafde dokters. Goed punt. Waarom treft mij dan geen van de verwijten van klagers? Dat komt mede omdat ze vooral Ramaker naar voren schuiven en hem inadequaat optreden verwijten tijdens mijn afwezigheid wegens vakantie. Ten onrechte noemen ze Ramaker overigens ook 'arts' terwijl hij van origine verpleegkundige is. Zie aan het eind van punt 8.3.6. Ik heb wél juist gehandeld en ondermeer Ramakers leugen tegen de Inspectie gecorrigeerd, zoals het regionaal tuchtcollege (RTC) al eerder oordeelde. Bevredigend is dat ze de kritiek van het RTC op het rapport Lemstra II onderschrijven: het verwijt dat Lemstra II mij maakte ernstig tekort geschoten te zijn, komt hen 'als niet juist voor.' De berisping van Ramaker blijft intact. Er valt nog veel meer te zeggen, maar ieder kan de uitspraak over een paar dagen zelf hier lezen. (Je kunt hem nu al lezen door op de knop hieronder te drukken) Terug naar boven

Zaterdag 11-04-2015

Opzienbarend: Ellen Stofan, een vooraanstaande wetenschapper bij NASA, verklaart deze week dat ze denkt dat ze binnen tien jaar sterke aanwijzingen voor buitenaards leven zullen ontdekken, en dat ze binnen 20 tot 30 jaar daar definitief bewijs voor vinden. 'We know where to look, We know how to look.' Ze ziet twee mogelijkheden: leven op een van de ijzige planeetmanen of planetoïden in het zonnestelsel, of op een exoplaneet om een of andere ster. 'Recent discoveries suggest that the solar system and broader Milky Way galaxy teem with environments that could support life as we know it.' Ja, meer mogelijkheden zijn er niet, dunkt me, tenzij je de mogelijkheid openlaat voor live as we do not know it.

Vanmorgen vertrekt Ans al vroeg om in Lexmond haar broer af te lossen. Oma Steers is nu 48 uur buiten kennis. Ik doe de afwas en ruim het huis op. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat 90% van de huishoudelijke taken door Ans worden verricht. Om elf uur de stad in voor boodschappen. Het regent behoorlijk. De salonboot Dudok ligt weer op zijn plek in de haven; hij was een tijd naar de werf voor reparatie. Bij de poelier op de Langendijk koop ik spare ribs voor morgenavond. Aan de dochter van de immer vrolijke kippenboer Peter vraag ik hoe het met haar vader is na de hartstilstand van weken terug. Goed, zegt ze, hij is uit het kunstmatig coma gehaald en er blijkt geen hersenschade te zijn. Verder. Op de Hoogstraat staan de mannen van het straatorgel te schuilen onder een luifel.

De laatste dagen keek ik spaarzaam naar het nieuws. De Grieken hebben hun aflossing aan het IMF betaald. Vandaag ontruimt de ME het Maagdenhuis. Anders dan wij vijftig jaar geleden deden, hebben de studenten ditmaal overvraagd. Het bestuur van de UvA kwam immers ver tegemoet aan hun democratiseringseisen. Vroeger kregen we met de Wet Universitaire Bestuurshervorming een democratische universiteit, die verzandde in proceduralisme en absenteïsme. Ik moet nog zien of dat nu beter afloopt.

Even na enen rijdt Michel voor. Hij brengt Barbara en mij naar De Laakse Hof. De toestand van Oma Steers is niet veranderd. Sterven kan lang duren. Je vraagt je af wat daar de zin van is. Later komt Cees ook langs. Even na vier uur brengt hij me door de regenbuien terug naar Gorcum. Ans blijft vannacht bij haar moeder. Terug naar boven 

Ans' moeder in 1940, toen ze twintig was

Zondag 12-04-2015

Vannacht was Ans bij haar moeder in Lexmond. Ik bel mijn lief om te vragen of ik ook voor haar ontbijt moet klaarzetten. Nee, zegt ze ik blijf nog even, Cees is er al - maar haar ademhaling verandert. Twee minuten later belt ze opnieuw. Haar moeder is zojuist overleden in de aanwezigheid van haar beide kinderen. Ze is niet meer bij kennis geweest.

's Middags rijd ik met Barbara, Michel en kinderen mee naar Lexmond (ons autootje staat daar) Tessa en schoonzus Mieke zijn er ook. Daar zitten we dan om het sterfbed van Oma Steers. Ze zag er altijd tegenop. Bang voor pijn en benauwdheid. Dat is haar bespaard gebleven. Ze heeft er niets van gemerkt.

Thee. Wat schuchter praten. Cees en Ans zijn verdrietig. Hun moeder. De begrafenis is al afgesproken: aanstaande donderdag. Ze zal worden begraven naast haar man. Die overleed in 1986; hij was toen pas 63.

Ans en ik rijden terug in ons autootje. We mijden de snelweg en nemen de binnenwegen. Om vijf uur zijn we thuis. Het is druk op de sluis. Een rij van jonge moslima's met hoofddoek staat lachend foto's van de haven te nemen. Het terras van Bon'Apart op de 3e Waterkering West zit vol. Veel mensen eten; de aspergetijd is begonnen.

De wereld leeft verder zonder Oma Steers. Dat zal wel lukken.

Terug naar boven

Paars: permafrost. Blauw: alleen in de winter bevroren

Maandag 13-04-2015

Een van de zorgen voor klimaatwetenschappers is het ontdooien van de permafrost, de altijd bevroren bodem van de toendra's in Siberië. Daardoor komen broeikasgassen vrij (kooldioxide en methaan) die leiden tot versterking van de opwarming. In de bovenste drie meter van de permafrost ligt tussen de 1330 en 1580 gigaton koolstof opgeslagen. Dat is dus twee keer zoveel als de 850 gigaton, die nu al in de atmosfeer is. In poelen en moerassen bubbelen de broeikasgassen in bellen omhoog. Ik heb daar flimpjes van gezien (b.v. hier) Het vrijkomen van die gassen uit de permafrost werd altijd beschouwd als een klimatologische tijdbom. De enorme hoeveelheid broeikasgassen zou opeens vrij kunnen komen,met onvoorspelbare effecten op de wereldtemperaturen.

In Nature verscheen deze maand een artikel, waaruit blijkt dat dit proces geleidelijker loopt dan gevreesd. Dat is goed nieuws. De permafrost is in de afgelopen 30 jaar circa 5,6^o Celsius opgewarmd, van - 7,8^o naar 2,2^o. Het slechte nieuws is dat de opgeslagen broeikasgassen wel in de atmosfeer terecht zullen komen, al duurt het wat langer. Er is dus alle reden om die termijn te gebruiken om versneld het rampzalige gebruik van fossiele brandstoffen terug te brengen.

Vandaag hebben we een droge, frisse lentedag. We halen een aantal verhuisdozen uit de kelder. Ans gaat naar Lexmond om de kleren van haar moeder uit te zoeken. Oma Steers is daar opgebaard. Haar kamer moet over een week leeg zijn. Ik vul een online-formulier in van Allianz, de verzekeraar waar we via Transavia de annuleringsverzekering hadden afgesloten. Ook boek ik een nieuwe vlucht naar Lagos, op donderdag 23 april. Daarna naar de maandagochtendmarkt voor boodschappen. Bij Boekhandel De Mandarijn meld ik dat Günter Grass vandaag overleed, 87 jaar oud. Ze wisten het nog niet en - pech - ze hebben ook geen boeken van hem op voorraad, om vooraan op de tafel te leggen.

Drie berichten over de migrantenproblematiek, feitelijk een toenemende volksverhuizing. De Italiaanse kustwacht redde dit weekeinde 5629 mensen uit 22 gammele bootjes. Omdat het weer is opgeknapt in de Med, wagen meer mensen de riskante overtocht. Vorig jaar waren het er 170.000, dit jaar kan het aantal gemakkelijk verdubbelen. Europa weet zich geen raad met het vraagstuk. In Amsterdam sluit de burgemeester De Vluchtgarage. Het zijn uitgeprocedureerde asielzoekers, economische migranten dus, die terug zouden moeten naar ellende-landen, waar ze geen toekomst hebben. Dat doen ze uiteraard niet. In Barcelona praten de EU-landen met acht Noordafrikaanse landen over oplossingen. In ruil voor geld zullen ze vermoedelijk de migratiestroom moeten tegenhouden. Dat kunnen ze niet.

In de EU-landen, met name in de zuidelijke, ontstaat een nieuw lompenproletariaat, een klasse van donkergekleurde bezits- en rechtelozen, met alle problemen van dien: criminaliteit, moslimfundamentalisme, racistisch geweld, de opkomst van populistische partijen.

Het enige dat soelaas zou bieden is grootschalige economische ontwikkeling in de herkomstlanden. Maar dat gaat niet snel genoeg om de toestroom te verminderen. Bovendien kampt de regio met uitzichtloze conflicten, zoals Islamitische Staat en de burgeroorlogen in Syrië, Irak, Afghanistan, Yemen, Soedan, Libië en het noorden van Nigeria. Daarbij komen natuurrampen als toenemende droogte, overstromingen en mislukte oogsten ten gevolge van global warming. Voor velen reden temeer om over de Middellandse Zee naar het noorden te vluchten. De toekomst van de wereld ziet er beroerd uit, vrees ik. Terug naar boven

De nieuwe plattegrond van de Gorcumse Poëzieroute. In het rode cirkeltje nummer 22, het gedichtfragment van Jozef Eijckmans op ons huis

Dinsdag 14-04-2015

Vandaag ontvang ik per post het commentaar van Willemien, mijn advocaat in het beroep bij het Centraal Tuchtcollege van de slachtoffers van de onzalige ex-neuroloog Jansen Steur. Dat beroep werd vorige week verworpen. De uitspraak staat hier. Die volgt wat betreft de ontvankelijkheid van de klagers grotendeels de eerdere uitspraak van het Regionaal Tuchtcollege in Zwolle op 10 januari 2014. Ook haar valt het op dat het CTC tevens van oordeel is dat ik niet alleen als bestuurder, maar ook als arts optrad omdat ik in die laatste hoedanigheid geacht wordt deskundig te zijn op het gebied van medicijnverslaving. 'Deze overweging is volgens mij nieuw in de jurisprudentie. (....) Daar kan mijns inziens ook wel anders over worden gedacht.' De uitspraak van het CTC impliceert namelijk dat een ziekenhuisbestuurder die medicus is, geacht wordt in te grijpen als de medische conditie van een dokter in de ziekenhuisstaf risico's oplevert voor de patiënten. Niet onlogisch, maar wel verstrekkend. Want hoe moet je dat waarmaken? Een periodieke, verplichte medische keuring van stafleden?

Net als ik vindt Willemien het 'niet heel bevredigend dat het feit dat uw handelen niet tuchtrechtelijk verwijtbaar wordt geacht, eigenlijk geheel en al op het conto van het falen van Ramaker wordt geschoven.' In dat opzicht achten we allebei het de uitspraak van het RTC Zwolle evenwichtiger. Zie mijn eerste commentaar hier. Hoe dan ook, ik kwam er tenslotte zonder smet op mijn blazoen vanaf en de zaak is voor mij nu achter de rug.

Ans gaat vanmorgen weer naar Lexmond, nu voor een gesprek met de begrafenisondernemer. In de stralend zonnige lenteochtend loop ik naar de Appeldijk voor de vergadering van het bestuur van de Stichting Poëzieroute Gorinchem. De route is met 38 gedichten nu compleet op één gedicht na. Dat is een gedicht van Ida Gerhardt, dat op de Lange Brug bij het station komt. (De route begint bij het station) We keuren de jaarrekening 2014 en de begroting 2015 goed. Binnenkort verschijnt de tweede, uitgebreide druk van het routeboekje. Alle 39 gedichten zullen erin staan; het is dus eigenlijk een gedichtenbundeltje dat na het lopen van de route niet misstaat in ieders boekenkast. Op de valreep ontdekken we nog twee foutjes in de nummering (zie kaartje hierboven) Bij alle gedichten wordt ook een nummer aangebracht, zodat de liefhebbers de route gemakkelijk in de goede volgorde kunnen lopen. Een werkgroep van de stichting heeft het gedicht geselecteerd, dat dit jaar in het sluisje van de Lingehaven komt te hangen. Het zal worden onthuld op de Open Havendag 2015 (9 mei 2015)

De route loopt ook over het voetgangersbrugje langs ons huis. Op onze gevel staat al een paar jaar een gedichtfragment van de in Gorcum geboren dichter Jozef Eijckmans (1907 - 1996; hier schreef ik meer over hem) Dat fragment luidt:

hij vraagt zich af:

zijn er dichters onder

de alledaagsen die niets

noteren

zijn er onder de lieve wrede vrouwtjes

dichteressen zonder ook maar

één gedicht

Het trekt wel de aandacht en wekt de reacties waarop we hoopten. Vaak zien we mensen langslopen, verrast stilstaan en het lezen. Soms hardop. Sommigen lachen, anderen schudden het hoofd over zoveel malligheid, weer anderen maken er een foto van.

Na de vergadering doe ik de boodschappen en drink gezellig koffie bij Inge in De Mandarijn. Buiten op de stoep staan scholieren; ze hebben de opdracht om de ouderdom en de functie van het pand te achterhalen en komen het binnen vragen. Het monumentale pand van de boekhandel heet 'Dit is in Bethlehem' en het dateert uit 1556. Mijn bezoeken aan boekhandels zijn doorgaans niet straffeloos. Op de tafel ligt een nieuwe vertaling van Spinoza's 'Ethica' van Henri Krop (Prometheus/Bert Bakker, 2015) Het boek is tweetalig, Latijn en Nederlands naast elkaar. Oef! Niet dat ik latinist ben, maar omdat het zo mooi is. Het boekje van journalist Hans Jaap Melissen 'IS - tot alles in staat. De opmars van een terreurbeweging' (Carrera, 2015) neem ik en passant mee. Terug naar boven

Climate-engineering door middel van sproeischepen, die waterdruppels in de stratocumulus wolken brengen

Woensdag 15-04-2015

Zonder twijfel is het vandaag de mooiste dag van de week. Reden om verder te gaan met de serie over climate-engineering. De vorige afleveringen waren op 22-02-2015 (ijzerbemesting van de oceanen), 27-02-2015 (oceanen bestrooien met calciumoxide), 06-03-2015 (opslaan van kooldioxide onder de grond), 19-03-2015 (pyrolyse van biomassa tot houtskool) en 05-04-2015 (uitstrooien van reflecterend materiaal in de stratosfeer) Verwant aan het laatste is een andere techniek, die van cloud-seeding (zie hiernaast) Dat kan op verschillende manieren; ik zal ze niet allemaal uitleggen.

Een veelbelovende methode bestaat uit het lichter (helderder) maken van hoge bewolking (stratocumulus) boven de oceanen, zodat ze meer invallend zonlicht weerkaatsen. Ongeveer een kwart tot een derde van de oceanen is bedekt met die hoge wolkenlagen. De albedo, het weerkaatsend vermogen, wordt hoger als je die wolken bestrooit met condensatiekernen, waardoor meer druppels ontstaan. Hoe meer druppels,hoe meer reflectie van zonlicht. Het staat bekend als het Twomey effect) 'Wolken zijn eigenlijk drijfnatte spiegels', zei iemand eens. Je kunt er zilverjodide korrels, roetdeeltjes (vulkanen!), stof of zwaveldeeltjes voor gebruiken. Als je de albedo met 5% weet te verhogen, is dat genoeg om de in gang zijnde opwarming van de aarde te compenseren.

De condensatiekernen kunnen op vele manieren in de stratocumulus wolken gebracht worden. Men heeft voorgesteld een vloot van sproeischepen de oceanen op te sturen die, geleid door satellieten die de wolken opsporen, waterdruppels oppompen en omhoog slingeren. Opgaande luchtstromen brengen ze in de wolkenlaag. Het gevolg is dat het onderliggende oceaanwater afkoelt. Ook deze methode lijkt een Ei-van-Columbus. Het effect is slechts kortdurend en kan gemakkelijk gestopt worden. Bovendien is het relatief goedkoop. Vijftig sproeischepen met een levensduur van twintig jaar kunnen één jaar opwarming compenseren, schat men. Er zouden minimaal 1500 sproeischepen nodig zijn.

Er zijn helaas ook risico's, met name dat koelere delen van de oceanen verlegging van oceaanstromingen kunnen veroorzaken. Dat kan op grote schaal leiden tot ongewenste veranderingen in neerslagpatronen, bijvoorbeeld tot droogte in het Amazone-gebied en andere regenwouden. Soms vloeien de druppels samen tot grote druppels, die uitregenen. Wanneer en waarom dat gebeurt, is niet goed bekend. Het effect draait zich dan om: minder reflectie, meer opwarming. Zoals gezegd kan het programma eenvoudig gestopt worden als het fout mocht gaan, maar dan verzeilt men in het zogenaamde termination-probleem: onmiddelijke versnelling van de opwarming, een inhaaleffect indien de wereld door is gegaan met het verstoken van fossiele brandstoffen en dus met de uitstoot van kooldioxide in de atmosfeer. Een ander nadeel is dat ondanks de extra koeling de schadelijke verzuring van de oceanen doorgaat.

Ook bij deze methode past scepsis en voorzichtigheid. Niettemin is het niet onwaarschijnlijk dat de wereld in de afzienbare toekomst niets anders rest dan het grootschalig toepassen van deze methode. Landen die getroffen worden door plotselinge droogtes zullen zich met geweld tegen de sproeischepen gaan verzetten, als ze met de rug tegen de muur geplaatst worden. Politieke en militaire leiders zullen niet lijdzaam toezien als hongersnoden hun bevolking dreigen te decimeren. Nieuwe vluchtelingenstromen en klimaatoorlogen kunnen het gevolg zijn.

Barbara komt vanmorgen bij haar moeder op de koffie. Ik vervang een kapot wieltje van een van de eetkamerstoelen; gelukkig heb ik nog reservewieltjes. Daarna loop ik naar de bakker om 40 pistoletjes, wit en bruin, te bestellen. Morgen hebben we na de begrafenis hier een lunch met de familie.

In Gorcum is het duidelijk rokjesdag. Op de markt zitten de terrassen vol. Met de komst van het ketenrestaurant De Beren is er een groot terras bij gekomen. Een uitbreiding van - geschat - 20%, maar toch zit alles vol. Het weer zal morgen helaas niet zo mooi zijn als vandaag. Terug naar boven

Areke Steers - de Zeeuw (1919 - 2015)

Donderdag 16-04-2015

Vandaag, een frisse en zonnige lentedag, begraven we Oma Steers, de moeder van Ans en haar broer Cees. Met haar 95 jaar overleefde ze bijna iedereen van haar generatie. Daarom houden we de teraardebestelling in de besloten kring van de directe familie. Ook de rouwadvertentie komt pas volgende week in de lokale krant. Het is een privé-gelegenheid. Derhalve hier vandaag geen verslag.

Terug naar boven

Opname (in kunstmatige kleuren) door de WISE-satelliet van de mid-infrarode straling van een sterrenstelsel in Andromeda

Vrijdag 17-04-2015

De enorme hoeveiheid gegevens van wetenschappelijke satellieten zijn vaak bruikbaar voor ander onderzoek, dan waarvoor ze bedoeld waren. Een mooi voorbeeld is de WISE-satelliet uit 2009, die van 99% van de hemel een infrarood-kaart zou maken. In 2011 was die klus geklaard en de satelliet werd gedeactiveerd. In 2013 werd hij weer 'aangezet' voor het opsproren van aardscheerders, grote objecten in de ruimte die de aarde zouden kunnen treffen.

Deze maand verscheen een interessante studie waarin het WISE-materiaal op weer iets heel anders werd doorzocht: een zoektocht in het mid-infraroodlicht van 100.000 sterrenstelsels op aanwijzingen voor hoog-intelligente beschavingen. De Amerikaanse fysicus Freeman Dyson voorspelde in de jaren '60 dat je buitenaardse beschavingen zou kunnen ontdekken door het opsporen de van de sterke mid-infrarood straling, die ze zouden uitzenden. Die onstaat door het intensieve gebruik van electronica, communicatie en ruimtevaartuigen.

Het is overigens een mechanisme waarmee anderen ook onze aardse beschaving zouden kunnen herkennen. (Met dat idee wordt gespeeld aan het slot van het derde deel van mijn romancyclus)

Een groep van de Pensnsylvania University heeft het (vrij beschikbare) WISE-materiaal doorzocht op dergelijke aanwijzingen. Uit 100 miljoen gegevens over sterrenstelsels selecteerden ze er 100.000 veelbelovende. Daarin vonden ze geen aanwijzingen voor intelligent leven. Wel waren er 50 stelsels met ongewoon hoge mid-infrarode straling. Die gaan ze nader onderzoeken.

Het resultaat lijkt wat teleurstellend, maar dat is het niet. Andere beschavingen in het heelal kunnen in een andere fase zijn dan wij. De meeste onderzochte stelsels zijn al miljarden jaren oud. Intelligent leven kan allang geleden uitgestorven zijn door natuurrampen of zelfvernietiging. Misschien hebben die beschavingen geleerd heel weinig energie te gebruiken of andere, onbekende soorten van energie te benutten. Alien technology.

Gisteren, tijdens zijn jaarlijks maranton-interview, maakte Poetin bekend dat de Russen in 2023 een eigen ruimtestation in een baan om de aarde willen brengen. Welke belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen willen ze daarmee doen? 'To be able to view our own territory properly from space.'  Grapje, denk je, maar hij meent het. Want 'from the ISS only 5 percent of the area of Russia can be seen.' Overigens zou ook China onlangs eveneens hebben aangekondigd een eigen ruimtestation in 2023 in een baan rond de aarde te willen brengen. Zucht. Als iets demonstreert hoezeer de wereld uiteen drijft, is dit het wel.

Zon, wolken en een frisse wind uit het noorden. Ans rijdt naar Lexmond om met Cees & Mieke de kamer van haar moeder verder leeg te maken. Boodschappen en de afwas. Bericht van verzekeraar Allianz dat onze annuleringsverzekering de afgezegde vliegtickets vergoedt. Vandaag is Barbara jarig, vanavond gaan we even bij haar langs. Dan het weekend door en nog enkele dagen, dan vliegen we naar de boot terug. Terug naar boven

Mijn eigen klimaat-widget op de homepage

Zaterdag 18-04-2015

'Topmannen willen aanpak klimaatverandering' kopt de website van NPO gisteren. 43 CEO's van ondermeer ING, Unilever, AkzoNobel, DSM en Philips dringen er bij wereldleiders aan op concrete en effectieve stappen en meer inzet van duurzame energiebronnen. Ik hoop dat het effect heeft.

Het herinnert me eraan de lezers te melden dat ik de klimaat-widget van WWU op mijn homepage heb vervangen. Hij werd al sinds november vorig jaar niet meer bijgehouden. Dus heb ik er eentje van eigen maaksel voor in de plaats gezet (zie ook hiernaast) Die zal ik zelf up-to-date houden. De gegevens ontleen ik aan de klimaat-website van NASA. Let wel: het gaat hier om feiten, gemeten en geverifieerd, die geen zinnig mens kan ontkennen.

Al enige tijd geen berichten over Griekenland. Hoe houden de Grieken het vol? Een paar weken terug zou de schatkist al vrijwel leeg zijn. Dat ze de ernst wat hebben aangedikt, hoort bij het onderhandelingsspel. Maar nu zeggen bronnnen binnen hun ministerie van financiën dat er nog maar 2 miljard is en dat ze dat nodig hebben om aan het eind van de maand de salarissen en pensioenen te betalen. Maar in het begin van de middag komt Der Spiegel met een bericht dat premier Tsipras onlangs in Moskou toch een deal met Poetin gesloten zou hebben. De nieuwe pijpleiding voor Russisch gas 'Turkish Stream' zou buiten Oekraïene om via Turkije en Griekenland naar Europa aangelegd worden. In ruil daarvoor ontvangen de Grieken nu al 5 miljard euro, waarmee ze weer even vooruit kunnen. Dat is dan ook alles, want ze hebben het geld nodig voor lopende betalingen. Investeren in de economie kunnen ze het geld niet. Maar ik snap wel dat Tsipras c.s. niet zonder meer willen capituleren voor de Europese eisen.

(Update 19.00 uur: Opmerkelijk. Het Kremlin ontkent dat het voorschotten op een gasdeal aan Griekenland zal overmaken. De informatie van Der Spiegel kwam van een anonieme medewerker van de Griekse regering. Een zenuwenoorlog.)

Het is een zeer frisse dag, overwegend zonnig maar met een koude noordenwind. In de winkelstraten worden podia gebouwd voor het Gorcums Jazzfestival, dat zich dit koude weekeinde grotendeels in de kroegen afspeelt. Boodschappen gedaan. Het boek van oorlogscorrespondent Hans Jaap Melissen over Islamitische Staat uitgelezen ('IS - tot alles in staat', Carrera, 2015) Niet erg diepgravend. Ans' dochters komen met hun meiden theedrinken. Zometeen even naar Inge in Heukelum om alvast afscheid te nemen. Terug naar boven

Dulce deze week bij Sopromar op de wal (foto: Piet Kambier)

Zondag 19-04-2015

Bericht van Piet & Ineke van de Tartaan. Zij zijn inmiddels in Lagos en hun boot gaat komende maandagmiddag bij Sopromar het water in. Piet stuurt een foto van onze Dulce mee (hiernaast) en schrijft: 'Hoi Tom, jullie boot staat er goed bij. Alles zit wel onder het woestijnstof. Even werk, maar als het klaar is heb je wel eer van je werk. Er is nog niet geschuurd en geschilderd aan het onderwaterschip. Weer is hier prima.'

Hm, ik stuur een mailtje aan Sopromar met het verzoek de klussen te doen voor onze aankomst. Toen ik ze bericht stuurde dat we niet op 16 april zouden komen, hebben ze misschien gedacht dat het werk ook uitgesteld moest worden. Hunkerend kijk ik naar de foto hiernaast. De boot ziet er op het oog prima uit. Dat kleverige woestijnzand krijgen we er wel af; het zal lang niet zo erg zijn als destijds in Egypte.

Opnieuw een kille lentedag. Ans gaat met Barbara naar het graf kijken, waar nu haar beide ouders in liggen. Ik neem met gemengde gevoelens kennis van het aftreden van Louise Gunning, voorzitter van het CvB van de Universiteit van Amsterdam. Ze was (is) een goed en verantwoordelijk bestuurder, die bovendien de flexibileit opbracht om de universiteit vergaand te democratiseren. Daarmee willigde ze feitelijk de eisen van de Maagdenhuisbezetters in. Het zijn niet zelden de verkeerden die het slachtoffer worden. Nu mag je hopen dat de betogende studenten en docenten het niveau opbrengen om daadwerkelijk iets te maken van hun nieuw verworven invloed. Dat moeten we nog zien.

Ik voel schaamte om het smadelijk geharrewar van de PvdA en de VVD rond het illegalenvraagstuk. Zelfs over een basale opvang kunnen ze het niet eens worden. 'Overtuiging is inmiddels volledig ondergeschikt is aan berekening', schrijft Bas Heijne in de NRC. Ondertussen kapseist een boot met honderden migranten in de Middellandse Zee op zo'n 200 mijlen zuidelijk van Lampedusa. Mogelijke oorzaak is dat de vluchtelingen en masse naar één kant renden toen er een vrachtschip naderde. Waarschijnlijk zijn er meer dan zeshonderd mensen verdronken. Volgens premier Matteo Renzi van Italië is Europa getuige van "systematische afslachting in het Middellandse Zeegebied'. Hoe kunnen we ongevoelig blijven als massa's mensen sterven terwijl we over communicatiemiddelen beschikken waarmee we alles in de gaten kunnen houden?''

Vanmiddag rijd ik naar mijn oudste zoon Rommert in Utrecht. Ik wil hem niet alleen de liefde voor boeken bijbrengen (dat hoeft eigenlijk niet meer), maar ook voor goed gevulde boekenkasten. Dus gaan we naar Ikea om er een mooie boekenkast voor hem uit te zoeken. Maar eerst wil hij me zijn bedrijfjes laten zien. ThinkBright en IdeeDropper zijn ondergebracht in een opgeknapt pakhuis aan een binnenplaats bij de Wittevrouwensingel, naast het Griftpark. Het Hooghiemstraplein. Een fraaie lokatie! De plek ken ik van vroeger, toen het Alcoholteam van het voormalige Consultatiebureau voor Alcohol en Drugs ondergebracht was in een gebouw, dat een poort vormde naar de binnenplaats. Dat gebouw is er niet meer. Het speelt een rol in deel 4 van mijn romancyclus (nog onder handen), waar een zeer hilarisch voorval zich afspeelt. Er was toen een moskee in het pakhuis gehuisvest. Dat is toevallig! Het oude pakhuis had twee torentjes; die zijn er nog (foto hier) Het heet tegenwoordig Bedrijvencentrum Hooghiemstra, een verzamelgebouw van startende bedrijfjes, jonge advocatenbureautjes en dergelijke. Trots toont Rommert zijn werkplek (foto hier) en de opdracht die hij onder handen heeft.

Bij Ikea vinden we snel een geschikte boekenkast. Samen lunchen we in het restaurant. Het is gezellig met z'n tweeën. De boekenkast past gelukkig mooi in het autootje. We rijden naar de Poortstraat. In Rommerts kamer onder het schuine dak is het een ontzettende rommel. Wie wil daarin leven? Ik kan me voorstellen dat een vrouw ervan gruwt. Mijn hoop is erop gevestigd dat als zijn boeken netjes opgeruimd in de kast staan, hij een stimulans krijgt ook de rest van zijn kamer op te ruimen. Samen zetten we met het bekende Ikea-bevestigingsmateriaal de kast in elkaar. Dat doet hij wel handig. Tegen omvallen maken we de kast aan de muur vast. Dan zoeken we overal zijn boeken bijeen - veel filosofie - en zetten ze netjes in de kast. 'Aaah, Heidegger!', zegt hij. 'Een bedenkelijk filosoof', werp ik tegen. Maar hij moet het natuurlijk zelf weten. Hier 3 foto's van zijn kamer en het resultaat.

Om half vijf rijd ik over de Utrechtse singels terug. De zon heeft inmiddels de kille dag opgewarmd. Op het grote grasveld van het Lepelenburg, waar vroeger het noodgebouw van Tivoli stond, liggen en zitten veel jonge mensen. Op de A27 is het tamelijk druk. Discotabel is op de autoradio met het prachtige, melancholieke klarinetkwintet van Brahms in de vergelijking. Mijn eigen (oude) favoriete opname uit 1968 met Karl Leister en het Amadeus Kwartet komt goed uit de verf. Nog drie dagen voor ons vertrek. Terug naar boven

Vanmorgen op het terras van Tax

Maandag 20-04-2015

Op de maandagmarkt nestelen we ons vanmorgen op het terras van Tax ("Eat, drink, love'), lekker in de zon (foto hiernaast) Lekker naar de marktgangers kijken. Voor Ans voelt het vreemd. 'Ik weet niet goed wat ik moet doen', zegt ze. Ik snap het; ze hoeft niet meer langs haar vriendin in het hospice en nu ook niet meer naar haar moeder in Lexmond. Met een persoon valt ook een wereld weg. In ons huis staan links en rechts kleine vaasjes, potjes en glaasjes uit de uitzet van haar moeder, die zelfs zij niet weg kan gooien.

Thuis regel ik de overdracht van zaken betreffende het Gorcums Boekenbal. De afwikkeling van subsidieaanvragen, van de keuze van een logo, van optredens, en wat dies meer zij.  

Vanaf de Middellandse Zee komen steeds meer noodoproepen van migrantenboten in moeilijkheden. De massale exodus naar Europa is in gang, nu het voorjaar rustiger weer brengt. Daar leuk cruisen met je jacht zit er niet meer zo in. Meer dan duizend mensen verdrinken in een kleine week tijd. Aan de kusten van Libië staat een miljoen mensen op overtocht te wachten. Een schielijk bijeen geroepen top van Europese ministers in Luxemburg weet nog geen oplossing te brengen. Het voorstel van het inzetten van marineschepen van de lidstaten om mensen te redden en de strijd aan te gaan met de mensensmokkelaars, krijgt geen steun.'Er is zelfs niet genoeg plek op de Siciliaanse kerkhoven om de doden te begraven', zegt een Italiaanse minister. Donderdag komt er een extra top in Brussel.

En laat ik eerlijk zijn: ik weet ook geen oplossing. Hoe verder de deur open gaat, hoe meer migranten zich naar binnen worstelen. Wanneer zijn het er zoveel dat ook onze samenlevingen ontwricht raken? Het is een dilemma dat we zelf aan den lijve ervoeren, toen we in september 2008 zo'n migrantenboot met circa hinderd mensen tegenkwamen tussen Lampedusa en Malta. (lees dat verhaal hier) We riepen de Italiaanse kustwacht op en bleven bij het schip, tot de Guardia Costiera kwam. De wrakke visserboot was lek, mensen waren steeds aan het hozen. Wat hadden we moeten doen als het schip gezonken was? De drenkelingen hadden in hun nood met zekerheid ook ons schip overlopen en tot zinken gebracht. Die mogelijkheid zou moeten afvallen. Afstand houden en zoveel mogelijk stootwillen, boeien en ander drijvend materiaal naar ze gooien? Toezien hoe weinigen zich redden en velen verdrinken? Zeker.

In het groot maakt Europa nu hetzelfde dilemma mee. Zo snel zal Europa niet kapseizen. We moeten Italië, Griekenland en Malta helpen met de opvang en door de inzet van onze marineschepen meer mensen redden. En we zullen zelf ook meer migranten moeten opnemen. Op langere termijn moeten we de stabiliteit van Libië, Syrië en Irak herstellen. Kunnen we dat? Ik vrees van niet. 

Kranten melden dat er een compromis over de bed-bad-brood regeling in de maak is. De beschamende vertoning tussen de twee coalitiepatrijen ontaardt dus niet in een kabinetscrisis. Vanmiddag komt onze oude vriend Herman U. langs om afscheid te nemen. Nog twee dagen. Terug naar boven

Dinsdag 21-04-2015

Bericht uit Lagos van Piet & Ineke van de Tartaan. Ze liggen weer in het water en zijn hun dek aan het poetsen. 'Aan jullie boot wordt gewerkt, schroef is klaar. Zal morgen nog even kijken of er al aan de romp wordt gewerkt. Zal het in de gaten houden en jullie informeren. Tot donderdag.' Mooi zo! Ik was al van plan om morgen Sopromar te bellen, maar dat hoeft dus niet meer.

Gisteren haalde ik nog wat boeken om mee naar de boot te nemen bij De Mandarijn. Ik kreeg een afscheidskus van Emmy. Het waren de Verzamelde Gedichten onder de titel 'Nog houdt het schip zich recht' van Michaël Zeeman (De Bezige Bij, 2014) Voorwaar een nautische titel en auteursnaam. Zeeman, die in 2009 overleed, was een nog ergere bibliofiel dan ik. Zijn bibliotheek bevatte 40.000 boeken, die na zijn dood werden geveild. Zo eindigt je kostbaarste bezit: na je dood vliegt het alle kanten op.

Verder kocht ik 'Aan de Maliebaan', een boek over de gelijknamige Utrechtse avenue van Ad van Liempt (Balans, 2015) waar ondermeer het hoofdkwartier van de NSB gevestigd was (op nummer 35)

En vooral bezweek ik voor het prachtige 'Met een bevroren jas en een geleend tientje', het boek waarin poëziecriticus Guus Middag de herinneringen vertelt van de vertaalster Thérèse Cornips (Van Oorschot, 2015) Zij vertaalde ondermeer de monumentale cyclus 'A la recherche du temps perdu' van Proust in het Nederlands - een monnikenwerk! Ik herinner me dat ik vroeger niet wachten kon tot er een nieuw deel af was en meteen naar de boekhandel liep om het te kopen. Cornips was lange tijd de geliefde van de dichter Chr. J. van Geel. De titel van zijn debuutbundel uit 1958 'Spinroc en andere verzen' bevat - omgekeerd - haar naam. Vanmorgen begin ik erin te bladeren.  'Het was leuk geweest voor Chris als hij een vrouw had gehad die hem meer dienstbaar was.'

Fotonen van de kosmische achtergrondstraling verliezen bij het doorkruisen van de cold spot een beetje energie. Ze worden dus een ietsje kouder. Vanwege de enorme grootte van de koude holte en het effect van de uitdijing van het heelal, die tegelijkertijd plaatsvindt, krijgen ze die energie niet terug. Niks geen aanwijzingen voor andere universa! Het is een mooi voorbeeld van Ockhams scheermes, het beginsel dat in de wetenschap de eenvoudigste verklaring van een verschijnsel doorgaans de juiste is.

Ans is vandaag met haar dochter Tessa en kleindochter Vajèn naar de dierentuin in Rhenen. Het Tweedehands Dierenpark, zei ik vroeger tegen mijn jongens. Rond het middaguur loop in de zonnige dag in. Laatste boodschappen, zoals wat pakjes Lapsang Souchong, mijn favoriete thee - met een scherpe rooksmaak. Kop koffie in de zon bij het museumcafé op de markt. Daarna thuis lekker lezen. Als Ans straks thuis is, gaan we bij Karin K. een afscheidsborreltje drinken. Nog één dag. Terug naar boven

Dulce's MaxPropschroef. De bladen zijn door de werf schoon geschuurd en de eindanode is eraf. Ook die op de schroefas, zo te zien. Het onderwaterschip zit in de antifouling (foto Piet Kambier)

Woensdag 22-04-2015

De laatste dag in Gorcum. Over de haven hangt een lichte nevel. In de email nieuwe foto's uit Lagos van Piet & Ineke. Gisteren genomen. Sopromar heeft onze boot in de antifouling gezet en men is - zo te zien - bezig de anodes te vervangen (foto hiernaast) De schroefbladen zijn schoon geschuurd. Ik hoop dat ze ook het vet in het huis van de MaxProp-schroef hebben vervangen.

Ans laat de koelkast en vriezer ontdooien. Ik check voor onze vlucht online in bij Transavia en print de instapkaarten. Dan doe ik het onderhoud plus updates van de reserve-laptop. Daarna aan het ontbijt. Ans bijt pardoes een flink stuk uit een van haar kiezen. Pfff... Ze belt haar tandarts; vanmiddag om half vijf kan ze langskomen.

Uit de kelder haal ik de koffers. Ans draait de laatste was. Welke kleding moet mee. Wat is er ook alweer aan boord? Ach, het is routine, we hebben het zo vaak gedaan.

Vandaag geen zon.  In de loop van de ochtend raakt het bewolkt. Met de post arriveren de laatste boeken, besteld bij Bol.com. 'Onmogelijke vrede. China's moeizame opmars in Azië', het nieuwe boek van de Belgische hoogleraar Jonathan Holslag (De Bezige Bij, 2015) Over zijn volumineuze analyse van de verhoudingen in de wereld, 'De kracht van het paradijs' (De Bezige Bij Antwerpen, 2014) was ik destijds erg enthousiast. Nu wil ik me verdiepen in de opkomst van de nieuwe wereldmacht China. Dat zal deze eeuw een ander aangezicht geven. Daarom zit er ook 'Following the Leader. Ruling China, from Deng Xiao Ping tot Xi Jinping' van David M. Lampton (University of California Press, 2014) bij. En als laatste 'IS. Staat van Terreur' van Jessica Stern (voormalig staflid van president Clinton) en J.M. Berger van het Brookings Institute (De Bezige Bij, 2015); een diepgaander analyse van Islamitische Staat dan het dezer dagen uitgelezen boek van de journalist Hans Jaap Melissen. Met de al geselecteerde boeken passen ze allemaal in de koffer.

Waarvoor doen de jihadi's het? Voor de overwinning en vooral voor het martelaarschap. IS feliciteert de families van omgekomen strijders. Ze gaan linea recta naar de hemel. De beroemde moslimgeleerde Al- Ghazali, overleden in AD 1111 maar nog steeds zeer gezaghebbend, schreef in een Hadith over het paradijs voor de jihadi's:

'Deze plaatsen [in het paradijs] zijn gebouwd van smaragden en juwelen en in elk gebouw zijn er zeventig roodgekleurde vertrekken en in elk van die vertrekken zeventig groengekleurde kamers en in elk van die kamers een troon en boven die troon zeventig bedden in allerlei kleuren en op elk bed een meisje met mooie zwarte ogen. [...] Zeven meisjes in elke kamer. [....] Elke gelovige zal 's ochtends zoveel kracht hebben dat hij gemeenschap met hen kan hebben. [....] Deze maagden slapen niet, worden niet zwanger, ze menstrueren niet, spugen niet, noch snuiten ze hun neus, en ze zijn nooit ziek.'

Deze verbijsterende tekst over een Middeleeuws-Arabisch mannenideaal vond ik in het nieuwe boek van Ayaan Hirsi Ali, 'Ketters. Pleidooi voor een hervorming van de Islam' (Augustus, 2015) Voor vrouwen is er geen hemel in de Islam.

Vier uur. Het weer klaart iets op. Ans pakt de fiets en rijdt naar de tandarts en daarna door naar Barbara om onze sleutels te brengen. Michel zal wekelijks de brievenbus legen. Straks eten we volgens de gegroeide traditie bij Mykonos op de Langendijk. Vannacht om half drie op. Jeffrey zal ons naar Schiphol brengen. Er is een uur tijdverschil in Portugal. Dat scheelt; we zullen om 8.25 uur lokale tijd op Faro landen. Taxi naar station en met het boemeltreintje naar Lagos. Terug naar boven

Schiphol. Een kwartier taxieën naar de startbaan. We passeren een snelweg

Donderdag 23-04-2015

Verslag in telegramstijl. Ans kreeg gisteren bij de tandarts een voorlopige voorziening. Na terugkeer over x maanden moet de vulling eruit geboord, zijwandje geplaatst en nieuwe vulling. Lekker gegeten bij Mykonos. Vrijwel alles ingepakt.

Korte nacht. Wekker half drie. Stress omdat Jeffrey zich versliep ondanks drie wekkers. Gezonde slaper, die jongen. We zijn echter toch op tijd op Schiphol. Kwartier taxieën naar verre startbaan (foto hiernaast) Rustige vlucht van 2 uur en 50 minuten. Geen zicht wegens bewolking. Klok uur terug, dus aankomst om 8.20 uur. Temperatuur al 21^o, sluierbewolking waar de zon geen moeite mee heeft. Taxi naar station voor een tientje. Mijn Portugees doet het nog. Rij rustige wachtenden voor enige loket. Het leven is hier gemoedelijk op z'n Portugees. De trein kost tweemaal € 7,30 maar vertrekt pas over een dik uur. We passen ons tempo aan en gaan koffiedrinken ('Dois café's con leite') in het zonnetje op het terras van tegenover stationnetje gelegen Café Beira-Gare (foto hier) Beira? Is dat niet een havenstad in Mozambique? Ja toch?

Het boemeltreintje naar Lagos arriveert op tijd (foto hier) Het zit van boven tot onder onder de graffiti. Zelfs de ramen zijn dicht gespoten door die nare gastjes, die overal over de hele wereld menen dat ze aldus de zaak verfraaien moeten. Twee uur lang schommelen door het glooiende landschap van de Algarve. Zo groen is het hier! Overal plantages van sinaasappelen, granaatappelen, amandelen, citroenen, mandarijnen en mispels. Mispels? Jawel, nespero's. (Daar zit een verhaal aan vast, namelijk van de foute kathedraalboom. Zie hier) De bomen zitten vol vruchten.

Vlak voor het station van Lagos rijden we langs de werf. Verdraaid, daar ligt ze, daar ligt onze Dulce! We zeulen met onze koffers erheen. Ze ligt er mooi bij in een donkerblauwe antifouling. De anodes zijn allemaal vervangen, zelfs die van de boegschroeven. De schroef blinkt en zo te zien is het vet vervangen. En wat is die boot schoon! De buurman zegt dat de mannen van de werf hem gisteren schoon hebben gespoten. Blik op het teak. Valt mee, al geeft het wel erg zwart af. Komt in Holland wel een keer. Vallen, wanten, huik, alles is dik in orde. Snel naar binnen. ook daar ziet het er prima uit, alleen wat lichte lekkage in de bakboord hangkast, maar die hadden we bij vetrek een halfjaar geleden ontruimd.

De rest van de dag bezig met uitpakken, inruimen en testen. De zonnepanelen hieleden de accu's op 100%. Ik leg de walstroom aan om ze op te toppen. De navigatieapparatuur werkt. Mooi, mooi. Ans ruimt de kleding in en zet de koelkast aan. Ik ga de twee tanks in de midscheeps vullen. Helaas komt er geen water uit de kraan, want de pomp zit vast. Hm, dat was de vorige keer ook, in Santa Pola geloof ik. Toen er eenmaal water in de leiding zat, kwam hij op gang. Nu niet. Ik schakel het voetpompje in, zodat we in elk geval water kunnen tappen. Morgen verder puzzelen.

De werf is totaal veranderd. De oude gebouwtjes zijn gesloopt en er is een nieuw gebouw met goede toiletten en douches, een nieuwe chandlery, logeerkamers en een restaurant. Ergens aan boord moet ons toegangspasje voor de poort liggen, maar dat hebben we op een dermate logische plek gelegd dat we het niet kunnen vinden. Dan maar een nieuw pasje. Om half vier doen we boodschappen bij de Intermarché aan de overkant van de haven. Mijn SIM-datakaartje van Vodaphone Portugal blijkt nog herladen te kunnen worden, dus we hebben ook Internet. Vandaar dit verslag. Een lange maar vreugdevolle dag. Op een terrasje drinken we iets fris. Heerlijk om weer hier te zijn. Straks eten bij Piet & Ineke die ons uitnodigden op de Tartaan. Zij liggen al een aantal dagen in het water. Morgen verder met de ingebruikname van onze boot. Terug naar boven

Pulken aan de touwflosjes die vast zitten in de schroefaskoker

Vrijdag 24-04-2015

Ineke serveerde gisteravond Cocq-au-vin in de kajuit van de Tartaan. 'Jij houdt immers van wijn', zei ze. Klopt. Het was een gezellige, lange avond. We bespraken onze plannen. We hopen komende dinsdag te water te gaan.

Voortreffelijk geslapen. Vanmorgen is het koud (13^o) en bewolkt. We proberen de flossen touw uit de schroefaskoker  te pulken (foto hiernaast en hier eentje van die flossen in de schroefaskoker) Dat gaat het best met een gebogen punttangetje en een stuk stalen draad, dat je door de uitsparingen in de kokermanchet zou moeten steken. Dat heeft Fons ons gedadviseerd en wat Fons zegt, dat doen we. Die uitsparingen dienen om water door te laten voor de smering; de flosjes kunnen de watersmering belemmeren en dan loopt de schroefas warm. Dat geeft ellende. De stalen draad blijft echter steken; de touwflossen zitten er vast in geperst. Een geduldwerkje, dat pulken, maar na een paar uren heeft het toch resultaat. De bovenste uitsparing is nu geheel doorgankelijk, nu de andere nog. Doorpulken dus. Er komt een man langs op een racefiets. Hij is in Gorcum geboren, vertelt hij, is nu 67 en woonde er tot zijn 27e. Hij drinkt een kop koffie mee. Bij doorpraten blijkt hij op dezelfde lagere school te hebben gezeten als Ans. Nu zit hij met zijn vrouw voor zes weken in een appartementje in Meia Praia.

De vastzittende drinkwaterpomp heb ik nog niet aan de gang. Erop kloppen met een hamer helpt niet. Ten einde raad vraag ik de werf om iemand langs te sturen. 's Middags wordt de bewolking dichter. We zetten de buiskap op voor het geval dat het gaat regenen. Verder plaats ik de zonnekabouterlampjes weer op hun plek. Vaste lezers weten wat ik daarmee bedoel. Ondertussen steekt er een vrij harde zuidwestenwind. Om vier uur komt Martiniano, een klein Portugeesje (Portugezen zijn klein) Hij is monteur en hij haalt de kapotte pomp eruit (foto hier) In de werkplaats haalt hij hem uit elkaar. Er is vocht gedrongen in het electrisch gedeelte waardoor er roest is ontstaan. Daardoor blokkeert de pomp. In de chandlery halen we een nieuwe voor € 128,95. Een Jabsco met vrijwel dezelfde capaciteit. Die zet Martiniano vlot op zijn plaats en zie: hij werkt en er is weer druk in de waterleidingen.

Eigenlijk zitten die resterende touwflossen ons dwars. Het lukt weliswaar om nog een uitsparing doorgankelijk te maken, maar de rest zit vast en je kunt er moeilijk bij. Een buurman zegt dat het slimmer is om de pakking eruit te halen; daar heb je een hydraulisch apparaatje voor nodig dat hem eruit kan drukken als je de twee kruisschroeven op de koker losdraait. Ik loop naar Pedro, de werfmanager. Hebben jullie zo'n apparaatje? Ja, dat hebben ze. Maandag zullen ze er een nieuwe pakking inzetten.

Een Duits echtpaar drentelt over de werf. Sprechen Sie Deutsch? Ja, dat spreek ik. Ze willen in Kroatië een tweedehands 43DS kopen, even oud als de onze, de vraagprijs is € 110.000. Ben ik tevreden over het schip? Jazeker, maar u moet vooral onderzoeken of de kiel kan wapperen. Hang hem in de kraan, schudt het schip heen en weer en let op de kiel. Ik vertel hem ons verhaal uit 220/2007 (Dat begint hier. Uiteindelijk bleek het een gevaarlijke constructiefout van Jeanneau) De Duitsers zijn me zeer dankbaar voor deze tip. Dat is het voor vandaag. Alleen pomp ik  nog met de pressurized air in de werkplaats een leeggelopen stootwil op. We zijn flink moe. Vanavond ergens in de stad een restaurantje zoeken. Het weer knapt iets op. Terug naar boven

Vandaag zetten we het vrijboord aan bakboordszijde in de was.

Zaterdag 25-04-2015

Gisteravond samen heerlijk een paar uurtjes gezellig getafeld in de stad. Alvast voor mijn verjaardag. Een simpel restaurantje ('Baïa') aan de boulevard op het trottoir. Een halfjaar geleden kwamen we er ook graag. De Frango grelhado (gegrillde haan) heeft er die aangename smaak van roosteren boven houtskool. Hier een foto.

Voortreffelijke nacht. Al vroeg op en eerst de lange gang naar de toiletten en douches, die helemaal aan het eind van het nieuwe gebouw zijn. Prima voorzieningen, alleen zijn de sensors van de automatisch aanspringende verlichting zo gemonteerd, dat ze niet registeren dat je op het toilet zit. Dus na een minuut zit je in het duister. Kledinghaken ontbreken ook nog.

Tja, en dan is het vandaag mijn verjaardag. Op de dag van de Portugese Anjerrevolutie van 1974. Zie deel 3 van mijn romancyclus. Het is nog altijd een officiële feestdag, maar hier noemt men het tegenwoordig een 'bank holiday'. De werf is ook dicht. Sinds vandaag ben ik 68; gek, het voelt alsof ik dat allang was. Een prettig getal, vanwege mei '68 waarschijnlijk. Bij het ontbijt krijg ik mijn cadeautje: een mooi model van een 2CV (foto hier) Die spaar ik en dit is mijn vierde. Ans vond hem gisteravond in een winkeltje zonder dat ik er erg in had. Dacht dat het een kledingwinkeltje was, dus bleef ik buiten.

Het is ondanks de bewolking een warmere dag dan gisteren. 18^o. We besluiten na het ontbijt om het vrijboord aan bakboord in de was te zetten. Op de werf vond ik een ongebruikt rijdend steigertje. Ik breng de was aan en Ans poetst het uit (foto hiernaast) In een paar uren zijn we klaar en tamelijk uitgeput. Morgen de andere kant. Binnen raakt alles onderhand ook al aardig aan kant. Onderwijl krijg ik veel felicitaties per telefoon (alle drie mijn kinderen), email en Facebook.

's Middags breekt de zon door. We lopen met het boodschappenkarretje naar de InterMarché om flink in te slaan. Een eind sjouwen en het is druk. Op het marktpleintje met het beeld van de dwaze koning Dom Sebastião staan trommelaars en voetbalelftallen van kinderen. De terrassen zitten vol en in een hoek staat het obligate Zuidamerikaanse Andes-fluitorkestje. Op de terugweg maak ik vanaf de boulevard een ingezoomde foto van onze boot op de werf aan de overkant (foto hier) Bij de ophaalbrug naar de marina komen we een Hollander tegen, die vertwijfeld staat te kijken. Hij blijkt een truckchauffeur van Van de Wetering te zijn, het bekende boottransportbedrijf. Hij moet bij Sopromar een jacht ophalen. Waar is dat? Loop maar mee, zeggen we, maar de werf is tot maandag dicht en er is niemand en je kunt er zonder pasje niet in en dus kun je niet gebruik maken van de toiletten etc. We nemen hem mee naar binnen en vinden een schoonmaakster die een toegangskaartje voor hem weet op te scharrelen.

Terug bij de boot hijsen we de boodschappen naar boven en dan hebben we het wel gehad voor vandaag. We zijn geen veertig meer, dat is goed te merken. Zelfs om nog feestelijk uit eten te gaan ontbreekt de puf. Trouwens, de lucht betrekt, de wind steekt op en er is duidelijk regen op komst. We eten lekker aan boord. Terug naar boven 

Vanmorgen poetsen we de achterkant

Zondag 26-04-2015

Harde wind en regen vannacht. Vanmorgen droog en winderig. Na de expeditie naar de verre sanitaire voorzieningen poetsen we eerst de achterzijde (foto hiernaast) De buurman van de tweemaster naast ons zegt ons niet goedemorgen. Hij is een rechtzinnig Amerikaans christen en die nemen de zondagsrust in acht. 'Een zondagse steek houdt geen week'. Dat zei onze overbuurvoruw in Deil destijds, als we op zondag de tuin deden. Ook nu laten we er ons niet door ontmoedigen.

Het waait flink uit het noorden tot noordwesten; geen aangename wind om langs de Portugese kust te varen, maar dat hoeft vandaag ook niet. Om twaalf uur hebben we het vrijboord aan stuurboord klaar. Geen gepoets meer deze dag. Ik test de radar en de AIS nog en die werken vlekkeloos. De handheld Simrad HT50 marifoon is stuk. Ik had hem opgeladen in de houder en als je hem pakt en aanzet, is er even beeld in het display en dat valt meteen uit als je de zendknop aanzet. Doe je dat niet, dan zie je dat de batterij snel leegloopt. In de houder ontvangt hij wel, maar bij zenden slaat hij uit. Het toestel doet het dus, maar de batterij werkt niet goed. Ergens moet ik een reserve hebben, maar waar?

Het valt ons op hoe weinig activiteit er bij de kade van de vissers is. Veel minder dan vorig jaar. Er zijn ook minder boten en tevens opvallend veel minder meeuwen. Is de visserij ingezakt? Of is het geen visseizoen?

Rest van de dag lekker lezen en rustig aan doen. Ik lees met veel instemming het nieuwe boek van Ayaan Hirsi Ali uit: 'Ketters. Pleidooi voor een hervorming van de Islam' (Augustus, 2015) De islam is een religie die nooit een hervorming heeft ondergaan, omdat ze zich sedert haar ontstaan als de volmaakte waarheid beschouwt. Daarom is het nog steeds een geloof uit het Arabisch stammengebied van de Middeleeuwen. In ruim duizend jaar in wezen nooit aangepast. En waarom zijn er geen bekende Islam-dissidenten, zoals er wel dissidenten in het voormalige Sovjet-blok waren? Er staan treffende observaties in het boek, zoals 'Voor jonge mensen is de jihad een soort reusachtige selfie.' Inderdaad, kijk mij eens!

In een interview zei Hirsi Ali: 'Misschien hebben moslims nog 300 tot 500 jaar nodig om de rest van de wereld in te halen.' Anderen denken dat de Islam al aan zijn Reformatie begonnen is. Dat zou ondermeer blijken uit het geweld van een kleine minderheid van fundamentalistische moslims zoals Islamitische Staat en de afkeer die dat steeds meer moslims inboezemt. Ik weet het niet. Geschiedenis wordt altijd geschreven waar je bij staat, zonder overzicht en zonder kennis van de afloop. Toch: een goed geschreven, helder boek.

De hele dag waait het flink, Bf 6/7 uit het noordwesten. De boot schudt op zijn bok. Een enkele regenbui striemt de ramen. Ans is vandaag niet lekker. Ze is flink neusverkouden. We zouden vanavond uit eten gaan, maar ik weet niet af dat ervan komt. Terug naar boven

Dulce hangt 's middags in de kraan.

Maandag 27-04-2015, Koningsdag

Af en toe buien vannacht, maar minder wind. Om acht uur (in Nederland 9 uur) bel ik Floor om mijn kleinzoon Thijs te feliciteren met zijn 5e verjaardag. Voor de eerste helft van zijn leven zal hij op Koningsdag jarig zijn. Een republiek zullen we voorlopig niet worden, schat ik.

Hier geen feestdag, maar een gewone werkdag. Ik rijd de stootwillen in een supermarktkarretje naar de persluchtpomp (foto hier) en breng ze allemaal op spanning. Daarna gaan we ze flink poetsen, schoner dan we ze ooit eerder hadden behalve toen ze nieuw waren. We hebben geluk; het blijft droog.

Op de werf vraag ik voorman Pedro of hij vandaag naar de pakking van de schroefas kan kijken. Helaas, dat wordt morgenochtend pas, zegt hij. We zijn blij verrast als hij om twee uur 's middags toch verschijnt met een collega. Kritisch horen ze het verhaal aan over de resten touwflossen in de pakkingkanalen. Hm, zeggen ze, maar de kanalen kunnen vrijwel helemaal vol water lopen; dat restje, dat is niet zo erg, die watersmering doet het toch wel en bovendien is er geen enkele speling in de schroefas - en tja, zeggen ze, als u het wilt, dan doen we het natuurlijk, maar dan moet die hele MaxPropschroef weer uit elkaar. We overleggen en besluiten dat het risico gering moet zijn, want waarschijnlijk zitten die touwflossen er al vanaf Kreta in en eergisteren hebben we er een heleboel uit gepeuterd. En - er is nog iets anders. We zijn de ellenlange expedities naar de toiletten goed zat. 'Kunnen we dan vandaag nog het water in?' Dat kan zeker, zegt Pedro.

Drie minuten later komt de kraan al aanrijden. We hebben amper tijd om de stralend schone stootwillen op te hangen en de waterslang en de walstroom los te koppelen. Even later hangt Dulce in de kraan. Altijd weer een indrukwekkend gezicht (foto hierboven) De windgenerator blijft ruim vrij van de dwarsbalk van de kraan. Zo rijden we naar het kraangat. Onderwijl bellen we Piet van de Tartaan of hij komt helpen met de landvasten, want het is toch weer aardig winderig geworden.

Een medewerker van de werf verft snel antifouling op de plekken waar de steunen van de bok tegen de scheepshuid stonden. Ook de onderzijde van de kiel doet hij (foto hier) Dat is netjes. Ik loop naar het kantoor voor de rekening. Die klopt; het geringe extra werk van de nieuwe waterpomp staat erbij. Wat er niet opstaat is het volledig schoonspuiten van het dek en de vrijboorden, dat ze vlak voor onze aankomst deden. Dat is service van de zaak, zeggen ze op het office. Sopromar kan bij ons niet meer stuk.  

Piet is inmiddels gearriveerd. We klimmen aan boord en de kraanmeester laat het schip zakken. Aan loefzijde staan medewerkers klaar om de touwen aan te pakken, om te verhinderen dat we aan lij tegen de betonnen kant waaien. Ik duik naar binnen om de afsluiter van de motor open te zetten en de lucht uit de gland van de schroefas te 'melken'. In Malta vergat ik het (in 2008) een keer en toen moesten we in Levkas de wal op vanwege de toenemende lekkage. Dat gebeurt je slecht één keer. De lucht ontsnapt met licht gesis en dan komt er water. Klaar. De motor start meteen als ik het contact aanzet. Wow! Koelwater plonst uit de uitlaat. In orde dus. Ans en Piet pakken de lijntjes terug. Dan varen we het kraangat uit. Een majestueus gevoel! Even juicht mijn hart, ik hoor schallende trompetten, Jauchzet Gott in allen landen! Ja, een enkele keer heb je dat.

We varen door de vissershaven en slaan stuurboord uit, naar de meldsteiger van Marina de Lagos. Daar krijgen we een plek aan de E-steiger, niet ver van waar we in september lagen. Gelukkig vaar ik ondanks de wind de boot goed op zijn plek; de boegschroeven doen het prima. Bij het vastmaken raken Ans en ik in de war. Zenuwen, we moeten even wennen. Piet helpt bij het aankoppelen van de waterslang en de walstroom. Later kijken we nieuwsgierig in de bilge voor de kajuittrap. Is er meer water uit de gaatjes in de uitlaatdemper/waterslot gestroomd dan de kleine beetjes van vorig jaar? Inderdaad, naar schatting twee keer zoveel. Dat valt dus mee, daarmee komen we wel thuis. Maar daarna moet dat ding toch een keer vervangen worden; een moeilijke operatie. (Wie het verhaal niet kent, leze het hier)

Tevreden kijken we om ons heen. Eindelijk weer te water! Want een boot op de wal, is geen boot. Straks komen Piet & Ineke een borrel drinken. De eerste dagen is er weinig kans om te vetrekken, omdat de wind steeds hard waait uit het noorden tot noordwesten. Kan even niet schelen. We hebben immers geen haast. Terug naar boven

Burgers op een tank in de straten van Lissabon, 25 april 1974

Dinsdag 28-04-2015

Gisteren vergeten te vertellen dat we de avond tevoren weer aten bij 'Casa Baía' op de boulevard. Een van onze favoriete schotels: Amêijoas à Bulhão Pato, oftewel vongole gekookt met heel veel knoflook. Vanwege de koude avond zaten we binnen. Aan de muur een vierkant van blauwe Portugese tegeltjes (azulejos) met de tekst 'Casa Baía fundado em 1947'. Ook in mijn geval geboortejaar. Op het televisiescherm tegen de wand was een programma over de Anjerrevolutie van 1974. Zwart-wit beelden van demonstraties op de centrale pleinen van Lissabon en José Afonso die 'Grândola Vila Morena' zingt. Het lied van de revolutie. Op 25 april om tien voor half 1 in de morgen zond Radio Renascença het uit: het afgesproken signaal voor de militairen om uit hun kazernes te komen, de stad te bezetten en dictator Marcello Caetano in hechtenis te nemen. Een vrolijke revolutie zonder enig bloedvergieten. De oude beelden volgen elkaar op. De gezichten van toen: uit verbanning teruggekeerde leiders van de oppositie, de socialist Mario Soares, vriend van Joop den Uyl, en de communistenleider Alvaro Cunhal, vriend van Breznhev. Als jonge revolutionair liep ik twee maanden later verwonderd en geïmponeerd tussen al dat gebeuren door met mijn vriendinnetje. Het was mijn eerste geslaagde revolutie, want de vorige - Parijs, mei 1968 - mislukte. Het was tevens mijn laatste.

Vannacht is er geen wind. We genieten met een kop thee in onze ochtendjassen van de zon in de kuip. Op de radio vind ik een klassieke zender. Van louter vrolijkheid hang ik de vaderlandse driekleur op en het Portugese gastenvlaggetje. Na het ontbijt zet ik een van de fietsen in elkaar en breng het toegangspasje terug naar Sopromar. Vervolgens door naar de Pingo Doce, de grote supermarkt bij de haven. 'Zoete druppel', rare naam. Ans is er al. We laden het boodschappenkarretje en het krat vol, dat ik achterop mijn fiets gebonden heb. Thuis gaan we aan het werk. Ans gaat met een zachte bezem het teakdek te lijf. 's Middags komt Piet haar helpen; hij heeft Boracol meegebracht, een middel waarvan gezegd wordt dat het in het teak dringt en schimmels en algen doodt. Je brengt het simpel met een kwast aan (foto hier) en na drie weken inwerken zouden de vieze zwarte vlekken verdwenen moeten zijn. Ik repareer een lampje boven het aanrecht, waarvoor ik een lang paneel moet wegnemen.

De hele dag blijft het zonnig, maar er is vooral 's middags flink veel wind. Opnieuw uit het noordwesten. Ralph, een klusjesman van Duitse komaf, komt langs om de servicebeurt van de motor op te nemen. Die komt hij morgen doen. Ik heb nog voldoende filters e.d. op voorraad. Tegen vijf uur stoppen we.  Terug naar boven

Het teak krijgt de tweede behandeling met Boracol

Woensdag 29-04-2015

Allemachtig, wat een dag! We voelen ons gesloopt; opnieuw is duidelijk dat we geen 40 of 50 meer zijn. Het is een dag van werken en van tegenvallers, die weer opgelost worden. Het is ook een dag van O-ringetjes. 's Ochtends beginnen we al vroeg. Het teakdek kwasten we we voor de tweede keer in met Boracol (foto hiernaast en hier) Dat is zo gebeurd, het is zonnig en er is weinig wind. Het weer begint op te knappen al waait het vanmiddag nog knap hard uit het noordwesten.

Om 10 uur arriveert Ralph, de praatgrage Duitser die hier werkt als bootklusjesman. Hij zal onze dieselmotor een grondige beurt geven en van alles nakijken. We halen de kajuittrap weg, zodat er goede werkruimte is. Allereerst probeert hij de twee voorfilters los te schroeven. Die voorfilters filteren de diesel tussen de grote tank en de dagtank. Ralph krijgt er geen beweging in. O jee, vorig jaar kreeg de serviceman in Ragusa Sicilië die ook niet los. Maar ze moeten er nu uit. Piet komt kijken en hij haalt van zijn boot de stok van een Fortress-anker. Die gebruikt Ralph als hefboom (foto hier) en héél erg langzaam komt er beweging. Zo krijgt hij beide filters los.

Ik heb nog nieuwe liggen, evenals een derde brandstoffilter voor bij de motor. Nadat hij die verwisseld heeft, onderwerpt Ralph de motor aan een nauwgezet onderzoek, draait talloze bouten aan, vervangt de koelvloeistof en controleert het klepje in de ontluchter. Daar zit aangekoekt zout op. Als dat klepje niet goed werkt, kun je waterslag in je motor krijgen, heeft Fons wel eens gezegd. De impeller zit op een lasige plek. De impeller is in orde, zegt Ralph, lekker laten zitten. Verder. Dan ontdekken we dat de wierpot lekt. Hoe kan dat nou? Ook dat is niet zonder risico, want als er lucht in het koelcircuit gezogen wordt, kan de motor oververhit raken. Ralph haalt de wierpot uit elkaar en ontdekt dat een O-ringetje van de centrale schroef vergaan is. Dat moeten we vervangen.

Ans zit boven in de kuip en probeert plekjes te vinden waar ze niet in de zon zit. We hebben immers de bimini niet opgezet. De zon heeft echter al veel kracht. Beneden in de kajuit is het een grote bende en daar heeft mijn geliefde een gloeiende hekel aan. Ralph gaat voor de lunch naar huis. Daar heeft hij nog een O-ringetje van de goede maat. We eten een broodje en dan horen we opeens dat de nieuwe pomp van het drinkwater zachtjes bromt. Die staat droog te draaien. Hoe kan dat? Ik ga op onderzoek uit en ontdek twee dingen: de slang van het voetpompje staat niet dicht, waardoor er lucht in het circuit komt. Dat is zo opgelost, maar tevens ontdek ik dat de uitgaande koppeling lekt. Een slordigheid van Sopromar. We lopen naar de voorhut en duwen de opgerolde genua door het voorluik. Die gaan we er morgenochtend opzetten, als er nog geen wind is.

Na de lunch pak ik de fiets en zoek bij Sopromar chef Pedro op. Die belooft zo gauw mogelijk een monteur te sturen. Daarna laad ik bij een telefoonwinkel in de stad mijn SIM-datakaartje op, dat leeg was. Terug aan boord halen Ralph en ik de kajuittrap weer weg. Hij plaatst het O-ringetje, maar dat is te hoog. Onder de rand van het deksel van de wierpot blijft lucht aangezogen worden. Ik zoek een vijl op en daarme vijlt Ralph van de as van het deksel een stuk af, totdat het past. Reconstructie van een wierpot.

Ralph ververst daarna de olie van de keerkoppeling. Gelukkig had ik zelf nog de goede ATF (automatic transmission fluid) We laten de motor lopen om de motorolie te verwarmen. De keerkoppeling schakelt rauw, vindt Ralph, hij gaat over bij een te hoog toerental. Ik hoor het. Dat moet bijgesteld. Terwijl de motor loopt, check ik of de ankerlierbediening werkt (die doet het alleen bij draaiende motor) Nee. Contactspray helpt niet, corrosie wegkrabben op de contactpuntjes ook niet. Bah. Ik haal de spanningsmeter en zie: er staat keurig 12 Volt op de aansluiteing. Het euvel zit dus in de handbediening, de remote control. Altijd hetzelfde met die dingen, zegt Ralph, die drukknoppen begeven het heel snel, ik neem hem wel mee naar huis om het ding uit elkaar te halen. Je krijgt hem morgen terug.

Ralph trekt de oude, inmidels opgewarmde olie uit de motor en schenkt er nieuwe in. Ondertussen komt er een jongeman van Sopromar, die naar de drinkwaterpomp kijkt. Als snel ontdekt hij, ondanks dat hij ondergespoten wordt, dat er geen - ja! - geen O-ringetje aan de uitgaande koppeling zit. Zeer slordig, vindt hij ook. Hij legt er eentje om en plaatst de koppeling terug. Geen lekkage. Hij gaat weg en keert even later weer met twee extra - ja! - O-ringetjes. Intussen staat er een heer bij de boot, een andere zeiler en een trouw lezer van mijn weblog. Al jaren. Zijn boot heet Blue Valentine, hij ligt aan een van de steigers verderop en hij is op weg naar een bestemming in de buurt van Barcelona, Zuid-Frankrijk of Corsica. Ik weet eigenlijk alles van u, zegt hij. Hij ontmoette zelfs mijn dochter Floor in een Amsterdams café. We hebben het nu te druk, zeg ik, maar loop een van de komende dagen nog een keer langs.

Ralph, zeg ik als hij klaar is met de motor, kijk even naar die walstroomaansluiting, hij valt steeds uit, ik vertrouw het voor geen cent, die kan ik niet meer goed vastzetten. Fronsend onderzoekt hij de aansluiting. Die is waarschijnlijk gecorrodeerd, concludeert hij, je moet een nieuwe hebben. Deze geeft vonken en dat kan brand veroorzaken. Bah. Morgen zal hij een nieuwe meebrengen. We hebben hem inmiddels leren kennen als een eerlijke en serieuze vent, die er niet op uit is ons te bedonderen. Op zo'n dag maak je iemand intensief mee, zijn grapjes en zijn flauwiteiten en zijn geschiedenis. Maar die is van hem. Veiligheidshalve schakel ik de walstroom af.

Wankelend ruimen Ans en ik de kajuit op. We zijn aan het eind van ons Latijn. Het is al bijna acht uur en behalve dat broodje hebben we de hele dag niets gegeten. De geliefde is chagrijing en dat snap ik. Ze gaat douchen en keert in een beter humeur terug. Het is goed dat we al die feilen nu ontdekken in plaats van onderweg. Met Piet & Ineke hebben we overlegd: we vertrekken zaterdag, dan moet alles klaar zijn. Op weg naar Sines. Terug naar boven

Vanmorgen vroeg hijsen we de genua.

Donderdag 30-04-2015

De radio dementeert verder. Corrosie. Vorig jaar waren er al een aantal functies uitgevallen, zoals 'Balance' en het aanzetten van verschillende CD-tracks. Nadat ik een dag of wat geleden de Portugese klassieke zender had gevonden (Antenna 2) is het hele display verdwenen. Gelukkig blijft hij afgestemd staan op die klassieke zender.

Vandaag schieten we behoorlijk op. Het is een stralend zonnige dag. Allereerst zetten we de genua erop (foto hiernaast), waarbij Piet een handje komt helpen. Het gebruikelijke geharrewar over hoe de oprollijn moet zitten, op de trommel of juist niet. Na enig pogen komen we eruit: genua opgerold, trommel afgerold (en omgekeerd) Dan alle lijnen op hun plek, de genuaschoten, de trimlijntjes van de lijogen, en de genuaroller zelf. Orde brengen in de spaghetti van lijnen onder de buiskap.

Om tien uur komt Ralph. Hij heeft niet een nieuwe walstroomaansluiting gevonden; op zijn vlugst is die er maandag. Daar willen we niet op wachten. Ralph vindt dat de walstroomkabel eigenlijk net zo goed direct op de aardlekschakelaar geplaatst kan worden. Waarom die omweg via een aparte stekker? Aldus hebben we weer walstroom (foto hier) en kan de wasmachine weer draaien. Later haal ik de kapotte aansluiting uit elkaar en inderdaad: bij één van de bussen zit een zwarte plek van gesmolten plastic. Vonkvorming.

Ralph verdwijnt voor de lunch en wij doen een broodnodige siësta. 's Middags loopt de temperatuur op tot 25^o.  Weet je wat?, zeg ik tegen Ans, er is hier totaal geen schaduw, we zetten de bimini erop. Dat wou ik juist voorstellen, zegt ze. In een kwartier staat hij. Daarna tik ik voorzichtig met een hamer en een ijzeren staaf het Amiot schroefdeksel van de voorste watertank los en vul de tank. Het deksel draai ik daarna niet al te vast. Thuis zullen we een nieuwe kopen. Ondertussen arriveert Ralph. De remote control van de electrische ankerlier kon hij niet repareren. Daarom heeft hij zelf een kastje met een schakelaartje gemaakt. We proberen het uit (foto hier) en tot onze teleurstelling werkt het niet. Onderzoek van het stopcontactje in de ankerbun leert dat een van de contactstaafjes door corrosie vergaan is. Wat nu? De provisorische oplossing is een stukje soldeerdraad, dat als contact fungeert. Maar dan moeten de stekker en het schakelkastje er permanent op blijven zitten. Die stoppen we in een latex-handschoen en maken hem dicht met tape. De hoofdschakelaar van de ankerlier in de achterhut moet permanent uit staan en alleen voor het ankeren zelf even aangezet worden. Het moet maar dienen tot we in Holland zijn en veel ankeren zullen we niet.

Om half vier bel ik onze vriend Wiger, omdat hij vandaag met een receptie afscheid neemt van het Beatrixziekenhuis. Na een grondige sanering was hij de eerste van de nieuwe generatie moderne anesthesiologen die ik naar het ziekenhuis haalde. Dat was zo'n 25 jaar geleden. Wiger en zijn partner Arina gaan ook zeilen; hun boot ligt al in het westen van Schotland. Zee gaan er voor vier maanden naar toe.

Verder met de arbeid. We breken ons bed gedeeltelijk af tot afschuw van Ans, op zoek naar de ventilator van de motorruimte. De kapotte sensor hebben we door een draadje vervangen, maar de ventilator werkt niet. We vinden hem onder het bed in het middencompartiment. De multimeter wijst uit dat hij kapot is. In Holland moeten we een nieuwe plaatsen. Bed weer opbouwen. Daarna zet Ralph het stationair toerental van de motor wat lager (500/min), zodat de keerkoppeling soepeler schakelt. Even na zes uur loop ik met Ralph naar de ATM op de kade om zijn rekening te betalen. Die valt erg mee; hij is allesbehalve een afzetter. We ruimen de boel op en dweilen het weinige water van het waterslot in de bilge op (de motor werd wel zes keer gestart) Zometeen douchen en op de boulevard een mojito en dan lekker uit eten. We zijn hier een week en hebben veel gedaan. Morgen de laatste boodschappen en in de middag door de voetgangersbrug en aanleggen bij het havenkantoor om af te rekenen. Morgen is het 1 mei; de dag van de arbeid is hier een officiële feestdag. Zaterdagochtend omstreeks vier uur gaan we op weg naar Sines, de tussenstop halverwege het traject naar de monding van de Taag. Terug naar boven

Tartaan vaart door de opening van de voetgangersbrug en wij er achteraan. Links is het havenkantoor

Vrijdag 01-05-2015

Zon met wat hoge sluierbewolking. De Nederlandse zeiler van de Blue Valentine, die een trouw lezer van mijn weblog is, komt langs om gedag te zeggen. Hij en zijn vrouw vertrekken vandaag naar Alvor om er te ankeren. En - ontzettend aardig - hij las dat onze radio/CD-speler het begaf. Onlangs kocht hij een nieuwe (met USB-pooort) Wil ik misschien zijn oude hebben? Natuurlijk wel. Ik loop met hem mee naar zijn Allures 40, een aluminium jacht, om hem op te halen. Terug aan boord haal ik onze oude radio uit het paneel en probeer de nieuwe erin te schuive. Maar de aansluitingen zijn anders; daar moet een kenner bij komen. Grappig, als ik die van ons terugzet en aansluit, doet hij het weer.

Opvallend nieuws over Jansen Steur. Op 18 mei is het hoger beroep in zijn strafzaak. Nu meldt TC/Tubantia dat zijn ex-vrouw en de verpleeghuisarts Metta de Noo (Die ook de zaak Lucia de B. aan het rollen bracht; haar boek over de affaire JS komt volgende week uit) vinden dat hijzelf ook slachtoffer was. Hij zou aan hersenletsel lijden na zijn auto-ongeval in 1992. 'Zijn foute diagnoses zijn geen moedwil', zegt De Noo. 'Ik zie hem als een slachtoffer, tegenover de vele slachtoffers van zijn diagnoses. Door het letsel overziet hij zijn handelen niet bewust. Ik vind hem niet-toerekeningsvatbaar.' Dat punt werd ook aangevoerd tijdens de strafzaak in eerste aanleg. De rechter ging daar niet in mee. Ik denk terug aan het rapport van een psychiater, dat ik in februari 2004 op mijn tafel kreeg. JS was weer gezond en kon weer aan het werk, schreef die psychiater. Ik heb dat rapport naast me neer gelegd en hem eruit gewerkt. Toen wist nog niemand dat hij zoveel slachtoffers had gemaakt.

Wie begrijpt waarom JS zoveel foute diagnoses stelde? Waarschijnlijk begrijpt hij dat zelf ook niet. Het is goed dat de rechter in hoger beroep heeft ingestemd met een nieuw neuropsychologisch onderzoek. Ik vond JS vroeger een rare snoeshaan, toen ik met hem te maken kreeg, maar hij stond bekend als een briljant neuroloog. Ik herinner me dat hij zichzelf destijds fantastisch vond. De beste neuroloog van het MST. Hij dacht dat hij zich alles kon veroorloven. Kwam dat door hersenletsel? Of door zijn verslaving? Was het ziekelijke zelfoverschatting of gewoon zelfoverschatting? Waar ligt de grens? Geef maar eens antwoord.

Vandaag is het foerageerdag. Met het krat op de fiets gebonden en het boodschappenkarretje aan de hand sukkelen we naar de Pingo Doce om nog van alles in te slaan. Het is er superdruk, want voor de Portugezen is Primeiro de Mayo een officiële feestdag. Dat levert een lang weekeinde op. Bij ons is het opnieuw wasdag (foto hier), want de kleren en het beddegoed dat een halfjaar aan boord heeft gelegen, ruiken muf.

Nog behoorlijk wat af te regelen aan boord. 's Middags een dutje. Daarna geld pinnen voor onderweg. Het waait Bf 4 uit het noorden. De lichte sluierbewolking is vaak een vroeg teken voor een weersverandering. De voorspellingen voor morgen en overmorgen zijn echter goed. Om vier uur varen we achter de Tartaan aan naar de voetgangersbrug. Piet roept op maar kennelijk hoort hij het antwoord van het havenkantoor niet. Ans duikt de kajuit in en vraagt een brugopening voor twee schepen. 'In 2 minutes', is het antwoord. Tartaan vaart door de brug en daarna wij (foto hierboven) Piet legt aan de meldsteiger aan en wij varen langzaam verder tot hij vast ligt. Bij de vissershaven draaien we en leggen naast de Tartaan aan. Op het kantoor rekenen we vijf ligdagen af en geven het toegangspasje terug. Dat was het voor vandaag. Piet zijn marifoon doet het weer. Vanavond met zijn vieren steak eten bij een Argentijns restaurant. Morgen om vier uur op weg naar Cabo São Vincente, de zuidwestpunt van Portugal en dan het lange noordwaardse traject naar Sines. Terug naar boven 

In de dichte mist ontwaart Ans opeens de donkere contour van Kaap Sao Vincente

Zaterdag 02-05-2015

De weerkaartjes laten gisteravond zien dat de uitloper van het Azorenhoog naar Portugal, die al een week bestaat, zich nog enige dagen handhaaft en de oceaandepressies naar het noorden dwingt. Daar kunnen we van profiteren om dit weekeinde via Sines naar Cascais bij de Taag-monding te varen. Daarna zakt de rug ineen en geeft de depressies vrij baan: regen en mogelijk harde wind.

We lopen gisteravond met zijn vieren de stad in om bij het Argentijns restaurant te eten. Het draagt de originele naam 'El Toro', maar de steaks en spare ribs zijn prima. Vanaf de voetgangersbrug maak ik een foto van onze boten aan de meldsteiger, gereed liggend om morgen in alle vroegte te vertrekken (foto hier)

Vanmorgen om tien voor vier worden we uit onszelf wakker. Snel kijk ik nog een keer naar de weerberichten, maar die zijn niet gewijzigd: noordenwind Bf 3 - 5. Tegen dus. Om half vijf stoten we af en draaien in het havenkanaal. Het is eb dus het kanaal is smal en ondiep. Ternauwernood weet ik in het donker een kleine rode boei te vermijden. Op de boulevard schreeuwen een paar dronken jongens naar ons. We varen het kanaal voorzichtig uit, de reis is begonnen. De VHF staat op dual watch, het nood- en oproepkanaal 16 plus kanaal 77 voor onderlinge communicatie. Ik moet weer even uitzoeken hoe je ook alweer een koers plot. Die ligt precies in de richting van de zacht zilverige glansbaan van de maan. Bijna vol, die maan. We zijn beducht voor vissersnetten, maar in de lichtbaan van de maan kun je ze beter onderscheiden. Rechts passeren we na een kwartier een oranje flikkerende boei. Waar is die voor? Opeens duiken in ons blikveld, verdraaid vlakbij, een aantal donkere boeien van tonijnnetten op. Snel wend ik de steven; we missen ze op een paar meter. Oef, dat was een goed begin geweest! Ans duikt de kajuit in om Piet te waarschuwen, maar ik zie aan de schuiver die zijn boot maakt, dat hij ze ook gezien heeft.

In het donker varen we verder. Om half zeven naderen we de vermaarde kapen: Punta de Sagres en Cabo São Vincente. Berucht omdat het hier behoorlijk kan spoken. Achter ons gloort de dageraad (foto hier), voor ons zien we een grijze muur bij de kapen. Mist! Het wordt ook behoorlijk koud; we halen truien en jacks tevoorschijn. Die hebben we lang niet gedragen aan boord! Dit is geen Middellandse Zee, dit is de Atlantische Oceaan. Ik dacht altijd dat mist impliceerde dat er geen wind was, maar hier waait een flinke tegenwind de mistbanken voor zich uit. Grimmige kaapwind. De zeegang is erg onrustig: de lange oceaandeining gemengd met golfslag van de wind en nog iets uit een andere richting. Terugkaatsing van de rotswanden? Leuk is dit niet, maar de boot houdt zich goed. Om zeven uur passeren we Punta de Sagres en dan duiken we de mist in. Radar en AIS aan. Drie kwartier later zijn we bij São Vincente, maar hij is onzichtbaar. Op de radar staat hij duidelijk afgetekend en uit die richting horen we naargeestige loeitoon van een misthoorn. De hoorn van Vincente. Deze kaap heeft beslist mythische kwaliteiten. De zeegang is onaangenaam. In de flarden mist ziet Ans opeens een donkere schim: de kaap! (foto hierboven) We varen hem voorbij en kijken achteruit. De mist trekt ietsje op en daar zien we vreeswekkende, scherp getande rotsen (foto hier)

Ik voel me misselijk en katterig worden. Zeeziekte. Dat mag ook wel na een ruim halfjaar aan de wal. Ans heeft een ant-zeeziekte pil genomen en heeft nergens last van. We varen pal noord; nu zijn we echt op weg naar huis. De wind is eveneens pal noord en we ploeteren tegen wind, zeegang en tijstroom in. Als het zo blijft wordt het een vervelende rit! Achter me zie ik dat Piet & Ineke een punt zeil uit de mast getrokken hebben als slingerzeiltje tegen het voortdurend tuitelen van de boot. Dat zou ik ook wel willen, maar ik ben er te beroerd voor. We zouden eerst dezeilhuik eraf moeten hale, de grrotzeilval mieten vastmaken en dan hijsen met een rif erin. Nu benijd ik de mensen die een rolgrootzeil hebben. Gemakkelijk is dat, zeg.

Hoe verder we van de kapen afraken, hoe meer de wind inzakt. tenslotte blijft alleen de lange oceaandeining over. Daar heb je niet veel last van, de golflengte is zo lang dat golven van menshoogte (1,8 meter) gemakkelijk onder de boot doorrollen. Geleidelijk begint de bewolking wat te breken. Om half elf zijn we op de helft. Om elf uur lost de bewolking helemaal op, behalve de hoge sluierbewolking. Gesluierde zon. 's Middags is de zee nog veel kalmer. We motoren gestaag tegen de wind in langs de verre kust. Een saai traject. Ik staar naar de lege zee. Empty sea, MTC. Geen vissen, geen vogels. Op de bank in de warme kajuit slaap ik een uur; daarna ben ik mijn zeeziekte helemaal kwijt. In de shipping lane verder op zee haalt een vrachtschip ons in. De PUSAN, zie ik op de AIS, ook op weg naar Sines.

Op tien mijl afstand zien we de uitstekende landtong van Sines. Olieterminals. Fabrieksschoorstenen die vuile rook uitblazen. Om half vijf varen we de ruime haven in. Achterin ligt de marina, waar we in 2007 voor het eerst aanmeerden. Het zit er allemaal nog hetzelfde uit. De prijs is € 20,10. Dat zal morgen in het mondaine Cascais wel wat meer zijn. We hebben ruim 80 mijl afgelegd. Terug naar boven

Af en toe toont de zon een bleek gelaat

Zondag 03-05-2015

De oversteek van de grote Canhão de Setúbal naar Kaap Espichel is ruim 35 mijl in rechte lijn. We vertrekken vanmorgen om zeven uur en motoren door de grote commerciële haven van Sines. Twee sleepboten manoevreren juist een tankschip naar binnen. Daar moeten we omheen. Het nautisch verleden van deze stad is groot, want hier werd in 1469 Vasco da Gama geboren, de grote ontdekkingsreiziger van Portugal. De stad kent veel industrie, olieraffinaderijen en viswerkende bedrijven, maar met de haven hebben ze minder geluk. Japanners bouwden de grote zeehaven uit, maar hun lange havendam stortte al bij de eerste westerstorm in. De brokstukken strekken zich een eind in zee uit. Daar ligt een boei bij en daar moet je omheen.

Op zee is er vrijwel geen wind, maar wel een lange deining die de boot af en toe geweldig doet slingeren. Het is bewolkt en er wordt regen voorspeld. Heel af en toe toont de zon een bleek gelaat, waar de bewolking dunner is (foto hiernaast) De Tartaan volgt ons op een mijl afstand. We verwachten een saaie slingerdag. Maar na een uur trekt de westenwind aan tot 6 à 8 knopen. De genua kan uitgedraaid en die staat nét vol en geeft het schip wat meer stabiliteit. Aan snelheid krijgen we er een knoop bij.

Ans nam vanmorgen geen medicatie tegen zeeziekte. Daar heeft ze spijt van; ze voelt zich al snel beroerd en zit als ineengedoken als een ziek vogeltje onder de buiskap. Tenslotte weet ik haar zover te krijgen dat ze naar beneden gaat en op een kajuitbank in slaap valt. In tegenstelling tot gisteren heb ik vandaag nergens last van. Ingeslingerd.

De uren verglijden, het scheepje snelt voort. Soms miezert het een beetje. Opnieuw geen spoor van vis, van vissers en van vogels. Wel veel minuscule boeitjes van visnetten. Lastig te zien door al die kuilen tussen de golfkammen. Op zeker moment zie ik er eentje vlak voor de boeg, met een lijn verbonden met een tweede. Ontwijken kan niet meer; ik gooi de motor in zijn achteruit en vlak voor ik me vastvaar in de lijn die de twee boeitjes verbindt, glijdt de boot terug. Oef! Dat ging maar net goed. Je moet je niet voorstellen hier 's nachts te varen. Al die boeitjes zijn onverlicht.

Vanmorgen heb ik voor vertrek de opzuigstang van de grote dieseltank doorgeblazen met de fietspomp. Hij was verstopt en de dagtank raakte gisteren verder leeg (55%) Genoeg om vandaag Cascais te halen, maar het moet gewoon niet. Ik blies er inderdaad een zwart propje uit en verwachtte dat het in orde zou zijn. Dat is het helaas niet. Als we tegen het middaguur eindelijk bij kaap Espichel zijn, staat hij op 44%. Nóg een verstopping ergens anders of opnieuw verstopt? In Cascais wil ik alle leidingen van hoofdtank naar dagtank doorblazen.

Al een uur erger ik me aan het onafgebroken gekoeterwaal van twee Chinezen op kanaal 16. Niemand kan ertussen komen. Nota bene het kanaal voor noodoproepen en maritieme informatie! In ons land zou de kustwacht ingrijpen, maar de Portugezen laten het zo. Een groot schip van China Lines verschijnt tenslotte en draait achter ons langs, op weg naar de havenstad Setúbal. Het gouwehoer is afgelopen. We naderen de kaap (foto hier) en Ans komt met een vrolijk gezicht kijken. Ze heeft geslapen en voelt zich als herboren. Ook ingeslingerd. Bij Espichel zelf is het opeens erg ondiep. Van honderden meters diepte is het opeens krap 2 meter. Ben ik te dicht bij de kaap? Een snelle blik op de kaart leert dat dat niet zo is en even later ben ik over de hoge rotsrichels onder water heen. Het beeld in de Canhão de Lisboa is hetzelfde als in die van Setúbal: lange, hoge deining. Alleen zakt de wind weg en dus de stabiliteit die de genua bood.

We motoren om de grote zandbanken heen, die bestaan uit zand- en modderbanken die de rivier de Taag hier deponeert uit het achterland. Om kwart over twee steken we de monding over. Het water is hier diepgroen, een mooie kleur. Scheepvaart is er niet. In de heiïge verte zie ik de grote hangbrug, de Ponte de 25 de Abril. Voor de Anjerrevolutie genoemd naar dictator Salazar. Nooit zal ik vergeten hoe geweldig ik me voelde, toen we er 7,5 jaar geleden onderdoor voeren, op weg naar Liassabon.

Kwart voor drie. Bij de invaart van Marina de Cascais hangen we de ballen en de lijntjes klaar en leggen bij de meldsteiger aan. Tartaan meert even later achter ons aan. We krijgen ligplaatsen aan de L-steiger. Wel wat duurder dan in Sines, te weten bijna 50 euro voor een overnachting. Maar we moeten hier even blijven, want voor morgen wordt er voor zeer harde wind gewaarschuwd. Terug naar boven

Maandag 04-05-2015

Vannacht word ik wakker van een lichte schok, die zich elke minuut herhaalt. Het lijkt wel of de achterkant van de boot de steiger raakt. Eruit en kijken. Inderdaad, de wind is gedraaid naar zuidwest en aangetrokken. We hebben de landvasten niet voldoende strak staan. Terwijl de wind door de wanten loeit maken we ze los en proberen de boot van de steiger weg te duwen. Dat lukt niet zomaar; de motor moet het doen. De wind wakkert verder aan. Hij komt in van schuin over stuurboord. Op de lege vingersteiger aan de overkant leg ik een extra lijn, om de druk op de stootwillen te verlichten. We kunnen weer naar bed.

Gisteravond met Piet & Ineke gesmuld van de nassi, die Ans gemaakt had (foto hier) Vanmorgen waait het een vette Bf 6 en bij tijden 7. Verder naar het noorden, in de regio Porto, waarschuwt men voor Bf 10. Blij dat we in een goed beschermde haven liggen. Wolken schuim vliegen over de havenmuur heen, waar de branding tegen tegen de rotsen beukt. Buitengaats staat een zeegang van bijna vier meter. Het schip ligt goed. Uit de zware bewolking sproeit vlagerige regen. Op de website van klimaatscepticus Roy Spencer staat de laatste update van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer (zie hierboven) De gebruikelijke jaarlijkse fluctuatie nadert in april zijn minimum, maar is nog steeds boven nul (+ 0,07^o Celsius)

Piet komt langs met een handzame luchtdrukpomp. Daarmee kun je een druk van 10 atmosfeer op een brandstofleiding zetten en hem doorblazen. Om te beginnen blazen we de dieselopvoerbuis van de hoofdtank door. Geen probleem, we horen de lucht in de tank borrelen. Daarna exploreren we de rest van het traject, dat uit twee gedeelten bestaat: van de hoofdtank naar de voorfilters en dat van de voorfilters naar de dagtank. Dat laatste stuk blaast gemakkelijk door; niet onlogisch, want dat moet in beginsel schoon zijn. er stroomt immers gefilterde brandstof door. Helaas slaat iedere keer als we die pomp aanzetten, al snel de zekering bij mijn 12V-stopcontact door. De drukpomp vraagt 30 ampère. Daarom besluiten we om te checken of er al resultaat is. We sluiten alles weer aan en zetten het dieselpompje aan. Het loopt en geeft het geluid dat we kennen: er loopt brandstof door. We leggen ons oor te luisteren onder de kajuitbank bij de dagtank en verdraaid: je hoort de diesel in de tank lopen. Het is gelukt! Nu wachten tot de dagtankmeter oploopt vanaf de 37% vulling waarop hij nu nog staat.

Na een uur is het nog steeds 37%. Piet vertrekt; ze gaan vanmiddag eens in de stad kijken. Ondertussen neemt de wind nog niet af. omdat het vloed wordt, slaan nu hele gordijnen van schuim over de havendam. Donkere luchten jagen over en geven soms sproeiregen (foto hier) Na twee uur staat de meter nog niet hoger. Na vier uur ook niet. We zijn chagrijnig. Ik blaas met de fietspomp nogmaals de opzuigstang van de hoofdtank door en luister bij de dagtank. Opnieuw duidelijk instroomgeluid, maar het is wel een erg iel straaltje. Zo kan het dagen duren. Natuurlijk, er zit veel vuil in de hoofdtank en door de wiebelige ritten van van de afgelopen dagen is het allemaal opgewolkt. Ik bel Fons maar eens even. Die heeft een vrije dag. Ik zet het probleem uiteen. 'Ik kom eraan', zegt hij. ja, als dat zou kunnen. Hij adviseert om vooral het traject langs de hendels (waarmee je de toevoer naar dagtank c.q. motor regelt) en het traject vóór de voorfilters goed door te blazen.

Ans is zo mogelijk nog chagrijniger. Ze kan hier helemaal niet tegen. Dat levert woorden op. Om vijf uur komt Piet kijken. De meter staat nog steeds op 37%. Ans gaat maar bij Ineke aan boord thee drinken en Piet en ik blazen de door Fons genoemde gedeelten goed door. Als ik de dieselpomp aanzet maakt hij meer geluid dan eerst en wordt minder warm. In de dagtank horen we een wat volumineuzer geklater. We hebben goede hoop, want we hebben nu alle brandstofleidingen doorgeblazen.

Het is nu bijna half zeven. De harde wind is aan het afnemen en de dagtankmeter staat nog steeds op 37%. Er zijn zo van die dagen... Terug naar boven

Het Pescadores-strand van Cascais.

Dinsdag 05-05-2015, Bevrijdingsdag

De doorbraak komt gisteravond om negen uur. Nadat we de opgewarmde nassi van Ans hebben gegeten, gaan Piet en ik weer aan de slag. Hij heeft bedacht dat we het dieselpompje eens moeten testen. We koppelen de uitvoerende slang los, houden er een bakje onder en zetten het pompje aan. Verbazing! Er komt niks uit! Geen wonder dat die dagtank niet gevuld raakt. Is het pompje stuk? Raar, want het draait wel. En dat geluid van een straaltje brandstof dat we bij de dagtank horen? Gewoon gepruttel van lucht? Het duurt even voordat het kwartje valt. Eerst zetten we de pomp uit en blazen we aanvoerende slang tot in de dagtank nog eens door. Geen verschil. Dan zet Piet het hefboompje om van het bakboord- naar het stuurboordvoorfilter. Het geluid van het pompje verandert. Nog eens afkoppelen en het bakje eronder. Boven in de kuip zet ik het vermaledijde pompje aan. 'Ho, stop!', roept Piet. De diesel spuit eruit.

De verklaring lijkt simpel. De klusjesman Ralph had in Lagos beide voorfilters vervangen. Daarom dachten we er niet aan dat er eentje nu al verstopt zou zijn. Maar dat is mogelijk wél het geval; de diesel in de dagtank is kennelijk zo vuil, dat het bakboordfilter al binnen een dag motoren verstopt raakte. We kijken op de tankmeter, die de hele dag niet verder kwam dan een vulling van 37%. En snel dat het nu opeens gaat! Binnen tien minuten 44%, dan 55%, dan 62%, dan 75%. Geweldig. Als je het hefboompje omzet, dus van het SB-filter naar het BB-filter, verandert het geluid van het pompje naar een hogere frequentie. BB-filter dus verstopt. Meer arbeid, geen resultaat. Ik zoek in ons kleine hutje. Daar weet ik nog zo'n voorfilter te liggen. Die kan ik er morgen opzetten. Om half elf is de dagtank 100% vol. Pompje uit.

Is dit nou interessant? Voor zeilers wel. De rest moet het er maar even mee doen. Als de dagtank verderop deze reis leeg is, zullen we hem moeten schoonmaken. Dan behoort dit soort euvel (voorlopig) tot het verleden. Dan zijn er wel weer andere problemen, zegt Ans. Dat is zo; in het echte leven is het niet anders.

Vanmorgen is het bewolkt en koud: 13^o. Een lichte noordwestenwind. Op zee is de golfhoogte echter nog 3,5 meter. Daar hebben we geen zin in. Ik haal verse broodjes. Tijdens het ontbijt valt er een regenbuitje, daarna klaart het vanuit het westen op. Piet & Ineke gaan vandaag met de bus naar het nationale paleis van de Portugese koningen in de bergen van Sintra. Wij waren daar al eens in 2007, maar toen sloegen we het stadje Cascais over. Voor de zekerheid trekken we onze regenjacks aan. De hele ochtend slenteren we door de schilderachtige straatjes. Er zijn mooie uitzichten over de baai en het strand (foto hierboven en 4 hier) en fraaie villa's. Hier woonden de rijken vroeger en misschien nog wel. Hoe meer je in toeristengebied komt, hoe meer winkeltjes met de gebruikelijke meuk je ziet. Het seizoen moet echter nog een beetje op gang komen. Ondertussen wordt het zonnig en warm. Regenjacks over de arm. Tussen de meuk ontdekt Ans echter een beeldig schelpen lampje. 'Dat staat leuk in onze serre', besluit ze. Eens. Het wordt degelijk ingepakt door de verkoopster en het is een leuke gedachte dat we het pas over enkele maanden thuis zullen uitpakken. Lang zitten we op een terrasje boven Baía da Rainha, het strand van de koningin. Gedachtenloos naar de mensen kijken. 'Eigenlijk heb ik nu pas het vakantiegevoel', zegt mijn geliefde. Weer eens.

Aan boord een lichte lunch en een tukje. Dan ga ik aan het werk. Vannacht bedacht ik namelijk dat er twéé oorzaken kunnen zijn voor het niet doorstromen van het bakboord voorfilter: óf het is verstopt óf de omzetkraan tussen BB- en SB-voorfilter zit verstopt. Zie de foto hier. Het is voor mijn gevoel wel erg raar dat een splinternieuw filter al na een dag verstopt zou zijn. De test daarop is eenvoudig: schroef het BB-filter eraf, zet de kraan op BB en zet de dieselpomp aan. We gaan samen aan het werk. het voorfilter gaat er vlot af, Ans zet de pomp aan en zie: er komt geen brandstof. Ergo: filter goed, omzetkraan verstopt aan BB-zijde. Dus koppel ik de aanvoerslang af. We zetten de fietspomp op de tule en Ans pompt. Even komt er geen lucht door en dan opeens wel. Waarschijnlijk een vuiltje uit het 'huis' van de omzetkraan gespoten. Nu had ik een tweede test moeten doen, maar in mijn blijdschap vergeet ik dat. Enfin. Ik zet alles weer in elkaar. Met draaiende pomp is het geluid nu hetzelfde bij beide filters. Geen verschil meer in frequentie. Dus nemen we maar aan dat ook het BB-filter nu doorstroming heeft. Misschien hebben we ons bootje eindelijk weer onder contrôle.

Ans spreekt Barbara aan de telefoon. Bevrijdingsdag in Holland verzuipt in onweer, hagel en harde wind. Gaan we morgen eigenlijk verder? Waarschijnlijk niet. Dan is de zeegang nog steeds hoog en bovendien hebben we zin om toch nog een keer naar Lissabon te gaan. Wie weet komen we er nooit meer en het station is vlakbij de haven. We hebben immers geen enkele haast. Terug naar boven

Brekers bij Cabo Raso, de lage kaap bij Cascais. Daarachter op ruim vier mijl Cabo da Roca, die veel hoger is.

Woensdag 06-05-2015

Zeilersleven is ongewis. Als het weer verandert, veranderen de plannen. Gisteravond komen Piet & Ineke terug uit Sintra. We bespreken de weersvoorspellingen en die zijn erg gunstig: rustig weer, weliswaar met een behoorlijke zeegang (3,5 meter), maar oceaandeining is niet vervelend. We besluiten morgen naar Peniche te gaan; ons bezoek aan Lissabon gaat dus niet door. Ach, acht jaar geleden lagen we er al langere tijd.

Vanmorgen om kwart voor acht weg. Ik roep de marinero op de VHF dat we bij de meldsteiger gaan aanleggen voor check-out. 'Not possible', zegt hij,'office opens at 9'. Maar dat office heeft ons verteld dat we op elk van de 24 uur in een etmaal konden vertrekken, protesteer ik. Ja, zegt hij, maar dan moet je de avond tevoren afrekenen. Dat hebben ze er niet bij gezegd, is mijn antwoord. Hoewel je het niet kunt zien, voel je dat hij zijn schouders ophaalt. Enfin, we wachten een uur bij de meldsteiger en krijgen duizendmaal excuus van een lief meisje - Deolinda - waar je onmogelijk kwaad op kunt worden.

We varen uit. Het lijkt een mooie dag te worden. De oceaandeinig is hoger dan de vorige dagen, maar hij rolt gemakkelijk onder ons door. Wind is er niet. We motoren de ruim vier mijl naar de eerste kaap, Kaap Raso. Een tamelijk lage kaap maar er slaan forse brekers op stuk (foto hierboven) We blijven er een flink eind uit de buurt. Zal je motor het opeens begeven, dan sla je hier reddeloos stuk. De volgende kaap - Cabo da Roca - is veel hoger. Het is een uitloper van het Sintra-gebergte. In de ruim vier mijl neemt de hoogte van de zeegang toe tot een meter of vier. De Tartaan vaart schuin achter ons en zakt steeds bijna helemaal in de golfdalen (foto hier) Er zijn meer wolken maar echte kaapwind blijft achterwege. Raar om te zien hoe de lange oceaangolven een eind boven de zeerailing uit rijzen en daarna de boot optillen naar de kam en hem er dan meters diep weer vanaf laten glijden.

Nu volgt een saai stuk van bijna veertig mijl naar het ver in zee uitstekende schiereiland van Peniche. De plek met de beruchte staatsgevangenis waar vroeger de Afrikaanse vrijheidsstrijders zaten opgesloten, onder wie Agostinho Neto. Hij schreef er zijn gedichten, ontsnapte uit de gevangenis en werd later de eerste president van het onafhankelijke Angola (lees deel 3 van mijn romancyclus) Het is een lange 'rit over de heuvelen, deze tocht. Rijzen en dalen. Gelukkig komt er om half één uit het noordwesten genoeg wind om de genua erbij te zetten. Dat scheelt ruim een knoop, we maken nu goed voortgang, soms acht knopen. Stroomt na onze inspanningen de diesel vrij tussen hoofdtank en dagtank? Dat is helaas een tegenvaller, de zaak zit weer verstopt. De vullingsgraad van de dagtank is alweer naar 85% gezakt. Je krijgt niks cadeau in het leven. We zullen binnenkort serieus werk moeten maken van het schoonmaken van de hoofdtank.

Even na half vier komen we bij Peniche. Even westelijk van het schiereiland liggen twee rotseilandjes, de Berlenga's Op de heenweg, acht jaar geleden, zijn we er wezen kijken. Een prachtplek, zie hier een foto en een verslag. In de vissershaven van Peniche is een kleine marina. Met enige moeite is er plaats voor onze boten, Tartaan buitenop en wij binnen. Een aardige politieman van de 'Immigration-service' neemt onze gegevens over uit de paspoorten. We beginnen niet over Schengen, en zo, waarom ook? Op het marinakantoortje zit ook een aardige man. Onze gegevens van acht jaar geleden zitten nog in de computer, maar de eigenaarsgegevens zijn op een of andere wijze verloren gegaan. Het ICP brengt uitkomst (International Certificate of Propriety) 'I trust you', zegt de havenmeester, 'you don't have to pay a deposit for the pontooncard. Just put it tomorrow in the white mailbox, because I will not be here then.' Het is niet mogelijk zoveel vertrouwen te beschamen.

Aan boord dweilen we de twee liter zeewater (van het lekkende waterslot) uit de bilge op. We blazen met de fietspomp de opzuigstang van de hoofdtank door - nu een routinehandeling - en zetten het pompje aan. Na een kwartier is de vulling van de dagtank weer 100%. Het zal nog wel eens vaker gebeuren. Wat we morgen doen, dat zien we morgen. Mogelijk naar Nazaré, op 25 mijl. Vanavond verse vis eten in dit vissersdorpje met Piet & Ineke. Is er vandaag iets gebeurd in de wereld? Ik weet het niet. Terug naar boven

Dulce gisteren in de oceaandeining op weg naar Peniche (foto Ineke Kambier)

Donderdag 07-05-2015

Gisteravond voor we het stadje ingaan, legt een vissersbootje bij ons aan. Drie mannen springen eruit - vissers, vermoeden we - die op hun knieën vallen en ieder met een spade de mossels van de zijkanten van de pontons schrapen (foto hier) Ze kijken schichtig rond of niemand het ziet. Slechte vangst gehad? Die ze nu proberen te compenseren? In elk geval schrapen ze in no time zes kratten vol mossels. We lopen we met zijn vieren het plaatsje binnen. Bij de haven is een Manuelijns Fortaleza. Dit was de staatsgevangenis van de prominente Afrikaanse vrijheidshelden. Ook verderop staan resten van vestingmuren en stadsgrachten. Ze zijn doorsneden door later gebouwde straten. De nieuwe tijd. Enkele restaurants zijn open, de meeste niet. Obers staan verveeld naar cliëntèle uit te kijken. De straatjes zijn leeg en desolaat, de meeste winkelpanden gesloten. Lege etalages, verwijderde uithangborde, verschoten reclameposters, dichtgeverfde ramen. De recessie heeft hier flink huis gehouden. Op een pleintje met een kerk is maar één winkel open, een zaak met de gebruikelijke souvenir-meuk voor toeristen die er niet meer of nog niet zijn. Nu wordt het beeld grotesk: in het kale straatje schuifelt een verdwaasd kijkende man in zombie-gang op ons toe, benen gestrekt en waggelend. Hij draagt een knalrood t-shirt.

We vinden een restaurant met een uitstalling van verse vis. Restaurante Sardinha. Overdreven gedienstig houdt een kleine man die lijkt op een Quasimodo met gepommadeerd haar ons de vissen voor (foto hier) Die zien er goed uit, we gaan naar binnen. In een lege zaal staan tientallen gedekte tafeltjes. Er is duidelijk een overmaat aan personeel. We gaan in een hoekje zitten. Er komt koude tocht door de deur. Er zijn slechts twee menukaarten; een ober met het gezicht van een ouderling uit Meerkerk overhandigt ze allebei. Vrijwel alle gerechten zijn niet beschikbaar; in feite hebben ze alleen de vissen die in de vitrine-ijskist voor de deur liggen. In hoog tempo zet men schotels op tafel. Een vrouwelijke ober in gesteven wit overhemd, een zwart vlinderstrikje en een haast grijskleurig, uitgestreken gezicht fileert met twee lepels aan tafel de vis. In een gespannen vorm van gedienstigheid haalt men de borden weg, zodra het er maar even op lijkt dat een van ons niet meer eet. Enfin, gezelligheid brengen we er zelf wel in en later komen er zowaar nog wat andere gasten.

Ineke en ik wisselen terug aan boord de foto's uit die we onderweg van elkaars scheepjes hebben gemaakt. Zie hiernaast en op nog 2 hier hoe Dulce achter de hoge kammen van de oceaandeining bijna helemaal verdwijnt. We slapen voortreffelijk. Af en toe vaart een visserschip voorbij; er wordt dus toch nog gevist. We hebben lange lijnen gemaakt, dus de onrust valt mee. Als eerste controleer ik vanmorgen het oliepeil van de motor: in orde. Ans repareert een losfladderend stuk van het onderlijk van de genua (foto hier) en lapt het zeezout van de ramen en de buiskap (foto hier) Ik breng het vuil weg en deponeer het steigerpasje in de witte brievenbus. De weersverwachting geeft zuidenwind en dat betekent zeilen! Vol genoegen zeilen we voor het eerst dit seizoen zonder het geluid van de motor op 12 knopen wind naar NNO. Drie volle uren genieten van een zacht gangetje van 5 tot 6 knopen, kabbelend water om de romp en een zacht gorgelend kielzog. We passeren een enkele visser met een zwerm kakelende meeuwen om zich heen. De zon is wat gesluierd want tegen de avond worden harde wind en regen verwacht. Passage van een koufront, maar voorlopig is het genieten en we zullen ruim op tijd in het vissersplaatsje Nazaré aankomen. Toch is het nu al kil in de schaduw van de bimini. 'Zullen we die eens opklappen?' Aldus geschiedt en daarna koesteren we ons in de zachte warmte van de gesluierde zon.

De zee is vrijwel kalm; zelfs de oceaandieing is minimaal. Helaas, na drie uur zakt de wind allengs in. We hanteren doorgaan het '5-knopen-beginsel'. Als de snelheid onder 5 knopen zakt, moet de motor aan. Het kalme voortglijden van het scheepje maakt dat we een concessie doen en het '4-knopen-beginsel' invoeren. Als tenslotte ook dat niet gehaald wordt, zetten we het ijzeren zeil aan. Tegen 01.00 uur naderen we Nazaré (foto hier), beroemd vissersdorp onder een hoge klif. In 1974 maakte ik nog mee dat de bevolking de boten op het strand trok en dat de vissers en hun vrouwen op het strand urenlang hun netten zaten te repararen. Daar is allang geen sprake meer van; er kwam een moderne vissershaven en met in een hoekje wat steigers voor jachten. Daar zwaaide in 2007 Captain Michael Hadley, MRIN MNI de scepter, een zelfbenoemde havenmeester die veel te zeuren had als je zijn zin niet deed (lees hier) Maar Hadley stierf een jaar wat geleden en de haven, eigendom van de armlastige gemeente, verkommerde. In de noordelijke hoek lag destijds een privé-steigertje en daar heeft zich nu een nieuwe marina ontwikkeld: Clube Naval da Nazaré, en daar leggen we aan. Een heel stuk dichter bij het vissersdorp.

Na een middagslaapje wandelen we langs een stomme omweg naar Nazaré. Stom, omdat we gewoon langs het strand hadden moeten lopen. We laden ons boodschappenkarretje vol met broodjes, sap, wijn,  een dik babyluiers, bedoeld voor de opname van de overzienbare hoeveelheid lekwater van het waterslot. Nazaré is allang niet meer zo glorieus en bruisend als acht jaar geleden. Ook hier heeft de recessie flink toegeslagen, net als we in Peniche zagen. Alles is shabby en verlopen. De oude weduwvrouwen lopen nog steeds in het zwart en staren over zee (foto hier) Kniertje. Of ze proberen iets te verdienen met de verkoop van noten en overbodige meuk. Waar de hoge klifwand uit het strand orpijst vinden we een terrasje met enige welkome luwte, omdat de wind - het koufront nadert - hard aantrekt. Parasols klapperen wild en zand stuift van het brede strand op. Ans belt naar Tessa om de kleine Vajèn te feliciteren, die vandaag 3 jaar wordt (foto hier) De hemel betrekt snel en het lijkt wel of er behalve wind ook regen komt. We vangen de terugtoht aan en ontmoeten Piet & Ineke op een terras verderop. Glas witte wijn. Er staat een mooi Renault 4tje bij dat terras (foto hier), een onvergetelijk autootje zoals ik er vroeger een paar had. Zo eentje zou ik zo wel weer terug willen hebben!

Terug aan boord om zeven uur. Grijze wolkenlucht. De wind gaat allengs liggen maar de regen komt toch. Zeer lichte regen. Af en toe valt de stroom in de haven uit. Gelukkig heb ik een omvormer, anders was dit verslag niet af geweest. Voor morgen ziet het er goed uit, dus we varen waarschijnlijk door naar Figueira da Foz op 35 mijl. Om half negen morgenochtend hakken we de knoop door. We schieten goed op. Als we zo doorgaan zijn we nog in juni in Nederland. Dat is nu ook weer niet de bedoeling en tegenslag en slecht weer zullen ongetwijfeld op onze route liggen. Voor nu een rustige avond aan boord. Is dit alles belangrijk? Nou, nee. Wat is wél belangrijk? Ik mis het nieuws. Een dwaas gemis, nieuws is er altijd, maar ik kan nu eenmaaal niet lang zonder. Terug naar boven

Beeld van de electronische kaart. Nazaré onder, Figueira da Foz boven. Rechtsboven de SOG en onder het kruisje onze Dulce

Vrijdag 08-05-2015

Vandaag werkt de stuurautomaat vlekkeloos. Waarom zeg ik dat? Omdat hij gisteren een keer van de wijs raakte. Het begon met het maken van grote roeruitslagen en daarna viel hij uit. Dat wil zeggen: hij liet in het display 'NO RREF' zien. No rudder reference. De koerscomputer krijgt geen informatie over de stad van het roer. Dat herinner we ons nog van de overtocht vorig jaar van Sicilië naar Sardinië. In Cagliari kwam een gisse monteur erachter dat het aan de drive-unit van het roerkwadrant lag. Meestal is de oorzaak versleten koolborstels, maar die waren toen in orde. De unit was gewoon erg vuil. Misschien is dat nu wel weer het geval, maar vandaag deed hij het goed.

Vannacht regende het af en toe en vanmorgen is het zwaar bewolkt. Even leek het zelfs mistig, quod non. Om negen uur varen we uit, Piet voorop. De weinige wind is ZW en die varen we dood. De oceaandeining is afgenomen tot 2 meter. Hier is weinig aan te beleven. We varen 35 mijlen langs maagdelijke stranden, waar geen badgast te bekennen is. De SOG (speed over ground) is behoorlijk, steeds een knoop of zeven, meer dan op het log omdat we wat stroom mee hebben (foto hiernaast) We doden de tijd met lezen, staren en dutten, maar één van ons moet steeds wacht houden vanwege de boeien die vissersnetten aanduiden. Onderweg tweemaal een vissersboot met een drom schreeuwende meeuwen bij zich. Veel gedachten en mijmeringen; die komen allemaal in deel 4 terecht, spreek ik met mezelf af.

De bewolking lijkt soms op te lossen, maar de schaarse plekken blauwe hemel trekken steeds weer dicht alsof ze zich voor ons wensen te verbergen. We passeren ook het badplaatsje, net als acht jaar geleden op de heenreis, waar ik in de zomer van 1974 met mijn vriendinnetje kampeerde. São Pedro de Muel. Op vakantie in het revolutionaire Portugal met mijn tweede Citroen 2CV. Lucas territory. De komende winter moet ik van mezelf dat deel 4 afschrijven.

Om half drie varen we een stukje de rivier Mondego op, naar de jachthaven van Figueira da Foz. De dieselpomp heeft het gedeeltelijk gedaan; de dagtank is 95% vol (en de hoofdtank nog circa 50%) Ans deponeert luiers in de bilge voor het lekwater van het waterslot/uitlaatdemper. Vier luiers is genoeg. De bewolking trekt opeens snel weg; binnen een halfuur is de hemel egaal blauw. Ans en ik lopen het stadje in. Veel oude gebouwen en toch geen leuke binnenstad. Kaal en niet knus. Vooral verwaarloosde gebouwen en lege winkelpanden als overal elders. Veel toeristen komen hier sowieso niet en de Portugezen hebben geen geld om uit te geven. De sfeer doet in de verte aan het vroegere Oost-Europa denken. In zo'n kale straat lopen we ineens angs een schoenenwinkel met erg leuke en erg betaalbare schoentjes aan (vindt de geliefde) Hoe is het mogelijk? Elegante schoentjes voor slechts € 19,99. Daarvoor bezwijkt zij. Wie het niet gelooft, kijke naar deze foto.

In een telefoonwinkel laad ik mijn SIM-datakaartje bij. We drinken een glas witte wijn aan de boulevard. Aan boord het nieuws. De uitslag van de Britse verkiezingen. Engeland slaat rechtsaf, Schotland slaat linksaf. 'Groot-Brittannië zal niet meer hetzelfdezijn', schrijft De Volkskrant. De polls zaten er volledig naast en de  zege van de Tories impliceert een heilloos referendum over het Britse EU-lidmaatschap. Laat ik niet chagrijnig worden. Morgen vroeg op pad, zeven uur, voor de 60 mijlen naar de Douro. De rivier waar de stad Porto aan ligt. We zijn in Noord-Portugal. Terug naar boven

De lange rit naar Porto. 's Ochtends is het nog lekker weer.

Zaterdag 09-05-2015

Waren we aanvankelijk van plan om rechtstreeks naar Porto door te varen, een ruk van  60 - 70 mijl, gisteravond bedachten we misschien halverwege te kunnen ankeren in het zandduinen, kanalen en zoutpannengebied bij Aveiro. Een welkome pleisterplaats. Helaas, als we vanochtend de geïmproviseerde ankerbediening van Ralph uit Lagos proberen, doet hij het niet. Bah! Dat betekent dat we nu nog dat lange traject naar Porto moeten motoren. Tegen de Nortada in (de gebruikelijke noordenwind langs de Portugese kust) en ook nog tegen een geleidelijk toenemende tegenstroom. Ga er maar aanstaan.

Aanvankelijk is het redelijk zonnig, maar gaande de dag komt er meer bewolking. Hoge bewolking, die aan de rand van het Azorenhoog zit. Dat Hoog stuurt ook de Nortada aan, die toeneemt tot een tegenwind van 5 Bf. Over zo'n tocht valt weinig te melden. Drie jachten op tegenkoers. Een sleepboot trekt een platform uit de moning bij Aveiro. Hadden we hier beter toch kunnen ankeren? Ik kon het anker toch wel op de hand opdraaien? Twijfels besluipen het besluiteloos hart. De wind weet ondertussen niks beter te doen dan te waaien uit één en dezelfde hoek en dat is tegen.

Het is middag. De wind krimpt iets en met een juichend gevoel trekken we de genua uit. Het scheelt liefst anderhalve knoop, we lopen bijna acht knopen. Wat een genot! Als het zo doorgaat zullen we een paar uren eerder in Porto zijn. Ach, als altijd is genot slechts korte tijd beschoren; een uur later ruimt de wind naar puur recht op de boeg. Ondertussen varen we al de hele dag langs lege stranden en lage duinen. Het lijkt Les Landes in Frankrijk wel. We slapen om de beurt een tijd op de kuipbank. Piet & Ineke cruisen een halve mijl van ons vandaan. Die zullen zich ook wel doodvervelen. Ik lees bijna dat boek over Islamitische Staat uit, dat ik had meegenomen. De beweging heeft alle kenmerken van een secte, met het eschatologische perspectief, de seksuele slavernij, het extreme geweld en de mysterieuze leider. Goed te karakteriseren, maar lastig op te lossen.

Tegen acht uur varen we met 1,5 knoop tegen tussen de havenhoofden de rivier de Douro op. Op de drempel staat een flinke zeegang en tegenstroom. Als we erdoor zijn is het voor het eerst vandaag zalig rustig. We varen de rivier op naar de (voor ons) nieuwe jachthaven Douro Marina. Ans hangt de ballen en legt de touwtjes klaar (foto hier) Even verder stroomopwaards is een hoge verkeersbrug. In de haven krijgen Tartaan en wij een plekje naast elkaar. Borrel bij ons in de kuip. Later dweilen we een verontrustende hoeveelheid lekwater van het waterslot/uitlaatdemper uit de bilge op. Meer dan tien liter. waardoor ineens zoveel? Ook het dieselcircuit tussen hoofd- en dagtank stagneerde weer; de dagtank is 75% vol. We zijn zo moe dat we ruzieën. Dat doet ieder van ons zeer. Moeten we niet doen. Ans improviseert een maaltijd; de rest komt morgen wel. Terug naar boven

Douro Marina, Porto. Vanmorgen spuiten we al het zeezout van de boot

Zondag 10-05-2015

Toen we hier acht jaar geleden langs kwamen, was deze marina er nog niet. We lagen toen in de nabijgelegen, vuile haven van Leixões. Dit is een uitstekende marina, maar knap duur (60 euro) Lekker, zo'n dag om te recupereren. Eerst hangen zware wolken boven ons hoofd maar als de zon doorbreekt, ziet alles er beter uit. We ruimen binnen alles op en spuiten het zeezout van de boot af (foto hiernaast) Daarna blazen we de verstopte dieselleiding maar weer eens door en na een halfuur is de dagtank opnieuw 100% gevuld. Ik repareer een aantal sloten, onder andere die van het kajuitdeurtje. Ook dweilen we nog wat restant-lekwater uit de bilge. We wandelen naar het vissersdorpje Afurada naast de marina. Vanaf de wal zagen we dat er een kleurige markt is, maar als we er aan komen blijkt het om wapperend wasgoed te gaan (foto hier) Kleine Portugese vrouwtjes staan met de hand kledingstukken te schrobben in een openbare wasplaats. We zitten hier onder de aanvliegroute van het internationale vliegveld van Porto; om de zoveel minuten komen vliegtuigen laag over met veel geraas.

In de laatste hoofdstukken van 'IS. Staat van Terreur' van Jessica Stern en J.M. Berger (Ned. vert. De Bezige Bij, 2015) staat veel dat het overdenken waard is. Het extreme geweld van IS dient ondermeer om de weerzin tegen doden bij zijn volgelingen uit te roeien. Ze noemen dat 'secundaire psychopathie'. Ook de verschillen tussen Al Qaida en IS (IS kwam voort uit Al Qaida) komen uitgebreid aan bod.

Het Westen moet er niet met veel geweld op los trekken, adviseren de auteurs. Dat hebben de mislukkingen in Afghanistan, Irak en Libië wel geleerd. Tenzij het bereid is om zich minstens dertig jaar in te zetten om met veel geduld de vorming van democratische staten te entameren. IS zal dus nog vele jaren blijven bestaan, al is het maar als terreurgroep, maar 'het vormt geen existentiële bedreiging voor welk westers land dan ook'. 'We moeten niet proberen IS door middel van extern geweld weg te jagen.'

In plaats daarvan adviseren ze het moderne equivalent van een middeleeuwse belegering, namelijk 'hen te laten wegrotten.' Berichten sinds eind december duiden erop dat de hoofdsteden van IS in Irak en Syrië, respectievelijk Mosul en Raqqa, lijden onder dramatisch verslechterende omstandigheden. 'Het proces van wegrotten is misschien al begonnen.' Vroeg of laat zal de lokale bevolking in verzet komen. Dat zal hen minstens verzwakken en mogelijk doen vallen.

Een heerlijke luiermiddag in de kuip. Het is niet eens erg warm, slechts 22^o. Maar de komende dagen zullen de temperaturen stijgen tot bijna dertig graden. Bellen: Wiger & Arina, die morgen naar hun boot in Schotland vertrekken voor een tocht van vier maanden, mijn kinderen; alleen Bas bereik ik niet. Straks lopen we met Piet & Ineke naar het dorpje hiernaast om een visrestaurantje op te zoeken. Mogelijk blijven we nog een dag. Onze terugreis verloopt snel genoeg. Dan kunnen we morgen vanaf hier met een pontje naar de noordoever van de Douro en vandaar met een trammetje naar het centrum van Porto. Dinsdag gaan we dan verder: 33 mijlen naar onze laatste haven in Portugal: Viana do Castelo. Daar hebben we bijzonder aangename herinneringen aan, niet alleen acht jaar geleden maar ook negen jaar terug. Toen was het de zuidelijkste haven op onze proeftocht van drie maanden met Dulce  (zie hier in de rubriek Zeilverhalen) Terug naar boven

Het centrum van Porto met de beroemde Ponte de Dom Luïs I over de Douro

Maandag 11-05-2015

Hou je echt nog van mij, Rockin' Billy?

Of is nu al je liefde voorbij?
Heus ik twijfel nou toch wel een beetje.
't Is zo eenzaam op de boerderij.

Wat heeft de zenuwcel in mijn hersenen getriggerd, die dit liedje van Ria Valk uit 1960 in zijn eiwit-geheugenstructuren heeft opgeslagen? Al dagen hoor in het in mijn kop en ik slaag er niet in het te doen verdwijnen. Van alles probeer ik: erover praten, het lied hardop zingen, andere liedjes zingen, de radio aanzetten, niets helpt. Zal het vanzelf overgaan?

Met Piet & Ineke aten we gisteravond erg gezellig en goed in een piepklein visrestaurantje in Afurada, het dorpje naast de marina. 'Pedra Furada' heet het en het is op nummer 41 in de Rua de 27 de Fevereiro. Twee tafeltjes buiten en drie binnen (daar zaten we) Verder zitten er drie jonge gezinnen, allemaal met een pasgeboren baby. Die staan pontificaal op de tafeltjes en iedereen dromt eromheen met uitroepen van vertedering. Ans is ook niet te houden.

We beginnnen met lekkere wokkels die je met een tandenstoker erui peutert. Heerlijke sardienen van de grill. En aan het slot komt de obligate beugelfles bogaço op tafel, en eigengemaakte en zeer scherpe graanjenever. Die mag je zelf inschenken. Het wordt ook wel aguardente genoemd, maar dat is (geloof ik) van rietsuiker gemaakt. Er mag - kuch, kuch - niet meer dan 78% alcohol in zitten.

Vandaag een erg leuke dag in Porto met zijn vieren. Om tien uur gaan we op weg. Naast de haven zitten de vissers van Afurada hun netten te repareren zoals ze dat al eeuwenlang doen (foto hier) Even verderop vertrekt de watertaxi naar de noordoever van de Douro (foto hier) We treffen het; het is een zonnige, zij het wat heiïge dag. Aan de overkant is een halte van het oude trammetje - 75 jaar oud - dat ons langs de oever naar het centrum zal brengen (2 foto's  hier) Lissabon heeft ook van die trammetjes. Met af en toe verontrustende, snerpende geluiden brengt het ons tot in het centrum, bij de oude kades langs de Douro (foto hierboven en eentje hier) De vermaarde Ponte de Dom Luïs I spant zich hoog over de rivier. De brug uit 1886 heeft twee niveaus, de bovenste voor treinen en voetgangers, de onderste voor autoverkeer. Hij werd niet gebouwd door Eiffel, waar hij aan doet denken, maar door Théophile Seyrig. Acht jaar geleden liepen we er overheen naar de zuidoever, waar alle beroemde porthuizen zijn. Ondanks het vroege seizoen zijn er veel toeristen, toeristenboten en een enkele straatmuzikant.

We dwalen door de nostalgische oude straten en vinden een souvernirwinkel waar we eindelijke de soepterrine aantreffen, die Ans graag wil hebben. De terrine is in de vorm van een groene kool en hij is bestemd voor het serveren van de caldo verde, de Portugese boerenkoolsoep die niet te pruimen is. Maar je kunt er ook andere soep in doen. Hij wordt stevig ingepakt, daarom heb ik er nu geen foto van, maar hier staat een plaatje. We nemen er ook zes soepkommen bij, die de vorm hebben van...een kleine groene kool.

We doen ook een rondvaart over de Douro, tussen de hoge steile rivieroevers door. De zes-bruggen-rondvaart, want zoveel bruggen verbinden tegenwoordig de oevers. In een zeer smal straatje, de Rua de Sâo Nicolau, eten we een lichte maaltijd (2 foto's hier) Daar sta ik op met een knijper op mijn bril, die ik in de souvenirwinkel kreeg. De knijper draagt een afbeelding van de legendarische Portugese dichter Fernando Pessoa, de man die in vier heteronyme dichters explodeerde. Al vele jaren een favoriet van mij. In 2007 worstelde ik een aantal weken met zijn gedicht Autopsicografia (lees die worsteling hier, hier en hier), een gedicht dat me altijd zeer lief is gebleven.

Om vier uur staan we met een drom mensen te wachten op het trammetje terug, maar het komt niet. Een man komt langs en vertelt dat het trampersoneel in staking is. We nemen een taxi en grappig genoeg is die goedkoper dan het trammetje. Zo prijst het openbaar vervoer zich snel uit de markt. Morgen verder naar Viana do Castelo, de laatste Portugese haven voor de Spaanse grens. Voor ons vertrek gaan ze om 8.30 uur op het werfje hier onze hoofdtank schoonmaken. Dat kunnen ze hier, ondekten we. Daar hebben ze een indrukwekkend toestel voor met filters; het doet denken aan een dialyse-apparaat. Morgen meer daarover.

Na twee mislukte pogingen gaat men de komende dagen opnieuw proberen contact te maken met de Philae-lander, nu de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko veel dichter bij de zon is gekomen en de kans bestaat dat de zonnepanelen van de lander genoeg energie opvangen om hem tot leven te brengen. Spannend. Terug naar boven

Ans op de uitkijk naar vissersboeitjes. Rechts van haar zie je er een.

Dinsdag 12-05-2015

Vanmorgen varen we zoals afgesproken om half negen naar de bunkersteiger. De mannen van de werf zijn er echter pas om negen uur. Hoe dan ook, de reiniging van de diesel in de hoofdtank geschiedt met een ietwat futuristisch toestel, voorzien van ettelijke zware filters voor vuil, sludge en algen. Een slang loopt via het WC-raampje en het mangat in de tank en zuigt de brandstof aan, die door de filters gepompt wordt en via een tweede slang in het vulgat van de tank terugstroomt. Brandstof circuleert door het apparaat als bloed door een dialysetoestel (foto hier) Na twee rondes van een kwartier laat de monteur een van de filters leeglopen in een bak. Daarin zitten inderdaad nogal wat donkere bezinksels. We tanken we de hoofdtank vol (bijna 220 liter) en hopen er het beste van. Ans heeft ondertussen afgerekend bij het marina-kantoor.

We varen af tegen half elf.  Het is een zonnige dag met wat lichte sluierbewolking hoog in de lucht. In de haven hijsen we het grootzeil tot het 2e rif als slingerzeil. Wind is er nauwelijks op zee, wel een oceaandeining van ruim twee meter. De lichte druk van de wind houdt de boot inderdaad wat stabieler. Maar wat is dat grootzeil vuil! (foto hier) Het woestijnzand van Egypte liet er bruine verkleuring op achter; in Nederland zullen we het laten wassen.

Het is een rustige rit naar Viana do Castelo, onze laatste haven in Portugal. Ik weet eindelijk Ria Valk en haar eeuwige Rockin' Billy uit mijn hoofd weg te jagen, door het luidkeels zingen van Grandola Vila Morena, het lied van de Portugese Anjerrevolutie. Ans ziet het meewarig aan. Het grooste deel van het traject bewegen we ons moeizaam door een woud van vissersboeitjes; sommigen zelfs helemaal zonder vlagje, zodat je ze nauwelijks ziet. We houden de hele dag intensief uitkijk (foto hierboven)

Een mijl of wat voor Viana valt me op dat de zeegang opeens wel erg hoog wordt. Het lijkt zelfs of de golven op breken staan. Een blik op de dieptemeter leert dat we maar 1,7 meter onder de kiel hebben. Ik heb zitten suffen. De zeegang loopt op tegen een zandbank die gewoon op de kaart staat. Snel stuur ik verder de zee op en de zeegang neemt af. Om vier uur varen we de rivier Lima op. Anderhalve mijl verder laten we het grootzeil vallen, dat gemakkelijk naar beneden roetsjt. We varen langs de groene, vriendelijke stad. Hier waren we vroeger graag! Verderop staat de voetgangersbrug, die de haven van de rivier afsluit, al open. Het is eb, binnen is het erg ondiep. Tartaan en wij vinden plaatsjes aan verschillende steigers; er is weinig vrij in de haven.

We checken de dagtank en - verdraaid! - die is 1005 gevuld. Geweldig. Ook de hoeveelheid lekwater in de bilge van het waterslot/uitlaatdemper valt mee, circa vier liter. We drinken thee en daarna Piet en ik inchecken op het office. Dat valt nog niet mee. Onze nieuwe software ligt plat, zucht de vriendelijke dame achter de balie. Kunt u morgen terugkomen? Dan hebben we het oude programma weer geïnstalleerd en dat werkt supersnel. Ze maakt kopieën van de paspoorten en de eigenaarsbewijzen.

Morgen blijven we hier een dag. Nog een keertje rondkijken in dit aangename stadje voor we weer Spanje binnenvaren. Terug naar boven

De witte vlekken op dwergplaneet Ceres vanaf 13.600 kilometer hoogte (foto NASA)

Woensdag 13-05-2015

De Amerikaanse ruimtesonde Dawn maakte op 13.600 kilometer afstand van de dwergplaneet Ceres nieuwe opnames van de mysterieuze witte vlekken (foto hiernaast), meldt de NASA. Van die vlekken maakte ik 2,5 maand geleden melding. Toen was de afstand nog 46.000 kilometer. Uit de nieuwe beelden blijkt dat de helderste vlekken – die zich in een krater op het noordelijk halfrond bevinden – opgebouwd zijn uit meerdere kleinere vlekken. Mogelijk gaat het om de reflexie van ijs. De sonde heeft zich laten invangen door het zwaartekrachtveld van Ceres en nadert het oppervlak steeds meer. Begin juni zal hij op 4400 kilometer hoogte gedetailleerd onderzoek doen.

Waar ijs is, is water (geweest) Mogelijk is het afkomstig van de enorme ondergrondse zee, die op Ceres vermoed wordt. En waar water is, ontstaat gemakkelijk eenvoudig biologisch leven.

Vandaag is het lekker weer, maar de hemel blijft de hele dag gesluierd. Er is minder weer op komst, regen en wind uit het noorden. De Nortada steekt weer de kop op. Mogelijk blijven we hier wat langer en dat vinden we beslist geen straf.

Vanochtend lopen we het vriendelijke stadje binnen, het boodschappenkarretje aan de hand. Niet ver van de haven vinden we een Pingo Doce supermercado. We hebben flink wat inkopen nodig. Met een volbeladen karretje lopen we door de schilderachtige straatjes naar het centrale plein, het Plein van de Republiek (foto hier) Uit de wind op een terrasje café con leite en (Ans) een frambozen/chocolade gebakje. Het leven kan zo simpel en aangenaam zijn. Het wordt nog leuker als we op de terugweg langs een dierenwinkel komen. Zouden ze....? Ja, ze hebben een mannetjeskanarie. Ach, onze onvergetelijke kanarie Lord Byron! Acht jaar geleden kochten we die in het Spaanse Cádiz en noemden hem naar de dichter die deze stad de mooiste noemde die hij ooit bezocht. Lord Byron kon prachtig zingen en in iedere haven onderweg waren de marinero's dol op hem. Hij voer mee naar Istanboel, Odessa, Cyprus en Syrië. In de winter van 2010 overleed hij in Ashkelon in Israël door een stommiteit die ik niet verder zal noemen. Daarna kochten we geen nieuwe meer, want het was wel lastig om een goed onderdak te vinden als je langere tijd van boord was. Maar nu - nu gaan we naar huis! Nu kunnen we weer een kanarie aan boord hebben!

Maar kan hij mooi zingen? Dat moet je maar afwachten. In feite adviseert men om in de winkel te blijven wachten tot hij zingt, maar dat kan uren duren. Het aardige winkelmeisje met een beugel in haar mond zegt dat deze kanarie, een groene met een licht buikje, het écht kan. Inderdaad is hij niet verlegen en zet iedere keer aan tot zingen, maar breekt het steeds af. Ondertussen zoeken we een kooitje met toebehoren. Erg mooie hebben ze niet, maar voor thuis kunnen we t.z.t. wel eentje kopen. We besluiten tot een kleine gele met voederbakjes en een apart badje. Kanaries gaan graag in bad. Verder voer, een kam (endoskelet) van een octopus (kalk!) en zand voor op de bodem. De kooi met kanarie gaat in een grote plastic zak, tegen de stress van de verhuizing. Op deze foto staan we voor de winkel.

Terug aan boord hang ik het kooitje op de plaats waar die van Lord Byron hing. De opgezette kogelvis moet ervoor wijken. Later krijgt die een ander plekje in de kombuis. Ik maak de onderkant met een kettinkje vast aan een kraan bij het aanrecht, om al te grote slingerbewegingen op zee tegen te gaan. Ach, wat prachtig! (foto hier) Het vogeltje voelt zich duidelijk thuis; op zijn gemak pikt hij aan een blaadje sla dat Ans hem geeft. Maar hoe moet hij heten? daarover spraken we onderweg al. Eerst opteren we voor Lord Byron II, maar deze komt niet uit Cádiz, hij is van Viana do Castélo. Omdat ze van adel zijn, noemen we onze tweede kanarie Dom Viano (de Castélo)

Tevreden leggen we ons te rusten op de kajuitbanken. Achter ons is de oude gietijzeren brug over de rivier de Lima, ontworpen door Gustav Eiffel en gebouwd in 1878. Het is een dubbele brug: onder rijdt de trein en boven het autoverkeer (foto hier) De brug heeft een beurt gehad; sinds ons vorige bezoek staat hij goed in de (groene) verf. Steeds als er met enig geraas voorbij rijdt, wil Dom Viano aanslaan. Maar hij bedenkt zich nog; kalm aan, het komt wel goed met dat vogeltje. Lord Byron zong ook pas na drie dagen, toen ik de motor aanzette. Dat was in Barbate, weet ik nog. Terug naar boven

Donderdag 14-05-2015

Op je schreden terugkeren als iets niet lukt, is geen schande. Vanmorgen dachten we ondanks een slechte voorspelling toch de dertig mijl naar het Spaanse Bayona te varen. Er viel weliswaar een bui maar de harde wind zou pas in de loop van de middag inzetten en dan dachten we er al te zijn. Helaas, dat viel knap tegen. De wind was 20 -25 knopen, dus kruisen en stampen tegen een zeegang die almaar aangroeide. Bovendien hadden we ruim een knoop stroom tegen, dus we schoten niet op. Terug, derhalve. Nu is het wachten geblazen in Viana, want de komende dagen is het nog erger. Hoe doorstond Dom Viano (do Castélo) zijn zeedooop? Prima, die vogeltjes zijn gewend op zwaaiende twijgen te zitten.

Om elf uur leggen we dus weer aan op ons oude plekje. De rest van de dag rusten we uit en lezen. De val van het Sovjet-imperium werd door Vladimir Poetin eens 'de grootste geopolitieke katastrophe ooit' genoemd. De voormalige premier van president Jeltsin, Yegor Gaidar, heeft er bijzonder interessant boek over geschreven: 'Collapse of an Empire. Lessons for modern Russia' (Brookings Insitution Press, 2007) Het is niet alleen een verslag van een direct betrokkene, maar vooral een buitengewoon boeiende analyse van de processen van desintegratie van machtige rijken. 'Rijken vallen altijd uiteen', schrijft Gaidar, 'en ze lijden langdurig aan het post-imperiaal syndroom.' Dat kun je zeker van het huidige Rusland zeggen. Je kunt (zoals Poetin probeert) een rijk te restaureren, maar 'de realiteit is dat rijken niet kunnen herleven.' Misschien met één uitzondering: het gevallen tsarenrijk werd opgevolgd door het Sovjet-rijk.

Gaidar maakt een onderscheid in rijken met overzeese gebiedsdelen (Rome, Engelse Rijk, Portugal, Spanje, Frankrijk, België en Nederland) en rijken op de eigen landmassa (Habsburgse Rijk, Rusland) Desintegratie van de laatsten levert meer problemen op, vooral omdat delen van de eigen bevolking opeens buiten de nieuwe grenzen terecht komen, zoals grote aantallen Russen nu leven in Oekraïne en de Baltische staten. In het andere geval hebben ex-kolonisten, doorgaans kleiner in aantallen, de mogelijkheid om naar het thuisland terug te keren. Denk aan de retornados uit de ex-kolonieën van Portugal of de Fransen uit Algerije. Of de Indië-gangers uit Indonesië.

Wat Oekraïne betreft kwam ik een opvallende uitspraak tegen van Lenin in oktober 1914. Op een congres van sociaal-democraten in Zürich zei hij: 'Oekraïne is voor Rusland geworden wat Ierland was voor Engeland; het werd ongenadig uitgebuit en kreeg er niets voor terug.' De revolutionairen van toen waren nog internationalisten. Lenin stelde dat de belangen van het Russische en het internationale proletariaat eisten dat Oekraïne een onafhankelijke staat zou worden. Of hij er later, na de revolutie van 1917, net zo over dacht is onderwerp van discussie. Lenin bezag vraagstukken van nationaliteit altijd in de context van de komende wereldrevolutie en - ach - de woorden van Lenin betekenen helemaal niets meer voor het huidige Rusland.

Gedurende de middag zit Dom Viano regelmatig innig te kwetteren. Een enkele keer zet hij een lied in, vooral als Ans de centrifuge van de wasmachine draait, maar hij brengt het nog niet verder dan een poging. Ondertussen trekt de wind verder aan. We liggen hier dus nog wel even. In de stad zoek ik een Vodaphone-shop om mijn SIM-datakaartje op te laden. Terug naar boven

De voetgangers-tuibrug over de haveningang (links) Op de achtergond de Ponte de Lima ofwel de Ponte Eiffel

Vrijdag 15-05-2015

Een winderige dag, meer nog dan gisteren. Noordenwind. Het vertrouwde geloei van wind in de wanten en het geklepper van vallen tegen masten. Zonnig is het wel, de hele dag. Vanmorgen haal ik verse harde broodjes voor de Tartaan en voor ons. Je loopt door het stadje en je voelt je er thuis. De rest van de dag: we spuiten het zout van de boot en ik doe wat onbetekenende klusjes.

Dom Viano (do Castélo) brengt het nog niet verder dan wat aanzetten tot gezang. Maar het is pas zijn tweede dag. Hij rommelt gezellig in zijn kooi rond en weigert in het bad te gaan, dat je aan de kooi kunt hangen. Dat vertrouwt hij niet; hij wast zich liever in zijn drinkwaterbakje.

's Middags lopen we door het stadje. Bij het station vinden we een winkelcentrum met een grote Continente-supermarkt. Er is ook een flinke dierenwinkel, waar we twee kooitjes vol nogal vreugdeloze kanaries aantreffen. Witte, gele en groene; mannetjes en vrouwtjes gescheiden; alleen de mannetjes kunnen zingen. Hm, hier had men zeker niet geweten welke ervan goede zangers zijn. Ik weet Ans weg te praten bij twee jonge poesjes, die alsmaar over elkaar heen buitelen. Geen poezen aan boord; zeker niet als er een kanarie is!

Ik lees verder in het boek van Yegor Gaidar over het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Door de gedwongen collectivisatie van de landbouw en de oorlog tegen de koelakken, was de landbouw na de oorlog in deerniswekkende staat geraakt. Er werd allang geen surplus meer geproduceerd en Rusland werd van een exportland een importland voor graan en andere landbouwproducten. Dat ging ten koste van de ruimte om te investeren in verbetering van de industriële productie. De val van het Sovjetrijk zou al twintig jaar voor 1992 geschiedt zijn, als er in West-Siberië niet op grote schaal olie gevonden was. Zolang de olieprijs relatief hoog was, hield de olie-export de Sovjet-Unie op de been. In Gaidars' woorden: 'As oil exports increased, the influx of hard currency from oil exports stopped the growing food support crisis, increased the import of equipment and consumer goods, ensured a financial base for the arms race and the achievement of nuclear parity with the United States, and permitted the realization of such risky foreign policy actions as the war in Afghanistan.' Toen snel daarna de olieprijzen scherp daalden, was de Sovjet-Unie reddeloos verloren.

Ook nu geldt dat de avonturen van Poetin in De Krim en het oosten van Oekraïne een substantiële aanslag doen op de Russische reserves, opgebouwd uit de oliewinning. Lees er het juist onlangs verschenen rapport van de vermoorde oppositieleider Boris Nemtsov maar op na. Rusland wil graag voor de derde keer, na het tsarenrijk en het Sovjetrijk, een wereldmacht zijn maar kan zich dat in feite niet veroorloven. Vroeg of laat wreekt zich dat. Dan pikt de bevolking het niet meer.

Alarmerende berichten over de nadering van troepen van Islamitische Staat van de ruïnes van Palmyra, ooit binnen het Romeinse Rijk de trotse hoofdstad van Koningin Zenobia. De vrees bestaat dat IS dat schitterende complex zal vernietigen, zoals ze dat deden in Niniveh en elders, terwijl de wereld machteloos toekijkt. We waren er in september 2010, een onvergetelijke ervaring die ik hier optekende. Nog geen halfjaar later brak de strijd in Syrië uit, die het land vernietigde en nog steeds voortduurt. We hoorden zonder het te weten tot de laatste bezoekers van het wonderschone Palmyra, toen het nog grotendeels intact was. Hoe treurig. Terug naar boven

Zaterdag 16-05-2015

Gisteravond stop ik het mooie klarinetkwintet van Brahms in de radio/CDspeler. Dom Viano luistert aandachtig, zijn kopje schuin, en raakt geleidelijk aan geïnspireerd. Zo te zien bevalt vooral deklarinetpartij hem wel. Hij geeft enige onvolledige riedels ten beste en daar blijft het helaas bij. Misschien komt het omdat de zon onder is en hij op stok moet. We draperen de handdoek voor de nacht om zijn kooi (foto hier) Morgen is het de derde dag dat hij onze nieuwe huisgenoot is.

Vanmorgen kijk ik uitgebreid naar de weerprognoses. Vandaag Nortada Bf 5/6, morgen iets minder en daarna bijna twee weken voluit noordenwind. We maken ons op voor een langer verblijf in dit aangename stadje. Ik kreeg vannacht het idee dat ik eens alle posts sinds januari 2009 over de zaak Jansen Steur bij elkaar zou moeten zetten in een Word-bestand. Misschien vormen ze wel een boek waar een uitgever voor te vinden is. Per slot heb ik al die jaren de zaak intensief gevolgd en becommentarieerd en mijn rol erin zo eerlijk als ik kon beschreven. 'De zaak Jansen Steur. Dagboekaantekeningen over de tomeloze val van een briljant neuroloog', zou de titel kunnen zijn. Ik kan het zelf voorzien van een inleiding en een slotwoord. Ik ga meteen aan de slag. Aan het eind van de ochtend heb ik alles over 2009 bijeen; dertig dicht opeen getypte bladzijden, bijna 20.000 woorden. Dat valt niet tegen. Als we hier toch twee weken verwaaid liggen kan ik het mooi voltooien.

Maar de werkelijkheid is anders dan de voorspellingen. Het is vandaag een zonovergoten dag zonder veel wind. Niet de Bf 5/6 die verwacht werd. Als dit ook morgen zo blijft, dan kunnen we de sprong naar het Spaanse Bayona wagen en ons de verdere dagen terugtrekken in één van de ria's, als de voorspelde twee weken harde noordenwind toch komen. De Dom brengt het ook op zijn derde dag niet verder dan korte trillers. Een complete zang zit er (nog?) niet in. Misschien hebben we geen goede zanger gekocht. Het zij zo.

We maken een lange wandeling in de behoorlijk warme lentezon (foto hier) en komen door een deel van de binnenstad, waar we nog niet waren. Veel dichtgespijkerde panden en gesloten winkels. Bijna de helft, schatten we. De crisis heeft hier fors toegeslagen. Maar de mensen geven de moed niet op. Op het Plein van de Republiek is een bloemenfestival voor de lente. Viana Florida (foto hierboven) Er zijn oubollige dansgroepjes in klederdracht en stalletjes waar je kunt bloemschikken en wijn proeven. De lokale bevolking is er en masse op af gekomen. Een aankondiging op het raam van een restaurant trekt onze aandacht: 'Hoje Fado à noite'. Vanavond fado! Dat zou leuk zijn. We lopen naar binnen om te reserveren, maar helaas, onder veel verontschuldigingen, het is niet voor vanavond maar voor 6 juni. Nou ja, toch geen reden om vanavond niet ergens lekker te gaan eten.

Verder in het boek van Yegor Gaidar. Vanaf 1985 zie je de Sovjetleiders geleidelijk in paniek raken. De economie raakt steeds dieper in het slop, vooral door de permanent lage olieprijs (vooral veroorzaakt door de gebrekkige dicipline van de OPEC-landen, die zich niet houden aan afgesproken productieplafonds) Noodzakelijke maatregelen (binnenlandse prijsverhogingen, minder investeringen in het leger en de regio's) zijn impopulair en kunnen leiden tot maatschappelijke onrust, zoals in Polen. De Sovjet-Unie moet door slechte oogsten en mismanagement op grote schaal graan importeren. Eén van de maatregelen is de anti-alcoholcampagne van Gorbatsjov. Ik herinner me die nog. Heel veel graan wordt immers gebruikt voor het stoken van wodka. Daardoor zouden de wodkaprijzen stijgen en de hoger prijzen zouden een mogelijke verlaging van de belastinginkomsten van de staat compenseren. Helaas leverde die campagne de staat juist minder belastinging op, omdat de Russen op grote schaal zelf clandestien alcohol gingen stoken uit van alles en nog wat. De verkoop van suiker, eau de cologne, lotions, haarlak, tandpasta en lijm liep enorm op - maar daar ontving de staat geen belasting voor. Door hun gezuip versnelden de Sovjet-burgers de ondergang van hun staat. Terug naar boven

Na de Minho, de grensrivier, wisselt Ans het gastenvlaggetje

Zondag 17-05-2015

Giseravond bezochten we opnieuw met Piet & Ineke het restaurantje ‘A Ambriz’ in een klein straatje niet ver van het Plein van de Republiek. Net als de vorige keer smulden we van de Fondue Bourguignonne Extra. Goed vlees, goede huiswijn en gezellig tafelen. ‘We gaan morgenochtend vroeg weg’ , besloten we, zodat we ruim op tijd in het Spaanse Bayona aankomen. Je bent namelijk al meteen bij het overvaren van de grens tussen Portugal en Spanje een uur kwijt, want Spanje houdt dezelfde tijd aan als Nederland.

Om half zeven vanmorgen zijn de voorbereidselen klaar, maar Piet & Ineke hebben last van het touw van een meerboeitje, dat bij de Tartaan achter de kiel vastzit. Met enig manoeuvreren slagen ze erin los te komen. Op de rivier de Lima hijsen we het grootzeil als steunzeil, want de weinige wind is noord. Het wordt een overdadig zonnige dag en de zee is beduidend rustiger dan de vorige keer, toen we besloten terug te gaan. Langs de kust hangt een lage mist boven de branding (foto hier) De oceaandeining is circa 1,70 meter en er is hoegenaamd geen gesuperponeerde golfang van de wind. Een wind die overigens toch allengs aantrekt, hoe dichter we bij de Minho, de grensrivier. Het dal fungeert als windtunnel en veroorzaakt een harde NNO-wind Bf 6. Dat is in elk geval aflandig, dus zeegang van betekenis kan zich niet ontwikkelen.

Om 10 uur (11 uur in Spanje) passeren we de grens en even later komen we in de luwte van het beboste Spaanse kustgebergte. We zetten onze klokken een uur vooruit. Ter hoogte van het eerste plaatsje, La Guardia, verwisselt Ans de gastenvlaggetjes (foto hierboven) Opvallend is dat er hier geen enkel vissersboeitje meer ligt. Wat een rust geeft het niet meer voortdurend naar die dingen te moeten uitkijken. Achter de stuurstand zit ik te mijmeren; in feite schrijf ik in mijn hoofd de Inleiding bij dat boek over de affaire Jansen Steur, dat ik wil samenstellen uit de posts op mijn weblog. op een halve mijl afstand motort de Tartaan (foto hier)

Het is tegen tweeën als we de noordkardinale boei ronden bij de rij scherpgetande rotsen voor Cabo Silleiro (foto hier) Een gevaarlijke plek, vier mijl voor Bayona. Voor ons liggen de rotseilanden van de Cies-archipel. Daar ankerden we in 2006. We varen de brede baai binnen. Achterin laten we het zeil vallen en leggen aan aan de binnenzijde van de Puerto Deportivo. Morgen zal het naar verwachting een stuk harder waaien dan vandaag en dan lig je beter niet aan de lage wal.

We ruimen de boel op en plaatsen Dom Viano in zijn kooi pontificaal op de kuiptafel. De Dom heeft nog altijd niet echt gezongen; hij is geen talentvolle zangkanarie zoals wijlen Lord Byron die de sterren van de hemel kwinkeleerde. Het is al de vierde dag maar ach, hij moet het allemaal nog verwerken, zomaar op een zeiljacht te zijn verplaatst. Onderweg houdt hij zich overigens prima; van een schommelende zeegang heeft hij geen enkele last.

Na de siësta gaan we eens aan de wal kijken. Hoewel het zondag is, is er misschien een mobiele telefoonwinkel open om een SIM-datakaartje te kopen. Dan heb ik weer Internet. Anders moet ik met de laptop in een café met WiFi gaan zitten. (Dat heb ik inmiddels gedaan) Terug naar boven

Dulce in de Puerto Deportivo de Baiona

Maandag 18-05-2015

Vanmorgen nauwelijks wind; de voorspelling is echter NNO Bf 6/7 rond het middaguur. We gaan er eerst eens op uit om een Spaans prepaid SIM-datakaartje te kopen, want het WiFi-netwerk van de haven is wel erg slecht. Bij de Movistar-winkel zijn er vier voorgangers, oude mensen die allemaal problemen hebben met hun mobiele telefoon. Eentje weet zelfs zijn eigen nummer niet. Ans loopt intussen naar een supermercado voor een vers stokbrood e.d. Na een halfuur ben ik aan de beurt. Om in te schrijven heb je je paspoort nodig. Dat was in Portugal en Italië niet nodig, in Griekenland wel. Mijn ID-kaart ('es egual como un passaporte') is niet goed. Gelukkig komt Ans eraan, die heeft het in haar tas. Aldus heb ik weer overal Internet, zij het met maar 1 G.

Aan boord probeer ik het. Het lukt, maar onder het netwerk staat 'roaming'. Voorzover ik weet betekent dat je via het buitenland contact hebt. Hm, dat is erg duur. Via de settings wijzig ik de default-keus van Vodafone Pt in Movistar Es en probeer het opnieuw. Roaming blijft staan. Hm, wat zou er gebeuren als ik het Portugese kaartje erin stop? En de default-optie terug zet? De Portugese grens is niet erg ver, misschien twintig kilometer, en per slot heb ik daar nog capaciteit tot 21 mei. Dat is grappig: ik krijg niet het netwerk van Vodafone Pt, maar Vodafone Es (wel met 'roaming' eronder) Tja, ik kan het kkartje in elk geval opgebruiken.

Ondertussen poeiert het hevig uit NNO en fluit de wind in de wanten. Als het fluit, gaan we er niet uit. Ik zoek of er al nieuws is over het beroep in de starfzaak tegen Jansen Steur, die vandaag begint. De ex-neuroloog blijkt niet aanwezig, meldt TCTubantia. Zijn nieuwe advocaat Peter Plasman legt uit 'dat hij door heresenletsel niet meer zijn eigen belang voor ogen heeft.' Dat lag sinds de goed geplande publicatie van het boek van Metta de Noo in de lijn der verwachting. Het nieuwe psychodiagnostisch onderzoek geeft overigens geen definitief uitsluitsel, zegt Plasman. Het komt verderop in het proces nog aan de orde. Opvallend is dat de advocaat-generaal zich neerlegt bij de afwezigheid van JS. 'Dat hij er niet is, werd mij pas vanochtend duidelijk. Het is mij niet bekend waar hij zich bevindt. Ik kan niet aangeven dat ik hem tijdig bij het Hof kan voorbrengen. Daarom verzoek ik het Hof om de zaak maar zonder hem af te doen.' Raar, ik ben benieuwd of het Hof daar genoegen mee kan nemen.

Ik heb in de afgelopen tijd vaak zitten peinzen over de toerekeningsvatbaarheid van JS. Je kunt je niet voorstellen dat iemand moedwillig zoveel patiënten verkeerd behandelt. Ernst was altijd vast overtuigd van zijn gelijk. Ziekelijk overtuigd? Vanaf 1992, toen hij dat ongeluk had? Twintig jaar in een topziekenhuis gefunctioneerd ondanks het veronderstelde hersenletsel, zonder dat het iemand opviel? Valt hem desalniettemin toch aan te rekenen dat hij nooit enig zweem van zelfkritiek had? Dat hij zichzelf de beste vond, een top-neuroloog die met kop en schouders boven zijn collegae in het MST uitstak en die vond dat men hem ten onrechte niet tot hoogleraar had benoemd? Wanneer wordt permanent haantjesgedrag en naast-je-schoenen-lopen pathologisch? Ik zou het waarachtig niet weten.

De advocaat-generaal citeert de conclusie van de neuroloog die JS recent onderzocht. Ze acht het ‘hoogst onwaarschijnlijk’ dat JS zijn foute diagnoses stelde als gevolg van een hersenletsel door dat auto-ongeluk. Ze heeft wel enige letsel gevonden, maar kan het verband niet leggen met de foute diagnoses.

De hele middag poeiert de NNO-wind door. Tegelijk is het warm, zo'n 28^o (foto hierboven) Morgen zal het nog harder waaien, maar komt er een koufront over - overiegns zonder neerslag. Dan wordt het maar 19 graden. Ik lees uiterst geboeid verder in het boek van Yegor Gaidar. Die citeert uit verslagen en stukken uit een in paniek rakend Polibureau van de machtige communitische partij van de Sovjet-Unie. Stukken die vrijgegeven werden na het uiteenvallen van de steeds krakkemikkiger wereldmacht. De oorzaken zijn toch vooral het inzakken van de olieprijzen, de afnemende opbrengsten van de oliebronnen en de slecht presterende landbouw. Daardoor een alarmerend tekort aan convertibele valuta. Om toegang tot westerse leningen te krijgen, moesten Gorbatsjov c.s. concessies doen, die leidden tot de nucleaire accoorden en het wegvallen van de dreiging van interventie in de satellietstaten. Toen die dat merkten, zakte het Warschaupact in elkaar, de Polen voorop. Alles ruim twintig jaar geleden, toen een neuroloog ergens in West-Europa op de terugweg van zijn skivakantie een auto-ongeval kreeg. Maar dat heeft niets met elkaar te maken.

Zien we op dit moment een herhaling van de geschiedenis in de huidige rompstaat Rusland? Rusland geeft veel meer uit aan het militaire apparaat dan het zich kan veroorloven. Aan het eind van dit jaar zouden de reserves opgespoupeerd zijn, schrijft analist Sergei Guriev in Porject Syndicate vandaag. Bovendien kan Rusland vanwege de sancties niet op de westerse kapitaalmarkten lenen. Vooralsnog kan ik me niet voorstellen dat Poetin zijn hand zo zou overspelen. Terug naar boven

Windprognose Passageweather voor vandaag 15.00 uur UTC

Dinsdag 19-05-2015

Het waait gisteravond nog harder. Bf 6 en 7 zien we op de windmeter. Goed dat we zijn gebleven. Ik controleer de landvasten op schavielen en een extra spring aan loef aan. Een vriend belt; Kingma was op TV in verband met Jansen Steur. Hij vond hem niet sterk, onzeker over de vraag of je had kunnen zien dat JS hersenletsel had. Natuurlijk niet, als zelfs zijn onmiddelijke collega's, het stafbestuur en de vroegere raden van bestuur het niet eens zagen. Ik vond hem altijd een rare snoeshaan, maar wist pas zeker dat hij ziek was, toen hij recepten vervalste, stuurde hem de ziektewet in en verbood hem de toegang tot het ziekenhuis. Ach, en rapporten van deskundigen.... Twee maanden later - ik heb het vaak verteld - kreeg ik een rapport van een psychiater, die verklaarde dat JS gezond was en wel weer aan het werk kon. Ik geloofde er niks van, van een verslaving genees je niet zo snel, en dwong zijn 'vrijwillig' vertrek af.

Vanmorgen is het maar 9^o, gisterochtend was het nog 20^o. Het koufront is overgetrokken. Waaien doet het hard, Bf 5/6 uit NNO. Bij kaap Finisterre zelfs Bf 7. Dat blijft de hele dag zo (zie hierboven) Het is zelfs niet lekker om buiten te zijn. Een jacht met drie Spaanse mannen in regenpakken vertrekt. Binnen een halfuur zijn we weer terug.

De hele dag werk ik aan het mogelijke boek over de zaak Jansen Steur. Nu 25.000 woorden; ik ben gevorderd tot half 2012 en ik heb het er in mijn rug van gekregen. Niet van JS, maar van het ingespannen achter de laptop zitten.

Eind van de middag doen we samen een boodschap in het stadje. Een kale boel. Veel winkels en de meeste etablissementen zijn gesloten. Om de hoek van de boulevard zien we uit over zee. Een flinke zeegang, niks om uit te varen (foto hier) Op de terugweg komen we Piet & Ineke tegen en drinken samen een glas in een café. Binnen, vanwege de kou. Sommige weersites geven morgen iets rustiger weer, sommige niet. Misschien kunnen we een Ria verder varen, we zien het morgen wel. Terug naar boven

Tussen ons en Islas Cies passeert een lang visserschip

Woensdag 20-05-2015

Piet van de Tartaan staat al vroeg bij onze boot. 'Er is geen wind', zegt hij. Hij heeft gelijk; geheel tegen de verwachting in - Nortada Bf 4/5 - waait het nauwelijks. We kunnen weer een stuk verder varen. Op sommige weersites is de voorspelling aangepast. Voor vanmiddag verwacht men echter wel N 4/5, maar als we nu vertrekken dan kunnen we een eind komen. Het is overigens bewolkt en met 8 graden stervenskoud, dus we trekken truien aan onder ons zeilgoed. We zijn duidelijk in het atlantisch westen van Europa.

Even over achten varen we af, richting Islas Cies. Daar ankerden we in 2006. Vooralsnog kunnen we het grootste deel van de Ria de Vigo oversteken in de luwte van deze eilanden. Daarna komen zes mijlen open water tot we weer in de luwte van Isla Ons komen. In tegenstelling tot Cies is dit eiland bewoond. Eigenlijk dekken dergelijke eilanden de meeste Spaanse Ria's af en bieden er daardoor een mooi en redelijk beschermd zeilgebied. De oceaandeining tussen de beide eilanden valt hard mee, ongeveer anderhalf tot twee meter. De wind op kop blijft beperkt tot Bf 4. Helaas slaagt de zon er niet in door de wolkenlaag te breken.

Bij het volgende schiereiland tussen de Ria de Pontevedra en de Ria de Arosa is er meer wind en oceaandeining. Het loopt inmidels tegen het middaguur. We zitten te kleumen onder de buiskap. Af en toe een blik naar voren, wat er staan hier en daar vissersboeitjes. Waarom doen we dit eigenlijk?, denken we allebei. Waarom lieten we de boot niet in de Middellandse Zee, lekker in de warmte? Ja, omdat de boot naar Nederland moet. Waarom moest dat? Omdat we weer eens in de vaderlandse wateren wilden varen en - eerlijk gezegd - waren we de Med ook wel zat.

Onderwijl schieten we goed op. Verderop is er weer luwte van een eiland, Isla Sálvora. Overleg via VHF met de Tartaan: kunnen niet doorvaren naar de Ria de Muros nu het zo rustig is? De laatste Ria voor kaap Finisterre? We besluiten het te proberen, maar na een halfuur trekt de tegenwind verder aan alsof hij denkt: er moet toch iets van de voorspelling kloppen. OK, daar hebben we geen zin in. Op vijf mijlen ligt een aardig haventje: Santa Uxia de Riveira. We kunnen er terecht aan de kop van de eerste steiger naast de buitensteiger. Met een mooringlijn op de punt en de kont tegen de kant, net als in de Middelandse Zee, want vingersteigers zijn hier niet aan het steigereind. Ans pakt de pikhaak en neemt handig de lijn van de marinero over en legt hem voor vast. De Tartaan meert af aan de andere kant. We kijken rond: een strand omzoomd door flatgebouwen. De kleine marina is niet duur: € 25,75 voor een nacht. Dat is wat anders dan het luxe Bayona (€ 43,34) Dom Viano hipt fief in zijn kooitje. Van zeeziekte heeft hij geen last, maar zingen - ho maar.

Na een verdiende siësta lees ik in TCTubantia dat er tegen Jansen Steur opnieuw zes jaar gevangenis is geëist. Eigenlijk had de advocaat-generaal negen jaar willen eisen, gelet op de ernst van het leed van zijn slachtoffers, maar ze houdt rekening met een verminderde mate van toerekeningsvatbaarheid. 'Hij leed destijds aan een ziekelijke persoonlijk stoornis en verminderd geestesvermogen. Hij leed aan een verslaving, adhd en in zo’n hoge mate aan narcisme dat gesproken kan worden van een narcistische persoonlijkheidsstoornis.' Daarmee volgt ze het oordeel van twee getuige-deskundigen. Ook vraagt ze, net als het OM in eerste aanleg, onmiddellijke tenuitvoerlegging van het vonnis. 'Nu hij bij de zaak niet aanwezig is, bestaat het aannemelijke risico dat hij zich in het buitenland aan zijn straf onttrekt.'

Opnieuw denk ik terug aan de ruim drie jaar dat ik JS kende (2001 - 2004) Zoals eerder gezegd, ik vond hem een rare snoeshaan, een soort kruissing tussen dr.Lupardi en professor Zonnebloem, persoonlijk niet onaardig maar ook een ijdeltuit die was blijven hangen in de jaren '60, rebels, anti-autoritair, vrijmoedig en artistiek. Aan ziekte in de zin van hersenletsel heb ik nooit gedacht, wel aan verslaving. Dat is ook een ziekte die het oordeelsvermogen vertroebelen kan. Toen ik er het bewijs van in handen kreeg, heb ik hem naar huis gestuurd en hem de toegang ontzegd. Het is nog steeds opvallend hoe lang - zeker vijftien tot twintig jaar - het disfunctioneren van JS door kon gaan, zonder dat de verantwoorlijken in MST ingrepen: de verschillende bestuurders, het bestuur van de medische staf en de directe collega's van JS. 'The conspiracy of silence', noemde Kingma dat. Zou het? Die opvatting impliceert immers dat mensen binnen het ziekenhuis het wel wisten, maar zwegen en het toedekten. Ik kan me echter niet voorstellen dat ook maar iemand in het ziekenhuis besefte hoe ernstig 'de briljante neuroloog' de fout inging.

Opvallend is ook dat de advocaat-generaal van oordeel is dat eventueel hersenletsel van JS niet van invloed is op de toerekeningsvatbaarheid. Ze baseert zich op het laatste hersenonderzoek door neuroloog Daye Ouwens. Die stelt - als de kranten het goed weergeven - 'dat de verslaving bij JS ook zes jaar na het ongeluk begon te spelen. Daarna begon de arts zijn gewraakte fouten te maken, waarvoor hij nu terecht staat.' Staat het dan vast dat JS in die eerste zes jaar na zijn ongeluk, dus tot 1996, niet disfunctioneerde? Dat weet ik niet, maar het is vanzelfsprekend voor de toerekeningvatbaarheid van groot belang. De familie van JS, advocaat Plasman en schrijfster Metta de Noo vinden van wel. 'Hij is zich sindsdien raar gaan gedragen', zeggen ze. Is dat na 25 jaar nog te achterhalen? Ik denk het niet.

Intussen is de zon gaan schijnen. De noordenwind rukt aan de boot. Verderop klappert een val met hamergeluiden tegen een mast. Het leven van een mens roept doorgaans meer vragen op dan antwoorden. Dat is altijd onbevredigend. Maar een rechter moet oordelen. Morgen is het pleidooi van de advocaat van JS. Terug naar boven

De kleine marina van Santa Uxia de Riveira. In de rode cirkel de Tartaan (l) en Dulce

Donderdag 21-05-2015

'NEAR GALE WARNING N7 SOUTH OF FINISTERRE', verschijnt vanmorgen vanmorgen op het schermpje van de Navtex. Een duidelijke reden om niet uit te varen en vandaag hier te blijven. Het Azorenhoog blijft onwrikbaar op zijn plaats en geeft de Nortada energie. Zolang die situatie zo blijft, is er weinig kan om een beetje aangenaam langs de gevreesde kaap Finisterre te geraken. Misschien kunnen we een dezer dagen wel naar Muros.

Het is overigens een zonnige dag. Ans en Ineke gaan samen de stad in. Inderdaad waait het in de marina al aardig hard, Noord Bf 4 tot 5. Voor buitengaats mag je daar zeker een Beaufort bij optellen, zo niet twee. Omdat we aan de loefzijde van de steiger liggen, drukt de wind het schip er tegenaan. Ik doe er de twee grote stootwillen uit Egypte tussen, maar vind de druk op de fenders erg hoog. Als de marinero in de buurt is, vraag ik of we naar de lijzijde mogen verkassen. Daar lag een Deens jacht, maar dat is naar het zuiden vertrokken. No problem, sir. Samen met Piet en de marinero verleggen we het schip bow to aan lij. Een stuk rustiger. In het kleine hutje vind ik het neustrapje, dat we in jaren niet gebruikt hebben. Het zit er zo op.

Vandaag houdt advocaat Plasman zijn pleidooi in het Jansen Steur hoger beroep. Na alle ophef over hersenletsel en ontoerekeningsvatbaarheid bevat het geen nieuws. Hij noemt het vonnis van de rechtbank in Almelo 'kwalitatief oppervlakkig' en vraagt vrijspraak. JS is in zijn ogen ‘een zieke man, die fouten heeft gemaakt en daarvoor heihard is afgemaakt en tot de grond toe afgemaakt. Buiten en in de rechtszaal.' Volgens Plasman is de arts ‘aan het vereenzamen en zit hij helemaal stuk.’ Tja, denk ik, dat had Ernst waarschijnlijk kunnen voorkomen als hij zich gedeisd had gehouden, zoals ik met hem afsprak, en niet in Duitsland was gaan werken waar alerte journalisten van TCTubantia en RTV-Oost hem in januari 2009 ontdekten. Waarschijnlijk is de uitspraak in het hoger beroep op 18 juni. Dat zou ook een tussenvonnis kunnen zijn, als de rechter nog verder psychodiagnostisch onderzoek nodig vindt.

Overig nieuws: Islamitische Staat heeft het wonderschone Palmyra ingenomen. We waren er in september 2010 nog, hier het verslag en foto's. Men verwacht dat ze er veel zullen vernielen. De LHC van CERN heeft vandaag voor het eerst op volle kracht gedraaid. Daarmee betreedt de deeltjesverneller onbekend gebied. Terug naar boven

De witte vlekken op de dwergplaneet Ceres. Foto 16 mei, vanaf 7200 kilometer genomen door de ruimtesonde Dawn.

Vrijdag 22-05-2015

De spanning neemt toe, naarmate de ruimtesonde Dawn de dwergplaneet Ceres dichter nadert. Wat zijn die witte vlekken toch? Deze foto is van 16 mei, genomen vanaf 7200 kilometer afstand. De rechter vlek is uiteen gevallen in diverse kleinere vlekken. IJs en dus bevroren water, aan de bitterkoude oppervlakte gestuwd vanuit een ondergrondse oceaan? We wachten het af.

Een tribuut aan Dimitri van Toren, gisteren overleden op 74 jarige leeftijd. In 1940 geboren in Breda. De man met de bescheiden, wat trillende stem. We zongen allemaal zijn bekende lied mee:

'He, kom aan, blijf niet staan en loop me achterna
Door de straat over 't plein met je tingeltamboerijn
Met je hand vol geld en je Herculesheld
Je haren in de wind en alles wat je vindt.'

'Je Herculesheld', geweldig. Dimitri van Toren was dan wel een klein mannetje, maar een leuke artiest. Jammer. Het lied is hier te beluisteren op YouTube.

Piekeren over de mate van ontoerekeningsvatbaarheid van Jansen Steur. Wat betekent dat? Als ik maar gek genoeg ben, kom ik overal mee weg? Onbevredigend.

Vannacht waait het uit het noordoosten. Daardoor loopt er swell de haven in. We sliepen erdoorheen maar Piet & Ineke deden geen oog dicht. Ze willen daarom graag weg, want die wind en de swell blijven wel een week. Ik aarzel, want als we naar de volgende Ria willen - de Ria de Muros - dan moeten we er precies tegenin. Laten we gaan, zegt Ans, het is niet zo ver.

Afvaart om acht uur met overdadige zonneschijn. Daar ligt het niet aan. De wind giert flink en heeft  over de volle lengte van de Ria de Aroso een flinke zeegang opgebouwd. Je denkt: het zal wel meevallen in die Ria's, maar niet met NO Bf 6. We spuiten zonder zeil met 7 knopen naar het kanaaltje tussen het Isla Salvora en de Punta Falcoeiro. Er liggen veel scherpgepunte rotsen, dus goed opletten. Op het smalste punt zouden twee bakens moeten staan, maar we zien alleen dat aan bakboord (foto hier) Voor de wind stormen we erdoor met 8,3 knopen. Verderop hebben we luwte van een rotseilandje, waar je niet te dichtbij moet komen. Overal zie je scherp gekartelde rotsen boven nijdig bruisende golven uitsteken. Ik maak een flinke draai en dan zijn we op open zee en is de koers noord. Het is flink steigeren en we krijgen flinke ladingen buiswater over het dek en tegen de buiskap.

Een goed anderhalf uur stampen we langs het schiereiland van Corrubedo naar de gelijknamige kaap. Soms loeit de schroef door cavitaties van schuimwater; dan heeft hij geen grip. Geduld is een schone zaak, zeggen we, het is een kwestie van uitzitten. Een enkele keer maken we een klap die de romp doet trillen, maar door te kruisen valt het mee. Nog 8,5 mijl te gaan. Ik zie dat de Tartaan na kaap Corrubedo vlak bij de kust blijft varen. Slim van Piet, daar is de zeegang misschien wat minder. Ik ben echter al te ver in zee en naast een rotsachtige ondiepte om dat oook te doen. Derhalve recht toe rechtaan naar kaap Carreiro aan de overkant van de monding van de Ria de Muros. Een rechte lijn is de kortste verbinding tusen twee punten, moet je maar denken, en bij die kaap moet ik ook luwte krijgen.

Over bakboord is nu ook de beruchte kaap Finisterre zichtbaar. Daar waait het nu nog veel harder dan de 27 knopen die we hier hebben. Ook deze Ria ligt NO/ZW, dus levert een tunneleffect bij deze windrichting. We bezitten onze zielen in lijdzaamjheid en geleidelijk knokt onze boot zich naar de kaap toe. Twee uur later varen we erlangs (foto hier). Ik zie een arcadisch landschap van lage bergen, bossen en velden in de zonneschijn. Wat moet het daar nu goed toeven zijn en wat zoeken we toch op zee? Het is kwart voor één als we de kleine haven van Muros binnenvaren. Rust. Piet & Ineke zijn er al. We leggen met de neus in de wind aan aan een mooie vingersteiger. De Engelsman naast ons wijst op het natte dek en vraagt of we misschien uit het zuiden komen. Hij en zes andere jachten liggen er al twee dagen een weersverbetering te wachten om kaap Finisterre te nemen. Het kan wel een week duren, zegt hij. Ach, wat maakt het uit, we hebben geen haast en Muros is bij deze wind meer beschermd dan Santa Uxia. Het is zo'n typische pleisterplaats waar jachten wachten op goed weer. De haven is prima met nieuwe pontons en alle voorzieningen en het stadje ziet er gezellig uit. En de prijs? Slechts € 25,90.

We ruimen het lekwater van het waterslot/uitlaatdemper op. Niet veel. Het heeft ook gelekt in mijn garderobekast, maar daar hing preventief al niks meer, en in de voorhut. Dat waren we vergeten; het kwam vroeger ook voor bij veel buiswater. Het droogt hier in wind en zon allemaal supersnel. 's Middags trekt de wind hard aan tot NO Bf 6 in de haven. Buiten staat zeker Bf 7 - 8. De komende dagen blijft dat zo. Achter de buiskap genieten we in de luwte van de zon. Dom Viano hangt met zijn kooitje eronder, hij pikt kieskeurig in zijn voederbakje en zit genoeglijk te pruttelen. Geen zanger, wel een gezellig vogeltje. Het Pinksterweekend komen we hier wel door. Terug naar boven

Dom Viano in zijn kooitje uit de wind onder de buiskap

Zaterdag 23-05-2015

De zaak Jansen Steur, toch al niet zonder theater, kreeg gisteren even de trekken van een Griekse tragedie, toen de zoon van JS en zijn moeder. de ex-echtgenote van JS een verklaring uitbrachten, waarin ze de slachtoffers excusues aanboden voor het berokkende leed. De verklaring werd voorgelezen door advocaat Peter Plasman. Ze benadrukken 'dat we dit gedaan hebben, niet om Ernst niet vrij te pleiten van de fouten die gemaakt zijn, maar om de slachtoffers inzicht te geven in hoe ook wij pas recent begrijpen waarom we de laatste 25 jaar Ernst nooit meer bereikt hebben. Wij hopen dat zij die onmacht ook kunnen begrijpen.

Ernst heeft ondanks zijn handicap als arts altijd gehandeld met de beste interesse van de patiënt voor ogen. We zien nu pas dat hij niet alleen thuis maar ook in zijn spreekkamer en in zijn maatschap - sinds het ongeluk - een spoor van vernieling heeft achtergelaten. We hebben dat te laat ingezien, maar wij leefden ook op dezelfde manier als de ex-patiënten in onwetendheid.

Niemand gaat naar een dokter wanneer je weet dat de dokter zelf ziek is. Maar even zo, hadden wij als familie ook veel eerder na het ongeluk de juiste zorg voor Ernst geregeld, wanneer we geweten hadden dat hij hersenziek was. Dan waren niet alleen de misdiagnoses, maar ook benzodiazepineverslaving, het stelen van geld en al die ruzies voorkomen. Niemand heeft goed herkend hoe ziek Ernst nu is en destijds was. Niet wij, niet de maatschap, niet de verpleging, niet het ziekenhuis. Het is vreselijk wat er gebeurd is.'

'De laatste 25 jaar nooit meer bereikt hebben', het is met recht een theatrale verklaring, die mede gelet op het tijdstip zonder twijfel op advies van Plasman uitgebracht werd en die natuurlijk 'Ernst' wél vrijpleit - net zoals Plasman zelf vrijspraak vroeg. Desondanks veronderstel ik dat de gevoelens echt gemeend worden en een kant van de affaire tonen, die er ook is en die weinig aan het licht kwam.

(Zie overigens een reactie op de kwestie van ziekte en toerekeningsvatbaarheid bij JS van Gert Reedijk, psycholoog, zeiler en vriend, in het Gastenboek)

Vannacht veel NO-wind maar geen spoortje swell. Rustig geslapen derhalve. Vanmorgen bel ik al vroeg met Floor om Lisa te feliciteren, mijn kleindochter die vandaag 3 wordt. Wil ze wel even aan de telefoon komen? Jawel, maar dan zegt ze niks.

Het is een lekker luie dag met overdadige zonneschijn en voortgaande wind NO Bf 4/5 in de haven. Volgens de Navtex staat er NO 5/6 bij Finisterre en de seastate is rough. We hangen de kooi met Dom Viano weer uit de wind onder de buiskap (foto hierboven) Vlak naast de haven is een GADIS-supermercado waar we boodschappen doen. Daarna lopen we door het schilderachtige plaatsje met pleintjes, steegjes en gebouwen met fraai gewelfde arcaden (hier 2 foto's) Alles in een lieflijke omgeving van bos, weiden en laag gebergte. Op het pleintje voor het stadhuis - Curro da Praza - strijken we op een terras neer. Dos café's con leche, por favor. De ober brengt er kleine glaasjes vers geperst sinaasappelsap bij en twee stukjes zoete croissant. Opeens worden we aangevallen door een grote, gevlekte zeemeeuw. Dat wil zeggen: met veel misbaar van klapperende vleugels landt hij op het tafeltje, gooit de koffie en het sap om en gaat er met een stukje croissant vandoor. We springen geschrokken op. Alom ontsteltenis op het terras. Vol verontschuldigingen ruimt de ober de rommel op en komt met nieuwe koffie en sap. Gelukkig kregen we niks over onze kleren.

Terug aan boord blijkt Dom Viano met zijn kooi op de kuipbodem te zijn gevallen. Piet & Ineke hebben zich over hem ontfermd. De oorzaak blijkt de ophanghaak, die ongemerkt los kan draaien en eruit schieten. Nu we het weten, kunnen we erop letten. Bij het schoonmaken en opruimen ontsnapt de Dom uit zijn kooi en fladdert door de kajuit, maar met een snelle worp gooit Ans een handdoek over hem heen. Een halfuurtje later is alle weer in orde. De Dom pruttelt en ja wat, hoe noem je zo'n geluidje, fruttelt innig in zijn kooitje onder de buiskap.

's Middags is het te warm in de kuip om buiten te blijven, ondanks de voortdurend harde wind. Het is teveel gedoe om ieder keer de bimini op te zetten. Misschien moeten we vanmiddag eens kijken bij een Chinese prullaria-winkel naar een goedkope parasol. Terug naar boven

De parochiale kerk van Muros uit de 14e eeuw

Zondag 24-05-2015, 1e Pinksterdag

Alles aan boord gaat stuk, vroeg of laat en eerder vroeg dan laat. 2e Hoofdwet van de Thermodynamica, alles beweegt naar toenemende wanorde (entropie) Gisteravond geeft onze magnetron de geest. Het roosteren van de kippenbouten is gelukkig bijna klaar en kan snel voltooid worden in de sju-pan. Ik veronderstel dat het slechts een kwestie is van een doorgebrande zekering, maar het instructieboekje geeft geen indicatie over de plek waar ze zitten. RTFM, read the fucking manual zegt Fons dan, maar dat geeft nu geen oplossing. Het toestel van zijn plek halen is een tamelijk ingrijpende operatie, hij is stormvast ingebouwd in de kast boven de wasmachine, dus vooralsnog gaan we verder door het leven zonder magnetron.

Tot dusver deed onze radio/CD-speler het opnieuw, maar onlangs moesten we afstand doen van het afspelen van CD's. Die stoot hij meteen weer uit als je er eentje in stopt. (Nee, er is er geeneen in blijven zitten) De radio - nu vast afgesteld op de Spaanse klassieke radio - wordt na een kwartiertje overstemd door toenemende ruis. Uit de krochten van het schip diep ik een mini-radiootje op dat ik meer dan tien jaar geleden eens kreeg van een farmaceutische firma op een congres voor ziekenhuisbestuurders. (Iedere deelnemer kreeg er een, niet doorvertellen!) Ik bewaarde het al die jaren aan boord, een SuperTech WR-33 world receiver, voor het geval dat... Dat is dus nu. Nieuw batterijtje erin en hij doet het nog! Met earphones is het geluid nog aardig genietbaar. Je vindt een afbeelding hier in het Radiomuseum. Hij schijnt uit 1995 te zijn.

Het waait gisteravond flink door uit de eeuwige noordoostenhoek. Bf 6, geen vlagen meer, maar constant. Ook de hele nacht loeit de wind om het schip en wekt verwarde dromen. Zo droom ik over mijn moeder, bijna 14 jaar dood, en mijn schoonmoeder, onlangs overleden. Ze hebben elkaar nooit gekend. Mijn moeder plaatst me in een lastig parket in mijn droom. 'Tom', zegt ze, 'als jullie straks thuis komen met de boot, dan kom je toch wel als eerste naar mij toe?' Eh...

De harde wind is een gezel voor dag en nacht. Altijd hoor je hem loeien, voel je zijn kou ondanks de warmte van de zon. Er zijn vandaag meer wolken. Aan de slag: ik vul een halve liter motorolie bij en koop een simpele strandparsol voor in de kuip. Hoef je niet steeds de bimini helemaal op te zetten. We maken een zondagochtendwandeling door het plaatsje en komen langs een oude gothische kerk uit de 14e eeuw met een verweerde toren (foto hierboven) Er is een dienst gaande, horen we, en onder de ingangspoort staan een zestal bedelaars bijeen. Mogen ze er niet  in of hopen ze de vrijgevigheid van de kerkgangers na de dienst? We lopen verder. Er zijn meer oude gebouwen, zoals een oude openbare markt, en een doolhof van stegen, pleintjes en straatjes. Nogal wat huizen zijn onbewoond en aan het verkrotten. Een ander oud gothisch kerkje, de Santuario da Virxen do Camiño, staat in de steigers en wordt gerestaureerd. Ergens in de buurt van Muros moeten interessante petrogliefen zijn, rotstekeningen, merkwaardige cirkelvormige inscripties uit de Bronstijd. Men denkt dat het misschien kalenders zijn. Als we hier langer verwaaid liggen, zal ik eens uitzoeken waar die te vinden zijn. We strijken neer op de Curro da Praza voor koffie. De deur van het gemeentehuis staat open en mensen lopen in en uit om te gaan stemmen, want vandaag zijn er gemeenteraadsverkiezingen in Spanje.

De middag brengen we zo comfortabel mogelijk door in de kuip. Vastgebonden aan het stuurwiel zorgt de nieuwe parasol voor schaduw en de buiskap zorgt voor luwte. Je moet je gewoon verschansen tegen die wind. Mogelijk zakt hij woensdag of donderdag eindelijk in. Vanavond uit eten met Piet & Ineke. Terug naar boven

Muros. Het voormalig Theater Mercedes is nu een cafeetje

Maandag 25-05-2015, 2e Pinksterdag

Gisteravond met zijn vieren het stadje in. We drinken een glas wijn op het terrasje van een etablissement dat vroeger een theatertje was: Teatro Mercedes staat op de gevel (foto hiernaast en hier nog twee foto's) Wat is het verhaal erachter? Maar de dienster weet van niks, behalve dat het uit 1925 zou dateren. Dat jaartal staat bovenaan op de gevel. Lang voor de televisie, toen het voornaamste vermaak in dergelijke theatertjes te vinden was. We drentelen door de straatjes en komen weer uit op de boulevard. Daar is onder de bogen van de arcaden een cafeetje - O Capitan - met een sierlijk Jugendstil-geveltje (foto hier) Verderop vinden we een restaurantje, waar we ondermeer navajas eten. Voor het eerst at ik ze in 2006 of 2007 in Camariñas, onze volgende bestemming. Heerlijk! Met veel knoflook bereide messchelpen. Nu kun je met knoflook veel zaken lekker maken, maar toch. We aten ze later eens in Nederland, ik meen in Hotel New York in Rotterdam, maar die hadden het niet; ze waren vettig en niet stevig als hier.

Rustige nacht, want weinig wind. Vanmorgen is het NO 4/5, maar de Navtex geeft aan dat de zeegang nog steeds 'rough' is. De solozeiler van een Nederlands jacht die gisteren met de wind mee uit Camariñas kwam, meldde dat je bij Finisterre tegenwinds zowat op je kop stond. We verwachten vandaag een ander Nederlands jacht daarvandaan, Buena Vista, vrienden van Deborah & Peter van La Dolce Vita, die we vorige zomer in Santa Pola leerden kennen.

Samen doen we boodschappen bij de GADIS en drinken koffie op ons vaste terras op de Curro da Praza. Vreedzaam leven is dit. In Spanje kennen ze overigens geen 2e Pinksterdag. In een telefoonwinkel laat ik mijn SIM-datakaartje van Orange (uit Santa Pola) opladen. Dat van Movistar uit Bayona is ontzettend langzaam. Aan boord probeer ik het uit en ja, veel sneller.

's Middags waait het veel harder dan vanochtend. Uit het noordoosten. In de kuip zoeken we de schaduw op van de nieuwe parasol. Ik ben begonnen in een zeer merkwaardig boek: 'Superintelligentie. Kansen, gevaren, strategieën' van Nick Bostrom (Ned vert. De Wereld, 2014), de man van onder andere de theorie dat we in een computersimulatie leven. Een jaar of zeven geleden schreef ik daar eens over. Dat we ooit worden overtroffen door een soort, biologisch of kunstmatig, die intelligenter is dan wij, staat wel vast. De kan is groot dat we die zelf maken en dat kan best voor de volgende eeuwwisseling zijn. Wat kan er dan allemaal gebeuren? Bostrom zet het zo goed mogelijk uiteen. Zal de nieuwe superintelligentie enige consideratie met ons hebben? Hadden wij dat dan met de primaten, onze voorouders? Denk aan het uitsterven van de Neanderthalers, waar Homo Sapiens waarschijnlijk de hand in had. 'We bereiken hoe dan ook een verraderlijk keerpunt.'

De komst van twee douaneambtenaren onderbreekt mijn lectuur. Vriendelijke mannen die een omvangrijk formulier moeten invullen. Ze nemen plaats in de kuip.

'Wie is de kapitein?'

'La sinhora', zeg ik en leg uit dat Ans bepaalt of we uitvaren of niet.

Ze lachen en noteren het.

'En wie is de eigenaar?'

'Las dos', zeg ik, la sinhora en ik leven in gemeenschap van goederen. Verdraaid, ze noteren dat ook.

Ik krijg een kopie in doorslag. Die kan ik tonen als er opnieuw douaniers aan boord komen. Ondertussen zie ik over hun schouders dat de Buena Vista binnen vaart. Terug naar boven

Tekst op een oud kruis aan de Baai van Muros: Salva nos, señor, que perecemos! - Red ons, Heer, want wij vergaan! Regel uit Mattheüs 8:25

Dinsdag 26-05-2015

Gisteravond leren we op een gezellige borrel op de Tartaan de nieuwkomers Gerard & Jacqueline van de Buena Vista, een Hallberg Rassy 42, kennen. Ze komen uit Zeeland (Brouwershaven, als ik het goed heb onthouden) en zijn op weg naar Ragusa, Sicilië, voor de komende winter. Ze voeren op het achterschip geen nationale vlag, maar de vlag van de provincie Zeeland. Wat kan het mij schelen en waarom moet ik zo nodig zeggen dat zoiets 'nautisch niet correct' is? Enfin, de gezelligheid is er niet minder om. Ik ben altijd ietwat jaloers op mensen die alles nog voor zich hebben liggen, hoewel ik eerlijk gezegd ook erg dankbaar ben voor alles wat wij hebben mogen meemaken.

Na de borrel eten we lekkere sudderlapjes van het vlees dat Ans 's ochtends bij de slager van de GADIS kocht. Prima vlees. De wind loeit als elke avond vanuit het noordoosten om de boot en dat maakt het binnen in de kajuit knus. Met de oordopjes luister ik op het kleine radiootje, cadeau van een vergeten farmaceutische firma, via de Spaanse klassieke radio naar een zeer vitaal kamermuziekstuk van de Russische componist Sergej Tanejev: het Pianokwintet in g-klein voor piano, twee violen, altviool en cello, opus 30, uit 1908 - 1910. Een klassieke bezetting. Een mooie fuga als langzaam deel. Eindelijk eens rust voor muziek en via die earphones klinkt het helemaal niet zo slecht (foto hier) Om half elf is het donker; geen wolken, sterren pinkelen en de maan is halfvol.

Vannacht harde wind en veel motormisbaar aan de visserskade. Vissers varen af en aan. Vanmorgen lijkt de noordoostenwind wat minder, maar 's middags poeiert hij weer over de haven. Ik zet onze fietsjes in elkaar en pomp de banden op. We fietsen een eind langs de kust naar het zuiden over een fraaie kustweg naar het volgende dorp, Louro, met het Sint Franciscusstrand. Onderweg komen we door een dicht bos van eucalyptusbomen. Even verderop is de Punta Carreiro, de kaap waar we voor het eerst wat luwte kregen op de tocht naar Muros. Er zijn mooie, maagdelijke stranden met een lang wandel- en fietspad erlangs (2 foto's hier) Kiosken, strandtenten, café's, alles is gesloten, het seizoen is duidelijk nog niet begonnen. Op zee knokt een zeiljachtje zich tegen wind en golven in naar de baai.

Op de terugweg stoppen we bij een oud vuurtorentje met  ernaast het leegstaande huis van de voormalige vuurtorenwachter (foto hier) Mooi huis! Wil daar niemend in wonen? Vuurtorens werken doorgaans nog wel, volledig geautomatiseerd en met spaarlampen, maar de romantiek van de vuurtorenwachterswoning is verdwenen. Verderop staat tussen de kustweg en de Baai van Muros, niet ver van de haven, een oud stenen kruis (foto hier) Een kruis voor de vissers op zee, dat refereert aan het verhaal van Jezus en zijn angstige discipelen, die in een storm geraken op zee. De tekst luidt: 'Salva nos, Señor, que perecemos!' (foto hierboven) ofwel 'Red ons, Heer, want wij vergaan.' Hij komt uit Mattheüs 8:25, blijkt na enig zoeken, en is hier zeker toepasselijk. Want Jezus redt: 'Toen stond Hij op, en bestrafte de winden en de zee; en er werd grote stilte.'

Even later zijn we terug in Muros. Er heerst grote drukte, want het blijkt marktdag. We scharrelen langs de kraampjes op de boulevard. Bij een fruitstalletje kopen we kersen, aardbeien, abrikozen en een komkommer en verderop bij een kaasboertje een stuk droge, kruidige oude kaas en een stuk donker rozijnenbrood voor bij de lunch. Op ons vaste terrasje op de Curro da Praza tegenover het stadhuis drinken we koffie (foto hier) De lokale verkiezingen van eergisteren brachten een nederlaag voor de twee gevestigde partijen, de regerende Partido Popular en de socialisten, beiden geplaagd door corruptieschandalen. De winst werd verdeeld tussen lokale partijen, het linkse Podemos - pendant van het Griekse Syriza - en een rechtse formatie. Toch lijkt Spanje langzaam uit het dal van recessie en enorme werkeloosheid te klimmen.

Na de lunch luieren we in de kuip onder de parasol. De wind is - zoals gezegd - weer flink aangewakkerd. Mogelijk ontstaat er komend weekeinde een weather window, waarin we in twee etappes naar La Coruña kunnen varen. Daarna is het weer hommeles. Morgen gaan we met de bus naar Santiago de Compostella.

verantwoordelijk voor. Wel mislukte de regoniale samenwerking met de andere gemeenten zoals Hardinxveld, waarvoor Barske wél verantwoordelijk was. Maar rustig, het vertrek van alleen een onbekwame burgemeester brengt nog geen zomer. Integendeel, het onvruchtbaar politiek gekrakeel in ons arme stadje zal alleen maar luider worden. Terug naar boven

Santiago de Compostella. Op de trap voor de kathedraal. Boven de ingang staan alle apostelen op een rij.

Woensdag 27-05-2015

Vannacht minder wind, vanmorgen weer meer. Buena Vista vertrekt met ruime wind naar het zuiden. Wij nemen met Piet & Ineke de bus naar de hoofdstad van de provincie Gallicië, Santiago de Compostella. Een rit van een uur die voor het eerste deel langs de vele vertakkingen van de Ria de Muros voert. Het is een groen en glooiend landschap met dorpjes, sparren- en eucalyptusbossen en weiden. De bus stopt bij een groot busstation, waar we een stadsbus naar het oude, monumentale centrum nemen. We komen terecht op het Campo da Estrela aan de rand van de middeleeuwse stad. Koffie op een terrasje (foto hier) en dan duiken we de nauwe, schilderachtige straatjes in. Uiteraard zijn er veel winkeltjes met religieuze souvenirs, voor al van Sint Jacob naar wie de stad genoemd is. Jakobus was een van de belangrijkste drie discipelen van Jezus. (De andere waren Petrus en Johannes) In het jaar 44 zou hij door de Joodse koning Herodes met het zwaard gedood zijn, aldus staat in de Handelingen der Apostelen. Hoe de beenderen van Jakobus vervolgens enige eeuwen later in deze Spaanse stad kunnen opduiken, is een verzinsel zoals de Katholieke Kerk er zoveel heeft. Die beenderen liggen dus nu nog in de grote kathedraal van deze stad, die deswegen een vermaard bedevaartsoord werd. Ook wij richten onze schreden allereerst daarheen, want dat willen we wel eens zien.

Om de kathedraal heen liggen een aantal fraaie pleinen en trappen (zie foto boven) We boffen als we de enorme kruiskerk binnenkomen: er is juist een grote pelgrimsmis aan de gang, een hoogmis waarin de schare pelgrims wordt gevraagd elkaars handen vast te houden. Er wordt prachtig gezongen door een sopraan, die ergens verstopt is opgesteld want tussen de celebrerende priesters zien we haar niet. Of is het een jongenssopraan? In een zijbeuk staan twee machtige orgels tegenover elkaar opgesteld en het gekke is dat je niet kunt zeggen welk ervan de zangeres begeleidt. Onze verbazing stijgt tot grote hoogten als opeens, opgehangen aan dijbeendik touw dat op grote hoogte in de gewelven vastzit, een enorm wierookvat begint te zwaaien. De zwaaibreedte is enorm, van de ene kant van de kathedraal naar de andere. Dit is de zogenaamde Botafumeiro, het grootste wierookvat ter wereld, anderhalve meter hoog en 53 kilo zwaar. Indrukwekkend! Ondanks dat machtige gezwaai en het feit dat je niet mag flitsen, lukt het me er een foto van te maken (foto hier) Geboeid kijken de gelovige pelgrims omhoog en laten de wierookwolken over zich heen golven. Ik heb wel eens gelezen dat wierook schadelijk voor de longen en de geest is, dus wij blijven op afstand.

De pelgimsmis is afgelopen. Nu moeten we echt op zoek naar Sint Jakobus. Die vind je op twee plaatsen. Door een smal deurtje kom je bij een trapje, dat achter het machtige hoofdaltaar naar de achterkant van zijn beeld voert, dat bedekt is met zilveren Sint-Jakobsschelpen. Uiteraard. Die mag je aanraken, trapje af en door een andere deurtje eruit. Nu de beenderen. Daarvoor moet je door een ander laag deurtje, trapje af en je komt bij een ondergrondse ruimte met achter glas een zilveren kist. Daar liggen ze in. Trapje weer op en door ander deurtje naar buiten (foto hier) De Katholieke Kerk kent de waarde van theater. Erg mooi is het Oog-van-God helemaal bovenin de koepel van het middenschip dat zonder veel uitdrukking naar beneden staart en de gelovigen aanziet (foto hier)

Genoeg stichtelijkheid. Buiten de kathedraal is het een mengelmoes van mensen. Een groep sportfietser beklimt de trappen op de fiets en rust boven uit naast een Franciscaner monnik met pij en honkbalpetje, omstuwd door oudere vrouwen (foto hier) We beklimmen de trappen van het Plaza Quintana en vinden bovenaan een terras met parasols die de nodige schaduw bieden tegen de brandende zon. We drinken er grote glazen sangria en eten er pittige olijven met pepertjes bij. Drie vette Hollandse bikers zitten met ondoorzichtige zonnebrillen en roodverbrande koppen zwetend in de volle zon aan het bier en versieren twee dikke Engelse vrouwen met knalgeel geverfd haar. Er is er duidelijk één teveel. De oplossing wachten we niet af; we dalen af en dwalen door de doolhof van straatjes met dure juwelierszaken en reli-winkeltjes. Toch zijn er enkele leuke zaakjes, waar Ans een uiterst elegante, korte regenjas vindt, die haar staat alsof hij bij niemand anders hoort dan bij haar. Die moet ze hebben, sterker, ze heeft hem al. Leuk is dat ik er mooie oude draaiglobe met voet vindt, met Franstalige kaarten van rond 1900. Mooi voor op mijn studeerkamer! En spotgoedkoop (die globe).

We genieten een late lunch op het pleintje van Santa Maria Salomé. Salomé? Wat heeft die hier te zoeken? Was dat niet de dochter van diezelfde koning Herodes die voor haar erotische dans het hoofd eiste van Johannes de Doper? Nee, niet van dezelfde Herodes en dit is Salomé de Discipel. Een vrouw als discipel? Zeker. Ze komt voor in de apocriefe boeken als de dochter van Zebedeus of als de zuster van Maria, de moeder van Jezus. Er zijn mooie verhalen over haar, kijk maar in Wikipedia. De rijke wereld van religieuze confabulaties. We vinden een taxi naar het busstation op de Campo da Estrela en die is bijna goedkoper dan de stadsbus. De bus terug naar Muros doet er twee uur over, omdat hij omrijdt over het stadje Noia. Ik val in de bus in slaap. Aan boord begroet Dom Viano ons na een dag van eenzaamheid met enige korte, onzekere trillers. Van vreugde, nemen we aan. In Santiago was weinig wind, maar hier loeit hij weer in het want. Toch lijkt het er nog steeds op dat we zaterdag/zondag voorbij Finisterre en verder naar het noorden kunnen. Terug naar boven

Dulce in Muros (de bimini zat er nog niet op) Links de Tartaan

Donderdag 28-05-2015

Het waait vandaag weer hard, maar de prognose van een weervenster op zaterdag en zondag blijft bestendig. We lopen naar de GADIS om boodschappen te doen en drinken koffie op ons vaste terrasje op het Curro da Praza. We treffen er Piet & Ineke. Piet heeft zijn tablet bij zich en checkt via het WiFi-netwerk van het café de prognoses. Inderdaad, allemaal positief over het weekeinde. Wel kan er wat regen vallen en wordt het met een middagtemperatuur van 15^o flink kouder. Zoals het er nu uitziet kunnen we via Camariñas (zaterdag) op zondag in La Coruña zijn. In de week erna zijn er goede kansen om verder langs de Spaanse noordkust te varen.

We blijven hangen op het terras. Ik staar rond over het plein. Twee kleuters in rare klederdracht of schooluniform - wijde rokjes, lijfjes en kapje in blauw - spelen met hun fietsjes onder toezicht van hun moeders en tantes. Wat een genot om hier te zitten zonder enige verplichting te voelen. De ober van het terras zegt dat hij aan ons dagelijks bezoek gewend is geraakt en dat hij ons zal missen. Ik verzeil in aangename gedachten en uiteindelijk denk ik niks meer.

Terug aan boord zetten we de bimini op, want de felle zon maakt dat het niet te harden is in de kuip. De schaduw van de parasol is te gering. Mocht het over een paar dagen gaan regenen dan is de bimini ook wel lekker. Lezen in Nick Bostrom maakt niet erg vrolijk. Het ontstaan van superintelligentie is niet in het voordeel van de mensheid, sterker: het zal voor de mens catastrofale gevolgen hebben. We worden als onbetekend aan de kant geschoven. Het naarste is dat het ontstaan van superintelligentie (nog in deze eeuw) niet voorkomen kan worden. Is het eenmaal gebeurd (kunstmatige intelligentie, door onszelf gemaakt, of een volgende stap in de evolutie van breinen), dan kun je niet eenvoudig 'de stekker eruit trekken', zoals vroeger beweerd werd. Daar heeft de Superintelligentie allang rekening mee gehouden en zijn/haar voorzorgen getroffen.

In de politiek van Gorcum huilt men krokodillentranen om het vertrek van burgemeester Anton Barske na twee jaar. De meesten spreken van 'een moedig besluit.' Toch moeten er mensen zijn die blij zijn dat hij opkrast, maar dat niet zeggen. Hoewel, iemand van D66: 'Er was al enige tijd wrijving tussen de raad en de burgemeester over zijn functioneren. De communicatie met de raad verliep stroef; Barske deed veel achter gesloten deuren.' Er was zelfs sprake van een motie van wantrouwen, die op de gemeenteraadsvergadering van vanavond zou worden ingediend. Door wie, staat niet in de krant. De fractievoorzitter van de oppositionele PvdA zegt: 'De trots van de stad dat zou de burgemeester moeten zijn. En dat gevoel krijgen we maar niet met deze burgemeester.' Deze raadsleden steken bepaald niet de hand in eigen boezem; aan hen ligt het geklungel van de raad niet. Toch hebben ze allemaal Barske gekozen. Daar heb je veel aan, zulke politici.

Pijnlijk: in het AD een artikel over Barske's drankgebruik. Dat was al na de eerste maanden van zijn aanstelling een probleem. Daarna werd het niet beter. Ach, arme Barske, wat een drama. Sommigen kunnen drank combineren met een succesvolle invulling van hun ambt. Denk aan zijn voorganger als Gorcums burgervader. Barske dus niet. Hij die zonder zonde is, werpe de eerste steen. Not me. Barske is een bestuurs- en beleidsadviesbureau begonnen, meldt het AD. Tja, zijn record via Google zal weinig helpen, maar waar kan de man elders nog terecht?

Ik neem vanmiddag de touwtjes aan van een Nederlands jacht - een Dufour Classic 425 met de naam Arvid. Die moet uit Noordschans komen. Ze kwamen tegen de wind in uit Ria de Arosa. Een haventje dat Pobra do Caramiñal heet, niet ver van Santa Uxia de Ribeiro waar wij lagen. Daar lagen ze drie weken verwaaid. Goeie genade.

In de schaduw van de bimini val ik in slaap en droom dat ik op mijn eentje de boot naar huis breng. Grappig: ik zit op de punt met een peddel en roei de boot door de Oudegracht in Utrecht. De lage bruggen vormen geen hindernis; de mast kan er gewoon onder door. Wat is het water van de gracht vuil! Bij de volgende scherpe bocht peddel ik snel door, want hier houden zich graag corpsleden op die met bier gooien of naar beneden urineren. Er is een insteekhaventje na die bocht en dat is van ons. Achteruit manoeuvreer ik de boot erin. Opnieuw grappig: deze plek grenst aan het achtertuintje van mijn vroeger ouderlijk huis in Breda. Thuiskomen is in mijn droom wel erg letterlijk.

Om 18.00 uur trekt de noordoostenwind geweldig aan tot Bf 8 toe. De windmeter telt in vlagen 37 knopen. De boot rukt heen en weer en helt met de wind mee. Er was op de Navtex geen gale warning van de kustwacht. Ik leg de vouwfietsjes op de steiger vast aan de zuil voor electra en water. Stel je voor dat ze eraf waaien. In de kajuit is het gezellig. Ans maakt pittige kip met kerrie. Terug naar boven

Muros. Onderonsje bij de Tartaan. Vlnr. Piet, Ineke en Ans

Vrijdag 29-05-2015

In de loop van de nacht neemt de harde noordooster geleidelijk af. De prognoses voor de komende dagen zijn gunstig voor de passage van Finisterre. Op zeker moment draait de wind zelfs naar zuidwest. Wel kan er wat regen en zelfs mist (bij Finisterre) zijn. Dat hadden we acht jaar geleden op de heenweg ook.

Vandaag een rustige dag met nog steeds noordoostenwind Bf 4/5. We ruimen de vouwfietsjes op, toppen de watertanks af en bergen de slang op. De bimini laten we staan voor als het dit weekeinde gaat regenen. Koffie bij SamPedro op de Curro da Praza. Onze vaste ober is zelfs een beetje van slag als we vertellen dat we morgen vertrekken. Als we willen mogen we warm bij hem boven (het is een pension) warm douchen. Maar dat kunnen we in het havengebouwtje ook.

's Middags lekker lezen in de kuip. Nick Bostrom blijft me fascineren. De komst van een biologische of kunstmatige superintelligentie - waarschijnlijk door onszelf gemaakt - lijkt onontkoombaar. Bostrom laat zien waarom een superintelligentie niets anders kan dan streven naar alleenheerschappij over de wereld, al is het maar uit risicoreductie. Ik moet erg wennen aan die gedachte.

Aan het eind van de middag afrekenen op het havenkantoor. De marinero Pedro geeft ons 20% reductie omdat we hier een week zijn. Bovendien kopen we voor 5 euro een Pasaporte waarmee we in de andere marina's van Galicië 15% korting krijgen. De lezer begrijpt dat we van het uitgespaarde geld vanavond lekker uit eten gaan. Morgen vertrek om acht uur voor de tocht om Finisterre naar Camariñas of het tegenoverliggende Muxia, waar een nieuwe jachthaven is. Terug naar boven

Nadering van kaap Finisterre. Links de Centolo.

Zaterdag 30-05-2015

Afvaart even voor acht uur. Lichte wind uit het noorden. Zonneschijn. We varen richting Punta Carreiro waar we meer zeegang verwachten, maar dat valt erg mee. Voorzichtig tussen groepen rotsen en de kust door manoeuvreren. Nu de koers op kaap Finisterre zetten: 8 mijl. Onderweg zien we twee keer een groepje grienden, die traag zwemmen waarbij de zwarte vin steeds even boven water is. Heel anders dan dolfijnen. Mist hangt daar niet, alleen wat lichte wolkenbanken. Om half elf zijn we er (foto hiernaast) Er is meer swell, maar die geeft geen problemen. De gebruikelijke grimmigheid an de kaap is geheel afwezig. We kijken naar het vuurtorengebouw; voor zover ik weet is het tegenwoordig een chique hotel (foto hier) Direct westelijk naast de kaap ligt de bekende Centolo de Finisterre, een eenzame rots (foto hier) Het is zo rustig dat we tussen de Centolo en de kaap doorvaren. Minste diepte 6,2 meter. Tartaan volgt op enige afstand. Dit moet je niet bij een wildere zee proberen.

We herinneren ons dat we acht jaar geleden hier ook geen wind hadden; er hing dichte mist en de zee had de kleur van melk. Aan welke kant van de Centolo we langsvoeren, weten we niet meer, maar wel dat we ons rotschrokken van de daverend harde misthoorn van de kaap.

Na Finisterre varen we langs de ruige klifkust van het schiereiland waar de kaap de zuidpunt van is. Af en toe is er een klein strand. Op dit deel heb je geen enkele golfluwte, de oceaandeining rolt direct op ja aan. Gelukkig is het maar een meter of anderhalf. Voor de volgende kaap, Cabo de la Nave, liggen rotsondiepten. Ruim eromheen, dus. Daarna 15 mijl verder Cabo Toriñana, ook met rotsige ondiepten. Er is wat lichte bewolking gekomen, maar niet van dien aard dat we de voorspelde regen verwachten.

Tegen half één draaien we de Ria de Camariñas in, niet naar de gelijknamige haven, maar naar het tegenoverliggende Muxía. Het plaatsje ligt op een landtong met aan het eind een hoge rots met een kruis erop. Daarom heeft het plaatsje aan twee kanten water. Van de zeezijde zie je een vuurtoren, de Faro da Barca, en een karakteristieke kerk, de Santuario da Virxe da Barca met twee torens (foto hier) Aan de andere kant van de landtong is een nieuwe marina gekomen en die zit in de keten waarvoor ons Pasaporte korting voor geeft. Inderdaad: splinternieuwe steigers, maar er ligt niemand. Een vriendelijke marinera in oranje kledij neemt de touwtjes aan. We hebben 34 mijl afgelegd en we zijn om Finisterre heen. De haven kost met korting slechts 20 euro. WiFi is er alleen op het kantoor. Morgen is er meer wind, maar uit het zuidwesten. Mogelijk kunnen we op het zeil naar La Coruña! Terug naar boven

Met bijna acht knopen (rechtsboven) spoelt de stroom ons tussen Cabo de San Adrían en de Sisargas eilanden door. De projectie van Dulce middenlinks onder het woord 'Barizo'.

Zondag 31-05-2015

Alleen wie erop uit gaat wordt wijzer. Dus we lopen gister aan het eind van de middag het dorpje Muxía in. op zoek naar de wijsheden die hier verborgen liggen. Het blijkt hier een dorp te zijn dat een etappe vormt op de weg van pelgrims naar Santiago de Compostela. We lopen langs de spectaculaire kustweg langs de Ria naar de kerk, de Santuaria da Virxe de Barca. Branding schuimt wild om de rotspartijen waar we een paar uren geleden angstvallig omheen voeren. Er is een tent met een stempelpost voor pelgrims. Pas als je een volle kaart heb, net als bij de Elfstedentocht, kun je in Santiago de C. een gratis Sint Jakobsschelp ophalen. De kerk zelf is een draak van een gebouw. Stevig dat wel, bestand tegen de stormen die hier op de kust plegen te slaan, maar onooglijk. Ik ga de kerk in. In het gebouw vouwen vrouwen doeken over het altaar voor de hoogmis van morgen. Er hangen ter weerszijden twee modellen van zeilschepen. Twee Duitse pelgrims staan uit volle borst vals te zingen: 'Gegrüsset seist du. Maria.' Ans komt binnen; er zit een dikke Spaanse man achter haar aan, zegt ze, hij stond de hele tijd naast me te sissen. verdomd, de man komt achter haar aan naar binnen. Wij gaan naar buiten en daar fotografeer ik haar (2 foto's hier), want dit is een bijzondere plek - anders waren er geen pelgrims. Ooit was dit, lang voor het christendom, een heidense plek waar duistere vruchtbaarheidsriten werden uiigevoerd. Die oude Spanjaard heeft er nog last van. Totdat - godbetert - juist hier het stenen schip met de beenderen van de apostel Jakobus aan land kwam. Tegelijk of iets later verscheen de maagd Maria en vanaf toen is het een bedevaartsoord. Tja.

We eten met Piet & Ineke lekkere tapas aan de boulevard en een tentje dat 'A Marina' heet. Een van de gerechten, een eiergerecht, bevat glasaaltjes. Glasaaltjes! Dat is de jonge generatie palingen, helemaal uit de Sargossazee hierheen gezwommen. Omdat de Spanjaarden ze massaal wegvangen, dreigt in Nederland de paling uit te sterven. Voortaan beter opletten wat we bestellen. Morgen verder. De prognose ziet er goed uit, ZW-wind met weliswaar enige regen.

Als we om zeven uur opstaan, regent het inderdaad. Heel lichte sproeiregen, die de wind onder de bimini doorstuift zodat alles in de kuip nat is. Maar weinig wind en niet al teveel zeegang, lijkt het. Afvaart om acht uur, om half negen zijn we langs de Quebrantas-rotsen al bij Kaap Villano (foto hier) Een gure, ongenaakbare rotskaap. Ik liep er negen jaar geleden vaak heen, toen ik op mijn opstapper Freek wachtte om samen de Golf van Biscaje over te steken naar het Franse Camaret. Toen voeren we ook hier met zonnig weer en een mooie zeilwind, maar in de volgende dagen kregen we het stevig voor de kiezen. (Dat verhaal staat hier) Nu is het trouwens ook ongemakkelijk. De zeegang van circa 1,5 meter komt uit NW; precies dwars dus de boot rolt en slingert erg. Wel is net genoeg wind van schuin achter om de genua bol te zetten. Hij voegt toch een knoop toe, dus meestal maken we een SOG (speed over ground) van ruim 7 knopen. Je kunt niet veel anders doen dan je warm kleden en de rit uitzitten. We hebben onze regenpakken aan en truien. Gedoe als je naar het toilet moet. Voor ons uit zeilt de Tartaan (foto hier)

Rond half twaalf kan de koers op 90^o gezet, voor het eerst weer naar het oosten. We hebben het eerste been van onze tocht, langs de Portugees-Spaans Atlantische kust, erop zitten. Hier hebben we een knoop stroom mee, die ons door de smalle doorgang spoelt tussen Kaap de San Adrían en de Sisargas-eilanden. Bijna 8 knopen SOG (zie de foto van de kaartplotter hierboven) Goed op de verraderlijke ondiepten letten! Een dikke vier uur later - we zijn het goed zat - zien we in de wazige regenluchten het silhouet van de Torre de Hercules, de grote vuurtoren van La Coruña (foto hier) Links ervan staat een merkwaardig beeld; een soort gekromde hoorn des overvloeds die leunt op een stok met twee punten. De hoorn is leeg. (foto hier) We leerden destijds deze stad kennen als een zeer kunstzinnige stad. Toen waren er overal op pleinen indrukwekkende beelden te zien van de Poolse kunstenaar Igor Mitoraj (die overigens vorig jaar overleed)

De vorige keren lagen we in de Darsena de Marina, de stadshaven, maar nu kiezen we voor de Marina Coruña omdat je er tanken kunt en we met ons Pasaporta 15% korting krijgen op het liggeld. Boven de bunkersteiger zitten achter een glazen pui netgeklede mensen te eten; je voelt jezelf na zo'n tocht echt een haveloze zwerver. Na het tanken (wij 135 liter) en het inchecken (liggeld met korting 29 euro) regent het werkelijk pijpenstelen. We mogen zelf een plek uitkiezen aan steiger 6. Veel boten hebben dwarslijnen uitstaan die eerst moeten worden opgeruimd. Kennelijk hebben ze hier harde wind gehad. Tegen de tijd dat we liggen en alles klaar hebben, zijn we drijfnat. Dom Viano roert zich ook weer; gedurende de slingertocht zat hij in elkaar gedoken op zijn stokje en at niks alsof hij zeeziek was. Ja, je weet het niet. We maken het knus in de kajuit met waxinelichtjes en thee en hebben hier eindelijk eens een goed WiFi-netwerk. Terug naar boven 

Vanmorgen bij de uitvaart van La Coruña moeten we wachten op een cruiseschip dat binnenloopt

Maandag 01-06-2015

Afvaart om zeven uur voor de ruim vijftig mijl lange rit naar Viveiro. Het is jammer dat we nu niet de mooie stad La Coruña kunnen bezoeken, maar per slot waren we er al twee keer (2006 en 2007) Het weer is echter gunstig om door te varen – zo gaat het doorgaans bij zeilen: gunstig weer moet je gebruiken. Bij de uitvaart van de haven moeten we wachten op de invaart van een groot cruiseschip (foto hiernaast) Daarna is het tien mijlen pal noord, tegen een lichte wind en een zeegang van anderhalve meter in, naar Kaap Prior. Het is de westelijke hoek van het grote promontorium van Noord-Spanje, een gebied van bergen en bossen met een hoge klifkust, dat ver in zee uitsteekt. We moeten eromheen naar het oostelijke eind. Het gebied wordt doorsneden door vele diepe inhammen – de ria’s van Noord-Spanje - met vele inlandse vertakkingen. Een fraaie, donkergroene rotskust die ons aan Schotland doet denken.

De uren vergaan. Geleidelijk aan draait onze koers meer naar het noordoosten en later naar het westen, maar we blijven de wind tegen houden. Die draait dus mee (of tegen, net hoe je het bekijkt) De meest noordelijk reikende kaap is Cabo Ortegal, een soort tegenhanger van Finisterre in het westen. We arriveren er om 12 uur. Eromheen waait een nijdige kaapwind met hogere zeegang. Voor de kaap liggen verdraaid gemene rotspunten, waar je bij uit de boord moet blijven (foto hier) Ans vind dat ik er toch te dicht bij kom. Maar ik houd de twintig meter dieptelijn aan, protesteer ik, kijk nou zelf. Ok, zegt ze.

Tegen drie uur lopen we de Ria de Viveiro binnen, die met tal van zijtakken diep in het lage bergland snijdt. We varen tussen een eilandje, Isla Colleira, en de kust door. Ik herinner het me van 2007. Helemaal achterin is een riviertje, de Rio Landrove, waaraan het stadje Viveiro met zijn marina ligt. We zien allerlei plekken terug die we ons herinneren: de supermarkt van Etoski aan de boulevard, het moderne museumgebouw waar ze toen WiFi hadden, het uitzichtpunt boven de stad, vanwaar ik toen een mooie overzichtfoto maakte (die foto staat hier, maar helaas erg klein) We krijgen een plek op de eerste steiger, twee marinero’s nemen onze touwtjes aan. We hebben er 55 mijlen opzitten. De haven is met 32 euro (inclusief korting) duurder dan La Coruña, maar dat komt waarschijnlijk omdat met de 1^e juni een hoger seizoentarief geldt. De WiFi is beroerd; onbruikbaar traag.

De komende dagen wachten we hier. Omdat het in het zeegebied Gran Sol (bij Zuidwest-Engeland) stormt, loopt vandaar naar hier een zeegang van vier meter. Dat is uiterst oncomfortabel. Haast hebben we niet. Terug naar boven

Viveiro. De was droogt snel aan de lijn.

Dinsdag 02-06-2015

Het is vanmorgen erg koud. Dat komt mede omdat de zon nog niet over de berg is, de stad en de marina liggen in de schaduw tot een uur of negen. Een uur eerder zet ik mijn vouwfietsje in elkaar en ga op zoek naar een bakker. De beide supermarkten (GADIS en Eroski) zijn nog niet open; pas om negen uur en de bakker op de plek die ik me van acht jaar geleden herinner, is niet op die plek. Vooruit, laat je niet uit het veld slaan, op zoek. Ik fiets naar het middeleeuwse centrum, waar in de kleine straatjes veel winkels zitten. De eerste bedelaars staan al op straat. Even terzijde: nergens zagen we op onze tochten zoveel bedelaars als hier in Spanje. De meesten hebben een bordje bij zich, waarop doorgaans staat dat ze geen baan hebben, geen huis, dat hun vrouw ziek is en hun kinderen honger lijden, dat ze geen ziektekostenverzekering hebben, enzovoorts. Opvallend intelligent ogende mensen zijn het vaak in redelijke goede kleren. Het geeft naast de veel leegstaande winkels misschien aan hoe groot de crisis in dit land is.

Tenslotte kom ik bij het stadhuisplein, waar talrijke fraaie oude panden staan en een oud stadhuis, met ernaast een foeilelijke doos van beton en glas. Die misstaat volledig op dit kwetsbare, oude plein. Hoe komt het toch dat zoveel lokale bestuurders – ook in ons land – in moeilijke tijden voor zichzelf dergelijke bestuurspaleizen bouwen?

Het is inmiddels half negen. Iets verderop is nog een pleintje en daar zie ik een panaderia, een bakker. Ik koop twee broden, een voor de Tartaan en een voor ons. Pas na enige tijd komt een traag herinneringsproces in mijn brein op gang. Ik was hier eerder! Ik fietste acht jaar geleden ook vergeefs langs beide supermarkten, ik vond geen bakker op de plek waar ik dacht dat er een bakker zou zijn en ik kwam uiteindelijk uit bij deze zelfde bakker. Dat is geen reclame voor de intelligente capaciteiten van mijn brein.

De wasmachine aan boord maakt overuren (foto hierboven) Ans spuit de boot af en ik controleer koelwater en olie van de motor. Er hoeft niks bij. Het is een zonnige dag zonder veel wind. De vier meter zeegang die voorspeld werd, is er volgens mij niet. Dat leidt ik af uit de berichten op de Navtex. We hadden verder gekund maar genieten van deze vrije dag. Later drinken we café con leche op een terras op het stadhuisplein en kopen lekkere grote kersen bij een groenteboertje. Een gehandicapte man en vrouw staan in een stalletje met potjes kwekelingen van sla en kruiden. Manieren om niet te hoeven bedelen.

Over de intelligentie van het brein gesproken. Nick Bostrom acht de komst van een superintelligentie in deze eeuw onontkoombaar. Hij noemt het in zijn boek ‘Superintelligentie. Kansen, gevaren, strategieën’ (Ned. Vert. De Wereld, 2015) kortweg KI, kunstmatige intelligentie. Die kan biologisch of een zogenaamde machine-intelligentie zijn, die wel zelf maken. De superintelligentie overtreft de onze in alle opzichten en als de ontwerpers een bepaalde grens overschrijden, dan ontstaat hij/zij ‘explosief.’ Naar zijn aard en uit zelfbescherming streeft de KI naar alleenheerschappij, al is het maar om te voorkomen dat wij hem uitschakelen. Zelfs al zijn we dat niet van plan! De KI moet die mogelijkheid vóór zijn. Sinds de ontwikkeling van een superintelligente KI onvermijdelijk is, is het van het grootste belang om hem te voorzien van instructies, die de KI er toe moeten brengen om met de mensheid rekening te blijven houden en ons goed te behandelen. Welke moeten dat zijn? Duidelijk is dat de fameuze Wetten van de Robotica, die de SF-schrijver Isaac Asimov in de vorige eeuw bedacht, volstrekt ontoereikend zijn. Ze luiden:

Eerste Wet: Een robot mag een mens geen letsel toebrengen of door niet te handelen toestaan dat een mens letsel oploopt.

Tweede Wet: Een robot moet de bevelen uitvoeren die hem door mensen gegeven worden, behalve als die opdrachten in strijd zijn met de Eerste Wet.

Derde Wet: Een robot moet zijn eigen bestaan beschermen, voor zover die bescherming niet in strijd is met de Eerste of Tweede Wet.

Later bedacht hij er nog een Nulde Wet bij: Een robot mag geen schade toebrengen aan de mensheid, of toelaten dat de mensheid schade toegebracht wordt door zijn nalatigheid.

Asimov toonde dat zelf in zijn boeken overigens uitvoerig aan. Ook Bostrom weidt hele hoofdstukken aan het probleem van de waarden, die we in de KI moeten programmeren. Maar: wat wil de mensheid eigenlijk? En horen -om maar iets te noemen - de Talibaan en IS daar ook bij? Daarvoor voert hij ondermeer een systematiek in, die hij coherent geëxtrapoleerde wil (CGW) noemt. Veel van de elementen daarin stammen uit eeuwen van filosofische literatuur. Ik word daar somber van. Ik denk dat het onmogelijk is – zelfs voor een superintelligente computer – om uit te vinden wat de mensheid eigenlijk wil. Ook Bostrom maakt zich weinig illusies maar, zegt hij, we moeten wel een poging doen, want anders zijn we volledig aan de KI overgeleverd.

Vanavond gaan we met Piet & Ineke in het stadje eten. Morgen misschien verder, 33 mijlen naar Ribadeo. Terug naar boven

Ans' kleindochter Nikita (bijna 16) gaat meedoen aan de nieuwe ronde van The Voice of Holland.

Woensdag 03-06-2015

’s Avonds verzamelen veel burgers van Viveiro zich op het plein voor het stadhuis voor een pantoffelparade. Gezinnen en stelletjes slenteren er heen en weer of vermaken zich op een terras. We passen ons snel aan en strijken neer op het terras naast het standbeeld van Nicomedes Pastor Diaz, een Galicische dichter uit de 19^e eeuw die een ode aan de dood schreef. Een vriendelijke ober brengt niet alleen wijn maar ook voortdurend lekkere hapjes: pikante worstjes, spekreepjes, viskoekjes en stukjes pizza (foto hier) Als je blijft zitten – en dat is natuurlijk de bedoeling – dan hoef je niet meer te eten. Van over de oostelijke bergrug kruipen donkere wolken nader; het lijkt wel of we regen zullen krijgen. Met enige moeite verlaten we het terras en vinden aan het eind van de lange, smalle Rúa Pastor Diaz een aardig restaurantje. Ans neemt een aspergeschotel en ik een sappige entrecôte.

Op de terugweg is het al helemaal bewolkt en donker, maar er valt nog geen regen. Als we net in bed liggen meldt de telefoon van Ans een bericht. Het is van Barbara die groot nieuws heeft: haar dochter, Ans’ kleindochter Nikita (foto hierboven, ze wordt eind deze maand 16) die goed kan zingen, doet mee aan The Voice of Holland. Een hele prestatie om daarin door te dringen! Ik heb het programma van de commerciële televisie nooit gezien, maar het schijnt hele hoge kijkcijfers te scoren. De jurering geschiedt - in stoelen waar ze mee ronddraaien - door bekende sterren als Anouk, Ali B. en Marco Borsato (de laatste kennen we als 'De Zingende Trui') Gisteravond viel een televisieploeg bij Barbara binnen. In september wordt het programma uitgezonden en dan gaan we natuurlijk kijken. Mijn natuurlijke weerzin tegen de commerciële leegte zal ik dan opzij zetten.

Vanmorgen hangt er zware bewolking over de stad en het miezert een beetje. Koud is het gelukkig niet. Piet brengt een vers stokbrood langs. Na het ontbijt slaan we uitgebreide voorraden in bij de naastgelegen GADIS hipermercado. Op de visafdeling zie ik dat men hier toch nog zakken met glasaaltjes verkoopt (foto hier), terwijl in Europees verband afspraken zijn gemaakt om de vangst sterk te beperken, omdat de paling in ons land dreigt uit te sterven. Zie hier.  Hoe zit dat?

Ergens in de flats tegenover de marina zingt een kanarie de sterren van de hemel. Het maakt Dom Viano heel erg opgewonden. Zou hij toch een vrouwtje zijn? Vrouwtjeskanaries zingen namelijk niet; ze worden toe gezongen.

Omstreeks vier uur valt de walstroom uit. De zekering op de steiger is uit gesprongen en onze aardlekschakelaar ook. Onderzoek leert dat de oorzaak in ons electrische kookplaat zit. Ik haal hem uit elkaar maar kan niks vinden. Het ding kochten we Istanboel voor (omgerekend) 25 euro. Nu gooien we hem maar weg. Terug naar boven

Over de invaart bij Ribadeo ligt een 32 meter hoge verkeersbrug.

Donderdag 04-06-2015

Vanmorgen geen haast, we hebben slechts 33 mijl voor de boeg. Om elf uur motoren we de Rio Landro uit. Er is heel weinig wind maar de zon is terug na de sombere dag van gisteren. Aan bakboord voor de havendam is een overslaghaven voor steengruis of iets dergelijks. Vrachtwagens storten het met veel warreling van stof op de kade. Wie daar werkt heeft een garantie op het krijgen van stoflongen. Op de Ria de Viveiro begint de swell. We motoren naar de eerste van een aantal kapen, de Punta de Faro. Barre rotskapen, allemaal. De zeegang neemt flink toe en is warrig. Ik meen me van de heenreis te herinneren dat hier zo’n verwarde, wilde deining stond. Bij de volgende kaap, Punta de Roncadoira, is het nog erger. We bestuderen de activiteiten van een visser: heeft hij nu wel of geen sleepnet? (foto hier) Voor de zekerheid wijken we uit; de visser steekt zijn hand op als dank.

Het geslinger duurt nog tot we de laatste kaap voorbij zijn. Hier ligt een grote industriehaven achter een paar rotseilandjes, de Puerta Alumina Española. De naam zegt het al. Twee bulkcarriers liggen voor anker te wachten op hun beurt. Gelukkig wordt de zeegang nu rustiger, het is nog 15 mijl. We eten het een en ander en slapen om de beurt. Een voordeel is dat de wind iets ruimt, zodat de genua voor een deel kan uitgerold. Dat levert bijna een halve knoop extra.

Tegen half vier komen we bij de invaart van het riviertje waar Ribadeo aan ligt. We speuren naar een gele boei, die hier zou moeten liggen, maar die is er niet. De invaart kent rotsige ondieptes aan beide kanten, dus mikken op het midden. We draaien de genua in voor beter zicht. In 2007 kwamen we hier bij invallend duister, herinneren we ons. Over de diepe baai is een 32 meter hoge verkeersbrug. Daar moet je de uiterste onderdoorgang aan stuurboord nemen (foto hierboven) De tijstroom staat mee en sleurt ons langs de pijlers. Direct erna is de ingang van de Real Club Náutico de Ribadeo. Ik stuur even door en vaar schuin tegenstrooms naar binnen. Zo, dat is voor elkaar.

Even later liggen we langs een lange vingersteiger. Tartaan ligt aan de buitenste. Er loopt een lichte zeegang in de haven. Boven de bergen rommelt het en pakt een dreigende onweerslucht zich bijeen (foto hier) Blij dat we binnen zijn. Acht jaar geleden was er niemand en legden we in het donker aan. We klommen over het hek en vonden ergens een café. De volgende ochtend was er nog niemand aanwezig, dus zijn we zonder te betalen vertrokken. Daar denk ik met aangename gevoelens aan terug, als ik op het kantoortje het liggeld voldoe: liefst 43 euro voor één nacht.

We drinken thee in de kuip. Het weerlicht fel en even later begint het te regenen. De donder rolt heen en weer tussen de bergen aan weerszijden. Het is helemaal grijs en de overkant van de rivier is niet meer te zien. Morgen willen we door naar Gijón, liefst 70 mijlen. Maar eerst goed naar de weerberichten kijken, want er is slecht weer op komst in Biscaje. Eerst het nieuws (de WiFi is traag maar werkt): laatste kans voor Griekenland, de rebellen in Oekraïne vallen massaal aan, staatssecretaris Van Rijn verweert zich weer eens in de Tweede Kamer, sommige Gorcummers willen de vorige burgemeester Piet IJssels nu als waarnemer voor de vertrokken Barske. Piet wil wel. Terug naar boven

Een grijze, regenachtige tocht naar Gijón. De genua helpt een halve knoop

Vrijdag 05-06-2015

Gisteravond na het vallen van de avond loop ik het stadje Ribadeo binnen. Op zoek naar wat? Een herinnering van de eerste maanden van onze tocht, acht jaar geleden. Waar was dat cafeetje ook weer, waar we wat dronken na over het hek van de marina te zijn geklommen? Het laat zich moeiteloos vinden. Het ligt in de straat die naar boven leidt, naast een tweesterrenhotel/cafétaria en een restaurant ('abierto'), de vensters welkom verlicht waar toch niemand zit. Ook in dat kroegje niet; ik heb niet de moed naar binnen te gaan en er als enige gast te gaan zitten. Moeizaam klim ik de straat verder in en herinner me dat ik dat toen ook deed. Je komt dan bij een eeuwenoud klooster van de Franciscaners; het staat nu in restauratiesteigers. Hier kun je linksaf een smal straatje in met opnieuw oude huizen, de meeste niet bewoond. De vensters alle dicht. Weer linksaf, terug naar onder. Aan het eind bij de haven staat een enorm patriciërshuis leeg. Se vende, zegt een bord, te koop. Het verkoopt zich, letterlijk vertaald. Er is een bordes boven de haven met mooi uitzicht, waar wat jongelui selfies staan te maken. Ze maken plaats als de oude man een foto van de marina en de hoge verkeersbrug wil maken (foto hier) Ik loop terug naar de haven en tref Ans reeds slapend aan in bed.

Vanmorgen de wekker om zes uur. Afvaart om zeven uur. Het is een grijze tot donkergrijze dag en het miezert. De karige wind is noordoost. We motoren onder de verkeersbrug door naar buitengaats, waar een schrale zeegang staat van een meter of anderhalf. Daar valt mee te leven maar we beseffen dat we een lange dag vol saaie uren tegemoet gaan. Zeventig mijl is niet niks maar het moet zo zijn, anders kom je nergens. Alles is grijs, de golven zijn grijs en zelf de oude bruinvis die even zijn vin laat zien, is grijs. De kust vervaagt allengs tot een donkergrijze streep aan stuurboord. Na een paar uur krimpt de wind wat en kan de deels uitgedraaide genua volhouden. Scheelt een half knoopje (foto hierboven) Om de beurt lezen en maffen (2 foto's hier) Ik installeer me op mijn favoriete plek bovenaan de kajuittrap, het luik met een kussen erop naar me toegetrokken en de benen beneden in de warme kajuit. Ideale plek voor lange wachten op zee. Van beneden piept de Navtex een weerbericht: 'Cantabrico: NW 3 or 4, incr. 4 or 5, smooth becmg slight, poss shwrs or thunderstorms. mod or good'. Tja, die wind zou ik graag hebben, maar die is er niet en we zijn heus in Cantabrico.

Uren kijken over zee. Soms tekenen van zeeleven: plotselinge rimpelingen of kringen in het water. Eén keer springt een forse vis volledig boven water. Het lijkt een tonijn. Wie of wat jaagt erop hem? Om half twaalf zakt het windje in, de genua moet ingerold. Ook de regen houdt op en het wordt een paar tinten grijs lichter. Tot onze frustratie hebben we een ruime knoop stroom tegen. Dat schiet niet op, vooral als plotseling de stuurautomaat uitslaat. We maken een schuiver naar bakboord. Ik spring naar de stuurstand, neem het roer op de hand over en zie op het display een foutmelding: MOT STALL. Die ken ik nog niet. Na correctie herneemt de autopilot zijn koers. Aha, een probleem waardoor de leegte en de zinloosheid opeens uit de wereld zijn verbannen! Uit de krochten van de boot diep ik de gebruiksaanwijzing op. (Fons: RTFM = read the fucking manual) Die uitdrukking staat niet in de lijst van alarmmeldingen. Toch heb ik een idee wat er aan de hand kan zijn, zeker als het nog een aantal keren gebeurt. De nieuwe computer kan het niet zijn, want die geeft alles vlekkeloos aan. Ik denk dat het opnieuw de drive unit is, net als toen we vorig jaar op weg waren naar Sardinië. De monteur had hem toen eruit gehaald en onderzocht en constateerde a) dat de koolborstels in orde waren, en b) dat de unit erg vervuild was. Ik stuur op de hand verder en deels op de stuurautomaat.

Het is al over drie uur als we bij Cabo de Penas komen, de Kaap der Smarten (foto hier) Niet de enige kaap van die naam. Puntige rotsen staan half onder en bovenwater. De tegenstroom is nu meer dan anderhalve knoop, de passage duurt lang. Bij de invaart van de grote zeehaven van Gijón is het al half vijf en dan hebben we ruim 70 mijlen op de teller. Er is een ondiepte, beboeid met kardinalen, die als een soort rotonde voor de scheepvaart fungeert. Piet & Ineke verkennen meyt de Tartaan een nieuwe jachthaven in een westelijke uithoek, maar melden dat hij erg afgelegen is. Dan gaan we liever naar de stadshaven, waar we destijds lang en aangenaam verwaaid lagen. Gijón is een mooie en gezellige stad; ook nu zullen we er wel even liggen, gelet op de weerprognoses. De grote vraag is: steken we vanaf hier Biscaje over of gaan we nog wat verder oostelijk? En in elk geval moet die drive unit gemaakt worden, want zonder autopilot Biscaje oversteken is erg moeizaam. Inchecken op het havenkantoor: er is een promotie-actie, vier dagen voor de prijs van drie, maakt een ligprijs van 38 euro per dag. Terug naar boven

Miezerregen in Gijón. Toch maar de stad in.

Zaterdag 06-06-2015

Dreinende miezerregen en een temperatuur die niet hoger wordt dan 16 graden houden ons vanmorgen lang te bed. Om tien uur staat er een douanier naast de boot; voor de zoveelste maal komt iemand onze gegevens registereren. Hij laat zijn legimimatiebewijs zien. Waarom bent u niet in uniform?, vraag ik. Ik ben incognito, verklaart hij, als het niet regende dan liep ik vandaag zelfs in een korte broek. Smokkelaars en dieven van zeiljachten zijn dan niet op mij verdacht. Tja, ieder zijn vak.

Twee jachten, een Frans en een Spaans, vertrekken in dit hondenweer. De Spanjaarden willen verder naar het westen; van de Fransen weten we het niet.Zeker is dat er nu veel meer zeegang buitengaats is dan gister.

Na een laat ontbijt maken we ons toch maar op om in de stad te gaan kijken (foto hiernaast), al is het maar om paraplu's te gaan kopen. Want die hebben we niet meegenomen. Boven op de pier zien we de beide vertrokken jachten alweer terugkomen. Het zal ze niet zijn meegevallen. We wandelen de pier af, het stadscentrum in. Daar ontvouwt zich het stadsbeeld zoals we ons dat nog herinneren van de tijd dat we hier - acht jaar geleden - ook verwaaid lagen. Restaurants, terrassen, winkels, de kleine supermarkt, de plantsoentjes en de pleintjes. Hier dronken we altijd koffie, zegt Ans, en wijst naar een groepje verregende parasols op de boulevard. We vinden een winkel waar we goedkope regenschermen kopen.

De winkelstraten glimmen van de regen (foto hier) Op een pleintje staat een verzameling kraampjes om een draaimolentje heen. Er zit geen kind in. Een man staat er in een verregende grijze pij naast; hij lijkt wel op de verregende herder van een weggelopen kudde. In de kraampjes verkopen hippie-achtige lieden alternatieve sieraden, kazen en gedroogde hammen. het zaterdagse publiek en wij slenteren er met weinig kooplust langs. De welkome knusheid van een koffiehuis nodigt ons binnen voor een warm bakje café con leche. Wat is hier verder nog te beleven?

Na een uurtje gaan we terug naar de boot. we maken het met waxinelichtjes en thee in de kajuit warm en gezellig. Ik zoek en vind op Internet op de website van Raymarine een goed verhaal over de storing van de stuurautomaat, die MOT STALL heet en print het uit. Die code wil zeggen dat de koerscomputer niet in staat is om het roer te laten draaien. Daarvoor kunnen vier oorzaken zijn, die je achtereenvolgens kunt nagaan:

1. Een mechanische oorzaak: het draaien van het roer gaat te zwaar. Dat kan door excessieve zeegang of een mechanische belemmering in het roerkwadrant of de stuurkabels. Omdat de boot gisteren op de hand niet zwaarder stuurde, is dat hier niet aan de orde.

2. Een storing in de drive unit. Dat kan veroorzaakt worden door versleten koolborstels of vervuiling van de unit. Daarvoor moet hij nagekeken worden. Het laatste was vorig jaar in Cagliari, Sardinië het geval, hoewel we toen een andere storingsmelding kregen: NO RREF dat 'no rudder reference' betekent. Het kon snel worden opgelost; mogelijk is het weer het geval. Daar moet maandag een monteur naar kijken.

3. De verbinding van de koerscomputer met de drive unit kan gestoord of verbroken zijn. Hier geloof ik niet zo in, maar de monteur kan dat gemakkelijk testen.

4. De Rudder Reference Unit meet de stand van het roer. Als deze unit een uitslag meet die groter is dan de electronische of mechanische stops toelaten, dan valt hij uit c.q. geeft geen informatie meer aan de koerscomputer. Ook dit is mijns inziens niet het geval, want de drive unit viel gisteren steeds uit zonder dat er sprake van een extreme roerstand was en het balkje dat op het display op de stuurstand de stand van het roer toont, functioneerde normaal. Het kan in elk geval gemakkelijk getest worden door de monteur.

Maandag verder. Hieronder een overzichtsfoto van onze Dulce (rode cirkel) in de verregende haven in Gijón.

Dulce (rode cirkel) in de verregende haven van Gijón. Het lichtgekleurde gebouw links van de mast is het havenkantoor.

Grappig: pas later zie ik dat trouwe lezer Frans ook over de problematiek van de stuurautomaat schrijft in het Gastenboek. Hij komt tot eenzelfde soort conclusie als ik. Terug naar boven

De groei van de menselijke soort van - 10.000 jaar geleden tot nu

Zondag 07-06-2015

Mensen zijn sterk geneigd om de eigen soort en de eigen wereld centraal stellen. Denk aan het geocentrisch wereldbeeld van de Middeleeuwen. Pas vanaf de wetenschappelijke revolutie werden de positie van de mens en zijn wereld in toenemende mate gerelativeerd. Nu zijn we niets meer dan bewoners van een onbetekend zonnestelsel aan de rand van een onbetekend spiraalstelsel in een kosmos die honderden miljarden sterrenstelsels bevat, alleen al in het waarneembaar deel van het universum. Een universum dat misschien ook nog eens er eentje is van een onbekend aantal eilanduniversa. In geen enkel opzicht centraal of uniek. Op onze intelligentie en ons zelfbewustzijn na, misschien?

Stel, lezer, dat je meedoet aan een quizprogramma (kwisprogramma?) op de televisie. De quizmaster (kwismaster?) zegt tegen je: mevrouw of meneer, hier heb ik een kist. Er zitten balletjes in. Misschien tien, misschien duizend. Op één van die balletjes staat uw naam. Als u deze hendel overhaalt, valt er een balletje uit. Dat mag u een paar keer doen. Dan moet u raden hoeveel balletjes er in de kist zitten, tien of duizend, ga uw gang. Je haalt de hendel over en er valt een blanco balletje uit. Je doet het nog een keer en weer komt er een blanco balletje. De derde keer valt er een balletje uit met je naam erop. Hè? Dat is wel erg snel, denk je, dan zitten er vast maar tien balletjes in. Dat zou iedereen zeggen.

De waarschijnlijkheidsredenering in het spelletje is toepasbaar op de mensheid. Op dit moment in de geschiedenis leeft ongeveer tien procent van de mensen die er ooit waren. Dat is ruim 6 miljard (van 60 miljard) Wat ligt er vóór ons? Groeit de mensheid verder en gaan we ons in honderden miljardenvoud over de sterren verspreiden? Blijft het huidige aantal stabiel of zal het drastisch afnemen? Het is wel erg toevallig, lezer, dat je nu leeft (= balletje met jouw naam valt uit de kist) Zie de grafiek van de groei van de mensheid hiernaast. Dan is er waarschijnlijk weinig mensheid meer in de kist aanwezig (= 10 balletjes) Deze redenering wordt het 'Doomsday Argument' genoemd. Ze werd voor het eerst voorgesteld door de astrofysicus Brandon Carter in 1983. Op grond hiervan zei Carter dat de mensheid spoedig zou uitsterven; hij schatte binnen 200 jaar. Inmiddels zijn daarvan alweer 30 jaar voorbij. Ik schreef al vaker over Carter en het Doomsday Argument, onder andere hier in 2008 en ik nam het op in mijn Werkprogramma van 5 raadselachtige zaken in datzelfde jaar.

Toen ik er destijds over schreef was al duidelijk dat de klimaatcatastrofe, onafwendbaar als de wereldtemperatuur meer dan 2^o Celsius stijgt, op die termijn van 200 jaar onze wereld onbewoonbaar zou maken en de mensheid decimeren. Nu zou je de eveneens onafwendbare komst van een superintelligente KI (kunstmatige intelligentie), door onszelf gemaakt, erbij kunnen voegen. Ook een ramp die door onszelf gemaakt is. De overgang van een KI-project naar de toestand van superintelligentie is een explosieve overgang, die nog deze eeuw kan plaatsvinden, stelt Nick Bostrom. De KI komt tot zelfbewustzijn en ontwikkelt zijn eigen prioriteiten, die beslist niet de onze zullen zijn. Welke interesse heeft de KI nog in de mens? Wat interesseerde ons nog de primaten en de andere hominiden om ons heen, toen we intelligent werden? De Neanderthalers hebben we verdrongen en waarschijnlijk uitgeroeid. Je moet in alle nuchterheid over zulke ontwikkelingen kunnen praten. Het Doomsday Argument is immers een puur statistsche redenering. Niemand kan er goed mee uit de voeten - behalve het leveren van inspanningen om grote rampen te voorkomen (internationale samenwerking om het gebruik van fossiele brandstoffen snel te reduceren en om het contrôleprobleem van een superintelligente KI op te lossen)

Vanmorgen schijnt de zon. De wereld ziet het er bij het opstaan een stuk vriendelijker uit. We ontbijten en maken een expeditie naar het havenkantoor. Daar heb je douches op de eerste verdieping. Helaas tref ik een douche met een mager straaltje en een knop die je met één hand permanent ingedrukt moet houden, anders springt hij na een paar tellen uit, dus je hebt maar één hand om te wassen.

Zondag in Gijón.We zitten in de kuip te kijken naar de vele wandelaars op de havenpier. Op zeker moment slepen een man en een vrouw een piano de pier op. Helemaal aan het eind gaat de man zitten spelen. Bach. De vrouw filmt het. Daarna duwen ze de piano weer helemaal terug de pier af. We zijn te lui om de gaan kijken en lezen de hele dag. Ans heeft nieuwe boeken op haar e-reader gezet vanaf de voorraad op mijn laptop. Dan merk je niks meer van haar. Vanavond gaan we met Piet & Ineke in de stad eten. Terug naar boven

De menigte kijkt gespannen naar het grote scherm op het Plza de Marques naar hun voetbalclub Gijón die een promotiewedstrijd speelt

Maandag 08-06-2015

Er is een massa volk op de been als we gisteravond de stad inlopen (2 foto's hier) De stad is overstroomd met mensen en hoe dichter we bij het Plaza del Marques komen, hoe dichter de menigte wordt. De straten zijn afgezet. Op het bordes van een gebouw met gekanteelde torens staat een groot scherm opgesteld. De mensen kijken vol spanning naar een voetbalwedstrijd (foto hiernaast) Welke? We vragen het een agent. De lokale club van Gijón speelt een wedstrijd (in Sevilla) die hen - als ze winnen - toegang zal geven tot de Spaanse eredivisie. Zover heeft Gijón het nog nooit geschopt. Zo! Velen lopen in clubtenue: witte en rode vertcale strepen. We strijken neer op ons vroeger terras op de boulevard, dat met de parasols. Op een tekst aan de muur staat: 'No tenemos WiFi. Porque no hablan entre ustedes?' ('We hebben geen WiFi. Waarom gaan jullie niet met elkaar praten?' - foto hier) Een paar keer klinkt er daverend gejuich op, als hun lokale club in het verre Sevilla een doelpunt scoort. Maar dat is nog niks vergeleken met de orkaan van geluid en getoeter die de mensen produceren als het laatste fluitsignaal klinkt. De club zal promoveren en in de eerste liga voetballen met wereldclubs als Barcelona en Real Madrid. Iedereen is door het dolle heen en gaat uit zijn dak. Op de pleintjes in de oude stad stroomt de appelcider, de lokale drank, rijkelijk uit de hooggeheven flessen. Kroegen en terassen zijn afgeladen. Met moeite vinden we ergens een klein restaurant waar een tafeltje vrij is. Lokale kaas, viskroketten, mosselen, rode en witte wijn. Gezellig en smakelijk, iedereen om ons heen is vrolijk.

Vanmorgen loop ik om negen uur naar het havenkantoor. Daar bellen ze voor me een electrotechnicus. Een uur later staat Jesús, een jonge, serieus ogende man, naast de boot. Hij is van Electronica Edimar en heeft snel door wat het probleem is. Dat moet je altijd maar weer afwachten, maar Jesús heeft er duidelijk verstand van. Hij ontdekt bij de koerscomputer een draad die loszit. Als hij hem vastmaakt, heb ik in elk geval de roerschaal (rudder bar) weer terug op het display van de STANDBY-functie. Maar daarmee zijn we er helaas nog niet. Onderzoek leert dat als de autopilot een tijdje heen en weer gezet wordt, hij inderdaad uitvalt en het signaal MOT STALL geeft. Net als onlangs onderweg. Op dat moment ontvangt de drive unit geen 12 V spanning, maar slecht 7 V. Het is niet duidelijk hoe dat komt. Jesús haalt de drive unit eruit en neemt ook de koerscomputer en de afstandbediening mee (foto hier), zodat hij in zijn werkplaats een opstelling kan maken om de zaak te testen.

Ans maakt ondertussen de kuip en het dek schoon. Het is zonnig vandaag, met lichte bewolking. We wachten in de kuip af. Om half vijf komt Jesús terug. Hij meent het probleem te hebben opgelost. In de testopstelling staakte de electromotor steeds als de drive unit te warm werd. Hij heeft hem geopend en opnieuw laten lopen, waarbij met name de koolborstels vies waren en niet meer goed contact maakten als de motor warm werd. De koolborstels zelf waren in orde. Na grondig schoonmaken liep de motor ongestoord een halfuur. In feite dus hetzelfde probleem als een jaar geleden in Cagliari, Sardinië. Jesus zet de hele zaak terug en laat het stuurwiel tien minuten heen en weer lopen. Ongestoord, het probleem lijkt dus verholpen, ik heb er wel vertrouwen in. De rekening valt mee: 110 euro.

We lopen naar de MasYMas supermercado voor wat boodschappen. Op het Plaza de Marques verzamelen de fans zich al. Vanavond is het weer feest: de helden komen terug uit Sevilla en worden straks gehuldigd. Voetbal, ik zal er vandaag niks over zeggen. Maar ik kan me nu eenmaal niet opwinden over sporten waarin de winnaar de volgende keer de verliezer is en omgekeerd. Wat is daar nou aan? Bij het schuin omhooglopende straatje met het halfhoge muurtje, waar altijd avondenlang jongeren zitten, vinden we Piet. Ineke is de stad in om een jasje te kopen. We nemen met wijn c.g. bier op het muurtje plaats. Van verderop klinkt het We Are the Champions al op. We zijn blij dat onze stuurautomaat gerepareerd is. Zoals het er nu uitziet kunnen we woensdag door naar Ribadesello en donderdag naar Santander. Ondertussen komen in de prognoses van de Golf van Biscaje weer en zeegang tot rust, zodat de kans groot is om donderdag of vrijdag de oversteek van ruim 200 mijlen naar Frankrijk te maken. Mijn dappere geliefde slaapt er al weken niet van; straks is het achter de rug. Terug naar boven

Dinsdag 09-06-2015

De update over mei van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer, die we allemaal met grote belangstelling volgen, laat over mei een plus van 0,27^o zien ten opzichte van het langjarig gemiddelde. Altijd weer voortgaande opwarming. Goed nieuws van de G7: men gaat zich inspannen om de opwarming beperkt te houden tot 2 graden Celsius (ten opzichte van 1990) Dat zal een enorme inspanning vergen, maar als de internationale gemeenschap erin slaagt samen te werken dan is het mogelijk dat het lukt en dat de mensheid de Carter-catastrofe overleeft. Of er een oplossing gevonden kan worden voor de contrôle van een superintelligente KI is nog lang niet duidelijk.

Vannacht om twee uur wordt ik wakker van stemmen. Ik sta op om te kijken. Naast ons legt een Duitse X-46 aan. Mannen in zeilpakken, ze hebben Biscaje overgestoken met een ruime NO-wind in de rug. Even later arriveert er nog een jacht, een Fransman.

Vanmorgen is de hemel bewolkt, maar niet erg dik. Je voelt de warmte van de zon op je gezicht. We besluiten tot een lange wandeling, eerst om de buitenkant van het schiereiland met de oude stad. Een parkachtig gebied met wandelpaden hoog boven zee, dat Cimavilla heet. Mannen van de gemeente maaien het gras. Beneden spat de branding uiteen tegen de rotsen. Hier staan talrijke geschutsopstellingen uit de 19e eeuw, om de rots en de haven te verdedigen - de tijd dat Europese staten nog met elkaar in oorlog konden raken. Er is ook een nautisch complex, de Real Club Astur de Regattas, een sjieke jachtclub met eetzalen, mooie bomen en struiken, terrassen en een zwembad. Alleen voor leden, natuurlijk. Er ligt één lid op een ligstoel, een vrouw die aan het zonnen is. Aaan de oostkant van het schiereiland komen we bij de Romeinse thermen, waar we in 2007 gingen kijken. Nu lopen we de neo-romaanse kerk binnen, die ernaast ligt, de Iglesia de San Pedro. Zoals gebruikelijk staat er een bedelaar bij de ingang, een jonge grijnzende man die vandaag niks van ons krijgt. Ja, we geven al zo vaak. Door de eenvoudige, gebrandschilderde ramen valt prachtig gekleurd licht.

We lopen langs het lange strand, de Playa de San Lorenzo (foto hier) Overal is men bezig de straten schoon te spuiten. In het gefilterde zonlicht drinken we op een terrasje onze café con leche. Daarna lopen we urenlang door de winkelstraten, de kleine parken en de pleinen. Spanje heeft mooie steden. In een ijzerzaakje koop ik een stukje ketting om dekooi van Dom Viano wat minder te laten uitslaan; dan slingert hij minder bij zware zeegang. Op straat veel bedelaars, straatmuzikanten en loterijmannetjes. Een man met een electrisch versterkte viool speelt de canon van Pachelbel; die heeft een euro verdient, vinden we. Op het Plaza de los Campinos zitten we wel een uur op een bankje bij een kathedraal, de Iglesia de San Lorenzo (foto hier) Kijken naar de mensen: oudere vrouwen met hun kleinkind, een moeder met een wandelwagen, snel lopende mannen in donkere pakken, een actetas onder de arm, vast advocaten. Tegenover zit een oud echtpaar op een bank, de man is mager, hij laat steeds zijn bovengebit zakken en haalt het weer op, zijn vrouw ziet het niet anders zei ze er wel wat van. De zon koestert onze gezichten, onze jas hebben we allang uitgedaan. Er komen kinderen langs in schooluniform; ze hebben allemaal een tol bij zich. Tollen! Hoe lang is dat geleden. Wanneer was het voor de laatste keer toltijd in ons leven? Dan sloeg je met een zweepje tegen je tol om hem weer harder te laten spinnen. We kijken dromerig voor ons uit. Wat zegt mijn geliefde?

'Als we nu weer dertig waren, zouden we samen aan kinderen beginnen.'

'ja', zeg ik, 'dat zouden we vast doen.'

We zwijgen weer, ieder in de eigen gedachten verzonken. Er zweeft ijle accordeonmuziek langs de terrassen, steeds dezelfde deuntjes, 'Greensleeves' en 'O sole mio'. Ik sluit de ogen.  Opeens is er bijna anderhalf uur voorbij. Het wordt opeens koeler en de winkels beginnen te sluiten. Op de terugweg eten we een tosti in een koffiehuisje. Op een vide op de eerste verdieping zijn de toiletten. Vandaar zie ik beneden mijn geliefde zitten (foto hier) Ze kijkt op haar IPhone. Als ik haar niet kende, denk ik, zou ik denk ik nu proberen met haar in contact te komen.

Om kwart voor drie zijn we weer aan boord. Niets te vroeg, want het begint te regenen, het is een stuk kouder en de No-wind trekt flink aan. We doen ons dutje. Daarna thee. Straks een borrel op de Tartaan en de weersituatie bespreken om te beslissen of we morgen weggaan. Terug naar boven

Invaart Ribadesella (terugblik) Midden een groen boei, Daarachter de hoge zeegang en links het strand en de zandbanken, waar de brekers op uitvloeien.

Woensdag 10-06-2015

Vijfig jaar geleden verongelukte mijn vader op deze dag. Hij was toen pas 44 jaar oud, bijna 45. Vijftig jaar was een onoverzichtbare en volledig onbekende toekomst voor hem. Nu weet ik wat er in die vijftig gebeurd is in de wereld. Ik ben 24 jaar ouder dan hij mocht worden. Mijn vader. Aardige, joviale man. Vrolijk. Pretoogjes.

Vanmorgen reken ik snel de laatste nacht af op het marinakantoor. We steken om kwart voor negen van wal en varen voorzichtig de smalle uitvaart door, langs de grote groene boei en het havenhoofd. De berichteN: weinig wind uit het noorden en een zeegang van 1,5 meter. Dat van de wind klopt wel, maar de zeegang is veel hoger - 2,5 tot 3,5 meter - en uitermate onaangenaam. Omdat het the morning after the night before is - een erg gezellige avond op de Tartaan - voel ik me al snel katterig worden. Pff. Het wordt alleen maar erger als ik onderdeks moet om te toiletteren. Het schip slingert als een dolleman, de uitslag is meer dan 60 graden (30 links en 30 rechts) Ans moppert op de weerberichten. Af en toe regent het. Gelukkig is het maar dertig mijl, die we gelaten uitzitten. Heel geleidelijk begin ik me beter te voelen. Hoe verder we oostelijk varen, hoe hoger de bergen worden. Scherp gekartelde bergruggen met donkere regenwolken eromheen. 

Even na één uur naderen we Ribadesella. Dat ligt aan een riviertje (de Sella), die een grote bocht maakt alvorens in zee uit te monden. Voor het plaatsje is een groot strand, waar de zeegang in hoge brekers uitloopt. Het is een uur na hoog water. De Reeds Almanak waarschuwt: 'Do not attempt in strong onshore winds when seas and swell break on the bar, reported as 2m, but less after NW gales. Hug the N bank 25m off the promenade to clear drying, buoyed sandbanks to stbd.' Een beetje benauwd ben ik wel, wind is er nauwelijks maar de hoge golven van de zeegang duwen ons snel naar het strand. Bij de promenade aan bakboord moet je scherp linksaf, het riviertje in. Tartaan gaat voor en komt er goed door. Een spectaculaire invaart! (foto hierboven) De minste diepgang die ik meet is 2,2 meter. Direct achter de hoge rots met de promenade is het opeens rustig en ontvouwt het plaatsje schilderachtig zich langs de rivierbocht (foto hier) Aan de rechterkant liggen hoge zandbanken. We motoren langzaam de bocht door. Direct na de zandbanken staan er aan stuurboord groene boeien. Daarop volgt een smal kanaaltje zonder boeien, met genoeg diepte om dekleine jachtmarina te bereiken. Voor bezoekende jachten is er plaats aan de buitenkant van de ooststeiger, langs een lange strekdam die nu onder water is. Even verderop is een lange brug, die beide oevers met elkaar verbindt. Er staan vlaggen van alle EU-landen op. We meren langszij af. Er liggen nog meer Nederlandse jachten, ondermeer uit Den Helder en Hellevoetsluis.

Blij dat we die ellende achter de rug hebben! Uitgeteld liggen we op de kuipbanken. Morgen gaan we beslist niet door als er nog steeds zo'n zeegang staat. Dat houd je de resterende 55 mijl naar Santander niet vol. Je kunt de swell zelf zien, als je even naar dat grote strand loopt. Nu even lekker slapen. Terug naar boven

De witte vlekken op de dwergplaneet Ceres vanaf 4400 kilometer hoogte (foto: NASA)

Donderdag 11-06-2015

NASA publiceerde gisteren een nieuwe opname van de geheimzinnige witte vlekken op de dwergplaneet Ceres (foto hiernaast) De sonde Dawn maakte hem vanaf 4400 kilometer. De vlekken zijn opgebouwd uit talrijke afzonderlijke vlekjes van uiteenlopende afmetingen. Tot dusverre hebben wetenschappers geen sluitende verklaring voor deze heldere structuren, die zich in een krater bevinden. Voorlopig houden ze het erop dat de vlekjes uit ijs of zout bestaan. Mogelijk kunnen temperatuurmetingen daar later uitsluitsel over geven. Begin augustus daalt Dawn af naar een hoogte van 1450 kilometer.

Gisteren eind van de middag met Piet naar het blokhutje dat als havenkantoor dienst doet. Het is gesloten, maar een paar mannen die aan een boot staan te werken, zeggen dat het om half zes opengaat. We lopen naar het lange strand, de Playa de la Marina. Het strand is veel groeter nu het eb is, maar de zeegang is nog steeds hoog. In het noorden van Biscaje waait het al dagen erg hard en dat merken we hier, hoewel hier totaal geen wind is. Langs het strand staan mooie villa's in fanatsiestijl, van kapitaalkrachtige mensen. Een bord zegt dat dictator Franco hier graag kwam. Het plaatsje ligt midden in de zeer groene natuur. De hoge bergtoppen zijn in regenwolken gehuld.

We lopen weer terug en ontdekken onderweg een supermercado en een bakker. Mooi. Inderdaad zijn er dan twee oude mannen die geen woord anders dan Spaans spreken. Het liggeld is 15 euro. Dat betaal je pas als je de sleutel komt terugbrengen. Je moet echter 50 euro in deposito geven voor die sleutel. Erg duur, zeg ik. Ja, zegt een van de mannen, maar dan weten we zeker dat je komt betalen. Juist. WiFi hebben we niet, zegt hij, maar ik ontdek een papiertje op de and daat voor ingewijden het netwerk en de sleutel geeft. Dat schijf ik snel op, maar aan boord blijkt het helaas te zwak. Dus op de dongle met het Orange SIM-kaartje. Morgen even aan de overkant rondkijken voor een recharge.

Vanmorgen heerlijk uitgeslapen en een uitvoerig ontbijt met eitjes. Het is zwaar bewolkt en soms valt er wat lichte sproeiregen. De toppen van de hoge Picos de Europa (bijna 2000 meter) zijn ook nu niet te zien. Tegen elf uur is het droog. Vanwege de kou, het is maar 16 graden, doen we jassen en sjaals aan. We lopen over de lange brug, de Puente de Sella, het dorpje in. Er zijn verrassend veel restaurants en dure winkels. Er staan veel mooie huizen; tweede huizen van rijke Spanjaarden. Ribadesella is duidelijk een badplaatsje voor de well to do. In een tabakszaak kan ik mijn data-SIMkaartje laten opladen. Op een pleintje staat een opvallende kerk uit het begin van de 20e eeuw: de Iglesia Parroquial de Santa Maria Magdalena. Na mijn ervaring in Santiago de Compostela, waar ik in de kathedraal een afbeelding vond van het Oog van God, loop ik graag kerken binnen om te zien of Hij ook is afgebeeld. En verdraaid, hier ook! Niet zijn oog, maar een vage afbeelding van God en Jezus in de wolken, helemaal bovenin de koepel van het middenschip (hier 2 foto's) We ontmoeten Piet & Ineke en gaan met zijn vieren koffie drinken op een terrasje op het Plaza Reina Maria Cristina.

's Middags krijgt Ans een verheugend telefoontje. Jordin, haar oudste kleinkind, is met mooie cijfers geslaagd voor zijn eindexamen gymnasium! Ze is apentrots. Om vier uur gaan we er nog een keer op uit voor een wandeling over de promenade langs het lange strand, de eerder genoemde Playa de la Marina. De eb is al eind op gang. Hier een overzichtsfoto van de kleine marina, de brug over de Sella en het dorp aan de overkant. Nu kun je goed de smalle invaart zien (foto hier) De zee is behoorlijk tot rust gekomen. Langs de promenade staan mooie, monumentale villa's ui het begin van de vorige eeuw. Rijke kooplieden lieten die bouwen, zoals de fantasierijke Villa Rosario uit 1914 (foto hier) met leuke torentjes, overhangen en dakkapellen. De opdrachtgever was een tabakshandelaar, die plantages in Cuba bezat. De kapitale villa is nu een viersterrenhotel, Hotel Villa Rosario. Ach, hier een kamer huren en op het balkon een roman schrijven en 's avonds dineren met Ans en haar voorlezen wat ik die dag schreef.... Het hotel ligt direct aan de promenade en het strand. Von Aschenbach. Tadzio. Der Tod in Venedig. Op de terugweg breekt - het is vijf uur - dan toch nog de zon door. Terug naar boven 

Dulce afgemeerd voor de brug in de haven van Ribadesella. Het is juist vloed.

Vrijdag 12-06-2015

De kou houdt ons in bed vanmorgen. Het is maar 16^o Celsius en zwaar bewolkt. Zuchtend graaf ik onder het bed in de voorhut ons electrisch kacheltje op. Twintig minuten later is het een stuk behaaglijker geworden in de boot. Ik bekijk de weerprognoses: hoewel het iedere dag wel een tijd regent, is het rustig geworden in de Golf van Biscaje. Om half elf hebben we vergadering met Piet & Ineke. We bekijken onze opties, waarbij we ook ermee rekening moeten houden daat je hier alleen kunt uitvaren 3 uur vóór 3 uur na hoog water. Tenslotte besluiten we om zondag om 6 uur uit te varen (HW = 3.13 uur) en de 55 mijl naar Santander te varen. Omdat we er in de loop van de middag aankomen, kunnen we er onze dieseltanks aanvullen.  De volgende dag vertrekken we dan, als de vooruitzichten nog steeds gunstig zijn, naar Frankrijk. Het is ruim 200 mijl naar Île de Ré, waar we dinsdagmiddag rond HW in het schilderachtige stadje Saint Martin de Ré kunnen binnenlopen. Dit schema geeft de mogelijkheid om nog de intrigerende prehistorische grotschilderingen hier te bekijken, waarvoor je moet reserveren. Er was plaats voor morgenmiddag.

's Middags maken Ans en ik de klim naar de Mirador, het uitkijkpunt hoog op de rots die oostelijk van de invaart ligt en die de natuurlijke haven in het riviertje bescherming biedt tegen noordelijke winden en swell. Hier staat een kapel uit 1892 en een gedenkplaat voor een rijke Vlaamse dame (ene mevr. Gevers) die hier voor de wereldoorlogen van de vorige eeuw vaak placht te komen. Hier een foto vanaf het uitzichtpunt, waar je de rivierbocht, de kleine jachthaven en het badplaatsje Ribadesella fraai kunt zien liggen. Het is vloed; er vaart juist een jacht binnen en dat gaat heel wat kalmer dan wij eergisteren. Het geurt overal aangenaam naar de overvloedig bloeiende kamperfoelie. Ook Langs een ander pad lopen we terug. Daar zien we een weelde van Oost-Indische kers, jasmijn en passiebloemen. De wereld is hier een tuin. Er staan huizen met mooi uitzicht over de rivier naar de Picos de Europa (nog steeds in de wolken) en veel vruchtbomen, waaronder een suikerperenboom. Voor de fenomenale uitzichten zie hier 2 foto's. Over de rest van de dag is weinig te vertellen. Vanavond uit eten met Piet & Ineke. Terug naar boven

Ribadesella. Prehostorische schilderingen van het vrouwelijk geslachtsdeel in de Zaal de Vulva's van de Grot van Tito Bustillo.

Zaterdag 13-06-2015

Gisteravond is het eb al een eind op weg als we over de brug lopen om in het stadje te gaan eten. Ik maak er een foto van waarop je goed kunt zien dat een groot deel van de rivierbocht droogvalt (foto hier) Het eten was prima; nu eens geen vis maar een opvallend malse sirloin steak.

Vanmorgen blijven de plannen om morgen naar Santander te gaan intact. Biscaje is rustig tot aanstaande donderdag, dus de oversteek naar St Martin de Ré zal wel snel volgen. Het klaart dan misschien ook wat op. Vandaag is het grotendeels bewolkt en fris.

's Middags bezoeken we de Grot van Tito Bustillo, vanaf de boot vijf minuten lopen. Tito Bustillo was een van de zeven speleologen die grot in 1968 ontdekten. Een paar dagen later overleed hij en men heeft de grot toen naar hem genoemd. Er zijn veel grotten in dit gebergte met indrukwekkende stalagmieten en stalagtieten. In de prehistorie werden er vele bewoond door jagers-/verzamelaars in de periode tussen 15.000 en 11.000 jaar geleden. Men vond veel werktuigen van steen, hout en botten en prachtige grotschilderingen alsook kleitabletten met dezelfde motieven beschilderd als op de grotwanden.

In kleine groepen mag je de grot in, na voorafgaand een afspraak te hebben gemaakt. We lopen achter een gids aan een kunstmatige tunnel in, die naar de grot voert. Helaas spreekt de man alleen Spaans. Veel verlichting is er niet, want licht schaadt de schilderingen. Foto's maken mag uiteraard ook niet. Veel van de ruimtes in de grot zijn gesloten voor publiek, omdat de adem en de warmte van mensen de schilderingen ook aantast. Maar de grilllige druipstenen en zuilen zijn indrukwekkend en soms fraai gekleeurd. Sommige lijken op vreemd gevormde kwallen of bloemkolen. En de schilderingen die we wel mogen zien, zijn erg mooi. Wonderlijk hoe die mensen gebruik wisten te maken van het reliëf in de rotswand, waardoor de tekeningen soms haast driedimensionaal lijken. Paarden, veel paarden, ossen, een ezel, en vissen. De rijkdom in details en de rake lijnen zijn verbluffend. Er is een zaal waar ook menselijke figuren zijn, maar daar mag je niet in. En helaas ook niet in de Zaal van Vulva's. Want de prehistorische kunstenaars beeldden graag het vrouwelijk geslachtsdeel af. We zien er later afbeeldingen van in het museum (foto hierboven) Ans vindt het maar 'stomme mutsen'. Hm, ik zie ze toch liever dan de stomme, ontsierende graffiti van tegenwoordig. Ik kan het overigens niet laten om een replica van een vuistbijl te kopen voor onze vitrinekast thuis. Er waren ook replica's van Neanderthaler-schedels, maar die kostten wel 180 euro en dat is te gek.

Als we buiten komen, is het opgeklaard. De zon schijnt. Hopelijk morgen ook. Terug naar boven

Zonsopgang op weg naar Santander. Schuin voor ons de Tartaan

Zondag 14-06-2015

Gisteravond komt er een donkere onweerslucht over stad en haven hangen. We zijn erop voorbereid maar het trekt weg zonder enige ontlading. Vroeg naar bed, wekker om 5 uur, weerkaartjes checken (in orde) en uitvaart om 6 uur. het is nog donker, de navigatieverlichting moet aan. Voorzichtig varen we, de Tartaan voorop, door het ondiepe havenkanaaltje naar de rivier. De ebstroom voert ons mee langs het stranden de promenade naar de drempel. Ik zie 1,5 meter onder de kiel. Dan zijn we eruit. De zee is kalm, beduidend kalmer dan bij aankomst. Er is maar een knoop of acht wind uit zuid tot zuidoost. Toch blijft de genua bol staan en voegt 0,5 knoop snelheid toe. We zetten de koers op precies 90⁰, pal oost. Na een uur komt de zon op (foto hiernaast) Een kwartier later zakt de win helemaal weg, de genua moet weer ingerold.

Zo verstrijken de uren. Aan stuurboord zien we in de opkomende zon de hoge toppen van de Picos de Europa. Eindelijk zonder wolken eromheen. Er ligt op veel plaatsen nog sneeuw (foto hier) Verder is er weinig te vertellen; het kustgebergte wordt geleidelijk lager, dan weer hoger en tenslotte weer lager. De zon is gesluierd en onder de bimini blijft het koud. Daarom klappen we hem maar in. Tegen elf uur geeft de zon zoveel warmte dat we de ene na de andere laag kleding afpellen. Zo aangenaam hebben we het lang niet gehad! (foto hier)

We lezen en slapen om de beurt. Het is half drie als we de brede riviermonding bij Santander bereiken. Er ligt een vrachtschip op de loods te te wachten en er is een zeilwedstrijd aan de gang. We varen langs de rand naar binnen toe en krijgen op de rivier ruim een knoop stroom mee. Boven de stad is het dicht bewolkt; ok nu dreigt een onweerslucht. Het mooie zonnige weer is op zee gebleven. We volgen de betonde vaargeul stroomopwaards langs de stad. Na een paar mijl vinden we de betonde invaart naar de grote jachthaven, die een heel eind buiten de stad naast het vliegveld ligt. Voor de tocht over Biscaje willen we de tanks vol gooien, maar de bunkersteiger is gesloten. Dan morgenochtend maar. De marina reageert niet op onze oproepen, dus we parkeren de boten maar ergens naast elkaar op twee vrije plaatsen.

Ans topt de drinkwatertanks af. Het begint te regenen. Na anderhalf uur komt de douane langs voor de zoveelste invuloefening. De Spaanse economie zou dit jaar (na alle bezuinigingsellende) 3% groeien, maar als dit land de overbodige bureaucratie af zou schaffen, komt er zeker nog een procent groei bij. Ook komt er een marinero langs om de invulpapieren van de haven af te leveren. Of we die straks langs willen brengen op het kantoor. Hij vertelt dat de bunkersteiger morgen vanaf negen uur open is. Dan zullen we er al liggen, want daarna begint onze overtocht naar St. Martin de Ré, 200 mijl. De vooruitzichten zijn goed. Het volgende verslag laat dus even op zich wachten.

Op de valreep heel goed nieuws van de komeetlander Philae op de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko! Hij heeft 300 datapakketjes via het moederschip, de sonde Rosetta, naar de aarde gezonden. Kennelijk onvangen de zonnepanelen na vele maanden weer zonlicht.  Terug naar boven

De Golf van Biscaje vanmiddag onderweg

Maandag 15-06-2015

.Gisteravond regent het af en toe. We bellen met het thuisfront. 's Nachts is het stil in de wijde kom van de marina van de Marina de Santander en we slapen prima. 's Ochtends de laatste check van de weerprognoses; ze zien er goed uit. We mogen lichte wind verwachten uit noord tot noordwest en een zeegang van 50 tot 80 centimeter. Dat geldt ook voor dinsdag, de tweede dag van de tocht over de Golf van Biscaje. En de nacht zal helder zijn met slechts lichte bewolking.

Om half acht staan we op. Het is zwaar bewolkt met weinig wind en het regent opnieuw licht. De laatste check op de weersituatie in de Golf. Als gisteravond en eigenlijk nog wat beter. De Navtex bevestigd dat beeld; in de zeegebieden Iroise, Yeu en Rochebonne is het rustig; alleen in de laatste waait het morgen West Bf 6. Dan zijn we daar allang weg. Een marinero komt de sleutelkaartjes van de douches halen in ruil voor de 20 euro depositivo. We nemen de huik van de giek en maken het grootzeil gereed om te hijsen. Om half negen leggen we aan bij de bunkersteiger.  De pompbediende arriveert om vijf voor negen en totp de dieseltank af; in ons geval 152 liter (foto hier) Je hebt ze graag vol voor zo'n oversteek. Het is inmiddels droog geworden.

Ik schrijf het vaker: als er niks gebeurt, is alles een gebeurtenis. Om 14 uur is de afstand naar de punt van Île de Oleron nog 165 mijlen. Er passeert aan bakboord een containerschip, grappig genoeg met de naam Encounter, op weg naar Bilbao. A brief encounter, indeed. (Later blijkt het een Nederlands schip te zijn) De CPA (closest point of approximation) is 0,6 mijl (foto hier)

Lege uren verstrijken, de een na de ander, en het scheepje huppelt voort over de onaangename zeegang. Ans voelt zich misselijk. We tellen de mijlen achteruit, de mijlen die we nog te gaan hebben, iedere 8,5 minuut een afgelegde mijl, en staren naar de zee. MTC, de lege zee, de donkere wolken die er nu weer voor de zon hangen (foto hierboven) Het is saai en vervelend. Seeds meer krijg ik een hekel aan die lange oversteken en ik begrijp niet goed meer wat mensen eraan vinden om een oceaan over te steken en dit wekenlang mee te maken en niks meer te zien dan dit. De wind trekt aan en is af en toe Bf 6. De zeilpakken weer aan, want het is koud. We foeteren op de weerberichten die nooit kloppen. Langzaam ruimt de wind steeds verder naar Noord, de genua begint te klapperen en de snelheid valt terug. Ook dat nog. We overleggen met de Tartaan en besluiten de koers met tien graden te verleggen (op 41 graden) naar de zuidwestelijke punt van het schietgebied. Dan kan de genua weer staan en houden we onze snelheid. De punt is op 65 mijl en als we daar zijn, zien we wel verder. We zullen dan niet ver van de monding van de Gironde zijn met twee havens: Royan en Port Medoc. In de laatste waren we acht jaar geleden.

Omstreeks half elf begint de avond te vallen. We hebben nu - half juni - in elk geval het voordeel van een korte nacht. Ans is nog steeds katterig en zweert dat dit haar allerlaatste - hoor je: allerlaatste! - nachtelijke overtocht is. Opeens schrikt ze op: Dolfijnen! Meestal ziet zij ze het eerst. Kleine dolfijntjes schichten snel op ons af. We waarschuwen via de VHF de Tartaan. We zien niet de karakteristieke tekening op de huid van een zandloperfiguur; het is een andere soort dan de Common Dolphins. Na een paar minuten zijn ze weer weg, op weg naar andere zaken die hen meer bezighouden dan een zeiljacht. Het is bewolkt, vannacht zullen we geen maan en geen sterren hebben. De zon gaat onder en toont hier en daar tussen de wolken kleuren van teer rose en oranje (foto hier) We schakelen de navigatielichten en het stoomlicht in en nemen de overtochtposities in: de één als wacht in het trapgat onder de buiskap, de benen in de warmte van de kanjuit, de ander als 'wacht te kooi' slapend op een kajuitbank (foto hier) Op de even uren zullen we via de marifoon contact houden met de Tartaan, die een halve mijl achter ons vaart. Zo gaan we een donkere nacht in. Terug naar boven 

Ans verwisselt de gastenvlaggetjes

Dinsdag 16-06-2015

De boot snelt vooruit door het aardedonker en dumpt onophoudelijk in de zeegang. Schuim sproeit over de boeg en sproeit de buiskap, waarachter ik goed beschut zit met de afstandsbediening in mijn hand. Daarop kan ik het aftellen van de mijlen tot onze bestemming bijhouden, het waypoint op de zuidwesthoek van het schietgebied. Ans ligt beneden te kooi. Het is zwaar bewolkt, er is niets te zien. De wereld is ingekrompen tot de boot en de vaag zichtbare golven, die schuimend en sissend voorbij schieten. Allen is er achter ons het stoomlicht en de navigatielichten van de Tartaan, groen en rood keurig naast elkaar, dumpend over de zeegang net als wij. Hier is werkelijk niets aan te beleven, maar ik prijs me gelukkig dat de nacht kort is, zo half juni. Ieder even uur hebben we kort raiocontact: alles goed? Ja, alles is goed aan boord.

Om vier uur passeren we het waypoint op het uiterste ZW-puntje van het schietgebied. dat zijn we in elk geval voorbij. Ik zie dat het nog 32 mijlen is naar de uiterton van de Gironde bij Royan. Wat zullen we doen? Ik roep op VHF de Tartaan; we besluiten nog maar een tijd op deze koers door te gaan, het gaat immers snel want de genua trekt flink mee. Een halfuur later zie ik ver aan stuurboord een dansend lichtje. De verrekijker geeft geen verdere details te zien, dus is het geen zeeschip. Waarschijnlijk een visser. Tegen vijf uur wordt het bijna onmerkbaar lichter. Helaas zakt de wind in, de genua, ons snelheidsmonster, moet ingedraaid. Weer een lichtje, een visser steekt voor ons over. Ik dacht dat vissers tegenwoordig ook allemaal AIS hadden, maar deze niet. Om kwart voor vijf overleg ik weer met Piet & Ineke. In de Girondemonding komt om deze tijd een fikse ebstroom op gang, we zien het hier zelfs, de tegenstroom neemt alleen maar verder toe. Die kant opgaan is niet slim, daarom besluiten we om de koers opnieuw op de punt van Île de Oleron te zetten. Er is geen wind dus het gaat langzaam, maar de zeegang is minder steil en koppig geworden. Mijn geliefde voelt zich een stuk beter; ze gaat thee zetten. De Tartaan komt voor ons varen.

Het wordt langzaam iets lichter. Om kwart over zes ziet Ans opnieuw een school dolfijnen, eerst bij de Tartaan en dan dichterbij. Ditmaal commons, die snel naar ons toe zwemmen om een aantal minuten om de boeg te spartelen. Een ontroerend gezicht, dit vrolijke spel. Helaas is het nog te donker voor foto's. Het is een grijze ochtend met een saai grijs uitspansel over ons. De wind is pal tegen en neemt toe tot 5 Bf. We zetten door, de uitstroom van de Gironde maakt de zee woelig. Ver aan stuurboord passeert op zes mijl een tanker, de Begim Aslatova. Moet Russisch zijn.

Een paar uren later klaart de hemel langzaam op.Er komen stukken blauwe hemel te zien, helaas niet bij ons. Om kwart over tien opnieuw een tankschip, de Atlantis Antibes, die voor anker ligt. Volgens de AIS wacht hij op een 'order'. Als een schip stilligt, verdient een reder niks. We krijgen weer bereik op onze mobiele telefoons en bellen het thuisfront. In wezen hebben we de Golf achter ons gelaten. Uit de Girondemonding krijgen we nu een dikke knoop stroom mee. Na een aantal uren lopen we de brede Pertuis d'Antioche binnen, de zeearm tussen Île de Ré en Île de Oleron. Het is nu volop zonnig en alle leed is geleden. De wind is meer westelijk en wekrijgen een aangename toegift: wekunnen zeilen! Op ons dooie gemak zeilen we naar het oosten, zacht gorgelt het kielzog, wehebben totaal geen haast want het is pas om zes uur HW bij St Martin de Ré. De invaart is anderhalf uur voor/na HW pas mogelijk , dus tijd genoeg. Het lijkt wel vakantie en of de zomer eindelijk is uitgebroken!

Na een uur moeten we naar het noorden, tegen de wind in om de oostkant van Ré, naar de 30 meter hoge brug tussen het eiland en La Rochelle. Acht jaar geleden reden we er overheen om Tessa & Jeff - die te gast waren - naar de trein te brengen. Tartaan vaart voor ons uit naar de doorvaart (foto hier) Om vier uur schipperen we voorzichtig naar de hoge vestingmuren van Saint Martin. Het is twee meter onder de kiel; bij eb staat het hier droog. Het is prachtig om door de opening tussen de oude bolwerken het vestingstadje binnen te varen. De sluisdeur naar de langgerekte havenkolk, het Bassin a flot, staat open. Het is er nogal vol, maar we vinden een plaatsje naast elkaar en naast een Brit aan de noordzijde, direct na de sluis. 'Ik moet morgen om zeven uur weg', zegt de Brit. Nou, dat zien we dan wel weer, zeggen we. Ontroerd kijken we om ons heen naar al die bekende plekken in dit stadje, waar we acht jaar geleden lang verwaaid lagen. Toen gingen we 'langs de randen van Biscaje', de titel van de twee artikelen die ik toen voor het blad 'Zeilen' schreef.

We zitten in de kuip bij Tartaan. Piet trekt een fles Spaanse champagne open. We klinken op onze succesvolle overtocht. Daarna gaan Piet en ik naar het havenkantoor. Inchecken. Anders dan in Spanje geen enkel invulformulier. Betalen?

'Als u vertrekt', zegt de havenmeester, 'maar ik moet u waarschuwen, donderdag moet de haven helemaal leeg want er worden filmopnamen gemaakt.'

We kijken beduusd, we hadden hier wel iets langer willen blijven.

'En al het dan slecht weer is?, vraag ik.

'Ah... On verra' We zien wel. Dat zullen we inderdaad doen. Ans en ik duiken vroeg in bed. On verra, mooie naam voor een boot. Terug naar boven

Zoekplaatje in Saint Martin de Ré. Waar ligt Dulce?

Woensdag 17-06-2015

We slapen de klok rond. De hemel is egaal blauw, de zon schijnt volop. De Brit die tegen de kant ligt, maakt geen aanstalten weg te gaan, zoals hij gisteren zei. Brits humor, zeker. We zijn terug in een vroegere wereld, die van toeristische marina's en eeuwig gescharrel van mensen en hun bootjes. Hiernaast een foto, waarin je ziet hoe lekker we zijn ingebouwd. Erg is het natuurlijk niet. Na het ontbijt lopen we vol herkenning het stadje in. Oh, hier was dat leuke café waar we tot sluitingstijd bleven, hier was de overdekte markt met allemaal lekkere Franse dingen, zoals camembert au lait cru, grote langoestines en Sint Jacobsschelpen. We vinden ook een restaurantje dat ons door schoonzoon Pijke werd getipt: Le Tout-du-Cru. Bar à huîtres - charcutaille. Pijke & Floor waren hier een aantal jaren tijdens hun vakanties. We reserveren een tafel voor vier personen voor vanavond. We kijken naar het andere deel van de stadshaven, dat bij afgaand tij niet door een sluisdeur wordt afgesloten. Het is helemaal leeggelopen, de bootjes rusten op de zanderige bodem (foto hier) Aan de overkant strijken we op een terras neer, café au lait, un grand. We kijken rond en genieten, net als de vele toeristen om ons heen. Vakantie. Hoe anders is het hier dan is het gure Noord-Spanje! Maar daar was het ook mooi.

De rest van de dag rust. Nou ja, ik werk de achterstallige verslagen over Biscaje bij. Het WiFi-netwerk is zwak, maar mijn Spaanse SIM-kaartje werkt hier met roaming. Opdat we niet verbranden zet ik de bimini weer op. Ans draait de wasmachine. 's Middags hangen de schone lakens aan de waslijn. Ik assisteer Piet bij een klusje: zijn voorste luik lekt, het rubber is in een hoek los gaan zitten. Ook de Brit komt helpen, maar we krijgen de rubber niet in de groef waar hij hoort te zitten. De brit bedenkt een alternatief, namelijk de rubber strip vastplakken met dubbelzijdig tape. Voldoende om mee thuis te komen, hopen we. Vanaf half vier staat de sluis weer open; het opkomend tij. een aantal boten vaart weg en een aantal nieuwe arriveert. Vreemd dat ze worden toegelaten als morgen de hele haven leeg moet zijn. Of niet? Misschien is dat hele verhaal van de filmopnames ook wel een grapje. Franse humor. On verra, n'est ce pas? Maar ik zou hier graag blijven, want het is morgen een spannende dag. Spannend vanwege de Griekse schuldcrisis, maar ook voor Jansen Steur. Morgen is de uitspraak van het gerechtshof in Arnhem in het hoger beroep in zijn strafzaak. Terug naar boven

Op een terras met WiFi lees ik de uitspraak over Jansen Steur

Donderdag 18-06-2015

Erg lekker gegeten bij dat restaurant dat schoonzoon Pijke aanbeval: Le Tout du Cru. Overigens dronken we eerst nog wat op een terras aan de haven. Na vele jaren weer eens pastis! Genoten van de typisch Franse sfeer. We aten lekkere oesters van het eiland en een schotel met diverse gerookte vissen. Omspoeld - zoals dat heet - met een smakelijke Menetou-Salon en met zacht op de achtergrond oude chansons vol nostalgie van ondermeer Brassens, Brel en Piaf. Een tijdreis, als het ware. Ook mijn vroegere favoriet Claude Nougaro kwam voorbij met 'Le Jazz et la Java'. Herinneringen aan een mooie tijd.

Vanmorgen wachten we of we weg moeten voor die filmopnames. Het is vloed, de sluisdeur staat open en de brug is weggedraaid. Enkele boten varen uit. Ik haal vers stokbrood en we gaan in de kuip zitten ontbijten. Het is zonnig weer en in het weekend wordt het alleen maar mooier. We kijken rond. Een jongen van de haven staat op de sluis te kijken welke boten uitvaren en - waarschijnlijk - of ze wel betaald hebben. Verder gebeurt er niets. Om tien uur gaat de sluis weer dicht. Vals alarm, Franse humor.

Als we net weglopen over de steiger meldt Piet dat hij net op nu.nl zag dat Jansen Steur alleen voorwaardelijk gestraft wordt. In een café met WiFi lees ik de details (foto hierboven): het gerechtshof spreekt hem vrij voor het opzettelijk stellen van verkeerde diagnoses. Wel krijgt hij een voorwaardelijke straf van zes maanden voor valsheid in geschrifte, diefstal en verduistering. Als ik het goed lees was JS zelf bij de uitspraak aanwezig. Hij moet opgelucht zijn, hij hoeft niet de gevangenis in, maar zijn leven en zijn reputatie waren allang stuk. Dit is dus het einde van de zaak Jansen Steur; de 'grootste medische strafzaak in Nederland' gaat na zeseneenhalf jaar als een nachtkaars uit. Het verbaast me eigenlijk niet. De afgelopen maanden was er onder leiding van zijn nieuwe advocaat zoveel twijfel gezaaid over de geestelijke vermogens en de toerekeningsvatbaarheid van JS, dat het steeds moeilijker werd om opzet bij het stellen van al die verkeerde diagnoses te bewijzen. De kantonrechter in Almelo deed dat destijds wel, maar dat vonnis is nu achterhaald. De slachtoffers zullen zwaar teleurgesteld en kwaad zijn en de letselschadespecialist Yme Drost ook. Hij is anders heel alert op nieuws over JS, maar deze uitspraak staat om elf uur nog niet op zijn website. In feite heeft Drost weinig tot niks bereikt, behalve de berisping van ex-bestuurder Ruud Ramaker door het Centraal Tuchtcollege. Want de schorsing van JS uit het BIG-register kan hij niet op zijn conto schrijven; die was al een feit en de enige toevoeging van het tuchcollege was dat hij er nooit meer in mag. Later is er toch van Drost een reactie op de website van de NOS. Hij had het wel verwacht. 'Medisch Spectrum Twente wordt beloond voor doofpotbeleid.' Er was nooit sprake van enige doofpot in het MST, maar Drost houdt vast aan zijn eigen werkelijkheid.

13.20 uur: Misschien komt er toch nog een vervolg. Volgens RTV Oost onderzoekt het Openbaar Ministerie of het in cassatie zal gaan bij de Hoge Raad. Drost heeft inmiddels de uitspraak op zijn website staan; zonder verder commentaar.

16.30 uur: Het is me vreemd te moede dat de affaire JS ineens zomaar achter de rug is, net of er een voetzoeker of ander explosief niet afging. Of met een zacht plofje. Wanneer is een dokter strafrechtelijk aanspreekbaar als hij disfunctioneert? Als hij frequent foute diagnoses stelt? Als er sprake is van opzet. Bijvoorbeeld als een chirurg onder invloed opereert - en dat ondanks waarschuwingen blijft doen. Dan kan hij weten dat zijn werk onbetrouwbaar is. In het geval van JS is gebleken dat hij vaak onder invloed was van alcohol en dormicum. Ook is gebleken dat zijn omgeving hem daarvoor waarschuwde, maar JS ging door. Je zou dus zeggen dat hij daarmee opzettelijk zijn patiënten benadeelde, zoals de rechtbank in Almelo in 2014 oordeelde. Het gerechtshof vindt deze redenering van de rechtbank (en van het openbaar ministerie) niet toereikend om voorwaardelijk opzet bewezen te kunnen achten. 'De wil, oftewel het welbewust op de koop toe nemen van de aanmerkelijke kans, is daarmee nog niet bewezen.' Deze zin uit het huidig vonnis moet je langdurig op je in laten werken. Geldt dat ook voor iemand die dronken achter het stuur gaat zitten? Ik dacht van niet. Maar, zegt het hof, 'de enkele wetenschap van een aanmerkelijke kans op het schenden van zorgvuldigheidseisen, protocollen en/of richtlijnen is daarvoor niet voldoende.' Wel heeft 'verdachte (grovelijk) nalatig gehandeld en verwijtbaar risico’s heeft genomen.' Maar dat is niet erg, want JS heeft zijn fouten immers toegegeven en gezegd dat hij niet te kwader trouw heeft gehandeld. Dus geen opzet, dus vrijspraak. Tja, het is in mijn ogen een discutabel oordeel en een toetsing door de Hoge Raad lijkt me wenselijk.

Mijn gepieker wordt onderbroken. Ophef bij de buren. Er is toch sprake van een film. We hoeven de haven niet uit, maar we moeten wel verkassen. Ik had gelukkig juist mijn werk opgeslagen, toen iemand de walstroomstekker eruit trok. Onze steiger moet vrijkomen voor de opnames. Ach, een halfuur lekker hannesen met de touwtjes en we liggen weer goed. We liggen nu naast een mooie Koopmans, de Honor uit Enkhuizen. Piet & Ineke komen borrelen. Terug naar boven

In de haven wordt de filmkomedie 'Ma famille t'adore déja' opgenomen

Vrijdag 19-06-2015

een zonovergoten dag begint. We zitten eerste rang op een filmset. Vanochtend om acht uur begon het. Op de kade naast de gisteren ontruimde steiger staat een rij van tien vrachtwagens, waar mensen bezig zijn om allerelei materiaal, camera's, geluidsapparatuur, decorstukken, en dergelijke uit te laden. Echte regisseurstoelen worden op een rijtje gezet op de plek waar vermoedelijk de opnames worden gemaakt. Acteurs nemen over de steiger lopend hun rollen nog eens door. Af en toe lopen verdwaalde lieden met tasjes en handdoeken om de nek erdoorheen; dat zijn zeilers die naar de douches gaan. Bij het havenkantoortje staat een tafel van de catering. Het is een drukte van belang. De opnames schijnen een aantal dagen te gaan duren. Volgens Piet & Ineke, wier dochter iets met film te maken heeft, gaat het bij een dergelijk uitvoerige set-opbouw om een speelfim. Tenslotte worden door een megafoon de eerste repetities aangekondigd. De camera loopt, de microfoons worden uitgestoken (verborgen in een soort zwarte ragebol op een lange stok) en twee jonge acteurs lopen de smalle toegang naar de steiger af - dat is alles en het gebeurt drie keer (foto hiernaast) We zien het vanaf de ontbijttafel in de kuip met grote belangstelling aan. Om tien uur lopen we naar ons vaste terrasje met WiFi bij Café 'Au lever du soleil'. Ik check het nieuws en de reacties op de vrijspraak van Jansen Steur op de medische beschuldigingen. Over het algemeen zijn de reacties gelaten, ook van vroeger slachtoffer Freddy de Haan (die een paar jaar geleden boekje over de affaire schreef) Gisteren schreef ik dat letselschadespecialist Yme Drost niets bereikt had. Dat klopt bij nader inzien niet, want hij bereikte schadeloosstellingen voor circa honderd mensen, zei hij gisteravond bij Jinek.

Vanmiddag gaan de filmopnames door. We vragen iemand van de regie om wat voor film het gaat. Une comedie, zegt hij, met de titel 'Ma famille t'adore déja!' ('Mijn familie aanbidt je al') Eindeloos herhalen ze een scène waarin een kortgerokt meisje en haar vriend (man?) over de steiger naar een Jeanneau-zeiljacht lopen. Het meisje enthousiast, de jongen sceptisch. Hij struikelt bij het instappen. (foto hier) Een film opnemen is een tijdrovende bezigheid. Behalve de twee acteurs zijn er tientallen mensen betrokken. Figuranten, die tot vervelens toe hun beperkte inbreng moeten herhalen, cameralieden, regie-assistentes, technici, decorbouwers, visagistes, wat niet al. in de typische regisseurstoeltjes zit niemand, behalve een verveeld kijken de man die op George Moustaki lijkt. Maar die is dood.  Er loopt ook een broodmagere dame rond met voortdurend een electronische sigaret in haar mond. Ik moet aan Agnes Varda denken, maar die is ook dood. Op de vestingwal zitten toeristen op een rij naar de opnames te kijken. Op zeker moment, als de Tartaan op de achtergrond in beeld zal komen, roept een regie-assistente naar Piet & Ineke dat ze gerust in hun kuip mogen blijven zitten, maar dat ze niet naar de camera mogen kijken. Piet gaat demonstratief andersom zitten.

Omdat de WiFi van de haven niet werkt, maak ik dit verslagje op het terras van 'Au lever du soleil' bij een pastis. Op Internet vind ik dat de film wordt gemaakt door Jérôme Commandeur & Alan Corno. Eerstgenoemde herken ik; hij is zelf een komisch acteur en hij regiseerde de acteurs vandaag.

Het nieuws gescand. Daar word je niet vrolijk van, maar dat is niet zeldzaam. Terug naar boven

Saint Martin de Ré. Huisdeur

Zaterdag 20-06-2015

Gisteren bij HW, aan het eind van de middag, loopt de haven vol met weekendvierende Franse jachten. We worden volledig ingebouwd. De filmcrew is voor het weekend vertrokken. We kijken en luieren in de kuip en het leven is aangenaam. Dichtbij op de oceaan ligt een hogedrukgebied en dat zal er nog wel even blijven. Na de oversteek van Biscaje is bij de ons de druk er flink af.

Vanmorgen bij HW begint het theater opnieuw. En masse willen de Fransen de haven uit, ze willen varen want per slot is het weekend snel voorbij. Ook de beide Ierse jachten tegenover ons willen weg, maar buitenop de rij ligt een Frans jacht met de curieuze naam 'After Cheese', waar de opvarenden nog in diepe rust verkeren. De Ieren kloppen en kloppen maar er komt geen enkele reactie. De Ieren willen weg want om half elf gaat de sluis dicht. In Hollandse havens zou men met deze omstandigheden wel raad weten: een paar mannen, twee touwtjes voor en achter en omtrekken, die boot, zodat de erst eruit kan. Maar de Ieren blijven beleefd en besluiten om nog maar een dag te blijven.

Op een kilometer of drie buiten het stadje is een bedrijventerrein. Daar heb je een Intermarché, een Lidl en ook een megamarkt van E.Leclerc. We lopen erheen en vinden er alles wat we maanden nergens konden krijgen, zoals Maggi, sambal oelek en cup-a-soup pakjes. Ook hebben ze er telefoonkaartjes. Ik besluit - de beroerde haven-WiFi zat - het te proberen met een SIM-kaartje voor € 12,95. Helaas, thuis werkt het wel op de telefoon, maar niet in de internet-dongle. Hij 'ziet' het netwerk van SRF wel, maar krijgt er geen verbinding mee. Errorcode 628. Enfin, na het middagdutje maar weer naar het terras van 'Au lever du soleil' voor het verslag, de email en het nieuws. Lachen: door een fout is het filmpje met Mohammed-cartoons niet uitgezonden in de zendtijd van de PVV. Dat kan geen toeval zijn, zou je zeggen. Enfin, het komt volgende week wel op TV. Terug naar boven

Weekend in de haven van Saint Martin de Ré

Zondag 21-06-2015

Gisteravond worden we bij HW opnieuw compleet ingebouwd (foto hiernaast) De Ieren zijn gisteravond alvast vertrokken. Overal in het stadje staan muziekbandjes op de terrassen. Jongelui springen achter ons naakt en luidruchtig van de wal in het water. Overal zitten groepjes Fransen in het gras. Dat is typisch Frans, geloof ik, lol trappen in een groep. 

Vanmorgen bij HW weer veel vermakelijkheden. Een Franse buurman op ons rijtje wil vroeg weg, maar hij is ook volledig ingesloten. De buurman pakt zijn scheepstoeter en blaast er net zolang op, tot de jongelui op de boten voor hem aanstalten maken om ruimte te bieden. Tegen tien uur is alles alweer weg.

We drinken koffie bij 'Aux lever du soleil'. Het is zeer druk en het wordt vandaag zeer warm. Dat noopt veel mensen hun vele en diverse lichamelijke onvolkomenheden en onwelvoeglijkheden te ontbloten en er onbeschaamd mee over straat te paraderen. Terug aan boord worden we actief; de geliefde gaat de watertanks aftoppen en ik controleer de motorolie. Er moet wat bij na Biscaje. Daarna duik ik in de ruimte achter ons bed, omdat het roerkwadrant piept. Ik smeer het op vele plaatsen, maar het geluid verdwijnt niet. Daarna maken we een lange wandeling over de wallen aan de westkant van de vesting. Een wallenloop over de bastions, zogezegd, zoals we vaak in Gorcum doen. De uitzichten over de haven en de zee zijn magnifique. (2  foto's hier) Franse stelletjes, gezinnen en families liggen in het gras voor een pique-nique. Terug in de stad vindt de geliefde dat ze een ijsje heeft verdiend: een amandel-praliné ijsje. Wie zal het haar ontzeggen? (foto hier)

Vanavond gaan we samen eten bij 'Le Tout du Cru. Het is immers vaderdag. Morgen vertrekken we waarschijnlijk uit dit heerlijk oord. Het is vijf uur. Dingen lukken, andere mislukken. De dongle met het Spaanse Orange-kaartje doet het weer. De gasfles is leeg; aansluiten van de fles die we destijds met veel gedoe in Ragusa, Sicilië kochten, lukt niet. De schroefaansluiting op de fles past - snotverdomme - niet op de drukregelaar. Ik ga op zoek naar een oplossing.  Terug naar boven

Met een tang, een haakje en haar vingers ontleedt Ans de langoesten in Restaurant 'Le Tout du Cru'.

Maandag 22-06-2015

Gisteravond besloten we om niet morgen (maandag), maar om dinsdag te vertrekken. Twee redenen: de wind draait dan naar noordoost en voor het liggeld in de haven geldt de regel: 5 nachten betalen, 7 nachten liggen. Ans en ik aten opnieuw heerlijk bij Restaurant 'Le Tout du Cru': zij een schotel langoestines en grote garnalen (foto hiernaast) en ik een schotel met diverse worstsoorten. Het ontleden van de langoesten met een tang en en een haakje is een heel werk. We genieten opnieuw van alle oude Franse chansons, die gedraaid worden. Reggiani, Montand, Brel, etc. We genieten van het eten, de muziek en elkaar, een heerlijke avond.

Vanmorgen is het weer overdadig zonnig. Vreemd hoeveel kou we hadden aan de Spaanse kust, een week geleden pas. De filmploeg is in volle sterkte terug. Ze varen uit met het Jeanneau-jacht voor opnames op zee. Dat kan wat worden, want er staat nog een zeegang van bijna een meter.

Op het havenkantoor reken ik af. Het valt mee: 157 euro voor een week, dat is € 27,50 per dag. De middag brengen we lezend in de kuip door. De buurman van de Koopmans 'Honor' heeft een probleem met zijn keerkoppeling. Hij kan hem na enige tijd motoren niet meer in zijn achteruit zetten. Helaas kan ik hem er niet mee helpen. Ooit hadden we zelf een dergelijk probleem, toen we na een rotoversteek (waarbij we in de tweede nacht platsloegen) uit het Deense Tyborön op Vlieland aankwamen en ik de steiger ramde. Dat verhaal staat hier. Toen wilde hij ook niet in de achteruit; de kabel bleek gebroken. Gelukkig konden ze hem vervangen. Nu hebben we een reservekabel ernaast liggen.

Morgen dus verder, slechts circa 25 mijl naar Les Sables d'Olonne. Noordoostenwind, dus we kunnen mogelijk zeilen. De volgende dag verder naar Île de Yeu. Terug naar boven

Genieten van volop zeilen van Île de Ré naar Les Sables d'Olonne

Dinsdag 23-06-2015

Vanmorgen vroeg is het bewolkt en de wind in noordwest. Toch weer tegen, in strijd met de prognoses? Een uur later schijnt de zon en de wind is gedraaid naar noord tot noordoost. Het zeilen gaat toch door! Om half negen staat de sluis al open. De Fransen voor ons varen af en de Tartaan en wij gaan erachteraan. Ook de Honor gaat naar Les Sables d'Olonne. Het hele traject van 25 mijl is bezeild met een wind van 10 - 15 knopen, die iets voorlijker dan dwars inkomt. Als we door de verdedigingswallen zijn en de ondiepten achter ons hebben, hijsen we het grootzeil. Probleem: een lijn van de lazy jacks is om de grootzeilval geslagen en daarna ook nog om een maststepje. We laten het zeil een eindje zakken en dan kan ik de lijn losslaan. Het hijsen gaat daarna zonder problemen. Over die maststepjes, die we jaren terug in het Turkse Marmaris lieten aanbrengen, heb ik gemengde gevoelens. Maar al te vaak slaan lijnen eromheen, maar ja, ze zitten er nu en je gaat ze er niet meer afhalen.

We zeilen goddelijk op volledig tuig. Ons grootzeil kwam niet meer in zijn geheel van de giek sinds Sardinië. Omdat we een route hebben waarvan we dagelijks een stuk willen afleggen, houden we geen rekening met bezeild of niet bezeild. Dat is een nadeel want doorgaans is het niet bezeild. Ik kijk naar het grootzeil: het staat er goed bij maar o, wat is het vuil. Plakkerig woestijnzand uit Egypte (2 foto's hier) Het schip ligt rustig op één oor en ook Dom Viano vindt het op deze manier prettig. Zijn kooi slingert nauwelijks. Het scheepje spurt bij iedere windvlaag naar voren. Al gauw passeren we de Honor, die natuurlijk een veel zwaardere boot is. Op het log zie ik bij wijlen dat we ruim 7 knopen lopen bij 15 knopen wind. Zelfs 7,7 komt voor. Ontspannen genieten we in de kuip. Hierboven een foto. Een paar mijlen voor Les Sables zakt de wind in. Bij het strijken blijft het grootzeil met een zeillat achter een lazy jack hangen. We moeten echt de vroegere routine weer opbouwen. We varen de wijde invaart binnen; door de lange havenpieren lijkt het wat op Ostende of Blankenberge. Deze haven kun je bij ieder tij binnenlopen. Acht jaar geleden lagen we in de grote jachthaven om Tessa & Jeffrey op te pikken. Nu kiezen we voor de kleinere haven bij de binnenstad, langs de Quay Garnier met talrijke kroegen en mosselrestaurants. Het lijkt net de Belgische kust (of omgekeerd) Helemaal achterin vinden we een plekje naast de vissershaven (foto hier) Het is pas half twee.

Ans sliep vannacht slecht en gaat te bed. Ook ik val onder de parasol in de kuip in slaap. Aan het eind van de middag lopen we de oude stad in. Oude huizen; veel ervan staan te koop. De boulevard lijkt op de honderden andere boulevards waarover we wandelden. We drinken er campari (Ans) en pastis (ik) Via de terras-WiFi lees ik dat er goede kans is op een oplossing voor de Grieken. Een mijlpaal: internetbankieren leert ons dat Ans vandaag haar eerste AOW ontving. Bij een ophaaltentje halen we pizza en pasta; we eten aan boord. Morgen verder naar Île de Yeu. Dat hadden we op de heenreis acht jaar geleden overgeslagen. Ook voor morgen is de windprognose noord tot noordoost. Terug naar boven

Aanloop van Joinville, Île de Yeux. Let op, rode boei aan bakboord!

Woensdag 24-06-2015

Je hebt niet iedere dag zo'n ideale zeildag als gisteren. Helaas, vandaag staat er helemaal geen wind. Dat komt door een rug van hoge luchtdruk, die vanaf de Azoren dwars over de Golf van Biscaje ligt tot in Nederland toe. Vanmorgen vertrekken we om half negen. Buitengaats is de zee een vrijwel effen vlakte en dat blijft zo tot we de dertig mijlen naar het Île de Yeux erop hebben zitten. Halverwege zegt Ans: ik ruik pannenkoeken. Hè? Verdraaid, ik ruik het ook. De Tartaan vaart een halve mijl voor ons en we denken dat Piet pannenkoeken aan het bakken is. Om half één lopen we Yeu aan. Het is een klein eiland, slechts 23 vierkante kilomter, bebost en met lange zandstranden. Het is vooral een vakantie-eiland en daarnaast beroemd vanwege zijn gevangenis, waar de Franse collaborateur maarschalk Pétain tot zijn dood in 1951 vastzat. We motoren de haven binnen (foto hiernaast) Een groot Engels motorjacht komt met een rotgang aanstuiven en dwingt de Tartaan aan de kant te gaan. Hufters, bang dat ze met hun idiote doos geen plekje zullen hebben.

We vinden een plaatsje naast elkaar aan een langsteiger. Inderdaad is de haven in het seizoen vaak vol, maar nu niet. We vragen Piet of hij onderweg soms pannenkoeken heeft gebakken. Dat klopt. Een halfuurtje later legt de Honor achter ons aan langs een grote Hallberg Rassy 48. De zon blakert uitbundig op de kuip, zodat we snel de bimini opzetten. Het is vandaag 27^o. Zomer. In de schaduw vallen we in slaap.

Er is goed nieuws uit Nederland. De rechter heeft bepaald dat ons land in 2020 de uitstoot van broeikasgassen moet terugbrengen tot 25% van het niveau van 1990. Dat is een groot succes voor de klimaatorganisatie Urgenda, die de zaak had aangespannen. Al jaren blijft Nederland in gebreke en lijkt niet verder te komen tot een reductie van 16 - 17% in 2020. Veel politici reageren verheugd, maar je vraagt je af waarom ze een dergelijke maatregel zelf niet voor elkaar kregen. Ik neem aan dat de staat niet in hoger beroep zal gaan tegen het vonnis. Vergaande maatregelen zijn nu nodig, zoals meer windparken in zee, zonneparken en intensievere isolatie van woonhuizen.

Ik heb nog niet verteld hoe we het probleem van de Italiaanse gasfles hebben opgelost. Van de week in Ré was de Primagaz-fles op en liet de Italiaanse zich niet aansluiten. Ze hadden er een verkeerd koppelstuk opgezet. Nu had ik destijds, dit probleem voorziend, een doos vol adapter-slangetjes meegenomen. Eentje paste, maar die paste weer niet op de drukregelaar. Ik heb wel een drukregelaar van Campinggaz bij me. Piet kwam te hulp; hij had een aantal volle flessen Campinggaz bij zich. Probleem vooralsnog opgelost. 

Vendée, die ik in Les Sables had, heeft hier ook een netwerk. Straks de wal op, uit eten van de eerste AOW van Ans. We blijven hier een dag. Terug naar boven

Île d'Yeux. Pastis in een traditionele kroeg die doet denken aan Engeland.

Donderdag 25-06-2015

Leuke, traditionele kroegen hebben ze hier langs de havenkant. Ze doen eigenlijk zelfs wat Brits aan, wat niet onmogelijk is omdat de Engelsen dit eiland ooit voor langere tijd bezet heeft gehouden. De kroeg doet me sterk denken aan de beroemde Butt & Oyster aan de Orwell River in Oost-Engeland. We drinken er onze campari (Ans) en pastis (ik) aan het open raam (foto hiernaast en eentje van Ans hier) Daarna vinden we een aardig restaurant ergens achteraf in de Rue de 'l'Abesse: 'Le Gavroche'. Wat betekent 'gavroche'? De krantenjongen. Juist. Ans mosselen en ik confit de canard. Lekker! Terug in de haven drinken we nog een Irish Coffee bij Piet & Ineke in de kuip, waar het qua temperatuur nog aangenaam toeven is.

Vandaag maken we een rondrit van twee uur over het eiland met Le Petit Train, je kent dat wel, zo'n treintje dat over de weg rijdt en dat doorgaans een goed vervoermiddel is om een indruk te krijgen van de omgeving (foto hier) We vertrekken om elf uur en het treintje zit vol. De zon schijnt uitbundig en het is weer 27 graden. Het eiland Yeu blijkt vol natuurschoon, als het ware een tuin die aan de kanaaleilanden doet denken. Kleine witte huisjes, smaale weggetjes, veel groen en bloemen. Eerst rijden we naar de westpunt, Pointe du But, een gevaarlijk punt met scherpe rotsen waar je niet verzeild moet raken (foto hier) Dan weer door het binnenland. De huisjes hebben mooie tuinen. Hier wonen? Waarom overweeg ik altijd zoiets? Het zit er toch niet in. We komen bij een klein strand aan de Atlantische kust, Plage de Sabias, waar we even uitstappen. Hier is een van de talrijke kasteelruïnes van Yeu uit de tijd dat het eiland vaak werd aangevallen door Vikingen en later de Engelsen in de Honderdjarige Oorlog. Later vond men de kastelen obsoleet en werden de soldaten teruggetrokken. De Engelsen bleven ze echter onophoudelijk aanvallen en bezette, totdat Lodewijk de XIVe ze grotendeels liet slopen. Toen hadden ze er niks meer aan. Originele manier om een conflict op te lossen. Deze ruïne is een ongenaakbare, donkere klomp steen op de rotsen; hij heeft de originele naam Le Vieux Château (foto hier) We komen er Piet & Ineke tegen; op de fiets, veel sportiever dan wij.

Weer het binnenland in, langs menhirs en dolmen (hunebedden); ook in de prehistorie woonden hier mensen, die gewoon vanaf het land naar het eiland konden lopen omdat de zeespiegel nog niet zo hoog stond. Verderop arriveren bij een beeldschoon haventje, Port de la Meule, eveneens aan de zuidelijke (Atlantische) kust. Ook al zo'n plekje waar je zou willen wonen, alleen is het er te ondiep voor de boot. Hier 2 foto's. We drinken er koffie met melk. Piet & Ineke zitten er ook; vast heel hard gefietst.

Om half twee zijn we terug in de haven. Lekker lunchen met Frans stokbrood, camembert au lait cru en knoflookworst. Tukje op de kuipbank. Luieren. De eerste jachten arriveren ondertussen alweer. Nieuws over de zoveelste stagnatie bij de oplossing van de Griekse crisis. In Nederland schijnt volgende week de zomer ook uit te gaan breken. Vanavond eten we aan boord. Morgen verder op weg naar huis. Terug naar boven

Dulce onder zeil over de monding van de Loire

Vrijdag 26-06-2015
Wekker kwart voor zeven, half acht vers stokbrood halen, afvaart om acht uur. We vertrekken vroeg opdat we de eerste drieëneenhalf uur stroom mee hebben. Het is bladstil, hoewel dat een wat rare zegswijze is voor op zee. De zee is effen met een lange, zeer trage deining vanaf de oceaan. Rond het Île d’Yeux ligt het vol vissersnetjes. Opletten dus. Het is nogal fris, geen kortebroekenweer. Soms varen we door lange slingerende stroken van drijvend zeewier. Aan de hemel staat hoge, geveerde sluierbewolking. Het waait hard in de hogere luchtlagen.
 
Na een goede anderhalf uur komt er een 10 knopen windje. We draaien de genua uit en krijgen er een knoop snelheid bij. Een kwartier later beginnen we aan de overtocht van de ruim twintig mijl brede monding van de Loire. Hier kun je scheepvaart verwachten van en naar de havenstad Saint Nazaire, verderop aan de rivier. Op de rede liggen twee tankers voor anker. Ik zet voor de zekerheid de AIS aan. Even na tien uur trekt de wind iets aan tot 12 – 13 knopen. Zeilen! De motor kan uit en we zeilen gerieflijk aan de wind verder met circa 6,5 knopen (foto hierbij)  Rust, kabbelend water, gorgelend kielzog, zalig.
 
Zaligheden duren zelden lang. Na drie kwartier zakt de wind terug. We zetten de motor bij maar laten de zeilen staan. Je weet immers nooit. Toch duurt het nog tot bij half één voordat de wind weer aantrekt. Dan zijn we de Grande Rade de la Loire al over. Onder de kust van het schiereiland Le Croisic zeilen we naar de westkardinale boei, waar we stuurboord-uit kunnen naar de haven van La Turballe. Kanaal 09 is net als in Spanje het marina-kanaal. We horen alsmaar oproepen voor toegang tot de haven van Le Palais op het nabijgelegen Belle-Île. Acht jaar geleden lagen we daar met een massa boten verwaaid. Nu mijden we vanwege de te verwachten weekenddrukte die haven.
 
De capitainerie van La Turballe zegt dat er voor ons plaats is. Een man in een bootje komt ons tegemoet; hij beduidt dat we even moeten wachten, hij begeleidt net een antiek jachtje naar de vissershaven. Omdat er een bunkersteiger is, leggen we daar aan. De hoofdtank zal bijna leeg zijn. Maar het is een pomp die met een bankkaart werkt. Dat moet geen probleem zijn, maar het schermpje vraagt het nummer van de pomp (er staan er drie) Nergens een nummer te vinden. Ik probeer 00, 01, 11, 10, enzovoorts, maar het lukt niet. De man met het bootje van de haven komt terug; hij weet het ook niet. ‘C’ est un autre compagnie.’ Dan niet. Hij haalt naast de bunkersteiger een jachtje weg en beduidt dat we daar met zijn tweeën kunnen liggen, de Tartaan en wij. Het heeft in elk geval het voordeel dat als er iemand van de dieselsteiger komt, we ook op die plek binnen bereik van de slang zijn.
 
Middagdutje. Om vijf uur is er nog niemand. De lucht betrekt en betrekt daarna weer niet. We gaan maar eens aan de wal kijken, inchecken en wat boodschappen doen. In het plaatsje is het druk. Aan een langsteiger liggen allemaal oude vissersbootjes. Mensen drentelen erlangs. Ook doedelzakspelers doen dat. Je waant je in Schotland. Men viert het 150-jarig bestaan van het dorpje. 150 jaar? Dat is ook niet oud. Op Wikipedia vind ik er geen bevestiging van. Ik zal het wel verkeerd begrepen hebben. We vinden een Carrefour-super voor de boodschappen. Op een terras met WiFi drinken we met Piet & Ineke een pastis c.q. een campari/tonic. Het havengeld bedraagt slechts 21 euro. Terug naar boven

Tanken aan de bunkersteiger van de marina van Crouesty

Zaterdag 27-06-2015

Gisteravond betrok de hemel en vielen er wat regendruppels. Daar bleef het bij. Vanmorgen is het nog steeds bewolkt, maar de noordwestelijke hemel toont enkele plekken blauw. Dat is dekant die we op moeten. Er is geen wind. Ik wil de weerberichten bekijken, maar tot mijn stomme verbazing staat het WiFi-netwerk van La Turballe uit! Op het scherm staat de mededeling dat het van middernacht tot 8 uur 's ochtends uit staat. Wat raar. Denken ze dat mensen in die periode er geen behoefte aan hebben? Bovendien moet er steeds een ambtenaar komen om het aan en uit te zetten, of gaat dat met een tijdklok?

Het is vanmorgen bepaald fris. De hemel trekt geleidelijk open als we om half acht afvaren, maar de zon blijft omfloerst door sluierbewolking en toont verwaaide condenssporen van vliegtuigen. Om kwart over negen komt er wat wind en kan de genua erbij. Westeken een grote baai over, die wordt beschut door de kleine eilandjes Houdic en Houat en daarachter het grote eiland Belle-Île. Daardoor is er weinig zeegang. Om tien uur zijn we bij de westkardinale boei van Chimère bij de rotsen voor de kust van het Presque'Île de Rhuys. Intrigerende namen. De wolken zijn inmiddels groetendeels verdwenen, de zon schijnt volop. In de Baai van Quiberon varen honderden jachten en jachtjes. De Fransen zijn massaal het water op gegaan.

Drie mijlen verder lopen we de langgerekte jachthaven van Crouesty binnen. Er komt een onophoudelijke stroom boten naar buiten. Bij de bunkersteiger zijn we gelukkig gauw aan de beurt (foto hierboven) Hier werd het betalen met bankkaart wel goed. We tanken 185 liter diesel, hier beduidend duurder dan in Spanje en Portugal. We voegen ons in de uitvarende kolonne. Buitengaats moeten we zowel onderwaterrotsen als jachten vermijden. Aan stuurboord is de invaart van het uitgestrekte waddengebied van de Golf van Morbihan. Daar zouden we wel eens willen kijken, maar we willen nu wel een keer naar huis. Na een mijltje of zes varen we het riviertje de Crac'h op. Een Keltische naam, want we zijn in Bretagne. De gelijkenis met de riviertjes aan de Engelse oost- en zuidkust is groot. De oevers groene heuvels met bossen en landhuizen. In de bochten liggen veel boten aan meerboeien. Verderop is de grote marina van La Trinité-sur-Mer, de Drievuldigheid op Zee. Is die hier verschenen? Het schijnt een mondaine badplaats te zijn.

Onze oproep op VHF kanaal 09 blijft onbeantwoord. We varen naar het havenkantoor, maar een zeiler roept vanaf zijn achterschip dat er niemand is. Ze zijn gaan eten. Oh. We vinden een lege ligplaats en leggen de boot erin. Achtentwintig mijlen achter de rug en het is half twee. Middagdutje. Het nieuws via een betaal-netwerk van Orange.  Tsipras en zijn Syriza-regering nemen de gok: ze kiezen voor een referendum, te houden over een week. Tot zolang moeten 'de instituties' maar wachten. Zullen ze dat doen? Ik betwijfel het. Er dreigt een slecht beheersbare dynamiek te ontstaan, die onbedoelde effecten kan hebben. De Grieken halen massaal hun juist uitgekeerde pensioenen en ander geld van de bank. De Grieken reageren gelaten. Het voelt alsof Tsipras zijn volk naar de slachtbank wil leiden, mits de Grieken die zelf kiezen.

Straks eens in die mondaine badplaats kijken. Terug naar boven

De zuidkardinaal en verderop de vuurtoren La Teignouse bij het schiereiland van Quiberon

Zondag 28-06-2015

Om zeven uur vanmorgen naar de bakker voor vers stokbrood. De hele nacht was het windstil en ook nu is er geen wind als we om half acht afvaren. Wij voorop, de Tartaan erachter. Er is geen wolkje aan de hemel; het belooft een mooie dag te worden en volgens de voorspellingen komt er ook zeilwind. We motoren langs de rode boeienlijn het riviertje uit, voortgestuwd door de ebstroom. Een visser vaart tegelijk met ons uit. Buitengaats waait het zuidwest 10 - 12 knopen. We trekken het grooitzeil omhoog. Vooralsnog is de wind pal tegen, want eerst moeten we acht mijlen afleggen om rond de punt van het schiereiland van Quiberon te geraken. Dat steekt als een lange, scherpe vin uit de onderbuik van Bretagne. We manoeuvreren voorzichtig langs de Banc de Quiberon, ten oosten van de punt. De tegenwind neemt fors toe. Kaapwind, als altijd, en bovendien blijkt dit wild water te zijn. Er staat een nijdige, verwarde zeegang. Vanaf de zuidkardinale boei moet je de vuurtoren La Teignouse ruim ronden om in de Passage de la Teignouse te komen (foto hiernaast) De vuurtoren is wit met een rood dak en doet denken aan het Paard van Marken. De doorvaart is beboeid en leidt van noordoost naar zuidwest door de ondiepten. Bij de tweede rode boei is er aan stuurboord een gaatje, dat tussen twee kardinalen (zuid en noord) een stuk afsnijdt. We krijgen veel water over het dek.

We zetten koers naar het Île de Groix, ongeveer 15 mijl. De zeegang neemt af en de wind is nu noordwest. Dus opnieuw tegen. Even later krimpt hij wat, zodat het grootzeil meer druk krijgt. We liggen rustig en maken goede voorgang. Achter ons zien we de Tartaan door het gaatje kruipen. Bij Groix hopen we een gunstiger windrichting te treffen. Er gaan twee uren voorbij. Schuin naast ons lag de hele tijd het grote Belle-Île, waar veel jachten naar op weg zijn. Nu zakt het langzaam weg. Geleidelijk aan trekt de hemel dicht en wordt het koud. Er heerst een ongelooflijke drukte op het water tussen Groix en het vasteland. Honderden jachten zeilen door elkaar in vrijwel alle richtingen. Scherp opletten en de voorrangsregels hanteren. Voor de strandjes liggen heel wat ankeraars. Even later passeren we het haventje van Port Tudy, dat propvol ligt. Acht jaar geleden was het ons eerste Franse eilandje. Een halfuur later komt de zon weer tevoorschijn. Merkwaardig: eilandje weg, zon terug. Als je omkijkt zie je dat er alleen boven Groix donker en koud is, alsof het eilandje wolken aantrekt (foto hier)

Ans gaat beneden in de kajuit een dutje doen. Ik peins over de crisis rond Griekenland. Opvallend hoe Tsipras gisteravond in het parlement geen socialistische retoriek hanteert, maar zijn toevlucht neemt tot een zeer nationalistisch vertoog: de vernedering van Griekenland, de Griekse souvereiniteit is belangrijker dan Europa. Zo bespeel je het volk en het valt me van hem tegen. Hij zou beter moeten weten. Nationalisme is een spook uit een gewelddadig verleden. Tijdens de peinzerij blijkt de wind verder te krimpen, zodat de genua uitgerold kan en de motor uit. Zeilen, scherp aan de wind met toenemende snelheid. De wind trekt fiks aan en loopt op naar 18 - 22 knopen. Onze snelheid is permanent rond de 8,5 knopen. Ans komt verstoord boven kijken, want we hangen goed scheef. Eigenlijk zou er een rif in moeten, maar sstraks komen we bij de Pointe de Trevignon, waar we om de rotsen en de bijbehorende bakens heen ruimer kunnen varen naar de haven van Concarneau.

We ronden op respectabele afstand het grote baken van Men Du. We varen inderdaad iets ruimer en de snelheid neemt verder toe. Dit waren we in de Middellandse Zee niet gewend en zo snel zeilde Dulce lange tijd niet! (foto hier) Ik zou het willen filmen maar ik moet mijn aandacht bij de boeien en de rotsen onder water houden. Bij de invaart van Concarneau draaien we de genua weg en strijken het grootzeil. De forse zeegang spoelt ons door de kronkelige invaart, waarbij de rode en groene tonnen soms slecht te zien zijn. Om vier uur leggen we aan de bezoekerssteiger in de Avant Port aan, waar de Port de Plaisance is onder de hoge bolwerken van de oude vesting. De haven is niet duur: 63 euro voor twee nachten. Grappig, op het afrekenbonnetje staat ook het bedrag in Franse francs: FRF 413,25. Pour information, staat erbij. In de oude vesting gaan we vanavond uit eten met Piet & Ineke. Morgen een vrije dag. We maakten vandaag 60 mijl. Woensdag verlaten we de Golf van Biscaje en gaan naar Camaret. Een tussenstop voor we Het Kanaal invaren. Het schiet op! Terug naar boven

Concarneau. Een bloemenweide in la Ville Close.

Maandag 29-06-2015

Grote spanningen in de Griekse schuldencrisis. De banken blijven er een week gesloten en de Grieken (niet de buitenlandse toeristen) kunnen per dag maar 60 euro pinnen. Er vallen over en weer harde woorden. De aandelenbeurzen in de wereld kelderen en veren weer wat op, net als de waarde van de euro. Claude Juncker spreekt vandaag op een persconferentie het Griekse volk toe 'omdat ze de waarheid verdienen'. Hij gebruikt een curieuze beeldspraak: 'Je moet geen zelfmoord plegen omdat je bang bent voor de dood'. Er ontstaat een interessante situatie als de Grieken aanstaande zondag in het referendum in meerderheid 'ja' zeggen tegen het laatste voorstel van de eurogroep. Gaan Syriza en Tsipras dan wel accoord? Daarover laat men zich niet uit. Een doorzichtige daad is dat de Griekse regering vandaag het openbaar vervoer voor iedereen gratis heeft gemaakt tot de dag na het referendum. Er is een grappige tweet van Varoufakis op Twitter: 'Capital controls within a monetary union are a contradiction in terms. The Greek government opposes the very concept.' Daar ben ik het op zich helemáál niet mee eens en juist voor een socialist is het een rare opvatting. De eurozône moet eerder versterkt worden door een betere contrôle op de kapitaalstromen, de schuldenlasten en de belastingregimes van de lidstaten. Ik krijg sterk de indruk dat Tsipras en Varoufakis hun volk de waarheid niet durven te zeggen en louter vechten voor hun eigen politieke overleving. Maar als de Grieken a.s. zondag 'ja' stemmen, gaat Tsipras af als een gieter en verliest zijn geloofwaardigheid. Hij ontried dat immers sterk. Dan zal hij nieuwe verkiezingen moeten houden. Een eerste peiling laat zien dat een meerderheid van de Grieken inderdaad 'ja' wil stemmen. De Griekse crisis kan nog een tijd duren. 's Middags zegt bondskanselier Merkel dat Griekenland zeker het recht heeft een referendum te houden. Ze voegt eraan toe: 'Maar het is ook ons recht hier iets van te vinden, en het recht van de achttien landen in de Eurogroep om het hulpprogramma niet te verlengen.'

Overigens vraag ik me af wat er gebeurt als de Grieken gewoon doorgaan met euro's drukken en verspreiden, als het land uit de euro gaat. Ze hebben per slot een eigen geldpers. Wie kan daar iets tegen doen en wat? Daar las ik tot dusver niets over.

Er is meer opmerkelijk nieuws. Het Openbaar Ministerie gaat inderdaad in cassatie bij de Hoge Raad over het onbevredigende vonnis van het Arnhems gerechtshof in de zaak Jansen Steur. Ik hoopte daar al op (lees hier) De zaak is dus nog steeds niet afgelopen.

Vanmorgen is het tamelijk bewolkt, maar na tien uur klaart het helemaal op. Geen wolkje aan de lucht. Klussen: Ans spuit het zout van de boot, laat de wasmachine laten draaien en topt de watertanks af. Ik loop naar een Orange-winkel in de stad voor de aanschaf van een data-SIMkaartje voor de dongel. Dat is voor de regelmatig slechte WiFi-netwerken in de havens (niet hier) Daarna repareer ik een van de ritsen van de hoes van de bimini. Door een toeval ontdek ik een oud vogelnest, goed verstopt in de holte aan het uiteind van de giek. Wonderlijk. Het is zelfs geen klein nest, maar vanaf de kuip is het niet zichtbaar. Ik ruim het uit en vind er nog drie witte veertjes in. Misschien dateert het uit april, toen de boot in Lagos op de wal stond en we nog niet aan boord waren.

Samen lopen we naar de beroemde Ville Close, de ommuurde vestingstad uit de 15e/16e eeuw, waar me naast liggen. De oude stad ligt op een eilandje in de natuurlijke haven van Concarneau en is nog volledig intact, maar wel overwoekerd met toerisme: terrassen, souvenirwinkels, eetschuren en boetieks. Dikke rijen mensen schuifelen door de hoofdstraat. Toch zijn er wel mooie en stille plekjes te vinden, zoals de bloemenweide bij een van de bastions (foto hierboven, en ook 2 foto's hier) En we zijn flauw genoeg om in een van de souvenirwinkels twee soepkommen te kopen met onze namen erop: Anna en Tom.

Schoonzoon Michel heeft bij ons thuis de post doorgenomen. Hij mailt de belastingaanslagen door. Niet leuk, maar er is ook een brief waarin iedereen automatisch uitstel van betaling krijgt voor vier maanden. dat valt dan weer mee.

Morgen moeten we door het Raz de Sein, een doorgang tussen de Pointe du Raz en het eiland Sein aan de zuidwestpunt van Bretagne. Daar moet je de stroom niet tegen hebben! Vanaf hier is het ongeveer veertig mijl. Als we morgen om acht uur vertrekken, zijn we er ruim op tijd om door het acht kilometer lange stroomgat gespoeld te worden. Terug naar boven

Tussen de Pointe de Penmarc'h en het Raz de Sein

Dinsdag 30-06-2015

Om acht uur uitvaart. Er staat zowaar een oostenwind, vlagerig, maar toch! Het is overdadig zonnig. Als ik de ligplaats uitvaar grijpt de wind de neus van de boot van opzij. Altijd zoveel mogelijk meegeven met de wind, is het devies, dus laat ik hem gaan en vaar dan maar achteruit de haven door. We motoren het slingerende havenkanaal uit. Buitengaats staat 10 knopen wind uit ONO; we rollen de genua erbij. Verdraaid, er zitten rafels aan het achterlijk. Precies op de plek waar het regelmatig tegen de radardome aanslaat (foto hier) Ok, dat repareren we morgen in Camaret wel. De tocht van vandaag bestaat globaal uit drie etappes: 20 mijl naar de Pointe de Penmarc'h, 20 mijl naar het Raz de Sein en 20 mijl naar Camaret-sur-Mer. in het begin is het puur 'paaltjes pikken', meest zuidkardinale boeien die bij gemene onderwaterrotsen staan. Ook zijn er heel wat rotseilandjes met bakens erop, zoals het Schapeneiland (Île de Mouton) Geen schaap te zien. De zeegang is wiegelend en ik minder wat vaart om meer druk in de genua te krijgen. We hadden het grootzeil klaar gemaakt, maar als je het nu hijst, haalt het de wind uit de genua - en die geeft de meeste snelheid.

Om elf uur zijn we bij het Pointe de Penmarc'h, een kardinale boei en een sombere vuurtoren (foto hier) We zitten te lezen, te mijmeren, slapen of doen gewoon niks (foto hierboven) Het gaat vlot, dit wordt een vrijwel ideale rit. We hebben behoorlijk de stroom mee: SOG (speed over ground) = 8 knopen, op het log 6,5 knopen. Precies drie uur later, om 14.00 uur, naderen we het Raz du Sein. De stroom neemt toe en begint flink aan ons te trekken. Op het oog merk je er niks van, maar als je de SOG ziet, dan weet je beter. Ook hier een kardinale boei en een sombere vuurtoren (foto hier), in de verte aan bakboord het eiland Sein en dichterbij het rotseilandje Tevennec. Hier kwam ik in augustus 2006 's nachts aan vanaf het Spaanse Camariñas met mijn opstapper Freek, opgelucht na een erg onrustige en regenachtige oversteek en nog meer opgelucht omdat we in het Raz de stroom mee bleken te hebben. Zulke ervaringen vergeet je niet gauw. Nu neemt in het Raz de stroom mee toe tot 3 à 4 knopen. Op de SOG zie ik 11,2 knopen staan (foto hier) Op enige afstand achter ons zien we de Tartaan naar binnen schieten. Het water is wild en driftig met felle stroomrafelingen en draaikolken. Maar het is zó voorbij. We kijken nog eens om en zeggen 'dag' tegen Biscaje.

Na 10 mijlen is de rust volkomen weergekeerd. De wind, in het Raz nog 20 knopen, is weggezakt, de genua hangt en moet ingedraaid. We zoeken de Passe du Sud op, het kanaaltje tussen de rotsen door naar de baai van Camaret. De oostenwind waait ons opeens warm in het gezicht. We begroeten de vuilgele zandsteenkliffen en de kiezelstrandjes. Hier hebben we heel wat voetstappen liggen. In de marina vinden we een plekje achterin aan steiger 3, de Tartaan komt aan de andere kant. Op deze zelfde plek lagen we in 2007, herinneren we ons, en toen kraakte en piepte die steigerverbinding ook al zo onaangenaam. Dat waren we vergeten, maar Piet weet het met een oliespuitbus tot bedaren te brengen. De wind is nog steeds oost en vlagerig, morgen draait hij naar west en zal inzakken. We drinken thee en gaan inchecken op het havenkantoor: 63 euro voor twee dagen. We verheugen ons op het weerzien met Camaret! En nu ga ik eens het nieuws opzoeken, kijken hoe het met de Grieken is. Terug naar boven

Lees vanaf hier verder op https://www.sailing-dulce.nl/home/33