Logboek 2015/1 Winter in Gorcum

    Direct naar

    het laatste

    verslag

Een nieuw jaar, een nieuw kwartaal en een nieuwe pagina van dit weblog. We zijn op de helft van onze overwintering in Gorcum. Vandaar ditmaal een uitsnede uit een oude kaart (1600 AD) van het stukje binnenstad waar wij wonen. De Waterpoort staat er al, maar er is nog geen sluis; de haven ligt nog open naar de rivier en de Linge stroomt onbelemmerd door Gorcum. Overstromingen waren er veel. De Kalkhaven (rechts) was nog een haven. Er liggen veel schepen aangemeerd in beide havens.

Medio april willen we weer terugvliegen naar Lagos, Portugal, om aan de boot te werken op de werf van Sopromar. En dan te water en langs de Atlantische kusten op weg naar Nederland, zodra weer en wind geschikt zijn. Maar eerst nog - in januari - de beroepszaak voor het Centraal Tuchtcollege en de dag erna de halfjaarlijkse bepaling van mijn PSA.

Donderdag 01-01-2015, Nieuwjaarsdag

'Zullen we het doen?' Vragend kijken we elkaar gisteravond aan.

'Ja, het staat zo feestelijk. Vooruit!'

Terwijl Ans een mooi jurkje aantrekt, daal ik af in de kelder in om mijn smoking te halen. Al minstens twee jaar niet meer gedragen, maar hij past nog steeds. Het bijbehorend overhemd is nergens te vinden. Dat ligt toch zeker niet aan boord? Enfin, met enige improvisatie maken we een ander wit overhemd geschikt. Zo zitten we vroeg in de donker wordende avond aan tafel met kaarsen, kaas en wijn. Buiten de eerste knallen. We luisteren genietend naar de gloedvolle vertolking van het 2e Pianoconcert in C van Rachmaninov door Sviatoslav Richter en het Leningrad Symfonieorkest (zoals het toen heette) o.l.v. de Oostduitse dirigent Kurt Sanderling, een oude uitvoering op vinyl. Het is de mooiste die ik ken; niemand kan dat subtiele toucher van Richter evenaren. Ik weet niet of deze opname ooit op CD is verschenen; het is nog een original recording of the U.S.S.R., op het platenmerk Melodia. Nergens is een jaartal te vinden. De prijs staat er nog wel op: 4,95 gulden. Sinds een aantal weken speel ik mijn vinylplaten weer af; ik heb ze nooit weggegooid en daar ben ik erg blij om. Er zitten heel wat juweeltjes bij.

Tegen acht uur gaat Ans koken; alles stond tevoren al klaar. Ik dek de tafel. We genieten van haar Ikan ritja ritja (Vis in zeer pittige tomatensaus) We houden nogal van recepten met trassi, gefermenteerde garnalenpasta met een doordringende rottingsgeur waar niet iedereen dol op is. (De dochters van Ans gruwen ervan) Later oliebollen en plezier om Youp van 't Hek. De fles champagne gaat open. Het nationale aftelmoment. We staan klaar met de gevulde glazen en toasten klokslag twaalf uur. Graag nóg een heel jaar gelukkig met elkaar! Ik bel mijn kinderen en krijg ze vlot aan de lijn, alleen Bas heeft geen bereik.

Dan schuiven we de gordijnen open om naar het vuurwerk te kijken. Prachtige vuurpijlen ontvouwen hun lichtpracht boven de haven. Op de Peterbrug staan mensen die erg mooie afschieten. Verder is er weinig drukte op straat. Later gooien jongens vuurwerk tegen ons raam; vanmorgen zitten er kruitsporen op. Hopelijk gaan ze er gemakkelijk af, want vanaf het voetgangersbrugje kun je er niet goed bij.

Tegen één uur gaat de geliefde naar bed. Ik kijk naar een optreden van Leonard Cohen op RTL7, een breekbare oude man die oude en nieuwe nummers zingt met een goede band en een begeleidingsgroep met Sharon Robinson en The Webb Sisters. Robinson schreef een aantal songs voor Cohen. De muziek grijpt me aan en ik schrijf twee gedichten, die vanmorgen ermee door blijken te kunnen. Moet ik vaker doen. Om kwart over twee naar bed. Buiten is het rustig.

Vandaag op om half negen. Nieuwjaarsdag. Het ritueel afscheuren van het laatste blaadje en het verwisselen van de Wetenschappelijke scheurkalender van 2014 voor die van 2015. Nog helemaal vol blaadjes (hierboven), een heel nieuw jaar scheuren! Ans kijkt TV, al vanaf haar jeugd kijkt ze jaarlijks naar het Nieuwjaarsconcert (niet naar het schansspringen) Ik vermaak me met een leuk boekje van hoogleraar Herman Pleij over de vaderlandse volksaard, 'Moet kunnen. Op zoek naar een Nederlandse identiteit' (Prometheus, 2014) Hoewel de zon schijnt, hebben we geen zin naar buiten te gaan. Terug naar boven

Havenmond van Gorinchem, uit een gouache van Cornelis de Jong, 1799. De stad is weer eens overstroomd

Vrijdag 02-01-2015

De afbeelding hiernaast is uit een gouache van Cornelis de Jong uit 1799. Je ziet de havenmond van Gorcum, nog zonder sluis. Een dubbele hefbrug is over de invaart gebouwd. Aan beide kanten staan op de wallen opgewonden burgers te kijken. Er is weer eens een overstroming door hoogwater in de rivier; de kades in de stad staan onder water evenals de Waterpoort. Daarvoor is iets stuk gegaan, een staketsel, misschien een steiger.

Je denkt dat men ter bescherming hier de eerste keersluis zou bouwen, maar dat is niet zo. Die kwam in 1793 bij de Korenbrug, dus waar de Linge Gorcum binnenkomt. Daar werd een stenen brug gebouwd met vijf afsluitbare openingen. Later werd het een keersluis. De stad bleef dus last houden van periodieke overstromingen, dus moest er een tweede keersluis komen bij de rivier. In 1825 was die sluis klaar en de Lingehaven werd over zijn hele lengte sluiskolk (plus de Kalkhaven, die nog water was) Het schutten van de grote hoeveelheid water naar de Linge was tijdrovend. Dus werd in 1870 de Kalkhaven gedempt en bouwde men in 1872/1873 de 3e Waterkering.

Deze prent is dus uit 1799. Het stukje plattegrond van de havenmond op de post aan het begin van deze pagina (helemaal boven) is van 200 jaar eerder. De oliemolen en de dubbele hefbrug zijn er nog niet, op die plek is een stadsmuur. De Waterpoort is er al wel.

Veel van wat verdwenen is, keert nooit meer terug. Mooi van deze weergave uit 1799 is dat er twee gebouwen op staan, die je het liefst wél zag terugkeren: oliemolen De Eendracht (gesloopt in 1921) en de Waterpoort (gesloopt in 1893) Een ijdel verlangen? Een handtekeningenactie op Facebook voor herbouw van de molen leverde dit jaar niet meer dan 101 steunbetuigingen op en de lokale politieke partij Gorcum Actief, die herbouw van de Waterpoort in zijn programma had, hoor je er nooit meer over. Ik vrees dat het onvoldoende leeft. Aan de andere kant: de herbouw van de Lingesluis in 1988 kostte destijds 17 miljoen gulden. Dat werd betaald door Rijkswaterstaat. Nu is de recreantenhaven in de binnenstad een bloeiend bedrijf. Historisch verantwoorde herbouw van beide monumenten kost beduidend minder. Het geeft veel extra allure aan de stad en zou meer toeristen lokken.

Het is een zonnige dag. We ruimen de kerstsboompjes en de verlichting op. Ans lapt de sporen van buskruit van de ramen. Op één plek zie je wat streepjes in het glas; die zijn er door het vuurwerk in gebrand. Ze zijn nauwelijks zichtbaar. Ik luister op Deezer.com de hele dag naar de pianosonates van Beethoven door Alfred Brendel. Terug naar boven

Zaterdag 03-01-2015

Gisteravond keken we vol verbazing naar de eerste 2 afleveringen van de miniserie 'The Kingdom' ('Riget') van Lars von Trier op DVD. Wat een bizarre film is dat! Hij bestaat uit twee series van ieder vier afleveringen, uitgebracht in 1994 en 1997 in Denemerken. Het speelt zich af in een groot ziekenhuis dat ooit gebouwd is op een moeras. Geleidelijk aan dringt het water overal binnen en het ziekenhuis en zijn staf worden belaagd door geesten en ondoden. De hele film is opgenomen in een ietwat wazige sepiakleur, alsof alles zich onder water afspeelt. De stafleden zijn al even bizar, zoals een autoritaire neurochirurg uit Zweden die blundert, een arts-assistent die een hoofd van een overleden patiënte aflevert bij de verpleegster waar hij verliefd op is (de coördinatrice van het slaaplaboratorium), een andere arts die in de kelders een uitdragerij van medische instrumenten runt, twee afwassers in de keuken die het Down-syndroom hebben en commentaar leveren op de gebeurtenissen, in de liftkokers spookt de geest van een overleden kind. Je vraagt je af hoe en waarom Von Trier zo'n wereld bij elkaar gedacht heeft. Is het een satire over de wereld van dokters, op hoe die zich beperkt tot wat wetenschappelijk bewezen is?

Misschien. Het Riget-ziekenhuis bestaat overigens echt: het Rigshospitalet in Kopenhagen. Daar zijn de beide series opgenomen. De planning voorzag in een derde serie, maar dat mislukte helaas omdat de belangrijkste hoofdpersonen inmiddels waren overleden. In de context wekt dat geen verbazing.

Vandaag is het grijs. 's Ochtends regent het. Nogal een duffe dag. Nog goed drie maanden voor we weer aan boord gaan; het duurt me veel te lang. Samen doen we de boodschappen voor het weekeinde. We treffen Tessa, Jeffrey en Vajèn bij het Museumcafé. Ze hebben geschaatst op het kunstijsbaantje. Vajèn lukte het niet zo goed en ze wenst nooit meer te schaatsen.  Terug naar boven

Bron: commonsensescience.org

Zondag 04-01-2015

Hoe weinig we weten. We weten niet eens waar de wereld van gemaakt is. Want wat is materie? Daar lijken we een hoop van te weten, schrijft Lee Smolin in 'The Singular Universe and the Reality of Time' (Cambridge University Press, 2014), we zeggen dat de wereld is opgebouwd uit atomen en straling, die op hun beurt zijn opgebouwd uit quarks, electronen en fotonen. 'But what we know of elementary particles is the laws they satisfy, which determine how they move and interact. We do not know substantially what an electron is.' Als we niet eens écht weten waar een electron uit bestaat, hoe kunnen we hopen ooit de wereld te begrijpen?

Het electron werd in 1897 ontdekt door J.J. Thomson. In de eerste modellen had het deeltje een echte omvang en vorm. Maar de modellen bleken niet te kloppen; je kon er niet zinnig mee rekenen. Het electron mocht eigenlijk geen afmetingen hebben. Toen werd het een punt zonder dimensies. Ook dat werkte niet. Sinds de quantumfysica weet niemand meer precies wat een electron is en waar een gegeven electron exact is. Alleen kun je becijferen op welke lokatie het zich naar alle waarschijnlijkheid bevindt. Maar dat staat niet vast (Onzekerheidsbeginsel van Heisenberg) In de snaartheorie is het elelctron een onmeetbaar klein, trillend snaartje. Ze kunnen ermee calculaties maken, maar niemand heeft het ooit gezien noch bewezen. De onzekerheid in de quantumfysica lijkt in elk geval te impliceren dat de toekomst niet vastligt, niet volledig gedetermineerd is. Quantumfluctuaties zijn volledig spontaan en worden door niets veroorzaakt. Op dat punt houdt ons begrip op.

Een mooie, zonnige zondag. We besluiten onze lichamen tot inspanning te brengen en maken een complete wallenloop. Heel Gorcum blijkt dat bedacht te hebben, je loopt de ganse tijd bekenden te groeten.

Opvallend:  'Elke nieuwe Griekse regering moet zich houden aan de contractuele verplichtingen van de vorige', zegt een woordvoerder van bondskanselier Merkel vandaag. Gisteren wist Der Spiegel echter te melden dat de Duitse regering bereid zou zijn een vertrek van Griekenland uit de eurozône te accepteren. Dat kan de euro wel hebben, denkt men, nu Portugal, Spanje en Italië er weer bovenop zijn. Grappig: de Tsjechische president Milos Zeman vindt dat Griekenland eruit gegooid moeten worden 'omdat het er alleen maar door bedrog en vervalsing van hun statistieken erin gekomen is.' Let wel, de Tsjechen zitten niet eens in de euro en willen er ook niet voor 2020 in. Ik moet trouwens nog zien of de Grieken over vier weken werkelijk voor de oppositiepartij Syriza zullen durven kiezen. Terug naar boven

Grappig voorbeeld van regressie op een christelijke website (http://slideplayer.nl/slide/2006141/0) Wie schiep de wetgever, enz.?

Maandag 05-01-2015

Het universum wordt geregeerd door natuurwetten, zoals bijvoorbeeld de wetten van Kepler en Newton, de behoudswetten en die van de thermodynamica. Tot dusver bleken die wetten onveranderlijk en voor eeuwig vast te staan. 'Het is mijn ervaring dat bijna alle natuurkundigen die werken aan fundamentele problemen, aanvaarden dat de wetten van de natuurkunde een soort onafhankelijke werkelijkheid hebben', schreef de theoretisch fysicus Paul Davies in een artikel uit 1996 ('The Day Time Started', New Scientist 27th april 1996) Hij oppert dat die natuurwetten logischerwijs moeten zijn vooraf gegaan aan het universum zelf. De wetten bestaan dus buiten tijd en ruimte en zijn uniek en onveranderlijk. Een idee met platonische trekken. Waar ze voor de oerknal dan wel vertoefden, laat hij in het midden. Hoewel: 'Het kan zelfs zijn dat het bestaan van leven en geest op een of andere manier verband houdt met deze uniekheid.'  Al eens eerder verdacht ik Davies ervan dat hij langs een achterdeur religie opvoert. We moeten van hem aannemen 'dat de natuurwetten een abstract, eeuwig karakter hebben.' Als we dat niet doen, 'dan hullen we de oorsprong van het universum in mysterie.' In feite doet Davies dat zelf, natuurlijk.

Bij Lee Smolin ('Time Reborn', Penguin 2013, en 'The Singular Universe and the Reality of Time' Cambridge University Press 2015, met Roberto Mangabeira Unger) zijn de natuurwetten onderdeel van het universum. Ze maken juist wél deel uit van tijd en ruimte en zijn daardoor in beginsel aan verandering onderhevig. Zij vinden dat onveranderlijke natuurwetten een volledig gedetermineerd universum impliceren, de toekomst ervan staat vast (hoewel de quantumfysica en Heisenberg hier roet in het eten gooien) Bij veranderlijke natuurwetten is alles mogelijk, de toekomst is ten principale ongewis. Overigens heeft de wetenschap tot dusver nog nooit enige verandering in die wetten geconstateerd. Het gezichtspunt leidt wel gemakkelijk tot regressie: welke wetten regelen de verandering der wetten, enzovoorts? (zie hierboven)

Gisteravond gezellig bezoek van Wiger & Arina. Vandaag een rustige maandag. Ans is met eten naar haar zieke vriendin en ik doe wat boodschappen. Daarna probeer ik een vergadering te plannen van de initiatiefgroep 1e Gorcums Boekenbal. Vervolgens maak ik een lijst van verbeteringen in de teksten van de delen 1 en 2 van mijn boek (respectievelijk 16 en 12 fouten) en mail ze door aan mijn uitgever. Terug naar boven

Zonsopgang over de Altenawal. Op de plaats van de grote es stond oliemolen De Eendracht

Dinsdag 06-01-2015

Vanmorgen verrast ons een stralend oranje zonsopkomst boven de wal (hiernaast) Morgenrood, water in de sloot, zegt een oude weerwijsheid. Maar het blijft overwegend zonnig en droog. Op de foto zie je de grote boom, een es, die op de plaats staat waar bijna honderd jaar geleden de gezichtsbepalende oliemolen 'De Eendracht' stond. Hij dateert uit 1657 en werd in 1916 gesloopt. Van de week schreef ik er al over naar aanleiding van een gouache uit 1790. Liefhebbers van de oude binnenstad zouden de molen graag herbouwd willen zien.

Dat is al eens eerder gebeurd: eind 1763 brandde hij af, waarschijnlijk tot de grond toe, en werd herbouwd. In 1812 wilden de Franse bezetters hem afbreken om fortificatiewerken bij de haveningang te bouwen. Dat is om onduidelijke redenen er niet van gekomen en de molen overleefde wonderwel de zware beschietingen tijdens het Beleg van Gorinchem (1813-1814). Een oktoberstorm in 1881 vernielde een deel van het stellingwerk, maar dat werd weer opgebouwd.

In WO I was er een grote schaarste aan hout. De eigenaar wist de molen gemakkelijk te verkopen, vanwege het vele hout dat erin verwerkt was. De molen bracht 2203 gulden op. Er klonken nog protesten in de stad maar men vond geen geld om de monumentale molen te kopen en voor de ondergang te behoeden. In augustus 1916 werd hij gesloopt. 'Een der mooiste, zo niet het allermooiste stadsgezicht, was voorgoed bedorven', schrijft A.L. van Tiel in 'De molen aan de mond van de haven' (Oud-Gorcum Varia, Tijdschrift van de Historische Vereniging Oud-Gorcum, nr, 24, 9e jaargang, 2-1992, hier online te lezen, met foto's) Dat is een waar woord. 'Het lijkt nu onbegrijpelijk dat er toen niet masaal tegen deze sloop geprotesteerd werd, maar helaas, de tijd was er nog niet rijp voor.' Inderdaad, de karakteristieke molen werd gesloopt toen Gorcum even niet goed oplette. Alle reden om hem te herbouwen!

Hoe zou de herbouw van de molen (en de Waterpoort) gefinancierd kunnen worden? Verbaasd ontdekte ik van de week dat de gemeente Gorcum geen toeristenbelasting heft. Vreemd, er komen er nogal wat: passanten in de haven, bijvoorbeeld. Je zou met gemak een restauratie- en onderhoudsfonds ermee kunnen vullen. Het mes snijdt aan twee kanten: meer investeringen in de toeristische infrastructuur, meer toeristen, enzovoorts. In de molen met zijn bijgebouwen kan een restaurant met zicht op de Merwede en (aan de andere kant) de Lingehaven ondergebracht worden. Morgen zal ik een oude foto plaatsen. Daarop zie je dat er aan de havenzijde ampel ruimte is voor een gezellig terras bij dat restaurant en als men nou ook nog van het Eind een autovrije wandelpromenade maakt, tussen winkelgebied en Buiten de Waterpoort, dan is het een uitermate aantrekkelijk geheel geworden. En ook nog historisch verantwoord.

Het blijft de hele dag droog. Onze vrienden Paul & Tine komen langs voor een lange en gezellige lunch en vele verhalen. Terug naar boven

De sluiskolk van de Lingehaven met oliemolen De Eendracht en beide bierpakhuizen van ZHB. Circa 1900

Woensdag 07-01-2015

Hierbij de gister beloofde foto van oliemolen De Eendracht, afgebroken in 1916, gezien vanaf de haven. Van de binnenkant van de stad dus. Bij het zoeken naar foto's bleek dat er - volgens mij - geen foto bestaat vanaf die zijde, waar de beide bierpakhuizen niet op staan. Die zijn later gebouwd voor de Zuidhollandsche Bierbrouwerij (ZHB - gevestigd in 's Gravenhage), maar kennelijk voor de tijd van de fotografie. Misschien zijn er nog wel tekeningen van de te vinden. Die bierpakhuizen werden omstreeks de jaren '60 gesloopt, schat ik. Op deze foto - een uitsnede uit een grotere afbeelding - zie je ze links staan bij de Kriekenmarkt. Helemaal links is het vakwerk gebouw van de sluiswacht, tegenwoordig het voorzieningengebouw voor havenrecreanten. Rechts is de oude sluis (toen nieuw!), de foto is van omstreeks 1900.

Direct na de snelle sloop van de molen tijdens WO I protesteerden twee kunstschilders, H.A. Ravenswaay en W.J. Dingemans. Ravenswaay publicereerde een protestgedicht met de titel 'De Oliemolen' in De Nieuwe Gorinchemse Courant van 20 augustus 1916. Ik vond het in 'Molens van Gorinchem' van A.J. Busch, Uitgeverij De Mandarijn, Gorinchem, 1978) Het laatste couplet luidt:

'Wie zal er den molen niet missen?

          Hij was zo fier!

De vreemdeling zal zich vergissen

     "Is dit wel Gorkum hier?"

        Schippers verdolen

        Zonder den molen

  En 't is zoo leeg bij de rivier.....'

Dingemans beschreef de sloop treffend:

'Langzaam zagen wij toen de molen afpellen en uit elkaar halen en nu is er in de wallen een gat, als in een mond waaruit één van de mooiste snijtanden is getrokken. Het ziet er ongelukkig uit!'

'Hoeveel duizenden hadden hem gezien, als zij maakten de pleziervaart naar Loevestein - de oude molen "De Eendracht" staande op de wal van Gorcum, als een zeker, als een algemeen gekend teeken op de rivier, de molen met zijn met riet bekleed bovenstuk, die zich verhief naast de oude toren, samen vormend het silhouet van de stad.'

'Wanneer men vroeger buiten de waterpoort stapte, komende uit de nauwe straten van de oude vesting, dan bleef steeds verrassend de aanblik over de ruimte van water en lucht, waar ter zijde hoog en krachtig de molen stond, slaande met zijne wieken voor dan duistere, dan weer lichtende luchten.'

(Uit W.J. Dingemans, 'De molen van de wal', in 'De Bouwwereld, 16e jrg, nr. 3, Amsterdam 1917)

Zoiets moois sloopt men te Gorcum! De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat inwoners van het Eind, de Kriekenmarkt en het Nonnenveld blij waren te zijn verlost van het voortdurende kraken en stampen van de molen.

(Alle gegevens ontleen ik aan het gister genoemde artikel van A.L. van Tiel uit 1992)

Zouden die bierpakhuizen ook herbouwd moeten worden? Me dunkt van niet, op die plaats zou een terras aan de haven kunnen komen van het restaurant in de ruimtes bij de molen. Niet historisch verantwoord? Tja, de molen dateert al van 1657 (daarvoor stond er overigens ook een molen) en de eerste eeuwen stonden die pakhuizen er nog niet. Wanneer ZHB ze bouwde, weet ik echter niet.

vreedzame moslims in de Europese landen zullen lijden onder ongenuanceerde en ongeremde uitingen van haat van mensen die hun eigen agenda hebben, alle moslims over één kam scheren en geen onderscheid willen maken - zoals velen in de Pegida-beweging in Duitsland. Bah! En laat ik eerlijk zijn: ook ik vind de Islam een achterlijke religie (net als de andere geloven), maar ieder mens heeft het onvervreemdbare recht te mogen geloven in wie of wat hij of zij wil - ook als dat in mijn ogen achterlijk is. Terug naar boven

Donderdag 08-01-2015

De maandelijkse update van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer, gemeten door satellieten, is over december 2014 opnieuw positief: + 0,32^o Celsius. Hij is nu al twee jaar niet meer onder 0^o geweest. Voor dit najaar werd een sterke El Niño verwacht, waardoor de temperatuur hoog zou pieken, maar dat is niet uitgekomen. Eind november schreef het KNMI dat er in oktober een kleine El Niño langs de evenaar van de Stille Oceaan zichtbaar was. Men verwacht dat het een heel zwakke El Niño wordt van iets minder dan één graad, zwakker dan in 2002/2003 en 2009/2010.

Vannacht veel regen. In alle vroegte rijd ik naar de Rivas-prikpost op Oost om bloed te laten afnemen voor de halfjaarlijkse bepaling van mijn PSA. Volgende week krijg ik de uitslag. Terug thuis boeken we bij Transavia een vlucht naar Faro, Portugal, op 16 april a.s. voor een actietarief van 59 euro p.p. Mooi geregeld.

Ik volg het nieuws over de klopjacht op de moordenaars van de Charlie Hebdo redactie. Met afschuw bekijk ik de beelden van de koelbloedige moord op de aangeschoten politieagent op straat voor het bureau van de krant. Nota bene een moslim. De man ligt weerloos op het trottoir en kijkt angstig om als zijn belager nadert, de loop van het grote geweer wijst naar zijn hoofd. Hij heft zijn rechterarm in een smekend gebaar, of om de kogel tegen te houden. Er wolkt kruitdamp uit de loop, de agent rolt om en ligt stil. Verbijsterend. Ik begrijp de extreme lafheid van die islamisten niet die tot de tanden gewapend ongewapende mensen neerschieten die zich niet kunnen verweren. De kennelijke lust en gretigheid waarmee ze dat doen. Is dat de vorm die religieuze haat en fanatisme aannemen? Zoveel mogelijk weerloze mensen doden? Om zelf in het paradijs te komen? Onbegrijpelijk, dat is onze wereld niet. De moeilijkheid is dat een open, democratische samenleving zich er niet goed tegen kan verweren, zonder zelf van karakter te veranderen. Dat mag beslist niet gebeuren!

Ondertussen komt het bericht dat het komende nummer van Charlie Hebdo in een oplage van 1 miljoen zal verschijnen. Ook extreem rechts roert zich en probeert zoveel mogelijk garen bij de aanslag te spinnen. Wilders wil alle jihadisten het land uitzetten, het leger de grenzen van ons land laten bewaken en uit het Schengen-verdrag stappen. Marine le Pen wil de doodstraf weer invoeren. Bij meerdere moskeeën in Frankrijk zijn vandaag ontploffingen.

Overal in het land zijn vanavond om 18.00 uur protestdemonstraties. Ook in Gorcum zal men zich verzamelen op het plein voor het Stadhuis. Ik zal er niet bij zijn, zometeen ga ik naar Utrecht voor een ontmoeting met Jos van D., een vriend uit mijn studentenjaren. Maar ik kan wel om zes uur wel even naar het Domplein lopen, waar ook een demonstratie is. Terug naar boven

Utrecht, Domplein, 8 januari 2015

Vrijdag 09-01-2015

Gisteren in Utrecht. De hele dag regende het dat het goot, nu is het eindelijk droog. Aan het eind van de middag - het is al donker - loop ik over de Vismarkt richting Domplein. De zware klokken van de Domtoren beieren sinds tien minuten over de gracht. Mensen spoeden zich naar de Servetstraat. Daar is een versperring van de politie, fietsers moeten afstappen. Onder de toren door loop ik naar het plein. Daar staan al heel veel mensen. Voor het Academiegebouw is een podium gebouwd. Ik kijk rond. Zijn er moslims? Ik zie er geen, maar in een menigte zie je niet veel mensen. De mensen kijken ernstig, sommigen houden pennen en briefjes omhoog, 'Je suis Charlie'. De domkerk rijst als een donkere berg op, ergens bovenin is een raam verlicht. In het Academiegebouw zijn demeeste lichten aan. Op de eerste verdieping is een receptie gaande, mensen kijken met het glas in de hand naar beneden. Zeker een promotieborrel aan de gang het leven gaat door. Vlak naast me staat een een oude bekende uit mijn studentenjaren, hij komt voor in deel 1 (waar hij Lucas op zijn studentenkamer aan de Croeselaan bezoekt om hem lid te maken van de Studentenvakbeweging) René heeft al jaren plannen om een biografie te schrijven over de dichteres Gertrude Starink, die in mijn boeken 'Ruth' heet.

Op dit moment verzamelen zich in veel steden mensen om te protesteren tegen de laffe aanslag in Parijs, denk ik, ook in Gorcum voor het stadhuis. Hoeveel zouden er daar nu staan? Op het podium vraagt de plaatselijke journalist Cees Grimbergen, die ik me nog herinner van het radionieuws van vroeger, om stilte. Er zijn 2000 tot 3000 mensen gekomen, zegt hij. De burgemeester en Jos Collignon, Utrechter en cartoonist van De Volkskrant spreken de geijkte woorden. Sta pal voor de vrijheid van meningsuiting, we laten ons niet bang maken door gewapende islamisten. De mensen staan rustig te luisteren en klappen. wanneer stond ik voor het laatst op dit plein? Misschien bij een 4 mei-herdenking, tientallen jaren geleden.

Het is half zeven; ik moet naar mijn afspraak met mijn oude vriend Jos van Dijk in Bar Bistro Madeleine op het Wed, direct naast het Domplein. Juist als ik aan een tafeltje aan het raam zit, komt Jos binnen. Hij was ook op het plein. Urenlang halen we herinneringen op, een boeiende bezigheid voor de oude mannen die we zijn (foto hier) Jos heeft overigens ook een weblog, over vrijheid van meningsuiting en de bedreigingen daarvan. Hij geeft me een exemplaar van het boek uit 2007, waarin hij een groot aantal van zijn stukken bundelde: Jos van Dijk, 'Dit kan en dit mag niet', (Otto Cramwinckel, 2007) Zulke avonden zijn verschrikkelijk leuk, ik geniet er elke keer van.

Om kwart voor tien lopen we samen naar het station. Overal zijn de café's druk bezocht, allemaal jonge mensen. Jos woont in Tuindorp en neemt de trein naar station Overvecht. Op het Jaarbeursplein moet ik 25 minuten op de Interliner wachten. Om elf uur loop ik door de Gorcumse binnenstad naar huis. Het is er stil, lang niet zo levendig als in Utrecht. Thuis smokkel ik een tasje naar binnen zodat Ans het niet ziet; ik had alvast een cadeautje gekocht voor haar verjaardag over twee maanden. Je kunt het maar vast in huis hebben.

Vanmorgen waait het hard uit het zuiden tot zuidwesten. De wind maakt luidruchtig misbaar in de grote es op de wal. Na het ontbijt brengt Ans ons autootje voor een beurt naar de garage. Op Gorcums Nieuws zie ik dat de bijeenkomst op het Stadhuisplein waardig en indrukwekkend was. Ook toen twee mannen vanuit een langsrijdende auto 'Allah-u-akbar!' schreeuwden en snel maakten dat ze wegkwamen. Tja, zulke gastjes beseffen misschien niet eens wat het betekent dat je in dit land zoiets mag roepen. Op Twitter menen sommigen te weten dat de laffe executie van de politieman op het trottoir voor Charlie Hebdo 'fake' is (bijvoorbeeld hier) Waarom? Omdat na het schot de schedel van het slachtoffer niet explodeert. Wat een onzin! Dat hangt van de kogel af (zie b.v. dumdumkogel)en of daar een explosieve lading in zit. Een kogel die in een fractie van een seconde weer uittreedt, is vaak dodelijk maar laat de schedel intact. Wat denkt iemand te bewijzen met dergelijke nonsens?

Op internet volg ik intussen live het nieuws uit het Franse dorpje Dammartin-en-Goële, waar de moordenaars zich met een gijzelaar hebben verschanst in een drukkerij. Ondehandelen willen ze niet. 'We willen sterven als martelaren', zouden ze hebben gezegd. Een paar uur later is er opeens ook een gijzeling in een Joodse supermarkt bij de Porte de Vincennes in Parijs. De terrorist zou eisen dat de beide moordenaars in Dammartin vrije aftocht krijgen. Terug naar boven

Ans keert huiswaarts in regen en wind.

Zaterdag 10-01-2015

De acties van de terroristen in Frankrijk zijn beëindigd; het resultaat is 20 doden (inclusief de gijzelnemers zelf) Iedereen in de media moet er zich hoognodig over uitspreken en iedereen = Charlie. Dat is begrijpelijk. 'Onze nieuwe vrienden?', zegt cartoonist Bernard Holtrop in De Volkskrant, 'Daar kotsen we op!' Niet aardig van hem, want de mensen bedoelen het goed, maar Charlie Hebdo was nooit aardig. Ondertussen vermoorden de islamitische fundamentalisten van Boko Haram 2000 onschuldige mensen in het noorden van Nigeria. Dat wekt beduidend minder verontwaardiging, dat is per slot in Afrika, het hemd is nu eenmaal nader dan de rok. Dat geldt ook voor de openbare geseling van Raif Bardawi, een blogger in Saoedie Arabië. Gisteren ontving hij de eerste 50 van 1000 zweepslagen in de komende weken. Een ooggetuige:

'Raif was escorted from a bus and placed in the middle of the crowd, guarded by eight or nine officers. He was handcuffed and shackled but his face was not covered – everyone could see his face. Still shackled, Raif stood up in the middle of the crowd. He was dressed in a pair of trousers and a shirt. A security officer approached him from behind with a huge cane and started beating him. Raif raised his head towards the sky, closing his eyes and arching his back. He was silent, but you could tell from his face and his body that he was in real pain. The officer beat Raif on his back and legs, counting the lashes until they reached 50. The punishment took about 5 minutes. It was very quick, with no break in between lashes.'

Verder krijgt hij een gevangenisstraf van tien jaar. Een boete van 191.000 euro. Een reisverbod van tien jaar. Wat had hij misdaan? 'Beledigen van de Islam', hij had een weblog, waarop hij kritiek op de Saoedische autoriteiten en de religieuze leiders uitoefende. 'Bloggen is slecht voor je rug', schrijft Amnesty International. Tot zover de vrije meningsuiting in een islamitisch land, een bondgenoot van het westen. Onze regering protesteert niet, Europa protesteert niet. Iedereen = Charlie, maar wie = Raïf Badawi?

(Correctie 15.00 uur: minister Koenders heeft gisteren namens de Nederlandse regering zijn afkeuring uitgesproken bij de Saoedische regering)

Vannacht harde wind, Voor vanmiddag wordt storm en regen verwacht. Daarom doen we vanmorgen meteen de boodschappen. We drinken koffie in het nieuwe restaurant-café De Beren op de hoek van de Markt en de Molenstraat. Nu de kunstijsbaan weg is heb je een aardig uitzicht over de markt. Het regent intussen alweer. Tessa en Vajèn komen langs en vanmiddag en vanavond hebben we Bas op bezoek en daar verheug ik me op. Speciaal voor hem haal ik biefstukjes bij de Keurslager op Oost. Helaas, een paar uur later meldt hij dat hij ziek is. Grieperig. Andere keer. Verder is er niets te vertellen.

Terug naar boven

Hoog water. De uiterwaarden van de Merwede lopen onder

Zondag 11-01-2015

Landerige zondag. Buiten opnieuw storm, zij het wat minder dan gisteren. Bovendien is het droog. De zware westelijke winden stuwen het water tegen de kust en de rivieren op. Langs de Merwede lopen de uiterwaarden onder (foto hiernaast) Vandaag is de eerste Culturele Route van dit jaar, dus er kuieren veel wandelaars over de sluis.

Ik ontspan me met een spannend boek dat ik al lang had liggen: Martin Bossenbroek, 'De Boerenoorlog' (Athenaeum, 2013) Een ongelijke strijd tegen de wereldmacht van rond 1900, het Britse Rijk. De Boeren, afstammelingen van de Hollandse kolonisten van de Kaap, zijn onverbeterlijke racisten, beduidend minder dan de Britse tegenstander. Winston Churchill die als embedded Brits oorlogscorrespondent krijgsgevangen wordt gemaakt door de Boeren en zijn opzienbarende ontsnapping uit Pretoria. Lastig is soms dat de auteur nogal eens heen en weer springt in de tijd. Bovendien beschrijft hij de politieke verwikkelingen in de beide Boerenstaten tamelijk onevenwichtig; de republiek Transvaal krijgt alle aandacht, maar van wat er politiek gebeurde in de zuidelijker gelegen Oranje Vrijstaat vertelt hij niets. Dat beide staten vijftig jaar eerder nog in oorlog met elkaar waren, kom ik nergens tegen. Niettemin, het is een erg boeiend en leesbaar boek! Het kreeg de Libris Literatuurprijs Geschiedenis in 2013 en stond op de shortlist voor de AKO Literatuur Prijs.

'Wie had ex-neuroloog Jansen Steur moeten stoppen?', vraagt Tubantia zich af in een voorbeschouwing voor het hoger beroep bij het Centraal Tuchtcollege van overmorgen. De krant geeft geen antwoord op de vraag. Klaarbijkelijk zijn ze vergeten dat ik hem al eind 2003 stopte. Ik had het graag eerder gedaan, als zijn directe collega's me hadden willen informeren. Pas toen hij zelf tegen de lamp liep, kon ik hem eruit gooien. Ik heb het hele dossier gisteren uit de kelder gehaald; morgen zal ik het voor de zoveelste keer doornemen. Terug naar boven

Hoog water Buiten de Waterpoort zakt alweer (foto Gorinchem Presenteert)

Maandag 12-01-2015

Urenlang mijn dossier Jansen Steur doorgenomen met het oog op het hoger beroep van morgen bij het Centraal Tuchtcollege. Zorgen dat ik het weer allemaal goed op een rijtje heb. De affaire brak nu zes jaar geleden uit en het is ruim elf jaar geleden dat ik hem tot vertrekken uit MST dwong. Hoe betrouwbaar is ieders herinnering nog na zoveel tijd? In elk geval zijn er zaken die ik nog steeds absoluut zeker weet. Morgen verder.

Het is een stormachtige dag. Ans is haar zieke vriendin eten brengen en gaat daarna nog in Lexmond bij haar moeder langs. Er is bericht dat mijn vroegere schoonmoeder is overleden, bijna 98 jaar oud. Niet onverwacht en toch plotseling. Het raakt me even fel. Per slot ging ik toch tientallen jaren met haar en haar man om, het waren lieve mensen. Na een scheiding vallen die contacten eigenlijk altijd weg, maar wat konden zij eraan doen dat mijn huwelijk toen strandde? Een paar jaar terug was ik nog een keertje bij ze langs gegaan; dat vonden ze leuk. Blij dat k dat gedaan had.

Na de boodschappen even op Buiten de Waterpoort wezen kijken. Het waterpeil in de Merwede is alweer wat gezakt (hiernaast) In het nieuws lees ik dat T-Mobile als eerste aanbieder de extra telefoonkosten in de EU heeft afgeschaft. Goed nieuws voor ons. Bellen uit EU-landen is vanaf volgende week even duur als in eigen land; gebeld worden uit Nederland en SMS'en wordt gratis. Het is trouwens voor maar twee uur per maand en voor mobiel Internet verandert er niets.

Daarna duik ik weer in het JS-dossier. In de loop van de middag nieuws over de hoger beroepzaak tegen JS: het gerechtshof in Arnhem wil een nieuw psychologisch onderzoek, omdat hij misschien toch ontoerekeningsvatbaar was na zijn ongeval in 1992. Zo'n onderzoek was al uitgevoerd bij de strafzaak in Almelo in 2013/2014. In dat rapport spraken de onderzoekers van verslaving, ADHD-problematiek en 'een narcistische persoonlijkheidsstoornis'. Daarom concludeerden ze dat JS in de lange periode dat hij als neuroloog in MST werkte, inderdaad 'verminderd toerekeningsvatbaar' was. De rechtbank achtte dat oordeel destijds 'onvoldoende onderbouwd' en hield hem 'ten volle verantwoordelijk'. Het lijkt me eerlijk gezegd erg lastig te onderzoeken wat de psychische constitutie van iemand tien tot twintig jaar geleden was. Maar in het verleden heb ik nogal eens meegemaakt dat psychiaters en psychologen tot van alles en nog wat in staat zijn. Terug naar boven

Voor het Paleis van Justitie in Den Haag

Dinsdag 13-01-2015

De dag van het hoger beroep. Om zes uur gaat de wekker. Ik trek mijn enige colbert en donkergrijze pantalon aan en knoop een hemelsblauwe stropdas om. Een kalmerende kleur en passend voor een zeiler aan de wal. Vlak voor zeven uur hebben we het Arriva-treintje naar Dordrecht. Het is nog aardedonker en regen vlaagt tegen de ramen. Het is goed dat we vroeg zijn weggegaan want op Rotterdam Centraal kunnen we niet verder. Op het spoor naar Den Haag staat een kapotte trein. We moeten omrijden via Gouda en dat kost tijd. Van Den Haag Centraal haasten we ons door de regen langs het Nationaal Archief, de Koninklijke Bibliotheek en het Ministerie van Buitenlandse Zaken naar het Paleis van Justitie. Daar houdt het Centraal Tuchtcollege zijn zittingen. Eerst in de rij voor de veiligheidscontrôle, waar ik mijn fototoestel moet inleveren. Dat ik ook foto's met mijn smartphone kan maken, maakt de beambte niet uit: telefoon wel, camera niet. Daarna in een lange rij voor de informatiebalie. Ik mopper, waarom doen ze niet een tweede balie open? Zo komen we nog te laat.

Toch komen we klokslag tien uur bij de zittingszaal op de tweede verdieping. Mijn advocate Willemien en haar assistente zijn er al (foto hier) Even verderop ontwaar ik letselschadespecialist Yme Drost met enige slachtoffers van Jansen Steur en nog wat verder Herre Kingma c.s. Aardig, een prominent staflid/internist en later lid RvB van MST is meegekomen. Aan de andere kant zie ik het groepje van de IGZ. Een paar van de slachtoffers/klagers groeten me en mevrouw Damink geeft me een hand. Het duurt nog een kwartier eer de zitting aanvangt en dat is net te kort voor koffie, die je helemaal beneden op de begane grond bij een koffiehoek moet halen.

In de zaal zitten alle partijen naast elkaar, Rechts vanuit het tuchtcollege gezien zitten Drost en twee klagers, in het midden de advocaten van de IGZ en links Kingma en ik met onze raadslieden. Duidelijk is dat mijn vroegere collega-bestuurder Ruud Ramaker opnieuw verstek laat gaan. Dan moeten we gaan staan want de leden van het college komen binnen. Het zijn er acht: de voorzitter, twee leden-verpleegkundigen (voor de zaak Ramaker), twee leden-artsen (voor Kingma en mij), twee leden-juristen en een griffier. De voorzitter deelt mee dat de zaak Ramaker bij verstek behandeld zal worden. Ik voel me gespannen en kijk nu en dan naar Ans op de publieke tribune. Nu gaat het erop aan komen.

Het optreden van Drost - vergeef me - vind ik niet sterk. Onduidelijk inzake de ontvankelijkheid en met een scheve schaats betreffende een blogpost van mij betreffende de emeritus-hoogleraar Rien Vermeulen van het AMC. Hij brengt dat als bewijs van mijn laakbare mentaliteit in de kwestie JS. Willemien heeft echter de tekst van een interview met mij in het blad Zorgvisie ingebracht dd. 8 januari 1999 betreffende dat gewraakte 'edel sjoemelen', waaruit zonneklaar het tegendeel blijkt.

Schokkend ervaar ik het dat Drost mij verderop in zijn betoog rondweg beschuldigt van meineed, toen ik in april 2013 onder ede bij het Regionaal Tuchtcollege in Zwolle heb verteld dat ik op 10 december 2003 - toen ik JS na diens receptenvervalsing naar huis had gestuurd en de toegang tot MST had ontzegd - telefonisch de regionaal inspecteur had ingelicht. Hoe durft de man! Maar je mag op zo'n moment niks zeggen. Het optreden van die ex-inspecteur die hij als getuige opvoert, is echter niet sterk: haar geheugen terzake laat haar volledig in de steek.

De zitting duurt tot halverwege de middag. Willemien houdt een goed pleidooi, even knap als bondig. De ontvankelijkheidskwestie krijgt van partijen veel aandacht. 'De Poort van de Ontvankelijkheid' noemt men dat. Soms ben ik geneigd het jammer te vinden als de zaak daarop zou stranden, want in dat geval komt het college niet meer toe aan een inhoudelijk oordeel over mijn optreden. En dat zag ik graag (opnieuw) getoetst. Er is over de zitting nog veel meer te vertellen, maar ik heb er nu de puf niet meer voor. Een curieus element meldde ik al eerder op dit blog, namelijk dat Drost in zijn beroepsschrift tot driemaal toe zich voornam om de collega-neurologen van JS als getuige op te roepen. Toch heeft hij dat niet gedaan; dat snap ik wel, ze konden alleen maar zeggen dat ze mij destijds niet inlichtten over het disfunctioneren van JS en dat was niet gunstig voor het beroep van Drost. Nu komen ze ermee weg. Waarom heb ik ze dan niet zelf opgeroepen? Ja, simpel omdat Drost het had al aangekondigd. 

Dan komen de laatste woorden van de klagers en de verweerders, ik als allerlaatste. Fel verzet ik me ondermeer tegen de aantijging van Drost onwaarheid te hebben gesproken. Ik vertel eerlijk dat ik omwille van de slachtoffers graag veel eerder had ingegrepen, als de collega's van JS me hadden ingelicht. Dat vertikten ze. Dus duurde het tot hijzelf tegen de lamp liep. Ik ben na afloop niet ontevreden, maar je weet nooit hoe zo'n tuchtcollege denkt en oordeelt. De schriftelijke uitslag zal over twee maanden zijn.

Het is half drie. We besluiten spoorslags terug naar Gorcum te reizen, nu het spitsuur nog niet is aangebroken. Het probleem tussen Den Haag en Rotterdam is opgelost, dus na anderhalf uur arriveren we op station Gorcum. Omdat we nog niets hebben gegeten, bezondigen we ons voor een keer aan kroketten en patat bij de Febo in de Hoogstraat. Tot zover, het is geen mooi verslag, ik ben moe, nu eerst een glas wijn. Terug naar boven

Woensdag 14-01-2015

In TCTubantia en andere bladen krijgt mijn ex-collega Ruud Ramaker er behoorlijk van langs. Althans, de krant citeert wat letselschadespecialist Yme Drost gisteren over hem zei tijdens het hoger beroep in de tuchtzaak: 'Lak aan de slachtoffers van ex-neuroloog Ernst Jansen, lak aan de tuchtrechter, lak aan alles.' Tja, ik was nooit zo'n vriend van hem (in het rapport 'Angel en antenne' van de Commissie Hoekstra uit 2010 - hier te downloaden - lees je wat ik van hem vond) Ruud werkte na het MST als interimmanager en kan slechte publiciteit niet gebruiken, neem ik aan. natuurlijk haalde hij zich dit zelf op de hals door alsmaar niet te verschijnen en geen enkele verantwoording af te leggen. Tubantia schrijft dat Drost hem helemaal wil laten schorsen uit het artsenregister, maar daar staat hij niet in. Ramaker is van origine verpleegkundige en stond als zodanig kennelijk nog steeds in het BIG-register ingeschreven, anders had hij niet voor de tuchtrechter kunnen verschijnen.

Na een voortreffelijke nacht slaap zijn we vanmorgen alweer vroeg op pad voor het halfjaarlijkse contrôlebezoek aan mijn uroloog. Mijn PSA blijkt 0,3 microgram/l. Een halfjaar geleden was het 0,2, een jaar geleden 0,1. De stijging vindt de uroloog niet verontrustend. 'Na het staken van de hormoontherapie (alweer twee jaar geleden) komt de PSA-productie van de normale prostaatcellen weer op gang', zegt hij. Hm, mogelijk ook de productie in eventuele uitzaaiingen, denk ik. Hij vindt dat we daar pas onderzoek naar hoeven doen bij een waarde van 1,5. Bij RT voelt hij een soepel, klein prostaatje. OK, ik ben ook wel opgelucht. Over een halfjaar terugkomen. We doen boodschappen voor de rest van de week bij de Jumbo in het Piazza Center.

Vanmiddag een striemende hagelbui. Daarna haal ik Rommert op in Utrecht om samen naar Zeist te rijden voor een condoleance-bezoek aan mijn ex-schoonvader (96) Zijn vrouw is thuis opgebaard. Daar hebben ze 60 jaar lang gewoond. Vrijdag is de crematie. Het is goed dat ik er ben; hij is er blij om. Ruim een uur lang zitten we herinneringen op te halen, het maakt hem zelfs vrolijk en hij belandt op zijn praatstoel. Even na vieren rijden we terug naar Utrecht. Ik ga met Rommert mee om zijn nieuwe kamer in het huis aan de Poortstraat te bekijken. Leuke kamer op de zolderetage! We praten over zijn afstudeerscriptie, waar hij opnieuw mee vastloopt. Het stuk komt hem vrijwel letterlijk de strot uit. Lastig. Vanavond doet hij nog een poging met een vriendin. Vrijdagochtend zal hij alles inleveren in de hoop dat hij een krappe voldoende krijgt.

Op de terugweg is het druk. Om de file op de A27 te vermijden neem ik de A2 en de A15. Dat schiet goed op. Terug naar boven

Storm op de Merwede. Rechts aan de overkant ligt Gorcum

Donderdag 15-01-2015

Gisteravond werd de zieke vriendin van Ans in het hospice aan de Haarstraat opgenomen. Vanmorgen gaat Ans bij haar langs. Haar conditie bleek redelijk. Vandaag staat er een zuidwesterstorm met regenbuien. Hondenweer. Mogelijk krijgen we in het weekeinde weer iets van winter.

In de Vaarkrant van De Telegraaf staat een interview met zeiler Joshua van Eindhoven over de toename van piraterij in de wereld. 'Het wereldwijde piratenprobleem lijkt groter te worden. Gister nog gooide ik een reisgids weg over Venezuela hoewel we daar graag naartoe willen. Verschillende jachten werden er aangevallen en onder andere een Nederlandse zeiler werd er van het leven beroofd.' De wereld is er bepaald niet aangenamer op geworden, ook voor zeilers. Gemiddeld wordt volgens de officiële IMO-cijfers één schip per dag het slachtoffer van piraten, maar lang niet alle aanvallen en berovingen komen in die statistieken terecht. Als ik dat allemaal lees, heb ik wat minder spijt dat we dit jaar terugkeren naar Holland.

Ricardo Salgado van Sopromar, onze werf in Lagos, stuurt een email waarin hij nog eens bevestigd dat in april ons onderwaterschip wordt geschuurd en voorzien van een nieuwe laag aangroeiwerende verf. Overigens verwacht men komend weekeinde ook daar een zuidwesterstorm Bf 9.

De hele middag lees ik geboeid verder in 'De Boerenoorlog' van Martin Bossenbroek (Athenaeum, 2013) Vanavond gaat Ans iets bijzonders op tafel zetten: schnitzels van buffalowormen. Dat zijn de larven van de Buffalokever. Insectenschnitzel, dus! Gisteren gekocht bij de Jumbo. We zijn erg benieuwd. Terug naar boven

De Insecta schnitsel van buffalolarven van Jumbo, € 3,99

Vrijdag 16-01-2015

Nou, die smaakte wel, de schnitsel van buffalolarven gisteravond. Wat aan de droge kant misschien, maar zeker smakelijk. Uiterlijk doet niets aan wormen denken. Gewoon een schnitsel met een nootachtige smaak. Zelfs Ans vond hem lekker. Een stukje van de oplossing van het wereldvoedselprobleem.

Vandaag schijnt de zon. Ans is naar Lexmond. Later slenteren we samen de stad in. Het is zo zonnig dat het wel lijkt of we op vakantie zijn. Bij het havenkantoor vragen we inlichtingen over een winterplek, als de boot terug in Holland is. Dat kan, van 1 oktober tot 1 april en waarschijnlijk ook wel tot 1 mei. Daarna moet je plaats maken voor passanten. Er is 's winters altijd plaats genoeg en duur is het niet: nog geen 150 euro per maand (zonder water en walstroom) Het is handig als hij hier ligt, zodat we hem op ons gemak kukken uitmesten.

Komend weekeinde is er een congres van de PvdA. Er is grote kans dat men een motie aanneemt voor handhaving van de vrije artsenkeuze. Dan dreigt een conflict met de VVD. Minister Schippers geeft geen krimp. In de media zegt ze dat er geen sprake van is dat die vrije keuze gegarandeerd zou kunnen blijven. Niemand verlangt zo kort voor de provinciale verkiezingen een kabinetscrisis, dus ik ben erg benieuwd hoe ze dit geschil gaan oplossen.

Al enige keren schreef ik over de zwaartekracht en dat de zwaartekracht in feite geen kracht is, zoals de andere fundamentele natuurkrachten (de zwakke en de sterke kernkrachten en het electromagnetisme) Het is slechts een effect van de vervorming van ruimte-tijd als er massa in de buurt is. Ook een lichtstraal moet die gekromde ruimte volgen op zijn pad. (Een lichtdeeltje heeft geen massa maar wel energie en sinds Einstein weten we dat massa en energie equivalent zijn) De andere natuurkrachten worden 'belichaamd' door hun eigen elementaire deeltjes. Die krachtdragende deeltjes noemt men bosonen: gluons (sterke kernkracht), W- en Z-bosonen (zwakke kernkracht) en fotonen (electromagnetisme) Voor de zwaartekracht nam men aan dat er ook zo'n deeltje was: het graviton. Dat is nog nooit waargenomen. Als de zwaartekracht geen kracht is als de andere, dan bestaat het graviton waarschijnlijk niet. Ook zoekt men intensief naar zwaartekrachtgolven, dat zijn rimpelingen in de tijd-ruimte en mogelijk een coherente beweging van een groot aantal gravitons. Ondanks de inzet van zeer gevoelige detectoren heeft men die ook nooit direct waargenomen. Vorig voorjaar leek het erop dat ze wel waren aangetoond door de Bicep2-telescoop. Vier maanden later bleek het niet te kloppen; het ging slechts om stofdeeltjes (lees hier)

Sinds 1998 weet men dat ons heelal sinds ongeveer vier miljard jaar versneld is gaan uitdijen, alsof er een afstotende kracht de zwaartekracht tegenwerkt en de sterrenstelsels uiteen drijft. Anti-zwaartekracht? Men is de versnelde uitdijing gaan toeschrijven aan donkere energie, hoewel niemand weet wat dat is.

Ook volgens de Nederlandse fysicus Erik Verlinde is de zwaartekracht geen fundamentele kracht. Hij vindt ook het ontstaan van een oerknal uit het niets een onbevredigende theorie. De zwaartekracht noemt hij 'een entropische kracht'. In 2010 werd hij geïnterviewd door de New York Times. Bij hem is zwaartekracht niet meer dan een bijproduct van entropie, de tendens van alles in ons universum tot toename van wanorde (= 2e Wet van de thermodynamica) Daar wil ik me eens in verdiepen. Terug naar boven

Opwarming in 1880 - 2014 (grafiek) De tien warmste jaren zijn alle van na 1997 (bron NASA)

Zaterdag 17-01-2015

Het zat eraan te komen en nu is het officieel vastgesteld door NASA: 2014 was op wereldschaal het warmste jaar sinds het begin van de metingen. Dat houdt in dat de tien warmste jaren alle gemeten werden na 1997. Bijzonder is dat 2014 een recordjaar werd tijdens een zwakke El Niño. Onthullend is het plaatje hiernaast en vooral de grafiek eronder. Hoe roder de kleuren op de kaart, hoe warmer boven het langjarig gemiddelde het op die plaatsen was. Je kunt goed zien dat de opwarming het grootst is op het noordelijk halfrond. Daar zijn de meer landmassa's dan op de zuidelijke helft van de aarde en zeewater warmt langzamer op.

De wereldgemeenschap laat het gebeuren. Oliemaatschappijen hebben vorig jaar nog 670 miljard dollar uitgegeven aan het vinden en aanboren van nieuwe fossiele reserves. De klimaatdoelstellingen van de politiek beogen het terugdringen van fossiele brandstoffen tot er een kans van 50% is op een temperatuurstijging van 2^o Celsius in 2100. Vijftig procent! Dat ziet er al hachelijk uit. 'Dat betekent dat we nog 565 Gigaton CO2 de lucht in mogen spuiten', zegt Maurits Groen (ex-adviseur van Shell) in Intermediar. 'Met de huidige emissies is dat 14 jaar uitstoot.' Het is volstrekt onaannemelijk dat de wereld in 2030 het opstoken van steenkool, olie, hout en dergelijke zal stoppen. In wezen is het probleem vele malen ernstiger en urgenter dan alles waar we ons vandaag de dag over opwinden: jihadisten, ISIS, de sluipende oorlog in Oost-Oekraïne en de vrijheid van meningsuiting. Eerst moet de opwarming enorme rampen veroorzaken, voordat het roer omgaat. Dan is het waarschijnlijk te laat, want door een vertragingseffect gaat de opwarming nog decennia door.

In lijn met het bovenstaande begint deze zaterdag uitbundig zonnig. van mijn jongste zoon Bas krijg ik een pianostukje opgestuurd, dat hij had gecomponeerd voor zijn deze week overleden oma. Een verstild stukje met een ingewikkelende, intrigerende ritmiek. Het werd gisteren afgespeeld bij de uitvaart. Overigens vertolkte mijn andere zoon Rommert er ook een van zijn ballads.

Ondanks het mooie weer ga ik alleen naar buiten voor een snelle boodschap. Ik ben geheel verzonken in 'De Boerenoorlog' van Martin Bossenbroek, dat ik aan het eind van de middag uit heb. Een oorlog van twee staten van reactionaire, racistische Boeren met het Britse Imperium, dat slechts weinig minder reactionair en racistisch was. 'A white man's war' waarin de zwarte en gekleurde bevolking in Zuid-Afrika in toenemende mate slachtoffer werd. Terug naar boven

De Merwede kolkt om de meerpalen op Buiten de Waterpoort

Zondag 18-01-2015

Gisteravond naar de verjaardag van Michel, de man van Barbara. Vol huis, gezellig. Thuis heb ik nog even zin de stad in te gaan. Het is per slot zaterdagavond. Ans is moe en gaat naar bed, dus ik ga alleen. In de eerste kroeg (Het Hoekje) staat de muziek snoeihard. In de tweede kroeg (Pavlov) zit een plukje mensen aan de bar. Stelletjes die in elkaar verdiept zijn zonder aandacht voor de zoekende mens. In de derde kroeg (De Keizer) zitten twee stelletjes aan de bar, verdiept in elkaar. In de vierde kroeg (Old Dutch) zitten twee stelletjes...enz. Waar bestaan de kroegen in Gorcum van? Ik ga naar huis.

Vandaag is het triest weer. Regen en later natte sneeuw. We gaan even op Buiten de Waterpoort kijken naar het water (foto hier) Dat is flink gezakt. Opvallend hoe snel de stroom om de meerpalen stroomt (foto hiernaast) Sneller dan anders? Het is waterkoud en we keren al snel terug naar huis. 's Middags komen Tessa en Vajèn op de thee.

In het nieuws: het PvdA-congres stemt in meerderheid de vrije artsenkeuze weg en redt het kabinet. De redenering: er is nu al geen vrije artsenkeuze. Als een zorgaanbieder niet gecontracteerd is, krijg je maar 70% van de kosten vergoed. Tja, dat is zo. Maar bij invoering van de wet krijg je helemaal niets meer vergoed van niet-gecontracteerde zorg. Wel wil het congres dat de keus voor je huisarts vrij is (is nu al zo) en dat acute hulp en academische ziekenhuizen altijd vergoed worden. Dat is nu ook al zo, waar gáát het eigenlijk om? Om het kabinet. Wat gaan de drie PvdA-senatoren straks stemmen, als het wetsontwerp weer in de 1e Kamer komt? Ik ben benieuwd en overigens blij dat we een restitutiepolis hebben genomen. Dan heb je altijd een vrije artsenkeus.

Hoe dan ook, de PvdA werpt dus geen dam op tegen verdere marktwerking in de zorg en de macht van de zorgverzekeraars. Dat valt te betreuren.

De planetenjager Kepler heeft een ster ontdekt, een rode dwergster op 150 lichtjaren (EPIC-201), met drie planeten van een iets groter formaat dan de aarde (resp. 2,1, 1,7 en 1,5 keer zo groot) De buitenste en kleinste van de drie bevindt zich in de bewoonbare zône en ontvangt 1,4 maal zoveel licht en warmte van zijn ster als de aarde van de zon. Waarschijnlijk is het een rotsachtige planeet als de onze. Andere telescopen zullen er nu op gericht worden om het spectrum van de atmosfeer van de planeet te onderzoeken. Als die flink dik is en gevuld met waterstofgas, zal de Hubble ruimtetelescoop dat bijvoorbeeld kunnen zien. Dan is er waarschijnlijk vloeibaar water aanwezig en mogelijk leven. Terug naar boven

Pelengina II opgebracht in een Hondurese haven

Maandag 19-01-2015

Al weken werd gezocht naar de Pelengina II, een Grand Soleil 40 Race van de Nederlandse zeiler Gerrit van Wingerden (57) Op 16 december vertrok hij solo van Curaçao naar Martinique. Een dag later zou hij nog gezien zijn bij Bonaire. Sindsdien verdween hij. Gisteren werd zijn schip door de kustwacht van Honduras leeg aangetroffen op 50 kilometer van de noordkust. Het jacht werd naar een haven gesleept (foto hiernaast) De mast was gebroken en de reling en het zeil waren beschadigd. Van de zeiler geen spoor. Wat kan er gebeurd zijn? De romp ziet er op de foto intact uit. Geen aanvaring met een zeeschip, lijkt het. De mastbreuk is op een meter of vier à vijf boven het dek, de vallende mast veroorzaakte waarschijnlijk de schade aan de zeereling. Dat deel van de mast is overigens niet te zien. Het schip lijkt op dat moment onder zeil te zijn geweest, want voor- en achterzeil kun je op de foto zien. Het voorzeil hangt van de boeg in het water. Het achterzeil ligt aan dek; misschien is het door de bergers erop getrokken. Daaronder lijkt de buiskap plat te liggen. De preekstoel is zo te zien verbogen.

Zou Van Wingerden van boord zijn gevallen? Dat gebeurt vaak. Als de boot onder zeil is en op de stuurautomaat vaart, dan zeilt hij gewoon verder en laat de drenkeling reddeloos achter. In deze periode was er regelmatig slecht weer in dat gebied. Het onbestuurde jacht kan een of meerdere klapgijpen gemaakt hebben, waardoor de mast brak. Jachten zinken desondanks niet zo gauw. Met de stroom mee dreef het naar Honduras en werd weken later gevonden.

Grijze, mistige dag. Ans bezoekt haar zieke vriendin in het hospice en ik doe wat boodschappen. Kabeljauw en garnalen op de maandagochtendmarkt. Ik begin aan een nieuw, lijvig boek: Karen Armstrong, 'In naam van God. Religie en geweld' (Ned. vert. De Bezige Bij, 2015) Een actueel onderwerp! Ik las jaren terug haar boek over de Islam. Nu beoogt ze aan te tonen dat de oorzaken van oorlog en geweld in de geschiedenis doorgaans niets te maken hebben met religie, maar eerder met sociale, economische en politieke omstandigheden. Dat is een open deur, dunkt me, maar niettemin kan het een interessant boek opleveren. Denk aan de beide wereldoorlogen of aan de kruistochten. De laatsten lijken bij uitstek religieus gemotiveerd te zijn geweest, maar in die periode was Europa zeer instabiel door wijdverspreide honger en werkeloosheid. Beter om ontevreden mannen en masse weg te sturen naar het Heilige Land dan een opstand in eigen land riskeren. Ik ben benieuwd of Armstrong deze zienswijze deelt. Terug naar boven

Dinsdag 20-01-2015

In het begin van 2014 is de GBA-regeling (Gemeentelijke Basisadministratie) vervangen door de BRP, de Basisregistratie Personen en Reisdocumenten. Lezers die al lang dit weblog volgen, weten dat we vroeger - in 2007 - problemen hebben gehad, omdat wereldzeilers zich bij de gemeente moeten uitschrijven aangezien ze langer dan 8 maanden per jaar in het buitenland verkeren. Zeilers hebben geen adres in het buitenland, ze zwerven van haven naar haven en van land naar land. In sommige gemeenten kon je dan een officieel briefadres krijgen. In het onzalige Papendrecht wilden ze dat in 2007 niet, in Gorinchem gelukkig wel. Daardoor konden we bijvoorbeeld onze eigen ziektekostenverzekering houden (lees daarover hier)

Maar de nieuwe BRP geeft ook problemen. In het Noordhollands Dagblad vertellen twee zeilers daarover. Ze raken statenloos, verliezen hun pensioen en hun zorgverzekering. De nieuwe regeling beoogt de registraties te verbeteren om gemakkelijker criminelen, illegalen en jihadisten op het spoor te komen en geeft automatisch je informatie door naar nogal wat instanties: de Sociale Verzekeringsbank, Rechtshandhaving, Pensioenfondsen, de Belastingdienst, Notariaten, GGD'en, Kadaster, enz. Het is dus belangrijk om correct in de BRP te staan, maar met wereldzeilers zonder enig adres is geen rekening gehouden. Een officieel briefadres zoals wij hadden, kan kennelijk niet meer. In de BRP is dat verdwenen. De meeste zeilers schrijven zich dus niet uit en meestal gaat dat wel goed, maar je hebt geen zekerheid. Als het uitkomt, dan verlies je ondermeer je AOW-opbouw over je buitenlandse jaren en je kunt een boete krijgen van 325 euro. Tja, maar hoe zou het moeten uitkomen? De kans is natuurlijk klein. Maar als je je huis hebt verkocht, zoals wij destijds, dan heb je wel een probleem. Eind 2015 wordt de BRP geëvalueerd, zegt het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Misschien komt er dan een oplossing voor de zeilers die nu letterlijk tussen wal en schip vallen.

Een frisse dag met wat schraal zonlicht. Ans is naar Lexmond en ik lees, Verder beleven we niks. Terug naar boven

Uit: De Utrechtse Boekhouder nr. 11, dec 2014

Woensdag 21-01-2015

Over het hoofd gezien, een aardige recensie van deel III van mijn boek in het literaire blad De Utrechtse Boekhouder nr. 11 van 17 december 2014 (Hiernaast. Is hij moeilijk leesbaar? Een beter leesbare afbeelding staat hier)

Gisteravond reed ik naar Utrecht voor het eerste college in een serie 'Inleiding in de kunstgeschiedenis', die gegeven wordt door kunsthistorica Hanneke Lenders van de Kunsthistorische Leergangen Utrecht (KLU) Een snelcursus van acht colleges in een pand op de Maliebaan. De docente geeft twee uur college met een korte pauze halverwege. Ze begint met de Oudheid, de Griekse en de Romeinse. Morgen zal ik er wat meer over vertellen.

Vandaag een droge, grijze en saaie dag. We stiefelen voor de noodzakelijke lichaamsbeweging samen naar de Praxis aan de Spijksedijk voor de preventieve aankoop van een anti-slip badmatje. Onderschat het niet, het bad is een gevaarlijke plaats voor mensen op leeftijd.

De rest van de dag lees ik geobsedeerd verder in Karen Armstrong (zie gisteren) Ze worstelt met de ambivalente houding tegenover geweld in de geschiedenis van de moslims. Natuurlijk is de Islam nooit een monolithische godsdienst geweest. Er waren vele richtingen, denominaties en interne conflicten, zoals tussen sunna en sjia. Zelfs bestaat er al eeuwen een expliciete geweldloze richting, het soefisme. De Koran is net als de Bijbel een boek vol tegenstrijdigheden; ieder haalt er uit wat hem uitkomt. Ik houd niet van geloven, maar ik vind dus dat je de Islam als religie niet verantwoordelijk kunt stellen voor de aanslagen en de gruweldaden van de jihadisten en IS, zoals Geert Wilders c.s. dat stellen.

Terug naar boven

Fresco (detail) uit Villa of Fannius Synistor, Metropolitan Museum of Art

Donderdag 22-01-2015

Van de Griekse en Romeinse architectuur en beeldhouwkunst is veel bekend omdat er veel bewaard is gebleven. De schilderkunst uit die tijd is veel minder bekend, maar zou veel omvangrijker zijn geweest. Uiteraard kennen we de Griekse schilderingen op vaatwerk en mozaïeken en fresco's, maar ook op mijn cursus Inleiding in de kunstgeschiedenis komt er weinig van aan de orde. Begrijpelijk, want de cursus volgt de hoofdlijnen. In elk geval trof me het fresco hiernaast, dat zich op de wand van een slaapkamer bevindt in de resten van een Romeinse villa in Boscoreale. Dat is een plaatsje op een paar kilometer van Pompeï. De villa werd verwoest door de eruptie van de Vesuvius in AD 79 en volledig bedekt met lava. De afbeelding is een detail van de schildering van en je ziet hoe de kunstenaar worstelt met het perspectief. Hier en daar klopt er niks van en daardoor doet het meteen aan een prent van Escher denken. Het bevindt zich in het Metropolitan Museum of Art in New York, waar men die Romeinse villa heeft nagebouwd.

Een gotspe. De Amerikaanse Senaat erkent de opwarming van de aarde maar heeft een motie verworpen waarin staat dat de mens die veroorzaakt. Dat is het gevolg van de Republikeinse meerderheid. Het lijkt me een zaak van de wetenschap om de oorzaak van opwarming vast te stellen en niet van de politiek. Maar wat wil je als de man die jarenlang voorzitter van de milieucommissie in de Senaat was, Jim Inhofe, zegt: 'Wat een arrogantie om te zeggen dat de mens in staat is om het klimaat te veranderen. Het klimaat is gedurende de hele geschiedenis voortdurend veranderd. Kijk naar de archeologische bevindingen (...) De Bijbel praat erover.' Inhofe is republikein en een van de meest conservatieve leden van de senaat en een notoir vertolker van het standpunt dat klimaatverandering een hoax is. 'God's still up there', zegt hij. Ondertussen staat het vrijwel vast dat de wereld in de loop van deze en de volgende eeuw een katastrofale klimaatverandering zal ondergaan.

Een week of wat geleden ontvingen we, net als ieder andere huiseigenaar, een voorlopig energielabel. Een Europese maatregel. Een definitief label moet je kunnen laten zien als je je huis verkoopt, anders krijg je een boete die kan oplopen tot 400 euro. Hm, ik vraag me af of het een succes wordt, dergelijke dingen raak je op een of andere manier altijd kwijt. Toch maakt een label met een lage categorie je huis meer waard, denk ik. Ons voorlopige label is gebaseerd op gegevens uit het kadaster (type, bouwjaar, e.d.) In ons geval C (op en schaal van A naar G) Dat moet beter kunnen, lijkt me, en vanmorgen vraag ik een definitief label aan. Het aanvraagformulier kun je digitaal invullen (via DigiD) Ik moet foto's van onze dubbel glasramen maken, uploaden en meesturen. Voor drie euro beoordeelt een deskundige de aanvraag en nog dezelfde dag ontvang ik het definitieve label: B. Je kunt het label van ieder pand opzoeken op Zoekuwenergielabel.

Ans is naar haar vriendin in het hospice en ik lees veel. Vooral Karen Armstrongs' nieuwe boek. In het nieuws: de ECB gaat voor 1100 miljard euro staatsleningen opkopen van eurolanden, in navolging van de Amerikanen. Al dat extra geld komt bij de banken en bedrijven die er de economie mee moeten stimuleren. Ik moet het nog zien, maar de beurzen reageren juichend. Vreemd: vroeger werd er altijd gewaarschuwd tegen 'geldschepping'. Door het vele extra geld moet de inflatie toenemen en de rente verder dalen. Ik dacht eigenlijk dat die al niet lager kon; de depositorente is nu al negatief (te weten - 0,2%) Veel Europese investeerders steken hun geld vooral in het buitenland, buiten de eurozône, omdat het daar meer opbrengt. Als ze dat met het nieuwe geld ook doen, levert de operatie niks op. Het lijkt een gok te zijn, want niemand weet zeker of het gaat werken.

Ondertussen brengen Griekse investeerders hun kapitaal ook naar het buitenland, in de vrees dat de verkiezingen van aanstaande zondag een Griekse exit uit de euro en een financieel debâcle zullen teweegbrengen. Vier Griekse banken hebben vandaag van de ECB liquide noodsteun gekregen, anders moesten ze de deuren dicht doen. Terug naar boven

Vanmorgen lichte mist; de haven heeft een dun laagje ijs

Vrijdag 23-01-2015

Vanmorgen hangt er een lichte mist over de haven. De auto's langs het Eind zijn wit berijpt en op de haven ligt een dun laagje ijs (foto hiernaast) Toch een beetje winter, al zal het niet lang duren. Ans gaat haar moeder opzoeken in Lexmond. Via een lezer krijg ik een bericht over de Turkse solo-zeilster, die we eind augustus vorig jaar onderweg naar het Spaanse Almería tegenkwamen. Ze heet Dilek Ergul. Het is niet goed met haar gegaan, zegt de scribent, ze is onderweg vanuit de Kaap Verden met haar kleine jachtje Symina in de problemen geraakt. Verdere details heeft hij niet. Hij heeft ergens dit bericht van haar opgepikt: 'My dear friends, I will make explanation to all due to my arrival to Rotterdam. I am alright…I just need time. I lost Symina…I am in KP Albatross Cargo Ship who saved me at 13th. All crew is so friendly and I am again lucky between friends…' Zo, dat is nogal wat! Ik herinner me dat ze een website heeft: RotaAtlantik. Daar staat hetzelfde bericht op plus een verslag in het Turks. Dat plaats ik op een vertaalsite, waar ik een moeilijk leesbare vertaling krijg. Daaruit maak ik op dat ze op 12 januari, 100 tot 120 mijl van de Kaapverdische eilanden op weg naar Brazilië, een explosie bij haar motor kreeg of hard ergens tegenaan voer. Zie hieronder haar routekaart.

Het scheepje was onbestuurbaar geworden, de helmstok werkte niet meer; om de drift tegen te gaan bracht ze een zeeanker uit. Er was een hoge zee met golven van vier meter en harde wind van > 35 - 38 knopen. Ze riep omliggende scheepvaart op en kreeg contact met het cargoschip Albatross op 8,5 mijl afstand. Ze kon er niet toe komen te besluiten het scheepje te verlaten; 'Symina verlaten zou me gek maken.' Een uur lang worstelde ze vergeefs om de boot in bedwang te krijgen. Ondertussen namen zeegang en wind toe tot stormkracht. Het cargoschip was bij haar aangekomen en ze vroeg de kapitein haar scheepje op sleeptouw te nemen, wat hij weigerde. Op 14^o 19' Noord en 26^o 42' West werd ze van het dek gehesen. Ze bleef ontroerd aan de reling staan kijken tot ze haar scheepje niet meer zag en zei: 'Lieve Symi, je verdiende een beter zeiler dan ik, ik heb mijn best gedaan, misschien zien we elkaar terug ergens in een diepblauwe zee.'

Op de website van Marinetraffic vind ik de Albatross terug. De laatste positie is op de Noordzee ter hoogte van het Belgische Blankenberge (vanmorgen om 9.00 uur, vijf kwartier geleden), met ruim 12 knopen op weg naar Rotterdam. Ik stuur haar een email met contactgegevens en de vraag of we haar kunnen helpen als ze aankomt. Vanmiddag is er al bericht terug: 'Dear Ans and Tom. Of course I remember you and lovely Dulce... Many thanks my dear friends... We will be in Rotterdam at 19.00 and my husband is waiting for me there. Certainly it would be great to see you but you are far away...and I dont want to disturb anybody... I lost Symina...I am in very deep pain at the moment. But I now in time will be with my best friend...:) Please keep in touch... Any time you can come to visit us in Istanbul...or believe me any time we will see each other again somewhere on the sea with my new dream... Fair winds and love and hug, Dilek.'

De grijze middag kruipt langzaam voorbij. Straks rijden we over de Merwedebrug naar Herman & Marian voor een wandeling door Wijk en Aalburg en een bord warme snert bij hen thuis. Terug naar boven

Gisteravond op de dijk in Wijk en Aalburg

Zaterdag 24-01-2015

Hoe gaat het kabinet de hangende crisis rond de vrije artsenkeuze oplossen? De NPO weet het al: het wetsvoorstel wordt gewijzigd. Niet de verzekeraars, maar het Kwaliteitsinstituut zou moeten bepalen welke artsen, specialisten en ziekenhuizen goed en goedkoop zijn. Voor zorgaanbieders die slecht en duur zijn, moet je zelf betalen (behalve als je een restitutiepolis hebt, neem ik aan) Want het kwaliteitsinstituut is onafhankelijk. Maar hoe weet het kwaliteitsinstituut wat goede zorg is? Nou, zegt het op zijn website: 'Uitgangspunt is dat patiënten, zorgverleners en verzekeraars het beste weten wat goede zorg is.' Zo wordt de bal rond gespeeld, hier word ik nou zo moedeloos van! Het instituut weet het dus zelf niet en hoe het dat wel moet bepalen (en controleren), is een heel erg moeilijke vraag. Daar bestaat geen procedure voor, voorzover ik weet. Je ziet het al voor je: ellenlange invulformulieren voor ziekenhuizen en dokters, specialistenverenigingen, patiëntenorganisaties en verzekeraars, per diagnose of DBC/DOT waarschijnlijk, en nog meer eindeloze bureaucratie, waar de zorg toch al onder gebukt gaat. Het is deerniswekkend. Politici zonder benul ontwrichten de zorg steeds verder met hun karikatuur van marktwerking, ik zou er haast SP'er van worden.

Je kunt wel kritiek leveren, maar je zou ook een oplossing moeten aangeven. Hoe moet het dan? De gezondheidszorg is per definitie geen echte markt, want de cliëntèle is afhankelijk en slecht geïnformeerd. Dus stoppen met de marktwerking en de perverse prikkels. De verzekeraars moeten weer veredelde administratiekantoren worden, de specialisten komen allemaal in dienstverband en ziekenhuizen worden weer mede aangestuurd door dokters. Outputmetingen en een sterkere Inspectie. En ja, er zal weer een macrobudget komen, vast te stellen door het parlement. Versterking van de eerstelijnszorg (huisartsen en thuiszorg) en transmurale integratie in de zorgkolom. En meer educatie van patiënten, zodat ze kritische consumenten worden, en ook meer preventieve programma's, zoals de screening op prostaatkanker, die wordt voorgesteld door Europese onderzoekers onder leiding van de Erasmus Universiteit. In feite is het deels een terugkeer naar het oude systeem. Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald. Vanzelfsprekend heeft ook dit zijn bezwaren, maar er is nu eenmaal geen volmaakte gezondheidszorg mogelijk, maar wel een betere dan nu.

Gisteravond een bere-gezellige snertavond bij Herman & Marian. Eerst reden we even om via Andel, langs De Oude Silo aan de Andelse Maas, het appartementengebouw waar we een paar jaar woonden voor ons vertrek in 2007. Een mooie plek met fraai uitzicht over de rivier; het is de plek waar ik in 2006 mijn weblog begon. Daarna maakten we met Herman in de pittige vrieskou een wandeling door het dorp Wijk en Aalburg en over de dijk (foto hierboven) Fraai, dat platteland, maar we willen er toch niet meer wonen. Veel te blij dat we nu midden in de stad - nou ja, stad - wonen, waar je veel contacten en voorzieningen direct om de hoek hebt. Aan het begin van de avond belde een journalist op. Wist ik al dat letselschadespecialist Yme Drost op zijn website zegt dat hij aangifte heeft gedaan tegen mij wegens meineed? Ik wist van niets en was verbaasd. Het gaat over mijn verklaringen onder ede over het inlichten van de inspecteur over Jansen Steur omstreeks 10 december 2003. Dat was toen ik hem had weggestuurd en hem de toegang tot het ziekenhuis had ontzegd. Ik herinner me dat duidelijk en heb het van meet af aan gezegd. Helaas herinnert de inspecteur zich mijn telefoontje niet meer; er is dus geen bewijs van, maar abscence of evidence is not evidence of abscence. Wanneer houdt die Drost nu eens op? Enfin, ik liet er mijn humeur niet door bederven en we maakten veel plezier. Om half twaalf reden we weg uit Wijk, naar later blijkt precies voordat ijzel en sneeuw het een uurtje later tot een gevaarlijke rit maakten. Maar toen waren we al thuis.

Vanmorgen ligt er inderdaad sneeuw. In het hele land geldt code oranje. Er zijn veel ongelukken op de gladde wegen en het treinverkeer in de Randstad ligt voor een groot deel stil. Om tien uur sneeuwt het niet meer, de wolken trekken weg en de zon schijnt fel. De sneeuw dooit weg tot grijze pap. We schuifelen voorzichtig de stad in voor wat boodschappen. Op TCTubantia staat een bericht over de aangifte van Yme Drost tegen mij. Ach, we wachten maar af, ik voel me er nogal lakoniek onder. Drost doet zijn best maar.

Ik lees verder in Karen Armstrong. Haar nieuwe boek is haast een volledig overzicht van de wereldgeschiedenis. Straks komt Bas op bezoek. samen met hem gaan we vanavond sushi eten bij Asian Tapas achter de Hema. Terug naar boven

Beeld uit The Legend of Zelda, het computerspel dat ik in de jaren '90 met mijn zoons speelde. Onvergelijkbaar veel simpeler dan de tegenwoordige games, maar destijds toch erg leuk om te spelen.

Zondag 25-01-2015

Bij Barbara & Michel thuis hebben ze een spelcomputer over, een Sony Playstation 3. Die wil ik wel eens proberen en misschien overnemen. Juist als mijn zoon Bas op bezoek is, komt Michel hem installeren. Het is niet zonder risico, ik weet hoe verslaafd ik aan zo'n ding kan raken. Vroeger, in de jaren '90,  speelde ik nachtenlang spelletjes met een Nintendo NES , met name The Legend of Zelda (hiernaast), The Battle of Olympus en Castlevania. Je schijnt ze nog steeds gratis te kunnen downloaden en spelen op je computer. Nu lijken ze simpel, maar het waren toen geweldige spellen, je kon er haast niet mee stoppen, mijn jongens weten dat nog wel. Later richtten ze met z'n tweeën een gamecenter in de garage van ons huis in.

Terwijl Michel de PS3 installeert blijkt dat Bas er nog steeds veel verstand van heeft. Eerst moeten er updates worden gedownload en geïnstalleerd. De PS3 kun je ook als blu-ray speler gebruiken. Michel heeft ook wat spelletjes meegebracht, zoals Assassin's Creed III. Dat blijkt ook ge-update te moeten worden. Er zijn nog meer mogelijkheden met de PS3, zoals het op het grote TV-scherm afspelen van een dia-show van onze reis- en zeilfoto's vanaf een USB-stick. Mooi!

Aan de spelletjes zelf komen we niet toe. Bas is niet voor niets op bezoek en hoe gaat het met hem? Goed, is onze indruk, hij vertelt enthousiast over zijn componisten-opleiding op het Haags Conservatorium. Over drie weken moet hij een examen afleggen, dat wil zeggen dat hij een aantal nieuwe composities moet presenteren. Daaronder een septet dat is geïnspireerd op een dialoog tussen de componist Igor Stravinsky en iemand anders, die hij op YouTube vond. Op dinsdag 10 februari is er 's avonds een gratis concertavond, waar de studenten van de afdeling Compositie hun nieuwe werken laten uitvoeren. Van Bas is dat een stuk voor trompet en piano. Daar gaan we natuurlijk heen!

Onderwijl is het de hoogste tijd om naar het restaurant Asian Tapas te gaan. Een restaurant met zo'n all-you-can-eat formule. Bas doet bepaald zijn best (foto hier) Het is al over negenen als we bij de Westwagenstraat afscheid van hem nemen.

Het is een grijze ochtend. De dooi zet verder door. Vandaag beslissen de Grieken over hun lot. De eerste uitslagen worden pas na acht uur vanavond verwacht. Een overwinning voor Syriza lijkt onvermijdelijk. Leider Tsipras denkt dat er wel valt te onderhandelen met de geldschieters over vermindering van de schuld. Ik vrees dat het ook zal gebeuren, zelfs al zegt premier Rutte vandaag in Buitenhof flink: 'Griekenland moet zich aan de afspraken houden en ik ga ervan uit dat ze dat doen.' Ons land leende de Grieken 18 miljard euro (van de in totaal 230 miljard) maar Rutte zal een compromis met de Grieken wel moeten accepteren. Een oplossing is dat de Grieken hun schulden aan de eurolanden wel moeten terugbetalen, maar dat ze er langer over mogen doen. Iedereen zijn gezicht gered. De kans bestaat dat de andere zwakke broeders, Italië, Portugal en Spanje, dat dan ook willen. Leven op de pof en de problemen nog verder naar de toekomst schuiven. Laat de komende generaties die maar oplossen.

Vandaag zoek ik ons risico op een overstroming op de website Overstroomik.nl op. Dat kon al eerder deze week, maar de na de bekendmaking op TV was de site overbezet omdat heel Nederland meteen ging kijken. Dat was op Nieuwsuur in een interview met de minister van Infrastructuur en Milieu met die lange naam, waarin we voor het eerst het begrip 'verticale evacuatie' leerden kennen. Dat is de wijk nemen naar een hogere verdieping. Je kunt op die website je postcode invoeren. In ons geval is de uitslag geruststellend: 'Geen overstroming mogelijk'. Dat komt omdat we 'binnen een beschermende dijkring' zitten. Waarschijnlijk zijn dat de stadswallen rond de oude binnenstad. Vaag herinner ik me het al eens eerder te hebben opgezocht, maar ik weet niet wanneer.

Een rustige middag. Tessa komt met de kleine Vajèn op de thee. Dan ga je natuurlijk niet zitten gamen. Straks lopen we naar de Nieuwe Hoven voor een borrel bij Ria P., een gemeenschappelijke vriendin uit onze ziekenhuisjaren. Terug naar boven

Ze waren op de goede weg, die Grieken (bron: ANP)

Maandag 26-01-2015

We kunnen er kort over zijn: de Griekse kiezers hebben de middelvinger opgestoken naar Europa. Jammer en onverstandig, want het land was juist begonnen de resultaten van de pijnlijke bezuinigingen binnen te halen: eindelijk weer economische groei en een daling van het aantal werkelozen (zie grafieken hiernaast) Het kiezersvolk zal snel merken dat de gouden bergen van Tsipras/Syriza niet bestaan. Er is geen geld om de minimumlonen en de pensioenen te verhogen en duizenden nieuwe ambtenaren aan te stellen. Ook niet als de andere eurolanden, de ECB en het IMF (de 'troika') bereid zouden zijn de schulden op nog langere baan te schuiven. Bovendien kan het land niet zonder nieuwe noodleningen, want na deze koerswending en een dreigende Grexit zullen ze op de kapitaalmarkt niet meer terecht kunnen.

Bericht dat Wouter Koning is overleden. In deel 1 van mijn romancyclus heet hij Walter. Hij was nog op de boekpresentatie van deel 3, afgelopen november. Toen kwakkelde hij al met zijn gezondheid. 'De Anton Wachter cyclus van Vestdijk is dikker', zei hij. Dat is waar. Wouter werd afgelopen december 72 jaar.

Grijze dag met veel regen. Syriza blijkt nét geen absolute meerderheid te hebben gehaald. In sneltreinvaart sluit Tsipras en coalitie met een ultra-rechtse splinterpartij. In de loop van de middag wordt hij al tot de nieuwe premier benoemd. De partijen verschillen programmatisch volledig van elkaar; zo wil dat rechtse partijtje alle nieuwe migranten uit Griekenland weren. Alleen hun verzet tegen de opgelegde hervormingen hebben ze gemeen. Het Financieel Dagblad vergelijkt het met een even onwaarschijnlijke coalitie bij ons: SP en PVV. Terug naar boven

Kaart van de separatisten in het oosten van Oekraïne. Het rose gebied is Novorossya, dat steeds vaker op historische gronden door Rusland geclaimd wordt. Net als De Krim

Dinsdag 27-01-2015

De VS overwegen nieuwe sancties tegen Rusland, sinds de beschietingen op de Oekraïense havenstad Mariopol door de separatisten. Daarbij kwamen dertig burgers om het leven. Binnen de Verenigde Naties gaan stemmen op om die beschieting te laten vervolgen als oorlogsmisdaad. Tegelijkertijd zegt Poetin dat een buitenlands legioen van de NAVO in de Donbas-regio met de Oekraïense troepen meevocht. En juist gisteren ontving de kersverse Griekse premier Tsipras als eerste buitenlandse diplomaat de Russische ambassadeur Andrey Maslov. Al eerder las ik dat Syriza dwars wil liggen bij verdere sancties tegen de Russen. De partij beschouwd niet Europa, maar Rusland als zijn vriend.

Curieus, die verbanden die je ziet ontstaan tussen extreem links en rechts in Europa! Tsipras gaat nu regeren met een ultra-rechtse splinterpartij. Ook het Front National van Marine Le Pen in Frankrijk en de Groenen en Die Linke in Duitsland zijn tegen verdere anti-Russische sancties. Hiernaast een kaart van Novorossya, het gebied dat de Russen op historische gronden claimen. Een claim die de Oekraïense separatisten hebben overgenomen. Zij richtten afgelopen zomer de Nieuw Rusland Partij op en de kaart is dan ook door hen gemaakt. Het gebied verbindt Rusland met de Krim en Moldavië; de havensteden Mariopol en Odessa liggen er in. Bij gebrek aan betere ideeën brengt Poetin de tsaristische machtspolitiek uit de 19e eeuw weer tot leven.

Anders dan gisteren schijnt vandaag de zon. Het is vrij zacht en de atmosfeer heeft iets van lente. Ik maak mijn eerste schreden op de Sony PS3 spelcomputer in het game Skyrim, een adventuregame. Ik had dat al op de laptop, maar dat speelt moeilijker dan met de veel handzamer controller van de PS3. Toch vallen die eerste schreden nog niet mee. Ans is naar haar moeder in Lexmond. Straks naar Utrecht voor het tweede college Inleiding in de kunstgeschiedenis.

Vandaag dreigt de EU Rusland ook met nieuwe sancties, na de raketaanval van de Oekraïens separatisten op Mariopol. Overmorgen komen de minsters van buitenlandse zaken bijeen. Ik ben benieuwd hoe de nieuwe Griekse regering zich zal opstellen. Terug naar boven

Mozaïek 'Abraham en de drie mannen', 432 - 440 AD, Santa Maria Maggiore, Rome

Woensdag 28-01-2015

Hiernaast een stripverhaal uit de derde eeuw na Christus. Het kwam gisteravond aan de orde tijdens het tweede college in mijn cursus Inleiding in de kunstgeschiedenis, een van de mozaïeken uit de Santa Maria Maggiore in Rome. 'Abraham en drie mannen' wordt het genoemd, uit 432 - 440 AD, uit een reeks over aartsvader Abraham die speciaal voor deze kerk werden gemaakt. Hij staat er zelf ook drie keer op. Bovenaan heet hij drie onbekende bezoekers welkom. Het is een bekend thema, dit bezoek. Linksonder geeft hij zijn vrouw Sara opdracht om drie broden voor ze te bakken en rechtsonder - de mannen zitten aan tafel - geeft hij ze die broden. De mannen dragen ieder een aureool, ze zijn dus heilig. De middelste van hen op de bovenste rij heeft een speciaal aureool om zich heen. Men veronderstelt dat hier de Heilige Drieëenheid is afgebeeld, de Deus trinitas, met God zelf in het midden. Het is een zeer omstreden dogma in de kerkgeschiedenis, dat door de Islam afgewezen wordt: 'Waarlijk zij lasteren God, die zeggen: "God is Eén der Drie." Er is geen godheid dan de enige God.' (Koran, Soera De Tafel, 5:73)

Volgens het tweede (afhankelijk van de indeling) van de Tien Geboden mag er geen afbeelding van God gemaakt worden: 'Gij zult u geen gesneden beeld, noch enige gelijkenis maken, van hetgeen boven in den hemel is, noch van hetgeen onder op de aarde is, noch van hetgeen in de wateren onder de aarde is.' (Statenvertaling) Ook in het jodendom en de Islam mag dat niet (Aniconisme) Een vroege paus vond het afbeelden van God en de Drieëenheid om educatieve redenen wel nuttig, omdat het volk niet lezen kon. Vandaar het stripverhaal hiernaast. Later werd het weer verboden door een Byzantijnse keizer (Iconoclasme) Enzovoorts .De wondere wegen van religie.

Gisteravond, terwijl ik naar Utrecht was, bezocht Ans haar zieke vriendin in het hospice. Het gaat redelijk met haar, vertelt ze, en het is gewoon gezellig in dat hospice. Kijk eens aan. Vroeger was er zoiets niet. In mijn Rivas-tijd, dachten we erover om zelf een dergelijke voorziening voor menselijk sterven te beginnen. Het begin van commercieel denken. Wat willen de klanten? Waardig sterven. We hadden ook een reclame-slogan: 'Kom om, bij Tom!'

Het is vandaag een nare, kille en regenachtige dag. 's Ochtends loop ik naar het Huisartsencentrum De Colvenier voor mijn tweejaarlijkse fundusfoto's (netvliesfoto's) in het kader van de diabetescontrôle. Uitslag over twee weken bij uw huisarts, zegt de assistent. Mag ik ze even zien? Dat mag. Ze zien er prima uit. 's Middags verder lezen in Karen Armstrong en anderhalf uur Skyrim spelen op de PS3. Het gaat al beter.

Met gemengde gevoelens volg ik de ontwikkelingen in het Atheense regeringscentrum. Natuurlijk zou ik wel willen dat de eerste echt linkse regering in Europa gaat slagen en een dragelijke uitweg uit de crisis vindt. Maar de eerste besluiten duiden op bluf: 'Europa moet de helft van onze schuld schrappen' en 'We gaan de Griekse kleptocratie ontmantelen!' (minister van financiën Varoufakis) Die minister begint meteen met geld uitgeven dat er niet is: duizenden ontslagen ambtenaren worden opnieuw aangesteld, driehonderd duizend mensen gaan gratis electrische stroom ontvangen en de privatisering van de grote zeehaven van Piraeus (afgesproken met de EU) gaat niet door. Investeerders hebben er geen vertrouwen in, de beurs in Athene keldert in drie dagen 14% en de rente op Griekse staatsleningen steeg naar een onbetaalbare 10%. Zonder de EU, de ECB en het IMF kan Tsipras binnenkort niet meer aan geld komen. Dan is het voorbij of Griekenland verlaat de euro. Misschien is dat het beste. Wie weet springen de Russen hem bij. Maar Poetin heeft ook zijn prijs: Tsipras moet dwarsliggen bij nieuwe sancties van de EU. Die vergen een unanieme instemming van alle 28 lidstaten. Terug naar boven

Donkere buienlucht boven de haven vanmorgen

Donderdag 29-01-2015

Eerlijk gezegd ben ik nooit zo'n liefhebber van de columns in The New York Times van Thomas Friedman. Gisteren schreef hij er een over de opties van 'Russian Tsar Putin'. De lage olieprijs is een ramp voor Rusland, dat sterk afhankelijk is van de export van olie en gas. Poetin zou volgens Friedman graag een confict met de NAVO over Oekraïne (of zelfs over de Baltische landen) willen uitlokken. 'If Putin decides to fully invade Ukraine, or worse, one of the Baltic states, and test whether NATO will really fight to defend either, the price of oil will go up.' Hoe dat zou moeten werken, beschrijft hij niet. Het westen en China zijn de belangrijkste afnemers van Russische olie. Maar als die bron dreigt te stagneren door een een escalatie, kan de nieuwe koning Salman van Saoedie-Arabië, die sterk pro-westers is, ter compensatie gemakkelijk zijn olieproductie verhogen. Bovendien neemt de afhankelijkheid van olie in het westen snel af. De olieprijs zakt vandaag verder tot 44,38 dollar.

Overigens zou een Russische aanval op een van de Baltische staten de ernstigste crisis voor de NAVO zijn sinds de oprichting. Die landen zijn immers lid en vallen onder de werking van artikel 5 van het handvest, dat zegt dat een aanval op een van de verdragspartners door de andere zal worden opgevat als een aanval op allemaal en dat alle landen zullen meehelpen om de aanvaller af te slaan. In het geval van bijvoorbeeld Estland kan Poetin hetzelfde motief gebruiken als in het oosten van Oekraïene: bescherming van de Russisch sprekende minderheid. Die loopt op tot bijna 40%. Hetzelfde scenario van net zo'n sluipende invasie als op de Krim en in de Donbas kan dienst doen.

Op één of andere manier geloof ik niet in de waarschuwing van Friedman (die achternaam alleen al), dat wil zeggen: ik kan me niet voorstellen dat zelfs Poetin een dermate ongewisse gok zal durven wagen. Ook al slaagt hij erin om de EU lam te laten leggen door veto's van zijn nieuwe bondgenoot, de nieuwe regering van Griekenland. Of heb ik te weinig fantasie?

Vannacht striemen regen en hagel ons slaapkamerraam. Vanmorgen vallen er ook veel natte sneeuwbuien. Donkere luchten hangen dreigend over de haven (foto hierboven) In het land staan recordlange files op de wegen. We krijgen kleinkind Esri (9)een dag als gast. Verder met mijn queeste op Skyrim zit er dus niet in, de TV is voor haar en Ans. Tussen twee buien in haal ik snel boodschappen voor vanavond. Verder lezen in Karen Armstrong. Nu (half vijf) kleurt alles weer wit door een felle hagelbui. Terug naar boven

De voorpagina van De Telegraaf vanmorgen

Vrijdag 30-01-2015

Het blad van de verongelijkten, de Telegraaf (hiernaast), pakt vanmorgen uit over de 19-jarige arme drommel die met een neppistool het mediacentrum binnendrong en zendtijd eiste. Geen terrorist maar een verdwaasde eenling. Velen lijken opeens beveiligingsdeskundige te zijn. Ik wil de ernst ervan niet bagatelliseren, maar wel in zijn verhouding zien. Het ging immers niet om een tweede Charlie Hebdo moordaanval, al moest je er door die opgefokt schreeuwende dienders wel aan denken. 'Journaal gekaapt' koppen de meeste ochtendbladen, maar het Journaal werd niet gekaapt, er werd niets uitgezonden. Door zoveel opgewonden overdrijving maakt men de zaak erger dan hij is en draagt bij aan een klimaat, waarin meer geesteszieke mensen op zoek gaan naar vijf minuten eeuwige roem. Want door de vergaande bezuinigingen in de psychiatrische ziekenhuizen zijn te veel hulpbehoevende patiënten de straat op gestuurd. Denk ondermeer aan de verwarde Bart van U. die van de moord op Els Borst verdacht wordt. Het is dus beter die bezuinigingen terug te draaien in plaats van op grote schaal geld te steken in nóg meer beveiliging, die nooit dergelijke incidenten volledig voorkomen kan.

Veel sneeuwbuien vannacht, vanmorgen ligt er een pak dat langzaam wegdooit. Aanvankelijk schijnt de zon maar tegen tien uur ontstaat nevel. Op de wegen files wegens de gladheid, Ans belt haar moeder af en loopt naar haar vriendin in het hospice. Ik kijk naar het overige nieuws: de Grieken stemden in met de verlenging van de sancties tegen Rusland, maar er kwamen geen nieuwe bij ondanks het feit dat de separatisten, ondersteund door mortieraanvallen van Russische installaties, opnieuw aanvielen bij o.a. Mariopol. Een harde EU-veroordeling van Rusland werd door Athene verworpen en de duur van de sancties-verlenging werd van het voorgestelde jaar tot een halfjaar teruggebracht. De Poolse minister van buitenlandse zaken Grzegorz Schetyna zei dat het er "intensief en heel emotioneel” aan toe was gegaan. Zijn Griekse collega had "argumenten van zwaar kaliber” niet geschuwd, meldt de NRC. Er was zelfs een pauze nodig om af te koelen. Een zorgelijke zaak, temeer omdat er in andere zuidelijke eurolanden ook populistische ultra-linkse partijen als het Griekse Syriza snel opkomen, zoals het Spaanse Podemos. Ook die belooft de kiezers gouden bergen en die hebben daar wel oren naar. Zo dreigt de EU op termijn uit elkaar te scheuren en als machtsfactor in de politiek-economische wereld te verdwijnen.

In de loop van de ochtend klaart het weer snel op. Ik ga eens op de wallen kijken. Het water is in de laatste tien dagen gezakt, de uiterwaarden staan niet meer onder water. In de sneeuw en de blauwe lucht staat alles scherp afgetekend (foto hier), maar het dooit hard. Vorst in de nacht, dooi overdag, zo blijft de winter de komende dagen. Terug naar boven

Zaterdag 31-01-2015

'Herr, lehre doch mich,

dass ein Ende mit mir haben muss,

und mein Leben ein Ziel hat,

und ich davon muss.'

Deemoedig en eenzaam zweeft de zang van bariton Pieter Hendriks zweeft door het schip van de Gote Kerk. In het achterste deel van de kerk, voor het monumentale Bätz/Witte orgel, is over de kerkbanken een verhoging gemaakt. Daarop zitten de leden van het Holland Symphonie Orkest, met achterin en aan weerszijden de koorleden van COV 'Gorkum'. We zitten gisteravond bij de uitvoering van Ein Deutsches Requiem van Brahms bijna vooraan links, vrijwel onder de preekstoel.

Onvermijdelijk springen me bij dit 'Herr, lehre doch mich' de tranen in de ogen, ik schreef er al eens eerder over. Een onroerende smeekbede om begrip voor wat niet begrepen kan worden. Ans geeft me snel een papieren zakdoekje en een stukje kauwgum. Brahms heeft deze tekst van Psalm 39: 5-8 zó onvergelijkelijk mooi op muziek gezet dat je die kwetsbare deemoed zelf beleeft, de sterfelijkheid van alles wat er is en vooral van jezelf. Alles is ijdelheid, maar dat is weer uit een ander lied van de componist. Er waren veel mensen op komen dagen voor de uitvoering, zeker meer dan vierhonderd, zegt voorzitter Geert Huisman van de COV Gorkum als we gisteravond de kerk binnen gaan. Ze wisten twee goede solisten te contracteren, sopraan Heleen Koele en de eerder genoemde Pieter Hendriks. Het is altijd een waagstuk voor een sopraan om de enige aria in het Requiem te zingen 'Ihr habt nur Traurigkeit' na de perfecte uitvoering op LP van Elisabeth Schwarzkopf met dirigent Otto Klemperer uit 1962. Altijd mijn favoriet geweest, niemand kon haar stem zo kleuren als zij. Maar Koele zingt de aria erg mooi, alle hulde! Ook Pieter Hendriks zong sonoor en geloofwaardig. Na afloop viel er een minuut stilte, toen kwam het applaus pas los.

Terug thuis draaien we de LP van het requiem met Schwarzkopf (en verder Dieskau en Klemperer) Het geluid spat en knettert, de plaat is grijs gedraaid maar nog steeds hoor je hoe mooi ze zingt.

Een aardige dag, vandaag. In de stad halen we bij T-Mobile de eerste smartphone voor Ans. Op ditzelfde moment betogen tienduizenden mensen in de Spaanse hoofdstad Madrid voor Podemos, de ultralinkse zusterpartij van Syriza. De Griekse ziekte is besmettelijk. Ze willen een eind aan de hervormingen en de bezuinigingen. Dat de ongelijkheid, het verschil tussen arm en rijk, moet veranderen. De rijke Spanjaard moet meer gaan betalen, de werkweek moet terug naar 35 uur en de pensioenleeftijd moet omlaag. Wie dat moeten betalen? De rijken en de noordelijke eurolanden.

De Griekse minister van financiën Varoufakis bruskeerde gisteren Jeroen Dijsselbloem, die poolshoogte kwam nemen. Het was eigenlijk een komische act in elkaar negeren van twee heren. Vandaag ontslaat Tsipras de leiding van de instantie die toezicht houdt op de privatisering van overheidsinstellingen.

Uren klungelen we met de instellingen van de nieuwe Samsung Galaxy S5 mini van Ans. Wat een geklooi! We kunnen nergens Whatsapp vinden. Sufferds, dat zijn we. Terug naar boven

Dulce op de werf van Sopromar in Lagos, eind januari 2015 (Foto: Piet Kambier)

Zondag 01-02-2015

In de mailbox zat gisteravond een verheugend bericht uit Portugal. Piet Kambier van de Tartaan was naar Lagos geweest om te kijken hoe die erbij stond en hij keek ook even hoe het met onze Dulce was. 'Hoi Tom'schrijft hij', de boot staat erbij zoals jullie zijn weggegaan. Alles in orde. Hier hele week gewerkt, alles kunnen doen wat ik wilde. 3 hele mooie dagen en 3 mindere dagen met regen en veel wind. Groet, Piet.' Dat is welkom nieuws! Piet stuurt ook twee foto's mee (zie hiernaast en de tweede hier) Inderdaad ziet alles er prima uit.

'Bewijs oerknal onderuit gehaald' melden de media vandaag. Dat klopt niet; het gaat niet over de oerknal zelf, maar er is geen bewijs geleverd van de kosmische inflatie, de extreem snelle uitdijing van het heelal direct na de oerknal. Die kan verklaren waarom het universum in alle richtingen zo volkomen uniform is (het horizonprobleem) Bovendien is het oud nieuws; het betreft de kritiek op het BICEP2-experiment, waarover ik ruim een halfjaar geleden al meldde dat het hoogstwaarschijnlijk niet klopte.

Gisteren aan het eind van de middag lukt het Tessa om Whatsapp op de nieuwe smartphone van haar moeder te instralleren. Daar moet heel wat voor gedaan worden, zoals het instellen van een Google-account en het opgeven van een emailadres, zaken die de gezworen digibete Anna Steers nooit bezat of gebruikte. 's Avonds keken we op blu-ray naar het eerste deel van de Lord-of-the-Rings trilogie. Dat kun je ook met die Playstation 3. Inderdaad nog mooier (scherper) beeld dan op een gewone DVD.

Vanmorgen een beetje grijs, een beetje zonnig. Een lekkere ochtend van luiheid. CDA-fractieleider Buma zegt in Buitenhof een meldplicht voor radicale moslims te willen. Ja! Dat zullen ze meteen massaal doen, dat we daar niet eerder aan gedacht hebben! Je kunt ze net zo goed vragen om lid van het CDA te worden.

De zon schijnt 's middags. Veel wandelaars over de sluis. Straks gaan we met Wiger & Arina naar Utrecht. Uitgaan met zijn vieren in de stad. Terug naar boven

Still uit de film "Birdman". De acteur Michael Keaton als de acteur Riggan Thomson (r)

Maandag 02-02-2015

Curieus nieuwsfeit: middenin toenemende inflatie - alles wordt duurder - verlaagt Moskou de prijzen voor wodka met liefst 16%. Het is niet een poging om Rusland zich moed in te laten drinken, maar een poging om vanwege de hoge inflatie de snel florerende zwarte markt en de thuisstokerij te pareren.

Gistermiddag met Wiger & Arina naar het Louis Hartlooper Complex, een gezellig geheel van cafë, restaurant en bioscopen in het vroegere politiebureau op het Ledig Erf. Dit is Lucas territory, goeie genade, hier deed hij ooit midden in de nacht dronken aangifte van diefstal van de auto die hij niet kon vinden - en de volgende dag wist hij ontnuchterd weer waar hij hem geparkeerd had. Dat was veertig jaar geleden, lees het in deel 3. Hoe dan ook, we zien er Birdman, een film van de Mexicaanse cineast Alejandro González Iñárritu. Van hem zagen we ooit zijn debuut Amores Perros (2000) , die indruk maakte. We zijn er om half vijf, nog tijd voor een kop thee of glas bier. Je mag dat mee naar binnen nemen overigens. De film komt traag op gang. Wat interesseren mij al die acteursperikelen? Maar halverwege grijpt de film me, wanneer hij een surrealistische impact krijgt. De basis van het script is een novelle van Raymond Carver uit 1981,'What We Talk About When We Talk About Love'. Hij was er een van die generatie Amerikaanse schrijvers die diepgaand worstelden met drank en beroemdheid, zoals Hemingway en Cheever. Wat moet je doen om beroemd te worden en hoe blijf je dat? En waar dient het toe? Iñárittu maakt er een geestige, soms bittere en zeer dubbelzinnige comedie van, zijn eerste. Prachtig is het beeld van de man die de zee in loopt om zelfmoord te plegen en bedekt raakt met stekende kwallen. 'Ik ben verbrand door de zon', zegt hij later tegen zijn vrouw om zijn rode huid te verklaren. Dat is klasse.

Om zeven uur staan we buiten op het Ledig Erf. Wiger & Arina stellen voor dat we gaan eten in een Thais/Vietnamees tapas-restaurant in de Twijnstraat. Heerlijk om daar vol nostalgie te lopen; hier liggen vele voetstappen van mij c.q. Lucas. Maar toen was het een volkse winkelstraat, nu is het er vol trendy winkels en horeca. Zondagavond, maar er is zoveel volk op de been, meest jonge mensen. Zo vind je het niet in Gorcum. Het restaurant heet Yum Saap en het is eenvoudig, maar de keuken is top! Na het eten slenteren we naar het Nicolaaskerkhof waar de auto staat. Ik knijp mijn ogen toe en dan loop ik hier in de jaren '70, alles is nog op zijn plaats. Het W.A. Huis en de afdeling De Huisjes waar de resocialisatie-patiënten woonden, ik kan dit alles dromen. Boven de Nicolaaskerk staat de bijna volle maan (foto hier) Wat is daar bijzonder aan? Niks - en toch. Zo'n film maakt dat je anders gaat kijken. Ik zou hier wel willen blijven en achter elkaar gedichten schrijven. Dat kan natuurlijk - natuurlijk? - niet, we rijden naar Gorcum. De film en de ambiance hier inspireren me om thuis een oud, onafgemaakt verhaal nog eens ter hand te nemen; ik zal toch eens proberen het af te schrijven voor we in april naar Portugal gaan.

Vanmorgen regen en natte sneeuw. In het land staan megalange files. Samen boodschappen in de stad. Daarna verder lezen in Karen Armstrong. En een paar uurtjes Skyrim. Terug naar boven

Dinsdag 03-02-2015

In het oosten van Oekraïene is een duidelijke escalatie aan de gang. Volgens schattingen zijn er al ruim 5000 doden gevallen; het aantal gewonden is er een veelvoud van. Oekraïense legereenheden raken ingesloten door de separatisten bij Debaltsevo, een klein stadje maar een belangrijk spoorwegknooppunt tussen Loegansk en Donetz. De NAVO schat dat er duizenden Russische militairen meevechten. Na een langdurige pauze rond de jaarwisseling voert Poetin de oorlog op. Zowel Oekraïene als de separatisten kondigen mobilisaties af. Je mag vrezen dat het een dekmantel is voor meer Russische militairen in het gebied. De Russische economie verkeert in een scherpe depressie, maar de sancties van het Westen slagen er niet im om Poetin in te tomen. 'Als een gokker lijkt hij elk verlies te willen goedmaken door zijn inzet te verdubbelen. Vorige week nog haalde hij uit naar de Navo', schrijft De Volkskrant. In de VS gaan - ook in regeringskringen - steeds meer stemmen op wapens te sturen. 'Putin must be stopped', schrijft de invloedrijke Britse commentator Timothy Garton Ash in The Guardian, 'and sometimes only guns can stop guns. Diplomacy’s time will come again, but it is not now.' Ook hij bepleit het sturen van wapens naar Kiev.

Het dilemma wordt goed verwoord in een ouder artikel in The New York Times van eind augustus vorig jaar door Ben Judah: 'Arm Ukraine or surrender'. De verhoudingen zijn sindsdien alleen maar scherper geworden. Oekraïene kan deze oorlog nooit winnen, zegt Judah, en de dromen van een liberale, democratische samenleving en lidmaatschap van de Europese Unie zullen sneven in oorlogshysterie en nederlaag op nederlaag. Daarvoor in de plaats komt het gevoel te zijn verraden door het Westen, een begrijpelijke emotie waardoor de pro-westerse krachten in het land het onderspit zullen delven tegen de nu al talrijke maffiosi en fascisten. 'The far-right extremists now on the fringe will ride into Kiev’s parliament on the lids of the caskets being shipped back from the front. Ukraine will become a ravaged conflict zone: a European Syria, or a hideously enlarged Bosnia.' Dat lijkt me een realistische inschatting.

Dat kunnen we niet laten gebeuren, vindt Judah. Als we onze beloftes gestand willen doen dat Oekraïene op een dag lid van de EU en de Navo kan worden, dan moeten we nu bereid zijn wapens te sturen. We moeten de Russen een halt toeroepen en zelfs bereid zijn om Navo-troepen in te zetten als Russische tanks oprukken om een landbrug via Mariopol tussen De Krim en zuidelijk Rusland te forceren. Dat is een strategie met grote risico's. Het alternatief is om nu Oekraïene tot overgave te dwingen, het land hangt immers aan het Westers leningen-infuus. Het moet gedwongen worden een Russische vazalstaat in het oosten te accepteren. Een analoge situatie als in Georgië, met grote afgesplitste gebieden als Zuid-Ossetië en Abchazië, die onder Russische contrôle staan. Is dat zo erg? Het spaart bovendien duizenden levens. Rusland heeft zichzelf dan weer tot een continentale macht gemaakt. Ook dat heeft risico's. De ontspanning na de Koude Oorlog zal dan verdwenen zijn, machtspolitiek overheerst de wereld. China en Iran zullen ook invloedsferen willen gaan scheppen en Rusland zal niet stoppen. 'Mr. Putin wants to undermine NATO, and the smell of weakness would tempt him further. It would be merely a matter of time before Moscow exploited the Russians in the Baltic States to manufacture new “frozen conflicts.” Poland would feel compelled to act as though NATO did not exist, creating a defensive military alliance of its own with the Baltics; it might even establish a buffer zone in western Ukraine.' En dan is er nog die nieuwe factor van onzekerheid: de veranderende loyaliteit van EU- en Navo-lid Griekenland onder Syriza. En zie, precies vandaag nodigt Rusland de nieuwe Griekse minister van defensie uit om in Moskou te komen praten 'over strategische samenwerking'.

Er is geen gemakkelijke oplossing meer, stelt Judah. Een nederlaag in Oekraïene is een nederlaag voor de liberale democratie, de Navo en het Westen. Kunnen we weigeren deze opgedrongen oorlog te voeren? Het dilemma kwelt me. Niet kiezen is geen optie of beter, het is de keus te buigen. Na een tamelijk vreedzaam interbellum van slechts 25 jaar is machtspolitiek volledig weergekeerd, we kunnen niet doen alsof dat niet zo is. Er zijn de laatste dagen berichten dat de Amerikanen toch wapens aan Kiev willen leveren. Bondskanselier Merkel verklaart zich gisteren daar mordicus tegen. Toenemende verdeeldheid dreigt Europa te verlammen. Er is alle reden er met aandacht bij stil te staan: de wereld verandert en Europa toont zich zwak.

Mooie dag met zon en wolken. De vorst van vannacht veroorzaakt gladheid. Op weg naar de Appeldijk glijd ik vanmorgen onderuit op het stalen deksel van de rioolput bij de deur. Een geschrokken bouwvakker komt aanrennen. Gelukkig kom ik goed terecht en kan ongedeerd mijn weg vervolgen naar de vergadering van het bestuur van de Gorcumse Poëzieroute. De route nadert zijn voltooiing, maar we beslissen op voorstel van de werkgroep dat er nog een gedicht van Ida Gerhardt op de Lange Brug komt, aan de stationskant. Het is:

De Japanse visser

Over de smalle brug
als nog de sterren staan
ga ik bij u vandaan,
de netten op de rug.

Mijn manden dragende aan
de bamboe keer ik terug,
als er al sterren staan.
Om weer tot u te gaan
over de smalle brug.

Toepasselijk gedicht. De in Gorcum geboren dichteres is goed vertegenwoordigd in de route. Verder zal de website verbeterd worden en komt er een uitgebreider routeboekje met alle gedichten erin. Eigenlijk een gedichtenbundeltje dat mensen in hun boekenkast kunnen zetten. Na de vergadering haal ik een nieuwe voorraad pillen voor de komende maanden bij de apotheek op de Langendijk. Begin april zal ik zal ik er genoeg halen voor onze reis met de boot naar Nederland. Vanavond ga ik naar Utrecht voor het derde college Inleiding in de Kunstgeschiedenis. Terug naar boven

Sterfbed van Maria. Portail de l'Horloge, kathedraal van Straatsburg

Woensdag 04-02-2015

In het derde college van mijn cursus Inleiding in de Kunstgeschiedenis kwam gisteravond de Gotiek aan bod. We stonden ondermeer stil bij 'Het sterfbed van Maria', een beeldengroep boven het Portail de l'Horloge van de Kathedraal van Straatsburg (hiernaast) Weer wat geleerd: een kathedraal is de zetel van een bisdom. Over een sterfbed van Maria is niets in de Bijbel te vinden. De figuren staan bijna geheel los van de achtergrond. Om het bed van de Maagd staan de 12 apostelen; de kunstenaar moest woekeren met de beperkte ruimte (de 7 dwergen was gemakkelijker geweest) De meest linkse apostel kon er nauwelijks bijgepropt worden. Op de voorgrond knielt Maria Magdalena. Volgens het apocriefe Evangelie van Filippus, een koptische codex die in 1896 in Egypte gevonden werd, was zij de minnares of echtgenote van Jezus:

'[Jezus hield op een andere wijze] van Maria dan van [de andere] leerlingen en hij kuste haar vaak.'

De heilige maagd Maria was dus haar schoonmoeder, maar de Katholieke Kerk erkent deze zienswijze niet. Tja, waarom niet? Had Jezus dan geen hormoongestuurde kriebels? Tuurlijk wel, hij was immers de volledig mensgeworden Zoon van God. Hoewel, wacht!, hij was wel onbevlekt verwekt. Misschien heb je dan als volmaakte mens geen kriebels. Goeie genade, voor je het weet verzeil je in een meer dan anderhalf millennium oude discussie over de natuur van Christus.

Achter het doodsbed staat Jezus. Hij houdt een klein beeldje omhoog (in de rode cirkel) Dat is de ziel van Maria die ten hemel gaat varen. In de 13e eeuw was de ziel een verkleinde versie van de mens. Pas in 1950 verklaarde paus Paulus XII de hemelvaart van Maria tot dogma (dogma fidei) van de kerk.

Grappig: bij het zoeken op Google naar plaatjes van deze beeldengroep kom ik ze in twee versies tegen, die elkaars spiegelbeeld zijn. Welke is de juiste? Geen idee, dat kun je alleen maar vaststellen door er zelf heen te gaan. Of misschien met Google Streetview? Ik heb gewoon een keus gemaakt en misschien de verkeerde. Dit zegt iets dieps over wat werkelijkheid is.

Het is een mooie, zonnige dag. Toen er van de week sneeuw lag, heeft een jongen van de Veer- en Havendienst de vuile sneeuw op het voetgangersbrugje geruimd en tegen onze gevel geworpen. De sneeuw is weggedooid maar het vuil is blijven zitten. Een smerig gezicht.en de gevel is nog geen jaar geleden helemaal nieuw gepleisterd! (2 foto's hier) De geliefde gaat verhaal halen; de havendienst belooft alles schoon te maken. Samen de stad in voor boodschappen. Door weldadige zonneschijn en windstilte doet het haast lenteachtig aan. Later, halverwege de middag, striemt een felle hagelbui de stad en maakt de straten en de stoepen even wit. Dan zijn we al hoog en droog thuis.

Vol afgrijzen en verbijstering kijk ik naar de video van de verbranding van een gevangen Jordaanse piloot door IS. De doordachte gemeenheid van de opzet! De man staat in de bekende oranje overall in een kooi te wachten op het vuur, goed zichtbaar door de spijlen. De bodem en hijzelf lijken doordrenkt met een brandbare vloeistof. Ontsnappen is onmogelijk. De man staat rechtop en heft de handen in gebed als het vuur langs een spoor de kooi bereikt. Zou men hem gedrogeerd hebben? In een oogwenk staat hij in lichterlaaie. Hij blijft onbeweeglijk staan. Hij schreeuwt niet. Wat duurt het lang! De pijn moet onbeschrijflijk zijn. Het duurt lange minuten voordat hij op de knieën zakt. Nog leeft hij. Tenslotte zakt hij achterover; dat moet het einde zijn. Van de zijkant komt een grote shovel aanrijden. Die stort over man en kooi een hoop pijn uit; het vuur is uit, de gruwel is weg.

Hier zijn de Middeleeuwen terug. De tijd van de ketterverbrandingen op de brandstapels van de Inquisitie. Is er een limiet aan wreedheid? Karen Armstrong schrijft ergens in 'In Naam van God. Religie en Geweld' (Ned. vert. De Bezige Bij, 2015) dat binnen de fundamentalistische Islam, in de agressieve jihad vijanden (ongelovigen) geen mensen zijn. Het doden van een ongewapend slachtoffer is niets meer dan het doodtrappen van een schadelijk insect. Een dergelijke ontmenselijking van de vijand is een noodzakelijke voorwaarde voor extreme wreedheid. En de haat? Extreme wraak wordt geboren uit langdurige vernedering en wrok. Daaraan is in het Midden-Oosten geen gebrek. Sjeik Abdullah Azzam, de Godfather van de Jihad, schreef 'Eer en respect zijn niet anders te behalen dan op een fundament van van doden en gewonden.' Zijn droom was de verovering van alle verloren moslimgebieden: Palestina, Libanon, Buchara (India), Tsjaad, Eritrea, Somalië, de Filpijnen, Myanmar, Zuid-Jemen, Tasjkent en Spanje. Spanje! Natuurlijk, dat hoorde eeuwenlang bij het kalifaat. Overigens, alles afwegend, vind ik dat Islamitisch kalifaat helemaal niet zo gevaarlijk. In militair opzicht stelt het niet zoveel voor. De vrede in Europa wordt mijns inziens veel meer bedreigd door de oorlog in het oosten van Oekraïne. Terug naar boven

Donderdag 05-02-2015

Voortgaande opwarming in de maandelijkse update van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer (hiernaast) Deze maand + 0,35^o Celsius. Je ziet steeds duidelijker dat de piek van 1998 een uitzondering was, vanwege de zeer krachtige El Niño van dat jaar. De opwarming is gewoon doorgegaan, hooguit wat minder snel. Vandaag roept Unilever-topman Paul Polman de wereldleiders op de uitstoot van broeikasgassen in 2050 tot nul te reduceren. Een forse reductie, maar zelfs dat is waarschijnlijk niet meer genoeg om een klimaatramp af te wenden. Ik kom daar binnenkort op terug. De CO2-uitstoot in de eigen fabrieken van Unilever lag overigens in 2013 ongeveer een derde lager dan in 2008. In hoeverre de recessie daar mede debet aan is, weet ik niet.

Hoe is het inmiddels met mijn vroegere vriend Ben E., de man wiens Indonesische echtgenote Tina van de IND geen verblijfsvergunning krijgt, ondanks het feit dat ze al tien jaar getrouwd zijn en een zoontje van 9 jaar hebben? De reden is dat Ben (64) niet aan de inkomsteneis kan voldoen, sinds zijn bedrijf failliet ging. (Kijk hier voor meer details) In december werd hun beroepschrift behandeld. Tina mag de uitspraak in Nederland afwachten. De rechter bleek een invoelende man. Zijn uitspraak is er nog niet, zodat het ernaar uit ziet dat die nog wel een tijd 'op de plank' blijft liggen. Ondertussen ondermijnen de Belastingdienst en andere uitkeringsinstanties het gezin kortingen en aanslagen voor terugbetaling van toeslagen op, omdat Tina illegaal en dus geen 'toeslagpartner' kan zijn. Het gezin wordt dus financieel langzaam gewurgd. Raar, omdat Tina wel de uitspraak mag afwachten. Lees er meer over op zijn Facebook-pagina.

In een laatste poging de oplaaiende oorlog in Oekraïne te bezweren, reizen Merkel en Hollande vandaag af naar Kiev en morgen naar Moskou. Ze zouden 'een nieuw voorstel' bij zich hebben (zie hiernaast) Een eerdere poging dit weekeinde van de contactgroep (Oekraïne, Rusland, de pro-Russische rebellen en de OVSE) mislukte. De EU versterkt de sancties een beetje. Is er hoop op een politieke uitweg? Uiteraard heeft dat een absolute voorkeur. En het leveren van wapens aan Kiev? De VS aarzelen, de Navo is er vandaag niet toe bereid en een woordvoerder van het Kremlin zegt dat Rusland een besluit van de VS om wapens aan Oekraïne te leveren als een gevaar voor zijn eigen veiligheid zal beschouwen. Wat zou het nieuwe plan van Merkel en Hollande kunnen zijn? Diplomaten fluisteren via Twitter: 'It is not a peace plan. It's a roadmap to creating a new Transnistria or Abchazia in Oekraïne.' Zoals ik eergisteren al schreef. Dan laten ze hem ook nog wegkomen met De Krim. En anders? Dan leveren de VS wapens aan Kiev.

De trage bankrun op de banken in Griekenland neemt vandaag toe, na de beslissing van de ECB dat Griekse staatsobligaties niet meer onderpand voor nieuwe leningen kunnen zijn. Tsipras en zijn minister van financiën Varoufakis vangen bot bij respectievelijk de EU en Duitsland. Hun toernee eindigt vandaag in een zware teleurstelling. Toch blijft Tsipras bluffen. Terug in het Griekse parlement belooft hij vandaag om: 'voor eens en altijd een einde te maken aan het Europese bezuinigingsbeleid.' Ondertussen hoort de Griekse economie tot de snelste groeiers van Europa in de jongste cijfers van de Europese Commissie. Dat is niet de merite van Tsipras c.s., maar van de weggestemde regering in Athene.

Rustige dag met veel zon. Ans gaat naar haar vriendin in het hospice en ik kom de deur niet eens uit. Terug naar boven

Hoog water in 1995 bij het Dalempoortje

Vrijdag 06-02-2015

In deze periode is het twintig jaar geleden dat de grootste evacuatie uit de recente Nederlandse geschiedenis plaats vond. Bijna 300.000 mensen moesten vanwege overstromingsgevaar hun huizen in het rivierengebied verlaten. Ik herinner me het nog goed. Met mijn ex en de jongens woonde ik toen nog aan de Deilsedijk in het dorp Deil bij Geldermalsen. In de Betuwe dus. Bij Ochten dreigde de dijk door te breken, waardoor het hele gebied van de Tieler- en Culemborger Waarden onder water zou lopen. Het water in het dorp zou zo'n meter of drie, vier hoog komen te staan, maar omdat het voorste deel van ons huis op dijkhoogte lag, zou dat bij ons beduidend minder worden. Voor we vertrokken hadden we de meubels naar de zolder gebracht en de piano al wrikkend op vier stapels stoeptegels weten te plaatsen. Mijn studeerkamer lag aan de dijk, dus daar zou het water niet erg hoog komen. Tot een hoogte van ruim een meter sjouwden we alle boeken naar de zolder. Namen we de poezen mee? Ik weet het niet meer. Met gemengde gevoelens sloten we deur af en reden het dorp uit. Raar om je huis zomaar achter te laten.  We reden nog even aan bij de plaatselijke supermarkt. Daar waren ze bezig alle producten in een vrachtwagen te stouwen. Een beeld drong zich op: het dorp was al vrijwel verlaten, maar in één van de bejaardenhuisjes tegenover de winkel zat een opoetje bij het venster te wachten tot ze werd opgehaald, de handen gevouwen in haar schoot.  Op de provinciale weg naar de A2 stond een lange file auto's. Velen voerden aanhangwagens vol meubels mee. Er waren mensen die hun hele inboedel naar veiliger gebied brachten. We logeerden in die dagen bij vrienden in Nieuwegein en daarna bij mijn schoonouders in Zeist. Aan de overkant van onze dijk was een buurman stiekem in zijn huis gebleven (dat was verboden) Hij hield zich verstopt en had 's avonds en 's nachts geen licht aan, want er werd gepatrouilleerd door politie en ME. Van hem hoorde je af en toe telefonisch wat. Nou, dachten we, net als hij zullen er wel meer achterblijven, die hebben vrij spel in al die leegstaande huizen in het dorp.

Ik was nog directeur van het Beatrixziekenhuis in Gorcum (Rivas bestond nog niet) Gorcum-Oost was toen het diepste putje van het potentiële overstromingsgebied. Het water zou daar wel zeven meter hoog komen te staan. Dat gebied moest dus ook geëvacueerd worden. De rest van de stad liep geen gevaar. De ene helft van de bewoners sliep bij de andere helft. Het terrein Buiten de Waterpoort stond volledig blank. Daar en in de andere coupures van de stadswallen waren planken geplaatst met zand ertussen (foto's hierboven en hieronder)

Ook de Alblasserwaard behoefde niet te worden ontruimd. In het ziekenhuis ontsloegen we zoveel mogelijk patiënten, om rekening te houden met een toestroom van slachtoffers. Geplande operaties werden afgezegd. Het ziekenhuis liep zelf eveneens geen gevaar; het lag in een kom die omsloten was door de hooggelegen rijkswegen A15 en A27 en de spoordijk. Buiten het overstromingsgebied dus. Ik herinner me dat ik een van de ongeveer vijf nachten dat de evacuatie duurde, in het ziekenhuis bleef slapen in een patiëntenkamer op 2West, de Kinderafdeling. Iedereen vroeg zich af of de dijken het zouden houden. Af en toe ging ik bij de rivier kijken: een enorme stromende watervlakte tussen nietige dijken. Ondertussen versterkten honderden militairen de zwakke dijk bij Ochten met zandzakken. Gelukkig hield die dijk het, maar het scheelde niet veel. Na vijf dagen haalde ik mijn gezin op en met een gevoel van grote opluchting reden we onder politiebegeleiding in een lange stoet van terugkeerders over de A2 naar huis terug. De winkels kregen weer voorraad en adverteerden in de huis-aan-huis bladen met 'dijken van aanbiedingen'.

Sindsdien werden in een nieuw Deltaplan de dijken versterkt. De rivier kreeg meer ruimte, onder andere door het graven van een nevengeul bij het industrieterrein Avelingen. Meer dijkverzwaringen worden de komende jaren uitgevoerd. Toch houden de Gorcummers in deze periode de rivier in de gaten. Je weet het maar nooit.

Een zonnige en tegelijk gure dag, vanwege een snijdende oostenwind. In de stad merk je er niet zoveel van. Ans gaat naar haar moeder in Lexmond. Gisteravond bericht van Rommert. Helaas kreeg hij geen voldoende voor de nieuwe versie van zijn afstudeerscriptie. Hij kan het stuk niet meer zien. Wat nu? De studie staken, vlak voor de eindstreep? Voor zijn huidige situatie is het diploma niet noodzakelijk, hij verdient goed met zijn webdesign bedrijfje ThinkBright, maar voor zijn toekomst kan een Master-graad toch van belang zijn. De behaalde studiepunten blijven een paar jaar geldig. Zou hij dan wel de moed vinden het nog een keer opnieuw te doen? Terug naar boven

Raymond Carver (1938 - 1988)

Zaterdag 07-02-2015

'Ik was negen.
Ik had mijn hele leven
in de drank gezeten. Mijn vrienden
dronken ook, maar zij konden het aan.'

Over deze regels móet je wel nadenken. Iemand is negen jaar, nog een kind dus, en dat kind heeft zijn hele leven in de drank gezeten. Hij was er vroeg bij, zou je zeggen. En: het heeft kennelijk niet lang geduurd. Of toch? De paar zinnen suggereren een heel perspectief. Het zijn regels met een fatalistische inslag, alsof iemand ze opbiecht tegen een buurman, een vreemde in een of andere bar. De regels rijmen niet en een metrisch schema is er ook niet. Toch is het poëzie, dat voel je, want in deze kale regels is het lot aanwezig. Ze zijn een vertaling van de beginregels van het gedicht 'Luck' van Raymond Carver (1938 - 1988):

'I was nine years old.
I had been around liquor
all my life. My friends
drank too, but they could handle it.'

Het gedicht vertelt het verhaal van een 9-jarige jongen, die wakker wordt als het zuipfeest van zijn vader voorbij is.  Hij dwaalt door het huis, de kamers zijn leeg, de gasten zijn weg en het is een grote bende. 'Iemand had zijn sigaret in een pot mosterd uitgedrukt.' Het joch drinkt de resten whiskey uit overal rondslingerende flessen op en voelt zich gelukkig. En, zegt hij in het gedicht:

Uiteindelijk kon Carver het wel aan, maar hij betaalde een hoge prijs voor die ervaringen, die de aard van zijn poëzie bepaalden. Op een of andere manier voel je in die eerste regels van het gedicht 'Luck' aan dat het niet goed met de jongen zal aflopen. Carver stierf in 1988, pas vijftig jaar oud, aan longkanker. Hij was toen, anders dan veel andere drankzuchtige Amerikaanse auteurs van zijn generatie, al elf jaar van de drank af en schreef achter elkaar talrijke verhalen en gedichten

In 2003 verscheen er een kleine bloemlezing met gedichten van Carver, vertaald door Guus Luijters en Ruth Visser, 'Het woord liefde' (Bert Bakker, 2003) Die is nog wel verkrijgbaar.

Het eerste dat ik vanochtend doe is op de nieuwssites zoeken hoe het vredesoverleg van Merkel en Hollande met Poetin in Moskou is verlopen. Kan het uitbreken van een volledige oorlog aan Europa's oostgrens afgewend worden? Een duidelijk resultaat is er niet; zondagavond gaan de leiders met elkaar telefoneren. Later op de ochtend gewagen beide westelijke leiders van hun onzekerheid. Op hetzelfde tijdstip voeren de Pro-Russische opstandelingen hun beschietingen op regeringseenheden aan alle fronten op. Het lijkt erop dat ze troepen samentrekken voor aanvallen op spoorknooppunt Debaltseve en de kustplaats Marioepol. Waarschijnlijk willen ze zo snel mogelijk een fait accompli scheppen op de grond; zonder een havenstad stelt het republiekje van de separatisten niet veel voor. Of de bevolking van Marioepol nog iets te zeggen heeft? Nee. Ik vrees eigenlijk dat Merkel en Hollande de havenstad gisteren al hebben weggegeven, over de hoofden van de regering in Kiev heen. Hollande spreekt vanmiddag in een interview over een autonomer Oost-Oekraïne met een gedemilitariseerde zone van vijftig tot zeventig kilometer breed.

Sergej Lavrov, de Russische minister van buitenlandse zaken, trekt vandaag op de veiligheidsconferentie in München fel van leer tegen het westen. 'Washington gedraagt zich al 25 jaar als arrogante overwinnaar van de Koude Oorlog en streeft naar "wereldwijde dominantie"', zegt hij. Iedereen weet dat het Westen zich na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie uitermate terughoudend heeft opgesteld. De voornaamste fout was de invasie van Irak op dubieuze gronden. Jeltsjin en Poetin frequenteerden in die tijd de VS en Europa.

Op diezelfde conferentie toont Merkel dat ze zich bij de Russische agressie heeft neergelegd: 'Ik kan geen enkele situatie bedenken waarin beter materieel voor Oekraïne zo'n indruk zal maken op president Poetin dat hij zal toegeven. Ik moet het onomwonden zeggen. Dat is de realiteit.' Onder verwijzing naar een soort mystieke hoop geeft ze in feite Poetin de vrije hand. Realpolitik heet dat in goed Duits. Ik ben verbijsterd. Europa en de VS kruipen in hun schulp; hooguit stellen ze zwaardere sancties in als er nu geen nieuw staakt-het-vuren komt. Ook de Oekraïnse president Porosjenko is op die conferentie. Hij houdt paspoorten van gevangen of gesneuvelde Russische soldaten omhoog en vraagt om een onmiddelijk staakt-het-vuren zonder condities. Volgens een waarnemer op Twitter maakt hij een verslagen indruk, bijna in tranen.

Vannacht vroor het flink; de haven ligt dicht. Maar al gauw zet de dooi in. De komende dagen zullen de temperaturen niet meer onder nul komen. Misschien was dit het laatste beetje winter van dit jaar. We doen samen de weekendboodschappen in de stad. Bij De Franse Winkel in de Tinnegietersteeg halen we onze bestelling op: een vers knoflookbrood (foto hier) Even langs bij De Mandarijn. Ik zou er ongeschonden weggekomen zijn als ik niet op het laatste moment een vertaling zie van de 'Amores' van Ovidius (Vert. M. d'Hane-Scheltema, Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2015) Die kun je niet laten liggen.

Later komen Barbara en Tessa met Esri en Vajèn op de thee. Terug naar boven

Gefotoshopt grapje, gevonden op Twitter

Zondag 08-02-2015

Vandaag ben ik ietwat brak na een zeer vrolijke avond met Wiger & Arina en Wil F. & Marianne R. in Eethuis 't Centrum in Schelluinen (Het restaurant staat trouwens te koop) Vrolijkheid ook toen we met Wiger & Arina en Ans aan het stuur in ons kleine autootje erheen reden. Arina en ik moesten ons naar binnen wurmen omdat we het kinderzitje van Vajèn niet los van de achterbank kregen. Daar zaten we kromgebogen, maar gelukkig was het niet ver. Bij 't Centrum kun je niet reserveren, maar aan de gezellige bar duurde het wachten niet lang. Eigenaar/kok Arie van der Stelt had zijn best gedaan! In mijn geval eerst een kreeftensoep, die ik deelde met Arina, en Arie's voortreffelijke paëlla (ook gedeeld met Arina) Ans hield het wijselijk op twee voorgerechten, gelet op de machtige porties die Arie op de borden schept. Het gesprek ging ondermeer over mannen met jongere vrouwen. Hier 2 foto's.

Het vredesoverleg over Oekraïne is nog niet dood. De Duitse bondskanselier Merkel, de Franse president Hollande, de Russische president Poetin en de Oekraïense president Porosjenko kwamen vandaag telefonisch overeen elkaar woensdag te ontmoeten in de Wit-Russische hoofdstad Minsk. Ook de separatisten, die eerder verklaarden er geen behoefte aan te hebben, doen mee. Het levert me het gevoel op dat Poetin het Westen aan de lijn houdt. Hij verklaarde dat de ontmoeting woensdag alleen doorgaat als de betrokken partijen 'nader tot elkaar' zijn gekomen. Dus hij bepaalt of het overleg plaats zal vinden. Merkel praat morgen eerst nog in Washington met Obama. Wat overigens opvalt is dat de Britten totaal geen rol spelen.

Rustige, zonnige ochtend. Straks met bus en trein naar Amsterdam voor de nieuwjaarsborrel van de VvL. Terug naar boven

Met schrijfster/vertaalster Barber van de Pol op de nieuwjaarsborrel van de VvL

Maandag 09-02-2015

Gisteren dus naar de nieuwjaarsborrel van de VvL, de Vereniging van Letterkundigen. Je wil je per slot toch één keer in het jaar schrijver voelen. Vorig jaar was ik er voor de eerste maal. Ik had vandaag nog even bij Floor willen langsgaan, maar het was al over vieren toen ik van het Centraal Station naar Arti en Amicitiae op het Rokin liep. Altijd leuk om door Amsterdam te lopen; ik snap wel waarom Floor hier zo graag woont. Overal om je heen hoor je vreemde talen. Op de Dam laten kunstenaars hun toeren zien, een haag mensen eromheen. Ergens staat een dood-van-pierlala. De provinciaal uit Gorcum houdt een hand op zijn portemonnee.

Bij Arti is de borrel al ruim begonnen. Ik zoek een plaatsje bij de bar en kijk rond. Bekende schrijvers en dichters zijn er niet en BN'ers ook niet. Dit is duidelijk de literaire onderklasse, die het nog moet maken of het nooit zal maken. Even later kom ik de beide dames tegen, die ik vorig jaar ontmoette (foto hier)

'Nee'. zeggen ze, 'dat was twee jaar geleden.'
'Nee zeg, het was vorig jaar, ik weet het zeker.'

'Nee, toen was het in De Balie.'

Ik laat het maar zo en circuleer door de grote ruimte. Niemand die ik ken. Er staat in het midden een grote tafel met drank en hapjes. Een dame met grappige, grijze krullen lacht me toe en zegt dat ze me ergens van kent. Inderdaad, dat gevoel had ik ook. Ze is vertaalster, maar we vinden geen enkel aanknopingspunt. Verderop bij de tafel gebeurt me dat nogmaals, ook dimaal met een leuke, grijsharige dame. Die heet Sonja. Ze illustreert kinderboeken, vertelt ze, en ze heeft twee huizen in het buitenland, eentje in Frankrijk een eentje in Italië. Helaas is haar man vorig jaar overleden.

We besluiten om maar weer eens verder te drentelen, elk een andere kant op. Dan loop ik tegen Barber van de Pol op, die ik nog ken uit mijn studententijd. Uit begin 70'er jaren, de tijd dat ik in de redactie van het maandblad Student zat. Lucas-jaren zogezegd. Ze woonde toen met haar man, hoofdredacteur van het blad, vlakbij het Amstel station. Daar hielden we de redactievergaderingen en spraken veel over literatuur. Vorig jaar ontmoette ik haar voor het eerst sinds die tijd. Ze schreef romans en vertaalde uit het Spaans Cortázar. Borges en Don Quichot van Cervantes. Prachtige vertalingen, waarvoor ze prijzen kreeg. Barber is een vrouw met een radiante persoonlijkheid en ik vind het leuk om haar weer te zien. De man met wie ze in gesprek was, maakt een foto van ons beiden. We toont ineteresse in mijn boeken en we spreken af dat ik haar deel 1 zal opsturen.

Ik drentel verder door de druk roezemoezende zaal (foto hier) en neem nog een glas aan de bar. Daar tref ik twee bebaarde oude mannen van mijn leeftijd. We geven elkaar de hand maar slagen er niet in om wederzijdse belangstelling te ontwikkelen. Het is trouwens tijd om terug naar Gorcum te reizen. Helaas moet ik in Utrecht drie kwartier op de Interliner wachten. Ik loop terug naar de stad en drink een glas wijn aan de bar in Café/restaurant Maria Minor, net buiten Hoog Cataharijne aan het Achter Clarenburg. Een etablissement met allure in wat eens een Oudkatholieke kerk was. Verbaasd kijk ik door de hoge neo-gotische ruimte, waar de tafeltjes druk bezet zijn met etende en drinkende jonge mensen en hoog onder het gewelfde dak stilte heerst. Er is ook een kerkorgel. Doet dat het nog? De jongen achter de bar zegt van niet. Ik stiefel weer door Hoog Catharijne en het station naar de bushalte aan de Jaarbeurszijde, waar de bus al klaar staat. Even na achten ben ik in Gorcum terug.

Een dag als een grijze muis, vandaag, met het bekende patroon: Ans gaat naar haar moeder en ik doe boodschappen en vermijd de boekhandel. Nadat gisteravond premier Tsipras in het Griekse parlement verklaarde zich niet aan de afspraken met de eurolanden te zullen houden, tuimelt de beurs in Athene vanmorgen 5% verder naar beneden. Griekenland heeft het noodkrediet van Europa niet langer nodig, zegt Tsipras, en hij wil al zijn dure verkiezingesbeloftes uitvoeren. Het lijkt warempel of hij over een plan B beschikt. Over tweeëneenhalve week loopt de kredietafspraak met de troika af. Dan zit hij zonder geld. Wie wil hem nog financieren? Poetin natuurlijk, denk je meteen. Griekenland is een souvereine staat die het recht heeft tot een dergelijke deal. Dezer dagen maakte ook het kleine Cyprus gewag van een mogelijke deal met Poetin. De Cyprioten willen zich verzetten tegen verdere sancties tegen Poetin en de Russen zouden bij Paphos een marinebasis krijgen in ruil voor kredieten. Cyprus, dat in 2013 nog door de eurolanden van de afgrond gered moest worden!

Bas belt: hij is geslaagd voor een belangrijk examen op het conservatorium. Morgenavond gaan we erheen, want dan wordt een nieuwe compositie van hem uitgevoerd. Terug naar boven

Dinsdag 10-02-2015

Wat zijn in mijn ogen de belangrijkste wereldproblemen? Het wordt tijd die eens op een rijtje te zetten. In volgorde van belangrijkheid.

1. De toenemend desastreuze opwarming van het klimaat en het onvermogen van de wereld om er iets tegen te ondernemen. Hier heb ik veel over geschreven.

2. Overbevolking en de toenemende kloof tussen arm en rijk in de wereld (zie de grafiek hiernaast) Een geheide oorzaak van massale volksmigraties, racisme, geweld en oorlog, leert de geschiedenis. Dit is het thema van het bekende boek "Capital in 21st Century' van Thomas Piketty (Belknap Harvard, 2013) Het gegeven dat 1% van de wereldbevolking rijker en machtiger is dan de overige 99%, is eveneens een bekende oorzaak voor geweld, revolutie en oorlog.

3. De verschuiving van het machtsevenwicht in de wereld door de opkomst van nieuwe wereldmachten (China, India). De instabiliteit van de Europese Unie en de crisis in Oekraïne en de agressieve opstelling van Rusland.

4. De wereldwijde depressie van de economie en de hoge werkeloosheid bij jongeren.

5. Islamitische Staat, het moslimfundamentalisme, de instabiliteit van veel moslimlanden (Irak, Egypte, Jemen, Libië, Pakistan, Afghanistan, Somalië, Nigeria) en de haperende integratie van moslims in de westerse wereld.

Er zijn er nog meer, maar deze vind ik de belangrijkste. We staan erbij en we kijken ernaar. Er zal pas iets aan gedaan worden als het te laat is (opwarming) of als de wal het schip keert, leert de geschiedenis, dus als er enorme hoeveelheden slachtoffers vallen.

Inzake probleem 3. De Grieken hebben inderdaad een plan B, zoals ik gisteren al veronderstelde. Panos Kammenos, de Griekse defensieminister, dreigde op de televisie: 'We willen een deal. Maar als er geen deal is, en als we merken dat de opstelling van Griekenland rigide blijft en Europa wil opblazen, hebben we de verplichting over te gaan op plan B. Plan B. is om geld te krijgen uit een andere bron' Die bron noemt hij niet, maar: 'Het zouden de Verenigde Saten kunnen zijn, op z'n best, of Rusland, China of een ander land.' De geldgever moet wel gek zijn om geld uit te lenen, dat hij nooit zal terugzien. Tenzij er vergaande voorwaarden aan verbonden worden, zoals bijvoorbeeld faciliteiten voor de (Russische) marine en misschien zelfs een basis aan de Middellandse Zee. Is dat erg? Tja, je ziet hoe de Russen bezig zijn. Of een consistente Griekse tegenstem bij sancties en dergelijke. Poetin heeft er alle belang bij de Europese Unie verdeeld te houden.

Beleggers rekenen op de uittreding van de Grieken uit de euro. Een Grexit. De eurozone zal 'als een kaartenhuis in elkaar storten', zei Tsipras zondagavond. Dat vergroot de afhankelijkheid van de Grieken van de nieuwe financier (Poetin) Tsipras gokt erop dat de eurolanden het niet zover durven laten komen.

Morgen is in Minsk het overleg van Merkel en Hollande met Poetin, Porosjenko en de separisten. Het wordt gepresenteerd als laatste kans op een diplomatieke oplossing. Ondertussen proberen de strijdende partijen hun uitgangsposities op de grond zoveel mogelijk te verbeteren. De separatisten willen het spoorwegknooppunt Debaltsevo geheel in handen krijgen. In de geannexeerde Krim en elders langs de Oekraïense grens beginnen 2000 Russen aan militaire oefeningen en Oekraïense legereenheden vallen in de buurt van de havenstad Marioepol de separatisten aan. Bij een raketaanval op de stad Kramatorsk ver buiten de frontlinie, waar het hoofdkwartier is van het Oekraïense leger, sterven vijf mensen en waarschijnlijk meer. De separatisten weten van niets. Poetin zelf laat zich vandaag onthalen in Caïro. Hij had - zeer attent! - voor militair dictator/generaal Al-Sissi....een Kalasjnikov meegebracht. Die kan daarmee op ongewapende demonstranten schieten.

Het is een overwegend grijze dag zonder wind. Er ligt een hogedrukgebied over West Europa. Ans heeft het druk. vanochtend gaat ze met haar zieke vriendin naar het ziekenhuis en 's middags naar haar moeder in Lexmond. Daar is de periodieke bespreking met de staf van het verpleeghuis. Straks naar het CASS 2 concert van Bas en vijf collega-studenten. Terug naar boven

Bas (2e van links) wordt na de uitvoering van zijn 'Signals' geïnterviewd. Rechts de beide musici

Woensdag 11-02-2015

In slechts een uur arriveren we gisteravond op Den Haag Centraal. Om kwart over vijf op station Gorcum vertrokken in het Arriva-boemeltje naar Dordt, om kwart over zes in Den Haag. In de treinen van Arriva en NS is gratis WiFi; we zitten onderweg te klungelen met de nieuwe smartphone van Ans. In de hofstad is zelfs nog tijd voor een snelle hap bij een klein Indonesian Thai Speciality Restaurant onder de fly-over waar de trams rijden. Dat is vlakbij de wandelroute die langs het Nationaal Archief, de Koninklijke Bibliotheek en het Ministerie van Buitenlandse zaken voert. Een wat winderige en stille route. We zijn blij dat het in elk geval droog is. Ik zou hier niet graag als vrouw in mijn eentje lopen, zegt Ans. Verderop steken we de Prins Clauslaan over en lopen langs het Paleis van Justitie - dat we kennen van het Centraal Tuchtcollege inzake Jansen Steur - naar het Koninklijk Conservatorium. Een modern gebouw van grijs beton en glas. We kunnen de hoofdingang niet vinden en belanden bij een achterdeur, die op slot is. Een student wijst ons in het Engels de weg.

In de grote hal hangt de geur van een gymnastiekzaal. Zweetvoeten. Luchten ze hier nooit of komt het door het vele ingespannen musiceren? Er lopen veel piepjonge mensen door elkaar. De voertaal is Engels. Bijna allemaal zijn ze langharig, de kaalgeschoren schedels zijn hier uit, het lijkt of de jaren '60 en '70 weer terug zijn. Ik heb wel eens gehoord dat het modebeeld een 40-jarige cyclus kent. De receptioniste ons naar de Arnold Schönbergzaal op de eerste verdieping. Daar vinden we Bas. Hij is in pak en loopt wat nerveus rond. Buiten gaat hij maar eens een sigaretje roken.

Half acht, het CASS-concert begint. Het is een samenwerking van de Afdeling Compositie, de Interfaculteit ArtScience en het Instituut voor Sonologie. Een aantal keer per jaar organiseren de afdelingen presentaties, waar studenten en docenten kennis kunnen nemen van elkaars werk. De werken worden toegelicht door de makers en na iedere compositie is er een informele discussie. Op de achterste rij zit een rumoerig groepje dat niet stil kan zijn. Het gaat hier schoolser toe dan ik had verwacht. Ssst! sissen mensen in de zaal. Een man met een grijze baard maant de jongelui met scherpe stem tot stilte. Het helpt niet, de man staat op en zegt 'I am serious!' Dat helpt wel. Later hoor ik dat het Cornelis de Bont is, componist en docent.

Het licht gaat uit. Volgens Bas heeft deze zaal een hele goede akoestiek. Ik ben benieuwd hoe zijn stuk straks klinkt. Eerst komt er een electronische compositie, die 'Night Flight' heet. Sima Kim, de jonge componist, voert het in het donker op zijn laptop voor het podium uit. Een beetje vreemd, op het podium zelf is niks te zien. Het stuk wekt bij mij illusies van een tropennacht in het oerwoud. Op de achtergrond hoor je af een toe vaag een vrouwenstem. De vragenronde na afloop valt in het water, het binnensmondse Engels van componist en interviewer is vrijwel niet te verstaan.

Het tweede stuk is 'Signals' van Bas. De contrabassist en de trompettiste komen op. Bas heeft het stuk gebaseerd op 'old Dutch trumpet signals in the cavalry department of the army', staat in het programmavel. Het klinkt verrassend. Het is alsof de contrabas ritmisch en tonaal commentaar levert op de korte trompetstukjes, soms precies even snel en soms heel anders. Dan levert het schrijnende dissonanten op. De zaal luistert stil. Ik kijk opzij naar Bas; zijn gezicht staat ernstig. Wat zou hij denken? Het stuk eindigt met het bekende signaal van 'The Last Post'. Volgt de discussie op het podium met de componist (foto hierboven en hier een tweede) Uiteraard in het Engels. Daarin redt hij zich wel. Hij legt uit dat militaire trompetsignalen de basis vormen, zoals 'Opstaan' (reveille) en 'Aanvallen!'. Daar bracht hij ritmische veranderingen in aan en maakte eronder een nieuwe muzikale laag voor de contrabas. Een meisje op de rij voor ons wil weten of hij het niet een erg nationalistisch stuk vindt. Al die martiale trompetmuziek. Nou, zegt Bas, daar heb ik nou helemaal niet aan gedacht. Ik voel me nogal trots op die jongen.

De derde wereldpremière is bepaald minder traditioneel. De jonge componist Omer Eilam trekt op het podium zijn shirt uit en plakt electrodes op zijn buik en een sensor op zijn linker onderarm. Zijn compositie 'TITOMB (Two Input Three Output Mixing Board)' is precies wat de titel zegt: een improvisatie met twee geluidsbronnen. De ene kennen Ans en ik uit het ziekenhuis als EMG (electromyografie), de weergave van electrische impulsen van spieren, in dit geval van de bewegende onderam. De andere bron is de geluidsweergave van het electromagnetisch veld van de laptop. 'Blending together body and machine sounds in a textural noisy soundscape', staat in de toelichting. Op een scherm staat wat de webcam van de computer ziet. Mooi is het niet, interessant wel. Het levert veel discussie op.

In de pauze haalt Bas wijn en bier. Studenten bedienen de bar. We gaan zo weg, zeggen we, we moeten nog helemaal naar Gorcum. We lopen naar Den Haag CS terug; de Intercity die in Dordrecht zal stoppen staat al klaar. Opnieuw zitten we onderweg te puzzelen met de smartphone van Ans (foto hier) Tegen elf uur zijn we thuis en kijken nog Journaal. De VVD-fractie in het parlement staat erop - met het oog naar de kiezer - dat Griekenland zijn al zijn afspraken met Europa tot de laatste cent nakomt. Dat maakt een noodzakelijk compromis met de Grieken er niet eenvoudiger op, denk ik. Zo drijf je ze in de armen van Poetin.

Vandaag hebben we de kleinkinderen Esri en Vajèn hier. Het is een grijze en kille dag. De regeringspartijen gaan door met zich te profileren richting kiezer. Nu is het de PvdA die minister Kamp voor de voeten loopt: na 1 juli zal de gaswinning in Groningen niet weer verhoogd worden. Niet onbegrijpelijk: gisteren ried de afdeling Groningen van die partij de mensen af om PvdA te stemmen.

Vandaag vechten de partijen in Oekraïne wanhopig om voor een nieuw accoord in Minsk zoveel mogelijk terrein te veroveren. Een heftige aanval van de separatisten op het spoorwegstation van Debaltsevo wordt met veel moeite afgeweerd, maar de Oekraïense politiecommandant sneuvelt. In elk geval wordt tegen de middag bekend dat alle leiders in de Wit-Russische hoofdstad aanwezig zullen zijn. Het is Vladimir Poetin gelukt om de spil van het spel te zijn: hij heeft de sleutel en hij is de enige van wie niemand weet wat hij zal doen. Hij kan rustig achterover leunen; nu de separatisten terrein winnen, werkt de tijd in zijn voordeel. Hieronder zie je hoeveel terrein de separatisten sinds het accoord van Minsk in september (Minsk1, kaartje 2 naar 3) hebben gewonnen. Een teruggaan naar die situatie zit er dan ook beslist niet in.

Het overleg begint waarschijnlijk rond 16.00 uur Nederlandse tijd. Ik zou niet verbaasd zijn wanneer Poetin in ruil voor vrede eist dat de havenstad Marioepol en het knooppunt Debaltsevo door Oekraïne worden opgegeven. Op langere termijn zal dat overigens niet genoeg zijn. Een verbinding over land met De Krim wil Poetin ook, net als een verdere strook naar het westen inclusief Odessa. De laatste tijd wordt die stad ontregeld door geheimzinnige bomaanslagen. De Zwarte Zee moet weer een Russische Zee zijn. Net als in tijd van de tsaren en de USSR. Nikos Kotzias, de nieuwe Griekse minister van buitenlandse zaken, is intussen in Moskou. 'We zijn geïnteresseerd in economische en technische samenwerking tussen Griekenland en Rusland', zegt Lavrov vandaag volgens TASS.

16.00 uur: Poetin, Porosjenko, Merkel en Hollande, de leiders zijn allemaal naar Minsk vertrokken. Ook Europa gaat vergaderen; vanavond de Eurogroep onder voorzitterschap van Dijsselbloem, morgen de regeringsleiders. Onderwerp daar: de Griekse problemen. Maar ook Oekraïne zal besproken worden. Er wordt geschiedenis gemaakt, for better or for worse. Terug naar boven

Donderdag 12-02-2015

Wachten op een accoord in Minsk vanmorgen. De leiders hebben al de hele nacht door onderhandeld. Vrede in Europa is zo'n inspanning waard. Het schijnt dat Poetin en de separatisten nog dwars liggen. Het schijnt dat Porosjenko bij tijd en wijle hysterisch werd. De houding van Poetin noemt hij 'onacceptabel'. Natuurlijk, hijzelf moet vooral inleveren.

Lijkt deze situatie niet op die van 1938? Porosjenko's positie doet denken aan die van de Tsjechoslowaakse president Edvard Beneš. Ook die verzette zich tegen de overdracht van een groot stuk van zijn land. In oktober 1938 was hij niet eens aanwezig in München, waar de Westerse leiders van Frankrijk en Engeland het Duitssprekende, hoog geïndustrialiseerde Sudetenland aan Hitler overdroegen. Ze wilden oorlog in Europa voorkomen. Nog geen half jaar later bezetten de Duitsers heel Tsjechoslowakije.

Is de Donbas het Sudetenland van Porosjenko? Het overgrote deel van Oekraïne's zware industrie en mijnen liggen er. Zonder dit gebied verliest het land een groot deel van zijn economische basis. Dat is wat Poetin wil: een zwakke staat buiten de NAVO, afhankelijk van Russisch gas en olie, die hij optimaal kan manipuleren. Want een succesvol, demokratisch Oekraïne is een bedreiging; het brengt de Russische bevolking maar op ideeën.

Even voor half elf komt het nieuws dat er na veertien uur onderhandelen toch overeenstemming bereikt is. Poetin maakt het bekend en Hollande bevestigt het: er is een staakt-het-vuren en een regeling voor het conflict in Oost-Oekraïne. Merkel zou een slag om de arm hebben gehouden: 'Er is nog een hoop werk te verzetten.' Het accoord moet zondag ingaan; voor die tijd kan er nog van alles misgaan, bijvoorbeeld bij Marioepol en Debaltsjevo. Vooral het laatste is een flink los eind; over dat spoorwegknoppunt tussen Loegansk en Donetsk moeten Kiev en de separatisten het nog eens zien te worden. (Dat gaat ze niet lukken, er zijn geruchten dat 50 Russische tanks de grens hebben gepasseerd en op weg zijn naar dat knooppunt) Verder krijgen de door de separatisten bezette gebieden een autonome status, komt er een bufferzône van 50 tot 140 kilometer breed, worden de krijgsgevangenen uitgewisseld, de zware wapens na twee dagen teruggetrokken van de fronten en zouden 'alle buitenlandse troepen' (zegt Porosjenko) Oekraïne moeten verlaten. Het is niet gering, maar de toekomst zal het leren.

Over de status van De Krim hoor je niets. Wel is er een tweede Transnistrië geschapen. Europa kijkt toe hoe een souvereine staat beroofd wordt. Is Minsk het München van deze eeuw? Buitendien kan dit accoord op zoveel manieren fout gaan, dat het nauwelijks denkbaar is dat het onverkort werken zal. Niet alleen door het zooitje ongeregeld aan separatistenzijde, maar ook door de bewapende fascistische groepen aan Oekraïense kant, zoals het Azov bataljon. Enfin, er komt voor dit moment geen uitbreiding van de oorlog, Europa krijgt respijt en dat is een goede zaak. Ook in de Eurogroep is het overleg over de Griekse eisen verdaagt naar maandag. Regeren is immers vooruitschuiven en tijd schept misschien nieuwe kansen. Poetin heeft zwaardere sancties van zich af weten te houden en zodra hij wil kan hij weer onrust gaan stoken.

De dag heeft lenteachtige trekken. Na de boodschappen volg ik live het debat in de Tweede Kamer over het gasbesluit van het kabinet. Crisisgeruchten vanwege onenigheid tussen de regeringspartijen. Opnieuw geruchten over het nieuwe Minsk-accoord: het zou ook de afspraak bevatten dat de daders van de MH17-ramp vrijuit gaan. Eigenlijk kom je tot niks op zulke dagen. Ik kan ook wachten tot de journaals vanavond, maar dat kan ik niet. Straks krijgen we trouwens bezoek; Piet & Ineke Kambier van de Tartaan. Terug naar boven

Piet & Ineke van de Tartaan op bezoek.

Vrijdag 13-02-2015

Leuk bezoek van Piet & Ineke van de Tartaan. 's Middags maken we met zijn vieren een wandeling door de stad en over de wallen. We laten ze trots ons stadje zien. 's Avonds smullen we van de Indische maaltijd van Ans. Terugrijden naar Vlissingen hoeven ze niet; ze logeren vannacht vlakbij in Le Bon'Apart. We maken plannen voor de terugtocht dit jaar naar Holland. We willen samen optrekken langs de Atlantische kust. Piet stelt voor om de Golf van Biscaje over te steken van Santander naar La Rochelle. Dat is 186 mijl, maar één nacht doorvaren. Dan hoef je niet helemaal de lage wal kust bij Biarritz en Arcachon in. Ans heeft een gloeiende hekel aan 's nachts varen, maar als er een ander schip in de buurt blijft, dan vindt ze het wel te doen. Piet & Ineke vliegen ook half april terug naar Lagos.

Vandaag gaan de gevechten in het oosten van de Oekraïne met verhevigde inzet door, zoals je mocht verwachten. Het Minsk2 accoord gaat immers pas in de nacht van zaterdag op zondag in. De separatisten voeren versterkingen aan om Debaltsevo. Ze willen het spoorwegknooppunt voor het begin van het staakt-het-vuren uiteraard innemen. Zeven tot achtuizend Oekraïense troepen zijn in het verlaten stadje vrijwel omsingeld. Dat kan op een slachting uitlopen. Poetin zegt dat die troepen zich moeten overgeven (maar hij heeft er niets mee van doen)

Verwoestijning dreigt in het zuidwesten van de VS, dus in California en delen van Arizona. Wetenschappers waarschuwen in het blad Science voor megadroogte in de tweede helft van deze eeuw. Deze ernstigste droogte in duizend jaar zal grote impact hebben op grote steden, populatieaantallen en watervoorraden. Dat is dus over 35 jaar, als de opwarming van de aarde veel ingrijpender gevolgen zal krijgen dan nu. Klimaatmodellen zijn niet volmaakt, daarom is de kans berekend op zo'n megadroogte. Die is 80%. Genoeg om je ongerust te maken. De in gang zijnde opwarming van de aarde is desastreus en onvermijdelijk. Dat gelooft niet iedereen. Daarom zal ik in de komende periode eens nagaan welke oplossingen mogelijk zijn, zoals opslag van kooldioxidegas in de bodem, versnelde invoering van duurzame energie, overgaan op kernenergie en - als laatste remedie - geoengeneering. In het laatste geval gaat het om technieken om op planetaire schaal kooldioxide uit de atmosfeer te verwijderen of om de hoevelheid invallende warmtestraling van de zon te verminderen. En natuurlijk gaat het ook om de vraag of die oplossingen tijdig en afdoende zijn.

Het is vandaag een fraaie, zonnige dag boven 10^o Celsius. Je hoort opeens veel meer gekwinkeleer van vogels; die lijken ook zin in de lente te hebben. Het vaste patroon van de dagen: Ans bezoekt haar moeder en ik doe boodschappen. Vanavond is de jaarvergadering van buurtvereniging KNAKE in de Groote Sociëteit, met de traditionele stamppottenmaaltijd. Terug naar boven

KNAKE-vergadering. Oud-voorzitter Ed Braad wordt benoemd tot ere-voorzitter

Zaterdag 14-02-2015

Gisteravond was de jaarvergadering van buurtvereniging KNAKE in de Groote Sociëteit op het Eind. Vrolijk en gezellig als altijd. Het eerste punt op de agenda is het goedkeuren van het verslag van vorig jaar, dat een aantal mensen niet hebben ontvangen. Geen bezwaar. Ook wordt scheidend voorzitter Ed Braad benoemt tot erevoorzitter (foto hiernaast) Penningmeester Danny van der Meulen zal als interim-voorzitter fungeren. Veel tijd en aandacht wordt besteed aan een juist uitgebrachte notitie over het Verkeerscirculatieplan (pdf). Daarin breekt KNAKE een lans voor het verkeersluw maken van het Eind en voor een mooi herinrichtingsplan, dat onze straat tot 'een Ramblas-achtige boulevard' moet maken. Daarvoor moeten de parkeerplaatsen wijken, maar het stuk krijgt desondanks brede steun van de vergadering. KNAKE bestaat nu 27 jaar. De vereniging werd opgericht ten tijde van de aanleg van de kleine sluis en de inrichting van de haven voor passantenboten.

Wat ik niet wist is dat KNAKE destijds al een plan ontwikkelde voor herbouw van de karakteristieke oliemolen De Eendracht op de Altenawal. De molen werd verkocht en gesloopt tijdens de 1e Wereldoorlog (lees hier) KNAKE liet zelfs een molenarchitect een serieus ontwerp maken. Helaas raakte het in het vergeetboek en wellicht moeten we het daar eens uit halen. Ed zal me het ontwerp bezorgen.

Nog in 1963 dreigde de gemeente de Lingehaven te dempen. Veel KNAKE-leden denken dat het een plan was van de omstreden burgemeester Van Rappard. Hij was een rare, autoritaire man, maar hiermee doet men hem geen recht. Van Rappard was mordicus tegen dat voornemen. In de raadsvergadering bulderde hij: 'Tijdens mijn leven zal er van demping van die haven geen sprake zijn. Schrijf dan de stad maar af, het heeft geen zin meer die te handhaven'. Dat staat in het boek 'De Lingehaven. Zeven eeuwen werken en wonen rond Gorcums oude haven", Stichting Merewade, 1984.

Tot in de kleine uurtjes blijft het gezellig bij KNAKE. Vandaag kan ik slecht mijn bed uit komen. Maar ik moet eruit, want ik moet mijn Valentijn-cadeautje snel en ongezien op het ontbijtbordje van Ans leggen. Grappig: ik zie op Twitter dat Jan-Willem, mijn uitgever, adverteert met mijn boek als Valentijn-cadeau. 'Een mooi boek over liefde in de studententijd in het Utrecht van de jaren '60!'

We krijgen nieuws van onze zeilvrienden Jaap & Diana van Kiara. Ze hebben hun boot in Giekenland weten te verkopen. Hij staat nu op de wal in Preveza. We vertrokken destijds in hetzelfde jaar (2007) maar voor hen is het zeilavontuur nu voorbij. Ik hoop zeer dat het in ons geval nog jaren mag duren.

Om elf uur doen we boodschappen en drinken koffie in het museumcafé. Op de Markt staan een feesttent en hekken voor de carnaval. Langs de hekken zal vanmiddag de optocht de stad door trekken. Uit grote speakerboxen aan lantaarnpalen klinkt hos- en hoempamuziek.

In het oosten van Oekraïne vechten de partijen hevig, niet alleen bij Debaltsevo maar ook bij Marioepol. Het Minsk 2 accoord is een vrijbrief om nog meer geweld te gebruiken. Ik moet nog zien of de wapens vannacht worden neergelegd. Terug naar boven

Zondag 15-02-2015

Vanmorgen meteen naar het nieuws gekeken. Houdt het staakt-het-vuren in Oekraïne stand? De NRC houdt een live-blog bij. Het Oekraïense leger zegt dat de pro-Russische rebellen tien keer op Oekraïense milities schoten nádat het bestand is ingegaan. Dat was bij Debaltsevo. Ook de separatisten melden dat er daar bestandsschendingen waren. Verder zouden de gevechten over de hele frontlinie zijn gestopt.

Zeer verontrustend nieuws uit Antarctica. Een enorme ijsvlakte zo groot als Noord- en Zuid-Holland tezamen dreigt af te breken van het in zee hangende deel van West-Antarctica. Dat is de Larsen C ijsplaat (hiernaast) Dan verliest de plaat negen tot twaalf procent van zijn oppervlakte. De plaat zal dan kleiner zijn dan ooit na de laatste ijstijd (circa 12.000 jaar geleden) De stabiliteit van de ijsplaat neemt daardoor af; er kunnen meer stukken losraken. Het gevolg is dat gletschers rond de plaat minder tegendruk ondervinden en versneld in zee zullen zakken.

Klimaatwetenschappers hadden de afbrokkeling van Larsen C zo snel niet verwacht. De Larsen B ijsplaat is al helemaal verdwenen. Als de hele ijsplaat van West-Antarctica in zee zakt, geeft dat een wereldwijde zeespiegelstijging van vijf meter. Nota bene: het afsmelten van de ijskap van Groenland - ook nu gaande - zal er zeven meter aan toe voegen. Tussen het noordelijk en zuidelijk halfrond verschilt de zwaartekracht. Het meeste land ligt op de noordelijke helft van de wereldbol, dus daar is de zeespiegelstijging sterker. Uiteraard is het een geleidelijke stijging; over de snelheid ervan lopen de meningen uiteen. Ik schreef er eerder uitvoerig over, ondermeer hier met veel cijfers van metingen en calculaties.

De bekende Britse macho-televisiepresentator Jeremy Clarkson (ondermeer van het programma over auto's Top Gear) zei eens: 'What's wrong with global warming? We might lose Holland, but there are other places to go on holiday.'

Van klimaat naar weer. Het is vandaag een fraaie dag vol zon en lichte oostenwind. Er is veel volk op de been. Ik maak een wandeling naar Dalem en door de uiterwaard terug naar het Dalems poortje. Overal klinkt vrolijk gekwinkeleer van vogels. Hier loopt een zijgeul van de Merwede. Achter de rietkraag stroomt het water kolkend naar het westen. In de verte draaien de wieken van de korenmolen De Hoop (zie foto hier) Gorcum had eens zeven molens op de stadswallen, nu staan er nog drie.

Terug thuis kijken op DVD naar een paar afleveringen van de spannende Amerikaanse televisieserie House of Cards, die in zekere zin het VS-pendant is van de Deense serie Borgen.

Na het middaguur vuren de separatisten een mortieraanval op Debaltsjevo af. Ze kunnen het niet zetten dat ze voor het bestand de stad niet in handen konden krijgen. Ook ten noorden ervan wordt gevochten. 'Natuurlijk kunnen we het vuur openen [op Debaltsevo], het is ons grondgebied', zegt een rebellenleider. Porosjenko zei eerder vanmorgen: 'Als ze op onze ene wang slaan, zullen we ze niet de andere toewenden.' Ook bij Loegansk vecht men nog maar elders langs de bestandslijn zwijgen de wapens. Misschien niet slecht voor een eerste dag. Morgen moet worden begonnen met het terugtrekken van zware wapens en Kiev moet de pensioenen e.d. van de bewoners in rebellengebied weer gaan betalen. Terug naar boven

Scheepswerf van Hendrik van de Giessen aan de Krommenhoek met erachter Oliemolen De Eendracht te Gorcum, circa 1830 - 1850, schilder onbekend

Maandag 16-02-2015

Het schilderij hiernaast kwam enige malen voorbij op de Facebook-pagina van Oud Gorcum. De schilder(es) en het jaartal zijn niet bekend, maar de afbeelding zou Gorcum betreffen. Het is niet bekend waar het schilderij zich bevindt en of het überhaupt nog bestaat. Alleen een foto van 50 x 50 cm is er van. Het zijn kleine reisjes in de tijd, zulke afbeeldingen. Op de beschrijving (zit die achterop geplakt?) staat: 'Kromhout, haven met de scheepswerf van Hendrik van de Giessen en daarachter molen De Eendracht.' Het is lastig uit te maken waar deze scheepswerf precies was. Over de oliemolen De Eendracht, gesloopt in 1916, heb ik ondermeer hier geschreven. Daarmee hebben we in elk geval een vast punt. Een nazaat van Hendrik van de Giessen zegt op Facebook dat 'Kromhout' later 'Krommenhoek' werd. Dat is het straatje bij ons schuin aan de overkant van de sluis, bij de 3e Waterkering Oost. De term zou betrekking hebben 'op het eikenhout dat in de groei werd kromgetrokken voor de bouw van de romp van de scheepjes. Hendrik had de helling aan het Cromhout. Hij bouwde en restaureerde kleinere schepen. Het deel van de Altenawal waar de scheepstimmerwerfjes lagen werd "het timmerhoofd" genoemd.'

Het werfje lag dus aan de zuidpunt van de vroegere Kalkhaven bij of in het straatje dat Krommenhoek heet. Op die plaats staat nu een leegstaand huis, dat niet lang geleden verkocht werd. De Kalkhaven werd in 1870 gedempt. Het werfje verhuisde naar Giessendam aan het riviertje de Giessen. Later zou het worden overgenomen en uitgroeien tot de bekende Damen Shipyards. De eerdergenoemde nazaat schat dat het schilderij in 1830 - 1850 gemaakt werd. De schilder(es) stond dus ergens op de kade tegenover het werfje of misschien wel op de ophaalbrug bij de Robberstraat (Lange Jozijnsbrug) Linksachter op het schilderij zie je de stadswal (Altenawal), die nogal laag lijkt. Wat er precies zichtbaar is boven die wal, links van het witte huis, is niet duidelijk. Schepen op de Merwede, masten, zeilen? Ach, kon je het maar even terugroepen.

Gisteravond weer samen naar twee afleveringen van House of Cards gekeken. Vanmorgen ligt er ijs in de haven. Het wordt een zonnige dag. Ans gaat naar haar vriendin in het hospice en ik loop naar De Mandarijn om het 2e seizoen van House of Cards te kopen. Ik vind er ook de nieuwste John Grisham ('Dilemma', Bruna, 2014) en 'Jouw land' (5e druk, De Bezige Bij, 2014), het debuut van Cesare Pavese, dat ik nog niet kende. Pavese is de schrijver van de onsterfelijke regels: 'Death shall come, using your eyes.'

De idiote, wrede onthoofdingsperformance van een nieuwe tak van IS in Libië. In Syrië en Irak zijn ze door de bombardementen van de anti IS coalitie (plus de Koerdische peshmerga's en de Iraakse troepen) kennelijk in het nauw gedreven. 'We zijn nog niet verslagen', zegt zo'n moorddadige show met onschuldige Koptische christenen op een strand aan de Middellandse Zee en - uitdagender - 'We staan al ten zuiden van Rome!', met de bedoeling grote verontwaardiging op te roepen en meer tegenaanvallen van westersgezinde regeringen uit te lokken. Egyptische vliegtuigen voerden meteen bombardementen uit. Dat levert IS aanzien en nieuwe recruten op. Duizenden vluchtelingen, nu ook Libiërs, vluchten de Middellandse Zee over. Velen verdinken. Italië haalde zijn staatsburgers terug en overweegt een militair ingrijpen.

Aanhoudende zware gevechten rond Debaltsevo brengen het bestand in Oekraïne in gevaar. Beide partijen melden dat ze niet in staat zijn hun zware wapens morgen terug te trekken, zoals het bestandsaccoord voorschrijft. Dat hangt aan een zijden draadje. Ondertussen scherpt de EU de sancties tegen Rusland geweldig sterk aan: de Russische Frank Sinatra mag de EU niet meer in.

Vanmiddag zet de eurogroep zijn onderhandeling met de Grieken voort. Uit voorzorg hebben de Grieken al 20 miljard euro van hun bankrekeningen afgehaald. Als er geen accoord komt, zullen die in de komende weken failliet gaan. Terug naar boven

Mijn boek (deel 3) in de etalage van Boekhandel De Mandarijn in de Tinnegietersteeg

Dinsdag 17-02-2015

Een naar verhaal in het AD vanmorgen, 'Overvallen zeiler stierf in de armen van zijn vriendin'. Ronald Wolbeek (60) en Riet Bross (69) uit Edam werden afgelopen weekend op hun jacht Lios Alvar door drie mannen overvallen in de Braziliaanse haven van São Luís. Wolbeek overleefde het niet, droom ten einde. Dergelijke overvallen komen steeds vaker voor en vormen mede een reden voor ons om terug naar Holland te varen en voortaan vanuit daar tochten te maken naar veiliger streken zoals Scandinavië.

De dag vangt grijs aan maar na het middaguur begint de zon te schijnen. Ans gaat met haar dochter Barbara en haar vriendin Jannie naar Lexmond voor een bezoek aan haar moeder. bericht van mijn huisarts dat de onlangs gemaakte fundusfoto's (netvliezen), onderdeel van de diabetescontrôle, geen afwijkingen vertonen. Voor een boodschap loop ik via de Tinnegietersteeg. Daar zie ik dat mijn boek (deel 3) in de etalage staat van De Mandarijn (foto hiernaast) Dat is aardig. Thuis stel ik een agenda op voor de vergadering van volgende week over het Gorcums Boekenbal en schrijf een concept voor een subsidieaanvraag. Misschien is het geen goede tijd voor zo'n aanvraag, want de gemeente heeft juist in deze tijd besloten de jaarlijkse exploitatiesubsidie te staken voor schouwburg De Nieuwe Doelen. Maar voor eenmalige bijdrages schijn je nog wel terecht te kunnen.

Er is een patstelling tussen de Grieken en de rest van Europa. Over twee weken zitten de Griekse banken zonder geld, tenzij ze illegaal (zonder toestemming van de ECB) leningen blijven verstrekken. Het zou me niet verbazen als ze dat gaan doen, tenzij Tsipras en Varoufakis inderdaad een plan B hebben. Merkel, Porosjenko en Poetin hebben telefonisch overlegd over het haperende bestand in Oekraïne. Separatisten beweren dat ze vandaag het omstreden spoorwegknooppunt Debaltsjeve binnen zijn getrokken. Driehonderd Oekrïense soldaten zouden zich hebben overgegeven. Op het Italiaanse eilandje Lampedusa is het een chaos. Dit weekend moesten er bijna 3000 uit zee geredde migranten worden opgenomen in een kamp, dat maar voor 400 mensen geschikt is. Nu ook mensen uit Libië zelf hun instabiele land beginnen te onvluchten, storten tienduizenden zich in wrakke bootjes en aftandse zeeschepen om naar Europa te ontkomen. Dat kan toch niet zo doorgaan? Ook in die regio zou ik niet graag meer willen varen. Terug naar boven

Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571 - 1610), De Ongelovige Thomas

Woensdag 18-02-2015

Gisteravond naar Utrecht voor het vijfde college Inleiding in de Kunstgeschiedenis. Onderwerpen: de barok, de rococo, de Gouden Eeuw en het classicisme, de periode van globaal 1600 - 1750. De term Barok komt uit het Italiaans en betekent 'grillig gevormde parel'. Rococo komt van de Franse woorden roc (rots) en coquilles (schelpen) Een intrigerend schilderij is De Ongelovige Thomas van de Italiaanse schilder Caravaggio (hiernaast) Thomas was een van de apostelen. Volgens het Johannes-evangelie wilde hij niet geloven dat Jezus waarlijk was opgestaan. 'Pas als ik mijn hand in zijn zij kan leggen, zal ik het geloven.' Dat zie je hem hier doen. Let op! De leerlingen van Jezus waren arme vissers met vuile vingers. Als je inzoomt zie je dat hij zeer vieze nagelranden heeft. Zijn wijsvinger steekt hij onbekommerd in de buikwond van zijn Heer, die al uit de dood was opgestaan en een wondinfectie er wel bij kon hebben. Overigens nooit geweten dat Caravaggio een tijd op Malta doorbracht en zelfs hospitaalridder werd.

Op de terugweg naar Gorcum begon mist uit de weilanden de A27 op te kruipen. De temperatuur was onder het vriespunt, dus opvriezen dreigde, maar gelukkig was tijdig in de stad. Vanmorgen trekt de mist snel op en de zon schijnt stralend. Ans is naar het hospice en neemt boodschappen mee terug.

Over twee dagen verloopt het ultimatum van de eurogroep. De Griekse premier Tsipras kwam gisteravond met een nieuwe truc. Hij wil dan toch wel een verlenging aanvragen van de kredietregeling, maar dan zonder zich aan de voorwaarden (bezuinigen en hervormen te houden) Dat is net zoiets als je rijbewijs verlengen zonder je aan de verkeersregels te houden. Daar trapt niemand in. Tsipras c.s. houden zich nu al niet aan de voorwaarden. 'Griekenland stelt zijn financiën weer te rooskleurig voor', schrijft economist Tom Warner op zijn blog Globalized.com (aldus De Volkskrant, het blog kan ik niet vinden)'Weer', net als aan het begin van de kredietsteun met voorwaarden van de eurolanden. Warner becijfert dat onder de vorige premier Samaras de staatsinkomsten 2,4 procent onder de doelstelling waren van het EU-aanpassingsprogramma. Onder Syriza is dat nu al gestegen naar 20 procent. Dus daarvoor hij heeft hij extra geld uit Europa nodig. Dat zal hij niet krijgen. Griekenland past niet in de euro en het heeft er nooit in gepast, een Grexit lijkt onafwendbaar. Niemand in Europa heeft behoefte aan een nieuwe failed state binnen Europa. Er moet dus een oplossing komen en iedere oplossing kost geld.

Vanmorgen komen er steeds meer berichten dat Oekraïense troepen zich terugtrekken uit het strategisch knooppunt Debaltseve. Dat is verstandig, de strijd was niet te winnen. De Duitse regering spreekt dan wel van een 'gigantische schending van het bestand', maar de duizenden omsingelde soldaten wordt een bloedige slag bespaard. Nu blijkt dat de kwestie in Minsk 2 niet geregeld was omdat Poetin en Porosjenko het er niet over eens konden worden. Het knooppunt van wegen en spoorlijnen is een belangrijke factor voor de levensvatbaarheid van het mini-staatje van de separatisten - een staatje dat het westen impliciet aan Poetin heeft weggegeven, net als De Krim. Terug naar boven

Yanis Varoufakis (illustratie: Ellie Foreman-Peck, The Guardian)

Donderdag 19-02-2015

Vandaag moeten de Grieken met een nieuw voorstel komen voor de verlenging van hun kredietregeling, anders krijgen ze vanaf 1 maart geen geld meer. In die context las in vandaag een artikel in The Guardian van Yanis Varoufakis , de nieuwe Griekse minister van financiën zonder stropdas. Het is een college dat hij in 2013 gaf in Zagreb. Wat is Varoufakis eigenlijk voor man? In elk geval is hij geen politicus maar een intellectueel, wiskundig econoom en speltheoreticus, hoogleraar aan de universiteit van Athene.

In het artikel (lees het vooral!) noemt hij zichzelf een 'erratic Marxist', een vreemde (grillige) marxist. Hij breekt een lans voor de arbeid als 'het levende, vormgevende vuur' en de 'bron van vrijheid' in de wereld, dat in de huidige periode wordt verstikt door kwantisering en marktdenken van internationale kapitalisten en neo-liberalen. Dat zadelt de wereldeconomie op met een permanente recessie en met het onvermogen om bedreigingen als klimaatverandering op te lossen. Ook de Europese Unie heeft daar schuld aan. Toch wil hij de Unie in de huidige fase van stagnatie niet bestrijden. 'Wat voor goeds komt er van de ontmanteling van de eurozône, van de Europese Unie zelf, als het Europese kapitalisme zijn uiterste best doet om de eurozône te ondermijnen, de Europese Unie en zichzelf? Een Griekse of een Portugese of een Italiaanse exit van de eurozône zal snel leiden tot fragmentering van het Europese kapitalisme.' Hij vreest dat de verzwakte linkse beweging daar niet van zal profiteren, maar wel de xenofobe populisten en de neo-nazi's. Daar kon hij wel eens gelijk in hebben. Een gevaar dat - voeg ik toe - vergroot wordt door de toenemende instabiliteit aan Europa's grenzen (Oekraïne, ISIS) en de massale toevloed van berooide immigranten. Varoufakis wilde dus in 2013 contre cœur Europa redden; laten we zien of en zo ja, hoe hij daaraan in 2015 gaat bijdragen.

Nadat de lichte nevel van de vriesnacht is opgetrokken wordt het een stralende ochtend. Omdat Barbara vandaag werkt gaat Ans met de schoolexcursie van kleinkind Esri mee naar de het vuilverwijderingsbedrijf Waardlanden. Om half elf komt het bericht dat Griekenland inderdaad verlenging aanvraagt van zijn noodkredieten. Of het ook de voorwaarden accepteert? Dat is niet helemaal duidelijk: Varoufakis schrijft dat Griekenland 'geen eenzijdige actie' zal ondernemen die de begrotingsdoelen en financiële stabiliteit ondermijnt. 'De Griekse autoriteiten komen de financiële verplichtingen van Griekenland tegenover al zijn schuldeisers na.' Dat klinkt als een concessie, maar....je moet goed lezen, er staat niet wanneer.

's Middags trekt de hemel dicht. Intussen zegt het Duitse ministerie van financiën in een korte verklaring: 'Der Brief aus Athen ist kein substantieller Lösungsvorschlag. In Wahrheit zielt er auf eine Brückenfinanzierung, ohne die Anforderungen des Programms zu erfüllen.' Zo? De Grieken moeten dus echt op de knieën van (de altijd wat narrige) Bondsminister Schaüble. De vraag is of het verstandig is het zo hard te spelen - nu komt het erop aan, ze kunnen de kont tegen de krib gooien. Standard & Poor's denkt dat de risico's van een Grexit niet meer zo groot zijn als drie jaar geleden. Eind september vorig jaar hadden de Grieken wereldwijd 77 miljard dollar (68 miljard euro) schuld bij de banken. Dat was vijf jaar geleden meer dan 250 miljard dollar en 126 miljard dollar eind 2011. Maar de toegenomen schulden aan Europa zitten daar niet in. Morgen komt de eurogroep bijeen. Terug naar boven

Regendag

Vrijdag 20-02-2015

't Is niks gedaan vandaag. Om een of andere reden verslapen we ons allebei. Het is al half negen als we wakker worden, tegelijk, alsof we onze slaap met elkaar deelden. Eén slaap voor twee mensen. Buiten is er niks te beleven, trieste regen valt onophoudelijk uit een egaal grijze lucht. Na het ontbijt gaat Ans naar haar moeder in Lexmond; de lokale Gorcumse krantjes mee want die leest ze nog graag. Ze woonde haar hele leven in Gorcum, maar door de feilloze planning van de ouderenzorg zit ze nu op twintig kilometer afstand. Ach, ze vindt het best. Ik staar uit het raam (foto hiernaast) Mannen in rode hesjes lopen langs de bakken met winterviooltjes op de leuningen van de sluis en het voetgangersbrugje. De plantsoenendienst. Bij iedere bak doen ze iets onwaarneembaars. Waren we maar vast weer aan boord, dan voelde ik me een stuk beter. Deze winter brengt niks meer.

Gisteravond biedt een actiegroep een lijst met bijna 4200 handtekeningen aan de gemeenteraad aan. Een terechte actie, mijn handtekening staat er ook op. Het is een protest tegen de sluiting van het theater De Nieuwe Doelen. De gemeente staakt de subsidie. De exploitatie is te duur. Over en weer geeft men elkaar de schuld. De gemeente zou een aanzienlijk deel van de subsidie terug ontvangen door een veel te hoge huur. Vestzak, broekzak. De theaterdirectie zou allang een andere koers hebben moeten varen. Enzovoorts, wat zijn er achteraf altijd veel mensen die weten hoe het wel had gemoeten. Het luidst roept een vroegere theaterdirecteur, hij had het al voorspeld. Het komt niet erg chique over. Hoe dan ook, aan het eind van de avond besluit de gemeenteraad om toch nog een eenmalige subsidie te geven (€ 250.000 uit het 'cultuurpotje'), zodat het theater tot de zomer de geprogrammeerde voorstellingen kan afmaken. Daarna is het afgelopen, maar ze blijven zoeken naar een nieuwe exploitant. Er komt geen sociaal plan voor de medewerkers, die straks op straat staan. Hoe slecht, eigenlijk. De binnenstad loopt toch al leeg, bijna een een op de vijf winkelpanden is gesloten en nu gaat de schouwburg ook dicht. Een gemeentebestuur dat zijn stad zo laat versukkelen is geen knip voor de neus waard.

Het bestand van Minsk 2 is nog steeds in gevaar. De verovering van Debaltsevo is voor de separatisten niet genoeg. Gisteren bestookten ze zeker vijftig keer Oekraïense stellingen, aldus De Volkskrant, bij Donetsk en Marioepol. De separatisten bereiden zich mogelijk voor op een aanval op deze strategische stad in zuidoost Oekraïne. Die stad is niet makkelijk te veroveren, onder meer wegens de omvang. De schendingen van het staakt-het-vuren lijken vooral door de separatisten te geschieden. Ander nieuws: straks praten de ministers van financiën van de eurolanden weer met Griekenland. De toon van de Duitsers is iets milder dan gisteren.

Na terugkeer van Ans ga ik met mijn paraplu op en een boodschappenlijstje de stad in. De straten glimmen van regen. Op de hoek van de Arkelstraat en de Gasthuisstraat houdt een agent een jongetje aan. De fiets moet aan de kant en de agent grijpt naar zijn borstzak en begint een bekeuring uit te schrijven. Ook dat nog, het joch kijkt me balend aan, daar gaat zijn zakgeld. Van mijn lijstje vergeet ik de suiker; nu kan Ans morgen geen mokkataart bakken. Ik voel me niet lekker, net of ik teveel koppen koffie met cafeïne heb gedronken. We kijken naar een houten de kajuitzeiljachtje, dat van de Linge komt - de mast gestreken - en naast de Engelse narrow-boat aanlegt. Na de lunch val ik genadiglijk in slaap. Het regent nu harder dan vanmorgen.

Ik zou vanmiddag weer eens een keertje bij Inge in Heukelum langsgaan. Het is al vele weken geleden, maar ik voel er nu geen lust toe. In plaats daarvan haal ik nog maar even die zak suiker voor Ans. Terug naar boven

De zeiler van gisteren is bezig een afdekzeil over zijn boot te spannen. Het scheepje heet "Arctic Sunrise" en de thuishaven is Arklow aan de oostkust van Ierland

Zaterdag 21-02-2015

Onder druk van een onbeheersbare bankrun door Griekse spaarders is premier Tsipras gisteravond accoord gegaan met voortzetting voor vier maanden van het lopende kredietaccoord. De spraakmakende minister van financiën Varoufakis kwam er niet meer aan te pas, wat volgens de Europese overlegpartners een accoord mogelijk maakte. Onder druk van de Duitse Finanzminister Schäuble moest Athene nog een aantal concessies doen. Tsipras beloofde de begroting dit jaar niet te laten ontsporen en geplande maatregelen als verhoging van het minimumloon en de pensioenen moeten van een afdoende dekking zijn voorzien, in overleg met de door de Grieken vermaledijde Trojka vast te stellen. Maandag moet Varoufakis een lijst met hervormingsplannen in Brussel indienen. Die lijst zal de trojka contrôleren. Je voelt de volgende ruzies al aankomen en zo zal het doorgaan tot een van de partijen zijn geduld verliest. Een Grexit blijft dreigen.

Ellende voor mijn vroegere vriend Ben E. (Lees hun verhaal hier) De rechter heeft het beroep tegen de uitzetting van zijn Indonesische vrouw Tina, moeder van hun 9-jarige zoontje Frans, afgewezen. De juridische mogelijkheden zijn nu uitgeput. Op 10 maart moet ze voor anderhalf jaar ons land verlaten. Na die termijn mag ze weer terug, want dan is Ben AOW'er en vervalt de inkomsteneis. Hun zoontje mag niet met zijn moeder mee, want hij heeft de Nederlandse nationaliteit en is dus leerplichtig. het gezin wordt uit elkaar gescheurd. Bizar, bizar! Wat heeft dit voor zin? De wet is ooit bedacht om de import van schijnbruiden tegen te gaan en de wet = de wet, ik weet het, maar de wet mag met beleid en verstand worden toegepast. Die wet was nooit bedoeld voor een situatie als deze! Ben is wanhopig. 'Wij ervaren dit als een poging van de Nederlandse Staat om zelfmoord op ons te plegen', schrijft hij op Facebook. 'Dat is wat ik wilde vertellen. Voor de emo-sfeer: huilend (klopt). Voor de rest: de Staat der Nederlanden heeft weer een gezin en de toekomst van een 9-jarig jochie totaal kapot gemaakt, vernield, verkracht. Nederland mensenrechtenland?' Tot overmaat van ellende trekt men nu Tina illegaal is meteen al hun inkomenstoeslagen in. Wat gebeurt er als Tina gewoon bij haar gezin blijft? Na 10 maart dreigt ze te worden opgepakt en uitgezet. Bovendien krijgt ze dan een inreisverbod van maximaal tien jaren. Waarom kan niemand iets doen?

Vandaag vallen er fikse regenbuien. Tussendoor kunnen we net even boodschappen doen. De zeiler van gisteren heeft zijn mast rechtop gezet en is bezig een afdekzeil over zijn boot te spannen (foto hierboven) Klaarblijkelijk blijft het schip hier langer liggen. Na de boodschappen drinken we koffie bij De Beren op de Markt. Ook maken we de afzuigkap in de keuken schoon. Ik repareer met secondelijm de linker plastic glijbocht en zet een nieuw filter in de kap.

In Athene probeert Tsipras zijn volte face aan zijn kiezers uit te leggen als een overwinning, schrijft De Volkskrant. De eerdere bezuinigingsafspraken met de Europese Unie zijn door de nieuwe akkoorden wat hem betreft niet meer geldig. Dat is een onjuiste voorstelling van zaken. De NRC beschrijft zijn reactie wat genuanceerder, hoewel: 'Gisteren hebben we een belangrijke stap genomen, weg van bezuinigingen, reddingsoperaties en de trojka.' Laten we zeggen dat hij de zaak van de zonnige kant beziet, want die trojka (ECB, IMF en EU-commissie) moet al vanaf maandag de nieuwe lijst van bezuinigingen gaan contrôleren. Daaronder is ook de financiering van de verhoging van pensioenen en minimumloon. Klopt het niet, dan krijgen de Grieken nog steeds geen geld. Het wordt een eindeloos gezever.

In Moskou zijn tienduizenden op de been voor een demonstratie tegen 'de fascistische coup in Oekraïne', een jaar geleden. Onder hen 'ultranationalistische bikers, pensioengerechtigden, oorlogsveteranen, studentenleiders en andere regeringsgezinde groepen'. Volgens Kiev versterken de rebellen hun troepen bij de havenstad Marioepol met nieuwe hoeveelheden tanks en geschut uit Rusland. een aanval lijkt op handen. De VS en Groot-Britannië overleggen over nieuwe sancties tegen Rusland.

Zometeen ga ik even langs bij mijn vriend Inge in Heukelum. Terug naar boven

Verschillende manieren van climate-engineering. IJzerbemesting (rood omcirkeld)

Zondag 22-02-2015

Desastreuze opwarming van de aarde is in gang en niet meer af te wenden. Alleen indien men vanaf 2017 de uitstoot van broeikasgassen drastisch weet te reduceren, is er kans dat de opwarming beperkt blijft tot 2^o Celsius in 2100. Dat zal niet gebeuren, zodat je mag aannemen dat de mensheid op zeker tijdstip zijn toevlucht zal nemen tot paniekmaatregelen. Geo-engineering, ook wel climate-engineering genoemd. In de komende periode zal ik mijn best doen om te bezien wat we daarvan mogen verwachten. Er zijn ruwweg twee benaderingen: de verwijdering van kooldioxide uit de atmosfeer en het verminderen van warmtestraling van de zon. Onder beide benaderingen vallen meerdere technologieën.

Vandaag aan bod: de methode die bekend staat als iron-fertilization (ijzerbemesting) van oceanen (links aan de rand in het plaatje) IJzer is nodig om fytoplankton te laten groeien. Het is onontbeerlijk voor de fotosynthese. Hoe meer ijzer, hoe meer fytoplankton, hoe meer CO² wordt onttrokken aan de atmosfeer. Het idee is om uitgestrekte oceaangebieden door een grote vloot van transportschepen te laten bestrooien met ijzerpoeder. Als het plankton afsterft, zakt het naar het zeebodem. Of het wordt opgegeten door zoöplankton en komt in de voedselketen terecht (kwallen, vissen, walvissen, etc.) Ook die zakken na hun dood naar de oceaanbodem. Het kooldioxide zou daar eeuwen blijven liggen (CO²- sequestratie) Zo gaat het kooldioxide-gehalte in de atmosfeer omlaag en vermindert het broeikaseffect. Via de link naar Wikipedia kun je uitvoeriger lezen hoe het verondersteld wordt te werken.

IJzerbemesting als remedie tegen opwarming wordt al vanaf de jaren '80 gepropageerd door de oceanograaf John Martin en de astrofysicus en wetenschapsauteur John Gribbin. Sindsdien zijn er een tiental experimenten mee gedaan, waarvan sommige op grote schaal. Er was oppositie, want velen vreesden dat de proeven het geweten van de politici zouden sussen en negatief op het streven naar vermindering van de uitstoot van broeikasgassen zouden werken. Toch denk ik dat het ondertussen nodig is om te onderzoeken of een Plan B kan werken.

De resultaten van de experimenten verschillen sterk. Wil het de opwarming voldoende afremmen, dan zou de hele zuidelijke oceaan rond Antarctica blijvend bemest moeten worden. Bovendien is de opslag (sequestratie) op de oceaanbodem niet permanent. Circa driekwart van het neergeslagen koolstof blijkt na 100 jaar door opwervelende stromingen weer naar de oppervlakte te zijn gebracht en komt grotendeels opnieuw in de amtosfeer terecht. De ijzerbemesting ontregelt ook andere biochemische en dierlijke processen in de oceanen. De risico's daarvan zijn niet bekend. Het lijkt me een hachelijke onderneming, maar ja, als over x jaar iedereen door heftige klimaatrampen in paniek is... Verder onderzoek is uiteraard noodzakelijk, maar je krijgt er wel een 'tovenaarsleerling-gevoel' bij.

Een rustige zondag met veel zon en wandelaars over de sluis. Ook ik maak een wandeling langs de rivier en over de stadswallen. Tessa komt met de kleine Vajèn op de thee en later Barbara, Michel en Esri ook. De huidige winter stelt weinig voor, zegt weerbureau Weeronline.nl. Hij was zachter, zonniger en natter dan normaal. Mijn vroegere vriend Ben E. meldt dat de vluchtelingenorganisatie IOM spontaan aanbiedt het vliegticket voor zijn vrouw Tina te betalen. Ook zullen ze een maand uitstel voor haar vragen, zodat ze meer tijd hebben voor de voorbereiding. Kleine meevallers voor het wanhopige gezin.

De Griekse regering heeft vandaag al een lijst met hervormingsmaatregelen naar de door hen verwenste trojka gestuurd. Varoufakis zegt er 'volkomen zeker' van te zijn dat de geldschieters met het document zullen instemmen. Naar verwachting staan er ook goede dingen op, zoals het intensiveren van de bestrijding van belastingontduiking en het heffen van belasting bij de schatrijke Griekse reders. Die betalen nu geen cent belasting en daarom varen veel schepen onder Griekse vlag. Deze vaderlandslievende oligarchen dreigen nu hun schepen onder vreemde vlag te laten varen. Ik verwacht problemen morgen; hoe kun je de opbrengst van dergelijke maatregelen en andere bezuinigingen nu al voldoende hard maken bij de sceptische eurolanden? Terug naar boven

Ontwerp voor een hotel aan de Duveltjesgracht op Buiten de Waterpoort

Maandag 23-02-2015

Sinds jaar en dag staat op Buiten de Waterpoort op de wal langs de Duveltjesgracht Café Genesis. Een lokaal voor liefhebbers van Heavy Metal en een goede joint. Het gebouwtje schijnt langzaamaan de gracht in te zakken. Berry Voet, de eigenaar van Hotel/Restaurant le Bon 'Apart heeft het plan om Genesis te slopen en er een hotel te bouwen. Geen slecht idee, lijkt me, hoewel ik geen idee heb of er zoveel vraag naar hotelbedden in Gorcum is. In elk geval is het een mooie lokatie. Een historische plek bij de Merwede. (Nu nog herbouw van de Waterpoort en oliemolen De Eendracht!) Minder mooi vind ik het ontwerp dat het Sliedrechtse Architectenbureau Van Es voor het hotel heeft bedacht. Vernieuwend is het ook niet, een ordinaire knalgele doos op een glazen doos, die weer op een langwerpige grijze doos staat (zie hiernaast en meer op de website van Van Es) Zucht, hoe verzinnen ze het? Wat een wansmaak! Wat een aanfluiting op de oude stadswal, vlak voor het historische Tolkasteel! Deze kritiek kun je niet afdoen met de verzuchting over de tegenstanders die 'een ziekelijke liefde voor oude dingen' hebben - zoals het Gorcums gemeentebestuur in 1893 over de tegenstanders van sloop van de Waterpoort zei. Het ontwerp past qua karakter gewoon niet. Waarom heeft de architect zich niet laten inspireren door historische vormen, zoals het paviljoenachtige gebouw dat er vroeger stond? En waarom is het niet speelser en fantasierijker, dat verdient zo'n plek toch? Nee hoor, in vastgoedkringen bouwt men dozen. Snel geld, snel neergezet en snel verdiend. Overigens is er een niet te verwaarlozen kans dat men hier resten vindt van het historische stadskasteel De Blauwe Toren of de oude stadsomwalling. Kortom: een volledig verkeerde plek om een hotel neer te zetten.

Vannacht veel regen en wind. Vanmorgen is het eerst grijs, later wordt het zonnig. Ans gaat Barbara helpen met boodschappen en ik loop naar de maandagochtendmarkt. Een zak Vongole 1 kg voor 8 euro. Ook verstuur ik onze kapotte barograaf naar Swiss Tech Benelux in Warns. Aangetekend uiteraard en op hun verzoek na 20 februari. Het bedrijf beloofde zich in te spannen hem tijdig te repareren.

De strijd in het oosten van Oekraïne lijkt te zijn geluwd sinds de val van Debaltsevo. Nu weigeren beide partijen hun zware wapens terug te trekken, zoals overeengekomen in het Minsk 2 accoord. Nog geen nieuws over de waardering van het bezuinigingslijstje van de Grieken door de trojka. Terug naar boven

Foto van voor 1916 met links de Kriekenmarkt en op de achtergond oliemolen De Eendracht

Dinsdag 24-02-2015

Gisteravond bracht de oud-voorzitter van buurtvereniging KNAKE, Ed Braad, de ontwerptekeningen die men in 1992 liet maken voor herbouw van oliemolen De Eendracht op de Altenawal. De karakteristieke molen werd in 1916 gesloopt. Hij stond op de plaats waar nu de vier geometrische sculpturen van de Poolse beeldhouwer Ryszard Winiarski staan. KNAKE bedacht het restauratieplan omdat de gemeente dreigde in te stemmen met de bouw van een appartementencomplex op deze historische plek. Dat ging gelukkig niet door. Ik zal de tekeningen digitaliseren en kom er binnenkort op terug. Hiernaast een mooie foto van de situatie voor 1916. Voor de oliemolen staan nog de loodsen van de bierbrouwerij ZHB.

Gisteravond was er ook een vergadering van de initiatiefgroep Gorcums Boekenbal in Theater De Peeriscoop. We namen een groot aantal besluiten. De datum voor het het 1e Gorcums Boekenbal wordt zaterdag 02 april 2016 in De Peeriscoop. Er zijn veel ideeën voor een spetterende en creatieve avond, in gala uiteraard, met veel kansen voor literair talent. Ondermeer zullen de Gorcumse Lieratuurprijzen op die avond uitgereikt worden. De komende tijd gaan we alle plannen uitwerken en proberen geld bij elkaar te krijgen via subsidies en sponsoring. Voor dit moment blijft het programma nog even geheim.

Ik dacht dat de Grieken hun lijstje met hervormingen afgelopen zondag hadden ingeleverd, maar dat was niet zo. Ze hebben net voor de deadline de plannen bij de trojka ingediend. Die moet contrôleren of het harde bezuinigingen zijn. Even na elf uur heeft persbureau Reuters de brief online staan. Het is een flinke lijst, moet ik zeggen en voor de rijken wordt het minder riant leven in Griekenland. In een analyse van de OESO uit 2012 staat dat de Griekse staat een administratieve en financiële ramp is. Corruptie viert hoogtij. We hebben daar destijds zelf ook vele keren mee te maken gehad. Veel gebeurde zwart. Een direct betrokkene zegt: 'In sommige regio's wordt de belastingaanslag niet geadministreerd, maar alleen de betaling ervan. Dat werkt omkoping in de hand. Stel: een Griek krijgt een aanslag van 500 euro. Die burger gaat dan naar de belastingambtenaar, die hij vaak persoonlijk kent, en geeft hem een envelop met 100 euro smeergeld. De ambtenaar vermeldt in de administratie dat de burger zijn belasting heeft voldaan. Omdat de aanslag niet geregistreerd is, komt niemand erachter dat die eigenlijk 500 euro bedroeg.'

Het slagveld overziende beval de OESO een 'oerknal'-benadering aan: het overheidsapparaat tot op de bodem afbreken en helemaal opnieuw opbouwen. Dat zal de nieuwe Syriza-regering niet meevallen, de tegenwerking door het corrupte ambtenarenapparaat zal immens zijn en zo'n herstructurering kost jaren. 'Een Hercules-werk', zegt De Volkskrant, maar er is kennelijk maar één weg uit de rotzooi. De regeringen van Samaras en Papandreou waren daartoe nooit in staat (of bereid) Varoufakis' ambitieuze lijst is een goed begin. Eigenlijk heeft Syriza alle steun nodig, maar zal Europa het geduld opbrengen?

Als snel komen er berichten dat de eurolanden en de Europese Commissie instemmen met de lijst. Alleen het IMF is kritisch. Lagarde vindt de lijst uitgebreid, maar niet erg concreet.

De dag is er een van wolken en zon. 's Middags komt Herman U. langs voor een kop thee. Op Facebook delen veel mensen mijn kritiek van gisteren op het lelijke ontwerp voor een hotel op Buiten de Waterpoort. De drie opeengestapelde dozen, waarvan de bovenste pisgeel is. Er wordt beweerd dat het de vergunningenprocedure bij de gemeente al voorbij is. Dan is er misschien weinig meer aan te doenen dat zou erg treurig zijn. Vanavond ga ik weer naar mijn cursus Kunstgeschiedenis in Utrecht. Terug naar boven

Onze chauffeur in Syrië, Nourairi, anno 2015 in de sneeuw in de bergen boven Latakia

Woensdag 25-02-2015

Op de foto hiernaast staat Nourairi. Ik heb de foto net ontdekt op Facebook. Hij was onze chauffeur toen we in september 2009 een grote tocht door Syrië maakten. Via FB heb ik nog altijd contact met hem. Onze boot lag destijds in de havenstad Latakia, het was ruim een jaar voor de eerste anti-Assad demonstraties begonnen die uitmondden in de vernietigende burgeroorlog, die nog steeds niet voorbij is. Nourairi bleek een dikke, vrolijke en behulpzame man, een Armeense christen - een bevolkingsgroep die vooral in de omgeving van Latakia woont. Over Assad liet hij zich nooit uit. We reden per trein door het kustgebergte naar Aleppo en vandaar reed Nourairi ons naar de berg van Simon de Pilaarheilige, het Assad-stuwmeer en de rivier de Euphraat. Via Raqqa, tegenwoordig de hoofdstad van het Islamitisch Kalifaat (IS), reden we langs de rivier naar het oosten, naar de stad Deir ez Zur (nu ook in handen van IS) en vandaar bezochten we de prachtige ruïnes van Palmyra, de hoofdstad Damascus, de steden Homs en Hama en het kruisridderkasteel Krak des Chevaliers. Een indrukwekkende tocht, het verslag begint hier en vanaf hier zie je de foto's van toen. Syrië was toen een verkrampte samenleving, een politiestaat waar de gevreesde geheime dienst van Assad een zwaar stempel op drukte. Overigens waren de mensen erg aardig. Ook Nourairi mocht ik graag. Elke dag als we vertrokken, riep hij bij het starten van de auto vrolijk 'Go Tango!'.

Nourairi is er sindsdien niet slanker op geworden; vergelijk hem met deze foto van toen. Het gaat hem naar den vleze, zou je zeggen. De foto is gemaakt in de bergen bij Latakia, waar kennelijk sneeuw is gevallen. Dat is daar geen zeldzaamheid. De kustregio met het gebergte rond Latakia is stevig in handen van Assad en de Armeense gemeenschap is hecht, geniet vanouds privileges van het regime en weet zich goed te beschermen. Wie ben ik om hem daarover te kritiseren? Ik ben blij dat het hem en zijn familie lukt om buiten de uitzichtloze strijd te blijven. IS zou weinig genade met hen hebben. De beweging verliest terrein in het noordoosten van Syrië op de Koerden. Ze hebben daar eergisteren 150 Assyrische christenen gevangen genomen.

Vanmorgen zon. Aan het eind van de ochtend loop ik langs de rivier op Buiten de Waterpoort. Vanuit het westen nadert een regenbui; ik ben net op tijd terug thuis. Peinzen over Griekenland. Eerlijk gezegd begin ik de nieuwe regering wel sympathiek te vinden. (Zeker nu ze ook nog vanwege het supportersgeweld de Griekse voetbalcompetitie heeft stilgelegd. Maar dat terzijde) Met behoud van de met de EU overeengekomen en door de trojka ('de instituties') gewaarmerkte hervormingen probeert Syriza de staat te veranderen, de lasten naar de rijken te verleggen en de armen te ontzien, de corruptie te bestrijden en de kwalijke belastingontduiking te verbeteren. Ik hoop werkelijk dat ze daarin slagen! Helaas is er nu al onenigheid binnen de Syriza-coalitie: de minister van Energie, Panagiotis Lafazanis, voormalig lid van de Communistische Partij, weigert de overeengekomen privatiseringen van de energie- en elektriciteitsbedrijven PPC en ADMIE uit te voeren terwijl ook niet vaststaat of de verkoop van de haven Pireaus doorgaat. Lafazanis is een verklaard voorstander van Griekse uittreding uit de euro en de 'totalitaire' Europese Unie. Dit soort geruzie moeten we niet hebben; het levert allemaal geharrewar en vertraging op en misschien moet Tsipras wel steun zoeken bij de verslagen oud-premier Samaras.

Vandaag is de eerste dag sinds Minsk 2 dat er in het oosten van Oekraïne geen doden vallen. De VS besloot om de troepen van Kiev te gaan trainen en Polen overweegt dat ook te doen. Litouwen heeft besloten om vanwege de Russische dreiging de dienstplicht weer in te voeren. Het land heeft een lange grens met de Russische enclave Kaliningrad, het vroegere Köningsberg. Bloomberg meldt dat de Britse premier Cameron vandaag de EU voorstelt om te dreigen Rusland de toegang tot het internationale betaalsysteem SWIFT te ontzeggen, als het zich niet houdt aan Minsk 2. Dat zou een enorme ontwrichting van de Russische handel met het buitenland veroorzaken.

Ik ontvang een uiterst boeiend boek, onlangs besteld: 'Mr. Putin, Operative in the Kremlin (new and expanded)' van Fiona Hill en Clifford G. Gaddy (Brookings, 2015), beiden van de Amerikaanse denktank Brookings Institution. Terug naar boven

Donderdag 26-02-2015

Na de ontruiming van het Bungehuis hebben studenten in Amsterdam gisteren het Maagdenhuis bezet. Sterke déja vu gevoelens. Ze hebben eigenlijk dezelfde eisen als we bijna vijftig jaar geleden hadden bij de studentenrevolte van eind jaren '60: democratisering van de universiteit, een docent en een student in het bestuur en zo meer. Lees er deel 1 van mijn romancyclus maar op na. Het lijkt me geen eenvoudige zaak voor bestuurster Louise Gunning (die ik nog uit mijn ziekenhuisjaren ken) om ze tegemoet te treden en te eisen dat de bezetters het gebouw verlaten. Ook zij is immers van de protestgeneratie van destijds. Nu zei ze: 'Als jullie democratisch zijn, dan nemen jullie geen bezit van andermans eigendom. Ik sta niet toe dat jullie bezit nemen van dit pand.' Daar was ze in 1969 ook niet mee weg gekomen en nu ook niet. Dit is ook onze universiteit, riepen we toen. En nu roepen de studenten: 'Als u zegt dat wij hier niet thuishoren zegt u eigenlijk dat we niet in het bestuur thuishoren.' Na vijftig jaar is de cirkel rond. Grappig is dat onze eisen al gauw ingewilligd werden met de invoering van de WUB, de Wet Universitaire Bestuurshervorming (1970) door de toenmalige minister Veringa. De wet werd in de jaren '90 weer afgeschaft, meen ik. De universiteits- en faculteitsraden waren verzand in bureaucratie en gebrek aan slagkracht.

Vanmiddag komt Louise Gunning weer in het Maagdenhuis discussiëren. (Weer een déja vu: in 1969 kwam de voorzitter van het curatorium naar het bezette Academiegebouw in Utrecht om met ons in duscussie te gaan) In de lijn van Veringa destijds doet ze een toezegging: er mag een student in het college van bestuur plaatsnemen. Wat moet je ervan zeggen? Een nieuwe generatie studenten leert belangrijke lessen in leiderschap en organisatie en ook in tactiek en verliezen. Ze blijven het aftreden van het bestuurscollege eisen en dat is - je zult het zien - een brug te ver. Er ontstaat meteen al een kloof tussen redelijken en radicalen in de studentengelederen. Radicalen specialiseren zich vaak in onhaalbare eisen en dus in verliezen. Zo ging het 50 jaar geleden ook. Het is niet moeilijk een bezetting te beginnen; het is moeilijk om hem met succes te beëindigen. Lees maar in mijn deel 1 hoe we dat in 1969 deden. De radicale studenten zullen in het Maagdenhuis blijven en voor Louise Gunning zit er niets anders op dan het door de politie te laten ontruimen.

Een vreedzame, grijze ochtend wordt gevolgd door regen. Terwijl Ans haar zieke vriendin in het hospice bezoekt, maak ik een nieuwe begroting voor het 1e Gorcums Boekenbal. Morgen ga ik hem doornemen met de financiële kracht van De Peeriscoop. Daarna kan hij als bijlage mee met verschillende subisidieaanvragen. In het nieuws komen veel berichten over het aantrekken van de economie: de kredietverlening in de eurozône trekt aan ('Groen licht voor Europa'), aantal banen in januari sterk gegroeid, de AEX loopt op. Daar kan het kabinet bij de provinciale verkiezingen volgende maand misschien nog van profiteren.

Vanmiddag regent het voortdurend en waait het flink. De ellendelingen van Islamitische Staat vernielen Assyrische monumenten in de oude stad Niniveh. Eerder verbrandden ze 8000 zeldzame boeken en manuscripten in de bibliotheek van Mosul. Erfgoed van de hele mensheid, je kunt er razend van worden en dat is hun bedoeling. Winnen kunnen ze niet, maar ze willen tegengeweld uitlokken en zich belangrijk voelen. Terug naar boven

Ook een alg als Emiliania huxleyi heeft een kalkskelet en ondervindt last van stijgende CO2-gehalten.

Vrijdag 27-02-2015

Ruim een maand geleden dreef ik de spot met James Inhofe, de Republikeinse voorzitter van de senaatscommissie voor klimaatbeleid en een spraakmakende ontkenner van door de mens veroorzaakte global warming. 'God's still up there', zei hij daarover. Gisteren gooide hij een sneeuwbal tijdens zijn toespraak in de Senaat als bewijs tegen klimaatverandering. Er was een laagje sneeuw gevallen in Washington. Hij viel de recente meetresultaten aan waaruit blijkt dat 2014 het warmste jaar ooit was. Wetenschappers die dat beweren noemde hij stomkoppen. Is Inhofe soms een klimaatwetenschapper? Nee, niet eens een wetenschapper, hij was dertig jaar zakenman, ach, laat maar.

Het is een goede gelegenheid om verder te gaan met de bespreking van verschillende technieken van climate-engineering. Want het curieuze van rechtse deniers is dat ze vaak wél voorstander zijn van grootschalige manipulatie van het klimaat. Onlangs schreef ik over ijzerbemesting van de oceanen, nu wil ik het voorstel bespreken om de oceanen te bestrooien met calciumoxide.

Hoe werkt dat? De oceanen absorberen altijd CO² uit de atmosfeer. Liefst een kwart van de kooldioxide in de lucht (dus ook een kwart van de menselijke emissies) Gelukkig maar, want anders was de opwarming van de aarde veel sneller. De toegenomen absorptie maakt de oceanen zuurder door de vorming van carbonzuur. Schelpvorming bij microscopische en grote schaaldieren, koraal en algen (met een kalkskelet) wordt moeilijker en hun aantallen nemen af. Op de duur kunnen ze niet meer in zeewater leven. Ecosystemen in de oceanen raken ontregeld en er wordt minder kooldioxide geabsorbeerd. Dat levert op zijn beurt een bijdrage aan het op hol geslagen broeikaseffect.

Om de verzuring tegen te gaan ontwikkelde Haroon Khesgi het idee om kalk over de zeeën uit te strooien. Het idee wordt gepropageerd door Cquestrate in Engeland, gefinancierd door Shell. Kalk in zeewater onttrekt tweemaal zoveel CO². Het probleem is dat het maken van kalk uit kalksteen zeer hoge temperaturen vergt (denk aan cementfabrieken, notoire energieslurpers), waartoe meestal fossiel gas wordt verbrandt. Het proces zou een enorme, mondiale industriële infrastructuur noodzakelijk maken. Dat brengt alleen maar meer CO² in de atmosfeer. Die willen ze in zoutkoepels in de grond stoppen. De vraag is uiteraard of je dat niet beter direct kan doen, zonder de omweg met kalk in de oceanen.

Een goedkopere variant is het op grote schaal vermalen van kalkrotsen, bedacht door de Canadese wetenschapper Danny Harvey. Een enorme vloot schepen moet die vermalen kalk over de oceanen strooien. De kalk zakt langzaam naar de diepte en wolkt vandaar weer omhoog in opwaartse stromingen om aan de oppervlakte CO² uit de lucht te binden. Helaas is dat opwolken een traag proces dat tientallen jaren duurt. Clive Hamilton ('Earthmasters', Yale University Press, 2013) citeert een studie, waaruit blijkt dat het uitstrooien van 4 miljard ton vermalen kalk per jaar vanaf 2020 en bijna tweehonderd jaar volgehouden, pas in 2200 het kooldioxide-gehalte in de atmosfeer slechts met 30 ppm (parts pro million) verminderd zou hebben. Eerst in 2500 is het dubbel zoveel. Volgens een andere studie (Lenton & Vaughan, 2009) gaat het zelfs tweemaal zo langzaam.

Natuurlijk zijn de resultaten beter als je verschillende technieken tegelijk zou toepassen, waarbij er goed op gelet moet worden of ze elkaar remmen of versterken. Opnieuw krijg ik dat 'tovenaarsleerling-gevoel', want als zoiets doorschiet zou je zomaar een nieuwe ijstijd kunnen genereren.

De dag begint zeer zonnig. Swiss Tech Benelux meldt dat ze mijn barograaf hebben ontvangen en dat hij het prima deed nadat ze batterijen er goed hadden ingestopt. Hoe is het mogelijk, hoe kon ik zo stom zijn? Onbegrijpelijk.

Om twaalf uur heb ik een bespreking met de financiële man van De Peeriscoop over de begroting voor het Gorcums Boekenbal. Die is niet ruim maar hij zit voldoende goed in elkaar, is het oordeel. Go. Volgende week zal ik de subidieaanvragen versturen.

In Spanje werden acht mannen opgepakt, omdat ze bij de separatisten in het oosten van Oekraïne hebben meegevochten. Hun motief vind ik heel merkwaardig. 'Ze zouden zijn geïnspireerd door de Spaanse burgeroorlog (1936-1939)', schrijft De Volkskrant. Wel heb je ooit! Dat verband vermag ik niet te zien. De leden van de toenmalige Internationale Brigades waren in mijn ogen helden, die vochten aan de zijde van de rechtmatige Spaanse republiek tegen de fascistische hordes van generaal Franco, later de Caudillo de España por la Gracia de Dios van Spanje. Welke groteske vertekening heeft de tijd hier uitgehaald met die mannen? Terug naar boven

Bloemen hopen zich op op de brug waar Boris Nemtsov vannacht doodgeschoten werd. Op de achtergond het Kremlin.

Zaterdag 28-02-2015

Vannacht werd de Russische oppositiepoliticus Boris Nemtsov (55) in Moskou op straat vermoord. Hij liep rond middernacht op de Bolshoy Moskvoretsky brug, nog geen honderd meter van het Kremlin samen met een vrouw, toen een auto met daarin enkele mannen stopte. Een van hen schoot Nemtsov vier keer in de rug. Andere berichten spreken van zeven tot acht kogels. De daders ontkwamen. Later werden zes 9 mm kogelhulzen gevonden, afkomstig van een Makarov half-automatisch pistool. De vrouw die bij hem was, was waarschijnlijk het Oekraïnse fotomodel Anna Duritskaya. Zij bleef ongedeerd en werd door de politie meegenomen; sindsdien is er niets van haar vernomen.

Nemtsov werkte aan een rapport dat moest bewijzen dat Rusland direct betrokken is bij de opstand in Oekraïne. Hij had daar bewijsmateriaal voor verzameld. Hij was een fel criticus van Poetin. Een paar uur voor zijn dood zei Nemtsov in een radio-interview dat Poetin Rusland in een crisis heeft gestort door zijn 'idiote, agressieve en dodelijke oorlogspolitiek tegen Oekraïne'. Al snel na de moord verklaarde Poetin dat het erop lijkt dat Nemtsov het slachtoffer is geworden van een huurmoord. Het zou volgens hem een "provocatie" kunnen zijn. Nemtsov is bij lange na niet de eerste Poetin-criticus die vermoord wordt. Denk bijvoorbeeld aan de journaliste Politkovskaja, die in 2006 werd doodgeschoten. Pas in 2012 en 2014 werden een aantal mannen veroordeeld, maar het is nooit uitgekomen wie hen opdracht gaf.

Grote verontwaardiging op Twitter. De daders moeten geweten hebben dat Nemtsov op weg was naar zijn appartement en deze route zou nemen  Een crime-site, dus. Vanmorgen vroeg verschijnen werklui die met een hogedrukspuit de plek schoonspuiten en alle sporen uitwissen. Tot zover 'het grondig onderzoek'. De Russische media en later 'het Russische onderzoeksteam' geven de schuld aan 1. Partijgenoten van Nemtsov die wilen provoceren en verwarring stichten, 2. Islamitische terroristen, 3. lieden uit het zakencircuit vanwege persoonlijke vetes, 4. het is een provocatie van de CIA. Eveneens vanmorgen noemt Lavrov, minister van buitenlandse zaken van Rusland, het MH17-onderzoek onder leiding van Nederland 'niet transparant'. Daar heeft hij nog gelijk in ook. Later komen tientallen mensen naar de plek om er bloemen neer te leggen. De menigte wordt steeds groter. De politie controleert iedereen, volgens eigen zeggen uit veiligheidsoverwegingen. Papieren met teksten dat Poetin verantwoordelijk is voor Nemtsovs dood, worden in beslag genomen.

Boris Nemtsov kon geen stap doen zonder dat de FSB, de Russische geheime dienst, ervan op de hoogte was, schrijft Ben Judah in The Telegraph. 'Nothing Boris Nemtsov did was not bugged, tailed, filmed or monitored by the secret police. It is quite simply impossible that this man could have been shot dead without the Kremlin knowing there was a plot afoot to kill him.' Je kunt je daarom moeilijk voorstellen dat men hem vannacht opeens uit het oog verloren was.

Gisteravond naar de laatste afleveringen gekeken van de Amerikaanse serie House of Cards, 2e seizoen. Frank Underwood (Kevin Spacey) is nu president van de USA. Jammer dat het uit is. Het 3e deel zou al op Netflix staan. Vannacht lichte vorst. Vandaag veel zon. Boodschappen in de stad, samen koffie bij De Beren op de Markt. Vanavond de verjaardag van Ans' kleinkind Esri (10) Terug naar boven

De dwergplaneet Ceres, gefotografeerd door de ruimtesonde Dawn op 49.000 kilometer hoogte. Let op die twee heldere plekken. Ze liggen in hetzelfde bassin (bron: NASA)

Zondag 01-03-2015

'Ich fühle luft von anderem planeten.' Volkomen gefascineerd zit ik lang naar de foto hiernaast te kijken. Opnieuw onthult de mens het oppervlak van een hemellichaam. Een pokdalig landschap bespikkeld met inslagkraters. Net onze maan. Het is de foto die de Amerikaanse ruimtesonde Dawn op 19 februari nam van de dwergplaneet Ceres in de planetoïdengordel. Een dergelijke foto werd nog nooit eerder gemaakt; tot dusver waren de beste beelden van Ceres (bijvoorbeeld van de ruimtetelescoop Hubble) erg vaag. De afstand tot de aarde was op de nieuwe foto 46.000 kilometer. We kunnen nog mooiere foto's verwachten als Dawn in de komende maanden naar de dwergplaneet zal spiralen tot een hoogte van slechts 375 kilometer in augustus 2015.

De planetoïdengordel draait om de zon in een baan tussen Mars en Jupiter. Er zijn er tienduizenden van. Ze zijn beduidend kleiner dan planeten, maar wel rotsachtig. Vanwege het sterke zwaartekrachtveld van de grote gasreus Jupiter konden ze niet samenklonteren tot een echte planeet. Ceres is de grootste en verder zijn Pallas (nr. 2) en Vesta (nr. 3) belangrijk. De ruimtesonde Dawn draaide in 2011/12 een jaar in een baan om Vesta heen.

En dan uiteraard die twee heldere plekken die je op de foto ziet! De linker is helderder dan de andere, maar ze liggen in hetzelfde bassin. Wat kan dat zijn? Misschien een basis van extraterrestrials, die vandaaruit de aarde en de mensheid in de gaten houden? De NASA denkt eerder aan vulkanisme of ijskristallen die het licht van de zon weerkaatsen. De komende maanden zal het duidelijk worden als Dawn dichterbij komt.

De omgeving van het Kremlin staat vol met camara's die alles registreren wat zich voordoet. Vandaag toont een Russische televisiezender camerabeelden van de brug op het tijdstip waarop Boris Nemtsov vermoord werd. Ze zouden Nemtsov tonen die met zijn vriendin op de brug loopt. Er komt een sneeuwschuiver voorbij. Precies als beiden niet zichtbaar zijn, wordt Nemtsov doodgeschoten. Daarna rent iemand naar een donkere auto, die snel wegrijdt. Dat is wel heel toevallig! Weinigen vertrouwen de zaak. Als er zoveel camara's staan, dan zullen er toch wel betere beelden zijn? En wat doet een sneeuwschuiver op die brug als het niet sneeuwt, maar regent?

Vanmiddag lopen er 70.000 mensen in de rouwmars voor Nemtsov. Een zo grote mars van de oppositie was er jarenlang niet in Moskou. In Rusland zijn er 57 televisiezenders; op geen enkele daarvan is ook maar iets van de mars te zien.

Rustige zondag. Ans gaat met haar zoon Derrick (over vanwege Esri's verjaardag) naar haar moeder/zijn oma in Lexmond. Straks naar een fado-middag in De Peeriscoop. Voor vanavond waarschuwingen voor zware windstoten. In Lagos is het voor het eerst 20 graden. Terug naar boven

Maandag 02-03-2015

Ze heeft een mooie stem, de Nederlands/Portugese fado-zangeres Daisy Correia. Hiernaast staat een YouTube-filmpje van haar. Gistermiddag waren we bij haar optreden in Theater De Peeriscoop. Ans' kleindochter Nikita (die zelf zingt) was met ons mee. Daisy woont in Alkmaar. Aan het slot zong ze een Portugese versie van 'Aan de Amsterdamse grachten' ('Os canais de Amsterdão') Vanavond zit ik lekker thuis aan de wijn met mijn lief in Alkmaar, zei ze. Een beetje eigenaardig vonden we dat ze niets zei over het kind, dat ze nog geen week geleden kreeg. Dat hoorden we achteraf aan de bar. Daar hadden we overigens een verrassende ontmoeting met een stokoude dame. Een krasse dame die niemand anders bleek te zijn dan Karin Kraaykamp, omroepster bij de VARA in de beginjaren van de televisie. Onze generatie groeide met haar op. We brachten haar even thuis, want ze bleek vlakbij in de Molenstraat te wonen. Ze zat vol verhalen en geloofde sterk in astrologie. Met Stieren zoals ik had ze weinig op. 'Die staan met alle vier poten op de grond.' Oh. 'En ze zijn ook niet romantisch.' Stier en Vissen (Ans) vormen een merkwaardige combinatie, volgens haar. Daar trekken we ons maar niks van aan.

Een redelijk zonnige maandag met een schrale wind. Samen naar de markt, samen koffie bij De Beren. Thuis maak ik een afspraak voor over drie weken met iemand van de afdeling cultuur van de gemeente Gorinchem over de aanvraag voor subsidie ten behoeve van het 1e Gorcums Boekenbal in 2016. Vanavond krijgen we Wiger & Arina op het eten.

Ben Judah twittert dat er inderdaad veel meer bewakingscamera's waren op de brug bij het Kremlin, waar Boris Nemtsov vermoord werd. Ook veel dichterbij de moordplek. Het krantenartikel toont er zelfs een foto van. We hadden de moordenaar op de vingers kunnen zien. Maar ach, die camera's waren juist die nacht buiten werking. Terug naar boven

Compilatie van foto's van ons weblog in Nieuwsbrief 126 van Nauticlink. De drie fotootjes linksboven zijn uit Aleppo, Gorcum en Gizeh.

Dinsdag 03-03-2015

Mensen maakten ons attent op een leuk stukje over onze terugkeer naarNederland in de Nieuwsbrief van Nauticlink nr. 126: ' De terugkeer van Dulce. Een meer literair blog.' Ernaast stond een compilatie van foto's van ons blog (hiernaast) 'Wanneer Ans Steers (1950) en Tom Zijlstra (1947) deze zomer terug naar Nederland varen.....' Het blad signaleert dat het weblog over veel meer dan zeilen gaat. 'Die extra informatie en ervaringen storen niet, want behalve dat ze veelal interessant zijn, geven zijn verslagen ook een mooie inkijk in het vertrekkersleven van alledag. Wie geen interesse heeft in het niet nautische gedeelte, riskeert er toch af en toe in te blijven hangen.'

Het grootste deel van de dag ben ik bezig met het opstellen en versturen van aanvragen voor subsidie ten behoeve van het 1e Gorcums Boekenbal. Ik verzend er drie, te weten naar het Rabo Coöperatiefonds, het Rivierenlandfonds en de Stichting FOWW. Gemakkelijk dat je de aanvraagformulieren per email kunt versturen. Gisteren stuurde ik er al eentje naar de gemeente. Morgen stuur ik er nog een aan het Prins Bernhard Cultuurfonds, afdeling Zuid-Holland. Die moet met de post. Het Mien van't Santfonds moet ook nog. Ans is vanmorgen naar haar moeder in Lexmond. Het is een naargeestige regendag. Vanavond naar het 7e college van mijn Cursus Inleiding in de kunsthistorie, in Utrecht. Verder valt er niets te melden. Terug naar boven

'Het nachtcafé', Vincent van Gogh, 1888

Woensdag 04-03-2015

Gisteravond waren op college 7 van mijn Cursus Inleiding tot de Kunstgeschiedenis ondermeer het impressionisme, het expressionisme en het kubisme aan de orde. We vliegen door de 19e eeuw heen tot 1940. Het is een periode waarin veel fascinerende werken werden gemaakt. De kunstenaars waren misschien wel de meest revolutionaire in de hele kunstgeschiedenis. Het loslaten van het figuratieve en van de kunstmarkt (die later toch weer terugkeert) Cézanne, Van Gogh en Gauguin. Veel van de werken geven hun betekenis alleen prijs bij langdurige, aandachtige beschouwing, zelfs al zijn ze overbekend.

Het is een groepje van ongeveer twintig mensen, die de cursus volgen. De vrouwen vormen een krappe meerderheid. De ouderen ook. De docente heeft een grote bos rode krulletjes. Ze illustreert haar college met plaatjes via een beamer op de muur; heel veel voorbeelden komen langs. Na een uur is er pauze. Meestal ga ik dan de benen even strekken op de gang, zodat ik met niemand hoef te praten. We zijn allemaal onbekenden voor elkaar. Waar hebben ze het over? Hun vakanties, hun kleinkinderen. In de belendende lege kamer zien de ramen uit op de donkere Maliebaan. Aan de overkant zitten mensen in een kamer die op de onze lijkt. Boven de kale boomkruinen glinstert een bijna volle maan.

In dit gebouw worden overdag management-cursussen gegeven. Onze collegeruimte is tamelijk smakeloos ingericht. In het midden staat een grote tafel met koffie, thee, water en koekjes. In een rek met wat managementboeken staat een kom met twee zich vervelende goudvissen. Achter me hangt een wazige prent van het vertrek van de Tour de France uit Utrecht. Is dat al geweest? Geen idee. Maar die projecties van schilderijen op de muur tegenover me! Bijvoorbeeld het bekende Nachtcafé van Vincent van Gogh, geschilderd in 1888 in Arles. Daar kun je lang naar kijken. Opeens zitten we in die kroeg. Er flakkeren gaslampen, hun licht bibbert en omsluit alles in verkeerde, haast giftige kleuren. Het perspektief is rommelig. Het is een ruimte voor nachtbrakers, schrijft Vincent aan zijn broer Theo, die geen logement kunnen betalen of te dronken zijn om er binnen te mogen. Ze zitten hier de nacht uit. Bij het biljard staat de cafébaas, de handen in de zak. Van Gogh bleef drie nachten op om het te schilderen. Hij noemde het zijn lelijkste schilderij. Hij schrijft aan zijn broer:

'In mijn schilderij het Nachtcafé heb ik geprobeerd tot uitdrukking te brengen dat het café een plaats is waar je jezelf kunt slopen, gek kunt worden, misdaden kunt begaan (...) alles in een atmosfeer van een helse oven in een bleke zwavelkleur, als het ware de duistere krachten van een kroeg.'

Even ben ik in die kroeg. Dan staat het volgende plaatje op de muur.

De Russische oppositiekrant Novaja Gazeta sprak met een Russische militair, die zwaar gewond raakte bij de slag om de strategische stad Debaltseve, vorige maand. 'Van de achtduizend Russische militairen waren er twee- tot drieduizend dienstplichtigen', vertelt hij, de rest was beroeps. Wisten we het dan nog niet? Was het nog nodig om Boris Nemtsov daarvoor te vermoorden? Die wilde het immers bewijzen. Enfin, Ilya Yashin, een collega van Nemtsov in de oppositie, belooft vandaag diens bewijs te zullen publiceren. Het gaat ondermeer om interviews met ouders van soldaten die in Oekraïne gesneuveld zijn. Dergelijke interviews verschenen overigens al eerder.

Er is een enorme toename van migranten in Italië. In januari en februari zijn voor de kust van Sicilië dertig procent meer bootvluchtelingen opgepikt dan in dezelfde periode vorig jaar. In 2014 werden er 170.000 migranten uit zee gered door de Italiaanse kunstwacht. Alleen al vandaag werden er bijna 1000 migranten uit Afrika en Arabische Staten van vijf overvolle schepen gehaald. Daar zou ik niet graag meer varen.

Het is een droge en schrale dag, maar komend weekeinde schijnt de lente te arriveren. Ans begeleidt haar zieke vriendin bij een bezoek aan het UMCU. Ik doe boodschappen en verstuur per post twee subsidieaanvragen voor het boekenbal. Die kon je niet per email indienen. Terug naar boven

Donderdag 05-03-2015

Voortgaande opwarming in de maandelijkse update van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer (hiernaast) In februari een plus van 0,30^o Celsius. Nogal wat mensen betwijfelen of global warming wel door de mens veroorzaakt wordt, dat wil zeggen door het op grote schaal verstoken van fossiele brandstoffen. Misschien is het niets anders dan een natuurlijke variatie? Het klimaat verandert immers altijd. De aarde was miljoenen jaren geleden zelfs warmer (en kouder) dan nu? Het komt vanzelf weer goed. Ze zien er een reden in om passief te blijven; drastische reducties in het gebruik van kolen, olie en gas zijn niet nodig. In 2008 schreef ik daarover een beschouwing, waarin je kunt zien dat de huidige opwarming manmade is. Hier vind je een recent artikel daarover.

Vandaag rijden we naar Spijkenisse voor een bezoek aan onze zeilvrienden Jaap & Diana. Veel bij te praten uiteraard. Onlangs verkochten ze hun Dufour 38 Kiara (bij het Griese Preveza op de wal) aan een Griek. Dat gaf veel gedoe met papieren, want de Griek moest de boot formeel in Griekenland invoeren. Het leven zonder boot is wennen. We gaan met zijn vieren gezellig tapas eten in het centrum van Spijkenisse bij Restaurant Olijf. Zee smakelijk, zie foto hier. op de terugweg raken we op de A15 in een file. Vanaf Sliedrecht-Oost rijden we binnendoor, door de Alblasserwaard naar Gorcum.

Je kunt ook niet even zomaar de stad uitgaan. Tijdens onze afwezigheid is er brand geweest in de Tinnegietersteeg, boven het Restaurant Tax ('eat, drink, love') op de eerste etage. De brandweer rukte uit met groot materieel. Het verslag in Gorkums Nieuws vermeldt dat boekhandelaar Ro van Doesburg van de vlakbij gelegen boekhandel De Mandarijn het vuur ontdekte. Er zal behoorlijk wat waterschade in het restaurant zijn. Behalve het restaurant zit ook de delicatessenwinkel De Franse Winkel in het pand. Zij melden op Facebook dat ze de komende maanden gesloten zullen zijn. Terug naar boven

De globale effecten van een El Niño

Vrijdag 06-03-2015

Hij is er dan toch, de El Niño van 2015. Later dan verwacht. Gisteren werd hij officieel aangekondigd door het Amerikaanse weerbureau. Hiernaast zie je een plaatje van de effecten van een El Niño. Je ziet dat wij er in Europa weinig last van zullen hebben. Het periodieke verschijnsel in de Stille Oceaan zal niet zo'n warmterecord veroorzaken als in het topjaar 1998. Toch kan het dit jaar een extra boost aan de opwarming van de aarde geven, terwijl 2014 al een recordwarm jaar was. In de Pacific beginnen de passaatwinden al te verzwakken, maar de bij een El Niño gebruikelijke verschuivingen van regenpatronen doen zich nog niet voor. De wetenschappers verbazen zich daarover.

Is er een technologische oplossing voor ons desastreuze klimaatprobleem? We gaan verder met de bespreking van de diverse voorstellen voor climate engineering. Eerder (hier en hier) besprak ik drie technologieën, die waren gericht op versnelde reductie van het broeikaseffect door het CO²-gehalte in de atmosfeer terug te brengen (uitstrooien van ijzerpoeder, calciumoxide of vermalen kalkrotsen over de oceanen) Het betreft afvangen en langdurig opslaan van kooldioxide in de bodem.

Het plaatje hiernaast geeft het (binnen de rode cirkel) weer. Het afgevangen CO2 wordt opgeslagen in zoutkoepels diep onder de grond. Uiteraard moeten die koepels ondoordringbare lagen van rots hebben om te verhinderen dat het gas ontsnapt. Hoe meer kooldioxidegas erin wordt gepompt, hoe groter de druk wordt en dus het risico dat het gas weglekt. Een bekend voorbeeld van dat gevaar was de ramp in het Nyos-meer in Kameroen in 1986. Toen kwam er een enorme hoeveelheid CO2 vrij uit het kratermeer en doodde 1724 mensen en 3000 stuks vee. Het sterk geconcentreerde gas was dodelijk tot op 25 kilometer afstand. Frank Westerman schreef er een boek over ('Stikvallei', De Bezige Bij, 2013) Plannen voor dergelijke opslag in afgesloten aquifers in Nederland riepen veel verzet op van de bevolking, bijvoorbeeld in Barendrecht, Geleen (afgesloten kolenmijnen), Boerakker en Sebaldaburen. Niemand vindt het prettig om boven zo'n gasbom te wonen.

Daarom zoekt men liever lokaties onder de zeebodem. Als de kooldioxide in zee lekt, kan het weinig kwaad (tenzij je daar juist zeilt met je jacht)

De techniek vergt een uitgebreide, zeer dure infrastructuur van industriële proporties. Mogelijk zit er niets anders op. Het kooldioxide-gas moet enige honderden tot duizend jaar bewaard blijven, totdat het CO²-gehalte in de atmosfeer op natuurlijke wijze gezakt is naar pre-industriële niveaus. Let wel: deze technologie geeft ook niet meteen soelaas tegen de in gang zijnde desastreuze opwarming. De atmosfeer kent een vertragingseffect van vele tientallen jaren. Het is natuurlijk veel beter en slimmer om nu serieus werk te maken van de afbouw van het verstoken van fossiele brandstoffen.

Ironie is zelden ver te zoeken. Het blijkt dat in de jaren '70 van de vorige eeuw oliemaatschappijen kooldioxide in olie- en gasreservoirs injecteerden om de opbrengst van de bestaande velden te vergroten. Weer krijg je dat tovenaarsleerling-gevoel.

Een grijze, droge dag. Langzaam loopt de temperatuur wat op in de richting van een lenteachtig weekeinde. In Gorcum maakt men zich zorgen over de bewoner van het appartement aan de Tinnegietersteeg, waar gisteren brand uitbrak. De man is niet gevonden en is nog steeds zoek. Vreemd is dat er gelijktijdig brand uitbrak in zijn vlakbij geparkeerde bestelauto. De veronderstelling is dat hij uit liefdesverdriet zelf het vuur aanstak, omdat op zijn FB-pagina de tekst 'Goodbye my lover, goodbye my friends' staat (met een filmpje) Vanmiddag loop ik erlangs als ik wat boodschappen haal. Het Grand Café Tax is gewoon open; ze hadden geen waterschade. De brand was verder de steeg in, in het appartement precies boven De Franse Winkel. Die is volledig ontruimd. Hun FB-pagina stroomt vol met steunbetuigingen. Het moet toch mogelijk zijn ergens in de stad een tijdelijke plek te vinden, bij al die winkelleegstand!

Tenzij staatssecretaris Teeven op het allerlaatste moment gebruik maakt van zijn discretionaire bevoegdheid, zal het gezin van mijn oude vriend Ben E. morgen uit elkaar gescheurd worden. Zijn vrouw Tina zal dan naar Indonesië vertrekken en hun kind Fransje (9) zal zijn moeder minstens anderhalf jaar moeten missen. Het is hartverscheurend. Waar zijn de menselijkheid en de proportionaliteit in de toepassing van onze wetgeving gebleven? Terug naar boven

Uitgaande warmtestraling bij de top van de atmosfeer met daarin de absorptie bij bepaalde golflengten van diverse broeikasgassen. De rode lijn is de zogenaamde ‘black body’ emissie van 294 °K. Bron NASA.

Zaterdag 07-03-2015

Het plaatje hiernaast is van NASA. Het toont de uitgestraalde infraroodstraling van de aarde. De rode lijn toont de maximale uitstraling van een ideaal zwart lichaam (black body radiaton) Daaronder is duidelijk te zien dat broeikasgassen zoals CO₂, waterdamp of CH₄ (methaangas) bij bepaalde golflengten de uitstraling naar het heelal gedeeltelijk tegenhouden. Het verschil is opwarming. Het grote gat rond 667 cm^-1 (golflengte 15 µm) wordt veroorzaakt door CO₂. Dit plaatje wordt vaak als bewijs gezien dat kooldioxide en de andere broeikasgassen de opwarming van de aarde veroorzaken. De warmte van de zon die niet wordt teruggestraald naar de ruimte, warmt immers de aarde op. Hoe meer broeikasgassen in de atmosfeer, hoe minder uitstraling van warmte, hoe groter de opwarming. Recent onderzoek (zie hier) levert opnieuw bewijs hiervan. Hoeveel bewijs is nog nodig om politici te overtuigen? Zonder broeikassen zou de aarde gemiddeld 18 graden kouder zijn. De verminderde uitstraling van warmte is op het noordelijk halfrond het sterkst.

Goed nieuws, slecht nieuws. Op de valreep hoeft de vrouw van mijn oude vriend Ben E. niet naar Indonesië te vertrekken. Ze had haar koffer al gepakt, maar het gezin wordt niet uiteen gescheurd. Pffff.... wat een opluchting! Er is een klein wonder gebeurd. Het slechte nieuws: de jongen die eergisteren zijn appartement in de Tinnegieterstraat in brand stak, is gevonden in een schuurtje achte zijn woning. Hij was dood. Dus toch een zelfmoord. Tragisch. Alleen zitten Eelco & Martine van De Franse Winkel wel met de gebakken peren. Het klinkt misschien hard, maar als je zelfmoord pleegt, doe dat dan zonder anderen grote schade te berokkenen. Ik vind dat niet teveel gevraagd. Maar pas op: suïcide is niet altijd weloverwogen; misschien had de jongen wel een psychose of iets dergelijks.

Een hoge laag van lichte wolken filtert vandaag het zonlicht. Toch is de temperatuur een stuk aangenamer dan gisteren. Ans is naar een voorstelling in De Nieuwe Doelen, waarin haar kleindochter Nikita optreedt. Om 12 uur doen we samen boodschappen. 's Middags komen de dochters Barbara en Tessa op de thee met Esri en de kleine Vajèn. En ik.... ik zit te gamen (Skyrim op de PS3) Van deze grote jongen heeft niemand last. Terug naar boven

Ontwerptekening van herbouw van oliemolen De Eendracht (met restaurant en terras), gezien vanaf de havenzijde. Architektenburo De Koning Scheltens & Tordoir, 1992

Zondag 08-03-2015

Onlangs kreeg ik twee ontwerptekeningen te leen (van ex KNAKE-voorzitter Ed Braad) voor het herbouwen van oliemolen De Eendracht op de Altenawal naast de sluis. Die prachtige molen gaf Gorcum ooit een indrukwekkende skyline (net als de Waterpoort) De molen werd helaas in 1916 gesloopt om het hout, tijdens de Eerste Wereldoorlog (lees het verhaal van die sloop hier) In 1992 liet onze buurtvereniging KNAKE een molenarchitect een ontwerp voor herbouw maken. Dat was Architektenburo De Koning, Scheltens & Tordoir, dat niet meer bestaat, geloof ik. Van ex KNAKE-voorzitter Ed Braad kreeg ik twee ontwerptekeningen te leen, waarvan er hiernaast eentje staat.

Het ontwerp toont de molen vanaf de havenzijde. Eronder is een cirkelvormig restaurant getekend, met een terras aan de haven. Men dacht dat een horeca-ondernemer er wel in zou willen investeren. Helaas is dat niet uitgekomen, maar het kan natuurlijk altijd nog.

Persoonlijk vind ik het restaurant-ontwerp er niet zo bij passen. Beter zou je de schuren, die vroeger aan de molen vast stonden, kunnen herbouwen en als restaurant of Grand café inrichten. Dat is historisch meer verantwoord en veel mooier dan die lelijke pisgele dozen die aan de Duveltjesgracht op de plaats van Genesis schijnen te komen.

Hieronder zie je de tweede ontwerptekening. Deze is vanaf de Merwedezijde en toont hoe de karakteristieke skyline van Gorcum weer terug zou kunnen keren.

Ontwerptekening voor herbouw van oliemolen De Eendracht, gezien vanaf De Merwede (Architektenburo De Koning, Scheltens & Tordoir, 1992

Onlangs werd er een petitie geplaats voor herbouw (hier) Er is ook een pagina op Facebook. Helaas kwamen er niet zoveel meer dan honderd handtekeningen, misschien vooral omdat het bereik niet erg groot was.

Vandaag krijgen we inderdaad de zonovergoten eerste lentedag, die beloofd was. Vanmiddag gaan we met Wiger & Arina ergens een terras in de zon opzoeken. Terug naar boven

De Merwede gisteren bij Fort Vuren. Aan de overkant slot Loevestein

Maandag 09-03-2015

Een aangename middag in de zon met Wiger & Arina op het terras van Fort Vuren, gisteren. Meer mensen waren op dat idee gekomen, dus het duurde even voor er een tafeltje vrijkwam. Het leek wel een stoelendans. Dus schaarden we ons tijdelijk om een vuilnisbak, waarop we de fles witte wijn plaatsten die Wiger gehaald had. Toen we een plek verworven hadden, was er een stoel tekort. Een medewerker van de uitspanning haalde er nog een uit een opslag voor ons. Mooie plek, dat oude waterlinie-fort. Je kunt er tegenwoordig zelfs logeren in de ruimtes voor de manschappen. Daar is een B&B voor € 98 (2 personen) Een paar uur lang genoten we van de lentezon (foto hier)

We liepen terug naar de auto over de Waaldijk. De zon speelde door de kale takken van de bomen. De Merwede stroomde snel langs de kribben. Aan de overkant zagen we de torenspitsen van slot Loevestein (foto hiernaast) Terwijl de wereld barst van ernstige problemen, was vanmiddag alles dik in orde.

Dit weekeinde begon ik met het maken van een lijstje met zaken die verband houden met onze terugkeer aan boord. Woensdag gaan we naar de HISWA. Vandaag rijd ik naar onze maat Fons van Jachtwerf Rexwinkel in Numansdorp. Hoe lang hebben we hem al niet meer gezien? Onderweg begint de zon allengs door de bewolking te dringen. Hoe verder naar het westen, hoe zonniger het wordt.

Om elf uur ben ik bij de werf aan de voormalige Veerhaven. Het is goed met Fons. We praten over de optie dat hij met ons meevaart als we over een aantal maanden de Golf van Biscaje oversteken. Zijn gezelschap is zowel aangenaam als nuttig en rustgevend voor Ans, die het prettiger vind als er een derde persoon aan boord is bij nachtelijke oversteken. Fons legt me uit hoe ik de flossen touw uit het lager van de schroefas kan halen met een stevige en dunne stalen draad (foto hier) Belangrijk, omdat de watersmering door die stukjes touw bemoeilijkt kan worden. Het lager kan te heet worden en slijten, waardoor de schroefas te los komt te zitten (zie ook hier) Ik neem nieuwe olie- en brandstoffilters, een o-ring en een impeller mee.

Heerlijk om weer in de botensfeer te zijn. We lopen nog even door de loods. Het staat er vol met klassieke houten S-spant jachten. 'We hebben wel vier timmerlieden aan het werk', vertelt Fons trots. De eigenaren willen alle moderne apparatuur aan boord hebben, maar je mag er niks van zien. We komen Wolter-Jan tegen, de polyester man. Die was er ook al toen ik ruim acht jaar geleden hier dagelijks aan mijn boot kwam werken. 'Hier is niks voor jou te doen', zeg ik, maar hij wist op een Dehler achter hem met een paar gaten in de romp. Buiten zie ik dat de Matjas bij de kraan staat (foto hier), de boot van van mijn zeilvrienden Pieter & Esther (Pieter is mijn opvolger als directievoorzitter van Rivas) Van hen heb ik op onze toenmalige voorjaarstochten naar de Engelse oostkust veel geleerd (lees o.m. hier)

Terug ik Gorcum vind ik Ans in mineur. Haar zieke vriendin is onverwacht in het Gorcumse hospice overleden. Het ging al die maanden sinds oud & nieuw verrassend goed met haar. Ze zou dezer dagen nog een keertje bij ons koffie komen drinken. Donderdag is de crematie.

Het Centraal Tuchtcollege bericht via mijn advocaat dat de uitspraak omtrent de klachten over mijn optreden in de zaak Jansen Steur niet binnen twee maanden na de zitting op 13 januari jl. zal komen. 'Het Centraal Tuchtcollege heeft meer tijd nodig om tot een gefundeerd eindoordeel te komen.' Een nieuwe datum weet men nog niet. Hoe vervelend! Ik was ondertussen graag een keer van die zaak af. Maar de aangifte wegens veronderstelde meineed is er ook nog.

Zometeen gaan we een borrel drinken bij onze buren aan de sluis Laurens & Joke. Terug naar boven

Uberti seinpistool, zoals het onze.

Dinsdag 10-03-2015

Het is een vast ritueel: iedere ochtend drinken we thee op de bank en kijken naar de nieuwsjournaals. Zo ook deze ochtend; het is net acht uur geweest. Met een schuin oog zie ik dat er buiten een politiebusje langzaam voorbij rijdt. Even later lopen twee agenten in vol ornaat naar ons huis toe. Je weet wel, in die zwarte pakken met gele banden op schouderhoogte. We schrikken, er zal toch niets zijn met een van de kinderen? Of komen ze vanwege een ons niet bekende verkeersovertreding? Of vanwege de aangifte van meineed door Yme Drost? Even later gaat de bel. Ik doe open. In de hal staan de twee agenten.

'Schrikt u niet, we komen voor de vuurwapencontrôle.'

Ik neem ze mee naar de woonkamer. De kamer lijkt opeens klein.

'Het wapen is een seinpistool', zeg ik, 'en het is niet hier. Het ligt op onze boot en die is in Portugal.'

Ze kijken ons verbaasd aan. 'Dat hadden ze ons wel even kunnen vertellen.'

Ik haal mijn wapenvergunning. Jongstleden december had ik hem nog laten verlengen bij Bijzondere Wetten in Rotterdam. Ze lezen hem door, grappen dat ze wel in Portugal willen gaan kijken en dan is het in orde. Agenten exit.

Dat seinpistool. We hebben het nooit nodig gehad. In buitenlandse haven geef ik het nooit op, omdat het alleen maar extra bureaucratische ellende geeft. Niemand vroeg ooit naar wapens, behalve in Israël. Toen ik het daar noemde, zeiden de veiligheidsagenten: 'Oh, but that is no weapon.' Toch denk ik niet dat het goed afloopt, als je van dichtbij ermee op iemand schiet.

Ik stuur een mailtje aan de veer- en havendienst met de vraag wanneer ze onze gevel komen schoonmaken. Die was door een van de medewerkers flink vervuild bij het wegscheppen van sneeuw op de voetgangersbrug. Pats, tegen de pas vorig jaar gestucte gevel aan, het is een rotgezicht. Dat was al twee maanden geleden. Ze erkenden de fout en zouden het schoonmaken. We hebben inmiddels advies gehad van de stukadoor: beslist niet met een hogedrukspuit, maar met een zachte borstel en veel schoon water (niet uit de haven)

Het wordt weer een mooie lentedag. Ans gaat naar haar moeder en ik ga de stad in voor wat boodschappen. In AD Rivierenland staat een interviewtje met mij over onze straat en hoe graag we die autoluw willen maken. De media zijn vol van het aftreden van de mininsters Opstelten en Teeven. In feite is het een onnodige crisis, als ik het goed snap. De deal van 15 jaar geleden die Teeven met Cees H. trof, was bedoeld om veel meer crimineel geld binnen te harken en had de goedkeuring van zijn toenmalige baas, minister Donner. Als Opstelten niet zo had gestunteld met dat 'bonnetje', was er niks aan de hand geweest. Soms snap ik de politiek niet.

In Amsterdam winnen de Maagdenhuisbezetters op alle punten. Louise Gunning presenteert een 10-puntenplan. Vijftig jaar geleden sleepten we door onze bezettingsacties (in Tilburg, Amsterdam en Utrecht) de Wet Universitaire Bestuursstructuur (WUB) binnen. (Lees het in deel 1 van mijn romancyclus) Daarmee kreeg het verlangen naar inspraak en medezeggenschap aan de universiteiten gestalte. De praktijk verviel in landerigheid, absenteïsme en bureaucratie; de wet werd in de jaren '90 weer afgeschaft. De studenten-activisten moeten oppassen dat de geschiedenis zich niet herhaalt.

Bedrijfsleider Hania van de Veer- en Havendienst bericht me dat er z.i. geen schade aan onze gevel is. Wel dat er 'enige vervuiling (modderspettertjes conform onderstaande foto’s) is opgetreden door het wegvegen van sneeuw op de loopbrug.' De foto's zitten er niet bij. Enfin, hij zal de aannemer, die momenteel de steigers in de haven schoonmaakt met een hogedrukspuit, vragen onze gevel te reinigen. Ik schrijf terug dat ook de noordgevel vervuild is en benadruk dat er van onze stukadoor beslist geen hogedrukspuit gebruikt mag worden. (Je voelt het al aankomen) Verder wachten we het maar af. Terug naar boven

Mist over de haven vanmorgen

Woensdag 11-03-2015

Gisteravond het laatste college Inleiding in de Kunstgeschiedenis in Utrecht. De 20e eeuw met al zijn verschillende perioden en stromingen. Een vluchtig maar boeiend overzicht. Modernisme, Kubisme, Geometrisch-abstracte kunst, De Stijl, Suprematisme, Dadaïsme, Surrealisme en zo verder tot en met het Postmodernisme met Jeff Koons. Je merkt dat deze materie onze docente met de rode krulletjes meer boeit dan de vorige colleges. Ze raakt bepaald geïnspireerd.

Vanmorgen hangt er mist in de haven (hiernaast) Later zal de zon er doorheen gaan breken, zeggen de weervrouwen op televisie, er ligt een hogedrukgebied boven ons land. Ik werk mijn computer bij (updates van Microsoft, virusscanner, Java) Mijn laptop is bijna op de dag af vier jaar oud.

We maken ons klaar voor een dag HISWA. Ondermeer de nieuwe Reeds Almanac voor de Atlantische kust kopen. En de Watersportalmanak 2015. Die moet je verplicht aan boord hebben in Nederland. Daarom vandaag slechts een korte post.

Terug naar boven

Een langharige standwerker demonstreert Ans de wondere waskracht van zijn nieuwe ramenlapper

Donderdag 12-03-2015

In de mist op weg naar de HISWA, gisteren. Als we bij Utrecht uit de lange tunnel bij Leidse Rijn duiken, schijnt de zon opeens fel. Om kwart over elf parkeren we in de P2-garage van de RAI. Er heerst een gezellige sfeer op de HISWA, maar erg druk is het niet. Weinig zeiljachten; ach, het is bekend dat je daarvoor beter op de 'natte HISWA' in september terecht kunt.

Al gauw lopen we tegen de stand van het blad Zeilen aan. Allemaal jongens en meisjes. 'Kent u het blad Zeilen?', vraagt er een. Achter stand is het Zeitlheater. Het is nog vroeg en er is niets te doen. We kijken vergeefs rond of we onze oude vriend Henk B. zien. Verderop is het Onderhoudspaviljoen. Daar is de boeken- en kaartenstand van de aloude L.J.Harri (foto hier), gevestigd in de Scheierstoren in Amsterdam. Voor ons vertrek in 2007 kwam ik er vaak. Nu schaf ik er de bekende Reeds Nautical Almanac 2015 aan (€ 39,50) met de havens van de hele Atlantische kust. En de twee delen van de Watersport Almanak 2015, verplichte kost aan boord in Nederland. Bij elkaar een flink gewicht, dat we in het vliegtuig naar Faro mee moeten nemen.

Even verderop loopt Ans in de armen van een langharige standwerker, die haar graag de wondere waskracht demonstreert van een nieuw instrument om ramen te lappen (foto hiernaast) een overtuigende demostratie, maar de geliefde bezwijkt niet. 'Hij is niet lang genoeg', zegt ze hard, 'ik heb een langere nodig voor onze ramen.'

Verder. Daar is een bijzondere aanbieding van warme, maritieme vesten. Alles dat 'maritiem' heet is twee keer zo duur. Maar deze kosten maar 90 euro, zegt Ans, ik ga eens passen (foto hier) je begrijpt hoe het afloopt; hier bezwijkt ze wel. Wit of blauw? Blauw natuurlijk, zeg ik, wit is veel te besmettelijk. Koffie op een terrasje. Wat gaan we nog meer doen? O ja, ons oriënteren op een alternatief voor het teakdek. Ons dek begint nu slecht te worden, na dertien jaar en alle ellende die Jeanneau in 2007 veroorzaakte (Ze spoten in Frankrijk ons teakdek schoon én kapot met een hogedrukspuit - lees het hier)

Een volledig nieuw teakdek is niet onze keus. Peperduur en uit milieuoogpunt dubieus. Bovendien werd het dek onder de zon in de Med veel te heet om er met blote voeten op te lopen. Als straks blijkt dat lokale reparaties onvoldoende zijn, laten we het weghalen. Als het kale polyesterdek er niet goed uitziet, moet er dus een alternatief op. We vinden drie stands waar we ons uitvoerig laten voorlichten: Topdek ('het alternatief voor teak'), Flexiteek ('you can't see it - just feel it') en Permateek ('Grip op elk schip') Allemaal gladde praters, die mannen. De dekken  Ze gaan 20 jaar mee, beweren de verkopers, en je krijgt er 5 jaar garantie op. Het laatste merk was een fractie duurder, maar het leek ons de meest degelijke. Maar misschien was het verkooppraatje het best. Mochten er lezers zijn met ervaring met die dekken, dan horen we dat graag!

Voor de files zijn we terug in Gorcum. Ik lees dat de meerderheid van de Maagdenhuisbezetters het 10-puntenplan van het CvB afwijzen. De bezetting lijkt het klassieke verloop te krijgen: de radicalen pakken de macht en schroeven de eisen op, waardoor de zaak onoplosbaar wordt, de steun afkalft en de politie tenslotte ontruimt. Zo ging het vroeger ook vaak. De vraag is of het CvB dan nog het 10-puntenplan zal doorzetten. Het is een mooie lentedag. We krijgen Pieter de K. op de koffie, mijn opvolger in Rivas. Gezellig een uurtje bijpraten. Hij zit er onderhand zelfs al langer dan ik.

Weer het nieuws. Op Twitter circuleren geruchten dat Poetin ziek zou zijn. Men heeft hem al een aantal dagen niet gezien en hij zegde zijn jaarlijkse toespraak tot de beruchte FSB, de geheime dienst, af. Dat is de dienst waar hijzelf uit voortkwam.

Boodschappen gedaan. Zometeen gaan we naar Dordrecht voor de crematie van de overleden vriendin van Ans. Terug naar boven

Vrijdag 13-03-2015

Niet slecht er vanaf gebracht, gisteravond bij het Groot Gorcums Dictee in de foyer van schouwburg De Nieuwe Doelen, georganiseerd door de Rotary Gorcum. De opbrengst was voor het Taalproject Gorcum, bestemd voor laggeletterden in onze stad. Er waren 70 deelnemers. Het dictee bevatte honderd lastige woorden en het werd voorgelezen door stadsdichter en boekhandelaar Ro van Doesburg. Ik leerde een nieuw fenomeen kennen: spellingsnomaden. Dat zijn lieden die dergelijke openbare dictees afreizen en die tegen elkaar concurreren. Ze zijn goed geoefend, halen hoge scores en gaan er met de prijzen vandoor. De locals hebben het nakijken. Zo ook ditmaal: een spellingsnomade had de hoogste score van 99 goed.

Enfin, het viel me dus mee. Mijn score was 83 goede woorden, waarmee ik de 9e plaats haalde (en in de categorie locals/volwassenen de 4e plaats) Ik worstelde vooral met koppelstreepjes, zoals in 's-Gravenhage (ik: 's Gravenhage) en face to face (ik: face-to-face) Tja, daar heb ik me inderdaad nooit op toegelegd.

Opnieuw een mooie, frisse lentedag. Terwijl Ans naar haar moeder gaat, loop ik naar het stadhuis voor een nieuw paspoort.Het oude metal die mooie stempels uit de Oriënt is verlopen. Over een week is het nieuwe klaar. Thuis stel ik de agenda op voor de komende vergadering  - a.s. dinsdag - van de Werkgroep 1e Gorcums Boekenbal en verstuur het met een aantal stukken. Tussen mijn andere boeken door lees ik Derk-Jan Eppink 'Het Rijk der Kleine Koningen. Achter de schermen van het Europees Parlement' (Nieuw Amsterdam, 2015) Eppink zat namens de VVD vijf jaren in dat parlement en zijn verslag is niet erg verheffend.

Vladimir Poetin is nog steeds niet boven water. Vandaag en morgen zou hij een bezoek brengen aan Kazachstan, maar dat is afgezegd. Twitter barst van de speculaties. Hij zou er de laatste tijd pafferig hebben uitgezien. Een botoxbehandeling zou mislukt zijn. Hij kreeg een hersenbloeding. Zijn jonge vriendin krijgt een kind in Zwitserland. Er zou een machtstrijd in gang zijn tussen de FSB, de geheime dienst, en andere machtsgroepen met een speciale rol voor de Tsjetsjenen, volgelingen van de machtige Tsjetsjeense president Ramzan Kadyrov. De recente moord op oppositiepoliticus Boris Nemtsov zou er een offspring van zijn. Sommigen denken dat men poogt om die moord, die pal onder de muren van het Kremlin plaats had, in de schoenen van de Tsjetsjenen te schuiven. De gearresteerden voor die moord hebben allemaal een Tsjetsjeense achtergrond. Terug naar boven

Karin Kraaykamp in 1957 (bron: Wikipedia)

Zaterdag 14-03-2015

Aan het eind van de middag gister kregen we een icoon uit de begintijd van de televisie op bezoek. Karin Kraaykamp (hiernaast), wie kent haar nog? Ze was een bekende omroepster bij de VARA-televisie van 1955 tot 1961. Onze generatie kent zich haar naam nog, samen met andere omroepsters uit die tijd zoals Hannie Lips ('Tante Hannie') en Tanja Koen. Gisteren werd een halve eeuw overbrugd en zat ze met een glas rode wijn bij ons op de bank, 87 jaar oud, vitaal en alert (foto hier) Wisten wij veel dat ze al tien jaar vlakbij woont op de Molenstraat? We leerden haar een week geleden kennen op een zondagmiddag in Theater De Peeriscoop, waar ze een graag gezien gast is. Ze treedt er op 4 april op met cabaretier Jeroen van Merwijk in een interviewprogramma met Martin Šimek .

Karin Kraaykamp ('Zeg maar Karin') heeft heel wat te vertellen over haar lange leven. Ze spreekt er vrijmoedig over. Saai was het nooit, ze zou boeiende memoires kunnen schrijven. In astrologie gelooft ze sterk. Dat merkten we al toen we haar in het theater ontmoetten. Zelf is ze een Weegschaal. Uiteraard zeg ik dat het 'charmante onzin' is. Typisch een opmerking van een Stier, meent ze, beide benen op de grond. Om half acht breng ik haar naar huis. 'Je hebt een knap meisje', zegt ze bij de deur, 'jullie moeten gauw bij me langskomen.'

Anders dan de vorige dagen is het vandaag bewolkt en guur. Samen de stad in, waar kleumende representanten van politieke partijen staan te flyeren. Bij de Blokker kopen we een nieuw Senseo-koffieapparaat. Het is een cadeautje van Ans' moeder voor haar verjaardag aanstaande maandag. De oude konden we nog maanden in gebruik houden door hem te slaan, maar dat werkt nu ook niet meer. Desondanks drinken we koffie bij De Beren op de Markt. 's Middags komen Barbara en Esri op de thee.
 

Vladimir Poetin is nog steeds niet verschenen. Wie weet waren de machtige oligarchen zijn confrontatiepolitiek tegen het Westen zat. De Russische economie raakte door de lage olieprijs en de sancties snel in een diepe depressie en hebben ze daarom ingegrepen. Er is ook iemand op Twitter - Vladimir Ashurkov - die denkt dat Poetin in de schaduw is gaan staan, om een marionet aan te kunnen stellen, die de relaties met het Westen moet verbeteren. In elk geval is er een groot nadeel aan een dictatuur: alles wankelt als de dictator wankelt.

Er is ook ander nieuws. De inkomensongelijkheid tussen arm en rijk is in Nederland niet toegenomen. Een economengroep uit Leiden bewijst dat de voorspellingen van Piketty in ons land niet opgaan. De rijken zijn in de afgelopen 25 jaar niet rijker geworden. We zijn een aardig en sympathiek land.

De mondiale uitstoot van kooldioxide is in 2014 niet gestegen, lees ik op sommige krantenwebsites. Hebben we piek-CO₂ bereikt? Dat zou mooi zijn. Het is echter nog een beetje vroeg om definitieve conclusies te trekken. Maar als in Europa, Noord-Amerika en in China de uitstoot in 2014 inderdaad is afgenomen, dan is er een gerede kans dat de mondiale CO2-uitstoot in 2014 ook ietsje lager zal uitvallen dan die van 2013. Terug naar boven

Dulce op de werf van Sopromar in Lagos (foto: Anneke van der Velde)

Zondag 15-03-2015

Weer ontving ik een foto van ons bootje op de wal bij Sopromar in Lagos (hiernaast) We zijn er blij mee. Ditmaal werd de foto gemaakt door Anneke & Ben, mensen die we in 2007 in Lagos leerden kennen. Zij een zeilster, hij een fietsfanaat. Ondanks die verschillen houden ze het vol met elkaar en passen vaak op mooie villa's in de buurt. Anneke schrijft: 'Bijgaand een foto met nieuwe camera en i-pad van jullie boot. Ik denk dat je een aardig priegelwerk krijgt om dat stuk touw uit de schroefas te krijgen. Neem een haaknaald en een tandartskrabbertje mee!' Verder melden ze dat de werf deze winter fors uitgebreid werd met nieuwe toilet- en douchefaciliteiten en 600 m² nieuwe winkelruimte. Nog een maand voor we ons zullen inschepen.

Vandaag opnieuw bewolkt. In de ochtend valt er wat regen. Ik lees 'Het Rijk der kleine Koningen' (Nieuw Amsterdam, 2015) van Derk-Jan Eppink uit. Als medewerker van eurocommissaris Bolkestein en later als lid van het europees parlement maakte Eppink jarenlang deel uit van de 'eurobubble'. Het circuit van lobbyisten, profiteurs, maîtresses, babbelaars, zich-op-de-borstkloppers en spelletjesmakers, waarin heel wat geld van de lidstaten over de balk wordt gegooid, kent hij dus van binnenuit en je verwacht veel boeiende verhalen. In dat opzicht stelt het boek teleur; Eppink schrijft slecht en de pointes zijn slap. De covertekst belooft een analyse van de eurocrisis, maar die blijft uiterst oppervlakkig. Ook spot hij nogal met de weinigen die - ondanks hun ijdelheid - toch enige visie te berde brengen, zoals de Belgische ex-premier Guy Verhofstad. Zijn eigen rol in het gekonkelfoes van de achterkamertjes dikt Eppink flink aan. Het lijkt bijvoorbeeld wel of hij op zijn eentje de Duitse anti-europartij Alternative für Deutschland (AfD) oprichtte. Toch leer je door zijn boek ook wel zaken (h)erkennen, zoals het gebrek aan visie, de corruptie en de vriendjespolitiek, die helaas nu eenmaal onafwendbaar deel uitmaken van het rijk der kleine koningen. Eén ding wordt erg duidelijk, namelijk dat zulke halfbakken projecten als de EU en de euro nooit zullen werken zolang ze niet voltooid worden.

'Niet te geloven. Het is lente in Moskou. Volle zon, alle sneeuw verdwenen. Net als Poetin', schrijft correspondent Olaf Koens op Twitter.

Ans' broer Cees en zijn vrouw Mieke, uit het onzalige Papendrecht, komen koffiedrinken. Ze hebben een cadeautje voor de (morgen) jarige meegebracht. Later op de middag komt mijn zoon Bas langs. Hij blijft bij ons eten. Terug naar boven

Ans, 2001

Maandag 16-03-2015

Vandaag wordt Ans 65. Pas over drie maanden begint haar AOW. Op de foto hiernaast, van bijna 15 jaar geleden, kijkt ze ernstig. Sceptisch, het soort blik die een man kan vloeren. Het was bij een serieuze aangelegenheid, een modeshow. De foto werd door een journalist gemaakt. Jammer dat die schaduw in haar hals zo lelijk bruin vertekent bij het digitaliseren.

Gisteravond was het erg gezellig met Bas (foto hier) Steeds opnieuw ben ik verbaasd hoeveel die jongen van muziek en muziekgeschiedenis afweet. Daar wordt hij gelukkig van, zegt hij. Het gaat goed in het tweede jaar van het conservatorium. Er zijn zo weinig leerlingen en die tonen weinig discipline, zodat hij vaak alleen les krijgt. Dat is behoorlijk intensief. Hij laat via de computer een paar nieuwe stukken horen. Wonderlijke bedenksels! Wel mooi. We eten met zijn drieën; Ans heeft lekkere, malse biefstukjes gebakken. Die jongen moet een keer goed eten. Om half negen vertrekt hij weer.

Vanmorgen zijn we al vroeg wakker. Ik heb diverse cadeautjes voor mijn jarig liefje. De eerst verrassing op haar ontbijtbordje is een uiensnijder van Blokker. Ze heeft altijd tranende ogen bij het uiensnijden. Dat had ze niet verwacht en uiteraard laat ik haar een tijd in de waan dat dit mijn enige cadeautje is. Manhaftig bepaalt ze zich tot het ontbijt, totdat ze ziet dat er een pakje op de vuilnisbak staat. Aha! Een nieuwe e-reader, een waterbestendige nog wel, prima voor aan boord, een Kobo Aura met sleephoes. (Haar oude e-reader had het allang geleden begeven) De batterij van deze reader heeft een lange periode tussen het opladen; wel twee maanden. Vermoedelijk is dat korter als je steeds het leeslichtje gebruikt. Als mijn geliefde dan later nog een vreemde papieren zak op tafel ontdekt, met daarin een fraai Afrikaans halssierraad, dan kan ik helemaal niet meer stuk. Ze vindt de bewerkte, concentrische ringen heel mooi.

'Maar wanneer kan ik zoiets dragen?'

'Eh.....nou, eh..... op het 1e Gorcums Boekenbal!.'

Dat moet dus wel doorgaan.

Poetin mag dan al anderhalve week zoek zijn, hij laat danig van zich horen. In een documentaire die vanavond op de Russische televisie wordt uitgezonden, zegt hij dat hij tijdens de annexatie van De Krim heeft overwogen zijn nucleaire wapens in staat van paraatheid te brengen. Dat is een vorm van afschrikking, die alleen werkt als de tegenstander - in dit geval het Westen - daarvan op de hoogte is. De vraag is dus of de Navo het wist. Daar hoor je niets over.

Vandaag beginnen de Russen zonder de gebruikelijke aankondiging plotseling een oefening met bijna 40.000 militairen, 41 oorlogsschepen en 15 onderzeeërs in het arctische noordwesten. De claims van Rusland op de olierijke Arctic zijn bekend. Het typische gedrag van een land dat graag weer een supermacht wil zijn. In reactie brengt Zweden 150 militairen naar Gotland, dat al tien jaar geen defensie meer kende. Het lijkt in vergelijking een futiele reactie.

Ans gaat naar haar moeder in Lexmond en ik loop naar de maandagochtendmarkt. Het is fris maar zonnig. Daarom koffie op het terras van Grand Café Tax ('Eat, drink, love') In de Hoogstraat tref ik een lotgenoot (een prostaatgenoot, wou ik schrijven) Hij moet nog aan bestraling en hormoontherapie beginnen. We wisselen ervaringen uit; dat mijn libido terugkeerde, bemoedigt hem. Thuis vind ik berichten in de media dat Poetin na tien dagen weer is verschenen. In Sint Petersburg, alsof er niets aan de hand was.

In de middag loopt de kamer vol. Eerst Tessa met Vajèn (foto hier), daarna Ans' vriendin Jannie en later Barbara met haar kinderen Jordin, Nikita en Esri. Leuke snuisterijen, een mok met 'Oma' erop, en een ranke houten libelle geworden haar. Gezellig geroezemoes in de kamer. Later arriveert Michel ook. Vanavond gaan we samen eten bij De Beren. Onbeperkt spare ribs voor 11,50 euro pp. Niet romantisch? Hoezo? We zijn toevallig gek op spare ribs. Terug naar boven 

De baan van een aardscheerder, asteroïde 2015 EO6, vlak langs de aarde

Dinsdag 17-03-2015

Op 12 maart scheerde een 12 tot 18 meter grote asteroïde, geregistreerd als 2015 EO6, vlak langs de aarde. Dat is het formaat van een flinke treinwagon. De kortste afstand bedroeg een derde van de afstand naar de maan. De kortste afstand tot de aarde bedroeg 115.200 kilometer. In kosmologisch opzicht een near miss (zie hiernaast) De wereld is aan een ramp ontsnapt. Astronomen hebben becijferd dat hij in de komende jaren nog enige malen passeren zal, zelfs op nog kortere afstand, maar ons dan opnieuw niet zal treffen. Daarna is het onduidelijk, want bij iedere passage verandert de zwaartekracht van de aarde zijn baan enigszins.

Dergelijke 'aardscheerders' zijn gevaarlijk. Als ze op aarde inslaan kunnen ze enorme schade veroorzaken. Het is dus belangrijk om ze op te sporen. Er wordt technologie ontwikkeld om hun baan zonodig te veranderen. NASA heeft onlangs nieuwe algoritmen opgesteld, waarmee bewegende objecten eenvoudig en snel gevonden kunnen worden op bestaande hemelfoto's. De software is voor iedereen gratis beschikbaar, zodat ook amateur-astronomen onsterfelijke roem kunnen verwerven als ze nieuwe en gevaarlijke aardscheerders ontdekken. Dat is belangrijk, want men schat dat er miljoenen van zijn.

Vroeg uit bed. Mooi helder weer, een frisse wereld met vrolijk kwinkelerende vogels. Ik breng ons autootje weg voor de APK-keuring. Michel pikt me op bij de garage en brengt me terug. Volgt een zeer zonnige lentedag met temperaturen tegen de 17 graden. Ans past op de kleine Vajèn. Ik vang de lectuur aan van het boek van Joris Luyendijk over de financiële wereld in de Londense City, 'Dit kan niet waar zijn. Onder bankiers' (AtlasContact, 2015) Het is de neerslag van een periode vanaf 2011 toen hij voor de Britse kwaliteitskrant The Guardian vanuit het perspectief van een antropoloog een blog schreef over zijn omzwermingen in de financiële wereld.

Later komt Barbara. De drie dames gaan de stad in. Ik volg later. De terrassen op de Markt zitten vol. Er is een nieuwe bij gekomen van Eetcafé De Beren, waar we gisteravond lekkere spareribs aten. Niet onbeperkt, al na de eerste kunnen we niet meer op. Telefoon van de garage: de APK-goedkeuring wordt niet afgegeven, want er is iets mis met de achterrem. Dat moet dus eerst gemaakt. Vanavond vergadering van de Werkgroep 1e Gorcums Boekenbal bij De Peeriscoop. Morgen de verkiezingen voor Provinciale Staten. Terug naar boven

Tekening van hydrothermale bronnen op de ijsmaan Enceladus. Mogelijk een bron van eenvoudig buitenaards leven

Woensdag 18-03-2015

'Onderaards water lijkt norm op planeten en manen', schrijft De Volkskrant. 'Anders dan op de aarde zitten de oceanen vermoedelijk aan de binnenkant van planeten en manen.'  Dergelijke oceanen onder een honderden kilometers dikke korst van ijs werden recent aangetroffen op de Jupitermaan Ganymedes en eerder op Europa, recent op de Saturnusmaan Enceladus en men vermoedt ze ook op Callisto (Jupiter), Titan en Rhea (Saturnus), en Triton en het (Midzomernachtsdromerige) tweetal  Titania en Oberon (Uranus). Zelfs sluit men niet uit een ondergrondse oceaan op de dwergplaneet Pluto te ontdekken. Hetzelfde geldt voor dwergplaneten, zoals Ceres.

Er dwingt zich een patroon op. De oceanen op bijna alle binnenplaneten (Mercurius, Venus en Mars) en manen van het zonnestelsel zijn in de loop van miljarden jaren verdampt. De aarde is vooralsnog een uitzondering, maar als de zon over enige miljarden jaren opzwelt en heter wordt, zullen ook onze oceanen verdampen. Verre hemellichamen blijken dus oceanen van vloeibaar water onder hun dikke ijskorst te hebben. Dat is welbeschouwd niet zo vreemd: aan het oppervlakte heerst ijzige kou en de rotsachtige kern is heet en wellicht vloeibaar (nucleaire reacties) In de tussenlaag is de temperatuur hoog genoeg voor vloeibaar water. Op verschillende manen zag men ijsfonteinen. Dat duidt op de aanwezigheid van hydrothermal vents, heetwaterbronnen, op de bodem van die oceanen. Die vind je ook bij ons. Het zijn plaatsen waarvan men veronderstelt dat ze de oorsprong van leven zijn. Bij zeer hoge temperaturen gaan de altijd aanwezige complexe moleculen ingewikkelde reacties met elkaar aan en blijken zich te kunnen repliceren. Zo komt het leven op gang. Bij ons en misschien ook op die andere plaatsen in het zonnestelsel.

Wonderlijk, wonderlijk! Jaren geleden schreef ik dat het ontstaan van leven in het universum misschien onvermijdelijk was. Er wordt wel gesproken van een cascade-reactie, die leven voortbrengt. A cascade towards life. Veel wetenschappers denken dat het heelal krioelt van leven en dat we op het punt staan het te ontdekken. Dan rijst natuurlijk de vraag waarom het universum zo uitermate geschikt is om leven voort te brengen. Aanhangers van de multiversa-hypothese zeggen dat er zoveel universa bestaan, dat er altijd eentje is waarin leven ontstaat. Maakt dat het raadsel kleiner? Nee, het wordt alleen verschoven.

Juist vandaag verschijnt er een artikel in de Monthly Notices of the Royal Astronomical Society van Australische en Deense wetenschappers. Zij becijferden dat er alleen al in onze Melkweg miljarden bewoonbare planeten moeten zijn. Ze pasten daarbij een oude wet uit de atronomie toe: de Wet van Titius-Bode, waarmee in 1781 Uranus is ontdekt. Later bleek dat een toeval te zijn en bleek tevens dat deze wet niet altijd opgaat. Waarom ze hem desondanks gebruikten, snap ik even niet.

Vanmorgen vroeg op en naar het oude stadhuis op de Markt om te stemmen. Het is fris en nevelig. Onderweg komen we niemand tegen en op het stembureau zijn we de enigen. Even denk ik: misschien laten de mensen het massaal afweten, ze hebben genoeg van politiek en vooral van politici. Dat gevoel kreeg ik gisteravond ook tijdens het laatste televisiedebat. Dat opgefokte elkaar-vliegen-afvangen, die gestresste oneliners, dat kun je toch geen debat noemen? Moeten we daar respect voor hebben en moeten die mensen ons leiden? Eenzelfde dédain ervaar ik bij veel kiezers. 'Ja, ik verdiep me nooit in politiek', zegt een man gisteravond tegen een reporter, 'maar ik heb het gevoel dat mijn idealen het meest horen bij de VVD, want die staat voor vrijheid.' Ja, hoor, zwets maar een eind weg. Ach, het is nog niet zo erg als bij de middelbare scholieren; daar wordt de PVV de grootste partij. Wat is er mis met het onderwijs?

De winst die de Israëlische premier Netanyahu boekt bij de parlementsverkiezingen maakt me ook niet vrolijker. Te elfder ure heeft hij uit de heup geschoten en de angst bij het electoraat voor een verkiezingssucces van de bundeling van Arabisch-Israëlische partijen aangewakkerd met de uitspraak: 'Er komt nooit een Palestijnse staat! Dan krijgen we terroristen direct aan onze grenzen.' Het heeft gewerkt: Likud won de verkiezingen. De koers naar vrede en een tweestatenoplossing is verder dan ooit.

De onderhandelingen met de Grieken lopen niet goed. Bloomberg citeert onderhandelaars van het IMF uit de trojka met ECB en EU. Ze noemen de Griekse houding onaanvaardbaar. De Grieken willen niet meewerken en houden zich niet aan de afspraken van februari. Tsipras wil er morgen op de EU-top graag over praten.

Vanmorgen leggen onze zeilvrienden Jaap & Diana een verjaardagsbezoekje af. Ans had voor de gelegenheid worstenboordjes gekocht en daarvoor bezwijk ik. Vanmiddag komt Herman U. met een bos bloemen voor de  65-jarige Ans langs. Vanavond verkiezingsuitslagen; ik zou het willen overslaan, maar dat lukt waarschijnlijk niet. Terug naar boven

Bebossing als soelaas voor global warming (rode cirkel)

Donderdag 19-03-2015

Verder met de serie over climate-engineering. (Eerdere stukken stonden hier, hier en hier) Bossen leggen op grote schaal koolstofdioxide langdurig vast in hun stam, takken en bladeren. Door de wereldwijde ontbossing komt er overigens nog altijd meer dan minder CO₂ in de atmosfeer terecht. ontbossing veroorzaakt zo'n 11% van de jaarlijkse CO₂-toename in de atmosfeer. Men heeft niet alleen voorgesteld de ontbossing een halt toe te roepen, maar ook om op grote schaal nieuwe bossen aan te leggen om weer meer koolstofdioxide vast te leggen. Sommigen kopen bij hun vliegtickets extra compensatie voor het gebruik van fossiele brandstof. Dat extra geld wordt in de aanleg van bossen geïnvesteerd. De oudere bomen kunnen verwerkt worden tot biomassa en als bio-energie hergebruikt worden.

De in bomen vastgelegde koolstof is uiteraard veel minder geconcentreerd dan in vele miljoenen jaren opeengeperste planten in de vorm van olie en steenkool. Er is dus een groot oppervlak aan nieuwe bossen nodig, wil die compensatie enig effect hebben.

Herbebossing is dus een goede zaak, alleen duurt het erg lang. Een boom doet er tientallen jaren over om zo groot te worden dat er veel koolstof is vastgelegd. Bovendien zijn er altijd risico's dat de vastgelegde koolstof te vroeg vrijkomt door bosbranden en afsterven door ziektes en droogteperiodes. Een ander nadeel is dat de nieuwe bosarealen ten koste gaan van de noodzakelijke ruimte om voedsel te verbouwen voor de groeiende wereldbevolking.

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat herbebossing op lokale schaal kan helpen. Dat komt mede doordat het in bossen vochtiger is. Loofbossen zorgen voor grotere verdamping en koelen de omringende lucht af en er valt vaker regen. In Europa leveren bossen een plaatselijke temperatuurdaling van circa 0,5 graden Celsius op.

Het tijdschrift Nature publiceert deze week nieuw onderzoek naar de capaciteit van het Amazone-regenwoud om over de achterliggende dertig jaar koolstof op te slaan. De bossen groeiden door de stijgende koolstofdioxide-gehaltes van de atmosfeer steeds sneller. Maar er blijkt een onvermoed effect: door die groeispurt gaan de bomen eerder dood. Hun levenscyclus wordt verkort. Ze groeien snel en sterven jong. Dat beperkt hun vermogen om CO₂ uit de atmosfeer vast te leggen tot wel 30%. Daarom denkt men dat de modellen voor de opslagcapaciteit van bossen te optimistisch zijn. Dat vermindert niet alleen de zin van herbebossing, maar ook de prognoses voor de opwarming zélf moeten bijgesteld worden.

Gisteravond met Herman U. ons autootje opgehaald. De APK is weer binnen maar er is een probleem met de carterpan. Die lekt wat. Bij de Fiat Seicento zit die op een slecht beschutte plaats. Hij zal volgende week vervangen moeten worden; tot zolang moeten we goed op olielekkage letten.

De verkiezingsuitslagen van gisteravond zijn net zo treurig als de kille regen van vanmorgen. Nederland kent nu geen grote politieke partijen meer; het partijenlandschap is versnipperd.  Individualisering? Ieder voor zich? Een chagrijnig en verwend electoraat zadelt het parlement op met de brokken. Zoek het maar uit. In de Tweede Kamer eist een kandidaat van de VVD, verdacht van corruptie, de zetel van de vertrokken Verheijen op. Hij gaat als onafhankelijk kamerlid verder. Nog een fractie erbij. De meerderheid van de coalitie bedraagt nu exact één zetel.

Ans gaat naar haar moeder in Lexmond. Ik stuur een to-do lijstje aan de leden van de Werkgroep 1e Gorcums Boekenbal, schrijf een verslag van de vergadering van eergisteren en stel een nieuwe begroting op. Een mevrouw van het Rabobank Coöperatiefonds belt om te zeggen dat onze subisdieaanvraag is afgewezen, omdat we nog geen rechtspersoon zijn. Zodra we een stiching oprichten, kunnen we opnieuw een aanvraag doen. Nu moet ik een notaris zoeken die wil sponsoren of voorlopig geen rekening zal sturen.

In de middag klaart het weer op. Tijd voor de boodschappen. Bij De Mandarijn is een mooi boek voor me gearriveerd; de zojuist verschenen vertaling van het laatste boek van de filosoof Nick Bostrom van de Universiteit van Oxford, 'Superintelligentie. Kansen, gevaren, strategieën' (De Wereld, 2015) We zijn altijd bang geweest dat superintellligente machines, die we zelf gemaakt hebben, de wereld van ons overnemen. Daar gaat zijn boek over. Bostrom is ook de man van de Simulatiehypothese, die stelt dat onze werkelijkheid niets anders is dan een computersimulatie. Van wie? Van superintelligente machines. Terug naar boven

Zonsverduistering vandaag. In Amstelveen zagen ze hem wel (foto: Nu.nl, Sander Groffen)

Vrijdag 20-03-2015

Al vroeg schuif ik de gordijnen open. Er hangt wat nevel en - erger - het is bewolkt. Als dat zo blijft, dan gaat de bijna volledige zonsverduistering aan onze neus voorbij. Vanaf half tien loop ik met mijn camera op de Altenawal. De nevel is weg maar dikke, egaalgrijze bewolking belet dat er ook maar iets te zien is. De zon dringt niet door de wolkenlaag. Bijna nergens in Nederland is er iets van de eclips te zien.

Ik keer om en loop naar het stadhuis om mijn nieuwe paspoort op te halen. Af en toe kijk ik naar de hemel. Die blijft zwaar bewolkt. Pech, de eerstvolgende kans is op 10 juni 2021. Dan wordt (in ons land) de zon maar voor 17% door de maan bedekt. Op 25 oktober 2022 is er weer een kans; dan is de bedekking 22%. De volgende kansen zijn 29 maart 2025 (25%) en 12 augustus 2026 met maar liefst 88% om acht uur 's avonds. Dat is meer dan nu (81%) Als ik dan nog leef ben ik 79 jaar oud.

Om elf uur krijgen we een Gorcums zeilersstel op de koffie. Hun boot ligt in Kroatië en dit jaar willen ze om Sicilië heen varen. Daar vertellen we graag over en we adviseren om maar niet in de buurt van de zuidelijke eilandjes te komen, zoals Pantellaria en Lampedusa. Teveel kans op een ontmoeting met overladen migrantenboten, zoals wij in 2008. Die kans is nu vele malen groter.

Gisteravond waren we naar de musical 'Charlie and the Chocolate Factory' in schouwburg De Nieuwe Doelen, uitgeveoerd door de leerlingen van Lyceum Oudehoven, de school van Ans' kleindochter Nikita. Erg vermakelijk. Nikita had een zang- en dansrol, waarin ze een opgeblazen bosbes speelde. Niet haar favoriete rol, maar ze bracht het er goed vanaf. Mijn gedachten gaan terug naar mijn eigen middelbare schooljaren in Breda, toen we toneel speelden op de Grote Avonden in schouwburg Concordia op het Coothplein. Ik heb er nog veel foto's van. We speelden het ene jaar 'De klucht der vergissingen' van Shakespeare en het jaar daarop 'Scapin' van Molière. Dat was in de eerste helft van de jaren zestig. Het leverde diepe, onvergetelijke indrukken op van de magie van het theater, de kleedkamers, de kostuums waarin je je meteen een ander voelde, de zenuwachtige spanning op je beurt te wachten tussen de coulissen, de schijnwerpers, je tekst kwijt, het applaus, allemaal indrukken die deze leerlingen nu op hun beurt opdoen.

Vanmorgen is de belastingaangifte klaar. Pfff, de uitkomst valt flink tegen, maar daar is niets aan te doen. Op de website van Zorgvisie lees ik dat er weer twee bestuurders van mijn generatie, thans net als ik met pensioen, in andere zorginstellingen de raden van toezicht gaan voorzitten. Die kunnen er niet genoeg van krijgen, kennelijk. Zij liever dan ik (ze betalen nog meer belasting, ook) Ik heb die ruim twintig jaar van ziekenhuisbestuurder het vak met veel plezier uitgeoefend, maar ik ben blij dat ik ervan af ben (afgezien van Jansen Steur) en dat er nu volledig andere kanten van mijn persoon aan hun trekken komen. De jaren na je pensioen zijn van goud en ze vliegen snel voorbij.

De EU-top ging gisteravond met enige wijze coulance met de Griekse premier Tsipras om. Hoewel hij nu binnen enkele dagen moet tonen hoe hij de vereiste bezuinigingen gaat binnenhalen, trekt men hem niet helemaal het vel over de neus, in het besef dat men hem niet met lege handen naar Athene kan terugsturen. Uit niet-gebruikte Europese ontwikkelingsfondsen krijgt hij 2 miljard euro voor sociale maatregelen, met name voor de extreem hoge jeugdwerkeloosheid.

De bewolking heeft inmiddels plaats gemaakt voor zon. Het is een aardige middag. Zometeen even wijn halen bij Inge in Heukelum. Vanavond een orgelconcert in de Grote Kerk. Terug naar boven

Zaterdag 21-03-2015

Gisteravond naar het Paasconcert van Gerben Budding op het Bätz-Witte orgel in de Grote Kerk. Om half acht haal ik Karin Kr. op in haar appartement in de Molenstraat. Ze is 87 jaar en nog nooit naar een orgelconcert geweest. Ze heeft een tas met twee kussentjes bij zich. Vooruitziende blik. In een van de kerkbanken, altijd mijn favoriete plaats, wil ze niet, dus we nemen plaats op de rieten stoelen van de voorste rij. 'Wat zijn er weinig mensen!', zegt ze. Dat klopt; ik zag ook wel eens meer bezoekers.

Na een korte inleiding klimt Budding naar het orgel. Even later ruisen de machtige accoorden van Bachs Praeludium in c BWV 546 door de hoge gewelven van de kerk. Karin zit klein en ineengedoken naast me. Musicologen weten niet zeker af dit praeludium wel bij het tweede deel van BWV 546, de fuga, hoort en of ze wel in dezelfde periode geschreven zijn. Misschien om het verschil te benadrukken speelt Budding tussen beide delen een van de Neumeister koralen: 'Herzliebster Jesu, was hast du verbrochen', BWV 1093. De Neumeister verzameling van koraalvoorspelen werd pas in de jaren '80 van de vorige eeuw ontdekt, in de bibliotheek van de Universiteit van Yale. Grappig, in de Nieuwe Wereld dus. Je vraagt je af hoe het daar terechtwam. Het zijn 82 koralen uit de vroege jaren van Bach. Wat een vondst moet dat zijn geweest!

Ik staar naar boven, naar de kerkgewelven terwijl Budding de ingetogen koraalmuziek speelt. Mijn gedachten dwalen af. Wat voor bouwstijl is dit eigenlijk? Sinds mijn Cursus Kunstgeschiedenis weet ik dat je op de bogen, de pilaren en de gewelven moet letten. Ronde bogen wijzen op een Romaanse stijl. Neo-Romaans/classicistisch in dit geval, want de kerk werd gebouwd rond 1850 (op de ruïnes van een eerder - gothische - kerk, die uit 1263 stamde) Het fameuze Bätz-orgel dat ik nu hoor, werd in 1853 geplaatst.

De andere werken zijn gisteravond onder andere van de Nederlanders Bastiaans (1812 - 1875) en Jaap Zwart (1955) In zijn inleiding vertelde Budding dat Zwart weinig muziek publiceerde, maar veel schreef. De muziek in een envelop doen en opsturen naar een uitgever was hem teveel werk. Het Drieluik en de Koraal over Gezang 195 'Nu valt de nacht. Het is volbracht' werd in 2006 in het blad De Orgelvriend afgedrukt. Tussen twee delen in stopt Budding kort. Het carillon van de grote toren speelt juist en de organist hervat zijn spel pas verder als die ijle klanken wegsterven.

Na afloop schuifelen we de kerk uit. Karin genoot wel van het concert, geloof ik. Ze vindt het jammer dat er zo weinig mensen kwamen luisteren. Ik breng haar terug naar de Molenstraat. Of ik nog even een glaasje kom drinken? Nou even dan, leuk. Dat 'even' wordt twee uur en het glaasje zijn drie bellen whisky. Maar dan hebben we wel heel wat doorgenomen. Onder andere haar televisiejaren, haar mannen, haar bedrijf en de stad Gorcum. Karin leest momenteel mijn romantrilogie en daar is ze erg enthousiast over. ''Ik kan gewoon niet stoppen met lezen.'Om half twaalf kom ik thuis met een verlaat cadeautje van Karin voor Ans haar verjaardag.

Vanmorgen miezert het. De eerste lentedag. Tegen de middag breekt af en toe de zon door. Bij Boekhandel Blz De Wingerd in de Arkelstraat tref ik de Werkendamse dichter Marcel Vaandrager. We ontmoetten elkaar een jaar of wat geleden. Marcel staat bij De Wingerd zijn nieuwe bundel 'Deze niet' (2015) te promoten. Hij gaf die zelf uit want hij heeft zijn eigen uitgeverij. ook maakt hij sinds kort deel uit van het muzikaal-literaire trio De Troubabroers, die werk vertolken van mensen als de Vlaamse zanger Miel Cools en gedichten van anderen. Misschien iets voor het 1e Gorcums Boekenbal? Ik zal het aan de werkgroep voorleggen. Terug naar boven

De islam in de wereld. Groen = soenna, roodbruin = shia, blauw = Ibadisme. Bron: Wikipedia

Zondag 22-03-2015

Na de Eerste Wereldoorlog en het einde van het Ottomaanse Rijk werd het Midden Oosten door de overwinnaars (Britse Rijk, Frankrijk) geherstructureerd. Er werden nieuwe landen gesticht en grenzen getrokken, vaak letterlijk met de lineaal op de kaart. Invloedssferen werden afgebakend. Op bestaande verbanden sloeg men geen acht. Daarvoor betaalt de regio honderd jaar in toenemende mate de tol. De grote oorzaak is de eeuwenoude, onverzoenlijke strijd tussen soenni en shia-moslims (zie de kaart hiernaast) Een strijd die de Oemma, de Islamitische wereldgemeenschap verscheurt. Een middeleeuws religieus conflict, uitgevochten met moderne wapens. Het overgrote deel (90%) van de moslims in de wereld is soennitisch. De strijd bepaalt de ontwikkelingen in de Oriënt meer dan de tegenstellingen met de ongelovigen in het Westen.

De belangrijkste centra zijn Saoedie-Arabië voor de Soenni en Iran voor de Shia. Nieuwe staten ontstaan in Syrië en Irak, waar soenni-moslims het Islamitisch kalifaat (IS) hebben gesticht. Medestanders van IS vind je in Libië, Somalië (Al-Shabaab), Yemen en Nigeria. Yemen wordt momenteel de facto opgedeeld in een shiitisch noorden (de shiitische Houthi-rebellen) en soennitisch zuiden, aangevuld met het soennitische Al Qaida (zie de kaart hiernaast) Vandaag komt het bericht dat ze Taiz, de derde stad van Yemen, voor een deel veroverd hebben. In Syrië berust het ingeperkte, regime van Assad op een minderheid van alawieten, een aan de shia verwante stroming in de Islam. De belangrijkste steunpilaar van Assad is het shia-bewind in Teheran, dat ook Hezbollah in Libanon steunt tegen de soenni's in het noorden (rond Tripoli) In Irak is het front tussen de soenni's van IS enerzijds en de door shia's overheerste regering in Bagdad, de shiitische milities van ayatollah Al-Sistani en eenheden uit Iran sterk in beweging. In dit onverzoenlijke

conflict tussen twee richtingen in de Islam poogt Teheran de overhand te krijgen door de eerste shiitische atoombom te ontwikkelen, naast de soennitische bom van Pakistan. Dat land poogt buurland Afghanistan te beheersen door de ultra's van de soennitische Taliban te steunen. Strijders van de laatste organisatie infiltreren steeds vaker in het sjiitische buurland Iran, waar in potentie een nieuw front kan ontstaan in deze onstilbare geloofsoorlog.

Het allesbeheersende soenni/shia-conflict is de verklaring voor de mislukte Westerse interventies in Afghanistan en Irak. In dit conflict hebben de ultra-orthoxe stromingen aan beide zijden de overhand gekregen. Het Westen heeft daar niets in te zoeken, ware het niet dat we nog steeds afhankelijk zijn van de oliestroom uit de regio. In de geloofsoorlog voeden beide kampen zich met de olie-inkomsten. De overgrote meerderheid van vreedzame moslims en andere (geloofs)groepen zoals christenen, Joden, Jezidi's, Koerden, e.d., raken steeds verder in de knel. Het opgelaaide conflict wordt gecompliceerd door de Palestijns-Israëlische impasse. Het bedreigt de vrede in de wereld meer dan de geopolitieke ambities van een gefrustreerd Rusland.

In weerwil van al deze ernst vermaken we ons gisteravond met het kijken naar een aantal afleveringen van de hilarische TV-serie Divorce. Herkenbaar maar een fractie minder geestig dan de vrouwelijke tegenhanger Gooische Vrouwen. Vanmorgen is het grijs maar niet onvriendelijk. We nemen de tijd. In het nieuws: Sepp Blatter, de omstreden president van de internationale voetbalbond, beweert dat zijn organisatie invloedrijker is dan welke religie of welk land dan ook. 'De FIFA heeft door de positieve emoties die het voetbal losmaakt meer invloed dan welk land op aarde of welke godsdienst dan ook. We bewegen de massa.' Ja, daar kunnen ze in het centrum van Rome over meepraten. Die man moet weg! Maar dat zal wel niet lukken. Ik zeg het al jaren: voetbal is voor de dommen.

We krijgen een zonnige middag. Ik zou eigenlijk naar buiten moeten, maar ik was zo stom om het verslavende game Skyrim aan te zetten. Na een paar uur spelen heb ik mezelf in grote moeilijkheden gebracht, waardoor ik moet terugvallen op een eerdere fase in mijn spel. Omdat daar tijdelijk geen aardigheid in is, weet ik te stoppen. Straks gaan de naar Mykonos op de Langendijk. In de achterliggende maanden is de zaak volledig verbouwd. We gaan er met de kinderen en kleinkinderen van Ans haar 65e verjaardag vieren. Terug naar boven

Maandag 23-03-2015

Gisteravond hebben we bij Mykonos op de Langendijk Ans' 65e verjaardag gevierd met al haar kinderen en kleinkinderen (behalve Liam en Caelan, die in Tsjechië zijn) Ans' broer Cees en zijn vrouw Mieke uit het onzalige Papendrecht waren er ook, met hun zoon Bob. De zaak heeft een nieuwe eigenaar, die Agamemnon heet. Hij heeft het restaurant volledig laten verbouwen, waarbij bar en keuken naar de straatkant zijn verhuisd en er veel meer zitruimte aan de havenzijde is gekomen. En er is een nieuwe menukaart. Vind hier 8 foto's van een vrolijke avond.

Het nieuwe boek over de bankierswereld van antropoloog en journalist Joris Luyendijk is onthullend. Dat vond de auteur zelf ook, want hij noemde zijn boek 'Dit kan niet waar zijn' (Atlas Contact, 2015) Helaas is het wel waar. Het boek baseert zich op ongeveer tweehonderd interviews met mensen uit de bankwereld; mensen wier namen geheim moesten blijven. Men liet gewone mensen veel te veel geld lenen en verpakte de evidente risico's in ondoorzichtige producten. Het bevestigt alle vooroordelen met betrekking tot geldgraaierij en onverantwoordelijke bonussen, maar levert vooral een onthutsend inzicht in de afwezigheid van bewuste sturing in de mondiale financiële systemen. Iedereen weet dat de wereld in 2008 langs de rand van de afgrond liep. De echte systeembanken, too big to fail, moesten door overheden gered worden met geld van belastingbetalers. De doorgaans zeer nuchtere ex-voorzitter van de Europese Raad Herman van Rompuy zei in 2014 dat de wereld 'op enkele millimeters van een totale implosie' heeft verkeerd. Iedereen weet tevens dat een nieuwe, diepe systeemcrisis op enige termijn onafwendbaar is. Luyendijk gebruikt een treffend en angstaanjagend beeld van een vliegtuig, waarin je door een raampje ziet dat een motor in brand staat. Je waarschuwt een stewardess, maar die doet niets. Je loopt langs de cabin crew naar de cockpit om de piloten te waarschuwen, maar in de cockpit zit niemand. Zo zit de financiële wereld in elkaar.

'Het faillisement van een grote en wereldwijd vertakte bank kan een domino-effect veroorzaken, waardoor het mondiale financiële systeem als geheel tot stilstand komt, verlamd raakt en instort. Behalve dat niemand nog bij zijn geld kan, bevriest dan de financiering van de handel, daarmee de handel zelf en dus de voedselbevoorrading.'

Zo dreigde het in 2008 bijna te gaan en het kan weer gebeuren. Want behalve een uiterst geringe, volstrekt ontoereikende verhoging van de kapitaalbuffers van de banken is er niets veranderd. De sector wordt ondermeer bevolkt door superslimme nerds, quants geheten, die vaak Asperger hebben en geen enkel moreel besef bezitten. Het systeem zou voor een deel crisisbestendiger worden als de banken verplicht zouden zijn om veel hogere kapitaalbuffers aan te houden. Tot dusver gebeurt dat niet; de banken verzetten zich er hevig tegen. Dat geld rendeert niet en draagt dus niet bij tot hun bonussen. De aanpak kan alleen maar supranationaal zijn, want als één land zijn financiële sector aanpakt, dan wijken alle banken en financiële instellingen uit naar andere landen en verandert er mondiaal niets. 'Het is de vraag of globalisering wel samengaat met nationale democratie.' 

duiden op een nieuwe natuurkracht. Maar er zijn nog enkele preciezere metingen nodig om zeker te zijn dat het geen bestaande deeltjes zijn die de afwijkingen veroorzaken. Het wordt weer spannend bij CERN, waar dezer dagen de LHC weer wordt opgestart na een pauze van twee jaar, met hogere botsingsenergieën dan ooit eerder. Terug naar boven

Max Ernst - La Nymphe Echo, 1936

Dinsdag 24-03-2015

Misschien heb ik het schilderij wel vijftig jaar niet gezien, 'De Nymph Echo' (1936) van de Franse surrealist Max Ernst (1891 - 1976) En dan bedoel ik niet het wereldbekende exemplaar dat in het Museum of Modern Art in New York hangt, maar het doek hiernaast - eveneens geschilderd in 1936 - dat ergens in Parijs in particulier bezit is (of was) Het was gereproduceerd in een Frans boekje over het surrealisme, dat ik tijdens mijn jaren op de HBS in Breda tweedehands kocht: 'Le Surréalisme' van Charles Estienne (Gründ, Paris 1956) Toen het verscheen (en ook toen ik het kocht) leefde Ernst nog. Het is een dun boekje met een harde kaft, uit een serie die Tendances de la Peinture Moderne heette. Ik zoek in mijn boekenkast bij de S en zie: daar staat het. Daarvoor heb je nou een eigen bibliotheek. Het heeft 24 illustraties, de nymf Echo is de 13e - en die ontbreekt. Dat is raar! Wat heb ik er ooit mee gedaan? Een vage, onzekere herinnering doemt op: ik heb de reproductie ooit uitgescheurd en op een van mijn studentenkamers gehangen. Die aan de Oude Kamp in Utrecht, geloof ik. Zou hij daar achtergebleven zijn? Enfin, gelukkig hebben we Internet. Daar is ze: lelijk en wel, bepaald geen toonbeeld van schoonheid, deze nymf. De mond is een snavel, misschien een toeter, waarmee ze de geluiden herhaald die ze hoort. Waarom toch hing ik Echo op de muur van mijn kamer? Misschien had ik met haar van doen. Vast.

Ik herinnerde me haar opeens toen ik vanmiddag in de 'Metamorphosen' van Ovidius (43 voor Chr - 17 na Chr.) zat te grasduinen (herdruk van de prachtige vertaling van M. d'Hane-Scheltema, Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2014) Het magnum opus van de dichter met voor zijn tijd ongekende wijsheden: 'Geen enkel ding in dit heelal, geloof mij, gaat teloor' (XV 354) en 'Al deze dieren vinden hun begin in andere dieren' (XV 391) Ver terug, in het IIIe boek, trof ik haar. Echo was toen nog een echte nymf, zij het een praatgrage, die nooit haar mond kon houden. Op last van Jupiter hield zij diens gade Juno opzettelijk aan de praat, terwijl de oppergod met andere nymfen stoeide. Toen Juno dat doorhad, strafte ze de ongelukkige nymf met dwangmatige 'verdubbeling van de laatst gesproken klanken', de 'weerkaatsing van al wat zij gehoord heeft.' Ovidius:

'Welnu, als zij Narcissus ziet, op jacht in stil gebied,

vonkt liefde in haar hart.'

(...)

'En steeds weer wil zij naar hem toegaan met verliefde woorden

en zoete smeektaal uiten, maar haar spraakgebrek belet,

verbíédt dat zij als eerste spreekt.'

Dat wordt dus niks. Narcissus vlucht bij haar weg en zij verbergt zich vervuld van wanhoop en schaamte in de bossen, zoals op het schilderij van Ernst. De andere nymfen bidden de goden om vergelding: 'Laat hem ook zo verliefd zijn! En laat ook zijn geliefde ongrijpbaar zijn!' Nemesis, godin van de wraak, verhoort hen. Narcissus komt bij een helder meer met zilverachtig, gllanzend water, waar hij onherstelbaar verliefd raakt op zijn eigen spiegelbeeld. Natuurlijk vinden we vandaag de dag dat noch Echo, noch Narcissus iets te verwijten viel; Nemesis had beter Juno kunnen straffen - maar die was te machtig.

Het grootste deel van de dag is zonnig. 's Ochtends gaan Arina en ik voor het Boekenbal praten op het stadhuis met twee medewerksters van de afdeling Cultuur. Nu had ik niet de illusie dat het meteen kat-in-het-bakje zou zijn met de gevraagde subsidie, en dat is het ook niet. Ze hebben regels waaraan een aanvraag moet voldoen. Zo moet een cultureel evenement openbaar en voor een breed publiek zijn. Tja, bij De Peeriscoop kunnen maar 120 - 130 mensen terecht. Moet het misschien ergens anders? In schouwburg De Nieuwe Doelen? Dat zou mooi zijn, ook dat theater is stijlvol, maar krijgen we voor de eerste keer zoveel betalende bezoekers bijeen? En over DND, dat deze zomer stopt, is de gemeente momenteel aan het onderhandelen met mogelijke exploitanten voor de komende twee jaar. Misschien andere lokaties? Buurthuis De Haarhorst? dorpshuis De Elzenhof? De Aanlegsteiger? Een ander buurthuis? Ons Bolwerk op de Vijfde Uitgang? Tja, die vind ik allemaal persoonlijk niet erg stijlvol, maar tja....we zullen ons bezinnen. In elk geval komt onze subsidieaanvraag aanstaande maandag bij de wethouder van cultuur op tafel.

's Middags - Ans is naar haar moeder - laat ik bij mijn Turkse kappertje op de Langendijk mijn haar knippen. Ans is ermee ingenomen. 'Je ziet er een stuk jonger en knapper uit.' Verder poog ik een notaris te strikken om een stichting voor het Boekenbal op te richten en met de vereffening van de rekening geduld te oefenen tot we ons eerste geld binnen hebben. Ik vind er een die het voor minder dan de helft wil doen.  Terug naar boven

Er zit weer een vrachtwagen vast, dit keer op de Kriekenmarkt

Woensdag 25-03-2015

Machteloze woede over de apathie van het Gorcums gemeentebestuur, dat niet in staat is om problemen in de stad met visie en daadkracht aan te pakken. Vanmorgen zit er voor de zoveelste keer een veel te grote vrachtwagen met oplegger vast, ditmaal aan de overkant op de Kriekenmarkt (foto hiernaast) Wat heeft die hier te zoeken? Ook bij ons op het Eind komt het regelmatig voor. Zwaar verkeer hoort helemaal niet in onze kwetsbare binnenstad. Veel huizen vertonen scheuren omdat de slappe bodem trilt en beeft als er een zware vrachtwagen langskomt. Onze buurtvereniging KNAKE heeft twee maanden geleden een goed plan bij de gemeente ingediend om het nodeloze doorgaand verkeer te weren en Eind en Peterbrug autoluw te maken. Van mij mag het zelfs helemaal autovrij gemaakt worden. Al eerder, in 2012, reikte KNAKE een dergelijk plan aan alle leden van de gemeenteraad uit. Sindsdien deden de bestuurders helemaal niets.

Voor vrijwel iedere oude binnenstad in Nederland hebben ze een verkeerscirculatieplan met aparte compartimenten gemaakt. Niet in Gorcum. Terwijl het zo eenvoudig is! Verdeel de stad in twee compartimenten: bovenstad en benedenstad. Sluit de Peterbrug af en ook de Korenbrug af voor autoverkeer. Verkeer dat van het ene compartiment naar het andere wil, moet gewoon even omrijden. De mensen wennen er snel aan, zo blijkt overal elders in ons land.

Een uur later begint de vrachtwagen eindelijk stapvoets achteruit de Kriekenmarkt af te rijden. De politie verschijnt niet om hulp te geven. Na twintig minuten is hij bij de Peterbrug en zit opnieuw vast. Hij moet nog de hele Appeldijk en de Havendijk achteruit terugrijden, maar dat kan niet want de politie is er niet om het verkeer tegen te houden. Op de Peterbrug zelf zit het verkeer nu ook vast. Weer een halfuur later is de vrachtwagen eindelijk uit het zicht en rijdt het verkeer weer.

Het is een ochtend met treurige miezerregen. Treurige gezichten ook bij CERN. Door kortsluitingen in een van de acht magneetsectoren van de 27 kilometer lange ondergrondse ring kan de LHC niet opstarten. De vertraging kan een paar weken duren. 'Op de eeuwigheid is dat niets', zegt CERN-directeur Rolf Heuer. Ja, maar die eeuwigheid bezitten we niet. Ik althans niet.

Na de middag lijkt het weer wat op te knappen. We maken ons op voor een tripje naar Utrecht, want morgen zijn we elf jaar getrouwd (maar dan kunnen we niet) Terug naar boven

Utrecht. Ans in Graaf Floris op de Vismarkt

Donderdag 26-03-2015

Paraplu's mee, gistermiddag, op weg naar Utrecht. Bij de lelijke platte doos, die in Gorcum station heet, staat de Interliner net klaar. De A27, triest van regen. Uitgereden mest op de natte weilanden. 'Heeft u een OV-kaart? Vergeet dan niet uit te checken.' Het in eeuwige staat van verbouwing verkerende CS Utrecht. De haastige mensenmassa's in Hoog Catharijne. Bij de overgang over de Catharijnesingel kijken we naar beneden. Is de singel al terug? Nee. Nog zo'n eeuwige bouwput. HC is nooit af. Het zou me niet verbazen als blijkt dat de bouwfases van het winkel/stationcomplex sinds de start in begin jaren '70 langer zijn geweest dan de jaren van ongestoord functioneren.

In de binnenstad de paraplu's weer op. De Steenweg. Er zijn helemaal geen leuke jurken, zegt Ans. Petten wel. Bij mijn vaste zaakje Jos van Dijck in de Bakkerstraat zoekt de oude Italiaanse winkelbediende ('iek ben angetrouwd') in de kelder en komt met een lichte pet boven, maat 60. Lekker voor in de zomer. Hij past perfect (foto hier)

Verder naar het juwelierszaakje op de Vismarkt, waar ik begin januari een mooi, tamelijk gewaagd halssieraad kocht voor de 65e verjaardag van mijn lief. Ze wil het graag ruilen en omdat ik de bon nog heb, mag dat. Keus genoeg! Ze valt op een mooie halsketting van stenen van rozenkwarts, verbonden door schakels van zilver (foto hier) Slechts een geringe bijbetaling.

Terug op de Vismarkt raak ik bijna onder een van de voorbijzoevende fietsen. Bij Graaf Floris drinken we thee aan het raam (foto hier schuin boven), naast een behaaglijk warmte afgevende radiator. Een zwarte café-poes zoekt ook warmte en komt dicht naast me op de vensterbank zitten snorren. Buiten op de brug druipt regenwater van de opeengestapelde terrasstoelen.

Er is nog tijd om even langs wat schoenenzaken te lopen. Het is druk op de Oudegracht. We voelen ons buitenlui in de grote stad. De geliefde vindt een elegant paar pumps met hakjes, geschikt voor het aanstaande Boekenballetje in Theater 't Pand. Boekhandel Broese kunnen we natuurlijk niet overslaan. De boekhandel vecht voor zijn plek op de Stadhuisbrug. De gemeente wil de begane grond etage hebben voor de bibliotheek en Broese bestrijdt dat. Lees er hier meer over.

Bij de aanbiedingen ligt een dik boek over de Perzische keuken: 'Persiana' van Sabrina Ghayour (Good Cook, 2014) Jaren terug was er een Perzisch restaurantje in de Haarstraat, tegenover De Nieuwe Doelen in Gorcum. We kwamen er graag. De kok, Chef Abbas, werkte veel met kaneel e.d. Een andere aanbieding kan ik ook niet laten liggen: 'Jacques Brel. De definitieve biografie' van René Seghers (Tirion, geen jaartal, geschat 2013) Slechts 15 euro! Ja, en dan: 'Gekkenpraat' (De Bezige Bij, 2015), een nieuwe bundel met oude stukken van W.F. Hermans, bijeengezocht 'uit de periode toen Hermans zichzelf als schrijver uitvond' door zijn biograaf Willem Otterspeer. Niet te versmaden.

Om zes uur zijn we bij ons restaurant, 'Se7en' op de Mariaplaats. Vroeger was hier 'De poort van Cleef', een keurig, klassiek etablissement waar mijn romanfiguur Lucas met zijn moeder placht thee te drinken. Voor Se7en hebben we nog twee dinerbonnen, waarvoor je een gratis hoofdgerecht krijgt. Het restaurant heeft een leuke, exotische kaart, waaruit je diverse halve schotels kunt kiezen. Daaruit kiezen we drie halve gangen met erbij een lekkere Primitivo 'Terrae Melixia, Cantina Due' uit het diepe zuiden van Italië.

De Mariaplaats is dicht bij HC en de doorloop naar het busstation aan de Jaarbeurszijde. In de twintig minuten wachttijd drinken we koffie op een bankje in de stationstraverse. Even voor tien uur zijn we weer thuis, op tijd voor het nieuws van Nieuwsuur.

De ochtend vangt aan met zon, maar er is opnieuw regen op komst. Een gevaarlijke escalatie in Yemen. Een aantal soennitische landen onder leiding van Saoedie-Arabië bombarderen op grote schaal de shiïtische Houthi-rebellen. Het soennitische Egypte doet ook mee. Het shiïtische Iran protesteert en eist dat de aanvallen stoppen. Een dag of wat geleden analyseerde ik de situatie in termen van het vele eeuwen oude geloofsconflict soenni-shia in de Islamwereld. Het effect op de olieprijs is onmiddelijk; die stijgt scherp.

Ans gaat naar de mondhygiëniste en ik doe boodschappen. Op de terugweg vangt het aan te regenenen. Ik zoek het nieuws op. Een onbehaaglijk gevoel bij de mededelingen van de Franse autoriteiten dat de co-piloot van de German Wings Airbus A320 het toestel bewust tegen een berg te pletter heeft gevlogen. Pas vlak voor de crash, na een acht minuten durende daling, krijgen de passagiers iets door. Ze schreeuwen. Dat schijnt op de CVR (Cockpit Voice Recorder) hoorbaar te zijn. Een zelfmoord van iemand die moedwillig 150 anderen mee de dood in nam? Het raadsel is nu niet minder groot. Terug naar boven

Sequestratie van koolstofdioxide door pyrolyse van hout- en plantenresten tot houtskool (biochar)

Vrijdag 27-03-2015

De maand maart dient zijn laatste dagen uit. Van 2015 is alweer een kwart voorbij - en het was nog pas begonnen! Ans brengt ons autootje naar de garage voor de vervanging van onze lekkende carterpan. Jeff brengt haar weer thuis.

Vanmorgen verder met de volgende methode van climate-engineering (vorige stukken op 22-02-2015, 27-02-2015, 06-03-2015 en 19-03-2015)  Ditmaal het verhitten van grote hoeveelheden biomassa (hout, stro, mest, groente- en fruitafval, e.d.) zonder dat zuurstof kan toetreden. Dat heet pyrolyse. Dan ontstaat houtskool. De koolstofatomen in houtskool zitten zo dicht op elkaar, dat bacterieën ze niet kunnen afbreken. Daardoor wordt de koolstof dus uit de kooldioxidecyclus tussen biosfeer en atmosfeer gehaald (sequestratie) De houtskool wordt soms uitgestrooid over akkers, die daardoor meer vocht kunnen vasthouden. Door pyrolyse van hout- en plantenresten kan ook een energierijke biodiesel gemaakt worden.

Er zijn veel voorstanders van deze methode. Om effect te hebben moet de koolstof eeuwenlang opgesloten zitten, maar het is echter niet zeker voor hoelang dat in koolstof zo is. Bovendien zou pyrolyse op industriële schaal moeten plaatsvinden en dat is erg energie-intensief. Het kost een giga-hoeveelheid brandstof, die uiteraard niet van fossiele aard mag zijn anders schieten we er niks mee op. Speciale productie van de benodigde hoeveelheid biomassa zou ten koste gaan van de agrarische voedselproductie. Daarom zal pyrolyse slechts op beperkte schaal toepassing vinden, denkt men.

Deze week beleefde ik iets grappigs met Bol.com. Ik had een boek uit de VS besteld en na een goede week ontvangen ('The Origin of Financial Crises' van George Cooper, Vintage Books, 2008) Twee dagen later kreeg ik een mailtje van Bol.com dat het boek helaas niet leverbaar was en dat ik mijn geld zou terugkrijgen. Vooruit, mailtje naar de klantenservice gestuurd dat het boek wél geleverd was. Binnen een uur ging de telefoon (Hoe kwamen ze aan mijn nummer?) Een dame van de klantenservice.

'Dus u hebt het boek wel gekregen?'

'Inderdaad.'

'Maar dat kan helemaal niet!'

'Toch wel. Het ligt hier voor me.' Ik lees de titel voor.

'Dat klopt. Ik snap er niks van. Het systeem zegt dat het er niet is. Dus hebben we de retourprocedure al gestart.'

'De retourprocedure?'

'Ja, dat u het boek terug gestuurd hebt.'

'Maar ik heb het boek niet terug gestuurd.'

'Nee, maar zo verwerken wij dat in ons systeem. Daarom krijgt u automatisch uw geld terug gestort. Dat kan ik niet meer veranderen.'

'Moet ik het boek nu ook terug sturen?'

'Nee, dat is te gek. Houdt u het maar. Hebt u ook eens een gelukje. Dag meneer.'

'Dag mevrouw, dank u wel.'

Het blijft tamelijk droog, de rest van de dag. Over de rampzalige co-piloot van de Airbus A320, die het vliegtuig met bijna 150 passagiers tegen een berg aanvloog, komt uit dat hij leed aan angst- en depressieve stoornissen. Zijn arts had hem op de dag van de crash ziek verklaard, maar hij ging toch.

Wetenschappelijk nieuws in de NRC: 'Hoe slechter mensen over hun ex denken, hoe sneller ze over de scheiding heen zijn.' Dat blijkt uit onderzoek van psychologen van Iowa State University. Over open deuren gesproken.

Zometeen ga ik te voet naar onze garage in Arkel om het autootje op te halen. Een wandeling van een dik uur langs het Merwedekanaal. Terug naar boven

Cover van 'De Muur', mijn exemplaar van de Nederlandse vertaling van 'Le Mur' van Jean-Paul Sartre, C.N. Lijsen (Literaire Reuzen Pocket 28, De Bezige Bij, 1962)

Zaterdag 28-03-2015

Copiloot Andreas Lubitz liep rond met het idee om een 'spectaculair gebaar te maken waardoor iedereen zich zou herinneren wie hij was'. Dat heeft een stewardess gezegd, de ex-vriendin van Lubitz, tegen de Duitse krant Bild. Merkwaardig, daar heb je hem ten voeten uit: de figuur 'Erostrate' uit het gelijknamige verhaal van Jean-Paul Sartre. Het verhaal staat in de bundel 'Le Mur' uit 1939. Lubitz had mogelijk net zo'n beheptheid met het vooruitzicht onbekend en onopgemerkt te sterven als Karst Tates, de man die op Koninginnedag 2009 in Apeldoorn door de menigte reed en veel slachtoffers maakte. Ik signaleerde het destijds hier (We lagen toen voor anker in de baai van Syracuse) Je moet er ook aan denken bij andere lone wolfs als bijvoorbeeld Tristan van der Vlist, die in 2011 in een winkelcentrum in Alphen aan de Rijn zoveel mogelijk mensen neerknalde voordat hij zelfmoord pleegde. Uit het feit dat we die namen nog kennen, zou je kunnen afleiden dat ze hun doel bereikt hebben. Je denkt ook aan Mark David Chapman, in 1980 de moordenaar van John Lennon. Hij doode één man en geen menigte, maar over zijn motief zei hij destijds: 'The result would be that I would be famous.'

Wie was Herostrates? Hij was een jonge Griekse man die brand stichtte in de Tempel van Artemis te Efese, een van de zeven wereldwonderen. In zijn zoektocht naar roem besloot Herostratos omstreeks 21 juli in 356 voor Christus de tempel in brand te steken. Dat is hem gelukt; we kennen zijn naam nog altijd. Terrorisme uit zelfglorificatie. Men spreekt zelfs van een 'Syndroom van Herostratos'. Een psychiatrisch fenomeen dat ook aan moslimterroristen toegedacht kan worden.

De Herostrates van Sartre realiseert zich dat niemand de naam nog kent van de bouwmeester van de Tempel van Efese, maar wel die van de brandstichter. 'Zijn naam schittert nog steeds, als een zwarte diamant.' (...) 'Dat zou ik willen - ze allemaal in verbazing brengen.' Hij komt op de gedachte om op mensen te gaan schieten en oefent in een schiettent op de kermis. Hij gelooft dat zijn lot kort en tragisch zal zijn, culminerend in één ogenblik vol geweldige kracht en schoonheid:

'Ik zelf zou op een dag, aan het eind van mijn sombere leven, ontploffen en de wereld als een magnesiumflits met een hevige en korte vlam verlichten.'

Anders dan copiloot Andreas Lubitz laat de Herostratos van Sartre wel een brief na. Hondertwee brieven zelfs, die hij richt aan de honderdtwee beroemdste schrijvers van Frankrijk. Daarin zet hij zijn haat uiteen voor succesvolle mensen, voor mensenvrienden, voor allen die recht hebben op een plaats onder de zon. 'Zij hebben de zin van het leven voor zich opgekocht.' Na drie dagen vasten voelt hij zich als een god. 'Dadelijk zal Hij de straat opgaan om te doden.' Dat loopt uiteindelijk iets anders af; hij schiet slechts twee mensen neer. In een café vlucht hij naar het toilet. Hij heeft nog één kogel en stopt de loop van zijn wapen in zijn mond. Er staan mensen voor de deur, maar hij kan niet schieten. 'Toen gooide ik de revolver weg en maakte de deur voor hen open.'

Ongeacht de afloop van de daad - vaak suïcide - gaat het de 'herostraten' inderdaad om de roem, de opheffing van hun onbetekenende bestaan in een korte publicitaire schittering en liefst ook nog resulterend in een plaats in de geschiedenisboekjes. De behoefte aan roem en glorie is wijd verbreid onder de mensen. Verlangen naar een betekenisvol leven is niet vreemd; de methode van moord is dat wel. Het is knap moeilijk om beroemd te worden, maar deze manier is in wezen voor iedereen bereikbaar. Alleen weet je niet bij wie het bovenmatig leeft; de lone wolfs leiden hun onopvallend bestaan in de massa. Dat is precies het probleem: pas bij de uitvoering van hun wandaad steken de herostraten de kop boven het maaiveld uit en dan is het te laat. Sommigen praten er tevoren over, zoals de Herostratos van Sarte en zoals Lubitz tegen zijn ex-vriendin. Dat neemt men doorgaans niet serieus en dat kán ook haast niet; er zijn er veel meer die erover fantaseren dan die het echt doen. Je mag vrezen dat het zich nog vaak zal voordoen, want ik geloof niet dat er enig kruid tegen gewassen is.

De autoriteiten van Efese besloten om geen enkele publiciteit aan de daad van Herostrotos te geven. Op het noemen van zijn naam stond de doodstraf. Maar de Griekse historicus Theopompus (4e eeuw v. Chr.), een onverbeterlijke roddelaar, stoorde zich daar niet aan. Hij bezorgde Herostratos de faam die hij zocht, waardoor we ons hem vandaag de dag nog herinneren.

Gisteravond past Ans op de kleine Vajèn, zodat Tessa & Jeff een avond uit kunnen. Vandaag regen en wind; een vieze dag. Ans naar haar moeder, ik boodschappen. Bij de kippenboer op de Langendijk ruimen ze de zaak leeg. Peter, de vrolijke poelier met de hoge stem, schijnt na een harstilstand in coma te liggen. Jammer. We groetten elkaar als ik langsliep en ik kocht er behalve gevogelte ook zijn knoflook-met-sambal.

Ik loop verder, de kraag op tegen de wind. De straten zijn somber. De verloedering van de binnenstad gaat steeds verder; zeker een derde van de winkels staat nu leeg. Terug naar boven

Uit: Grunneger spreuken (Facebook)

Zondag 29-03-2015

Vannacht gaat bij herfstig weer de zomertijd in. In Portugal wordt het deze week 25 graden. Daar ging de zomertijd ook in. Het uur verschil met ons blijft. Het is er UTC + 1 en wij hebben nu UTC + 2. (UTC = Universal Time Coördinated ofwel 'Zulu Time' ofwel - ongeveer - Greenwich Mean Time)

Het is laat zoals ieder jaar, de tijd

zit krap in zijn heden, vandaag

is steeds weer geweest

steek dus het licht aan

dat de toekomst nog uitspaart, spreek

het brood aan dat nog niet doof is, maak

de taal waar achter zijn tekens, spel

het vlees, stil de tijd, leef nog even -

(Gerrit Kouwenaar (1923 - 2014) uit 'Een geur van verbrande veren' (1991)

Een dichter spreekt over tijd; hij wil die wel stil zetten. Goed idee, nodeloze wens. Voorzover ik weet staat de tijd nooit stil, behalve voor een lichtdeeltje dat met de lichtsnelheid reist. Grappig dat de tijd stilstaat bij de grootste snelheid die we kennen. Dat kun je niet bevatten, net zo min als je kunt bevatten dat de tijd onder onze aardse omstandigheden wel voortgaat. Bevinden wij en het deeltje zich niet in dezelfde ruimte? Het deeltje kan de tijd stil zetten en wij niet.

Mislukt, men loopt de weg terug, leeg

lopend als een klok

('1890: 27 - 29 juli', uit: 'Een geur van verbrande veren' (1991)

Kijk! Als dát zou kunnen! De zaak is mislukt, we lopen terug in de tijd. Om het nog eens over te doen? Maar dan beter? Een klok die terugloopt is een leegloper. Een lanterfanter. Een klok die de tijd kan doden met nietsdoen. Maar... het is niet mislukt, want het kán gewoon niet en als het niet kan, dan kan het ook niet mislukken. Enzovoorts.

OMNIVERSUM

Ik heb wel eens gehoord dat alles kan;

is het niet hier, dan wel in een ander heelal.

Er zijn er oneindig veel van, dus

ook een waar alles kan terwijl

er niets gebeurt, dus

waar alles stilstaat

en jou eeuwig bij me laat.

(TZ, 2015, ongepubliceerd)

Het houdt vandaag niet op met regenen. In het nieuws: de Griekse regering is wanhopig opzoek naar geld. Hoewel ze aanvankelijk verdere privatiseringen staakten, besloten ze van de week om toch maar de zeehaven Piraeus te verkopen. Deze volte face maakten ze niet zelf bekend; het staat in Der Spiegel en die had het van het Chinese persbureau Xinhua. De Grieken hopen dat de Chinezen de haven willen kopen.

Middag. Regen, aantrekkende wind uit het westen. Er is gewaarschuwd voor harde windstoten. Op Radio4 de Johannes Passie. Straks naar Fort Vuren voor een middag met vrienden: Wiger & Arina en Wil & Marianne. Je kunt er binnen zitten. Terug naar boven

Gistermiddag bij Fort Vuren. Vlnr. Arina, Ans, Marianne, Tom, Wil en Wiger

Maandag 30-03-2015

Het ging gisteren goed tekeer bij Fort Vuren. Regenvlagen striemden de ramen en de wind rukte aan de flappen van een grote terrastent, die voor het etablissement stond. Binnen gaf de open haard aangename warmte. We waren de enige bezoekers. Aan een grote tafel maakten we het gezellig (foto hiernaast) Later reden we met Wiger & Arina terug naar de stad. Met zijn vieren aten we bij Mykonos op de Langendijk.

Vanmorgen schijnt de zon. Op de barograaf zie ik dat de luchtdruk gisteren een forse val doormaakte. Inderdaad, er trok een lagedrukgebied dwars over ons land. Naar de maandagochtend markt voor victoriabaars, ook wel nijlbaars geheten. Stevig vlees en ecologisch verantwoord. En een zak vongole voor de pasta. Het is guur en winderig, ruw jaagt de wind tussen de kramen door en doet de dekzeilen wild klapperen. Een takkenbos kersenbloesem. Drie gesneden pompoenbroden voor morgen bestellen. Vleeswaren voor de boterham bij de Hema. Klaar. Voor dinsdag wordt een westerstorm verwacht.

In het nieuws: de beurzen herstellen zich vandaag. Premier Cameron kondigt verkiezingen aan voor 7 mei en speelt met vuur. Het lidmaatschap van de EU is het belangrijkste thema, want de premier heeft een referendum over het Britse lidmaatschap beloofd als hij wint. 'Het is een recept voor twee jaar onzekerheid waarin inkomende investeringen zullen wegvloeien, twee jaar van chaos waarin bedrijven niet kunnen plannen en twee jaar van verloren kansen voor vooruitgang, voor winst, voor welvaart', waarschuwt Labourleider Ed Milliband vandaag in een toespraak.

De Grieken komen mogelijk vandaag met een nieuw lijstje bezuinigingen, omdat de trojka (EU, IMF en ECB) het vorige dit weekeinde afkeurde. Het was onvoldoende. De Grieken verdommen het nog steeds om keurig belasting te betalen. Nog steeds halen mensen er op grote schaal hun spaargeld bij de banken weg. Maar wat blijkt nu? Via brievenbusfirma's in Nederland worden miljoenen aan Grieks belastinggeld weggesluisd naar belastingparadijzen in bijvoorbeeld het Caribisch gebied. We werken dus mee aan het vergroten van de moeilijkheden van de Grieken. Dubbele moraal! Typisch Hollands: anderen de maat nemen en ze tegelijkertijd stiekem dwars zitten. Terug naar boven

Paul Hogervorst, boekhandelaar (1940 - 2015) Foto uit de jaren '90

Dinsdag 31-03-2015

Vannacht eerst urenlang het vreedzame gegorgel van hemelwater in de regenpijpen. Vanaf ongeveer half drie steekt de verwachte harde wind op. Windvlagen om het huis. Af en toe word ik even wakker en slaap weer in met de gedachte: ach, het is de wind maar en we zijn niet aan boord.

Vanmorgen zakt de wind weer in, maar toch is er code oranje in het noorden en geel in de rest van het land. De wind zal nog aantrekken tot stormkracht, zegt het KNMI. Hier in de stad vreest men voor hoog water in de Merwede. 'Extreem hoog water', schrijft Gorcum Presenteert zelfs. Men gaat zelfs de stormvloedschuif 'in de Waterpoort' omhoog zetten. Ze bedoelen uiteraard de coupure, want er is al 120 jaar geen Waterpoort meer. (Dit blijkt later een 1-aprilgrap)

Gisteren kwam het nieuwe nummer van De Utrechtse Boekhouder uit (5e jaargang, nr. 1), het digitale literaire tijdschrift van Salon Saffier. Alweer een mooi, goed gevuld nummer met onder andere een artikeltje over de jaren dat dichteres Gertrude Starink met haar man Jan aan zee in Cornwall woonde, door een dorpsgenoot/boekhandelaar. Zij komt in mijn boeken voor onder de naam Ruth (zoals ze echt heette) Ik blader verder en zo kom ik erachter dat Paul Hogervorst pas geleden overleed. Ach, denk ik, hij ook al dood. Paul was 15 jaar lang de gedreven en flamboyante directeur van Boekhandel Broese Kemink op de Utrechtse Stadhuisbrug. In 2000 nam hij afscheid. Broese kon een paar jaar geleden nipt gered worden en is nu een Libris-winkel.

Met Paul heb ik intensief samengewerkt bij de Kunstmanifestatie BRAIN/Internal Affairs, die in de zomer van 1992 in de oudbouw van het Beatrixziekenhuis plaatsvond. Enthousiast regelde hij dat er een dependance van zijn boekhandel kwam in het Breincafé. Daar kon je een ruime keur van boeken vinden over hersenen, creativiteit en kunst. Onder leiding van Wim Tielrooij, gepensioneerd hoofd van de afdeling fysiotherapie, floreerde de dependance tot volle tevredenheid van Paul. We lagen elkaar wel, Paul en ik. Als ik in die tijd in Utrecht was, zocht ik hem vaak op in zijn kantoor boven de zaak. Zelfs hebben we overwogen om eens een week van baan te wisselen, hij ziekenhuisdirecteur en ik boekhandelaar. Nog altijd heb ik spijt dat het er nooit van kwam. Je kon plezier hebben met Paul. Hij zat altijd vol plannen en ik zal zijn ogen, glimmend van pret, niet meer vergeten.

Na jaren kwam ik hem weer eens tegen. Dat was in december 2013 op een bijeenkomst in Hoograven van De Utrechtse Boekhouder (het verslag staat hier) Toevallig kwamen we naast elkaar terecht in het zaaltje. Hij herkende me nog en we praatten even over BRAIN. Het ging al niet meer zo goed met hem, merkte ik, maar hij wuifde mijn zorgen weg. Paul Hogervorst werd 75 jaar.

In de loop van de ochtend trekt de wind weer aan. De dijk tussen Lelystad en Enkhuizen wordt gesloten voor verkeer. In Duitsland meet men windstoten tot 150 km/uur. Ans gaat met Barbara naar haar moeder in Lexmond en ik loop naar het notariskantoor Van Leusen van den Broek op de Landtong tussen de Korte en de Lange Brug om een volmacht te tekenen in verband met de oprichting van de Stichting Gorcums Boekenbal. Bij De Mandarijn krijg ik een kop koffie van Emmy. Ze hebben het nieuwe boek van Ayaan Hirsi Ali, 'Ketters' (Augustus, 2015) Thuis ligt een brief met een goed bericht: de Stichting FOWW wil het Boekenbal subsidiëren met 1000 euro! Dat is een opsteker!

Ook goed nieuws van CERN in Genève: het is gelukt om de kortsluiting op te heffen die een klein metaalfragment bij een van de magneten van de LHC veroorzaakte. De versneller kan nu op korte termijn opgestart worden. En hoe is het met de Grieken? Premier Tsipras is in Moskou en zegt daar tegen het persbureau Itar-Tass dat hij het niet eens is met de Westerse sancties tegen Rusland. 'Het is een doodlopende weg.' De Grieken lijden fors onder die sancties, met name de landbouwsancties. Tsipras c.s. spelen hoog spel, want de EU zal ze deze stellingname niet in dank afnemen.

's Middags trekt de storm over ons land. Vooral het noorden heeft er last van. Ik rijd naar de watersportzaak van George Kniest in Muiderzand om de electronische C-map NT+Wide kaartjes up te daten: Netherlands & Belgium, Central English Channel, France Atlantic Coast en Iberian Peninsula, Azores & Madeira. Ze zijn ruim tien jaar oud en ik wil geen risico's nemen, ook al is het nogal duur. Zandbanken, riviermonden, haveninvaarten, betonning, er kan heel wat veranderd zijn. Op de terugweg weet ik nét de files te vermijden. Morgen gaan we naar Friesland voor familiebezoek. Terug naar boven 

Lees vanaf hier verder in https://www.sailing-dulce.nl/home/32