Logboek 2023/4 Herfst, 2 oorlogen

Karel Klinkenberg. Gezicht op de Altenawal Gorinchem, ca 1900

Direct naar

het laatste

verslag

Het laatste kwartaal van 2023. Vlak voor het eind van het derde kwartaal stierf een van de beste vrienden in mijn leven. Maar voor ons wikkelt de spindraad zich verder af. Er is geen uitzicht op een einde aan de onverkwikkelijke veroveringsoorlog van Poetin in Oekraïne. Er komen halverwege het kwartaal verkiezingen voor de Tweede Kamer en ik maak me geen illusies: de nieuwe kamer en de nieuwe regering zullen geen einde maken aan de voortgaande ontwrichting van ons land, laat staan aan die van de wereld.

In de komende winter zal onze Dulce grondig aangepakt worden. Het oude, versleten teakdek gaat eraf en wordt vervangen door kunstteak. Daarvoor moeten de mast en de wanten eraf en dan gaat de boot in de grote loods. De operatie kost een week of vijf. We hopen dat we daarbij de plaatsen van de lekkages op het dek zullen vinden (en dichten). Ook wordt de kapotte wasmachine vervangen.

Het schilderij hierboven is waarschijnlijk van de schilder - zie de signatuur rechtsonder -  Karel Klinkenberg. en dateert naar mijn schatting van niet lang na 1900. Hij leefde in Den Haag maar trok vaak het land in om allerlei stads- en dorpsgezichten te schilderen. Zo kwam hij dus ook in Gorcum. Het toont in vol ornaat twee van de zeven molens die ooit op de Gorcumse wallen stonden. De linker is oliemolen De Eendracht, die tot de sloop in 1916 naast de sluis bij ons op de wal stond. De jammerlijke sloop van de verwaarloosde molen geschiedde omdat er in de stad vanwege WO1 een groot gebrek aan hout was. De rechter molen, korenmolen De Hoop, staat in al zijn pracht in de zon op het achtste bastion van de vesting, aan de Dalemse kant. Die molen is er nog. Je hebt er een fraai uitzicht over de Merwede met de vesting Woudrichem en Slot Loevestein aan de overkant. Op de voorgrond ligt een schuit, de schipper zit aan boord te wachten tot ze geschut worden. Er drijft een roeibootje bij de achterplecht en even verder op de kade zit iemand te vissen. De sluis is links, net buiten beeld. Deze sluis werd pas in 1824 in de monding van de Linge op de Merwede gebouwd en moet dus driekwart eeuw oud geweest zijn toen Klinkenberg het tafereel schilderde. Toen hij het maakte moet hij aan de overkant gezeten hebben, niet ver van de Waterpoort die er toen niet meer stond. In het midden van de Altenawal was destijds kennelijk een trap naar beneden. Er staan twee mensen op. Die trap bestaat niet meer. Helemaal rechts lijken twee torens te staan. Eentje schittert in het zonlicht; dat is het zeil van een boot. De andere is wel een toren; dat moet de kerk van het dorp Dalem zijn. Waar het schilderij zich bevindt weet ik ook niet.

Zondag 01-10-2023

Op de 23e blokkade door XR van de Utrechtsebaan vertonen zich voor het eerst tegendemonstranten. Op de sociale media waren ze opgeroepen door een anonieme groep 'Kick out the Rebellions'. Nou ja, demonstranten waren het niet want ze droegen geen borden en riepen geen leuzen, ze verspreiden zich en wilden de klimaatactivisten in elkaar slaan. Agenten met schilden en wapenstokken vormden op meerdere plekken rond de snelweg een linie om de groep tegen te houden, gevolgd door enkele politiebussen. Vanuit de groep werden eieren gegooid richting de agenten. Volgens XR zei de politie rond half twee hun veiligheid niet meer te kunnen garanderen. Daarom vroeg XR de activisten in de bussen van de politie te stappen, maar morgen komen ze weer terug.

     We hebben een fraaie herfstdag. De temperatuur loopt op tot bijna 24 graden. Grote aantallen wandelaars drommen over de sluis. Ook zijn er nog flink wat passantenboten.

     Denk aan de weerspreuk 'Oktober warm en fijn, het zal een scherpe winter zijn, maar is het nat en koel, ’t is van een zachte winter een voorgevoel'. Weeronline zoekt voor de oktobermaanden sinds 2000 uit of het klopt. Van de top 10 warmste oktobermaanden volgde zesmaal een warmere winter en viermaal een koudere. De verhouding is dus 60/40 procent. Bij de koudste en natste oktobermaanden is het over die periode precies andersom: 30/70 procent. Van de top 10 koudste en natste oktobermaanden volgde driemaal een zachtere winter en zevenmaal een normale tot koudere. Conclusie: 'De weerspreuk komt niet uit en het frappante is dat het juist andersom is. Na een zachte en warme oktober blijft het vaak warm en fijn. Ook bij koel en nat oktoberweer blijft het daarna vaak aan de koele/koude kant.' Let op: dat gold voor de laatste twee decennia.

Helaas, de UE heeft er weer een zorgenkind bij. De Slowaken maakte de partij van de populistische en corrupte oud-premier Robert Fico met 23,3 procent van de stemmen tot de grootste partij. De man steunt Poetin, net als buurman Orban. Hij vindt dat Kyiv de oorlog is begonnen en wil de militaire steun aan Oekraïne stoppen. In het parlement vormt hij met dat standpunt overigens een minderheid, alle andere gekozen partijen steunen Oekraïne. De liberale partij Progressief Slowakije (PS) blijft steken op 18 procent van de stemmen. Er moet dus in elk geval een coalitieregering komen.

     En Polen? Daar zijn over twee weken parlementsverkiezingen. In de hoofdstad Warschau zijn vandaag volgens een woordvoerder van de gemeente een miljoen mensen op de been, uit protest tegen de rechts-nationalistische partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS). Zij komen met bussen uit het hele land en trekken door het centrum van de stad met vlaggen van Polen en de Europese Unie. De vier samenwerkende oppositiepartijen staan in de meest recente peilingen slechts een paar procentpunten achter op PiS.  Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 02-10-2023

De energiebalans van onze aarde over de maand juli 2023 verscheen dezer dagen. Een nieuw record. De energiebalans is het verschil tussen de inkomende warmte en de uitgaande. Die balans zou in evenwicht moeten zijn, anders warmt de wereld op. De disbalans is deze zomer groter dan ooit werd gemeten, zoals je ziet. De absorptie van warmte door de aarde was bijna 1 W/m² hoger dan ooit eerder in enige julimaand. Hitte hoopt zich steeds sneller op in ons aardsysteem, in de oceanen, de bodems en de atmosfeer en doet ijskappen, zeeijs en gletsjers toenemend smelten, toendra's ontdooien, oceanen verzuren en brengt steeds meer vocht in de lucht.

     Na de zeer warme septembermaand wordt het ook vandaag erg warm. In de middag is het bijna 24 graden. Er staat hier weer een filmploeg, dit keer aan de overkant bij de geometrische beelden van Winiarski. Anna gaat op bezoek bij een vriendin en ik ga naar de sportschool. Dat is voor het eerst na onze gebruikelijke onderbreking voor de zomer. Nou het viel niet mee op het Biocircuit maar het begin is er. Voortaan gaan we weer twee keer in de week. Vandaag begint ook de nieuwe prikronde met boosters tegen nieuwe varianten van Covid19, voor 60-plussers en kwetsbaren. Er komt vermoedelijk deze week een uitnodiging in de brievenbus. Men verwacht dat landelijk ongeveer de helft van de uitgenodigde mensen zich zal laten boosten. Toevallig gaat ook vandaag de Nobelprijs voor de Geneeskunde 2023 naar de onderzoekers Katalin Karikó en Drew Weissman. Terecht. Door hun onderzoek konden effectieve mRNA-vaccins worden ontwikkeld ten tijde van de coronapandemie.

Ook in onze regio begint het electriciteitsnet overbelast te raken, meldt AD Rivierenland. Het middenspanningsnet rondom het hoofdverdeelstation in Arkel loopt tegen zijn grenzen aan. Ondernemingen die nieuwe aansluitingen willen of uitbreiden komen op een wachtlijst. Kleine bedrijven en woningen kunnen vooralsnog wel worden aangesloten. Netbeheerder Stedin investeert de komende jaren circa 240 miljoen euro in het net. Dat moet tussen 2029 en 2031 klaar zijn.

Al jaren vind ik Jort Kelder een rare, verwaande kwast. Vanouds zegt hij dat rijke mensen teveel belasting moeten betalen, onder voorbijzien aan alle fiscale trucs en buitenlandse rekeningen die ze benutten, maar vorige maand wilde hij in een interview ook het stemrecht ontnemen aan arme mensen. 'Mensen die niet aan de schatkist bijdragen hoeven van mij niet per se daar heel veel over te zeggen te hebben.' Haha. Misschien weet hij niet dat de arme mensen bij elkaar meer belasting betalen dan alle rijke mensen samen. Wie betalen relatief het minst? De 1 procent rijkste mensen. Ik geloof dat Jort tegenwoordig ook in de Donald Duck staat.   Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 03-10-2023

Vanmorgen is het nog even droog, maar na half tien regent het. Begrafenisweer. We rijden in passend tenue en door een file op de A27 naar het crematorium Noorderveld in Nieuwegein. De rouwdienst voor mijn levenslange vriend Paul begint om elf uur. In een kleine zijruimte, bestemd voor de familie, ontmoeten we Tine en de zonen Jorrit en Jelmer met hun gezinnen. Ik ga een paar keer plassen zodat ik tijdens de ceremonie niet hoef. De ongeveer 70 aanwezigen luisteren naar zijn favoriete muziek, waaronder van Reinhard Mey 'Ich liebe dich':

Ich liebe dich
Ich brauche dich
Vertraue auf dich
Ich baue auf dich
Wollte nicht leben ohne dich
Ich liebe dich

(Die tekst liet ik op 29 september al zien). Op twee grote schermen verschijnen talrijke foto's uit zijn leven. Er zijn vier sprekers waarvan ik de derde ben. Er is verdriet en er wordt gelachen, zoals het altijd gaat. Spreken valt me niet mee bij zulke gelegenheden, maar op een enkele snik na haal ik netjes het einde. Ik las wel eens dat iedereen op zo'n bijeenkomst aan de eigen rouwdienst denkt, maar hem nooit zal meemaken en hoopt verder maar dat hij nog heel ver in de toekomst ligt. Het valt me in de andere toespraken op hoe geliefd en gewaardeerd Paul was. Broer, vader, vakbondsman, vriend. Mooi was het verhaal van Jelmer, geassisteerd door Jorrit, over zijn eerlijkheid. In een gerenommeerd etablissement in Nieuwegein verloot de eigenaar onder de gasten een mooie fles wijn. Het gaat om een meerkeuzevraag met de antwoorden a, b en c. Omdat Paul een goede klant is, fluistert de baas hem het goede antwoord in zijn oor. Dat is c. Paul is aan de beurt en zegt 'b'. Inderdaad, het tekent hem ten voeten uit. Zo voed je je zonen op.

     Tja, de nazit. Koffie en een broodje. Iedereen ontspant wat. We spreken nog wat mensen uit eerdere tijden, die we via Paul & Tine leerden kennen. Pensionado's als wijzelf. De Duitse zwager. We zeggen Tine dat we even zullen bellen als ze voor komend weekeinde niet zelf belt. We rijden terug, opnieuw in de regen en zijn voor half twee thuis. Na drie uur schijnt de zon weer.

Gisteravond keek ik meesmuilend naar de beelden van Wopke Hoekstra, die voor het front van het Europees parlement opeens een groene wedergeboorte toonde. Hij heeft tweederde van de stemmen van de milieucommissie nodig om klimaatcommissaris te kunnen worden. Het is beschamend om te zien hoezeer Hoekstra zich in alle bochten wrong om het superhoge baantje maar te krijgen. De man had voor de gelegenheid zelfs zijn haar geverfd, maar op mij kwam hij - het spijt me - niet geloofwaardig over omdat hij wel erg veel beloofde: 90 procent reductie van CO2-emissies in 2040, een wereldwijde kerosinebelasting, een maritieme belasting en belasting op fossiele brandstoffen. Dat soort ambities heeft hij nooit eerder gehad en er is geen schijn van kans dat hij ze kan waarmaken. Hoekstra weet dat - en dus kan hij rustig van alles beloven. Zijn christendemocratische companen zijn immers tegen. De commissie neemt vandaag nog geen beslissing en wil morgen bepalen, op basis van de antwoorden van Hoekstra, beslissen of de stemming in het hele Europees parlement doorgaat. Die stemming staat voor donderdag gepland.

Pecunia non olet. Damen Shipyards maakt zichzelf en Gorcum, zijn stad van oorsprong, te schande door compensatie van de Nederlandse staat te eisen vanwege de sancties tegen Rusland. Damen zegt door de sancties enkele opdrachten in Rusland niet uit te kunnen voeren. 'Daar willen we voor worden gecompenseerd'. Zo? Damen verdiende jaarlijks namelijk honderden miljoenen met de verkoop van luxejachten aan rijke Russen, vaak vrienden en relaties van Poetin. Die inkomsten vielen weg door de sancties, geld dat de scheepsbouwer nu van de staat eist, geld waarmee anders Oekraïne kan worden gesteund tegen een misdadige agressor moet dus de bedrijfsresultaten van een private ondernemer veilig gaan stellen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden we een naam voor dit schaamteloze cynisme. In Kyiv smeekte Zelensky het westen gisteren om de steun niet te laten inzakken. Voor Oekraïne is verlies een halszaak, een existentiële bedreiging, het land staat op de bres voor onze westerse vrijheden, ook voor die van ondernemers als Damen, maar deze scheepswerfmagnaat onttrekt zich daar graag aan.  Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 04-10-2023 

Zo'n grote anomalie in de gemiddelde wereldtemperatuur zag ik niet eerder. Ik vreesde het vorige maand al. Al ongeveer 12 jaar volg ik in dit blog de maandelijkse update van de gemiddelde wereldtemperatuur in de hogere atmosfeer, gemeten door satellieten, maar een piek zoals over de afgelopen maand september kwam niet voor: +0,90 graden Celsius, bijna één graad. In augustus was het +0,70 graden. Beide ten opzichte van het gemiddelde in de jaren 1991 - 2020. Er is echt iets bijzonders aan de hand! Naar alle vermoeden hebben we te maken met de beginnende invloed van de nieuwe El Niño bovenop de opwaardse trend van de opwarming. Een record sinds het begin van de satellietmetingen in december 1978. De trend is nu +0,14 graden per decennium, te verdelen in +0,12 boven de oceanen en +0,19 boven landmassa's. De klimaatwebside Klimaatveranda reageert vrij lakoniek: 'Klimatologen vinden het verontrustend omdat er precies gebeurt waar ze al decennia voor waarschuwen. Door de doorgaande opwarming krijgen we meer en meer uitschieters die we nooit eerder hebben gezien'. Overigens reageert de door satellieten gemeten temperatuur trager, maar wel sterker op El Niño’s en La Niña’s dan oppervlaktemetingen, meldt de website vandaag nog.

     Na de regendag van gisteren met de passage van een koufront is het vandaag een stuk frisser. Anna gaat vanochtend naar Tessa en ik ontvang een monteur van Ziggo in het kader van een actie om de WiFi-kwaliteit te verbeteren. Ze vrezen dat anders veel mensen overstappen naar het glasvezelnetwerk in aanleg. Hun kabel geeft zeker dezelfde kwaliteit, zeggen ze. Een hele grote en lompe monteur sloopt bij ons in de meterkast van alles weg zonder enige uitleg. Ook bij de TV verandert hij de verbindingen. Bovendien tutoyeert hij ongevraagd en laat hij scheten. Jammer dat ik niet tevoren een prestatiemeting deed. In elk geval is de downloadsnelheid later 123,2 Mbps en 30,7 Mbps bij uploaden. Dat is niet enorm snel; als ik het goed begrijp is circa 150 - 200 Mbps pas echt snel. Ik maak afspraken voor de APK-keuring en een servicebeurt voor ons autootje en voor een bezoek aan de tandarts om mijn gebit te laten controleren.

Alsof ze nooit iets leren. De politiek is weer bezig met het thema 'referendum'. Ditmaal een bindend correctief referendum. Een ruime meerderheid in de Eerste Kamer toonde zich dinsdag voorstander van een SP-initiatief daartoe. Alsof we niet een verantwoordelijke volksvertegenwoordiging hebben die we iedere vier jaar opnieuw mandateren. Het is een goudmijn voor populisten. Het levert alleen maar onzin op en kost een enorme hoeveelheid zinloze tijd en inspanning. Denk aan de Brexit en in ons land het associatieverdrag met Oekraïne en de poging tot een grondwet voor EU. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 05-10-2023

Attoseconde, die term kende ik nog niet. Het is een onvoorstelbare triljoenste van een seconde. Een miljard keer een miljard, 18 nullen achter de komma. Er passen evenveel attoseconden in een seconde als seconden in de leeftijd van het heelal, vanaf de oerknal. Qua 'kleinte' klopt dat enigszins maar niet helemaal, dit ongelooflijke aantal aan gewone seconden wordt pas bereikt als het heelal ruim twee keer zo oud is als nu. 100 Attoseconden was in februari 2004 de kleinste eenheid van tijd die ooit door de mens was gemeten. Wat is de relatie met de Planck-tijd? Dat is de volgens de huidige stand van de wetenschap immers de kleinste betekenisvolle eenheid van tijd. Dat is: 1 attoseconde = 1.8550948324478E+25 x Plancktijd. Die heeft geen mens ooit gemeten en niemand weet of de werkelijkheid daar ophoudt.

    Deze week werd de Nobelprijs voor de Natuurkunde 2023 toegekend aan de natuurkundigen Pierre Agostini, Ferenc Krausz en Anne L’Huillier voor hun werk aan ultrakorte lichtpulsen. Zij ontdekten hoe ze lichtpulsen met een duur van één attoseconde (dus een triljoenste van een seconde) kunnen maken en die kunnen gebruiken om elektronen te filmen. Een fundamentele ontdekking, die een volledig nieuwe wereld opende. Voorheen waren lichtpulsen te lang om te kunnen zien wat er met elektronen gebeurde. Ik begrijp dat niet helemaal. Is een elektron groter dan de lengte van een attoseconde? Dat lijkt me vreemd: de fysica beschouwt een elektron tegenwoordig als een puntdeeltje met een piepkleine massa (0,000 000 000 000 000 000 000 000 000 913 gram). Dat wil zeggen dat het elektron geen ruimtelijke uitgebreidheid heeft en dus geen diameter kent. Maar dat is anders in de quantumfysica, daar is het deeltje uitgesmeerd over zoiets als een waarschijnlijkheidsruimte.

     Enfin, de attopulsen konden zichtbaar maken hoe elektronen samen over kleine afstanden bewegen, en hoe quantumeigenschappen, zoals de spin, veranderen afhankelijk van het materiaal waarin de elektronen zich bevinden. Het bestuderen en begrijpen van elektronen op zulke korte tijdschalen leidde tot vooruitgang in ultrasnelle elektronica. Dat kan in de toekomst voeren tot de ontwikkeling van krachtiger computerchips en voor de geneeskunde tot nieuwe diagnostische methoden (Met dank aan de NewScientist).

De Republikeinse Partij maakt de ooit zo bewonderde Amerikaanse democratie tot een persiflage. Hun voorzitter McCarthy wist op het nippertje door een deal met de Democraten een shutdown te voorkomen, maar werd meteen daarna door de ultrarechtse vleugel van zijn partij afgezet. Dat ging mede ten koste van de steun aan Oekraïne. Die hulp is nu gestaakt. Binnen 40 dagen moet er onder een nieuwe, waarschijnlijk nog rechtsere Republikein als voorzitter, een nieuw akkoord zijn. Dat wordt een hachelijke zaak. Begin van een nieuw isolationisme? Josep Borell, de EU-buitenlandvertegenwoordiger, zegt vandaag dat de Unie de wegvallende Amerikaanse steun niet kan vervangen. De eenheid van Europa scheurt verder sinds de verkiezingszege van de rechtse populist Fico in Slowakije. En inderdaad, vooruitlopend op het aantreden van de nieuwe regering in Bratislava blokkeert de aftredende Slowaakse president Zuzana Čaputová vandaag een nieuw steunpakket voor Kyiv op de Eurotop in Granada.

     Het valt me vandaag niet mee dit stukje te schrijven. Gaat het westen nu werkelijk onder druk van het groeiend populisme Oekraïne jammerlijk in de steek laten? Velen denken dat Poetin daar bewust op gokte toen hij aan zijn brute veroveringsoorlog begon. Want wat zegt hij vandaag zelfverzekerd op de Russische televisie: '...if Western defense supplies are terminated tomorrow, Ukraine will have a week left to live as it runs out of ammunition.' Verliest het westen zijn vermogen als supermacht? Schiet de democratie door onoplosbare interne tegenstellingen tekort en leveren we de wereld over aan gevaarlijke, cynische en autoritaire supermachten? Beseft men niet dat de Russische president bij de westelijke grens van Oekraïne niet zal stoppen? Dat hij zich vroeger of later tegen de Baltische staten zal keren?

Aardige, droge dag. We gaan naar de sportschool en doen boodschappen bij AH op Oost. 's Middags gaat Anna naar Barbara, die thuis op baby Zaila past. Naar het begin van dit kwartaal

6 oktober 2023. Herman U. en ik halen het grootzeil van de giek.

Vrijdag 06-10-2023

Het is een dag met zon en wolken en een zuidwestenwind, geschikt om op de Dulce het grootzeil van de giek te halen. Herman U. komt me helpen. Het zeil is er jaren niet meer vanaf geweest omdat we er tegenop zien, dus ik ben benieuwd. Gelukkig staat de wind inderdaad vrijwel recht op de kop. Eerst halen we de huik weg en daarna trekken we de lazy jacks tegen de mast. Helaas schiet aan de bakboordskant de vrije lijn omhoog, zodat ik op de giek moet klimmen om hem te pakken. Dat lukt. Daarna gaat het hijsen op de electrische lier vlot (foto hierboven). Er komen flinke hoeveelheden insecten tevoorschijn, vooral slome wespen, vliegen en rare torren. Tijdens het zakken halen we zeillattten en de reeflijnen weg en halen een voor een de leuvers uit de gleuf op de mast. Het zeil van boord halen en over de steiger de wal op brengen is lastiger. Omdat het bovenste deel doorgelat is, kunnen we de grote lap niet opvouwen. Met flink wat inspanning weten we hem op het parkeerterrein te krijgen en uit te vouwen. Het uiteindelijk pakket is tamelijk lang, weer door die doorgelatte latten. Hij past net in de auto van Herman. Op de terugweg eten we de boterhammen die Anna voor ons klaarmaakte. Net voor de vrijdagmiddagfiles zijn we terug in Gorcum. Dan hoeven zeil en huik alleen nog de kelder in. Vanavond trakteren we Herman & Marian op een etentje.

Voetbal is voor de dommen - en de onverschilligen - het wordt weer eens bevestigd. De UEFA heeft besloten dat Rusland weer mee mag doen aan internationale voetbaltoornooien. Hoezo? Pleegt het land geen oorlogsmisdaden meer? Heeft het zich teruggetrokken uit Oekraïne? De FIFA maakte deze week bekend dat het die beslissing zal volgen. Veel landen zeggen intussen te weigeren om tegen Russische teams te spelen. Teams van een staat die oorlogsmisdaden pleegt. Het geldt meteen al voor de WK in november - december dit jaar in Indonesië. De weigerende landen zijn (behalve Oekraïne zelf) Polen, Engeland, Roemenië, Estland, Letland, Finland, Zweden, Denemarken, Noorwegen en IJsland. De KNVB zwijgt in alle talen.

Wopke Hoekstra heeft zijn droombaantje te pakken. Het Europees Parlement heeft gisteren zoals verwacht ingestemd met zijn benoeming tot nieuwe Eurocommissaris Klimaat. 279 Europarlementariërs stemden voor, 173 tegen en 33 parlementariërs onthielden zich van stemming. Nu moet hij al zijn beloften voor de milieucommissie van het parlement waar gaan maken. Zo wil hij gaan werken aan een wereldwijde kerosineheffing, een maritieme heffing en een belasting op fossiele brandstoffen. Ook wil hij dat de CO2-uitstoot van de EU in 2040 met 90 procent is verminderd.

     De NOS ging na of die beloftes haalbaar zijn. Eerst de belasting op kerosine en die op stookolie voor de scheepvaart. Hoekstra noemde zelf de vrijstelling voor beide in de Europese wet- en regelgeving opeens 'bizar'. Dat had hij nooit eerder gezegd. Zowel de International Civil Aviation Organization (ICAO) voor de luchtvaart als de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) hebben er veel invloed op. Deskundigen noemen het een goed idee, maar erg lastig om te realiseren. De uitstootreductie van 90 procent in 2040 acht men wel haalbaar. In 2050 wil de Europese Unie immers klimaatneutraal zijn. Het Emissiehandelssysteem (ETS) kan goed daarbij helpen. De EU bepaalt hoeveel CO2-certificaten er verdeeld mogen worden. Die hoeveelheid wordt jaarlijks minder, zodat de uitstoot omlaaggaat. En voor 2040 worden er geen nieuwe rechten meer uitgegeven. De politieke vrienden van Hoekstra, de christendemocraten in de EU, vinden het echter te vlug gaan. In de wandelgangen zeggen ze dat Hoekstra veel te veel toezeggingen gedaan heeft. Enfin, hij gaat in elk geval meteen aan de slag. Laten we hem veel succes wensen.  Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 07-10-2023

Dat de opgekropte haat aan Palestijnse kant zou exploderen, lag in de lijn der verwachting sinds het aantreden van de ultrarechtse regering onder Netanyahu en zijn agressieve nederzettingenbeleid op de Jordaanse westoever. Nog gisteren vielen Israëlische kolonisten het dorpje Humara aan op de Westelijke Jordaanoever uit wraak voor een Palestijnse aanval op een kolonistengezin in een auto. In Humara schoten ze een 19-jarige jongen door zijn hart. Vandaag wordt Israël massaal aangevallen door Hamas vanuit de Gazastrook. Er worden duizenden raketten afgevuurd op verschillende steden, waaronder in Tel Aviv en Jeruzalem. Israël werd verrast door de hevige aanval die door Hamas de Al-Aqsa storm is gedoopt. De Palestijnse groep Islamitische Jihad sluit zich bij de aanval van Hamas aan.

     Raketten worden onophoudelijk afgevuurd en grote aantallen gewapende Hamasstrijders overschrijden de grenzen van Gaza en verspreiden zich over de regio. Ze nemen Israëlische tanks over en trekken ongewapende Israëlische burgers uit hun auto's om ze neer te schieten. Ze poseren op sociale media met de lichamen van gedode burgers. Binnen enkele uren vallen zeker 40 doden en honderden gewonden. Later zijn er minstens honderd Israëlische doden. De strijders zouden overigens Ashkelon niet bereikt hebben, de stad tien kilometer noordelijk van de Gazastrook waar we in 2010/2011 overwinterden. Toen vlogen er ook raketten van Hamas over ons heen; Iron Dome schoot ze uit de lucht. Nu zijn er zoveel raketten dat Iron Dome het niet kan bijhouden. Verder gaan er berichten rond dat ze een Israëlische militaire basis bij de grens met Gaza hebben overgenomen en ook in de steden Sderot, Netivot en Ofakim en de dorpen Nahal Oz, Kfar Aza en Magen zijn doorgedrongen. In de kibboets Be’eri worden zo’n vijftig Israëli’s in gijzeling gehouden door gewapende militanten van Hamas. Gevangen Israëlische burgers worden naar Gaza gesleept. De Israëlische autoriteiten maken melding van een onbekend aantal militairen en burgers die door Hamas-strijders zijn meegenomen naar Gaza. Op X duiken - nog niet geverifieerde beelden - op van naakte Israëliërs die op pickups door de straten van Gaza worden gereden terwijl ze worden bespuugd en geslagen, soms met stokken. In de Negev-woestijn wordt een groot openluchtfeest ter ere van de Joodse feestdag Shemini Atzeret overlopen door Hamasstrijders. Over en weer duiken beelden op van wreedheden.

     Ik vrees dat de vergelding door het Israëlische leger hevig en extreem gewelddadig zal zijn. Tientallen vliegtuigen van de Israëlische luchtmacht voeren nu aanvallen uit op Gaza. Door Israëlische luchtaanvallen op de Gazastrook vallen 160 doden, schrijft Al Jazeera op basis van mededelingen van Palestijnse artsen. Later zijn het er meer dan 200. Het aantal gewonden ligt volgens ziekenhuisbronnen op meer dan duizend. Netanyahu kondigt het vanmorgen al aan: ‘Onze vijand zal een prijs betalen zoals die nog nooit is gezien.’ Het is volgens de NRC 'de grootste militaire uitdaging voor Israël sinds 1973'. De volgende ronde in een cyclus van haat en geweld die al driekwart eeuw voort ettert.

     De aanval van Hamas kwam dus volledig onverwacht. Velen in Israël kritiseren de veiligheidsdiensten, die het niet zagen aankomen. Anderen menen dat je het kon verwachten. Hamas zou zo de historische vredesbesprekingen tussen Israël en Saoedi-Arabië willen frustreren, zegt hoogleraar moderne Joodse geschiedenis Bart Wallet  van de Universiteit van Amsterdam in De Volkskrant. Ook Hamas laat weten dat de Palestijnse operatie een boodschap is aan de Arabische landen die de betrekkingen met Israël hebben genormaliseerd.

     Hamas wordt al jaren gesteund door Iran en heeft de afgelopen jaren hechte banden gekregen met Rusland. Verschillende commentatoren wijzen er op dat de beweging nu ook door Moskou geïnspireerde strategieën hanteert: aanvallen op ongewapende burgers zoals in Syrië en Oekraïne.

     Volgens onbevestigde berichten dreigt Hezbollah in het noorden van Israël met een invasie vanuit Libanon, indien Israël een grondoffensief in de Gazastrook uitvoert. Hezbollah staat als sjiïtische beweging sterk onder invloed van Iran. Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 08-10-2023

In de afgelopen nacht neemt het leger van Israël het initiatief van Hamas over en ruimt veel plaatsen op waar nog Hamas-infiltranten waren. Daarbij wordt de Gazastrook zwaar gebombardeerd maar tot een inval met grondtroepen komt het niet. Wel was er een wat halfslachtig bombardement met projectielen door Hezbollah vanuit Libanon op het gebied van de Shebaa-boerderijen. Israël vuurde terug en daar bleef het bij. Raketten van Hamas maken in het zuiden van Israël nog veel slachtoffers en schade. In Ashkelon wordt het Barzilai-ziekenhuis getroffen en op de snelweg buiten de stad wordt gevochten. Hamas heeft grote aantallen gevangen Israëlische militairen en burgers naar Gaza vervoerd. Het doelbewust doden van burgers is, net als in Oekraïne, een oorlogsmisdrijf. Tot vanmiddag waren er 600 doden en minstens 2000 gewonden aan de Israëlische kant gevallen. Op een muziekfestival niet ver van de grens met Gaza hebben Hamasstrijders honderden ongewapende jongeren neergemaaid; onder hen zouden veel Amerikanen en Europeanen zijn. Velen zijn er ernstig aan toe. Bij vergeldingsacties van het Israëlische leger zijn tot nu toe 370 doden en meer dan 2000 gewonden gevallen, meldt het Palestijnse ministerie van Gezondheid. De wereld veroordeelt de aanval van Hamas maar in het Iraanse parlement wordt gejuicht.

     Een correspondent van Al Jazeera bevestigt dat er vanochtend nog steeds gevechten gaande zijn in de buurt van het grenshek van Gaza. Het Israëlische leger evacueert Israëliërs bij de grens met de Gazastrook. Duizenden burgers worden naar andere plekken in het land gebracht. Nog steeds bestaat de vrees dat Netanyahu grondtroepen Gaza in zal sturen. Hij dreigt de enclave tot een 'verlaten eiland' te maken. Gisteren werd de toevoer van electriciteit, brandstof en voedsel afgesneden. De ruim 2 miljoen Palestijnen kunnen nergens heen.

     De goed geplande aanval moet maandenlange voorbereiding hebben gekend. Volgens schrijfster en journalist Kim Ghattas, oud-correspondent voor de Volkskrant, moet de aanval externe steun hebben gekregen van Iran en Hezbollah. De aanval kan volgens haar ook een antwoord zijn van de ‘Iran-as’ op de pogingen tot normalisering van de betrekkingen tussen Israël en Saoedi-Arabië. Een proces waar Riad in deze omstandigheden moeilijk verder mee kan gaan. Dat is niet alles. De Israëlische krant Haaretz schrijft in een redactioneel commentaar vanmorgen dat Netanyahu mede verantwoordelijk is voor de aanval van Hamas. Hij negeerde de evidente risico's van zijn bewuste politiek van annexatie en onteigening op de Westelijke Jordaanoever, met de benoeming van ultrarechtse politici op sleutelposities en met het voeren van een politiek die het bestaan en de rechten van de Palestijnen met voeten trad. Natuurlijk zal hij de schuld in de schoenen willen schuiven van de militairen en de veiligheidsdiensten. Inderdaad, dat zal hij zeker doen. Maar ik vrees ook dat de bloedige inval van Hamas alleen maar extra wind in de zeilen geeft aan de rechtse ultra's in de regering van het ongelukkige Israël.

Bij ons gebeurt niks. Rutte laat uit steun de vlag van Israël hijsen op het Binnenhof. In Rotterdam vieren  jongeren de barbaarse inval van Hamas; ze zwaaien met Palestijnse en Turkse vlaggen. Datzelfde gebeurt in veel steden over de wereld, zoals in Londen, Berlijn, Istanboel, Sydney en Canada. De Republikeinse presidentskandidaat Nikky Hailey, VN-ambassadeur onder Trump, wordt op de televisie gevraagd wat ze nu tegen Netanyahu zou willen zeggen. 'Finish them, Bibi, finish them!' President Zelensky veroordeelt de 'terroristische aanslag' in Israël en zegt dat er geen twijfel bestaat over et recht van het land om zich te verdedigen. NB: de regering Netanyahu heeft Oekraïne nooit willen steunen. Een politiek comentator ziet een nieuwe As-van-het-Kwaad ontstaan: Rusland-Iran-Noord Korea-Hamas.

     Het is in Gorcum een overwegend bewolkte dag met 17 graden in de middag. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 09-10-2023

De hele nacht door beschieten Israël en Hamas elkaar. Raketten van Hamas kwamen vooral neer op Ashkelon en Tel Aviv. De luchtaanvallen op Gaza kostten tot vanochtend aan meer dan 500 mensen het leven, aldus het Palestijnse ministerie van Gezondheidszaken. In Israël zijn volgens Israël zeker 700 mensen omgekomen. De regering Netanyahu  roept zo'n 300.000 reservisten op - de grootste mobilisatie ooit in het land - en verzamelt ze in het zuiden in de buurt van de Gazastrook, maar gaat (nog?) niet over op een grondoorlog. Het leger van Israël heeft de situatie in dorpen aan de grens met de Gazastrook nog niet onder contrôle, zegt men vanmorgen maar tegen de middag verbetert dat. Een woordvoerder zegt dat 'infiltranten van Hamas' nog steeds Israël kunnen binnendringen. In zes plaatsen langs die grens worden nog beschietingen gemeld. Hamas en de Islamitische Jihad zeggen dat ze bij de aanval op Israël inmiddels meer dan 130 gijzelaars hebben gemaakt, zowel militairen als burgers. Die zouden ze willen ruilen voor de duizenden Palestijnen die in Israël gevangen zitten. Door Israëlische luchtaanvallen op Gaza komen vier Israëlische gijzelaars om het leven.

     Israël gaat de Gazastrook volledig afsluiten van de buitenwereld. Gisteren kwamen er via Egypte nog zo'n honderd vrachtwagens met voedsel het gebied binnen, en konden ook bouwmaterialen en brandstof via Egypte de Gazastrook in. Of dat mogelijk blijft, weet ik niet. De 2,2 miljoen mensen zitten volledig opgesloten. De elektriciteitstoevoer en de aanvoer van voedsel en brandstof werden al geblokkeerd. Ook de watervoorziening naar de Gazastrook wordt afgesloten. Deze ‘volledige belegering’ is volgens defensieminister Gallant onderdeel van een oorlog tegen ‘beestachtige mensen’. Hoe je uithongering, het versterven van een heel volk moet noemen? Beestachtig. Barbaars. En bovendien een apert oorlogsmisdrijf volgens het Internationaal Strafhof in Den Haag: '(XIX) opzettelijk gebruikmaken van uithongering van burgers als methode van oorlogsvoering door hun voorwerpen te onthouden die onontbeerlijk zijn voor hun overleving, waaronder het opzettelijk belemmeren van de aanvoer van hulpgoederen'.

Gisteravond was er in Nieuwsuur veel verontwaardiging over de massamoord door Hamas op het rave-festival op 15 kilometer van Gaza. Daar zouden meer dan 250 mensen meedogenloos zijn vermoord. De nuance ging bij sommige deelnemers in hun woede verloren, onder meer bij onze justitieminister en VVD-lijsttrekker Yesilguz, alsof de barbaarse aanval van Hamas niet een (zwart) hoofdstuk is in een decennialang conflict tussen Israël en de Palestijnen. Deze dame bleek niet in staat de vereiste afstand te nemen; ze is daarom niet geschikt als premier van ons land. Alleen al dit jaar al vielen volgens cijfers van de VN meer dan 200 slachtoffers aan Palestijnse kant, voornamelijk bij conflicten op de Westelijke Jordaanoever. Maar VVD-partijgenoot Uri Rosenthal zei zelfs dat we de terreur van zaterdag volledig - 'maar dan ook volledig'- los moesten zien van het Palestijns-Israëlische conflict. Hè? Hij liet al in Rutte I zien dat hij ongeschikt was als minister van BuZa.

     Na het afspringen van de Oslo-akkoorden halverwege de jaren 90 bestaat er een spiraal van geweld tussen de partijen, die beide beheerst worden door haat en wraak en iedere verzoening schuwen. Vergis je niet: noch de religieuze extremisten van Hamas, noch de Likoed-partij onder Netanyahu, versterkt met een aanzienlijke vleugel van joodse extremisten, willen vrede. Hamas heeft er geen belang bij; de beweging ontleent zijn bestaan aan het voortduren van de oorlog. Netanyahu van zijn kant streeft naar de annexatie van de Westoever en een Groot Israël. Judea en Samaria. Beide kanten misleiden hun volken met valse voorspiegelingen van een haalbare zege. Niemand zal dit conflict kunnen winnen zolang er niet onderhandeld wordt. Lees ook deze analyse op de NOS-nieuwssite.

Maandag. Het is een verbazend zachte dag. In de loop van de middag wordt het bijna 23 graden onder hoge bewolking. De 115e warme dag in De Bilt. We gaan samen sporten en daarna doet Anna boodschappen in de binnenstad, terwijl ik zuiltje nummer 3 van de WiFi-versterker naar een bescheidener plaatsje verzet. De moeite, denk je misschien, maar deze versterker is opgenomen in een circuit met de mediabox en vergt dus verbindingen via lastige, langere internetdraadjes. Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 10-10-2023

De maand oktober begon relatief warm. Gemiddeld kent oktober grofweg twee dagen van 20 graden of meer in De Bilt, blijkt uit gegevens van het KNMI. Daar lijkt Nederland alleen al in de eerste week van deze maand ruim overheen te gaan: Dit weekend registreerde het KNMI zelfs temperaturen van 24 graden. Vandaag is het de 116e warme dag in De Bilt. Vanmorgen hangt er wat lichte nevel, die snel oplost. Ik ga naar de tandarts voor contrôle. Het resultaat: afspraken voor de mondhygiëniste en voor de reparatie van een vulling.

     Gisteren publiceerde het KNMI de nieuwe set van klimaatscenario's. Nederland moet zich voorbereiden op een zeespiegelstijging van 2,5 meter in het jaar 2100, en uiteindelijk mogelijk zelfs 17 meter. Nederlandse zomers worden heter, de winters natter. Extreem weer komt vaker voor. ’50 Graden in de stad is niet uit te sluiten.’ Dat het KNMI met een alarmerend klimaatrapport komt, noopt nogal wat lieden op sociale media tot de opmerking 'dat ze niet eens het weer kunnen voorspellen'. Dat geeft weinig hoop voor steun onder het volk voor de noodzakelijke reductie van het gebruik van fossiele brandstoffen.

     De set met scenario's staat vol met informatie. Veel hangt, uiteraard, af van de uitstoot van broeikasgassen. Als het lukt de uitstoot de komende vijftig jaar terug te brengen tot nul, zou de opwarming beperkt blijven tot zo’n 1,7 graden (we zitten wereldwijd nu op 1,2 ten opzichte van de 19de eeuw), vat Maarten Keulemans in De Volkskrant samen. Realistischer is echter dat de temperatuur oploopt tot rond de 2,5 graden, als de internationale gemeenschap zich aan zijn huidige beloftes houdt zonder die verder enorm aan te scherpen, blijkt uit internationale berekeningen. Nederland wordt steeds meer een land dat qua klimaat veel wegheeft van Zuid-Frankrijk of Noord-Italië, met droge, hete zomers en regenachtige, zachte winters. Droogte kan een netelig probleem worden. Dus: gedoe om de drinkwatervoorziening op peil te houden, problemen voor de scheepvaart, de landbouw en de natuur, en extra maatregelen om te voorkomen dat zeewater de bodem binnensijpelt en Nederland verzilt.

     De grote onzekere factor in de set scenario's is Antarctica. Niemand weet hoe de ijsmassa's op dat continent zich zullen gedragen. Je ziet dat in het plaatje hierboven. ‘Dit kan totaal uit de hand lopen’, zegt Sybren Drijfhout, oceaanexpert bij het KNMI. ‘En er ligt daar voor zo’n 60 meter aan zeespiegelstijging opgeslagen. Onze toekomst in Nederland hangt af van wat er op Antarctica gaat gebeuren.’ Grappige naam trouwens, die man.

Er is een tenenkrommend 'Don't Look Up'-moment te zien in deze opname uit Vandaag Inside van onder meer Johan Derksen, met de hoogleraar Jan Rotmans aan tafel. Dwars door de stupide one-liners en het homerisch lachen van de presentatoren door legt hij rustig uit hoe het zit met klimaatbeleid. Kijk hier.

Dag 4 van de crisis om Gaza. De militaire tak van Hamas heeft gedreigd Israëlische gevangenen te executeren als Israël doorgaat met het bombarderen. 'Elke aanval op onschuldige burgers zonder waarschuwing zal helaas worden beantwoord met het executeren van een van de gevangenen in onze hechtenis. We zullen gedwongen worden deze executie uit te zenden', zei Abu Obeida, een woordvoerder van de Qassam-brigades - de militaire tak van Hamas - tegen tv-zender Al Jazeera. Ondertussen gaan de Israëlische bombardementen de afgelopen nacht en vandaag door. Het Israëlische leger zegt de afgelopen dagen zo'n 1500 lichamen van Hamas-strijders te hebben gevonden in Israël. Zelfmoordterroristen. Daarmee verdubbelt het dodental van deze crisis in één keer naar 3000; circa 2500 voor Hamas/Gaza en bijna 1000 voor Israël.

     Ayatollah Khamenei, de geestelijk leider van Iran, ontkent dat Teheran betrokken was bij de aanval van Hamas van zaterdag. Gisterochtend meldde the Wall Street Journal dat Iran al weken bij de planning van de operatie betrokken was. Khamenei juicht het offensief wel toe. 'We kussen de handen van diegenen die de aanval op het zionistische regime hebben gepland'.

     VN-mensenrechtenchef Volker Türk heeft zijn diepe zorgen uitgesproken over de volledige blokkade van de Gazastrook door Israël. ‘Blokkades die het leven van burgers in gevaar brengen door hen te beroven van essentiële goederen, zijn verboden volgens het internationaal humanitair recht.’ Gisteren schreef ik al dat die volledige blokkade volgens internationaal recht waarschijnlijk een oorlogsmisdrijf is. De laatste grensovergang uit Gaza naar Egypte wordt vandaag gesloten nadat er Israëlische bommen insloegen.

     En dan de Israëlische vlag die Rutte demonstratief liet hijsen op het Binnenhof en zijn snelle tweet'dat ‘Nederland dit terroristische geweld onomwonden veroordeelt en het recht van Israël op zelfverdediging volledig steunt’. Hij zag in een gesprek met de NOS ook ‘geen enkele aanleiding voor de Palestijnen om in verzet te komen'. Onze MP, die toch historicus is, gaat nadrukkelijk voorbij aan het uitzichtloze leed van het Palestijnse volk, dat al 75 jaar duurt. Onder het bewind van Netanyahu bezet Israël al vele decennia wederrechtelijk Oost-Jeruzalem en de Westelijke Jordaanoever en isoleert Gaza als een verschrikkelijke openluchtgevangenis. De huidige terreur van Hamas is onmenselijk en onvergeeflijk maar vindt wel zijn voedingsbodem in het wrede beleid van de Likoedpartij en zijn onverzoenlijke leider. Voor het conflict bestaat geen militaire oplossing. Onderhandelen is onontkoombaar.

Hoever zijn we nu? Een humanitaire ramp in Gaza lijkt onafwendbaar. Israël bombardeert onophoudelijk. Ik denk dat er sinds de allesverwoestende vernietiging van steden - Rotterdam, Warschau, Hamburg, Dresden - in WO2 nooit meer zulke alles wegvagende bombardementen werden uitgevoerd. Miljoenen mensen kunnen geen kant op Een ooggetuige vertelt: 'ze hebben alles vernietigd: de scholen, de universiteiten, alle overheidsgebouwen, ziekenhuizen en heel veel huizen, bijna niets staat nog overeind'. Dit is niet het antwoord van een beschaafde staat. Ongericht bombarderen van steden, is dat geen oorlogsmisdaad? Volgens mij wel. De enige overtreffende trap zou een atoombom zijn. Zonder vergelding dan, want de Palestijnen bezitten er geen. Iemand zal vragen: en de terreur van Hamas dan? Zeker, massaal ongewapende burgers afslachten is ook een oorlogsmisdaad. Beide partijen begaan ze. In een poging tot vergelding voor de bombardementen op Gaza geeft de gewapende tak van Hamas de inwoners van Ashkelon tot vandaag vijf uur (in Israël) de tijd om de stad te verlaten. Hamas zou van plan zijn een grote raketaanval uit te voeren op de stad. Inderdaad, zojuist zijn ze begonnen. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 11-10-2023

Temidden van de nachtmerrie en het trieste geweld in de Gaza-crisis viel het wat weg, het nieuws dat een gas- en datakabel tussen Finland en Estland opeens lek is. De 77 kilometer lange Balticconnector. De oorzaak volgens de Finse president? 'External interference'. Seismologen zeggen dat er in de nacht van zaterdag op zondag waarschijnlijk een zware explosie plaats vond. Natuurlijk denk je meteen terug aan de nog onopgehelderde sabotage van de Nordstream gasleidingen door de Oostzee, een dik jaar geleden. De gasprijzen gingen ook nu meteen een stuk omhoog, maar het wegvallen van de verbinding zou geen gevolgen hebben voor de Finse of Estse energievoorziening. De telecomkabel zou alleen een backupfunctie hebben gehad. Verschillende bronnen op X wijzen erop dat een Russisch onderzoeksschip, de Sibiryakov, in augustus en september direct in de buurt van de leiding langdurig onderzoek deed. Tja, wie weet?

In tijden van oorlog is de waarheid het eerste slachtoffer. Zo staat er helaas steeds meer bullshit op X sinds Elon Musk duizenden moderatoren en factcheckers ontsloeg en ook zelf desinformatie verspreidt. Spectaculaire, maar onware berichten krijgen daardoor alle ruimte. Het geldt ook voor het verhaal van 40 door Hamas-terroristen onthoofde baby's in de kibboetsen Be’eri en Kfar Aza bij Gaza. Daarvoor bestaat geen enkel bewijs maar het bericht werd onder meer verspreid door Ronny Naftaniel (CIDI) en VVD'er Ruben Brekelmans op  X, niet bepaald de meest objectieve personen. Er is nog steeds maar één bron voor dat gruwelverhaal: in een tweet op X van Eylon Levy, eens media-adviseur van een oud-president van Israël, met een reportage van i24News, een Israëlisch mediakanaal. Dat maakt het niet noodzakelijk onwaar en het is ook best mogelijk gezien alle wreedheden tegen burgers door Hamas, maar of het gefackcheckt is weet je niet. Het bericht wordt op diverse plaatsen ontkracht, onder andere hier door het Turkse persbureau Anadolu. Bovendien hebben serieuze bladen als Haaretz en Ynetnews, die ook ter plaatse waren, het allemaal niet en ook de IDF, het leger van Israël noemt het niet. Lees ook deze factcheck.Vanmiddag schrijft De Volkskrant eveneens over dit fake-nieuws.

     Nogmaals: de gruweldaden van de Hamas-terroristen waren al erg genoeg, maar waar het om gaat is dat de sociale media steeds meer valse informatie brengen. Sommige kranten nemen het klakkeloos over, zelfs op de voorpagina zoals de Britse Independent. Er circuleert ook een gerucht dat de Israëlische luchtmacht witte fosfor gebruikt bij zijn bombardementen op Gaza. Branden door witte fosforgranaten kunnen niet met water geblust worden. De Russen gebruikten ze dit voorjaar tegen Oekraïne in Bahmoet.

Israël bombardeert vandaag Gaza verder naar een onleefbare puinhoop. Meerdere gebouwen van de VN, waar mensen hun toevlucht zochten, werden getroffen. Negen medewerkers van de VN werden gedood. De Hamas-regering meldt dat de enige energiecentrale geen stroom meer kan leveren, De stookolie is op, Gaza komt in het duister te zitten, telefoons kunnen niet meer worden opgeladen. Nu dreigt ook drinkwatertekort, want het enige drinkbare water kwam uit Israël. Volgens internationale regels is dit een oorlogsmisdaad. Het aantal Palestijnse slachtoffers opgelopen tot 1.055, meldt het Gazaanse ministerie van Volksgezondheid. De 1500 in Israël gedode Hamas-terroristen staat daar los van. Ook zijn er zeker 5.184 gewonden gevallen. Het dodental in Israël staat nu op 1200.

     Incidenteel vielen raketten uit het zuiden van Libanon en uit Syrië neer in open velden in Israël zonder slachtoffers te maken. De gevreesde 2- c.q. driefrontenoorlog - Gaza, Hezbollah, Westoever - blijft nog uit. Met het begin van de grondoorlog in Gaza zal dat waarschijnlijk alsnog gebeuren, want minister van Defensie Yoav Gallant zei: ‘Wij zullen de realiteit op de grond in Gaza voor de komende vijftig jaar veranderen.’ Nog steeds is de grens met Egypte dicht, maar de grenspost kan worden overlopen een massale toevloed van honderduizenden vluchtelingen uit Gaza. Het regime Sisi in Caïro is zeer benauwd voor destabilisatie.

XR stopt de blokkades van de Utrechtsebaan in Den Haag tot de kerstdagen, nu de Tweede Kamer vraagt om scenario's op te stellen voor de afbouw van de 'fossiele subsidies'. De scenario's zouden voor Kerst door het demissionaire kabinet moeten worden uitgewerkt. Zelfs de VVD stemde voor. We zullen zien.

'De Eerste Kamer steunt ons voorstel voor een bindend correctief referendum. Een historische stap op weg naar meer zeggenschap voor mensen', roept SP-leider Lilian Marijnissen triomfantelijkj. De politiek leert niet. Je weet nu al dat het een vreselijke farce gaat worden, een favoriet speeltje in handen van de populisten. Wat komt er het eerst? Een referendum om de steun aan Oekraïne te stoppen?

Vandaag is het overwegend bewolkt. De eerste tien dagen van oktober waren uitzonderlijk warm. Met een (over alle dagen en nachten) gemiddelde temperatuur van 16,6 graden werd het oude record uit 2001 (15,0 graden) verpulverd. Normaal in begin oktober is 12,2 graden (over 1991 - 2020). Maar de weersverandering komt eraan; vanavond en vannacht krijgen we fronten met regen over. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 12-10-2023

De bombardementen op Gaza gaan door. Bijna 340 duizend Palestijnen zijn van huis en haard verdreven en proberen ergens in de strook een veilige plek te vinden. De plekken die nog niet onder vuur lagen in het gebied worden steeds schaarser. Tweederde van de bevolking schuilt in scholen en opvangkampen van de VN. Ze kunnen geen kant op. Egypte weigert hen toe te laten. De geur van de dood hangt in de Gazastrook. Zowel aan Palestijnse als aan Israëlische zijde vielen tot en met vannacht 1200 doden. Israël heeft sinds gisteravond een regering van nationale eenheid en een oorlogskabinet. Het leger wacht nu op groen licht voor het gevreesde grondoffensief. Het zal alleen slagen in een massale slachting onder de burgers zonder Hamas definitief van de kaart te kunnen vegen. De gelijke aantallen slachtoffers markeren alleen op dit moment de zoveelste cyclus van geweld in het zinloze comflict. (Vanmiddag stijgt het naar ruim 1400). Hamas zal niet van de wereld verdwijnen en Israël ook niet. Israëlische media speculeren over scenario’s waarin heel Gaza onleefbaar wordt gemaakt, of waarin Israël de macht in het gebied overneemt. Waar de immense stroom vluchtelingen moet blijven?

     Opmerkelijk waren de uitspraken van de oude Salomon Bouman gisteravond in Nieuwsuur. In deze fase van de oorlog heeft Israël volgens hem geen compassie meer, niet voor de circa 150 gijzelaars en niet voor de Palestijnse bevolking. Hamas ook niet, voeg ik toe. Dat betekent dat oplossingen alleen van andere landen en internationale organisaties kunnen komen. Voorlopig is de Veiligheidsraad van de VN verlamd. De VN neemt dezelfde route van onmacht als de Volkenbond voor het uitbreken van WO2. De Amerikanen stuurden een vloot van marineschepen met hun meest geavanceerde vliegdekschip USS Gerald R. Ford naar de regio. De Iraanse president Raisi en de Saoedische kroonprins Bin Salman voerden voor het eerst in jaren een telefoongesprek.

In het hele gebeuren hebben de circa 150 gijzelaars van Hamas een spilfunctie (zij het niet de enige). Mannen, vrouwen, kinderen en ouderen zouden over de hele Gazastrook vespreid gevangen zitten, zodat ze niet allemaal in één bombardement gedood kunnen worden. Er zijn overigens al vijf van hen omgekomen. Kenners noemen het haast onmogelijk om zoveel mensen in een dichtbevolkt stedelijk gebied als Gaza onder deze omstandigheden te bevrijden met 'chirurgische' reddingsacties. Hamas dreigt de gegijzelden één voor één te executeren als Israël zonder waarschuwing burgers in Gaza bombardeert (onderstreping van mij - TZ). Dat gebeurt lang niet in alle gevallen. Verder zegt Hamas dat het alle Palestijnse gevangenen in Israëlische gevangenissen vrij wil hebben in ruil voor de Israëlische gijzelaars. In totaal zouden er zo'n 4500 Palestijnen vastzitten. Israël stelt dat de Gazastrook afgesneden blijft van stroom- en watertoevoer tot Hamas alle Israëlische gijzelaars heeft vrijgelaten. Dat schrijft minister van Energie, Israel Katz, op X. ‘De ene humanitaire daad voor de andere’, voegt de bewindsman eraan toe.

Een overgrote meerderheid van de Israëlische bevolking is Netanyahu en zijn coalitieregering met ultrarechts zat, blijkt uit een peiling van The Jeruzalem Post. Afgeleid door rechtszaken voor corruptie en de politieke controversen in de onstabiele coalitie, vooral bezig zijn eigen politieke hachje veilig te stellen, sloeg hij geen acht op de waarschuwingen die hij ontving. Zelfs onder zijn eigen aanhangers is zijn steun verdampt: 79 procent valt hem af. De regering is nu vervangen door een noodkabinet met de oppositie erin. Iets meer van de helft (56 procent) van de ondervraagden vindt dat de premier moet opstappen zodra de huidige gevechten voorbij zijn. Dat lot zou ook minister van Defensie Yoav Gallant moeten treffen. Maar overlever Bibi kan zich nog vastklampen aan de macht zolang de crisis voortduurt.

Eind van de middag. De grondoorlog is nog niet begonnen. Israël bombardeert vliegvelden in Damascus en Aleppo, waar Iraanse vliegtuigen wapens zouden afleveren. Hezbollah en met name de Westbank zijn nog niet in actie gekomen. Dat laatste is van grote betekenis. Geen luwte in de bombardementen op Gaza.

Fikse regen in de nacht en verder de hele ochtend. We gaan toch sporten en vanmiddag krijgt Anna een vriendin op bezoek. Vanmiddag nog meer regen. Om half zeven moet ik een aantal mensen rondleiden langs een deel van de Poëzieroute. Het lijkt dan droog te zijn. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 13-10-2023

Opstaan, een grijsbewolkte dag met veel regen. Ik scan de nieuwssites. Je weet niet wat je leest: het leger van Israël verordonneert in Gaza een volksverhuizing van Bijbelse proporties. Iedereen die ten noorden van Wadi Gaza in de Gazastrook woont, moet zich binnen 24 uur verplaatsen naar het zuiden. Volgens de VN moeten 1,1 miljoen zich in dit korte tijdsbestek verplaatsen. Dat lukt natuurlijk nooit, het kan alleen maar een humanitaire ramp worden. Daarna begint het grondoffensief. Israël schiet zijn doel voorbij en gaat verder het pad van oorlogsmisdaden op. Bovendien roept Hamas het volk op om geen gehoor te geven aan de oproep. De uitvoering van de verhuizing is onmogelijk, zegt ook De Rode Halve Maan. De bevolking is in paniek, er heerst grote chaos en niemand weet wat te doen. Er zijn talloze gewonden, ouderen, gehandicapten en kinderen en er is geen water meer. Personeel van ziekenhuizen weigert om bij hun patiënten weg te gaan. Armageddon.

     Vannacht gingen de bombardementen van Gaza door. De luchtmacht van Israël meldde 750 doelen in Gaza getroffen te hebben. In reactie op de geëiste ontruiming van het noorden vuurde Hamas naar eigen zeggen 150 raketten op de Israëlische stad Ashkelon af. In de Gazastrook zijn inmiddels 423.000 mensen ontheemd, melden de VN. De meeste mensen zijn gevlucht naar scholen die door de VN worden gerund. Die moeten ook ontruimd worden, zeggen de VN. Het dodental als gevolg van de Israëlische luchtaanvallen op Gaza is gestegen tot 1537 en er zijn 6612 gewonden, meldt het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid. De WHO zegt dat het gedwongen verplaatsen van ernstig zieke mensen 'neerkomt op een doodvonnis'.  Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) beschuldigt Israël ervan witte fosfor-munitie te hebben gebruikt bij militaire acties in Libanon op 10 oktober en in de Gazastrook op 11 oktober. De organisatie zegt dat te hebben vastgesteld op basis van ooggetuigen en videobeelden op sociale media. Israël ontkent. Fosformunitie wordt onder meer gebruikt om rookgordijnen te veroorzaken of om doelwitten te markeren. Het gebruik ervan is in zo'n geval niet verboden volgens het oorlogsrecht. Witte fosfor mag echter niet worden ingezet in dichtbevolkt gebied. Stukken fosfor kunnen tot 800 graden Celsius worden en geeft risico op ondragelijke brandwonden en levenslang lijden.

     Beide partijen, zowel Hamas als Israël, kennen weinig tot geen remming in deze oorlog. De extreme wreedheden tegen Israëlische en buitenlandse burgers tonen een schokkende normloosheid. Het schijnt overigens dat het gerucht over de onthoofde baby's mogelijk toch waar is, althans de (vorige) regering van Israël heeft het bevestigd. Is dat voldoende? Hm. Hamas schiet ongericht raketten af op steden in Israël. (Terzijde: er zijn indicaties dat het Kremlin wapens leverde aan Hamas en mogelijk ook aan Hezbollah in Libanon. Andere bronnen maken melding van Russisch-sprekende instructeurs - Wagner? - die bevelen gaven en de acties coördineerden bij de terreurinval van Hamas op 7 oktober in Israël). Het leger van Israël claimt zo gericht mogelijk te mikken op militaire doelen in de Gazastrook, geeft waarschuwingen vooraf aan burgers maar niet altijd en de collaterale verwoesting is zeer groot. Daarbij komt nu de eis voor een onmogelijke verhuizing van een half volk. een absoluut horrorscenario. De vraag moet gesteld worden of onze regering nog langer onvoorwaardelijk achter Israël kan blijven staan.

De hele ochtend trekken drommen Palestijnen vanuit het noorden van de Gazastrook in auto’s, busjes en andere voertuigen naar het zuiden, meldt Al Jazeera. Dat Israël zijn bombardementen op de Gazastrook intussen voortzet, maakt de evacuatie extra lastig. Bovendien moeten de vluchtelingen een groot stuk aan stedelijk gebied doorkruisen. In de loop van vandaag loopt het aantal dodelijke slachtoffers in Gaza op tot 1.799. Dat meldt het ministerie van Volksgezondheid uit Gaza. Bijna 6.400 Gazanen zijn gewond geraakt. Onder de dodelijke slachtoffers zijn 583 kinderen.

     Platgebombardeerd. Daarna ontvolkt. Ik moet steeds denken aan een op gang komende etnische zuivering. Ik vermoed dat al die mensen nooit meer terug kunnen keren. Het lijkt sterk op een nieuwe Nakba, de gedwongen verplaatsing van 750.000 Palestijnen in 1948 uit het Britse mandaatgebied Palestina door de zojuist opgerichte staat Israël. Tweederde van hen kwam terecht in het toen door Egypte bestuurde Gaza en de door Jordanië bestuurde Westoever. Je kunt ook zeggen: de Nakba is nooit opgehouden. Vanmiddag zwakt het Israëlische leger de onhaalbare deadline van 24 uur wat af. Of dat ook uitstel betekent van het grondoffensief is niet duidelijk. Je verwacht internationale initiatieven om Israël tot matiging en rede te brengen. Ze zullen ongetwijfeld plaatsvinden, maar je merkt er weinig van.

Het wordt me wat duidelijker hoe de noodregering c.q.het oorlogskabinet in Jeruzalem eruit ziet. De Volkskrant schrijft dat de kern ervan bestaat uit drie personen: premier Benjamin Netanyahu, oppositieleider en oud-legerleider Benny Gantz, en de minister van Defensie, Yoav Gallant. Twee andere zetels worden bezet door ‘waarnemers’: Gadi Eisenkot, eveneens een voormalige legerleider, en Ron Dermer, de minister van Strategische Zaken. 'Maar zelfs in tijden van crisis lijkt Bibi bezig te zijn met zijn eigen overleven. Hij weigert Ben Gvir en Smotrich weg te sturen (de haviken van ultrarechts - TZ), wat de eis was van oppositieleider Yaïr Lapid om bij het oorlogskabinet aan te schuiven. Netanyahu heeft hen na de oorlog immers weer nodig om aan de macht te kunnen blijven en de juridische hervormingen, die voorlopig in de ijskast staan, alsnog te kunnen doorvoeren'. Lapid en zijn partij nemen dus niet deel aan het noodkabinet. Dat geeft te denken.

In de schaduw van de Gazacrisis is Rusland al enige dagen bezig met een groot offensief in de Oost-Oekraïense regio Donetsk bij de frontstad Avdiivka. Russische militairen hebben daar de afgelopen drie dagen zo'n 4,5 vierkante kilometer veroverd, volgens het Institute for the Study of War (ISW). Daartegenover zouden wel grote verliezen staan. Oekraïne zegt dat Rusland in drie dagen bijna 3000 militairen en ruim honderd tanks heeft verloren. Die claim is niet onafhankelijk geverifieerd. Al vanaf de zomer van 2022 probeert Rusland de stad vanuit het noorden en zuiden als een tang te omsingelen. Avdiivka ligt grotendeels in puin; van de 35.000 inwoners in 2014 is vrijwel niemand meer over. De Russische aanval zou erop kunnen duiden dat het Oekraïense tegenoffensief over het hoogtepunt heen is.

Na de regen van vanmorgen is het droog tot bij drieën. De geplande inspectieronde van een deel van de Poëzieroute en het afscheid van een bestuurslid gaan niet door wegend regen en ziekte. Naar het begin van dit kwartaal

Kaartje in het Arabisch met de twee veilige routes, verspreid in Gaza door het leger van Israël (bron: X)

Zaterdag 14-10-2023

Nog geen grondoffensief van Israël in Gaza. Tienduizenden inwoners zijn van het noorden van de Gazastrook naar het zuiden van de enclave gevlucht. Er zijn ook veel mensen die blijven, bijvoorbeeld ziekenhuispersoneel dat de patiënten niet wil achterlaten, mensen die onder het puin van de gebouwen blijven zoeken naar verwanten en mensen die zeggen dat ze liever in hun eigen huis sterven. Op de vlucht naar het zuiden sterven ook mensen door bombardementen. Vandaag zegt Israël dat er tussen 9 en 15 uur (NL-tijd) twee vluchtroutes gespaard zullen blijven. De nieuwe deadline jaagt nieuwe vluchtelingenstromen op. Niemand weet hoeveel Palestijnen er vertrokken zijn, en hoeveel er achterblijven. Veel mensen weten niet of ze moeten blijven of weggaan: nergens is het veilig, bommen vallen overal.

     De dodencijfers vanmorgen: bijna 2000 in Gaza. waaronder 614 kinderen en jongeren. Er zijn ook 7696 gewonden. In Israël 1300 doden en 300 gewonden. Canadese functionarissen zeggen tegen Canadese media dat er gewerkt wordt aan een manier om de Rafah-grensovergang tussen Egypte en Gaza komende dag 's middags te openen, zodat buitenlanders kunnen vertrekken. Er zitten tien Nederlanders vast in Gaza. Voor de vluchtende bevolking houdt Egypte de grens potdicht; men veronderstelt vanwege de banden tussen Hamas en de verboden Moslimbroederschap. Alleen Amerikaanse burgers - van wie er circa 500 tot 600 in Gaza zijn - kunnen tot 15 uur de grens bij Rafah passeren. Dat heeft Blinken in Caïro bij de spijkerharde dictator Sisi voor elkaar gekregen.

     Israëlische militairen deden invallen in de Gazastrook om lichamen op te halen van Israëliërs die vermist waren, zegt Haaretz. De lichamen waren op satellietbeelden te zien en lagen dicht bij de grens. Er zijn ook spullen van Israëliërs teruggevonden, meldt het leger. Gijzelaars werden niet aangetroffen.

     De VN zegt dat beide partijen in het conflict oorlogsmisdaden begaan. Maar de westelijke landen houden zich gedeisd en stellen Israël nauwelijks voorwaarden. Dat geldt ook voor de EU. Een arbabiste zegt tegen de NOS: 'Een jaar geleden zei Von der Leyen nog dat het een oorlogsmisdaad is dat Rusland elektriciteit en water afsluit voor Oekraïense vrouwen en kinderen. Nu zegt ze dat niet.' Het is nota bene Rusland dat in de VN-Veiligheidsraad een ontwerpresolutie indiende die 'oproept tot een volledig gerespecteerd humanitair staakt-het-vuren en ongehinderde humanitaire hulp'. De tekst 'veroordeelt krachtig alle geweld en vijandelijkheden tegen burgers en alle daden van terrorisme'. Hoor wie het zegt. 

Het dodental aan Palestijnse zijde lopen vandaag op tot 2.215, zo meldt het ministerie van gezondheidszorg van de Hamas-beweging. Onder de doden zijn 724 kinderen. Alleen al de voorbije 24 uur kwamen 126 kinderen om. Zeventig Palestijnen kwamen gisteren om in de Gazastrook bij een Israëlische aanval op een evacuatiekonvooi, zeggen de autoriteiten in Gaza. Meer dan tweehonderd mensen raakten volgens hen gewond. Israël geeft de inwoners van de noordelijke helft van Gaza nog tot 15 uur de tijd.

De Volkskrant publiceert een vertaling van een uitstekend artikel van de bekende schrijver Yuval Noah Harari in The Washington Post van eergisteren. De staat Israël disfunctioneert onder het populisme, zegt hij. Hieruit: ''De echte verklaring voor het disfunctioneren van Israël is populisme, meer dan welke vermeende immoraliteit ook. Al vele jaren wordt Israël geregeerd door een populistische sterke man, Benjamin Netanyahu, die een pr-genie is maar een incompetente premier. Hij heeft zijn eigenbelang herhaaldelijk boven het nationale belang gesteld en zijn carrière gestoeld op het verdelen van de natie. (...) Wat je ook vindt van Israël en het Israëlisch-Palestijnse conflict, de wijze waarop het populisme de staat Israël heeft aangetast zou als waarschuwing moeten dienen voor alle andere democratieën in de wereld.'

     De krant brengt ook een stuk over onverzoenlijkheid die in Israël in deze fase overheerst. De woede richt zich niet alleen tegen Hamas, maar ook tegen de burgers van Gaza, zoals blijkt uit een tweet van de Israëlische minister van Energie, Israel Katz: 'geen elektriciteit, water of brandstof voor Gaza tot alle gijzelaars zijn teruggekeerd. En niemand hoeft bij ons te komen preken over moraal.’ Wraak, dus, Bijbelse wraak. Je kunt de emotie begrijpen maar nooit of te nimmer goedkeuren. Die brengt geen oplossing. Ik geef toe dat ik makkelijk praten heb, maar het adagium van civilisatie luidt sinds de Verlichting en Kant niet voor niets: behandel ieder mens zoals je zelf behandeld wilt worden.

Ach toch! Deze herfst kan nog treuriger. De Amerikaanse dichteres Louise Glück is overleden. Ze werd 80. Drie jaar geleden won ze de Nobelprijs voor de Literatuur. De jury prees onder meer haar poëzie en essays. Glück overleed aan kanker in haar huis in Cambridge. Ik houd erg veel van haar werk - dat blijft - en schreef er verschillende keren over: kijk onder andere hier en hier en typ voor overige plaatsen 'Glück' in het zoekvenster linksboven.

Vannacht viel er urenlang hevige regen. Vanmorgen komt de zon onder de wolken door. Vanwege alle regen besluiten we naar Numansdorp te rijden om de handdoeken te vervangen. Kletsnat aan stuurboord, droog aan bakboord. Met een tie-rip zet ik het windmolentje vast. 's Middags komen, als we terug zijn, Tessa en Lina-Mae gezellig even langs. Vanavond zou Bas komen maar dat wordt nu morgen. Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 15-10-2023

Vannacht valt er opnieuw urenlang regen, vanochtend is het droog maar af en toe vallen er buien. Datzelfde patroon volgt in de middag. De groendienst heeft afgelopen week de bakken met geraniums vervangen door bakken met winterviolen. Voor het eerst sinds half mei keert de temperatuur terug naar een graad of 15. De recordperiode van 149 dagen met temperaturen van 15 graden of meer is daarmee voorbij, meldt Weeronline. Het vorige record was 148 dagen in 1982.

Het aantal omgekomen Palestijnen in de Gazastrook is tot vanochtend opgelopen tot 2329. Dat meldt het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid. 9714 mensen zijn tot nu toe gewond geraakt bij de luchtaanvallen van het Israëlische leger sinds vorige week zaterdag.  The New York Times meldt op basis van bronnen binnen het Israëlische leger dat het grondoffensief van Israël in de Gazastrook met zeker een paar dagen is uitgesteld. Het offensief was volgens de krant oorspronkelijk gepland voor dit weekeinde. Mooi, denk je, de noodregering in Jeruzalem geeft gehoor aan de internationale oproepen, maar dat is niet het geval tot een bestand. Het uitstel zou onder meer zijn afgekondigd vanwege ongunstige weersomstandigheden. Daardoor kunnen Israëlische piloten en dronebestuurders niet voor de nodige ondersteuning voor grondtroepen zorgen. Het leger van Israël maakt vanmorgen bekend dat inwoners van het noorden van de Gazastrook en Gaza-stad tot 13.00 uur lokale tijd (12.00 uur Nederlandse tijd) naar het zuiden moeten vluchten. Na de USS Ford sturen de Verenigde Staten een tweede vliegdekschip - de USS Eisenhower - naar het oostelijke Middellandse Zeegebied in de buurt van Israël.

     Het Israëlische leger is bezig met de identificatie van de 1300 lichamen van slachtoffers van de Hamas-pogroms. De onderzoekers vonden meerdere aanwijzingen voor marteling, verkrachting en andere wreedheden, bericht Reuters. Nog altijd proberen tienduizenden weg te vluchten uit het noorden van de Gazastrip, maar Israël zegt dat Hamas de weg blokkeert door middel van voertuigen. Volgens het Israëlische leger houdt Hamas 126 Israëliërs vast in Gaza; de meesten zijn Israëli's maar ook Amerikanen, Italianen en Duitsers. Hamas zegt dat er al 22 gijzelaars gedood zijn door Israëlische bommen en raketten. Israël ontkent dit.

In Israël leggen velen de schuld voor de massale terreuraanval van Hamas bij Netanyahu en zijn regering met de ultrarechtse en religieuze partijen. Zo ook de bekende schrijver David Grossman: 'Wat we hebben gezien, is de totale verzaking van de staat ten gunste van kleinzielige, inhalige plannen en cynische, kleingeestige, krankzinnige politiek'. Niettemin is de onmaat van slachting en massamoord alleen aan Hamas toe te schrijven. 'De bezetting is misdadig, maar om honderden burgers – kinderen en hun ouders, oude mensen en zieken – vast te binden en een voor een in koelen bloede dood te schieten, dat is een ergere misdaad. Zelfs in de hiërarchie van het kwaad zijn er gradaties.' Wat voor Israël blijft er over als de oorlog straks voorbij is? 'Als ik een gokje mag wagen: na deze oorlog zal Israël veel rechtser, militanter en racistischer zijn.' De tweestaten-oplossing is verder weg dan ooit. 'Er zullen vele jaren zonder oorlog voorbij moeten gaan voordat er ook maar sprake kan zijn van acceptatie en heling.' Het potentiële Israëlisch-Saoedische akkoord staat niet los van de gebeurtenissen. 'De vrede die dit akkoord zou hebben gesticht is een vrede van de rijken. Het is een poging om de kern van het conflict te negeren. De afgelopen dagen hebben bewezen dat het onmogelijk is om ook maar een begin te maken met oplossing van de tragedie van het Midden-Oosten zonder daarbij een oplossing te bieden die het leed van de Palestijnen verzacht.'

Een ander onderwerp. Wie nog naar argumenten zoekt om tegen de invoering van een (correctief) referendum te zijn, moet eens naar Australië kijken. Daar werd een op zich goede vraagstelling over de vraag voor grondwettelijke erkenning en meer politeke invloed voor de kommervolle Aboriginals, de oorspronkelijke bevolking die al 65.000 jaar op het continent woont, in een referendum voorgelegd. Zij kampen al decennia met grote sociaal-economische achterstanden en uit statistieken over onderwijs, werkloosheid, levensverwachting, criminaliteit, verslaving en zelfmoord blijkt hoe uitzichtloos hun positie is. Een dergelijke regeling met oorspronkelijke bewoners is niet ongewoon; landen als Canada, Nieuw-Zeeland, de VS en Noorwegen hebben het ook. De rechts-populisten hadden zich meester van het thema gemaakt en bestookten het land met racisme en zoveel desinformatie en nepverhalem dat weinigen snapten hoe het zat. Er werden onwaarheden verkondigd als dat met de regeling eigendommen of land zouden worden afgepakt van niet-inheemse mensen, of dat er herstelbetalingen zouden komen. Het trieste resultaat: afgewezen, 70 procent stemmers (stemmen is verplicht), 60 procent tegen.

Middag. De nieuwste deadline in Gaza is afgelopen. Er heerst grote wanhoop en paniek onder de Gazanen, die nog lang niet allemaal konden of wilden vluchten. Het Internationale Rode Kruis spreekt van een humanitaire ramp. Gespannen wacht de wereld op de start van het Israëlische grondsoffensief. Je moet je niet voorstellen dat Hamas in het geheim een kernwapen zou bezitten. Een kleine atoombom met meer explosieve kracht dan de bom op Hiroshima. Dat is niet ondenkbaar; als het tienduizend raketten naar binnen kan smokkelen moet een kleine bom - een 'bom in een koffer' - ook lukken. In de achterliggende driekwart eeuw hebben we kernbommen steeds kleiner gemaakt, zo klein dat ze in de rugzak van een terrorist passen. In het uiterste geval kan Hamas zo'n bom afvuren op een Israëlischestad in de buurt. Iron Dome werkt niet, de bom kan al in de lucht tot ontploffing komen met alle gevolgen van dien. Ultieme wraak. Wat moet dan de reactie van Israël zijn? Een bom ter vergelding op Gaza gooien? Het offensief stoppen? En wat zou de reactie zijn van de Amerikaanse vloot? Nogmaals, je moet er niet aan denken. Naar het begin van dit kwartaal

Vorige week op de Westbank: een Israëlische kolonist schiet een ongewapende Palestijn dood (foto: B'Tselem, Haaretz)

Maandag 16-10-2023

Het gehalte aan NO2, stikstofoxide, in de lucht boven Europa in de maanden augustus en september 2023.

Dinsdag 17-10-2023

De Sentinel-5P-Precursor satelliet, gelanceerd in oktober 2017, in opdracht van onder meer de ESA en de EU levert met zijn TROPOMI-instrument belangrijke waarnemingen op van de atmosfeer van de aarde. TROPOMI is het resultaat van samenwerking tussen ESA en Nederland. De waarnemingen betreffen de luchtkwaliteit, ozon, UV-straling, gegevens voor klimaatmonitoring en weersvoorspellingen. Dagelijks meet het programma een groot aantal gassen in de atmosfeer, zoals stikstofoxide (NO2), zwaveldioxie (S)2) en methaan (CH4). Hierboven zien we in een kaart het resultaat van de NO2-metingen over augustus en september van dit jaar. Het beeld is onthutsend. Daar moet de hele politiek en speciaal de boerenorganisaties, BBB en Van der Plas en alle ontkenners van ons stikstofprobleem eens goed naar kijken, dus iedereen die zo graag roept waarom Nederland zo nodig 'het beste jongetje'van de klas moet zijn?' Ondertussen blijkt uit onderzoek dat 86% van alle Nederlanders wil dat de overheid de natuur beter beschermt, maar die gaat alleen maar verder achteruit..

Nieuwsuur gisteravond. Links Israël is teleurgesteld over internationale reacties op Hamas-terreur. In een open brief uiten zestig Israëlische intellectuelen en vredesactivisten, onder wie Joden én Arabieren, hun ongenoegen over de internationale reacties op de Hamas-aanslagen van vorige week zaterdag. 'Tot onze ontsteltenis hebben sommigen binnen mondiaal links, individuen die tot nu toe onze politieke partners waren, onverschillig gereageerd op deze gruwelijke gebeurtenissen en soms zelfs de acties van Hamas gerechtvaardigd.' Tja, dat heb ik niet zo gemerkt, moet ik zeggen. Ik kan me voorstellen dat hun gevoeligheid door het barbarisme van Hamas nog heel groot is, alle begrip daarvoor, maar ik denk dat het goed is om te pogen alles wat gebeurde te beschouwen binnen het historisch verband van het Joods/Palestijns probleem. Comprendre ce n'est pas pardonner. Natuurlijk waren de slachtoffers van het misdadige geweld van Hamas geen legitiem doelwit. Het waren burgers, kwetsbaar en ongewapend, net als de miljoenen in Gaza. Want nog iets anders: ieder leed is uniek voor wie het ondergaan, maar wanneer is een onschuldige bevolking genoeg gebombardeerd, geslachtofferd en verjaagd om dat barbarisme naast dat van de tegenstander te mogen zetten?

Vannacht bombardeerde Israël opnieuw doelen in Gaza. Het dodenaantal liep de afgelopen nacht op met zeker 71, melden Palestijnse bronnen. De bombardementen waren voornamelijk in de zuidelijke steden Khan Younis, Rafah en Deir el-Balah. Veel slachtoffers zouden families zijn die gevlucht zijn uit het noorden van de Gazastrook. Israël meldt dat ook marinevaartuigen zijn ingezet om doelen te beschieten. Ook viel het opnieuw doelwitten van de pro-Iraanse militie Hezbollah in Libanon aan, maar beide kanten houden zich in. Morgen zal de Amerikaanse president Biden 'uit solidariteit' naar Israël gaan. Waarnemers denken dat het vrijwel zeker is dat de Israëlische regering Washington de garantie heeft gegeven dat men geen grootscheeps grondoffensief tegen Gaza zal beginnen zolang Biden in Israël is. Misschien krijgt hij het voor elkaar dat de grens van Rafah eindelijk open mag. Daarna vliegt hij door naar de Jordaanse hoofdstad Amman, waar hij koning Abdullah, de Egyptische president Abdul Fatah al-Sisi en de Palestijnse leider Mahmoud Abbas ontmoet en spreekt over humanitaire hulp.

     Het totaal aantal Palestijnse doden in Gaza komt vandaag op meer dan 3000. (Op de bezette Westelijke Jordaanoever zijn tot dusverre 61 Palestijnen gedood en meer dan 1.250 gewond geraakt. In Israël zijn zeker 1,400 mensen om het leven gekomen). De laatste grote ontziltingsinstallatie die op de Gazastrook drinkwater maakt van zeewater, wordt vandaag stilgelegd door een gebrek aan brandstof, meldt UNWRA. Sommige Palestijnen graven putten in de buurt van de zee of drinken brak en met rioolwater vervuild grondwater uit de kraan, aldus persbureau Reuters. Een uitbraak van besmettelijke ziekten dreigt.

Vandaag balanceert Gaza op de rand van de afgrond. Honderdduizenden mensen zijn ontheemd en op de vlucht naar het zuiden. Voor de grens bij Rafah staan menigten te wachten. Zullen ze ooit terugkeren? Grote aantallen willen omkeren en terug naar het noorden. 'De situatie is hier hetzelfde. De dood is overal. Dus het is voor ons beter om terug te gaan', zeggen ze. De Jordaanse koning Abdullah ll zegt vandaag na een ontmoeting met de Duitse bondskanselier Olaf Scholz geen Palestijnse vluchtelingen in zijn land te zullen ontvangen. Hij zegt ook voor Egypte te spreken. De vluchtende massa's zullen zich ophopen bij de grensposten, want de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever grenzen verder alleen aan Israël en dat land wil ze vast niet terug. Het lijkt een kwestie van tijd voor ze de door de grens zullen breken naar het bomvrije Egypte en het konvooi met voedselvoorraden dat er al dagen staat.

      'Fear of Gaza exodus looms over Egypt', kopt de Financial Times vandaag. Een hoge Egyptische diplomaat zegt tegen een Europese collega: 'You want us to take 1million people? Well, I am going to send them to Europe. You care about human rights so much — well you take them.' De mensenrechtenraad van de VN zegt dat de blokkade van Gaza door Israël en het uitgegeven evacuatiebevel door het Israëlische leger neer komt op een misdaad: 'Dit bevel kan niet worden beschouwd als een tijdelijke evacuatie en zou daarom neerkomen op het gedwongen verplaatsen ven de burgerbevolking. Dat is een misdaad tegen de menselijkheid die bestraft kan worden door het Internationaal Strafhof'.  Naar het begin van dit kwartaal

Still uit beelden van IDF waaruit zou blijken dat de inslag niet op het ziekenhuis was maar op de parkeerplaats ernaast.

Woensdag 18-10-2023

De grootste vraag is: wie schoot die raket af? Dat vroeg of laat een ziekenhuis getroffen zou worden stond vooraf wel vast. Velen denken dat de raket, die het afgeladen al-Ahl Arab Hospital gisteravond trof en circa 500 doden maakte, van het Israëlisch leger was. Dat ontkent. 'Israël targets no hospitals', zei een woordvoerder. De IDF zegt dat het een afzwaaier was van een raket die binnen Gaza werd afgevuurd door Islamitische Jihad. Daar zouden ze bewijs van hebben. Islamitische Jihad ontkent stellig. De partijen wijzen dus naar elkaar. Ach, iedereen blijft toch bij de versie die hij/zij al meteen geloofde. Ziekenhuizen zijn dus niet meer veilig in Gaza; wáár is het wel veilig? Er werd gistermiddag ook nog een school van de VN-organisatie UNWRA in een dichtbevolkt vluchtelingenkamp getroffen. Daarbij vielen zeker zes doden.

     De reis van president Biden naar het Midden Oosten gaat door, maar de geplande top in Jordanië werd afgezegd, eerst door Abbas en daarna door koning Abdullah en de Egyptische president Sisi. Biden is in verlegenheid gebracht, alleen een haast overbodig bezoek aan Netanyahu blijft over. Overbodig want er ligt al een Amerikaans vlooteskader voor de kust en dat is als signaal aan Hezbollah en Iran duidelijk genoeg. Misschien krijgt Biden voor elkaar dat Israël de grens bij Rafah open stelt? Dat lukte zijn buitenlandminister Blinken niet. En dan is er nog het gevreesde grondoffensief en de vraag wat er daarna moet gebeuren met Gaza.

De ochtend is vol van commentaren en analyses in de media. Analyses die pogen te bewijzen aan de hand van divers beeldmateriaal dat de inslag in het ziekenhuis vanuit Gaza zelf was, dat de inslag tamelijk licht was, dat er geen bomkrater is en dat het aantal slachtoffers overdreven wordt. Zeer verwarrend, ik kan er niks mee. Het IDF belegt rond elf uur een persconferentie. Uit eigen data zou blijken dat er van hun kant vanaf land, zee en vanuit de lucht geen aanval is geweest op het ziekenhuis. Legerwoordvoerder Hagari zegt dat het Israëlische radarsysteem raketten heeft kunnen traceren die vanuit de Gazastrook zelf werden afgevuurd. Hij zegt dat er om 18.59 uur lokale tijd tien raketten zijn afgevuurd door Islamitische Jihad vanaf een nabijgelegen begraafplaats. Rond hetzelfde tijdstip kwamen de eerste meldingen over een explosie in het ziekenhuis. Hij geeft beelden vrij waaruit zou blijken dat de explosie zich voordeed op de parkeerplaats bij het ziekenhuis, niet op het gebouwencomplex. Verder zegt hij dat er geen structurele schade valt te bespeuren aan de gebouwen rond het Al-Ahli al-Arabi-ziekenhuis en er ook geen kraters te zien zijn. Het IDF publiceert de opname van een afgeluisterd telefoongesprek waaruit waaruit zou blijken dat Hamas wist dat er iets mis was gegaan met een projectiel van Islamitische Jihad. Die opname heeft het leger inmiddels op X gepubliceerd. De conversatie doet terugdenken aan de onthutste reacties van degenen die in 2014 de Buk-raket afvuurden op de MH17. Natuurlijk volgen er talloze weerleggingen van het IDF-materiaal. Tja, vooralsnog weet ik werkelijk niet wat ik ervan denken moet.

     Intussen landt Biden op Ben Goerion. Hij zegt dat het erop lijkt dat de raketinslag bij het Al-Ahli Arabi-ziekenhuis ‘door het andere team, niet jullie’ is veroorzaakt. Het andere team? Het is geen sport. (Later verandert de krant het in 'partij'). President Sisi houdt vandaag ook een persconferentie. In Caïro zegt hij 'niet van plan te zijn om Palestijnse burgers op te vangen op het schiereiland Sinaï. (...) De Palestijnen kunnen naar de Negev-woestijn worden verplaatst, totdat Israël klaar is met zijn militaire operatie in de Gazastrook. Daarna kunnen ze weer worden teruggebracht.'

De hele dag is er een hevige informatie- en propagandaoorlog aan de gang inzake de inslag op het ziekenhuis. Het aangeleverde materiaal is voor niet-experts niet goed te beoordelen. Dat zal ik dus niet doen. Vanmiddag maakt het ministerie van Volksgezondheid van het Hamas-bestuur in de Gazastrook bekend dat er 471 doden vielen bij de raketinslag. Er zouden 314 Palestijnen gewond zijn geraakt. De raket kwam volgens de laatste berichten inderdaad neer op de parkeerplaats bij het ziekenhuis, waar honderden Palestijnen een veilig heenkomen hadden gezocht. Op de twaalfde dag van de oorlog  is het aantal doden in Gaza inmiddels 3.478. Onduidelijk is of hier ook de doden bij het ziekenhuis bij geteld zijn (ik denk van niet). Sinds de oorlog tussen Hamas en Israël uitbrak, zijn er aan Palestijnse kant 12.065 mensen gewond geraakt. Turkije onderhandelt met Hamas over de vrijlating van uit Israël ontvoerde 199 gijzelaars, maar nog zonder resultaat, aldus buitenlandminister Hakan Fidan. In Ramallah, op de Westelijke Jordaanoever, zijn bij protesten twee Palestijnen gedood door het Israëlische leger.

Gisteren was er opzienbarend nieuws uit Oekraïne. Dat land verwoestte met raketaanvallen liefst negen zware Russische legerhelikopters op vliegbases in Loehansk en Berdyansk. Daarvoor gebruikte men voor het eerst de Amerikaanse ATACMS-raketten. De Russen zijn woedend. ‘Een ernstige fout die ernstige gevolgen’ zal hebben', brieste de Russische ambassadeur in de VS, Anatoli Antonov. ‘De Verenigde Staten blijven aandringen op een directe botsing tussen de Navo en Rusland.’ Ik denk dat de soep zo heet niet gegeten zal worden; de raketten werden niet in Riusland zelf ingezet. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 19-10-2023

Gistermiddag en - avond begint de kwestie van de herkomst van de raket die explodeerde bij het Al Ahli Arab Hospital in Gaza te kantelen. Steeds meer deskundigen en onderzoekers, zoals het Bellingcat-collectief, noemen het onwaarschijnlijk dat de explosie is veroorzaakt door de vliegtuigbommen die het Israëlische leger normaal gesproken inzet. Ze vinden het allemaal waarschijnlijker dat het ging om de mislukte lancering van een Palestijnse raket. Islamitische Jihad heeft om 18.59 uur tien raketten afgevuurd vanaf een nabijgelegen begraafplaats, blijkt uit vrijgegeven camarabeelden. Daarop zou de afzwaaiende raket te zien zijn die neerslaat op de parkeerplaats naast het ziekenhuis. Je ziet de oplaaiende vlammenzee van brandstof uit de raket. Komt er ooit zekerheid over? Misschien als men scherven en brokstukken vindt van de raket.

     Het is een uitkomst die gunstig is voor Israël, maar die niettemin niet helpt aan enige ontspanning. Alle Arabische landen blijven de schuld aan Israël geven. Overal ter wereld waren pro-Palestijnse demonstraties. De VS blokkeert met een veto een resolutie van Brazilië over noodhulp en bescherming van de inwoners van Gaza, omdat het recht van Israël tot zelfverdediging er niet in staat. Rusland en het VK onthielden zich. Er zouden nu wel afspraken zijn over beperkte aanvoer van hulpgoederen voor Gaza vanuit Egypte, dankzij de Amerikaanse president Biden die met de Egyptische president Sisi afspraken maakte over het doorlaten van twintig vrachtwagens met noodhulp. maar die afspraken zijn tergend onduidelijk. Eerst moeten gaten van raketinslagen in de wegen worden hersteld. Er zouden minimaal honderd vrachtwagens per dag toegelaten moeten worden om in de basisbehoeften van de Gazanen te voorzien.

     Ondertussen gingen de luchtaanvallen van Israël gisteren en vannacht door. Ze waren vooral gericht op de stad Rafah aan de grens met Egypte. Volgens Palestijnse bronnen vielen er zeker dertig doden en 21 gewonden. Ook vanuit het noorden en midden van de Gazastrook komen berichten over luchtaanvallen. In de Gazastrook zijn zeker 3785 Palestijnen omgekomen door de luchtbombardementen die Israël sinds 7 oktober daar uitvoert. Dat meldt het lokale ministerie van Volksgezondheid in Gaza. Het aantal gewonden ligt rond de 13.000. Van de dertig ziekenhuizen op de Gazastrook zijn er al vijf buiten dienst, zegt Al Jazeera. Sheik Hassan Yousef, de politieke leider van Hamas op de bezette Westelijke Jordaanoever denkt dat de militante beweging bereid is om enkele gijzelaars vrij te laten als Israël instemt met een gevechtspauze van 24 uur zodat er noodhulp kan worden gebracht naar de ruim een miljoen vluchtelingen in de Gazastrook.

Ondanks de snelle kanteling - binnen 24 uur - van het beeld over de raketinslag bij het ziekenhuis verandert er nauwelijks iets aan de balans: de aanslagen van Hamas waren gruwelijk en het lot van de Palestijnen in Gaza blijft afschuwelijk. Alleen de partijen zélf kunnen voor een oplossing zorgen, maar het ziet er niet naar uit dat ze dat zullen doen. Voorlopig denken ze dat er winst te boeken is met het voortzetten van de oorlog - soms in de hoop om andere landen en partijen erin te betrekken (Hezbollah, de Westbank, Iran en de VS). De ellende en de uitzichtloosheid zijn nog niet groot genoeg. Ik herinner me een stelling van Clausewitz, beroemd generaal en militair theoreticus in het begin van de 19e eeuw: oorlog streeft altijd naar zijn meest extreme vormen. Die procesgang speelt zich altijd opnieuw af in elke volgende oorlog alsof het een algoritme is en de mensheid leert er niks door. Tegenwoordig heet het de escalatieladder. Pas als bij de bestaande technologie de hoogst haalbare sport van vernietiging bereikt wordt, is er kans op onderhandelingen. Dat geldt voor conventionele oorlogsvoering. Je moet blij zijn dat de oorlogen Rusland/Oekraïne en Israël/Palestijnen dat zijn, al bezit één van de partijen in beide gevallen kernwapens. In het geval van oorlog tussen kernmachten maken de belligerenten op de laatste sport van de ladder meteen een eind aan de oorlog door algehele vernietiging van de beschaving.

Het is vandaag opeens weer opmerkelijk zacht, door een zuidelijke stroming die wordt onderhouden door de storm Babet die over de Britse eilanden tolt en voor ons vandaag warme lucht meesleept uit het zuiden. En regenfronten. Vannacht was er veel regen, vandaag bleef het tot halverwege de middag droog. Het wordt bijna 18 graden. Twee dagen eerder zetten we nog (voor het eerst) de kachel aan. Ik meet weer eens mijn bloeddruk: 130/70 mm Hg. Als van een jonge god. Daarna samen naar de sportschool en de AH. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 20-10-2023 

Volgens de inschattingen van de vier grote instituten die de wereldtemperatuur aan het aardoppervlak volgen - de Amerikaanse NASA, NOAA, Berkeley Earth en het Europese Copernicus - is er 99 procent kans dat 2023 het warmste jaar gaat worden sinds de industriële revolutie. In de kolom helemaal rechts staan hun inschattingen, die variëren tussen +1,2 en +1,5 graden Celsius ten opzichte van het pre-industrieel niveau. De verschillen zijn terug te voeren op aantal en lokaties van meetpunten, de grootte van het grid en meer factoren. Je ziet dat bij alle vier het jaar 2023 dezelfde scherpe stijging vertoont. Is die misschien te wijten aan de nieuwe El Nino? De website Carbon Brief denkt van wel maar ook dat de effecten daarvan voor het grootste deel nog moeten komen.

     Hier regent het de gansche dag. Er kan wel 30 mm vallen. De barometer zakt naar 976 hP. De felle storm Babet veroorzaakt in Schotland veel regen en wind en twee doden. De storm zal het oostelijke deel van het Deense schiereiland Jutland waarschijnlijk het hardst treffen, maar de Deense eilanden in de Oostzee bereiden zich eveneens voor.

Gisteravond hield Biden een TV-toespraak tot het Amerikaanse volk. De president heeft het lastig. Opnieuw slagen de Republikeinen er niet in een voorzitter voor het Huis van Afgevaardigden te kiezen; een shut-down dreigt over een week of vier. De president kan zonder de Republikeinen geen extra steun geven, noch aan Oekraïne, noch aan Israël. Daarom vraagt hij nu om een combinatiepakket van 100 miljard dollar. Dat is slim; steun voor Israël heeft de steun van een grote meerderheid van de Amerikanen; die voor Oekraïne flink minder. In zijn toespraak dramatiseert de president de situatie: ‘De wereld bevindt zich op een keerpunt in de geschiedenis. Amerikaans leiderschap is wat de wereld bijeenhoudt'. De veiligheid van Amerika staat voor hem op het spel, maar ook die van alle democratische landen. Dus moeten Oekraïne en Israël allebei als winnaars uit de oorlog komen. In zijn retoriek creërt hij het beeld van een heroïsche strijd tegen de autocratieën in de wereld, zoals de jonge Bush destijds ook deed. Bush mislukte volledig met zijn regime change. Biden noemde Hamas en Poetin in één zin. Die twee vormen volgens Biden 'verschillende bedreigingen, maar ze hebben dit gemeen: ze willen allebei een naburige democratie volledig vernietigen'. Amerika steunt Oekraïne en Israël, Rusland steunt Hamas en Hezbollah en China houdt een ongeloofwaardige positie ertussen aan. Amerika als baken van de democratie; de wereld van de Verlichting, de democratie en de vrijheid versus die van dictatuur, graaizucht en misdaad. Er zit nog iets in ook, maar zo zwart/wit is het natuurlijk zelden of nooit.

     Het Amerikaanse leiderschap is uiteraard niet onomstreden. Er zijn andere initiatieven in de maak, zoals in Caïro waar tal van Arabische en Westerse regeringsleiders elkaar morgen zullen ontmoeten voor een vredestop op inititief van Sisi. De VS zijn niet van de partij. Arabische leiders zoals de Palestijnse president Abbas en koning Al Khalifa van Bahrain zijn erbij, maar ook Europese officials zoals premiers Sanchez (Spanje) en Meloni (Italië), en buitenlandminister Baerbock (Duitsland). Ook de Japanse buitenlandminister Kamikawa en de Zuid-Afrikaanse president Ramaphosa zullen naar Caïro afreizen

Golven van emotie rollen door de wereld. Pro-Israël en pro-Palestijns. (Pro-Hamas zie je nauwelijks). De politie in het Zuid-Franse Valence is binnengevallen bij een fastfoodwinkel omdat die op de gevel met verlichte letters adverteerde voor 'Hamas Tacos'. Het bleek om kapotte verlichting te gaan, zo vertelde de bedrijfsleider aan de politie: de zaak heet Chamas, maar de C is al volgens hem al maanden kapot. De Speld had het kunnen verzinnen.

De veertiende dag van de oorlog, bijna twee weken onafgebroken bombardementen, dag en nacht, in Gaza. Het aantal Palestijnen dat is omgekomen in de Gazastrook sinds 7 oktober is opgelopen tot 4137, meldt het lokale Palestijnse ministerie van Volksgezondheid. Nog eens meer dan 13.000 mensen zijn gewond geraakt. De meerderheid van de 200 mensen die door Hamas zijn gegijzeld is nog in leven, zegt het Israëlische leger. VN-secretaris-generaal Guterres heeft de grensovergang tussen Egypte en de Gaza-strook bezocht, in een poging de grens open te krijgen voor noodhulp aan Gaza - maar die grens blijft nog dicht omdat, volgens Egypte, de wegen erachter nog steeds niet zijn hersteld. Egypte is daar niet verantwoordelijk voor, zegt het. Opnieuw wacht iedereen op het grondoffensief van Israël. Blijkens een opiniepeiling in het Israëlische dagblad Maariv vinden vier van de vijf Israëliërs dat premier Netanyahu publiekelijk moet toegeven dat hij verantwoordelijkheid was voor de tekortkomingen op het gebied van de veiligheid. De premier doet vooral alsof hij nu niet gemist kan worden. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 21-10-2023

Altijd zit je te wachten tot een van de kernmogendheden de stap neemt om een kernwapen in te zetten. Ik schrik dan ook van het bericht dat Rusland gisteren besloot de ratificatie van het kernstopverdrag, dat het houden van kernproeven verbiedt, in te trekken. Het besluit van de Doema moet nog langs de Russische senaat en president Poetin, maar het staat wel vast dat die met het besluit zullen instemmen. Al sinds het begin van de oorlog pleiten commentatoren in de Russische media voor het onbesuisd inzetten van kernwapens. Die lopen van een kernproef boven Siberië als waarschuwing tot kernaanvallen op doelen in West-Europa. Sergej Karaganov, een politicoloog en politiek analist die vroeger als adviseur van het Kremlin werkte, opperde dat Rusland zich geen zorgen hoeft te maken over een Amerikaanse vergeldingsaanval. 'Geen Amerikaanse president gaat een stad als Boston opofferen voor het Poolse Poznan', redeneerde hij. Eerder dit jaar schortte Rusland ook al het New Start-akkoord op met de VS over het maximale aantal kernkoppen dat beide landen mogen plaatsen. Dat was het laatste wapenbeheersingsverdrag dat nog van kracht was tussen de twee landen. In het verloop van de Oekraïne-oorlog heeft het Westen al meerdere 'rode lijnen' overschreden zonder dat het consequenties had. Deze week nog met de levering van ATACMS-raketten aan Kyiv. Poetin lijkt niet het nucleaire pad op te willen gaan.

     Rusland bezit een voorraad van ongeveer 4.500 strategische kernwapens. Ongeveer 1600 daarvan zijn op land geplaatste intercontinentale ballistische raketten (ICBM's), ballistische raketten op onderzeeérs en en op militaire luchtmachtbases voor bommenwerpers. Vrijwel evenveel als de VS. Pariteit heet dat. Beide partijen werken aan de vernieuwing van hun nucleaire mogelijkheden. In het geval van Rusland gaat het om de Avangard hypersonische raket, de Sarmat ICBM, de Poseidon onderwater nucleaire drone voor lange afstand en de Boerevestnik kruisraket. De laatste twee worden nog verder ontwikkeld en getest. In aanvulling op dit strategisch arsenaal bezitten de Russen nog ongeveer 2000 niet-strategische kernwapens met kleinere lading en voor kortere afstand. Die vallen niet onder internationale akkoorden voor monitoring en contrôle. Rusland is bezig deze niet-strategische voorraden kernwapens te moderniseren. Dat is aanleiding voor zorgen in het Westen over Moskous's nucleaire drempel. Gaat die mogelijk omlaag en zou Rusland ze kunnen inzetten in pogingen om de slagvelden in zijn haperende Oekraïnse campagne vlot te trekken? 'This uncertainty about Russia’s exact nuclear threshold cannot be resolved. Perhaps not even the Kremlin has precisely defined the point at which it would employ nuclear weapons', schrijft de Zweedse politicologe Lydia Wachs in een studie van bijna een jaar geleden: 'The Role of Nuclear Weapons in Russia's Strategic Deterence' van het Duitse Insituut voor Internationale Politiek en Veiligheid. Die zal ik de komende tijd eens goed bestuderen.

De grens bij Rafah gaat vanochtend korte tijd open, zodat een deel van de wachtende konvooien Gaza binnen kan rijden. Dat is waarschijlijk mogelijk omdat Hamas twee Amerikaanse gijzelaars heeft vrijgelaten en Israël de garantie gaf dat daar niet gebombardeerd zal worden. Volgens CNN gaat de grens na 20 vrachtwagens weer dicht. Israël zegt dat de noodhulp uitsluitend bestemd is voor het zuiden, niet voor het noorden van Gaza. Brandstof voor de aggregaten van de ziekenhuizen mag niet mee. Israël is bang dat het door Hamas wordt ingepikt.

Gisteravond een leuke avond bij Joop & Tonny in Hoornaar. Lekker gegeten en mooie gesprekken, terwijl regen wind om het huis sloegen. Vandaag gaan we met het OV naar Amsterdam om de 45e verjaardag van Floor te vieren. Maar juist als we naar het staion willen lopen, belt ze op: het feestje gaat niet door, Jason heeft corona. Ja, dat gaan we niet riskeren. Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 22-10-2023

Pas na negen uur komt de zon op, niet meer achter de huizen op de Kriekenmarkt maar achter de grote esdoorn aan de overkant. Het valt ons de hele week al op hoe vaak er brandweerwagens met de sirenes vol aan door de straat scheuren. Branden bij het begin van het stookseizoen? Nee, de chauffeurs trainen hun rijvaardigheid, lees ik bij Ronddelinge. Aha! Ik lees ook berichten over hoe de storm Babet huishield in jachthavens aan de Deense en Duitse Oostzeekust. Er vielen twee doden. Het water stond twee meten hoger dan normaal en er viel enorm veel regen. Hier zie je een groot aantal foto's. Veel schepen zonken en liepen grote schade op, kustgebieden liepen onder water en bewoners moesten geëvacueerd worden. Bewoners van de Bovenwindse eilanden zetten zich vandaag schrap voor de komst van de orkaan Tammy. Men verwachtte zware regenval en overstromingen, maar aan het eind van de dag valt het erg mee..

     Het is vandaag grotendeels bewolkt en droog. Hoog tijd om eens op de boot te gaan kijken en de natte handdoeken te wisselen voor droge. Aan stuurboord zijn ze boven Anna's garderobekast erg nat, aan bakboord zijn ze droog. Ik fotografeer de volgorde van de lijnen in de klemmen aan beide kanten van de kajuitingang. Zo weet ik hoe ze er dit voorjaar weer in moeten als de boot uit de loods komt en mast en wanten er weer op staan.

Israël voerde vannacht de bombardementen op Gaza op zoals aangekondigd. Er vielen opnieuw tientallen burgerdoden en twee strijders van Hamas. De beweging vuurt nog steeds raketten op Israël af. Een Nederlandse vrouw kwam om het leven. Het slachtoffer is de 33-jarige Islam al-Ashqar. Ze kwam gisteren om het leven bij een explosie in het vluchtelingenkamp Nusairat in centraal-Gaza, waar ze met haar gezin op bezoek was bij familie. De laatste 24 uur vielen er vijf Palestijnese doden op de Westbank. Israël verwoestte met een luchtaanval een moskee in het vluchtelingenkamp Jenin waarbij één dode viel. De IDF gaf beelden vrij waarop te zien zou zijn dat onder de al-Ansar-moskee een bunker was gebouwd. Daarin zouden veel wapens zijn opgeslagen. Amerika stuurt extra luchtafweersystemen naar Israël. Israël voerde luchtaanvallen in Syrië uit op vliegvelden bij Damascus en Aleppo, en op het zuiden van Libanon. Volgens Hezbollah kwamen daarbij zes van hun strijders om. De internationale top in Caïro liep op niks uit. De Israëlische regering wordt van meerdere kanten onder druk gezet om een grondoffensief in Gaza uit te stellen, meldt Al Jazeera. In eigen land eisen familieleden van Israëlische gijzelaars in Gaza dat het leger een invasie opschort tot Hamas meer mensen heeft vrijgelaten. Anderen denken dat de fase van bombardementen, bedoeld om de risico’s voor de grondtroepen te minimaliseren, in militair opzicht toch al langer zal moeten duren. Het is de belangrijkste manier om bekende verzetsplekken en tunnelsystemen uit te schakelen.

     De hele dag gaan de bombardementen door. Na een nieuw konvooi van 17 vrachtwagens werd voor het eerst ook brandstof Gaza binnengebracht. Bij de grens bij Rafah in Egypte reden zes tankwagens met brandstof de Gazastrook binnen, hoewel Israël dat niet goed keurde. Brandstof is onmisbaar voor de aggregaten van de ziekenhuizen en andere voorzieningen maar kan ook door Hamas ingevorderd worden. Volgens het Palestijnse ministerie van Gezondheid zijn als gevolg van de grootschalige Israëlische luchtaanvallen 4.651 Palestijnen omgekomen sinds de aanval van Hamas op zaterdag 7 oktober. Het afgelopen etmaal stierven volgens de Palestijnse autoriteiten 266 mensen in de Gazastrook. De aantallen zijn niet onafhankelijk te verifiëren. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 23-10-2023

Er hangt vanmorgen dichte mist over de stad. Het trekt halverwege de ochtend op. De rest van de dag is grijs en droog. Nieuws over de Poëzieroute. HG Reclame laat me weten dat ze het protestgedicht uit 1961 over de sloop van het smalste huisje van Gorcum wil aanbrengen op de Kalkhaven op komende vrijdag om vier uur. Dat levert enig werk op: iedereen uitnodigen, waaronder de voorzitter van de VVE van de appartementenflat die er na 1961 gebouwd werd en het inlichten van de huisartsenpraktijk die naast de locatie van het gedicht zit. Later deze week zal ik een persbericht maken en versturen.

Israël bombardeert verder. Bij Israëlische luchtaanvallen op de Gazastrook zijn het afgelopen etmaal ruim 400 Palestijnen om het leven gekomen, meldt Hamas. Meer dan in de vorige dagen. Het ministerie van Gezondheid in Gaza, dat onder controle staat van Hamas, zegt dat er sinds de oorlog op 7 oktober begon 5087 Palestijnen zijn omgekomen bij Israëlische luchtaanvallen, onder wie meer dan 2000 kinderen. Meer dan 15.000 mensen zouden gewond zijn geraakt. De cijfers kunnen niet onafhankelijk worden geverifieerd. Volgens het ministerie vielen de meeste slachtoffers in het zuidelijk deel van de Gazastrook. Drie Hamas-raketten sloegen in in de Israëlische grensstad Sderot. Hamas meldt ook een drone-aanval te hebben uitgevoerd op militaire bases in Israël. Vanuit Israël wordt gemeld dat de drones zijn neergehaald. Volgens het Israëlische leger waren ze afkomstig uit Libanon

     In een poging tegenwicht te geven aan de dodencijfers onder de Gazaanse burgers publiceert de IDF nu beelden en gegevens over de doelwitten: Hamas-hoofdkwartieren, observatieposten en Hamas-tunnels die kunnen worden gebruikt om te schuilen en voor stedelijke oorlogsvoering. Ook zouden mortier-lanceerinrichtingen en antitankposities uitgeschakeld zijn. De IDF publiceerde gisteravond ook een serie foto's waarop te zien zou zijn dat Palestijnse wapeninstallaties in de buurt van moskeeën, scholen en een VN-gebouw worden geplaatst. Toch vielen er weer veel burgerslachtoffers. Al Jazeera-correspondent Hani Abu Isheba, die zich in het Palestijnse gebied bevindt, spreekt van ‘non-stopbombardementen’. Volgens hem stortten in de zuidelijk gelegen stad Rafah vijf woontorens in. Palestijnse hulpdiensten vertelden hem dat daarbij zeker vijftig mensen omkwamen. Gisteravond bereikten nog 14 vrachtwagens met goederen de grens in Rafah. Eerder op de dag waren het er 17. De veronderstelde tankwagens met brandstof bleken een abuis; die zaten er niet bij.

     De Israëlische regering zegt dat het grondoffensief zeer binnenkort zal starten. Hamas meldt vandaag dat zijn strijders gevochten hebben met een groep infiltrerende Israëlische militairen. Dat gebeurde volgens de terreurorganisatie ten oosten van Khan Younis, in het zuiden van de Gazastrook. Volgens het persbericht werd de aanval afgeslagen en is Israëlisch materieel verwoest, zoals een tank en twee gepantserde bulldozers. Volgens de Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austin kan een Israëlische grondoorlog in Gaza zeker negen maanden duren. Dat cijfer ontleend hij aan de langdurige strijd om de Iraakse stad Mosul in 2016 tegen ISIS; die duurde ook negen maanden. 

     EU-buitenlandministers dringen op een top in Luxemburg aan op een staakt-het-vuren om humanitaire hulp aan Gaza mogelijk te maken. Demissionair PM Rutte is naar Jeruzalem gereisd om met Netanyahu te praten. Later op de dag bezoekt hij op de Westbank de Palestijnse president Abbas. De Egyptische Rode Halve Maan meldt dat er een derde konvooi met noodhulp vanuit Egypte de grens met de Gazastrook is overgestoken. Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 24-10-2023

De Oekraïne-oorlog is bezig vast te lopen ondanks de inspanningen van beide partijen. Ze werpen allebei extra contingenten soldaten in de strijd, maar echte doorbraken bereiken ze niet. Vooral Rusland zendt steeds weer nieuwe troepen naar de hevig bevochten stad Avdiivka in het oosten van Oekraïne, meldt denktank ISW. Oekraïne heeft van de strategisch gelegen stad, niet ver van Donetsk, de hoofdstad van de gelijknamige regio, een zwaar verdedigd bolwerk gemaakt. De meest recente grote aanval was eerder deze maand, toen Rusland dagenlang met tanks, gepantserde voertuigen, helikopters, vliegtuigen en artillerie een doorbraak probeerde te forceren en golf na golf grote hoeveelheden manschappen in de strijd wierp. Die poging mislukte. Volgens Oekraïne werden honderden Russische voertuigen vernietigd en duizenden soldaten gedood. De strijd om Avdiivka is sindsdien enigszins geluwd, maar allerminst gestopt en Moskou voert rechtstreeks vanuit Rusland nieuwe troepen aan. Een probleem is dat de Russische voorraden aan conventionele raketwapens sterk geslonken zijn. De vraag rijst opnieuw waarom Poetin niet zou overgaan tot de inzet van een niet-strategisch kernwapen om een beslissing te forceren. De Zweedse politicologe Lydia Wachs schreef daar een jaar geleden een artikel over op de website van het Deutsches Institut für Internationale Politik und Sicherheit: 'The Role of Nuclear Weapons in Russia's Strategic Deterrence' (ik had het een aantal dagen geleden al over het stuk). Toen had ik het vooral over de huidige omvang van de kernwapenarsenalen in de wereld en speciaal over die van Rusland.

     In verband met Oekraïne is een eventuele inzet van niet-strategische, dus tactische kernwapens met een beperkt bereik aan de orde. Daarvan zou het Kremlin er circa 2000 bezitten. Die zijn niet onderworpen aan internationale verdragen over kernwapenbeheersing. Westerse analisten meenden dat Rusland ze beperkt zou willen inzetten in een strategie, die heet 'escaleren om te de-escaleren', dat wil zeggen vroeg in een conventioneel conflict om het snel te beïndigen op voor Moskou gunstige voorwaarden. Dat is tot dusver niet gebeurd.

     In de jaren 2010 ontwikkelde Rusland een aantal nieuwe conventionele wapens voor de korte afstand, die ook van een kernlading konden worden voorzien zoals het Iskander-raketsysteem, dat in mei 2022 onder meer werd opgesteld in de enclave Kaliningrad. Ook voor middellange afstand kwamen er nieuwe systemen zoals de Kalibr- (vanaf schepen) en de Kh-101/Kh-102 kruisraketten (vanaf bommenwerpers). Die kunnen zowel met gewone bommen als met kernbommen geladen worden. Ze geven Moskou meer flexibiteit onder de kernwapendrempel (nuclear threshold). Ze zouden kunnen worden ingezet wanneer door een conventionele aanval het bestaan van Rusland zelf wordt bedreigd ('existential threat'). Dat is een breed, niet erg precies begrip en de reactie erop kan variëren van dreigen en intimideren tot beperkte (tactische) en strategische nucleaire inzet.

     Hierbij past het schema hierboven, dat varieert van locale conflicten zoals in Oekraïne, via regionale oorlogen tot een grootschalig conflict tussen supermachten. 'An analysis of publications in Russian military journals from the past few years suggests that the role of nuclear weapons in local wars is limited to mere threats of nuclear employment. Such threats are sup­posed to deter other states from interven­ing, thereby keeping a limited war from becoming a regional one', schrijft Wachs. Dat zie je nu in het geval van Oekraïne, maar sommige analisten vinden de grens tussen een locaal en een regionaal conflict nogal onduidelijk.

     Wachs ziet een gevaar dat de Oekraïne-oorlog reden kan zijn voor een grotere neiging tot een nucleaire inzet. Dat zou komen door de snel slinkende voorraden in de conventionele arsenalen, de tegenvallende prestaties van die wapens (mislukkende lanceringen, afzwaaiers en geringe precisie) en het tekort aan semiconductors en electrische componenten vanwege de Westerse sancties. Die onmisbare onderdelen worden vooral in het Westen gemaakt. Daardoor moet de Russische lergerleiding steeds meer oude en minder effectieve systemen inzetten. Moskou kan pogen het groeiende hiaat op te vullen met vroeger inzetten van tactische kernwapens.

     Een tweede factor is de recente toetreding van Finland en Zweden tot het NAVO-bondgenootschap. (De toetreding van Zweden lijkt eindelijk binnenkort tot stand te komen). Dat verlegt de militaire balans meer naar het noorden, naar de Baltische regio en maakt de Oostzee effectief tot een Westerse binnenzee. Door de inzet in Oekraïne bezit Rusland momenteel niet meer voldoende conventionele macht om in het Baltische gebied in te zetten en zou meer kunnen gaan leunen op niet-strategische kernwapens. Moskou zou ook (nog meer) nucleaire wapens naar de enclave Kaliningrad kunnen brengen. (Volgens sommigen zijn die er al). Eerder dit jaar werden al tactische kernwapens geïnstalleerd in Wit-Rusland. Piloten in Belarus worden nu getraind om met Su-25 jachtbommenwerpers voorzien van kernraketten te vliegen. Wel geldt dat Rusland overigens ook zonder die kernwapens al genoeg mogelijkheden bezit om ze op NAVO-gebied in te doen slaan. Niettemin ontstaat er geleidelijk aan meer risico op een assymmetrische verdeling van militaire capaciteiten, conventioneel en nucleair, tussen de twee machtsblokken.

Samenvattend: groter risico op de inzet door Rusland van tactische kernwapens door:

1. hiaten in de conventionele inzet in de Oekraïne-oorlog.

2. verschuiving van de balans door NAVO-lidmaatschap Zweden en Finland.

Toch denk ik dat de kans dat Poetin één of meer tactische kernwapens in zal zetten op de Oekraïense slagvelden niet erg groot is. Het levert voor zijn eigen troepen ook gevaren op: bijvoorbeeld nucleaire besmetting en verspreiding van radioactieve fallout in Rusland zelf, en daarnaast: wat zal de reactie van de NAVO zijn? Bijvoorbeeld als de fallout de NAVO-grens passeert en er daar besmetting optreedt? Daar moet ik eens goed over nadenken, daar zal toch wel een scenario voor klaarliggen?

Volgens het ministerie van Gezondheid in de Gazastrook, waarover Hamas de macht heeft, zijn er de afgelopen 24 uur 704 Palestijnen gedood bij luchtaanvallen door Israël. In totaal zijn er volgens het ministerie in de oorlog tot nu toe 5791 inwoners van de Gazastrook om het leven gekomen, onder wie 2360 kinderen en 1292 vrouwen. Hamas liet twee Israëische gijzelaars vrij, oudere vrouwen die met hun mannen op 7 oktober uit hun kibboets werden ontvoerd. De mannen zitten nog vast. De VN-organisatie voor humanitaire hulp aan Palestijnen UNRWA zegt dat het morgen zijn activiteiten in de Gazastrook moet staken als er geen brandstof het gebied binnenkomt. Het Israëlische leger beschuldigt Hamas ervan ziekenhuizen in de Gazastrook brandstof te onthouden. Hamas zou zijn voorraden brandstof aanwenden om ‘zijn terreurtunnels te verlichten, raketten af te vuren en zijn eigen huizen te voorzien’ in plaats van zijn eigen burgers te helpen. Na zestien dagen oorlog zijn er in Israël steeds meer twijfels over het aangekondigde grondoffensief. In de politieke en militaire top heerst onenigheid over de aanpak. De vraag is of het een korte, hevige oorlog moet worden of juist een voorzichtigere, langere campagne.

Eerst regen, daarna een tijd droog, daarna regen van een nieuw front en daarna weer droog. Gaande de dag wordt het kouder; de kachel moet maar weer aan. Anna gaat bij Nikita oppassen op Zaila. Ik heb al een week of twee opeens last van Meralgia paresthetica, een wat wonderlijke, licht pijnlijke prikkeling in mijn rechter dijbeen. Er is weinig aan te doen en het schijnt meestal na twee jaar over te gaan. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 25-10-2023

Van de week dook er plotseling een tropische storm op boven de oostelijke Pacific, niet ver van de toeristische badplaats Acapulco, Mexico. In korte tijd groeide hij uit tot een zware orkaan, Orkaan Otis, van de 5e (hoogste) categorie met windsnelheden van 270 - 322 kilometer per uur en heel veel regen. Die haast explosieve groei hadden de weermodellen niet voorzien. Het Amerikaanse NHC waarschuwde voor 'verwoestende golven' en overstromingen in de kustgebieden bij Acapulco. 'Een potentieel catastrofale stormvloed zal naar verwachting levensbedreigende overstromingen veroorzaken aan de kust.' Vanmorgen kwam hij aan land en zwakte meteen wat af tot 4e categorie met winden van 215 km/uur. Op de noordelijke Atlantische Oceaan circuleert ondertussen de orkaan Tammy als extra-tropische cycloon. Hij/zij beweegt in de richting van Bermuda.

Nederland heeft flagrant de rechten van de gevluchte dissident Ali Mohammed al-Showaikh uit Bahrein geschonden door hem vijf jaar geleden terug te sturen naar zijn land van herkomst, luidt het vernietigend oordeel van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Wat gebeurde er toen hij in Bahrein uit het vliegtuig stapte? Hij werd meteen aangehouden, mishandeld en veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. Daar had hij al voor gewaarschuwd, maar de IND negeerde het. Het is een openlijk schandaal, ik kan er zó boos over worden. Er is nog geen enkele reactie van de IND noch van de regering en er is ook nog geen enkele poging in gang gezet om deze wandaad te herstellen.

Tweede kamervoorzitter Bergkamp vond ik nooit sterk, veel te formalistisch, regelmatig niet to-the-point en krampachtig. Nu slaat ze weer door bij het afhameren van Denk-fractieleider Stephan van Baarle toen hij de leus gebruikte: 'From the river to the sea, Palestine will be free'. In haar ogen is het een antisemitische leus. Dat is helemaal niet waar, Bergkamp kent de historie ervan niet. Ik herinner me dat we al in de jaren 60 en 70 die leus tijdens demonstraties riepen omdat we voor de zogenaamde 'één-staat-oplossing' waren, een seculiere en democratische staat waarin Palestijnen en joden als volwaardige burgers vreedzaam zouden samenleven. Die formule is helaas na een halve eeuw strijd en escalatie volstrekt onhaalbaar geworden. Het alternatief, de twee-staten oplossing, zou nu ieders steun moeten krijgen en het minstens een eeuw succesvol moeten volhouden vooraleer de één-staat oplossing aan bod kan komen. Daarvoor is nu een nieuwe Yitzhak Rabin nodig, want onder Netanyahu is er geen enkel ander perspectief dan voortgang van de oorlog. Helaas is zo'n Rabin er niet.

Inderdaad ging de Russische Doema akkoord met het wetsvoorstel waarmee het land zich terugtrekt uit het Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty (CTBT). Alleen Poetin moet zijn handtekening nog zetten. Dat zal hij wel doen. Het internationale akkoord uit 1996 verbiedt alle soorten nucleaire explosies, voor zowel civiele als militaire doeleinden. De Russische stap is volgens De Volkskrant grotendeels symbolisch. Officieel is het CTBT nooit in werking getreden omdat niet alle ondertekenaars van het akkoord het verdrag ook hebben geratificeerd. Kernmachten China, de Verenigde Staten, Pakistan, India, Noord-Korea, Iran en Israël hebben dat bijvoorbeeld nooit gedaan, Rusland wel. Zo luchtig was ik er zelf afgelopen zaterdag overigens niet over.

Regen, even droog, weer regen. De hele dag zo ongeveer. 's Ochtends samen naar de sportschool, daarna gaat Anna ergens lunchen met Tessa. Ik begin aan een persbericht voor het aanbrengen van het Smalste Huisje-gedicht op Kalkhaven 33, a.s. vrijdagmiddag. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 26-10-2023

'Toename verkeerde bedden in ziekenhuizen groeiend probleem', kopte Zorgvisie gisteren. 'Iedere dag liggen er in Nederlandse ziekenhuizen gemiddeld 727 patiënten die geen ziekenhuisbehandeling meer nodig hebben, te wachten op vervolgzorg. Dit kost de ziekenhuizen naar schatting 146 miljoen euro per jaar'. Die vervolgzorg is de ene keer thuiszorg en de andere keer verpleeghuiszorg. Zucht. De samenleving leert niet beter organiseren en de zorg ook niet. In Gorcum hadden we in het Beatrixziekenhuis dat probleem al in 1996 opgelost met de Schakelafdeling, een verkeerde-bed-afdeling. De opnames werden niet uit het ziekenhuisbudget betaald, maar uit de langdurige zorg. Toen was dat de AWBZ. In 2003 formeerde ik in het MST in Twente ook zo'n afdeling, die prima werkte. Ik geloof dat ze alle twee inmiddels weer zijn verdwenen, waarom weet ik niet.

Twee berichten over Antarctica. Zoals verwacht is de Vogelgriep inderdaad op Antarctica aangekomen of beter gezegd, vlakbij het ongerepte zuidelijke continent, namelijk op South Georgia en de Zuidelijke Sandwicheilanden. Onderzoekers van de British Antarctic Survey zagen vooral veel dode en zieke subantarctische grote jagers (Stercorarius subantarcticus). Dit is een bruingetinte, meeuwachtige zeevogel. Vermoedelijk hebben de jagers het virus opgelopen in Zuid-Amerika, waar de vogelgriep sinds vorig jaar rond waart. In het voorjaar komt in het diepe zuiden de vogeltrek op gang. Omdat het rovers en aaseters zijn, komen zij veel in contact met andere soorten, waardoor het virus kan worden overgedragen. Naast pinguïns en albatrossen leven er op Zuid-Georgia ook tienduizenden zeeleeuwen, die bevattelijk zijn voor de vogelgriep. De hoogpathogene variant H5N1 kan op Antarctica enorme hoeveelheden slachtoffers maken onder zeldzame en bedreigde vogelsoorten – zoals de keizerspinguïn, de grootste van alle pinguïns, en daar is eigenlijk niets meer aan te doen.

     Onderzoekers van dezelfde British Antarctic Survey schrijven in vakblad Nature Climate Change: ‘Het ziet ernaar uit dat we de controle over het smelten van de West-Antarctische ijskap kwijt zijn’. Het smelten van die ijskap is een directe oorzaak van hogere zeespiegels. Tot dusver gingen experts ervan uit dat de stijging van de zeespiegel vooral afhangt van hoeveel broeikasgassen we nog zullen uitstoten. Deskundigen gingen uit van een mondiale zeespiegelstijging in 2100 van 40 tot 95 centimeter, berekende het KNMI enkele weken geleden. Alleen bij de hoogste uitstootvariant is een stijging van enkele meters in het jaar 2100 niet geheel uitgesloten. Voor ons land zouden de cijfers en de simulaties van het Britse onderzoek neerkomen op een verdubbeling van de geschatte stijging in 2100: van zo’n 60 centimeter naar meer dan een meter. Wel blijft de stijging onder de 2,5 meter die het KNMI als ergst denkbare scenario hanteert. Die meter kunnen we nog wel aan, maar daarna gaat de stijging onverminderd door. Het maakt zelfs niet meer uit wat we nu doen om de fossiele uitstoot te verminderen. Dus ook als we ons houden aan de 2 en 1,5 graden scenario's van Parijs 2015 (zie hierboven). De zeespiegelstijging 'zit gewoon al in het vat' door wat we in het verleden uitstootten. Daar hebben we de aarde dus al mee opgezadeld. Dat maakt je moedeloos - maar we kunnen wel de ellende verminderen voor de generaties die na 2100 leven. Is dat motief voldoende in deze krankzinnige wereld?

Orkaan Otis richtte gisteren grote schade aan in de regio van de badplaats Acapulco aan de westkust van Mexico. Er waren overstromingen en veel hotels zijn beschadigd en de elektriciteit is er uitgevallen. Over slachtoffers is nog weinig bekend, behalve dat Mexicaanse media melden dat er in een ziekenhuis in Acapulco zestien patiënten zijn overleden door het uitvallen van de stroom. De orkaan ontstond in ongewoon snelle tijd. Bij de explosieve ontwikkeling speelde het permanent warme zeewater een grote rol.

Mist in de ochtend, die blijft hangen tot bijna het middaguur. Het blijft grijs en regent soms zachtjes. Later toch even zon; ergens moet een regenboog zijn. Gisteren ontving ik een oproep van het RIVM voor de coronaboosterprik. Dat is op 13 november en je mag je partner meenemen, ook als die geen uitnodiging kreeg. Anna doet boodschappen bij de Plus en ik in de stad. Op de markt bouwen ze de najaarskermis op. Traditiegetrouw valt er dan een hoop regen. Ik maak verder het persbericht voor morgen af, voor de plaatsing van het Smalste Huisje-gedicht op de Kalkhaven. Naar het begin van dit kwartaal

UV-licht (linksonder) valt op de buitenste atomen van een quantumdot.. Er ontstaat geconcentreerd, vrijwel monochromatisch licht (rechts). (beeld: EDN Magazin)

Vrijdag 27-10-2023

Het grensgebied tussen quantumfysica en de gewone natuurkunde is altijd wezenloos interessant. Op welk punt ver onder nanoniveau gaat het een over in het andere? Is er wel een duidelijke grens of overlappen beide terreinen elkaar? In dat grensgebied vind je bijvoorbeeld quantumdots of quantumstippen, kristaldeeltjes zo klein als een duizendste deel van de doorsnede van een mensenhaar. Ze bestaan uit stoffen zoals loodsulfide of cadmiumselenide. Omdat ze zo klein zijn, hebben ze eigenschappen die het midden houden tussen die van individuele atomen, die de wetten van de quantummechanica volgen, en die van grotere stukken materiaal, die de wetten van de klassieke natuurkunde gehoorzamen. In een quantumstip kun je aan een electron energie toevoegen door hem te beschijnen met UV-licht. Daardoor spring het electron uit zijn valentieband naar een hogere band. Als dat de buitenste band is van het atoom, dan zit het in de zogenaamde geleidingsband, die het atoom deelt met buuratomen. Dat geeft het materiaal zijn samenhang. In een kristalstructuur gaat dat dermate gemakkelijk, dat je niet meer kunt zeggen bij welk atoom deze buitenste electronen horen. Dat heet delokalisatie. Een electron bevindt zich dan niet langer in een schil of baan die bij één atoom behoort, maar in een baan die zich over het gehele kristal uitstrekt. De electronen kunnen zich volledig vrij en onafhankelijk van elkaar door het gehele kristal bewegen. Op een wat ingewikkelde manier is het kristal dan een halfgeleider, waarvan de electrische eigenschappen goed manipuleerbaar zijn zodat je er een heleboel mee kunt doen. 

     Binnen een quantumstip kunnen de geleidingselectronen alleen een specifieke frequentie aannemen, afhankelijk van de kristaleigenschappen. Sinds de ontdekking in de jaren 80 worden de kristallen gebruikt om lampen, lasers en tv-schermen te maken. Daarnaast zijn ze waardevol in medisch onderzoek, bijvoorbeeld om verschillende structuren in levende weefsels in beeld te brengen. Er zijn nog legio andere toepassingen op komst. Zo kan men quantumdots koppelen aan moleculen, die je injecteert in de bloedbaan en die specifiek naar tumoren migreren. De tumor geeft daardoor licht en kan gemakkelijker door een chirurg verwijderd worden. Ook kunnen de kristallen giftige cytostatica specifiek naar tumoren brengen, die vervolgens licht geven als ze het medicijn bij de tumor hebben achtergelaten. Het is dan ook terecht dat afgelopen september de Nobelprijs 2023 voor de scheikunde werd toegekend aan drie scheikundigen, Moungi Bawendi, Louis Brus en Alexei Ekimov, voor hun ontdekking van quantumdots.

Er viel flink wat regen vannacht en het giet de hele ochtend verder. Dapper trotseren we de buien en gaan naar de sportschool. Vanmiddag regent het wat minder. Straks ga ik naar de Kalkhaven voor de bevestiging van het Smalste Huisje-gedicht op Kalkhaven 33, naast de huisartsenpraktijk. De locatie is onder een balkon, dus daar is het in elk geval droog. Vervolgens zullen de aanwezige bestuursleden bij ons thuis een glas erop heffen. Naar het begin van dit kwartaal

De nieuwe locatie in de Gorcumse Poëzieroute. Het Smalste Huisje. Leuk is dat je op de foto kunt zien dat het huisnummer 31 was.

Zaterdag 28-10-2023

In de loop van de middag knapte het weer gisteren op, zodat de korte ceremonie bij Kalkhaven 33 ongestoord plaats kon vinden. De medewerker van HG Reclame plakte met sterke kit de plaat met het gedicht en de foto van Het Smalste Huisje op de muur (foto hierboven) en het blauwe routenummerplaatje '26a' eronder. Het voltallige bestuur was er op één na (foto hier). Het is wel bijzonder dat we na een jaar of tien voor het eerst weer een nieuwe locatie - de 40ste - in de route hebben. Bij ons thuis hieven we daar en glas op. Ondertussen regent het alweer. Vandaag verstuur ik het persbericht en de foto's naar de locale bladen. Je moet afwachten wat ze ermee doen. Ik moet het zelf nog op onze website zetten. Vandaag hebben we warempel een droge dag met wat zon. Ik haal een kilo verse mosselen bij Van Lopik in het Piazza center. We krijgen 's middags bezoek van Barbara, Tessa, Lina-Mae, Nikita en Zaila. Die gaan daarna naar de kermis, waar het anders dan andere jaren niet regent. Anna gaat mee.

Vanochtend vroeg zijn nog altijd Israëlische troepen aanwezig in de Gazastrook. Ze zijn er in het kader van de gisteravond door het leger aangekondigde intensivering van de grondoperaties. Toch zou het niet om het lang verwachte grondoffensief gaan. Vannacht vonden er ook weer zware bombardementen plaats. Sinds vrijdagavond is er geen communicatie met het gebied mogelijk omdat de telefoon- en internetverbindingen niet meer werken. De nieuwszender Al Jazeera werkt met een satelliettelefoon. Het Palestijnse ministerie van Gezondheid maakte donderdag de namen van 7.703 slachtoffers bekend, van wie er 400 in de laatste 24 uur vielen. Zijn al het geweld en de verwoesting in Gaza volgens het humanitair oorlogsrecht een 'proportionele' reactie van Israël? De Volkskrant doet vandaag een poging dat te toetsen. De eerdere aanvallen van Hamas op Israël zijn in elk geval een overduidelijke schending van dat oorlogsrecht, omdat burgers doelbewust werden vermoord en ontvoerd. Hamas pronkt er zelfs mee. Maar voor de tegenreactie van Israël in Gaza lukt het de krant niet om een onderbouwd oordeel te vellen. Teveel gegevens zijn onbekend. Hoezo? Omdat je niet weet hoeveel Hamasstrijders er sneuvelden en er een zekere verhouding van dode tegenstanders versus burgers moet zijn om van 'proportioneel' te kunnen spreken. Dat percentage ken ik niet. Wie wel?

     Het meedogenloze offensief van Israël gaat vandaag nog door. Boven de Gazastrook en ook boven het zuiden van Israël hangt een dikke rooklaag als gevolg van de hevige bombardementen van de voorbije nacht, melden correspondenten van persagentschap AFP. Het is een totale chaos in Gaza, zegt BBC-correspondent Rushdi Abualouf.  (waarschijnlijk per satelliettelefoon. ‘Je kon reusachtige vlammen de lucht in zien reiken, het leek erop alsof ze een ander soort bommen gebruikten. Bij het ziekenhuis hier vertelden ambulancebestuurders me dat ze met niemand konden communiceren, dus ze reden gewoon in de richting van de explosies.’ Philipe Lazzarini, de directeur van de VN-hulporganisatie voor Palestijnse vluchtelingen UNRWA, schreef eerder deze week in The Guardian 'dat de gevangenis, die de Gazastrook allang was voor zijn 2,2 miljoen inwoners, nu de begraafplaats wordt van een bevolking die vastzit tussen oorlog, beleg en ontbering'. De Israëlische minister van Defensie Yoav Gallant zegt vandaag dat het Israëlische leger over is gegaan tot ‘een nieuwe fase in de oorlog’. Over de ruim 200 gijzelaars van Hamas hoor je niks. Er zijn ook weer raketlanceringen uit Gaza en Libanon op onder meer Beersheva, Ashkelon en Tel Aviv.

De beschadiging aan een gaspijpleiding en een telecomverbinding tussen Finland en Estland deze maand kwam waarschijnlijk niet door een explosie, maar door het anker van een vrachtschip, de New Polar Bear uit China. De Finse politie vond deze week een groot anker op de plek van de beschadiging in de Finse Golf. Het anker zou de gaspijp en de telecomkabels een eind hebben meegesleept. Daarmee kan het niettemin een sabotageactie van Rusland geweest zijn. Opvallend is namelijk dat het schip afgelopen week van eigenaar is veranderd. In het weekend van de beschadiging voer het schip onder Chinese vlag. Vervolgens meerde het aan in de Noord-Russische haven Archangelsk. Deze week vertrok het daar weer om verder naar het oosten te varen, maar onder naam van een Russische rederij. Een conclusie dringt zich op.  Naar het negin van dit kwartaal

Naamgenoot Tim Zijlstra zag de partiële verduistering in het noorden des lands wel.

Zondag 29-10-2023

Gisteravond bewolkt. De gedeeltelijke verduistering van de volle maan is niet te zien. in het noorden des lands was het zicht beter. Het waait en buiten in het donker klinken af en toe kreten van dronken mensen. Op de klassieke zender 613 van Ziggo kom ik terecht in de Winterreise, prachtig uitgevoerd door Daniël Barenboim en Thomas Quasthof. de laatste fysiek een dwerg maar als artiest een reus. 'Fremd bin ich eingezogen, Fremd zieh' ich wieder aus'. En dan, aan het eind, een bijzonder indrukwekkend vertolkte 'Der Leiermann':

Drüben hinterm Dorfe
Steht ein Leiermann
Und mit starren Fingern
Dreht er was er kann.

Barfuß auf dem Eise
Wankt er hin und her
Und sein kleiner Teller
Bleibt ihm immer leer.

Keiner mag ihn hören,
Keiner sieht ihn an,
Und die Hunde knurren
Um den alten Mann.

Und er läßt es gehen,
Alles wie es will,
Dreht, und seine Leier
Steht ihm nimmer still.

Wunderlicher Alter !
Soll ich mit dir geh'n ?
Willst zu meinen Liedern
Deine Leier dreh'n?

Ach, die slotcadens van de piano als de stem zwijgt. En dan dat open einde. Ik vond die vertolking hier op YouTube terug. Vannacht gaat de wintertijd in. In de ochtend zetten we de klokken een uur terug. Daardoor zijn we vroeg op. Het is herfst. Regen en wind begroeten ons. Voor vanmiddag worden felle buien met hagel en onweer verwacht. Het is het begin van een week van onstuimig herfstweer. de ene oceaandepressie na de andere met voor woensdag en vooral donderdag een felle herfststorm, die aan de kust Bf 9 kan worden en waarschijnlijk wel weer een naam zal krijgen. Maar nu, om acht uur, breken de wolken en geven ruimte aan de opkomende zon.

     Het weer is de rest van de zondag zeer wisselvallig, Regenbuien en perioden met felle zon wisselen elkaar af. We zouden even naar de boot gaan, maar zien er tegenop. Morgen misschien. In elk geval vandaag geen onweer, wel regenbogen.

Volgens het Israëlische leger zijn er in de afgelopen dag met lucht- en grondaanvallen in totaal 450 doelen bestookt in Gaza. Het zou gaan om militaire hoofdkwartieren, observatieposten en posities waaruit tanks van Israël kunnen worden bestookt. Israëlische militairen raakten ook verwikkeld in vuurgevechten met Hamas. Het aantal militairen van Israël dat voet aan de grond heeft in Gaza, is toegenomen, zegt een woordvoerder van het leger. Er vallen erg veel Palestijnse burgerslachtoffers. De oorlog heeft in Gaza tot nu toe aan meer dan 8000 mensen het leven gekost, meldt het gezondheidsministerie in het gebied zondag. De helft ervan zouden kinderen zijn, aldus de autoriteiten. Het bestuur in Gaza staat onder controle van Hamas. Zaterdagochtend werden nog 7703 doden gemeld.

     De telefoon- en internetcommunicatie keert geleidelijk terug in de Gazastrook. Dat melden Palestijnse media zondagochtend vroeg. Duizenden wanhopige Palestijnen in Gaza plunderen de pakhuizen van UNRWA. Nog altijd komen de volle vrachwagens mondjesmaat bij Rafah de grens over. Israël heropende wel een tweede waterleiding naar de Gazastrook, maar het watertekort blijft nijpend.

     Netanyahu schijnt slecht te slapen. Vannacht zette hij een bericht op X waarin hij de schuld van de onachtzaamheid bij de regering poogde af te schuiven op het leger en de inlichtingendiensten. De IDF reageerde woedend. Later bood Bibi zijn excuses aan, maar het kwaad was al geschied. Naar het begin van dit kwartaal

Storm Carian. Men voorspelt een 'sting jet' voor a.s. donderdag (beeld: severe-weather.eu)

Maandag 30-10-2023

De storm van komende donderdag heeft inderdaad van het MetOffice een naam gekregen: Ciaran. Er wordt een sting jet verwacht: vertaald een steek straal, een 'narrow core of violent winds that form within the rapidly intensifying North Atlantic extratropical cyclones. It leads to powerful windstorms towards the surface. Sting jets are associated with the strongest and most damaging windstorms, resulting in violent, hurricane-force winds with the most notable events.' Een stormbeeld in de vorm van de staart van een schorpioen (zie hierboven). Hm. Het kan ook nog best meevallen.

     Vandaag een overwegend droge dag. We rijden nu wel naar Numansdorp. Op de boot zijn de handdoeken aan stuurboord knap nat geworden. Op de werf zegt Maarten dat we waarschijnlijk komende week de wal op gaan. De precieze datum volgt nog. Om twaalf uur zijn we terug in Gorcum. Op de website van De Stad Gorinchem staat het persbericht van de Poëzieroute op een prominente plaats. Helaas heb ik niet goed opgelet; de oproep voor gevens over de onbekend dichter G. staat er tweemaal op. Wie weet geeft het meer kans op een antwoord. Vanmiddag regent het.

De Israëlische strijdkrachten zeggen de afgelopen dagen bij gevechten in de Gazastrook tientallen strijders van Hamas gedood te hebben. Die zouden zich in gebouwen en tunnels gebarricadeerd hebben om te proberen Israëlische soldaten van daaruit aan te vallen. Dat melden de strijdkrachten maandag in een bericht op Telegram. Op basis van luchtbeelden zegt de Amerikaanse nieuwszender CNN dat het Israëlische leger de Gazastrook 3 kilometer diep is binnengetrokken. Militaire experts denken dat de grondtroepen vooral het gebied binnentrekken om de doelen te markeren die daarna vanuit de lucht worden gebombardeerd, zoals ingangen tot het ondergrondse gangenstelsel dat Hamas heeft aangelegd.

     Sinds 7 oktober zijn in de enclave Gaza 8.306 Palestijnen omgekomen, waaronder 3.547 kinderen, meldt het Palestijnse ministerie van volksgezondheid. Vanmiddag klinkt er luchtalarm in Jeruzalem, meldt AFP. Onmiddellijk daarop klonken vijf ontploffingen. Waar die van waren is nog niet bekend. Het kunnen inslagen zijn maar ook treffers van de Iron Dome luchtverdediging.

Rusland rammelt weer eens met zijn kernwapens. Defensieminster Sjojgoe zegt vandaag op een conferentie in Beijing:  ‘De westerse lijn van gestage escalatie van het conflict met Rusland brengt de dreiging met zich mee van een directe militaire botsing tussen kernmachten, die gepaard zou gaan met catastrofale gevolgen’. Het is als steeds bluf, denk ik, het Kremlin weet al decennialang maar al te goed dat een kernoorlog onherrroepelijk leidt tot wederzijdse vernietiging. Naar het begin van dit kwartaal

WX-prognose voor de storm Cairán op donderdag a.s. om 12 uur UTC.

Dinsdag 31-10-2023

Deze oktober was uitzonderlijk zacht en nat. Het was op vijf na de zachtste oktobermaand ooit gemeten in De Bilt. De gemiddelde temperatuur komt uit op 13,2 graden tegen 10,9 normaal. Het is daarmee al de vierde maand met een anomalie van meer dan plus twee graden. We weten nu al dat 2023 hard op weg is om het warmste jaar ooit gemeten te worden. Gemiddeld viel over het land 148 millimeter regen tegen 84 normaal. Dat is een voorlopige schatting; de dag is nog niet om.

     Hoe is het met storm Ciarán? Die komt langs in de loop van donderdag en in de nacht naar vrijdag. De storm brengt veel wind en regen in Wales, het zuiden van Engeland en het Franse Normandië. Het kan daar zelfs tot windkracht 10 komen. Het Metoffice waarschuwt voor mogelijke overstromingen, instortende gebouwen en uitvallende elektriciteit, maar wij krijgen waarschijnlijk niet de volle laag. Ciarán lijkt toch zo'n beetje langs ons land te schampen. Zie de prognose hierboven voor donderdag 12 uur UTC.

In het afgelopen etmaal zijn ruim tweehonderd Palestijnen in de Gazastrook omgekomen door Israëlische aanvallen, meldt het Gazaans ministerie van Gezondheid. Volgens het door Hamas gecontroleerde ministerie komt het dodental sinds 7 oktober daarmee op 8.525. De Volkskrant analyseert dat de dodencijfers uit de Gazastrook doorgaans betrouwbaar zijn. Unicef bracht verder naar buiten dat er tot nu toe 3450 kinderen gedood zijn in de Gaza-oorlog. 'Gaza is een begraafplaats voor kinderen geworden'. Die kinderen hebben nooit gestemd, dus ook niet voor Hamas. Het gruwzame interview met drie wanhopige Israëlische vrouwen, gijzelaars van Hamas, staat gegrift in mijn hart. IDF wist zelf bij de recente invallen een Israëlische soldate te bevrijden.

     Het Israëlische leger meldt vanmiddag dat het ‘felle gevechten’ voert met Hamasstrijders ‘diep in de Gazastrook’.  In het vluchtelingenkamp Jabalia, in het noorden van de Gazastrook, vallen meer dan vijftig doden door een enorme explosie. ‘Het is een enorm bloedbad. Het is lastig te tellen hoeveel gebouwen er hier zijn vernietigd’, aldus Al Jazeera-correspondent Anas Sharif ter plaatse. Sommigen zeggen dat een Israëlisch bombardement het hele kamp vernietigde.

     Alleen een onmiddellijk staakt-het-vuren kan de slachtpartij doen stoppen. Zonder een staakt-het-vuren kan hulpverlening trouwens nauwelijks of niet plaatsvinden. De internationale gemeenschap laat het helaas schromelijk afweten. De Veiligheidsraad wordt bij de stemmingen over een staakt-het-vuren verlamd door veto's van de VS, Rusland en China. De Algemene Vergadering van de VN roept daartoe wél op, maar tientallen landen stemmen tegen of onthouden zich. Ook Nederland, want 'er staat niet in de resolutie dat Israël zich mag verdedigen'. Daar gaat het helemaal niet om, integendeel, Israël slaat geweldig door en bedrijft onmenselijke wandaden. De delegatie van Israël droeg bij de VN nogal pathetisch een jodenster, maar nota bene Yad Vashem was er niet over te spreken: 'Deze daad onteert zowel de slachtoffers van de Holocaust als de staat Israël', zei Yad Vashem-voorzitter Dan Dayan op X. 'De Jodenster symboliseert de hulpeloosheid van het Joodse volk en het overgeleverd zijn aan anderen. Vandaag hebben we een onafhankelijk land en een sterk leger. Wij zijn meesters over ons lot.' Inderdaad, en verantwoordelijk.

Vannacht regen, vanmorgen wisselen buien en felle zonneschijn elkaar af. Het AD Rivierenland heeft vanmorgen ook het nieuws over 'Het Smalste Huisje' van de Poëzieroute. Leuk gedaan, in de vorm van een interviewtje. Samen gaan we naar de sportschool en de AH op Oost. Een groot deel van de dag regent het nog zó veel dat het KNMI in De Bilt voor heel oktober uitkomt op 205 mm. Sinds het begin van de regenmetingen in 1906 viel er niet zoveel. Naar het begin van dit kwartaal

Vanmorgen in het Regionaal Archief.

Woensdag 01-11-2023

Aan het eind van gistermiddag kreeg ik een verrassend mailtje van René van Dijk van ons onvolprezen Regionaal Archief. 'Wie 'G' was, kan ik u zo zeggen'. G. was het initiaal van de dichter die op 12 juli 1961 het protestgedicht tegen de sloop van Gorcums smalste huisje in de krant zette. Het is de nieuwe locatie in de Gorcumse Poëzieroute, lees hier. Van Dijk meldt me dat de naam van G. Gilles van Helden is. 'Zijn rijmpjes, zoals hij ze zelf aanduidde, verschenen van 1947 tot zijn overlijden en zijn aanwezig bij het Regionaal Archief Gorinchem, in plakboeken die 5 archiefdozen in beslag nemen. Het Unitas-clublied is ook van zijn hand'. Dat is leuk en van belang om te weten. Die informatie kunnen we goed gebruiken bij het opstellen van de pagina met informatie op de website van de route over het protestgedicht 'Gorcums Smalste Huis!' op Kalkhaven 31.

     Vanmorgen is het grijs bewolkt maar droog. Omdat ik ons autootje voor zijn APK naar garage moet brengen kom ik toch langs het stadhuis, waar het Archief zit. René van Dijk had al een kar met de 5 archiefdozen en andere relevante mappen voor me klaar gezet. Na het openen val ik van de ene verbazing in de andere. Gilles van Helden heeft in de periode van 1946 tot zijn dood in 1979 vele honderden gedichten bij elkaar geschreven en gepubliceerd in het toenmalige Nieuwsblad voor Gorinchem en Omstreken. Ik schat meer dan duizend! Het zijn vrijwel allemaal gelegenheidsgedichten over van alles en nog wat, gebeurtenisen die zich in de stad, de regio of het land afspeelden, zoals 600 boeken die de Gorcumse leeszaal in 1946 miste ('Duik eens in Uw boekenkasten'), een concert op de markt, de geboorte van - toen nog - prinses Marijke, een Palmpaas-optocht, het 50-jarig regeringsjubileum van Koningin Wilhelmina en de installatie van nieuwe stoplichten op de Banneweg. Van Helden zag overal poëzie in. Hij kritiseerde niet alleen de sloop van Het Smalste Huisje, maar ook de plannen om de Lingehaven te dempen en geselde met felle rijmen de bestuurders die dat wilden. Je krijgt de indruk dat hij een vrolijke man was. Soms had hij ook andere onderwerpen, zoals in 'Meisjes': 'Holland heeft veel mooie meisjes,/ Dat is algemeen bekend,/ En ook Gorcum is, dat weet U,/ Met zijn meisjes knap verwend. (...)'. Of een 'Minnelied': 'Nu kom ik rustig bij je zitten,/ Ik kijk je in aanbidding aan. (...)'.

     Voorwaar, met recht een stadsdichter avant la lettre! Grappig detail: hij had dezelfde verjaardag als ik: 25 april. Hij werd in 1900 in Gorcum geboren. Uit twee rouwadvertenties die Van Dijk me ook bezorgde, maak ik op dat hij bij leven politieman was, officier in de Orde van Oranje Nassau en bovendien 'begiftigd met de Zilveren Erepenning van de stad Gorinchem'. Bovendien was hij jarenlang medewerker van de RANO-ziekenhuisomroep. Hij overleed op zijn 79e in Arnhem. Daarvoor woonde hij lang in Rotterdam, waar hij in 1927 trouwde. Toch bleef hij kennelijk altijd verknocht aan Gorcum en over de vele voorvallen in onze stad dichten. Opmerkelijk. Het zou me niet verbazen als er nog nazaten van hem in Gorcum wonen. Binnenkort ga ik wat langer spitten in het Archief. Wie weet is er ergens ook nog een foto van Gillis, mogelijk bij Unitas, waar hij erelid was.

Vandaag adviseert de ANWB mensen om morgen thuis te werken vanwege storm Ciarán. Door de sterke wind en regen kan het onstuimig worden en kunnen er langere files dan gebruikelijk ontstaan. Naar verwachting bereikt de storm in de loop van morgenochtend de Nederlandse kust. Ciarán maakt vandaag razendsnel de oversteek over de Atlantische Oceaan. Vanavond wordt de kern vlak ten zuiden van Ierland verwacht en vervolgens koerst hij morgen over het zuiden van Engeland en Bretagne/Normandië richting de Noordzee. De weermodellen voorspellen zelfs windkracht 12 in Bretagne. Het is hier onderwijl middag; de wind trekt al aan en jaagt de gevallen bladeren de haven in.

Waar komt de samenvatting van het rapport over Arib eigenlijk op neer: stemverheffing. De meerderheid van de anoniem gebleven betrokkenen - 15 van de 19 - vond Arib een goed voorzitter. Behalve de opdrachtgever Bergkamp en de rest van het presidium. Op onnavolgbare manier concluderen die dat onder Arib toch sprake was van een onveilige werksituatie. Wat een flutrapport, wat een flutzaak! Volledige rehabilisatie van Arib is gewenst. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 02-11-2023

De dag van de herfststorm Cairán. Voor meerdere departementen aan de West-Franse kust is code rood afgegeven, het hoogste waarschuwingsniveau. Het gaat om de departementen Finistère, les Côtes-d'Armor en Manche. Op veel plaatsen viel de electriciteit uit. Op het eiland Groix waren windstoten van 140 km/uur. In de regio Aisne viel een boom op een vrachtwagen waarbij de chauffeur overleed. Er werden windsnelheden van boven de 200 kilometer per uur gemeten en in Bretagne was er een golf van 21 meter hoog.

     Voor Zeeland, Zuid-Holland, Noord-Holland, de Waddeneilanden en de Waddenzee geldt vanaf 11 uur code oranje. KLM schrapt vanaf het begin van de middag alle aankomende en vertrekkende vluchten. Om 11 uur meet men in Vlissingen windkracht 9. Daarmee is Cairán ook bij ons officieel een storm, de tweede herfststorm van het jaar. De eerste was op 19 september. Op de prognose van Weerplaza (hierboven) is goed te zien hoe de storm vlak langs onze kust scheert. Daarom is Ciarán bij ons minder extreem dan in Frankrijk. De scheepvaart op de Westerschelde wordt stilgelegd. In Noord- en Zuid-Holland sluiten veel scholen. Op de A4 waait het dak van een vrachtwagen. De A9 is daardoor in twee richtingen dicht. In Apeldoorn valt een boom op een fietsende vrouw. Ze wordt gewond naar het ziekenhuis gebracht. Op de N65 bij Berkel-Enschot beschadigt een vallende boom vier rijdende auto's. Bij Oss blokkeert een omgewaaide boom het spoor. 

     Bij ons in de regio waaien een boom en een bord met affiches voor de verkiezingen om. De barograaf in mijn boekenkast zakt naar bijna 963 hPa (foto hier). Na twaalf uur beukt een regenstorm de grote esdoorn aan de overkant. De boom is nog vol blad en zijn zware, lange takken zwiepen af en toe heftig tegen elkaar. Gelukkig is hij stevig en blijft overeind. Door gladde spoorrails vanwege natte bladeren rijden er minder treinen op de MerwedeLingelijn tussen Dordrecht en Gorinchem. Ook de najaarskermis in de binnenstad van Gorinchem gaat slechts beperkt open.

     In de loop van de dag nemen de incidenten toe. Een vrouw in Den Haag raakt gewond door een vallende boom. Op de A79 is richting Heerlen dicht bij Meerssen raken twee mensen gewond door een boom die op hun rijdende auto valt. Zo gaat het door. In Venray komt iemand om het leven door een omgewaaide boom. De storm luwt slechts weinig. De windstoten nemen zelfs toe. Op meerdere plekken in het land worden zeer zware windstoten boven 100 km/uur gemeten. Ik merk het als ik het autootje ophaal bij de garage. Daar was hij voor APK, een beurt en nieuwe banden. Ook in Gorcum waaien bomen om, maar niet op mijn route naar huis 

Het NOAA's Space Weather Prediction Center (SWPC maakte deze week bekend dat de huidige zonnecyclus - nummer 25 - waarschijnlijk een jaar korter zal duren dan aanvankelijk gedacht. De zonneactiviteit zal ergens pieken in de maanden januari tot oktober 2024. De piek zal langer duren en hoger zijn dan de schattingen die in 2019 gemaakt werden. De extra activiteit geeft een geringe boost aan de opwarming van de aarde.

Bij de Israëlische luchtaanvallen op dinsdag en woensdag vielen in het Jabalia-vluchtelingenkamp in de Gazastrook volgens Hamas zeker 195 doden. Meer dan honderd mensen zouden nog onder het puin liggen. Jabalia is het grootste Palestijnse vluchtelingenkamp in Gaza. Vandaag wordt het kamp voor de derde dag gebombardeerd. Het IDF maakt er zich vanaf door te zeggen: 'Dit is de tragedie van oorlog. We hebben gezegd dat ze naar het zuiden moesten trekken. We doen er alles aan om het aantal burgerdoden tot een minimum te beperken'. Maar er zitten meer dan honderduizend mensen op elkaar gepakt en velen konden eenvoudig niet weg; bovendien wordt het zuiden ook gebombardeerd. Eindelijk roept ook president Biden op tot een humanitaire pauze in de gevechten.

     Nu ook het Israëlisch grondoffensief begonnen lijkt en Israëlische grondtroepen de stad Gaza omsingelen, is de prangende vraag hoe het verder moet met Gaza niet meer te ontwijken. Binnen de Israëlische regering circuleert een voorstel voor de massale en gedwongen uitzetting van alle Palestijnse burgers vanuit Gaza naar de Sinaï-woestijn in Egypte. Het werd opgesteld door het ministerie van inlichtingen op 13 oktober, een week na de bloedige aanval van Hamas. Voor de vluchtelingen zouden in de Sinaï tentenkampen moeten verrijzen. Deze moeten op termijn plaatsmaken voor echte steden. Het is één van drie scenario's en heet 'massale verdrijving'. Het stuk noemt dit het best uitvoerbaar en levert de beste ‘langetermijnresultaten’ voor Israël op. Dat soort ideeën voor een etnische zuivering zijn bepaald niet nieuw in Israël. Egypte is mordicus tegen en ook Biden zou het niet willen.  De andere twee minder gewenste opties zijn: de Palestijnse Autoriteit naar Gaza halen en een bestuur van 'Arabische leiders' instellen. Recente uitspraken van Ismail Haniye, de leider van Hamas, helpen niet mee het scenario van etnische zuivering te nuanceren. Hij zei: 'We zullen de aanval van 7 oktober keer op keer herhalen totdat Israël vernietigd is.' Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 03-11-2023

De maand oktober was wereldwijd een recordwarme maand en dat zien we terug in de update van de gemiddelde wereldtemperatuur, gemeten door satellieten. Die was +0,93 graden Celsius boven het gemiddelde over de jaren 1991 - 2020. Bijna één graad. Het is de hoogste waarde sinds het begin van de satellietmetingen in december 1978, zoals iedereen zelf kan zien. Over september 2023 was het ook al hoog: +0,90 graden. De lineaire trend van opwarming sinds die tijd staat nu op +0,14 graden per decade, verdeeld in +0,12 boven de oceanen en +0,19 boven land.

Ook van elders komen verontrustende berichten. De beroemde Amerikaanse topklimatoloog James Hansen laat in een nieuw onderzoek zien dat het opwarmende effect van CO2 50 procent sterker is dan men jarenlang dacht. Hansen is de man die al in 1988 het Amerikaanse Congres indringend waarschuwde voor de opwarming van het klimaat door het verstoken van fossiele brandstoffen. In zijn nieuwe onderzoek laten hij en zijn team zien dat temperatuurverschil tussen ijstijden en interglacialen (warme periodes) veel groter waren dan men in het IPCC denkt: niet 3, maar 7 graden Celsius. Dubbel zoveel! Dat betekent dat we véél meer warmte kunnen verwachten. Een andere conclusie van dit onderzoek is dat de opwarming de laatste jaren versnelt, van 0.18 graad per decade naar 0.27: een verdubbeling. Dat komt doordat de wereld zich sinds 2010 ontdoet van zwavelaerosolen - ongezonde luchtvervuiling, die een sterk verkoelend effect heeft. Over dat recente effect schreef ik al eerder dit voorjaar. De 1,5 graad van de Parijse Akkoorden is volgens Hansen onhaalbaar. We zullen die grens al voor 2030 passeren. Ook de 2 graden Celsius zal rond 2050 worden overschreden, zegt hij. De hoeveelheid energie die het klimaatsysteem binnenkomt is eenvoudigweg te groot. Een nieuwe studie in Nature Climate Change van 30 oktober 2023 zegt eveneens dat we waarschijnlijk al over 6 jaar de +1,5 graden opwarming bereiken. De kans is groot dat we daarbij vitale kantelpunten passeren.

Storm Ciarán trok gisteravond met veel regen ons land uit naar het noordoosten. Op verschillende plaatsen stonden wegen en huizen onder water. Een lange uitloper van de storm zorgde voor problemen tot in het Italiaanse Toscane, waar zeker vijf mensen om het leven kwamen door noodweer en overstromingen. Een aantal mensen wordt nog vermist. Het is vanmorgen droog met een voorzichtig zonnetje. Ik ga sporten en haal het autotootje door de wasstraat. Anna gaat in de stad lunchen met haar broer, schoonzus en een neef. Gisteren stond er in AD Rivierenland (zowel online als in de papieren krant) een artikel over onze ontdekking van de dichter Gilles van Helden. Vandaag maak ik een vervolg-persbericht dat ik aan de andere locale bladen mail. Daarmee is het voor even mooi geweest met dat Smalste Huisje.  Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 04-11-2023

De oorlog in Oekraïne gaat zijn derde winter in. De fronten veranderen nauwelijks. De Russen werpen massale hoeveelheden manschappen en materieel in de strijd, nu bij Adiivka, zonder veel te bereiken. Hun munitievoorraden lijken weliswaar op te raken, maar Noord-Korea levert behalve wapens aan Hamas waarschijnlijk ook op grote schaal munitie en wapens aan Rusland. Dat kan een grote impact hebben. De oorlog is een uitputtingsslag tussen twee ongelijke partijen, maar het probleem is dat Moskou met zijn onuitputtelijke aantallen menselijk kanonnenvoer het veel langer vol kan houden dan Kyiv. Hoewel het Kremlin nog steeds niet spreekt van oorlog maar van 'speciale operatie', is de Russische economie geleidelijk omgevormd tot een oorlogseconomie. In De Volkskrant van gisteren citeert Arnout Brouwers de Oekraïense legerleider Zaloezjni, die zegt te hebben onderschat hoe weinig een mensenleven betekent voor Vladimir Poetin. En daarvan heeft Rusland er meer dan genoeg. ‘Rusland is een feodale staat, waar het goedkoopste middel een mensenleven is. Maar voor ons is dat het kostbaarste goed.’ Het gevaar bestaat dat het Westen er vroeg of laat de brui aan zal geven en de steun aan Zelensky en de zijnen zal verminderen of zelfs staken. Noch Amerika noch de EU zijn bereid om hun economieën met eenzelfde omvang in te zetten om Oekraïne op langere termijn een overwinning te bezorgen. Als ze dat zouden doen zouden ze de steun van hun bevolkingen verliezen, die in grote meerderheid niet bereid zijn om voor een Oekraïnse zege een deel van hun welvaart in te leveren.

     Langdurige, grootschalige oorlogen worden beslist door de wisselwerking tussen de wil om door te vechten, en de aan weerszijden beschikbare aantallen mensen en wapens, zegt Brouwers. Dus wat nu? 'Grofweg zijn er twee varianten waartussen de Europeanen en de VS zullen moeten kiezen. De eerste is een groots financieel en industrieel project, waarbij de kracht van de westerse economieën ingezet wordt om de Russische productiekracht te verslaan. De tweede is het versneld NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne als enige echte garantie om de Russische aanvallen te laten stoppen. Gevolgd door versneld EU-lidmaatschap. Daarbij zou Kyiv dan moeten accepteren (zoals Bonn tijdens de Koude Oorlog) dat bezet gebied tijdelijk verloren is.'

     Tja, het eerste scenario zal de vereiste zware steun van de aarzelende, electoraal gevoelige leiders in de westerse hoofdsteden niet krijgen, vermoed ik. Bovendien levert het een gevaar op van een hevige confrontatie tussen de NAVO en Rusland en een groter risico van een kernoorlog als Moskou tezeer in de hoek wordt gedreven. Dus Kyiv zal moeten doormodderen. 'Oekraïne zal ook zonder westerse steun willen doorvechten', denkt Brouwers. 'Het land heeft zijn overleven aan de eigen strijdlust te danken – en zal alles doen om niet onderworpen te worden aan een wreed, nihilistisch bewind. Met of zonder westerse steun'. Dat kan beslist niet eeuwig duren, er zal eens een compromis gevonden worden. Een kleiner Oekraïne, een rompstaat die dan wél lid is van NAVO en EU. Die optie kwam hier al ruim anderhalf jaar geleden eens aan bod. Maar zo'n compromis is eigenlijk een verkapte capitulatie in de ogen van de wereld. Het zal uitlopen op een fors verlies aan macht en invloed voor de westerse supermachten. Daarnaast ziet het er niet naar uit dat Poetin of zijn opvolgers hun imperiale ambities definitief aan banden willen leggen. Aan internationale verdragen heeft Rusland zich zelden iets gelegen laten liggen. Na de wederopbouw van leger en het herstel economie zal Moskou zijn klauwen willen uitstrekken naar andere regio's, die ooit deel waren van het glorieuze Russische rijk, zoals het resterende stuk van Oekraïne plus de Baltische staten. De bel voor de volgende ronde. Dus wat is het westen er dan mee opgeschoten?

Gisteravond vierde Tessa haar verjaardag. Hun mooie, nieuwe woning begint al aardig op orde te raken. Met waardering luisterden we naar de nieuwe song van The Beatles, 'Now and Then' op YouTube. Een mooi nummer, in mineur, en een typisch Beatlesnummer. Het blijft in je hoofd hangen. Vandaag rijden we naar de boot, vanwege de vele regen in de afgelopen week en om te zien of het schip de storm Ciarán goed had doorstaan. Halverwege begint het te regenen. Dulce blijkt in orde maar een van de lazy jacks was losgeraakt en ligt op het dek. Enfin, de mast moet er toch af. Ik bind de lijnen vast op de giek. Een landvast aan het achterschip is gaan schavielen; die maak ik beter vast. Ondertussen vervangt Anna de handdoeken aan stuurboord; die zijn goed nat. Ik ga graag weg; het ziet er naargeestig uit. Om één uur zijn we terug. Het regent nog altijd. Naar het begin van dit kwartaal 

Ons huis naast de sluis, november 2023.

Zondag 05-11-2023

November. In onze straat brandt de feestverlichting weer. Het is vroeg donker, regenbuien kletteren tegen de ramen en binnen is het gezellig. Vanmorgen is het redelijk droog. We krijgen bezoek van Yvonne, de weduwe van mijn oude vriend Henk B. Het is alweer zeven jaar geleden dat hij overleed. In 2003 maakten we met zijn vieren een onvergetelijke tocht met onze Dulce naar Schotland, de Outer Hebrides en de Orkney eilanden. Zie hier. Henk schreef er een geestig artikel over, zie hier. Sinds we terug in Nederland zijn leggen we op weg naar het noorden steevast voor een paar dagen aan naast de woonark van Yvonne in Zijkanaal K in Amsterdam Noord. Vanavond nemen we haar mee uit eten bij De Knijp op de Langendijk.

     Vanmorgen zie ik dat de locale media mijn persbericht over de Gorcumse dichter van het smalste huisje-gedicht op hun websites hebben geplaatst. Zie hier en hier. De dag brengt regenbuien en héél af en toe wat zon. In de loop van de middag gaat het harder waaien. In het westelijk kustgebied geldt een waarschuwing voor harde windstoten.  Naar het begin van dit kwartaal

Deel van het zichtbare universum met Baryon Akoestische Oscillaties Credit: Frédéric Durillon, Animea Studio; Daniel Pomarède, IRFU, CEA University Paris-Saclay

Maandag 06-11-2023

Afgelopen week stuitte ik op een moeilijk begrip uit de studie van het heelal op de grootst mogelijke schaalgroottes: baryon acoustic oscillations (BAO). In de deeltjesfysica gaat het bij baryons om samengestelde deeltjes van gewone materie, zoals protonen en neutronen. Die vormen samen atoomkernen. Sterren en planeten bestaan uit gewone materie. Baryonen bestaan zelf uit oneven aantallen nog kleinere deeltjes, quarks. In de kosmologie hoopt men al decennialang door de studie van de verdeling van baryonmaterie in het universum de oerknal, het begin van het universum, beter te begrijpen. Na de oerknal, een onvoorstelbaar hoogenergetische gebeurtenis, dijde het prille heelal zich met enorme snelheid uit. Tot de leeftijd van 380.000 jaar bestond het uit een ondoorzichtbaar en gloeiend heet plasma zoals in het binnenste van de zon. Atoomkernen en electronen bestaan in plasma los van elkaar. Pas toen de kosmos voldoende was afgekoeld - na 380.00 jaar - konden ze zich met elkaar verbinden en eerst toen werd het heelal doorzichtig. Het bleef echter met grote snelheid uitdijen en dat doet het vandaag de dag nog steeds. In het prille heelal voltrokken zich twee tegengestelde processen. Zwaartekracht trok de materie naar elkaar toe en de enorme straling uit de oerknal duwde materie van elkaar af. Door al dat geweld vormden zich geweldig grote en lange, driedimensionale rimpels die als golven in een vijver zich bleven voortplanten. Omdat de uitdijende materie kleine onregelmatigheden vertoonde, vormden zich door de zwaartekracht op plekken met grotere dichtheid klonters, die over vele miljoenen jaren leidden tot het ontstaan van hele clusters en nog grotere superclusters van sterrenstelsels met hun planeten.

     Al decennialang proberen kosmologen de uitgestrekte onregelmatigheden in het universum steeds preciezer in kaart te brengen. Ze kunnen ons veel leren over de vroegste verleden, waarin al die onregelmatigheden ontstonden. Het gaat om patronen in de ongelijke verdeling van baryonmaterie zoals enorme bubbels, uitgestrekte leegtes, filamenten van vele lichtjaren lang die een kosmisch web vormen, en superclusters van sterrenstelsels. Ze leveren duidelijke aanwijzingen over wat er vroeger gebeurd is. Fascinerend! In het kosmisch plasma van de ondoorzichtige fase van het heelal vormden zich dus die BAO's, kolossale opeenhopingen van baryonische materie. Toen na 380.00 jaar het heelal doorzichtig werd, stabiliseerdem de BAO's. Ze bevroren als het ware. Ze duiken nu op in grootschalige kaarten van het heelal, die gemaakt worden met telescopen in de ruimte, zoals Hubble en JamesWebb, en op aarde, zoals de Sloan Digital Sky Survey en Cosmicflows-4. Hierboven zie je daar een voorbeeld van: een bruingekleurde BAO rond de supercluster Boötes (in rood). Deze BAO zou dus een 'fossiel' overblijfsel zijn van de geboorte van de kosmos. Aan de rechterkant zie je in groen de supercluster Laniakea, waar onze eigen Melkweg deel van uitmaakt. Het centrum van de laatste supercluster bevindt zich bij de Grote Aantrekker, waar hij naar toe beweegt. Op zijn beurt beweegt de Grote Aantrekker zich in de richting van de Shapley-supercluster. Om een indruk te geven: de relatief kleine Laniakea supercluster meet op doorsnede 520 miljoen lichtjaar en een massa van 100.000.000.000.000.000 (10¹⁷) zonnemassa's.

     Bij de reusachtige BAO-rimpels spreekt men van akoestische golven, omdat hun frequenties in het gebied liggen van voor onze oren hoorbare waarden. Veel van het onderzoek wordt uitgevoerd door de Universiteit van Hawaii. Vandaar dat veel van de BOA's en superclusters Hawaiiaanse namen kregen. De immense BOA links op de kaart hierboven kreeg de naam Hoʻoleilana. De naam is van een Hawaiiaans lied over de oorsprong van de kosmos. Hoʻoleilana ligt als een soort schelp of schil om de andere superstructuren heen. Hij blijkt groter te zijn dan de kosmologen hadden verwacht en dat zou kunnen betekenen dat de uitdijingssnelheid van het heelal wellicht anders is dan tot dusver becijferd. 'Tot deze BAO behoren de Harvard/Smithsonian Great Wall, die weer bestaat uit de Coma Cluster, de Hercules Cluster en de Sloan Great Wall. In het centrum van de BAO ligt de Boötes Supercluster. De leegte genaamd Boötes Void, waar relatief minder sterrenstelsels voorkomen, maakt ook deel uit van Hoʻoleilana', schrijft Astroblogs.

Na het gezellige etentje met Yvonne bij De Knijp brak thuis de kroon van de tweede kies linksboven in mijn gebit af. Tot op het niveau van het tandvlees. Vanmiddag kon ik al langskomen bij de tandarts. Met de afgebroken kroon in een potje. Hij kon hem nog terugplaatsen en vastmaken met een wortelstift. De eigen wortel van die kies was al dood na een wortelkanaalbehandeling jaren geleden. Voorlopig kan het zo. Het is een droge dag met wat regen en zon. Naar het begin van dit kwartaal

Sinterklaascadeau op Het Eind.

Dinsdag 07-11-2023

Vanmorgen baadt de haven in zonneschijn. Er arriveert een truck met oplegger en een kraan. Even later zetten ze aan de zijkant tussen de bomen een vierkante container neer. Is het een toiletgroep voor bij de aankomst van Sinterklaas? We krijgen namelijk op zaterdag 18 november de nationale aankomst van Sinterklaas hier; niet op het Eind zoals andere jaren, maar ditmaal op Buiten de Waterpoort. Er zouden 25.000 mensen op af komen, zegt de gemeente in een brief aan de bewoners. Maar het bijkt geen toiletgroep te zijn, want even later staan twee mannen sinterklaaspapier op de container te spannen, zodat het op een groot uitgevallen cadeau lijkt. We pakken het autootje en gaan naar de sportschool.

Eergisteren, zondagavond dus, was op heel veel plaatsen in ons land noorderlicht te zien. Dat hangt samen met een sterke uitbarsting van zonnewind als gevolg van de flinke activiteit van onze zon in de huidige, 25e zonnecyclus. Helaas was er bij ons niks van te zien en gisteravond ook niet. Maar er komen meer kansen, want de cyclus komt pas in 2025/2026 op zijn hoogtepunt.

De Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) in een vergelijkend onderzoek naar de rechtsstatelijkheid van achttien verkiezingsprogramma’s. Dat deden ze ook bij eerdere verkiezingen, maar de uitkomsten zijn dit keer wel heel onthutsend. Van de achttien onderzochte programma’s gaan er maar liefst tien juridisch over de schreef. De acht programma’s die binnen de rechtsstatelijke lijnen blijven, zijn van 50Plus, Bij1, ChristenUnie, D66, GroenLinks/Partij van de Arbeid, Partij voor de Dieren, SP en Volt. Net als NSC doet ook BBB, met maximaal vijftienduizend statushouders per jaar, voorstellen die ‘rechtsstatelijk gezien niet toelaatbaar’ zijn. Het betekent dat de kiezers van die partijen er dus op kunnen rekenen dat er van de beloftes van die partijen niks terecht zal kunnen komen. Ik merk niet dat het de betrokken politci veel kan schelen maar het maakt de politiek er niet geloofwaardiger op.

De hel in Gaza. Het ministerie van Gezondheid in Gaza, dat onder gezag staat van Hamas, zegt dat het aantal Palestijnen dat gedood is in de Gazastrook de 10.000 voorbij is. Ook zouden meer dan 25.000 mensen gewond zijn geraakt sinds de oorlog precies een maand geleden begon. Hoeveel strijders van Hamas er zijn omgekomen is niet bekendgemaakt. In de maand dat de oorlog nu duurt is zeker 70 procent van de ruim 2 miljoen inwoners in de Gazastrook ontheemd. Dat zegt een woordvoerder van de VN. De meesten leven in erbarmelijke omstandigheden op straat omdat de door de VN gerunde scholen geen capaciteit meer hebben om mensen op te vangen. Veel mensen hebben een tekort aan voedsel, medicijnen, water en brandstof. Er komt geen staakt-het-vuren, zegt Netanyahu, zolang de gijzelaars niet vrij gelaten zijn. Vanmiddag blijkt dat alle bakkerijen in het noorden van Gaza zijn uitgevallen. Het IDF laat grote groepen Palestijnen door over de Saladin-hoofdweg naar het zuiden. Duizenden lopen met witte vlaggen. Een oerbeeld van de menselijke geschiedenis, zo is het altijd geweest, op alle continenten, het grift zich in je geheugen.  Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 08-11-2023

Oktober brak wereldwijd opnieuw een warmterecord, 'en niet zo'n klein beetje ook', schrijft NOS-Nieuws. De Europese klimaatorganisatie Copernicus meldde dat het afgelopen maand wereldwijd gemiddeld 15,3 graden was, wat betekent dat het vorige oktoberrecord - oktober 2019 - wereldwijd met wel 0,4 graden is gebroken. Het is volgens Copernicus na maanden van hitterecords vrijwel zeker dat dit jaar het warmste jaar ooit gemeten zal worden.

     I&O heeft op verzoek van De Volkskrant een onderzoek gedaan naar de vraag of de kiezers klimaatverandering wel een belangrijk item vinden. Dat valt hard tegen. Kiezers vinden wonen, zorg, migratie en armoedebestrijding belangrijker dan het klimaat. Zie hierboven. Ze willen wel in meerderheid dat er iets aan gedaan wordt, dus dat de fossiele uitstoot daalt maar ze willen er niet voor betalen. Dat moeten de uitstotende bedrijven maar doen. Stikstof staat onderaan en de erbarmelijke staat van onze natuur komt er niet eens in voor. Het volk wordt onverschilliger en rechtser, vrees ik.

     Gisteravond keek ik bij de VPRO naar een programma over klimaatopwarming: Klimaatverkenner. Vroeg of laat zal een groot deel van ons land onderlopen en moet worden afgestaan aan de stijgende zee en de grote rivieren. Toch bouwt men nog altijd woonwijken in polders ver beneden NAP. Hebben mensen geen plan B? Programmamaker Nicolaas Veul ging in het hoge Noorwegen kijken, dat voor zeespiegelstijging niet bang hoeft te zijn. Daar wonen nu al Nederlanders die omwille daarvan waren verhuist. Voor Anna en mij heeft het geen zin meer; die circa tien jaar die we hopelijk nog voor ons hebben zullen we hier op de sluis wel doorkomen. Maar als ik nu 30 of 35 was, dan zou ik serieus pogen om in Noorwegen een bestaan op te bouwen.

      Er is weinig reden om je gerust te voelen over de gevolgen van zeespiegelstijging op langere termijn. Door betere meetmethodes is op meer plekken duidelijk geworden dat veel van onze dijken niet voldoen aan de strengere normen die sinds 2017 gelden. Minister Harbers van Infrastructuur schrijft vandaag aan de Tweede Kamer dat er heel wat meer dijken, waterkeringen en dammen versterkt moeten worden dan werd gedacht. In 2014 werd geschat dat het tot en met 2050 om ongeveer 1500 kilometer ging, nu blijkt het te gaan om zo'n 2000 kilometer. Het gaat dan onder meer om de dijktrajecten langs de Maas in Noord-Brabant en Gelderland en ook in Limburg.

Gisteren was er opwinding op de maandagochtendmarkt. Onze burgemeester Reinie Melissant werd er bedreigd door een man. Een man 'op klompen', zegt het nieuwsbericht. Hij beklaagde zich over 'de macht' van de burgemeester en riep daarna 'de kogels komen!'. Melissant werd opgevangen door omstanders en deed daarna aangifte bij de politie. Volgens  Radio/TV Rijnmond heeft deze geschifte man de burgemeester afgelopen zomer ook al bedreigd. Toen wachtte hij Melissant op bij haar huis en riep: 'De tijd is gekomen! Ik ga je vermoorden!'. Ze vluchtte naar binnen. Loop je als bestuurder in deze tijd meer risico dan vroeger? Dat lijkt wel zo. Deze week werd de burgemeester van Drimmelen ook al bedreigd omdat hij getrouwd is met een man. Iemand probeerde hem aan te rijden.

Ik wist niet wat ik hoorde toen ik dit weekeinde naar het debat van de drie lijstttrekkers op RTL keek: Frans Timmermans liet de termijn van 2030 los voor de halvering van de stikstofuitstoot. Dat staat nota bene in zijn verkiezingsprogramma! Een speerpunt van groen beleid! Laurens Dassen van Volt ziet dit als signaal dat GroenLinks-PvdA de groene idealen desnoods laat varen om te kunnen regeren. ‘We hebben zitten kijken naar een formatie op tv waarbij Timmermans een heel belangrijk natuurdoel laat vallen.' Ik begrijp Timmermans niet. Waarom al voor de verkiezingen een concessie doen, zelfs zonder er iets voor terug te krijgen? Het lijkt een impulsieve reactie. Bovendien levert het meteen een electoraal zeer onhandig conflict op met het Groenlinks-smaldeel. Hoe gaat Ome Frans dit herstellen?

Vanmorgen veel zon, vanmiddag veel regen. We leggen een bezoek af bij onze vriendin Tine A. in Nieuwegein. Goed om haar te zien. Na de crematie van Paul hadden we alleen per telefoon contact gehad. Naar het begin van dit kwartaal

Het spiraalsterrenstelsel E342 aan de andere kant van de Melkweg, gefotografeerd door de ruimtelelescoop Euclid (Beeld ESA/Euclid/Euclid Consortium/NASA)

Donderdag 09-11-2023

De ESA publiceerde deze week de eerste vijf kleurenbeelden van de kosmos, gemaakt door hun ruimtetelescoop Euclid. In augustus meldde ik dat hij was aangekomen op zijn observatieplek in een Lagrangepunt op anderhalf miljoen kilometer van de aarde. De foto's zijn haarscherp en geweldig mooi. ESA is er terecht trots op: 'Nooit eerder was een telescoop in staat om zulke haarscherpe astronomische beelden te maken van zo'n groot deel van de hemel en zo ver het diepe heelal in'. De telescoop is nu klaar om de meest uitgebreide 3D-kaart van het heelal tot nu toe te maken. Daarmee hoopt men een bijdrage te leveren aan het oplossen van een aantal onopgeloste kosmologische vraagstukken: de ware aard van donkere materie en van donkere energie. Waartoe Euclid in staat is laat de opname hierboven goed zien. Hij toont het spiraalvormig sterrenstelsel IC 342. Dat wordt tot dusver altijd 'het verborgen sterrenstelsel' genoemd, want vanuit de aarde kun je het niet zien. Het gaat schuil achter kosmisch gas en stof en heldere sterren van de enorme schijf van de Melkweg, waar we tegenaan kijken. De telescoop gebruikt licht in het bijna-infrarode deel van het spectrum om door dat alles heen te kijken. Het is nu mogelijk de talloze afzonderlijke sterren van het stelsel apart te bestuderen. IC 342 staat aan de andere kant en buiten de Melkweg op 10,7 miljoen lichtjaren afstand. Het is net als de Melkweg een spiraalstelsel.

Daar schrik je je te pletter van. De Amerikaanse presidentsverkiezingen  zijn nog een jaar weg, maar volgens de laatste peilingen staat Trump op winst in vijf cruciale staten waar Biden in 2020 won – Nevada, Pennsylvania, Michigan, Arizona en Georgia. Hopelijk zijn er genoeg rechtszaken gaande om een tweede termijn voor hem te verijdelen.

'Europese Commissie wil naar monsteruitbreiding EU', kopte De Telegraaf gisteren opgewonden. Want dat de commissie de Europese Raad van de 27 regeringsleiders voorstelt om de onderhandelingen over toetreding van Oekraïne te beginnen was door alle media opgepikt (en ook met Moldavië), maar je hoorde ze minder over Bosnië-Herzegovina (eerst nog voldoen aan voorwaarden voor onderhandelingen) en Georgië (idem voor kandidaat-status). De regeringsleiders moeten op hun top beslissen en dat besluit moet unaniem zijn. Uiteraard dreigt Hongarije met een veto als de fondsen, die Europa achterhoudt vanwege schendingen van de rechtstaat, niet worden uitgekeerd. Bij uitbreiding boven de huidige 27 leden kan het unanimiteitsbeginsel niet langer intact blijven. Anders zal de EU nooit gelden als serieuze grootmacht in de wereld.

De hoeveelheden regen van afgelopen oktober en het begin van november zijn ongekend. Er dreigt nu wateroverlast in het noorden van Frankrijk en in België. Sommige weerstations maten hoeveelheden neerslag die gemiddeld eens per honderd jaar voorkomen. Tot en met morgenmiddag wordt bijna een maandhoeveelheid neerslag verwacht.

     Vanmorgen is het bij ons droog en pas aan het eind van de middag begint het te regenen. Een paar uren eerder lopen er twee lichtgekleurde Pieten met paarden door de straat. Eén met een kleine pony, de andere met de schimmel van de Sint. De paarden moeten zeker alvast wennen en wij komen in de sfeer. Naar het begin van dit kwartaal

Het verschil in polaire amplificatie tussen noordpool en zuidpool. Temperatuurtrends sinds 1950 volgens NASA-GISS.

Vrijdag 10-11-2023

Polaire amplificatie vindt aan beide polen plaats, maar in Antarctica was het tot op heden minder duidelijk. Volgens een onlangs gepubliceerde analyse is er tegenwoordig ook daar sprake van snellere opwarming. Weliswaar minder snel dan in het noordpoolgebied, maar mogelijk wel sneller dan de gangbare klimaatmodellen verwachten. Het nieuwe onderzoek reconstrueert het temperatuurverloop op Antarctica over de afgelopen duizend jaar aan de hand van de isotopenverhouding van zuurstof in ijskernen. Volgens het weblog Klimaatverandering gaat het bij het klimaat op het zuidelijke continent om een zeer ingewikkeld proces, waarbij onder meer het ozongat boven de zuidpool een rol speelt, maar ook verschillen in bewolking, de afwisseling van de weerfenomenen El Niño en La Niña en de Southern Annular Mode (SAM), ook wel Antarctische Oscillatie genoemd. Dat is een natuurlijke klimaatschommeling die eind jaren ’70 werd ontdekt. Het is te ingewikkeld om hier weer te geven. Volgens de nieuwe analyse zou Antarctica in de tweede helft van de twintigste eeuw opgewarmd zijn met 0,18 tot 0,26 °C per decennium. Volgens de (beperkte) instrumentele metingen was dat eerder maar 0,11 tot 0,18 °C per decennium. En de opwarming van de aarde als geheel bedroeg 0,14 tot 0,18 °C per decennium. De conclusie is dan dat het op Antarctica nog steeds een stuk minder snel gaat dan in het noordpoolgebied, maar wel sneller dan gemiddeld. Dat kan op termijn grote gevolgen hebben.

Grijs met later regen, dat is het recept voor vandaag. Ik ga alleen sporten want Anna voelt zich niet lekker. Gelukkig knapt ze later op en gaat 's middags naar haar vriendin op de Schuttersgracht. Naar het begin van dit kwartaal

Geen noorderlicht gisteravond, wel feestverlichting op het Eind.

Zondag 12-11-2023

Het was de hele avond bewolkt, gisteravond, altijd hetzelfde. Wil je iets zien, zijn er wolken. Wolken in het noorden, geen noorderlicht te zien. Het noorderlicht kan overigens gemakkelijk boven een laag wolken uitkomen, maar dat gebeurde niet. Vanmorgen wel de roze vingeren van Eos. Morgenrood, water in de sloot maar men verwacht juist een droge zondag. Rond negen uur komt er wat lichte nevel te hangen. Allengs wordt de mist dichter en dichter. Na het middaguur hangt hij er nog tot het vlak na vier uur zomaar opeens weg is..

Gisteravond stuitte ik op het gedicht 'Gacela of the morning market' van de Spaanse dichter Federico Garcia Lorca (1898 - 1936). Hij werd vermoord door een bende fascisten van Franco. Door dit gedicht zou de Canadese bard Leonard Cohen op zijn 15e de poëzie ontdekt hebben. 'The main reason Leonard went into poetry', schrijft Hutton C.D. McLeod er over. Het is inderdaad een fascinerend gedicht. Ik geef het hieronder in het Nederlands en het Spaans weer:

'Gacela' betekent vertaald 'gazelle' of 'hinde', maar misschien ook nog iets anders dat ik niet weet. De poort van Elvira staat in het oude gedeelte van Granada en stamt uit de Moorse tijd. Het is zonder meer een prachtig gedicht! Het werk van Lorca nam ik decennialang niet ter hand. Je ziet maar weer hoe onterecht dat is. Ik hoef eigenlijk helemaal geen nieuwe boeken te kopen; er staat nog genoeg in de kast voor de rest van mijn leven. Wat ik ook niet wist is dat Cohen eens een heel gedicht van de Spaanse dichter zelf vertaalde en zong. Dat is het beroemde 'Take this Waltz', dat uit de postuum verschenen, zeer indringende gedichtenbundel 'Poeta en Nueva York' (1940) stamt. Die kocht ik in 1985 zelf in New York. Het gedicht heet oorspronkelijk 'Pequeño vals vienés' en het lied van Cohen verscheen oorspronkelijk op het album Poets in New York, een eerbetoon van een aantal dichters aan de Spaanse poëet Federico García Lorca, uit 1986. In 1988 verscheen het ook op Cohens eigen album I'm Your Man (1988).

Now in Vienna there's ten pretty women
There's a shoulder where death comes to cry (...)

Dat lied kennen we allemaal, althans de mensen van mijn generatie. De originele tekst begint zo:

En Viena hay diez muchachas,
un hombro donde solloza la muerte (...)

In Amsterdam lopen duizenden mensen mee in een grote Mars voor Klimaat en Rechtvaardigheid. De demonstranten lopen een route van de Dam naar het Museumplein. Greta Thunberg loopt ook mee. De mars is georganiseerd door negen organisaties, waaronder Oxfam Novib, Extinction Rebellion, Greenpeace en vakbond FNV. Volgens de organisatoren zijn er 70.000 mensen. Het doel is om 'een nieuwe politieke wind' door Nederland te laten waaien. Ach, als dat nou eens zou kunnen, het is de hoogste tijd.

'Empathie is een van de slachtoffers van de Gazaoorlog. Israëliërs en Palestijnen staan onverzoenlijker tegenover elkaar dan ooit. Dat belooft weinig goeds', schrijft Rob Vreeken terecht in De Volkskrant. Na de gruwelijke moordpartijen van Hamas is het onbarmhartig-ultrarechtse kabinet van Netanyahu minstens zo erg, zo niet erger en rauwer uit de bocht gevlogen. 'Die spiegelbeeldige onverzoenlijkheid belooft weinig goeds, zeker omdat een groeiend deel van de Israëlische bevolking (en waarschijnlijk ook van de Palestijnen) erin meegaat'. Beide partijen kunnen elkaar niet definitief verslaan, maar aan beide kanten is nauwelijks nog steun voor de 2-staten-oplossing. De enige richting waarin een kans op vrede te vinden is. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 13-11-2023

Wat een nat najaar! Vandaag alweer veel regen en ook wind. We zien het met enige zorg aan, want morgen moeten we de boot naar de bunkersteiger brengen, de dieseltank aftoppen en worden mast en wanten eraf gehaald. Daarna gaat Dulce de wal op. Vanmorgen gaan we al vroeg de weekboodschappen doen op Oost en daarna sporten. Om kwart over één naar de Haarhorst voor de coronaboosterprik. Het loopt allemaal gesmeerd. Hoe zit het eigenlijk met Covid-19? De cijfers van het RIVM tonen al weken een stijging in de rioolwatermetingen en de wekelijkse uitkomsten op de Infectieradar. Ook de ziekenhuisopnames voor corona vertonen een stijgende trend. 'Dat past bij het luchtwegseizoen waarin luchtweginfecties meer rondgaan.' In de huidige situatie komen omikron XBB (inclusief XBB.1.5,  XBB.1.9, XBB.1.16 en EG.5) varianten het meeste voor in Nederland. Het beeld is dat van een endemisch geworden luchtweginfectie, die overigens niet onderschat moet worden. Er vallen meer slachtoffers dan bij de huidige griep (influenza), vooral onder ouderen. We zijn in elk geval blij met onze boosterinjectie.

     In de loop van de middag klaart het weer op. Koud is het helemaal niet; vanmiddag wordt het bijna 14 graden. Normaal is het overdag in De Bilt 10 graden in november. Als het zo doorgaat wordt november net zo'n kletsnatte, warme maand als oktober. In het noorden van Frankrijk worden tienduizenden getroffen door aanhoudende overstromingen. De langdurende hevige regenval maakt dat diverse rivieren buiten hun oevers treden. Veel wegen zijn onbegaanbaar en honderden mensen zitten zonder elektriciteit. Ook is de toegang tot drinkwater voor duizenden mensen beperkt. Men verwacht morgen nieuwe overstromingen.

Gisteravond zag ik beelden van de grote klimaatmars in Amsterdam, waar het aantal deelnemers opliep tot circa 85.000. Dat is tweemaal zoveel als de vorige keer, maar helaas vergiftigde het conflict in Gaza de eenheid, die zo belangrijk is. Ook Greta Thunberg betoonde zich een aanhanger van de Palestijnse zaak. Daar is op zich niets tegen en zelfs veel voor te zeggen, maar je weet dat je er veel oprechte strijders tegen de opwarming van het klimaat mee dreigt te verliezen. Teveel mensen wenden zich teleurgesteld af. Ik vermag niet in te zien waarom het nodig is de klimaatzaak te verbinden met die van Palestina. Zo'n splijtzwam helpt niet en brengt de noodzakelijke eenheid in gevaar en is nergens goed voor. Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 14-11-2023

Over het nut van de doorberekeningen door het CPB van de verkiezingsprogramma's van politieke partijen hoeft weinig twijfel te bestaan. Zeker, als je de resultaten ziet op de pensioenen van onze generatie, een uitkomst die nog niet veel in de media werd getoond, maar die duidelijke taal spreekt. Groenlinks/PvdA en Volt leveren de grootste verhogingen van de pensioenen. Let wel: het CPB is onafhankelijk. Hoe betalen ze het? Beide partijen verhogen de belasting op bedrijfswinsten en voor de hoge inkomens en de vermogenden. Een herverdelingsoperatie dus.

Het grondwaterpeil is in ons land door alle regen deze herfst tot grote hoogte gerezen. Omdat de grond al behoorlijk verzadigd is en het regenwater slecht kan opnemen, loopt het water naar sloten, die hierdoor overlopen Veel weilanden en akkers staan onder water en landbouwmachines dreigen weg te zakken. De oogst is in meerdere regio's bezig te verrotten. De komende week valt er nog meer regen en het grondwater zal verder stijgen. In de Alpen, waar veel sneeuw viel, dooit het momenteel en wordt veel regen verwacht. De gevallen sneeuw smelt weer en zorgt binnenkort in Nederland voor extra veel water in de grote rivieren.

Vanmorgen droog weer met wat zon. Dit is een kort stukje, want straks gaan we naar de werf in Numansdorp, waar Dulce uit het water gaat en de mast met de verstaging eraf moeten. Helaas komen er veel buien en wind. Ik weet niet af ze meteen in de loods wordt gezet. We zien wel. Morgen het verslag. Naar het begin van dit kwartaal

Dulce gisteren voor de bunkersteiger.

Woensdag 15-11-2023

Ruim op tijd - 12 uur - waren we gisteren in Numansdorp. Het woei flink maar het was nog droog. We bezemden de groene aanslag van de achterkant, met name van het zwemplatform. Terwijl Anna de kletsnatte handdoeken aan stuurboord verving door droge, zette ik alle afsluiters open. Dan kunnen ze leeglopen als de boot in de kraan hangt. Om kwart voor één was het plotseling vrijwel windstil. Dit is het moment, zei ik tegen Anna, We haalden de walstroom los en maakte de landvasten los voor het laatste tochtje van dit jaar. Achteruit voer ik naar de bunkersteiger, waar de alweer aantrekkende wind ons onzacht tegenaan duwde. Enfin, we lagen en aten onze boterhammetjes. Op het kantoor van de werf zeiden ze dat de mast er vandaag niet af zou gaan, het woei te hard om in het 1-persoonsbakje van de hijskraan te staan. Dat zou alle kanten opzwaaien. Even later kwamen twee medewerkers de voorbereidingen doen: de verstaging losser draaien, de vallen en de andere lijnen opschieten en dergelijke. Ondertussen voelde ik me steeds beroerder worden. Ook binnen in de boot moeten we nog van alles opruimen, om toegang te geven tot de wandputtings. Die moeten allemaal los voor het leggen van het kunstteak. Dat opruimen hoeven we pas te doen als de boot hoog en droog in de loods staat, maar voor nu pakten we alvast een aantal zaken in om thuis in de kelder te leggen. Ik voelde me steeds raarder in mijn hoofd worden en het was alsof de energie uit mijn lijf gezogen werd. Buiten regende het en alles zag er naargeestig uit, de moed zakte me in de schoenen. Ben ik niet te oud voor deze dingen? Gelukkig haddenze ons verder niet nodig en ik was blij om naar huis te rijden. Onderweg begonnen de files. Thuis viel ik als een blok in slaap. 's Avonds zei Anna: wat heb je een rood gezicht! Heb je koorts? Toen ging me een licht op: natuurlijk. ik had koorts van de coronabooster van de dag tevoren! De thermometer bevestigde het: lichte verhoging.

Vannacht prima geslapen, vanmorgen geen koorts meer. Vandaag is het weliswaar droog, maar er staat nog teveel wind om masten en verstaging op te takelen. Waarschijnlijk donderdag. Voor die dag zeggen we de sportschool af en in mijn geval de afspraak met de tandarts. Vanmorgen rijd ik naar het UMCU om na een halfjaar mijn PSA te laten bepalen. het valt niet mee om de stad te verlaten. Op de Newtonweg staat al een lange file. In de Evenementenhal is een sportbeurs. Ik weet een wegje binnendoor en ben toch in een halfuur in Utrecht. Op de terugweg rijd ik Gorcum binnen via de Banneweg Geen file aan deze kant. Op de haven spuiten jongens de hekken schoon, alles voor de komst van Sinterklaas zaterdag. Anna gaat 's middags naar Tessa om op te passen. Een paar uur later zoek ik mijn patiëntendossier op en ben erg gelukkig met de uitslag van mijn PSA: 0,10 μg/l, hetzelfde als op 16 mei van dit jaar. Vanavond komen buren Lourens & Joke op bezoek.

Ik twijfel er niet aan dat Hamas ziekenhuizen misbruikt voor zijn strijders en dat het beruchte gangenstelsel ermee verbonden is. Israël laat bewijzen zien die me geloofwaardig overkomen. Commandocentra, verblijven voor gijzelaars, schuilplaatsen en opslagruimtes voor wapens, munitie en voorraden. Hamas is wreed en meedogenloos, overigens net als de IDF. In oorlogen worden alle grenzen overschreden om maar te winnen, ook al is niet alles geoorloofd en bestaat er internationaal oorlogsrecht. Beide partijen overtreden alle regels zolang haat, vergelding en wraak de boventoon voeren. De ultrarechtse regering van Netanyahu wil Hamas uitroeien en Gaza onbewoonbaar maken. Zo denken ze het probleem op te lossen, maar de wanhopige bevolking kan nergens naar toe. Beide kanten kijken vooral maar naar het verleden, ze zijn gefixeerd op het eigen leed, de verschrikkingen die de een de ander heeft aangedaan, Israël op de slachting van 7 oktober en 8 decennia eerder de Shoah, de Palestijnen op de onderdukking en de Nakba in 1948. Heel menselijk, heel begrijpelijk maar volkomen uitzichtloos. Ze kijken niet meer vooruit. Dat doen velen in de wereld niet; ze kijken vooral weg. Naar het begin van dit kwartaal

Dulce zonder mast bij de loods van Jachtwerf Rexwinkel in Numansdorp. Het autootje staat erachter.

Donderdag 16-11-2023

Grijs bewolkt met soms lichte regen. Van het weer word je deze november niet vrolijk. We rijden naar Numansdorp. Het eerste dat we zien is onze Dulce, die zonder mast en verstaging naast de loods van de werf staat. Ze hebben gisteren dus toch mast en verstaging eraf gehaald. Bovendien de boot winterklaar gemaakt en op de wal gehesen. Er is wel een tegenvaller: omdat ze op het teak staan moeten het windmolentje en het stalen frame met de zonnepanelen eraf. Hm, meerwerk. Op ons rust nu de taak om het schip zoveel mogelijk leeg te maken. Daar zijn we een aantal uren mee bezig, tot het autootje vol is: boeken die weg kunnen, boeken die niet weg kunnen, zoveel mogelijk stootwillen en lijnen, de inhoud van het rommelvakje bij de kaartentafel, enzovoorts. Veel is al in Gorcum. In de boot is het klam en opnieuw naargeestig. Volgepakt rijden we terug en parkeren voor ons huis. Op het Eind is er inmiddels voor de komst van Sinterklaas een rij toiletten neergezet voor alle kindjes die van heinde er ver komen en allemaal moeten plassen. Gelukkig aan het andere eind van de straat bij de Langendijk. Overal langs de Havendijk en de Appeldijk is parkeren al niet meer toegestaan, maar op de Kriekenmarkt mag het nog wel. Op de route die de Sint met zijn stoet zal volgen worden geparkeerde auto's weggesleept. Onder andere op de Molenstraat. Men was vanzelfsprekend uitvoerig in alle media en via brieven van de gemeente gewaarschuwd.

     We karren de zware dozen met boeken op een hondje naar de kelder. De fenders kunnen we in een andere kelderruimte kwijt, de lichtere lijnen gaan in de wasmachine en de rest in de badkuip. Volgende week zullen we de laatste spullen van boord halen. Nu bereiden we ons eerst voor op de invasie van circa 25.000 mensen, die naar Sinterklaas zijn intocht komen kijken. Wij zien het wel op de televisie, zaterdag vanaf 12 uur bij NPO Start met Dieuwertje Blok. Als het autootje leeg is vind ik het laatste parkeerplekje op de Kriekenmarkt aan de overkant. Mooi zo, die blijft daar het hele weekeinde staan. Naar het begin van dit kwartaal

De ster TYC 8998-760-1 met twee van zijn exoplaneten, de reuzenplaneten, TYC 8998-760-1b enTYC 8998-760-1c (foto: ESO/Bohn et al)

Vrijdag 17-11-2023

Hier zie je de allereerste foto van een ster met twee planeten. Twee zelfs. Een schitterende opname van het SPHERE instrument op ESO’s Very Large Telescope uit 2020. Het is alweer decennialang bekend dat de meeste sterren in het heelal een eigen planetenstelsel hebben, maar het is toch indrukwekkend om zelf te kunnen zien dat het klopt. Vroeger hoopte je dat wel, maar het was nooit bewezen. De ster TYC 8998-760-1 is een zonachtige ster op 310 lichtjaren afstand. De twee exoplaneten, aangegeven met pijltjes, zijn gasreuzen zoals onze Jupiter maar veel groter. De andere heldere stippen zijn sterren op de achtergrond. De vlekkige kring rond de ster lijkt op een asteroïdenring, maar is een optische vertekening in de opname. In 2021 ontdekten astronomen koolstofisotopen in de atmosfeer van de binnenste gasreus, met name koolstof-13. De beide exoplaneten staan op grote afstand van hun ster. Mogelijk zijn er dichterbij ook nog onontdekte rotsplaneten, misschien wel in de leefbare zône.

Vanmorgen schijnt de zon. door de vele regen die in de afgelopen periode in West-Europa viel zijn er overstromingen in Noord-Frankrijk en België, maar ook in de herkomstgebieden van de grote rivieren, vooral in de Maas. Maar vandaag is het dus droog. Ik loop de stad in voor boodschappen. Het is zeer druk. Sinterklaasinkopen. Op de Langendijk staat Dieuwertje Blok de etalage van een winkeltje te fotograferen. Overal in het centrum hekken en pop-up toiletten. Als de goede Sint nu maar komt. Helaas is er voor morgen juist veel regen op komst.

     Vanochtend blijkt dat onze rioolafvoer in de badkamer niet meer goed doorloopt. Daar komt ook de afvoer uit de keuken op uit. Leuk, zo vlak voor dit drukke weekeinde. Gelukkig is onze ontstopper Marinus uit Hoornaar bereid om te komen. Om half vier staat hij voor deur en voert de lange spiraalveer het putje in. Acht meter. Zover kwam hij in augustus ook, toen we na onze terugkeer uit het noorden al een verstopping hadden. Daar zou een knik in de afvoer zitten - en een dotje van 'heur zilveren haren'. Te gering voor een blokkade. Enfin, hij loopt weer door.

Op het zuidelijk halfrond is het lente en nu al zijn er hevige hittegolven. Dat is waarschijnlijk mede het gevolg van de huidige El Niño. In Brazilië zijn op dit moment al zo'n 2400 bosbranden, vijf keer zo veel als normaal rond deze tijd. Grote delen van het land gaan gebukt onder een extreme hittegolf, met gevoelstemperaturen van meer dan 58 graden. Meer dan honderd miljoen inwoners hebben te lijden met de hitte. In Rio de Janeiro werd deze week een temperatuur van 42,5 graden Celsius gemeten. De hoge vochtigheid maakt gevoelstemperaturen veel hoger. Nog nooit was er in november zo'n hoge temperatuur gemeten in de metropool aan de kust. Het regenwoud in het Amazonegebied kampt met de ergste droogte sinds het begin van de metingen 120 jaar geleden. Het waterpeil van de belangrijkste rivieren in de regio is zeldzaam laag. Naar het begin van dit kwartaal

De aankomst van Sinterklaas in Gorcum (foto: De Stad Gorinchem)

Zaterdag 18-11-2023

De dag van de landelijke aankomst van Sinterklaas. Buiten is het grijs en somber. De doorgang over de sluis is afgesloten met hoge hekken met zwart landbouwplastic erop. Aan die kant is ons uitzicht weg, maar het is wel rustig, niemand komt meer langs over het voetgangersbrugje. Van de ochtendlijke joggers klimt een enkeling eroverheen. Al om acht uur lopen groepen ouders met kinderen over het Eind naar Buiten de Waterpoort, waar pas om 12 uur de boot uit Spanje zal aanleggen. Die moeten nog uren wachten. In elk geval is het nog droog. Om half tien sluit men de Peterbrug af, er kan geen auto meer langs. Allengs zijn er meer mensen op straat. Auto's mogen de hele benedenstad niet in. Aan de rand zijn grote parkeerterreinen ingericht. Vanaf daar worden de mensen gratis met bussen naar binnen gebracht. Voor tien uur begint het te miezeren. Bij de grote kubus in Sinterklaaspapier stopt een invalidenautootje met twee Pieten. Ze blijven een tijd binnen zitten en rijden dan weer weg en parkeren aan de overkant op de Kriekenmarkt. Ook op de Altenawal verzamelen zich mensen om vandaar de Sintboot te zien aankomen.

     Tegen half elf regent het pijpenstelen. De drukte neemt nu snel toe. Drommen mensen lopen ineengedoken over het Eind, opa's en oma's en ouders met paraplu's in de ene hand en kinderen aan de andere hand. Of een huisdier aan de lijn. Een treurig gezicht eigenlijk, maar ergens las ik dat het altijd regent als de boot uit Spanje aankomt. Dus dat klopt dan weer. Velen keren nu ook over het Eind terug naar de binnenstad; misschien omdat ze denken dat je daar meer kunt zien van de optocht. 'Je kunt nu nog beter blijven lopen dan uren stilstaan', zegt een vader tegen zijn kinderen. Voor de pop-up toiletten bij de Langendijk vormen zich al rijen. Het is nu even droog. De Gorcumse stoombrandspuit rijdt voorbij, getrokken door twee langharige paarden. 'Wie goan Sinterklaas hoalen!', roept een man op de kar door een toeter.

     Tegen twaalven zijn de straten hier en aan de overkant helemaal leeg. Iedereen staat op BdW of op de wal de rivier af te kijken. Waar blijft de stoomboot? We zetten het tv-verslag aan met Dieuwertje Blok, die vanuit het voormalige restaurant 'Merwezicht' 20 meter van ons vandaan een goed uitzicht heeft. Er speelt zich een verhaaltje af waarin de Sint zegt dat hij niet naar Gorcum vaart, maar naar Loevestein aan de overkant. Bij ons zingen de kinderen van de Zangwerkplaats om het hardst Sinterklaasliedjes om hem hierheen te lokken. Dat helpt tenslotte, de stoomboot verschijnt uit de andere richting, dus niet uit Loevestein, legt aan de veersteiger aan en de Sint betreedt via een rode loper de wal. Hij zwaait en roept alsmaar op schalkse toon 'Hallootjes!'. Tja. Volgt de begroeting door de burgemeester en de kinderburgemeester en dan de route door de benedenstad; die de Sint op zijn schimmel in snel tempo aflegt alsof het hem te nat is en hij snel onderdak wil zijn. De Pieten stoppen pepernoten in uitgespreide kinderhanden. Bij het Tolhuis stopt hij voor de breakdancers van een gymclub, op de Markt dansen leerlingen van een dancestudio en op de Torenstraat hockeyet de jeugd van een hockeyclub. Op een groot toneel op de Groenmarkt begroet de Sint de menigte. 'Hallootjes!' Een intrige met een boekenkist uit Loevestein waar een ridder in zit begrijpen we niet goed. Hij was er opeens uit en klom op de stoomspuit. Vanmiddag zijn er nog optredens van onder andere de dancestudio Roots van Nikita. Maar tegen die tijd waait en regent het hard. Tessa, Jeff en de meisjes komen zich bij ons even opwarmen. Ondertussen stort de kapstok met drogende lijnen van de boot met een klap van de muur in de badkamer af. Te zwaar, al die natte touwen. Enfin, ik sla de pluggen aan en schroef het ding weer vast. Om kwart voor vier vertrekken Tessa c.s. De meisjes mogen vanavond hun schoen zetten.

     Alles overziend verliep de komst van de Sint in Gorcum zonder wanklanken. Alleen maar feest, roetveegpieten en geen demonstranten. Dat is elders in het land wel anders. Bijvoorbeeld in De Lier waar ze alleen Zwarte Pieten hadden. Betogers van KOPZ werden met vuurwerk bestookt. Leuk voor de kinderen. De avond valt vroeg. Buiten ruimen hesjesdragers de zwarte schermen, de dranghekken en de verkeersborden op. Het regent niet meer. Sinterklaas is in het land. Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 19-11-2023

Nog een paar dagen tot de verkiezingen en het ziet er beroerd uit. In de peiling van Maurice de Hond die gisteren uitkwam, is de PVV ineens bezig met een eindspurt. De partij steeg zomaar met 5 zetels en NSC van Omtzigt daalde met vijf. Daardoor staan nu VVD en PVV bovenaan, op 3 zetels gevolgd door NSC en PvdA/GroenLinks. De Hond spreekt na het SBS6-debat al van 'de gamechanger van deze verkiezingen'. Overigens zat de PPV in zijn peiling van 2021 ook vijf zetels te hoog. Ik begrijp het niet. Yesilgüz voert een vederlichte campagne waarbij de VVD niet wordt afgerekend op de beleidsmatige stilstand van 13 jaar Rutte, alsof de kiezers geen geheugen hebben. GL/PvdA krijgt veel te weinig steun voor een zeer sociaal programma, waarin een grondige herverdelingsoperatie de lagere inkomens helpt om armoede te ontwijken door de vermogenden en de grote bedrijfswinsten extra te belasten, en door tevens de diverse crises aan te pakken: klimaat, stikstof, woningnood. Het CPB liet zien dat bij alle rechtse partijen, die aan de doorrekening deelnamen, de armoede stijgt. Op dit moment zitten 830.000 mensen onder de armoedegrens. Bij de VVD zal het stijgen tot bijna één miljoen. Yesilgüz liegt voortdurend dat bij GL/PvdA de middeninkomens erop achteruit gaan, maar in de CPB-doorrekening gaan ze er bij die partij zelfs 2,5 procent op vooruit. Dat geldt ook voor gepensioneerden (+2,6 procent). Denken de kiezers niet na? Nee, dat doen ze niet.

De kans is redelijk groot dat we een regering over rechts krijgen van VVD, NSC en BBB. Dat levert 59 zetels op. De laatste partij daalt weliswaar supersnel in de peilingen, maar is vanwege de 16 zetels in de senaat onontbeerlijk. De PVV is ook onontbeerlijk, hetzij als volwaardige partner, hetzij als gedoogpartij. samen 82 zetels, genoeg voor een meerderheid op (utlra)rechts. Donkere tijden breken aan voor al wie en wat al zwak was, de laagbetaalden, de migranten,  de jongeren, het klimaat, de natuur en de cultuur, de ontwikkelingshulp, en het onderwijs. Ze zullen Nederland verzwakken en de Europese Unie ook, in een steeds vijandiger wereld. Ook Omtzigt is dat van plan en hij haalt nota bene Hongarije en Polen als voorbeeld aan. De latere generaties zullen de rekening moeten betalen. Mensen die nog overwegen op de kleinere partijen ter linkerzijde te gaan stemmen, D66, Volt, Partij voor de Dieren en SP, kunnen beter met hun stem het blok van Timmermans en Klaver zo groot mogelijk maken. Ik overweeg dat zelf ook. Een stem voor Jesse.

Een droge zondag en met 14 graden niet koud. Toch blijven we binnen lezen. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 20-11-2023

Vandaag rijden we naar de werf in Numansdorp om de laatste spullen op te halen die van boord moeten om de operatie nieuw dek en stoppen lekkages mogelijk te maken. Het is fraai zonnig weer en dan ziet alles er meteen minder naargeestig uit dan bij ons laatste bezoek. Toen regende het hard. De laatste vier stootwillen in het autootje, oude kuipkussens in de vuilcontainer, dat soort werk. Verder vervangen we de natte handdoeken aan stuurboord door droge. Misschien een van de laatste keren. Veel tijd vergt het niet. Dulce gaat deze week nog niet de loods in.

Het werd al gevreesd: ook in Argentinië heeft het volk een extreemrechtse idioot tot president verkozen. Met maar liefst 56 procent van de stemmen. Hij zwaaide in zijn campagne graag met een kettingzaag in het rond en beloofde radicale vrijheid. De peso moet plaats maken voor de Amerikaanse dollar om een eind te maken aan de peilloze inflatie. De centrale bank heeft geen enkele dollar op voorraad, maar die gaat hij ook sluiten. Hij wil de de wapenwetgeving versoepelen en abortus verbieden. Soms denk je dat het volk zelf de vijand van de democratie is. Enfin, Bolsonaro hield het in buurland Brazilië ook maar één termijn uit, maar toen had hij wel veel kapot gemaakt. Onder andere grote delen van het regenwoud in de Amazoneregio. Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 21-11-2023

De dag voor de verkiezingen. Gisteravond zag ik het debat van EenVandaag op NPO1 met zes lijsttrekkers. Tenenkrommend om te zien hoe Yesilgöz onbekommerd talrijke leugens debiteert tegen Timmermans over het GL/PvdA-programma. Liegen was altijd karakteristiek voor Rutte en nu ook voor de nieuwe VVD-lijsttrekker. 'U plukt de mensen kaal', siste ze tegen Timmermans. Niets is minder waar, zoals het handzame overzicht hierboven laat zien, dat ik vond in een X-post van GL-kamerlid Tom van der Lee (hierboven). Hij maakte ook een handzaam overzicht van alle leugens van Yesilgöz. Bekijk het op je gemak, het is heel onthullend. Zo loog Yesligöz ook dat het aantal asielmigranten tegenwoordig hoger is dan in het verleden. Dat is helemaal niet waar, zoals uit de grafiek van het CBS hieronder blijkt. Het patroon is eerder eentje van sterk op en neer gaan, als een pingpongballetje, zonder stijgende trend. Waarom straft de kiezer zoveel onwaarheid niet af?

De Volkskrant spreekt vanmorgen van een beschaafd en inhoudelijk debat, maar mij viel het tegen. Teveel oneliners, teveel vliegen afvangen en vooral teveel leugens. Hoe kan men zo'n politica serieus nemen? De beste en meest inhoudelijke debater was overigens Jetten, die kalm en vasthoudend bleef en terecht Timmermans verweet dat hij op het stikstofdossier zomaar de termijn van 2030 had laten vallen. Waarom niemand bij Wilders informeerde naar zijn warme banden met Poetin snap ik niet. Het buitenland kwam trouwens helemaal niet in het debat voor. Speelt geen rol.

     Veel beter was later op de avond de uitzending van Op1 met Jesse Klaver en de CEO van Tata Steel, Hans van den Berg. Dat ging eindelijk ergens over! Je kreeg de indruk dat beiden in staat zouden zijn om samen de noodzakelijke vergroening van de staalfabriek te versnellen en nog dit decennium voor elkaar te krijgen. BBB-premierskandidaat Mona Keijzer was er ook, maar het ging haar duidelijk ver boven de pet en ze wist er niet tussen te komen.

     Natuurlijk stond de jongste peiling - van I&O Research - centraal in de talkshows. De VVD en een groeiende GL/PvdA gelijk op kop, Wilders iets lager op drie en een wegzakkende Omtzigt en BBB is met zes zetels tot kleine partij gereduceerd. Van der Plas lijkt opeens passé. Helaas heeft ze nog altijd die 16 zetels in de Eerste Kamer. Circa de helft van de kiezers schijnt nog niet te weten op welke partij ze gaan stemmen. Daarom is het slotdebat vanavond vanaf 19.00 uur erg belangrijk. Eerst zijn de kleine partijen aan de beurt en om 20.30 de grote.

We ontwaken vanochtend in een dag, vergeven van grijsheid en soms miezerregen. We brengen het vogelkooitje naar de kringloop, het kooitje dat in de kombuis hing en waar onze kanaries altijd in verkeerden tijdens onze zeereizen. Stond nog in kelder. Daarna boodschappen en sportschool. Anna krijgt haar jeugdvriendin op bezoek. Mijn radiotherapeut op het UMCU belt voor de halfjaarlijkse afspraak. Ook hij is dik tevreden over de uitslag van de PSA vorige week. Medio mei is de volgende bepaling en over een jaar weer een telefonisch consult.

Om half twee komt de slotpeiling van I&O Research uit. De uitslag lijkt wel op het weer van vandaag. GroenLinks-PvdA, VVD en PVV gaan nog steeds nek-aan-nek, maar de partij van Wilders heeft in de driestrijd nu virtueel de leiding genomen. De PVV staat nu op 28 zetels, twee meer dan in de peiling van maandag. Onderzoeker Peter Kanne benadrukt wel dat dit verschil niet significant is, omdat de kiezersenquête een onzekerheidsmarge van drie zetels heeft. De VVD en GroenLinks-PvdA scoren net als maandag 27 zetels in de laatste peiling voor verkiezingsdag. Statistisch gezien staan deze drie partijen nu gelijk. NSC van Omtzigt heeft 21 zetels en lijkt de aansluiting met de kopgroep verloren te hebben.

     De zaak kristalliseert zich uit. Er wordt toenemend strategisch gestemd. De drie koplopers vreten links en rechts de kleintjes uit. GR/PvdA vreet Volt, ChristenUnie, PvdD en SP leeg (nog niet D66!) en de VVD JA21, BBB en ander klein rechts - en mogelijk ook NSC. Timmermans wil niet met Wilders. Yesilgöz zei vanmorgen op Radio1 dat als de PVV de grootste wordt, ze niet onder een premier Wilders wil zitten: ‘Dat ga ik niet doen. Premier Wilders zou voor dit land niet goed zijn'. Voor een meerderheid worden de VVD en GL/PvdA dus tot elkaar veroordeeld. Samen 54 zetels. Omdat ze met de kleine partijen geen meerderheid kunnen vinden, noch rechts- noch linksom, zijn ze eveneens veroordeeld tot een coalitie met minimaal één andere partij: die van Pieter Omtzigt. Maakt 75 zetels, er zal dus nog één kleintje bij moeten. D66? Maakt 84 zetels. Een moeizame formatie is op komst. Maar peilingen zitten er vaker naast, eerst maar eens morgen afwachten. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 22-11-2023

Voor het eerst in de geschiedenis komt de gemiddelde wereldoppervlaktetemperatuur 2 graden boven het gemiddeld niveau van de jaren 1850 - 1900. Let wel: op één dag, op zaterdag 18 november. De volgende dag was het weer lager. Stond het op de voorpagina's van alle belangrijke kranten? Neu. Het gemiddelde over langere tijd ligt nog wel onder de 1,5 graden van de Parijse Akkoorden, maar hoe lang nog? In dit tempo passeren we die +1,5 graden definitief - dus niet eenmalig - kort na 2030.

     Een aantal dagen geleden verscheen het Emissions Gap Record 2023 van de VN, het jaarlijkse rapport waarin wordt becijferd hoeveel de wereld tekort schiet om de uitstoot van broeikasgassen voldoende te reduceren. De conclusies zijn spijkerhard: de aarde koerst af op een dubbel zo hoge opwarming als afgesproken in Parijs 2015. Alleen als de internationale gemeenschap ‘meedogenloos’ ingrijpt, kan de opwarming van de aarde beperkt blijven tot de 2 graden die de wereld als uiterste grens heeft gesteld. Om die te beperken tot 1,5 graden, moeten er vier keer zoveel klimaatmaatregelen komen als zijn afgesproken. Het wordt eind deze eeuw eerder een onzalige 2,5 tot 2,9 graden warmer op aarde, becijferen de VN-experts. Dat bericht kreeg wel veel aandacht in de media en had misschien wel enige invloed op ons electoraat.

Verkiezingsdag. De zon komt op en kleurt de dunne laag wolken rozerood. Een goed dag om te stemmen. Anna gaat naar Tessa om op de meisjes te passen. Ze heeft haar stemkaart mee; op de terugweg zal ze stemmen. Ikzelf stem om half twaalf in het museum op de Markt. Er hangt een gezellige sfeer. Met het ingewikkelde stemformulier hoef ik niet te worstelen zoals ik anderen zie doen. Niet op Volt maar een strategische stem op GL/PvdA en wel op Jesse Klaver, op het eerste vouwblad. Hieronder een handzaam overzichtje voor alle lezers die nog moeten stemmen en bij wie net als bij mij de aanpak van onze grootste crisis, de opwarming van het klimaat, centraal staat.

Om 15.45 uur is de opkomst 40 procent. Dat is wat lager dan in 2017. Toen lag het aantal op 43 procent. Is dat gunstig of ongunstig? Maakt niet veel uit, is mijn idee. (In 2021 waren er ook landelijke verkiezingen, maar die duurden drie dagen vanwege corona). Ik verheug me op de uitslagenavond. Die kan echter ook eindigen in een depressie. De dag zelf wordt alsmaar grijzer. Op deze dag komen Israël en Hamas een gevechtspauze van vier dagen overeen met uitruil van 50 gijzelaars en 150 Palestijnse gevangenen. Dat moet allemaal morgen beginnen. Naar het begin van dit kwartaal

De Lingehaven, november 2023 (foto: Nel Meeder)

Donderdag 23-11-2023

Al bij de eerste prognose op basis van exitpolls is het gisteravond duidelijk: Nederland slaat rechtsaf, Europa heeft er een Poetin-aanhanger bij. Niet voor niets feliciteert Orbán zijn kameraad Wilders al vroeg in de avond. Het zwartste scenario. Hij roept het meteen als eerste, eveneens vroeg: 'We gaan een einde maken aan de asieltsunami'. (Er is helemaal geen asieltsunami). Ik zie het verkild aan tot half één en vanmorgen heeft de rechtse populist er nóg twee zetels bij en staat op 37. Een kwart van alle stemmen en de grootste partij van het land. Eng nationalisme, 'de Nederlander weer centraal' zal voorlopig voorop staan. Weg met de klimaatplannen, weg met de stikstofplannen, weg met de natuur, weg met rekeningrijden en weg met de steun aan Oekraïne. In Polen keerden ze eerder deze herfst terug van het uitzichtloze pad van de populisten, in Nederland begint men eraan.

     Als om de sombere uitslag te tarten komt vanochtend de zon stralend op in een hemel met weinig wolken. Zo is het. Het lijkt erop dat we een rechts-populistische regering zullen krijgen met Wilders als premier van een kabinet met PVV, NSC, BBB en ook met een schoorvoetende VVD. Samen 88 zetels. Timmermans wordt leider van de oppositie. De formatie van zo'n ultrarechts kabinet is echter nog geen gelopen race. Durven Omtzigt en Yesilgöz het wel aan?, vraagt De Volkskrant zich af. Want een kabinet met bestuurlijk onervaren en grillige leiders als Wilders, Van der Plas en ook Omtzigt, met in het parlement een sterke oppositie en rechters die de grenzen van de rechtstaat en van internationale verdragen bewaken, kan regeren een hachelijke zaak zijn. Bovendien wil Wilders veel geld uitgeven. Zo wil hij de eigen bijdrage in de zorgverzekering afschaffen, meer geld naar de zorg, meer peperdure kerncentrales, geen verhoging van de belasting op gas per 1 januari en het minimumloon verhogen. Maar een financiële dekking heeft hij niet, behalve het plunderen van de fondsen voor klimaat, stikstof en innovatie. Ook wil hij, net als Omtzigt en BBB, het begrotingstekort laten oplopen en dus de staatsschuld verhogen. De VVD is daar mordicus tegen. Latere generaties mogen dan betalen. Electoraal verlies ligt echter in het verschiet voor wie de PVV een 'overwinningsnederlaag' bezorgt, zoals de PvdA overkwam als grootste partij in 1977. Maar ook een coalitie in het midden met GL/PvdA, VVD, NSC en D66 - samen 78 zetels - ligt moeilijk voor de liberalen. Ook Wilders ziet die bui hangen en om die optie te voorkomen zal hij waarschijnlijk bereid zijn om forse concessies te doen (waar hij later weer spijt van krijgt). Hij zei gisteravond: 'Het kan niet zo zijn dat door een mislukte formatie straks Frans Timmermans ermee aan de haal gaat, dat moet niet gebeuren'. Nou, van mij wel.

Ondanks de zege van Tusk in Polen zie je dat rechts in Europa sterker wordt. Slowakije ging al over naar het kamp van Orbán. Laatstgenoemde, Marine Le Pen en Vlaams Belang feliciteren Wilders. In het Europees Parlement stemmen rechts en ultrarechts, inclusief de christendemocraten, een plan weg om in 2030 het gebruik van pesticiden te halveren. Daar werd jarenlang aan gewerkt in het kader van de Green Deal van Timmermans. De agro-industrie en zijn lobby krijgen ruim baan en de gezondheid van burgers en de natuur blijft grote risico's lopen.

In de loop van de dag komt er steeds meer bewolking. We sporten en ik haal de laatste boodschappen voor het weekeinde. 's Middags krijgen we bezoek van Barbara, Nikita en Zaila. Met Anna erbij vier generaties.

      Er wordt de komende dagen een hoogwatergolf verwacht in de grote rivieren. De harde wind die vanmiddag zou opsteken zal het zeewater opstuwen in de zeearmen en de rivieren. Morgen eens op BdW kijken.

     Vanmiddag om half vijf vergadert de nieuwe fractie van NSC. Zij hebben als grote middenpartij een cruciale sleutel in handen, precies als vroeger het CDA. Alle fracties vergaderen overigens vandaag. Naar verwachting zal Wilders morgen een verkenner aanwijzen. De koning zal blij zijn dat hij dat niet hoeft te doen.  Naar het begin van dit kwartaal

De Merwede vanmiddag.

Vrijdag 24-11-2023

Het is vanochtend nog rustig, maar de zon rijst op boven de stadswal voor een onstuimige dag. De grote rivieren staan hoog door de enorme regenval van de laatste weken in het stroomgebied. Tegelijk stuwt een harde noordwestenwind het water van de Noordzee tegen onze kust op en de zeegaten in. Gisteravond gingen in Zuid-Holland de stormvloedkeringen Hollandse IJsselkering en de Haringvlietsluizen dicht. Rijkswaterstaat houdt de Biesbosch extra in de gaten. De verwachting is dat daar de Noordwaard gaat volstromen, het grote overloopgebied voor de Merwede. De enige keer dat de Noordwaard volstroomde, was in februari 2020. Gevaar voor overstromingen is er volgens Rijkswaterstaat niet, omdat de waterschappen de afgelopen dagen al diverse voorbereidingen hebben getroffen. Waterpeilen zijn zo veel mogelijk verlaagd en stuwen staan hoog.

De oude coalitie van RutteIV verloor eergisteren ongeveer 40 stemmen. Ergens op TV hoorde ik gisteravond iemand zeggen (Maurice de Hond?) dat de helft ervan naar Wilders ging en de andere helft naar Omtzigt. Ik weet niet of dat klopt, maar het zou kunnen. In elk geval trok Wilders ook klein rechts leeg: FvD, JA21, BVNL en een deel van BBB. Iemand anders merkte op dat we niet moeten overdrijven, dat de PVV niet meer dan een kwart van de stemmen had. "Driekwart heeft niet op Wilders gestemd'. Dus is het niet persé ondemocratisch om hem en zijn partij niet in een kabinet op te nemen.

     Vandaag komen de fractievoorzitters bij elkaar om de uitslag van de verkiezingen te bespreken. Van der Plas verschijnt met zes trekkers bij het parlement. Volgens de politie mag dat. 'Het is geen demonstratie'. Opmerkelijk: de JOVD wil niet dat de VVD onder premier Wilders aan een kabinet deelneemt en voorziet nieuwe verkiezingen volgend jaar. Yesilgöz zegt dat haar partij niet in een kabinet zal stappen. Daarvoor is het verlies van tien zetels te groot. Ze wil wel een radicaal rechts-populistisch kabinet gedogen. Waarschijnlijk verwachten ze dat het geen lang leven beschoren zal zijn. Daar willen ze de vingers niet aan branden. Om half twaalf blijkt dat Wilders ene Gom van Strien voordraagt als verkenner. Een PVV-senator uit de Eerste Kamer en gepensioneerd directeur van Holding BV van de Universiteit van Utrecht Hij zei in een interview in met het universiteitsblad 2010  ‘Met droge ogen wordt beweerd dat Nederland een kennisland moet worden! En dan importeren we alleen al in het kader van de gezinsvorming en gezinshereniging 30 duizend schaapherders uit het Rifgebergte en andere onherbergzame streken per jaar.’ In 2015 vond hij ook de Eerste Kamer, waar hijzelf nota bene al jaren in zit, 'een nep-parlement', Niet direct iemand op afstand. Dit gaat een farce worden.

     Uit de analyse van Bas Heijne in de NRC vandaag: 'De wraak van Wilders is de wraak van een groot deel van het electoraat, dat zich in zijn onvrede en woede de afgelopen jaren steeds weer in andere gedaanten heeft laten zien. Het ging over de islam, het ging over stikstof, het ging over asielzoekers, het ging over omgekeerde vlaggen en de boeren – maar het refrein is al twee decennia hetzelfde: men voelt zich niet erkend en bedreigd in zijn kleine, overzichtelijke wereld, en ziet zich verraden door een bestuurlijke elite die niet voor hun belangen zou opkomen, maar wel voor die van migranten en asielzoekers.'

Na een tamelijk grijze en druilerige ochtend vangt de middag aan met zon. We hebben bij ons thuis straks een vergadering van de Poëzieroute.   Naar het begin van dit kwartaal

Een ultra-energetisch deeltje treft de aarde (Illustratie: New Scientist, Osaka Metropolitan University/L-INSIGHT, Kyoto University/Ryuunosuke Takeshige)

Zaterdag 25-11-2023

Amaseratu. Het is de naam van een zonnegodin uit het Shintoïsme en nu ook van een ultra-energetisch deeltje, dat op 27 mei 2021 op aarde insloeg. Slechts één deeltje maar met met naar schatting veertig miljoen maal meer energie dan in de LHC van CERN gebruikt wordt om protonen op elkaar te laten botsen. De energie bedroeg een onvoorstelbare 224 exa-electron volt (EeV). Eën EeV is equivalent met 10¹⁸ electron volt. Niemand weet wat voor deeltje het is, waar het vandaan komt en waarom het zo ongelooflijk veel energie heeft. Het trof de aarde in een stroom van andere, minder energierijke deeltjes. De ontdekking werd gedaan door het Telescope Array Project, een samenwerkingsproject van Japan, de VS, Rusland, Zuid Korea en België met 507 detectoren die zich uitstrekken over bijna 700 vierkante kilometer in de woestijn van Millard County in Utah. Bij de waarneming in 2021 meenden de onderzoekers dat het een fout was. Vreemd genoeg kwam Amaseratu niet uit een richting waar bekende hoogenergetische objecten of processen zijn, maar uit een kosmische leegte, een volkomen leeg gebied van het heelal. Welke fysica nodig is om het bestaan van dit raadselachtige deeltje te verklaren is onbekend.

De pauze in de gevechten tussen Israël en Hamas blijkt te werken. Inderdaad werden bombardementen en gevechtsacties gestaakt. Gisteren kon een groep Hamas-gijzelaars van 13 vrouwen en kinderen bij Rafah de grens naar Egypte oversteken. Hamas liet ook tien Thaise en een Filipijnse gijzelaar vrij. Israël liet 39 gevangen Palestijnen vrij naar de Westelijke Jordaanoever: 24 vrouwen en 15 tienerjongens. De gevechtspauze duurt vier dagen. Het is de bedoeling dat Hamas in deze periode vijftig van de meer dan 200 gijzelaars laat gaan, allemaal vrouwen en kinderen. Israël laat in totaal 150 gevangenen vrij, ook alleen vrouwen en kinderen. Ook volgden nog ongeveer 200 vrachtwagens met noodhulp. Israël heeft ingestemd met de levering van 130.000 liter brandstof per dag voor ziekenhuizen en drinkwatervoorziening.

     Vandaag meldt de Israëlische regering dat op de tweede dag van de gevechtspauze met Hamas 14 gijzelaars vrijkomen in ruil voor 42 Palestijnen die vastzitten in Israëlische gevangenissen. Egypte zegt signalen te hebben dat de huidige gevechtspauze tussen Hamas en Israël met een of twee dagen kan worden verlengd.

Gisteren op de vergadering van de Poëzieroute kwamen diverse punten aan de orde, zoals een potentiële nieuwe locatie met een gedichtfragment van de ons onbekende Gorcumse dichteres Albertine Kehrer (1826 - 1853) met allemaal piëtistische gedichten, maar ook met de titel 'Wat niet is uit te staan':

Geur van ingemaakte kropsla:
Rijmend proza; slappe thee;
Vorken met een haringsmaakje
Op een uitgezocht diner

Verder onderzoek is nodig. Na afloop lopen we met zijn allen naar het Dalems' poortje. Daar bekijken we een andere locatie voor het gedicht 'Kentering' van Truus Gerhardt, de zus van Ida, voorbij het brugje in de uiterwaard (hier een foto van die plek). Daarna lopen we langs een tweede optie aan de dijk naar Dalem. De eerst plek vinden we de beste. Hopelijk vind de gemeente het goed. Verder lopend zien we dat bij de kruitmagazijntjes het gedicht 'BOEM, PAUKESLAG!' van Paul van Ostaijen niet meer goed leesbaar is. De letters zouden wat breder uitgegraveerd moeten worden. Op de terugweg blijkt tot onze ergernis dat het bordje met routenummer 26a van het Smalste Huisje-gedicht al door een onverlaat is weg gesloopt. Joop zal contact opnemen met HG voor een herplaatsing op een hogere plaats, boven de plaquette met de foto en het gedicht. Naar het begin van dit kwartaal

Credit: ESA, HFI and LFI consortia, 2010

Zondag 26-11-2023

Wat een prachtige plaat! Hij toont de Melkweg van opzij met ervoor en erachter andere, naburige stelsels zoals Andromeda en de twee Magelhaense Wolken. Samen met meer dan 40 andere stelsels vormen ze de Lokale Groep. Grotere aantallen sterrenstelsels van 50 tot 1000 stelsels vormen met elkaar clusters en die zitten met andere clusters in enorme superclusters. De Lokale Groep met onze Melkweg en Andromeda erin maken met andere stelsels deel uit van de Canes Venaticiwolk. Samen met de massieve Virgocluster, die veel meer stelsels bevat dan de Canes Venaticiwolk, en enkele andere clusters vormt ze Virgosupercluster of Lokale Supercluster, die meer dan tienduizend sterrenstelsels omvat. Hij is enigszins afgeplat en ongeveer 150 miljoen lichtjaar lang. Deze Lokale Supercluster is maar een van de vele. De buren zijn onder meer de Perseus-, Pavo-, Indus- en Hydra-Centaurus superclusters. Op zijn beurt is de Virgosupercluster weer onderdeel van een nog veel grotere supercluster, die Laniakea is gedoopt. Er zijn meer dan 1000 miljard superclusters en ze zijn nog niet eens de grootste bekende structuren in het heelal. Een van de meest kolossale structuren die men tot nu toe heeft kunnen vaststellen is de Grote Muur van Sloan. Die wordt net als andere superclusters omgeven door enorme lege gebieden, waardoor smalle filamenten van materie lopen van de ene supercluster naar de andere. Hiermee lijkt het heelal op een schuimbad, met lege zeepbellen omgeven door wanden van sterrenstelsels. De immense lege gebieden heten voids of superholtes, zoals bijvoorbeeld het  Gat van Boötes, een leegte met een diameter van 250 miljoen lichtjaar, gelegen op circa 575 miljoen lichtjaar afstand van de aarde. Die kwamen we al een keer tegen in een blogpost eerder deze maand. Daarin ook een afbeelding met de supercluster Laniakea erop. Het wordt allemaal min of meer bijeen gehouden door de zwaartekracht en enorme wolken van donkere materie. Wat dat precies is, weten we niet. We weten echter sinds 1998 wel dat al die megagrote structuren met verschillende snelheden sinds 7 miljard jaar ook nog van elkaar weg vliegen onder invloed van een nog veel geheimzinniger kracht, die zich als een negatieve zwaartekracht gedraagt en die men maar de donkere energie heeft genoemd.

     Ons hele universum bestaat ongeveer 14,8 miljard jaar. Ongeveer op de helft van die tijd oversteeg de donkere energie de zwaartekracht en sindsdien dijt het heelal versneld uit. Natuurlijk probeert men al decennialang over de hele leeftijd de ontwikkeling van de kosmos terug te rekenen in de richting van de Oerknal. Men laat als het ware de tijd terugdraaien en het heelal steeds verder inkrimpen. Dat lukt aardig tot circa 380.000 jaar na de oerknal. Dat is het moment waarop de ruimtetijd voldoende is afgekoeld om de vrij rondvliegende electronen te binden aan de atoomkernen (protonen en neutronen). Zo werden atomen gevormd. Daardoor werd het heelal doorzichtig voor straling, onder andere voor licht. De warmtestraling van dat tijdstip breidde zich over het hele universum uit en die kunnen we, inmiddels sterk afgekoeld tot ongeveer 3 graden Kelvin, nog steeds om ons heen meten. Dat heet de kosmische achtergrondstraling (Cosmic Microwave Backgroundradiation = CMB). De CMB kwam tientallen malen voor op dit weblog (typ 'achtergrondstraling' in de zoekfunctie linksboven). Die is in de achterliggende decennia steeds beter in kaart gebracht. De tot dusver nauwkeurigste metingen van de kosmische achtergrondstraling werden tussen 2009 en 2013 gedaan met het Planck Observatory. Het levert een kaart op met veel onregelmatigheden die corresponderen met concentraties van materie, die later al die superclusters, clusters en sterrenstelsels zullen worden die we vandaag de dag waarnemen. De allereerste echte sterren onstonden ongeveer 200 miljoen jaar na de oerknal. Zo kunnen we dus werkelijk terugkijken in de geschiedenis van ons universum, maar niet verder dan tot 380.000 jaren na de oerknal. Kunnen we nog verder teruggaan? Daar zal ik de komende tijd meer over schrijven, onder meer op basis van dit artikel uit maart 2023, waarin betoogt wordt dat er vóór de oerknal een ander universum bestond. Daar zou men aanwijzingen voor gevonden hebben. Dat is anders dan in de laatste theorie van Stephen Hawking, die meent dat er voor de oerknal niks kon bestaan.

Het gaat vanmorgen meteen al mis. Tja, wie op de PVV stemde krijgt waar hij/zij voor koos. De PVV-verkenner Gom van Strien blijkt de Universiteit van Utrecht en het UMCU te hebben getild. Dat onthult de NRC vandaag. De universiteit deed in maart van dit jaar aangifte wegens oplichting en verduistering. Deze man heeft in elk geval de schijn tegen zich. Hoe kun je hem nog verrtouwen? Je zou verwachten dat Vera Bergkamp, in de zaak Arib altijd zo tuk op betamelijkheid en correctheid, morgenochtend meteen de fractieleiders bijeen roept om hem als verkenner te ontslaan. Maar vooralsnog lijkt de zaak geen politieke consequenties te zullen krijgen. Het laatste nieuws vanmiddag: Van Strien heeft vandaag overleg gehad met PVV-leider Wilders en met Tweede Kamervoorzitter Vera Bergkamp. Hij ontkent dat hij in zijn tijd bij Utrecht Holdings iets verkeerd heeft gedaan. De start van de verkenningsgesprekken staat gewoon gepland voor morgen en geen van de politieke partijen heeft daartegen bezwaar gemaakt. Tja.

     In WNL op Zondag sluit EW-hoofdredacteur Arendo Joustra overigens niet uit dat de PVV geeneens een kabinet kan vormen en dat er nieuwe verkiezingen komen. Ondertussen waarschuwt Wilders de VVD: 'Vergeten wordt dat als we de kans niet zouden krijgen de stem en het democratische mandaat van miljoenen mensen om te zetten in bestuurlijke verantwoordelijkheid, we alleen maar groter en groter zullen worden.’

Gisteravond was er een feest van buurtvereniging KNAKE even verderop in het pand van het voormalig restaurant Merwezicht. Een drukke en lawaaiige avond, maar wel gezellig. De geluidsinstallatie van de muzikant stond zó luid dat je nauwelijks een gesprek kon voeren. Anna deed haar hoorapparaat maar uit. Het begon om negen uur. Er was een grote tafel met enorm veel eten. Helaas had men dat niet gezegd, dus veel mensen (ook wij) hadden thuis al gegeten. Om elf uur waren we weer thuis.

     Het is een zondag met veel buien. We blijven binnen. De wasmachine vertoont af en toe een rare ratel of een serie tikken. Mijn technische Anna ontdekt op internet dat het om een los object in het filter kan gaan, een knoop of zo. Ze opent het filter en ziet niets. Het radje dat erin zit kan vrij ronddraaien. We sluiten het filter en horen het geluid niet meer. Naar het begin van dit kwartaal

De Gorcumse dichteres Albertine Kehrer (1826 - 1852)

Maandag 27-11-2023

Het is een troosteloze maandag. Haast onafgebroken regen; er kan over de hele dag meer dan 30 mm vallen en dan is het bij ons nog minder erg dan in het oosten. Ondanks de regen hebben we een actieve ochtend. Eerst zoeken we in de kelder allerlei zaken bijeen die allang weg konden: oude pannen, een kapotte electrische waterketel, de vorige mediabox en een oud WiFi-modem van Ziggo, piepschuim verpakkingen en veel kartonnen dozen. De hogedrukpan van Tefal, die we in onze eerste vaarjaren aan boord mee hadden, wil Anna nog eens proberen. Spaart gas, uiteraard. Op internet vind ik de gebruiksaanwijzing uit de jaren 90. We brengen verder alles naar de grofvuil-werf. Daarna gaan we sporten. 's Middags regent het somber en onbarmhartig door. In het oosten des lands zijn winterse buien op komst. Er trekt een gebied met sneeuw over West- en Midden-Europa, flarden daarvan raken onze zuid- en oostgrenzen.

Ik voorspelde gisteren al gedonder met de formatie van een kabinet met de PVV en zie: vanochtend treedt verkenner Gom van Strien al af vanwege de verdenking van fraude en oplichting bij de Universiteit van Utrecht en het UMCU. Zijn toenmalige medewerkers zouden jarenlang ‘dubieuze financiële constructies’ voorbij hebben zien komen, berichtte De Volkskrant gisteren. Lees ook hier hoe gewiekst Van Strien zijn opvolger en hun echtgenotes voor circa 2 miljoen euro de universiteit belazerden. De universiteit had eerder dit jaar aangifte gedaan. Daar had Van Strien niets tegen Wilders gezegd. Nadat het uitlekte dacht Van Strien nog een halve dag lang dat hij gewoon door kan gaan. Wat zal Geert boos zijn over deze afgang! Maar hij heeft al een andere verkenner op het oog, 'met meer afstand tot de politiek'.

     Ondertussen is men in Moskou npg steeds opgetogen over de winst van Wilders. Het belangrijkste nieuwsprogramma van Russ Tv, een staatszender, begon gisteren met de woorden: 'Europe is turning to the right fast. A stunning election result in the Netherlands.' 

     In de loop van de middag melden Haagse bronnen dat Wilders morgen Ronald Plasterk wil voordragen als nieuwe verkenner. Hij was in Balkenende IV minister van onderwijs en in Rutte II minister van binnenlandse zaken namens de PvdA. Daarna begon hij met columns in De Telegraaf en raakte toenemend de weg kwijt. Hij is tegenstander van het klimaat- en stikstofbeleid van de laatste twee kabinetten en is ook tegen wat hij 'massa-immigratie' noemt. In een column na de verkiezingen schreef hij vorige week 'De formatie is niet enorm ingewikkeld en hoeft niet lang te duren', doelend op een kabinet van PVV, NSC, BBB en VVD. Afstandelijk kan men hem moeilijk vinden. Pikant is wel dat hij - voorzover ik weet - nog altijd lid is van de PvdA.

De Gorcumse dichteres Albertine Kehrer, geboren in onze stad in 1826 en er ook jong gestorven in 1852. Haar ouders waren van Duitse herkomst; vader was apotheker en koopman, moeder huisvrouw. Zij overleed toen Albertine 13 jaar was. Het gezin was zeer kerkelijk. Albertine was het jongste kind, intelligent en ziekelijk. Lees meer in deze biografische schets. Waar ze in de stad woonden, kan ik niet vinden. Haar enige bundeltje 'Gedichten', postuum uitgegeven in 1583, bracht het tot minstens vier drukken. De gedichten waren 'bijeenverzameld door haren broeder' en de bundel, uitgegeven door uitgeverij Metzler & Bastin in Amsterdam, wordt ingeleid door niemand minder dan Nicolaas Beets. Aan hem en aan de schrijvende dominees J.J.L. ten Kate en Bernard ter Haar, droeg ze gedichten op. Op hun beurt schreven die ook gedichten voor haar. Ik heb het boekje inmiddels bemachtigd via boekwinkeltjes.nl. Volgens de opgave voorin zou er ook een 'portret en facsimile' in zitten, maar dat ontbreekt. Het Rijksmuseum bezit echter wel een portret van haar, dat je kunt downloaden (hierboven).

     De gedichten zijn uiterst religieus _ men noemt ze piëtistisch - en in deze tijd niet meer te pruimen. De meer vrijzinnige dichter Potgieter had er toen al een grote hekel aan. In De Gids van 1853 dreef hij de spot met Kehrer en 'het wereldverachtende ‘piëtisme’ in de Nederlandse letteren, dat zich van literaire vormen bediende om te preken en te stichten'. 'Er schijnt slechts ééne snaar op deze lier geweest te zijn', bromde hij en sprak van 'dit slappe, dwepende Christendom', maar de drie dominees vielen haar bij. Volgens de eerder aangeduide biografische schets worstelde Albertine overigens zelf met het geloof, maar daar blijkt in elk geval in haar gepubliceerde poëzie niets van. Wel schreef ze in 1850 een brief aan Beets, 'want ik vrees niet meer te kunnen geloven’. Ze vertelde de dichtende zieleherder over de invloed die zij onderging van een ‘rationalistische vriendin’ en hoopte ‘wat van uw geloof en uw denkbeelden te hebben’. Daarmee had Beets succes, want in de bundel staat een gedicht aan Beets, waarin ze hem dankt met de woorden: ‘menig blinddoek hebt gij mij ontnomen’.

     Maar Albertine Kehrer had ook een andere kant, die minder bekend was en bijvoorbeeld aan het licht kwam toen in 2004 Gerrit Komrij twee van haar gedichten opnam in de 13e druk van zijn 'Nederlandsche poëzie van de negentiende en twintigste eeuw': ‘Verlangen’ en ‘Wat niet is uit te staan’. Het eerste staat ook in haar bundel, maar het tweede niet. Dat is dan ook niet vroom. Het bevat onder meer strofen als:

Hm, bij die kropsla moet ik aan Rutger Kopland denken (zie hier). Misschien kunnen we met dat kropsla-gedicht iets in de Poëzieroute. Het is natuurlijk leuk dat de Torenstraat erin voorkomt. Zou ze meer van dit luchtiger soort gedichten gemaakt hebben? Nadere verkenning is gewenst. Naar het begin van dit kwartaal

De Groenmarkt zonder geparkeerd blik (foto: Mooi Gorinchem)

Dinsdag 28-11-2023

'Mooi Gorinchem', dat vroeger gewoon de VVV heette, publiceerde deze week een mooie foto van de Groenmarkt. Behalve op maandagochtend als het weekmarkt is, staat het hier vol met foeilelijk blik. Steeds meer mensen willen dat al die geparkeerde dozen weggaan, maar dat willen de winkeliers niet, ze denken dat ze klanten zullen verliezen als mensen naar de vlakbij gelegen parkeergarage moeten of aan de rand van de binnenstad moeten parkeren. Tja, er is nota bene een groot parkeerterrein vlakbij, naast het station, dat altijd vrijwel leeg staat. Ook bij de Spijkspoort kun je parkeren, op een paar minuten lopen van de Arkelstraat. In tal van andere steden haken de bezoekers van binnensteden juist niet af als de auto geweerd wordt. De laatste jaren zagen we in veel binnensteden waar we onze boot lagen het tegendeel. Steden als bijvoorbeeld Haarlem, Gouda, Hoorn, Harlingen en Middelburg banden de auto uit hun historische kernen en verhoogden de aantrekkelijkheid en de schoonheid van hun oude straten en pleinen aanzienlijk. Niet meer jakkerende auto's en grote vrachtwagens met stinkende uitlaatgassen door de smalle straten, die daar helemaal niet geschikt voor zijn. Het bezoek aan de centra van shoppende en vertier zoekende mensen bleek in al die stadscentra juist toe te nemen! Gorcum heeft trouwens door zijn ligging aan twee snelwegen en een drukbevaren rivier toch al een ernstige graad van luchtvervuiling.

     De Groenmarkt tussen de Grote Kerk en het oude stadhuis wordt overigens nu al vaak gebruikt voor gezellige evenementen als de kermis, de ontvangst van Sinterklaas, concerten, zomerfeesten en andere manifestaties. Het is een van de mooiste pleinen van Gorcum. Je zou het plein kunnen verfraaien met wat vaste kramen, eventueel meer terrassen en met de herbouw van de vroeger Botermarkt., Daar pleitte ik jaren geleden al voor (lees onder meer hier). Die markt werd begin jaren 70 gesloopt zoals zoveel moois in onze stad. Er was enige steun voor de herbouw ervan, maar het zakte weer weg. Een paar jaar later wist een actieve wethouder een klein hoekje van de Groenmarkt autovrij te maken voor het terras van Restaurant Tax, maar men zette niet door. Nu herleeft het onderwerp weer door onder meer een column van stadsomroeper Roy Grünewald in AD Rivierenland. De krant zelf schrijft: 'Onderzoek heeft aangetoond dat bezoekers zich storen aan auto’s op de Groenmarkt, direct voor de kerk'. Wie weet? Wat zou het plein een sieraad voor de stad zijn zonder die afzichtelijke zee van lelijke auto's! Helaas, de winkeliers en de autoliefhebbers roeren zich alweer. Ze vergissen zich. Hun 'visie' is eenzijdig en achterhaald, het werkt tegenwoordig heel anders, de auto raakt allengs uit en mensen zoeken graag de beleving van een historische stadsomgeving met zijn talrijke bezienswaardigheden, leuke winkels en gezellige horeca, maar - helaas - de 'ondernemers' zullen wel weer hun zin krijgen en de ontwikkeling van de stad tegenhouden. Het is eigenlijk te gek voor woorden.

Vanochtend lever ik om 8 uur het autootje af bij de garage. Een nieuwe distributieriem, hadden ze geadviseerd. Het heeft vannacht licht gevroren maar ik hoef de voorruit niet te krabben. Enfin, ik loop vanaf de stationsweg naar huis in de lekkere, pittige vrieslucht. Onderweg haal ik verse polderkornbroden bij Bakker Van der Grijn in de Arkelstraat. Ons favoriet brood. Na een uurtje belt de garage dat de distributieriem niet vervangen hoeft te worden. Het is al een aantal jaren geleden gebeurd, zagen ze. Oh, dat wist ik niet meer. Tja, ze onderhouden al sinds de aanschaf onze Nemo. Hm. Rond het middaguur haal ik het autootje weer op,

'Plasterk, vervreemd van zijn PvdA, mag een kabinet verkennen waar zijn partij van gruwelt', kopt De Volkskrant vandaag. Inderdaad, dat mag je wel zeggen, het is een rare situatie. Vandaag werd hij officieel aangesteld. Gisteravond vertelde Wouter de Winter, politiek verslaggever van De Telegraaf en dus eigenlijk een collega van columnist Plasterk, bij Op1 dat die met zijn echtgenote deze zomer bij toeval Wilders en zijn vrouw ontmoetten op Bonaire. Ze vielen bij elkaar in de smaak en zo ontstond er een vertrouwensband tussen beide heren. Wilders is met zijn éénpersoonspartij een erkende eenzaat, die weinig mensen zijn vertrouwen geeft. Plasterk verkeek zich in het verleden vaker op de complexiteit van politieke processen, meent De Volkskrant. Verder gruwelde hij van de fusie van de PvdA met ‘de gauche caviar van GroenLinks. Toch is hij nog steeds lid. Het is nu niet de tijd om op de nieuwe verkenner af te geven. Laten we eens zien waar hij mee komt. Het hangt uiteraard sterk af van de vier partijen ter rechterzijde. Naar het begin van dit kwartaal

De bovenkant van de mast. Daar zit ook een de strip met het nummer van onze zeebrief (half onder het label met 'Dulce'.

Woensdag 29-11-2023

In de kille ochtend rijden we naar Numansdorp. Even zien of Dulce al in de loods staat en indien niet, naar de handdoeken te kijken na de vele regens. Maar ze staat nog naast de loods. Het heeft hier vanochtend nog fiks geregend, de handdoeken aan stuurboord zijn flink nat. Goed dat we er even zijn. De rest van de week zal het wat droger zijn. Met de werf spreken we af dat ze ons tevoren zullen bellen als de boot de loods in gaat. Dat is over twee tot drie weken. Om twaalf uur zijn we terug in Gorcum.

     Lekkage achtervolgt ons ook thuis, in het kastje onder de gootsteenbakken van het aanrecht in de keuken. Vandaag komt Zillig. De rubberringen in de afsluitingen blijken deels vergaan. De loodgieter vervangt ze en het is opgelost. Zo simpel is het op de boot helaas niet.

November is nog niet voorbij, maar is nu al de natste novembermaand ooit gemeten door het KNMI. Er viel een dubbele hoeveelheid regen, 150 millimeter, in vergelijking met de gemiddelde 75 mm. Het wordt zeer waarschijnlijk de op een na natste en warmste herfst sinds het begin van de metingen in 1901. Het wordt vrijwel zeker ook de op één na warmste maand ooit gemeten. De meteorologische herfst, die loopt van 1 september tot en met 30 november, was gemiddeld bijna 2 graden warmer dan gemiddeld in de periode 1991 - 2020. Volgens de recent gepresenteerde KNMI-klimaatscenario's zijn nattere en warmere herfstmaanden de toekomst. Future is here.

Wat mag je toch dankbaar zijn dat er in deze rechtse tijden rechters zijn, die de rechtstaat bewaken. De Raad van State concludeert vandaag dat de Wet Arbeid Vreemdelingen, die voorschrijft dat asielzoekers niet meer dan 24 van de 52 weken per jaar mogen werken, in strijd is met Europees recht. Het UWV laat weten de uitspraak direct te gaan toepassen op alle asielzoekers. Zelfs een kabinet Wilders kan dit niet meer ongedaan maken. Het was natuurlijk ook een idiote maatregel in een tijd van grote personeelstekorten. Naar het begin van dit kwartaal

De uitbreiding van menselijke radio-uitzendingen in de ruimte over 200 lichtjaren op een foto van JWST van de Melkweg (bron: JWST)

Donderdag 30-11-2023

Radiostraling heeft (in vacuüm) de snelheid van het licht, zoals alle electromagnetische straling. Het grootste deel van het heelal is vrijwel vacuüm. Dat betekent dat sinds de uitvinding van de radio aan het eind van de 19e eeuw er een bubbel van uitgezonden straling vanaf de aarde de galactische ruimte in werd gezonden. Momenteel heeft die bubbel een doorsnede van circa 130 lichtjaren. (Terzijde: of ieder jaar 260 lichtjaren? Want in de ene richting één lichtjaar en in de tegenoverliggende richting ook één lichtjaar). Het is een bol die alsmaar groeit en waarvan de diameter ieder jaar groter wordt. Sommigen maken zich daar af en toe zorgen over. Kunnen andere, intelligente levensvormen die straling niet onderscheppen en zo op het spoor van de aardse beschaving komen? Daar zijn we misschien niet heel blij mee. Maken we ons met al die zichtbaarheid niet erg kwetsbaar? Daarom projecteerde iemand - ik weet niet wie, ik vond het hier op FB - de stralingsbubbel eens in een afbeelding van de JWST van onze Melkweg. Dat is de blauwe bol die je pas ziet in de uitvergroting rechtsonder. Nietig. De circa 130 c.q. 260 lichtjaren valt totaal weg. De diameter van het Melkwegstelsel wordt geschat op 120.000 tot 150.000 lichtjaren. In de bubbel van 130 tot 260 lichtjaren aan waarneembare radiostraling zitten overigens al een aardig aantal sterren met hun exoplaneten. Bijvoorbeeld de ster HD110067, waarbij net deze maand zes planeten werden ontdekt, die al een miljard jaar in vaste, resonante banen eromheen cirkelen. Maar de kans de aanwezigheid van een buitenaardse beschaving in de bol is nihil. Dat geldt zelfs voor het hele Melkwegstelsel. De zeldzame kans wordt uitgedrukt met de beroemde Drake-vergelijking. Ik schreef er eerder over: zie hier.

Deze week overleed Henry Kissinger op 100-jarige leeftijd. Een lang en vruchtbaar leven. Af en toe vroeg ik me af of hij nog steeds leefde. In mijn jonge jaren was hij in onze ogen een meedogenloze schurk, medepllchtig aan het Amerikaanse imperialisme en de Vietnamoorlog, die hij in 1975 wist te beëindigen. Wel hadden Nixon en hij tevoren Laos en Cambodja zwaar gebombardeerd om meer druk op Ho Chi Minh uit te oefenen. Voor die vrede kreeg hij de Nobelprijs. Later had ik meer waardering voor hem en las zijn 'World Order' uit 2014. Velen vonden hem een ijdele en vooral een cynische realist. Waarschijnlijk was hij dat ook. 'Machiavellist met bloed aan de handen of diplomatiek genie? Henry Alfred Kissinger was boven alles een realpoliticus', schrijft De Volkskrant in een obituarium. 'Hij dacht primair in termen van macht, machtsevenwicht, stabiliteit en het nationaal belang. Morele overwegingen stonden op het tweede plan.' De Britse historicus Niall Ferguson publiceerde in 2015 een biografie over hem. Daarin citeert hij een passage uit een brief van Kissinger die hij in 1948 aan zijn vader schreef: 'Voor mij bestaan niet slechts goed en fout, maar vele nuances daartussenin. De echte tragiek van het leven ligt niet in keuzes tussen goed en fout, want alleen de meest ongevoelige personen kiezen bewust voor het verkeerde. Echte dilemma's zijn moeilijkheden van de ziel, die grote angsten oproepen.' Volgens Ferguson is dat een sleutelpassage voor zijn leven.

Omtzigt gisteravond in Op1. Het stoppen van de hulp aan Oekraïne, zoals Wilders wil, is onbespreekbaar voor hem. 'Je dacht toch niet dat als Poetin een stuk van Oekraïne heeft, dat hij daarna zegt dat hij van Estland, Letland en Litouwen afblijft?' Een van de lange reeks eisen aan Wilders. Want Geert heeft geen oplossingen, alleen kreten. Harde toezeggingen hoeft Omtzigt niet te verwachten. De verkenning van Plasterk loopt misschien snel vast in een impasse.

De laatste dag van november is een bewolkte maar droge dag. Na tienen hangt er een aantal uren mist over de haven. We gaan sporten en doen boodschappen. Over post arriveert het nieuwe radertje G1 van Robotime voor het bouwpakket dat ik in elkaar wilde zetten, een wereldbol met licht erin. Het oude radertje zat kapot in de verpakking. Nu kan ik weer verder knutselen; maar eerst moet ik het bouwsel weer uit elkaar halen, want G1 zat helemaal in het begin. Mooie klus voor het weekeinde. Naar het begin van dit kwartaal

Hoe vaak stemmen partijen hetzelfde als de PVV? Hoe donkerder, hoe meer overeenstemming, hoe lichter,, hoe meer verschil. (bron: NRC)

Vrijdag 01-12-2023

Regelmatig zie je de stelling: de PVV is cultureel-maatschappelijk rechts en sociaaleconomisch links. De NRC analyseerde het concrete stemgedrag van Geert Wilders sinds zijn vertrek uit de VVD, bijna twintig jaar geleden. Dan blijkt iets heel anders. De PVV stemt rechtser dan de VVD en toont de meeste overlap met de radicaal-rechtse fracties in het parlement. De PVV wil wel geld uitgeven aan de armen, maar haalt het nooit op bij de rijken. Daardoor laten ze de staatsschuld enorm oplopen. Wilders heeft een rare - eclectische, zegt NRC - combinatie van standpunten. Eclectisch is een nette manier om te zeggen: een bijeengeraapt zootje. Je kunt het ook rechts-populistisch noemen. Trouw publiceerde al in 2018 zo'n analyse van De Correspondent. Een samenvatting: ' de PVV stemt vaak nog rechtser dan de VVD. De partij stemt alle voorstellen weg om de hypotheekrenteaftrek te verlagen, heeft een voorstel ingediend om cao's niet langer bindend te verklaren en probeert voortdurend om de bijstand minder toegankelijk en strenger te maken. Ook op het schuldenvraagstuk vaart de PVV een hard rechtse koers. Ze stemde zelfs tegen een motie die de overheid verzocht zich simpelweg van illegale incassopraktijken te onthouden. De Participatiewet, met de door linkse partijen zo gehekelde tegenprestatie, werd niet alleen ingevoerd met steun van de PVV, de partij overtrof zelfs de VVD-collega's met het idee de uitkeringen stop te zetten van bijstandsgerechtigden die geen tegenprestatie wilden verrichten. Als een echte rechtse partij stemt de PVV echter tegen strengere regelgeving als het aankomt op belastingontwijking.' De lagerbetaalde mensen die de PVV kozen, stemden tegen hun eigenbelang. Je kunt daarom bij populisten gevoeglijk spreken van dom-rechts.

     Ook hoorde je na 22 november een ander gerucht: moslims zouden in grote getale op de PVV hebben gestemd. Wilders zei het trouwens ook zelf. Ik geloofde daar niks van en het is ook niet waar, zeggen onderzoekers van de Radboud Universiteit. Ze zien in hun gegevens dat de specifieke groep die zich identificeert als moslim veel meer links progressief is georiënteerd. 'Radicaal rechts is daar helemaal niet populair'.

     Ook vergist Wilders zich in de snelheid van de formatie van een kabinet op rechts. Verkenner Ronald Plasterk heeft meer tijd nodig. Hij hoopte komende dinsdag (5 december) gereed te zijn; nu wordt dat de week van 11 december.

Na een gevechtspauze van een week met uitwisseling van gijzelaars en gevangenen is de strijd in Gaza hervat. Helaas. Het dodental onder de burgers van Gaza loopt snel op. Onthulling: Israël wist al ruim een jaar voor de terreuraanslagen van 7 oktober van plannen die Hamas daarvoor had opgesteld. Dat schrijft The New York Times vandaag. De krant zegt dat Hamas de aanvalsblauwdruk 'met choquerende precisie' heeft gevolgd. Het is niet duidelijk in hoeverre premier Netanyahu en andere vooraanstaande politici bekend waren met het document. Het stuk zou wel breed zijn verspreid onder de top van het leger en de inlichtingendiensten. Het lijkt erop, schrijft Beatrice de Graaf, dat de Israëlische diensten niet geloofden dat Hamas dit kon. In hun ogen is het een ongeorganiseerde organisatie, kunnen ze niet plannen en hebben ze geen capaciteiten en wapens.

Vandaag een koude dag met wolken en veel zon. Aangenaam om buiten te zijn. Ik breng het vuil weg en haal een besteld boek op bij De Mandarijn. En speur naar een cadeautje voor Anna onder de kerstboom. Die zetten we altijd de dag na Sinterklaas op. Anna krijgt vanmiddag een vriendin op bezoek.

     Helaas hebben we de laatste weken weer wateroverlast in de badkamer. Door het putje welt het soms op. De loodgieter dacht gisteren dat het euvel nu niet meer bij ons zit. Alle keukens en badkamers in de appartementen van ons gebouw komen samen in een pijp die naar het hoofdriool loopt. Daar zou een vernauwing zitten. Wij zijn het laagste punt. Bij grote aanvoer hoopt het afvalwater zich op, loopt terug en komt bij ons uit het putje. De gemeente moet dus snel komen. We hebben de bewoners gevraagd grotere hoeveelheden zolang zoveel mogelijk door het toilet te spoelen. De toiletten zitten met de douches/badkuipen op een andere verzamelpijp die geen problemen geeft. Naar het begin van dit kwartaal

Zaterdag 02-12-2023

De maandelijkse update van de gemiddelde wereldtemperatuur, gemeten door satellieten in de lagere atmosfeer, toont voor de derde maand op rij een knetterhoge temperatuur: +0,91 graden Celsius boven het gemiddelde van de periode 1991 - 2020. In oktober was het +0,93 graden en in september +0,90 graden. Het is de heetste november sinds het begin van deze metingen in 1979. De lineaire opwarmingstrend staat nu op +0,14 graden Celsius per decennium, te splitsen in +0,12 graden boven de oceanen en +0,19 boven de landmassa's.

Staat de formatie van een nieuw kabinet nu al stil? Verkenner Plasterk heeft meer tijd gevraagd. Wilders droomkabinet dreigt hem te ontglippen, meesmuilt De Volkskrant. 'VVD en NSC lijken vooral op zoek naar manieren om niet in een kabinet-Wilders te hoeven stappen. Valt dit nog te lijmen?' Er is sowieso nauwelijks een serieuze politieke partij die met hem wil samenwerken. Zolang Wilders niet duidelijker is over welke standpunten in de ijskast blijven - en voor hoelang - staat het proces stil. Het gaat vooral om het stoppen van migratie, anti-islamstandpunten, een ondeugdelijke financiering van nieuw beleid, de Nexit die hij wil en de steun aan Oekraïne die hij wil stoppen.

     Ex-Amerika correspondent Michael Persson wijst er in dezelfde krant op dat één van de eerste daden van Wilders ultrarechtse kameraad Trump in januari 2017 was het sluiten van de grenzen voor reizigers uit moslimlanden. Weet iedereen het nog? 'Honderden moslims werden per direct bij aankomst op de vliegvelden vastgezet, duizenden visa werden ingetrokken, reizigers die wilden terugkeren naar hun familie of werk in de VS moesten rechtsomkeert maken.' Zou het bij ons met Geert zo'n vaart lopen? Hij ging wel als eerste daad na de verkiezingsuitslag stemming maken in Kijkduin, 'waar honderd vluchtelingen voor twee maanden in hotelkamers mogen slapen, net als andere dorpen worden overspoeld door asielzoekers en die grote televisies, een zwembad, gratis eten en drinken krijgen’. Overigens bleken andere horeca-ondernemers in Kijkduin gemakkelijk te lijmen, mits ze er aan konden verdienen als al die asielzoekers en masse bij hen zouden komen eten. Zo kennen we Holland weer. De moslimban van Trump werd destijds al snel 'illegaal' verklaard, strijdig met de rechtsstaat, waarna de juist verkozen president meteen de rechtsstaat zelf aanviel: 'Ongelooflijk dat een rechter het land zo in gevaar kan brengen!'.

     Kritiek op rechters is Wilders niet vreemd. 'D66-rechters!', riep hij toen ze de staat aan zijn eigen regels hielden. Michael Persson denkt dat Nederland minder kwetsbaar is voor populistisch rechts dan de VS, waar het 'binaire tweepartijensysteem kwetsbaarder is voor een als-je-niet-voor-me-bent-dan-ben-je-tegen-me-dynamiek'. Bij ons moet er altijd een coalitie van meerdere partijen komen, die de populisten in toom kunnen houden. Hij denkt dat daarmee de polarisatie doorbroken kan worden, waar radicaal-rechts op uit is. Laten we dat hopen. Mijn inschatting is overigens dat Wilders Omtzigt onvoldoende garanties zal geven. Hij schijnt overigens op X een bericht te hebben verspreid waarin zijn politieke compagnon 'een katholieke gluiperd' werd genoemd'. Zie ook hieronder.

                                                                   Robert Oppemheimer vandaag in De Volkskrant.

Als Yesilgöz stand houdt in haar afwijzing, blijft alleen een minderheidskabinet PVV/BBB over. Dat heeft alleen enige (beperkte) zin met gedoogsteun van de VVD. Zal die dat zonder NSC leveren? Ik betwijfel het. Hoe dan ook is het een lachwekkende constructie die geen lang leven beschoren kan zijn. Zolang de VVD een combi met PvdA/GL afwijst, kan er niet eens een alternatieve meerderheidscoalitie komen. Blijft over: nieuwe verkiezingen in april 2024.

Het geweld in Gaza is door Israël hervat op dezelfde dodelijke schaal als voor de 7-daagse gevechtspauze. Er vielen sindsdien alweer 240 doden volgens Hamas. Er wordt steeds meer gevochten in het zuiden van Gaza, waar de gevluchte burgerbevolking op elkaar gedrongen zit. Ergens daar zitten ook de resterende 160 gijzelaars vast. Nog steeds heeft IDF geen einddoel, geen plan om de oorlog te beëindigen, geen exit-strategie zoals het heet. Een doordenker: de oorlog gaat vooral door opdat Netanyahu niet hoeft af te treden en zijn eigen vervolging onder ogen moet zien. Het absolute einde van zijn politieke loopbaan. Dat zou best de echte reden kunnen zijn. Voeg daarbij wat Macron vandaag in Dubai zei: als Israël inderdaad de volledige vernietiging van Hamas nastreeft met zijn militaire operatie in de Strook van Gaza moet het zich voorbereiden op meer dan tien jaar oorlog. Dan kan Bibi nog wel even mee.

Lichte vorst in de nacht, overdag een paar graden boven nul en redelijk wat zon. Toch komen we niet buiten. Het wordt tijd em de DVD met een opname van een knapperend haardvuur op te zetten. Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 03-12-2023

De 25e cyclus van zonneactiviteit duurt voort. Nog tot 2025 of 2026. Eergisteren kwam deze opname vrij. Het lijkt alsof er een enorm gat in de zon zit. Je zou haast aan het Oog van Sauron denken. Het is een coronal hole, een tijdelijk gebied van relatief koel, minder dicht plasma in de zonnecorona waar het magnetische veld van de zon zich als een open veld in de interplanetaire ruimte uitstrekt. Het gat veroorzaakt veel zonnewind die onze planeet zal bereiken op 4 of 5 december. De komst ervan zou geomagnetische stormen van de G1 -klasse kunnen veroorzaken. Er zijn twee gevolgen voor ons: uitval van telecommunicatie en GPS, en noorderlicht op veel lagere breedten dan anders. Van beide heb ik nog nooit iets gemerkt.

Gisteren meldde ik dat de maand november, gemeten door satellieten, de warmste novembermaand was sinds het begin van de metingen in 1979. Ook de maanden september en oktober braken warmterecords. Velen - ook ik - dachten dat het kwam door de huidige El Niño, maar die blijkt tot dusver minder sterk dan gedacht. De temperatuurpiek van een El Niño ligt meestal ergens in de periode december tot maart, 'maar het is nog niet zo’n overtuigende Niño', vindt Hans Custers op Klimaatveranda. 'De oceaan vertoont weliswaar duidelijk het bijbehorende patroon, maar de respons van de atmosfeer is tot nu toe vrij zwak. De index waarin atmosferische variabelen zijn opgenomen is zelfs weer onder de drempel voor een El Niño gezakt. De komende maanden zullen leren hoe het verder gaat. De ene Niño is nou eenmaal de andere niet'.

     Toch is er wel degelijk sprake van een versnelling in de opwarming, maar het is er niet een die op het eerste oog duidelijk zichtbaar is. Natuurlijke variaties, ook over periodes van drie decennia, maskeren nog steeds veranderingen in de trendlijn. In een zeer recent onderzoek gebruikte men een nieuwe methode om de natuurlijke variabiliteit eruit te filteren. In die gecorrigeerde data stijgt de temperatuur vanaf 1990 sneller dan in de decennia ervoor. De versnelling 'is niet zo groot dat die aanleiding zou zijn voor ingrijpende bijstellingen van klimaatprojecties. Vergelijking van de gecorrigeerde temperaturen met modelsimulaties laat zien dat aan de ene kant de opwarming van de afgelopen halve eeuw het beste overeenkomt met resultaten van modellen met een vrij lage klimaatgevoeligheid, van 3 °C of lager bij een verdubbeling van de CO2-concentratie. Maar aan de andere kant is de versnelling wel groter dan die modellen berekenen. Het zou dus kunnen dat die modellen de toekomstige opwarming wat onderschatten.'

Ik heb tot dusver de COP28 in Dubai genegeerd omdat ik er weinig van verwachtte. Een groot deel van ons demissionaire kabinet is erheen gereisd. De EU wordt vertegenwoordigd door oud-CDA-leider en klimaatcommissaris Wopke Hoekstra. Het olieland behoort tot de grootste netto-vervuilers van de wereld. De instelling van een klimaatfonds voor arme landen was eigenlijk al op de vorige COP voorbereid. De afspraak om voor 2030 drie keer zo veel duurzame energie op te wekken, wordt dan wel onderschreven door inmiddels 117 van de 200 deelnemende landen, maar schone voornemens waren er altijd wel op deze conferenties. Vervolgens kwam er dan niks van. Het snel en volledig uitfaseren van fossiele brandstoffen, onontbeerlijk om de opwarming tot 1,5 graden in 2100 te beperken, krijgt veel minder steun. Dus ik bezie het allemaal met scepsis.

     Vandaag blijkt dat de voorzitter van de VN-klimaatconferentie COP28, Sultan Ahmad al-Jaber van Dubai, een week vóór het begin zei dat er ‘geen wetenschappelijke’ bewijzen zijn dat een afschaffing van fossiele brandstoffen noodzakelijk is om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden Celsius. Zelfs een geleidelijke afschaffing van fossiele brandstoffen zal geen duurzame ontwikkeling mogelijk maken ‘tenzij je wilt dat de wereld weer in grotten gaat wonen’, zegt de sultan. Het masker glijdt af. Hij wil zoveel mogelijk CO2 afvangen en onder de grond stoppen, zodat de olie- en gaswinning door kan gaan. Natuurlijk, Al-Jaber is ook de topman van de staatsoliemaatschappij Adnoc. Zijn oliestaat drijft op olie, met zo'n voorzitter gaat de COP de strijd tegen rampzalige opwarming niet winnen.

Vanmorgen een mooie, heldere zonsopgang. Vannacht was er lichte vorst. In de loop van de dag zal er vanuit het zuidwesten sneeuw vallen in het land met kans op gladde wegen. Na enige tijd zal de sneeuw steeds beter blijven liggen en op veel plaatsen kan een sneeuwdek ontstaan van 1-3 cm. Er trekt steeds meer bewolking binnen en in de middag hangt er een loodgrijze sneeuwlucht boven de haven. Maar het is een graad of 2 boven nul en er is nog geen sneeuw te zien. Die wordt hier pas tegen vijf uur verwacht. Naar het begin van dit kwartaal

Linksboven de oerknal en meteen daarop de kosmische inflatie, dan de CMB enzovoorts. Onder de onregelmatigheden die we nu nog waarnemen.Credit: E. Siegel; ESA/Planck and the DOE/NASA/NSF Interagency Task Force on CMB research

Maandag 04-12-2023

We keren terug naar het onderwerp oerknal en de vraag of er iets aan vooraf ging of juist niks. Ik ga dus verder met het verhaal dat ik op 26-11-2023 begon. Daarin gingen we terug in de tijd, meer dan 13 miljard naar de oorsprong van het heelal. Maar op 380.000 jaar vóór de oerknal konden we niet verder terug kijken. Dat is het tijdstip dat de uitdijende kosmos voldoende afkoelde om de rondvliegende electronen te laten binden aan protonen en neutronen, vooral aan simpele atoomkernen (waterstof). Vanaf dat moment, dat het 'oppervlak van de laatste verstrooiing' wordt genoemd, konden fotonen ontsnappen en is het universum doorlaatbaar voor licht. Die straling staat bekend als de kosmische achtergrondstraling (Cosmic Microwave Background, CMB). Die straling had toen nog een temperatuur van 3000 graden Kelvin is nog overal in het heelal meetbaar. Ze is inmiddels afgekoeld tot circa 3 graden Kelvin en werd in 1964 min of meer per ongeluk ontdekt.

     De limiet om terug te kijken richting oerknal ligt dus op +380.000 jaar. Hoe zou je verder terug kunnen zien? Dat zou kunnen omdat die egale CMB toch minieme onregelmatigheden vertoont in de verdeling van materie en energie, die vlak na de oerknal ontstonden. Direct daarop knalde het prille universum uit elkaar in een ongelooflijk heftig soort explosie, een exponentiële eruptie die de kosmische inflatie wordt genoemd en die maar 10⁻³⁵ seconde duurde. Alsof een ballon ineens werd opgeblazen tot kosmische proporties. Tijdens dit minuscule tijdsinterval zou het heelal tussen de 10³⁰ en 10¹⁰⁰ keer zo groot zijn geworden. De eerder genoemde onregelmatigheden werden afgevlakt, maar ze verdwenen niet helemaal. Ze werden door nieuwe observatoria steeds beter zichtbaar gemaakt, in 2001 door de WMAP-satelliet en van 2009 tot 2013 nog beter door de Planck-satelliet. De onregelmatigheden bestonden uit materieklonters en grote, legere gebieden. Uit de klonteringen ontstonden na 200 miljoen jaar de eerste sterren.

     In deze opvatting ligt het begin van het universum dus vóór de explosieve kosmische inflatie. Sommigen menen zelfs dat de exponentiële inflatieklap de echte oerknal is. Ik schreef er nogal eens over, o.a. hier. Wat ging er dan aan vooraf? Je krijgt op die vraag het verhaal te horen van quantumfluctuaties, die in het niets kunnen ontstaan en die het begin kunnen zijn van ruimte en tijd. Dat zou komen doordat het oer-niks, het oer-vacuüm, wel een zekere hoeveelheid basale energie bezit. Dat zou te maken hebben met de onzekerheidsrelatie van Heisenberg, waardoor de hoeveelheid energie van het quantumvacuüm niet precies vaststaat. Die energie fluctueert als het ware en kan soms virtuele deeltjes scheppen, die meteen weer moeten verdwijnen (vanwege de wet van behoud van energie). Hoe 'iets' kan fluctueren - dus veranderen - terwijl er geen tijd bestaat, bevat ik niet.

     De essentie van deze denkrichting is dat de geboorte van het heelal, de oer-singulariteit, en de inflatie-oerknal in tijd gescheiden zijn, eerst de ene en toen de andere. Sommigen denken dat er helemaal geen oer-singulariteit was. Misschien ging een vorig heelal op dat punt over in de kiem van ons huidig universum. Daar zouden aanwijzingen voor gevonden zijn. We gaan er een volgende keer bij stil staan. De vraag ligt dan voor hoe het komt dat dat hele prille universum nog vóór de supersnelle inflatiefase aan die initiële onregelmatigheden kwam, die - sterk verzwakt - na de kosmische explosie aanwezig bleven en de kiemen vormden voor alle sterren, sterrenstelselsels, kosmische filamenten, onafzienbare leegtes en alles wat er nu is.

Gisteren was er hier alleen maar natte sneeuw. Pas diep in de avond bleef het korte tijd liggen. Vanmorgen was er niks meer te zien. Ook vandaag niet. Het was trouwens vaak droog of licht miezerig. We gaan samen sporten en als we terugkeren zijn we net op tijd om twee medewerkers van de riooldienst te volgen in hun onderzoek naar onze verstopping. Daarbij gaat het met name om de vraag of die binnen of buiten ons pand zit. In het laatste geval moet de gemeente het oplossen, in het eerste geval wijzelf. Dat ontdekken ze pas als ze in de kruipruimte duiken, door een luik in de fietsenberging open te wrikken. We zien een vrij ruime, droge kruipruimte. Daar blijkt dat er één grote afvoerbuis langs de scheidingsmuur met de buren loopt naar het smalle stuk van het Eind en dat daarop, een meter of tien naar binnen toe, twee verzamelbuizen uit ons pand uitkomen. De mannen kunnen doppen loschroeven om in de grote buis te kijken. Bij de verste (oostelijke) buis zit inderdaad een verstopping van vooral gestold vet - en het is niet de eerste keer. Op de vloer liggen restanten van een eerdere verstopping en een smalle, ronde buis waarmee die ooit is schoon geschraapt. Naar schatting zo'n 15 jaar geleden. Het is dus weer teruggekomen. Vanavond na zessen komt er iemand om deze nieuwe verstopping te verwijderen. Als het goed is, loopt alles daarna weer goed door in de volgende 15 jaar. Naar het begin van dit kwartaal

De grote rioolafvoerbuis in de kruipruimte onder ons pand. Rode cirkel: de verstopte afvoer van boven. De witte proppen om de buis heen is pur.

Dinsdag 05-12-2023

De rioolspecialist had het gisteravond snel voor elkaar. Op de foto zie je in de kruipruimte van ons pand de dikke afvoerleiding die naar de straat leidt. Op de plek van de rode cirkel komt er een buis in uit, die het afvalwater afvoert van alle keukens, cv-installaties en badkamers (exc. douches), Die smallere afvoerbuis was in de loop van circa 15 jaar gedeeltelijk verstopt geraakt door aangekoekt vet, niet-opgelost waspoeder en dergelijke, dat zich ophoopte op de bodem van de grote afvoer. Geleidelijk aan groeide het aan en blokkeerde steeds meer de buis erboven. Links op de foto wordt die grote buis afgesloten door een schroefdop, rechts van de rode cirkel zie je nog een afvoerbuis van boven. We denken dat die is voor onze toiletten en douches. De loodgieter kon de verstopping met een slang en een harde waterstraal gemakkelijk weg krijgen. Opluchting. Sindsdien loopt alle afvalwater weer snel weg.

     Het is vandaag een trieste miezerdag. Geen lol aan te beleven. Anna doet 's ochtends wel boodschappen en 's middags komt onze bovenste buurvrouw langs om na te praten over de verstopping. Ze heeft een bosje bloemen mee.

Vandaag begon de serie duo-gesprekken van verkenner Plasterk met de drie fractieleiders van PVV, VVD en BBB. Die waren bedoeld 'om vertrouwen te winnen'. Kennelijk ging dat snel, want nog voor twee uur vanmiddag bevestigen de drie al dat ze er klaar voor zijn om over een gezamenlijk rechts kabinet te praten. Wel wil Yesilgöz (nog?) niet verder gaan dan gedogen. Omtzigt houdt de boot nog af. Hij wil eerst garanties van Wilders over onder andere diens vasthouden aan het staatsrecht en vooral de grondwet. Daar gaat Omtzigt morgen over praten met de verkenner en Wilders en Yesilgöz.

Dit is niet mis: de leesvaardigheid van Nederlandse 15-jarigen is tot ver onder het gemiddelde van de OESO-landen gedaald. Van de veertien deelnemende EU-landen scoort alleen Griekenland slechter. Oorzaken ander meer: coronapandemie (online lessen) en lerarentekort. Wat zijn wij afgezakt! In de top staan nu Singapore, China, Japan, Korea, Estland en Zwitserland. Hoe moet het met de aanbeden kenniseconomie? Ons land strompelt terug naar de status van ontwikkelingsland.

De tijden worden alsmaar treuriger. Er dreigt een enorm échec in de oorlog om Oekraïne. De Europese regeringsleiders stevenen door vergaande verdeeldheid af op wat de geschiedenisboeken kan ingaan als een historisch fiasco, schrijft De Volkskrant: een dubbel nee tegen Kyiv. ‘Nee’ tegen nieuwe financiële steun voor Oekraïne en ‘nee’ tegen het beginnen van de onderhandelingen over het EU-lidmaatschap. De vooruitzichten voor de EU-top van volgende week donderdag en vrijdag zijn allerberoerdst. Órban - de grote vriend van Wilders - zegt de hele boel te zullen ontregelen met zijn veto. Tot overmaat van ramp dreigt ook nog de steun van de VS aan Oekraïne te stagneren door verzet van de Republikeinen. Als het zo doorgaat dreigt Oekraïne de strijd om vrijheid en recht te verliezen. Ook die van ons.

Nieuws op de valreep. De kerncentrale in Borssele is defect. Al sinds zondagmiddag. Hij ligt stil. Gelukkig zijn er veel windmolens in Zeeland. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 06-12-2023 

Bij de huidige trend van opwarming zal de gemiddelde wereldtemperatuur de grens van 1,5 graden uit de akkoorden van Parijs al in de maand mei van 2034 overschrijden, meldt het Europese Klimaatbureau Copernicus. In de versie van 2015, het tijdstip van Parijs, was dat nog maart 2045.

Niet alleen in Nederland, ook elders dwingen rechters landen om gestand te doen aan hun klimaatverplichtingen. België en Duitsland moeten per direct maatregelen nemen om zich aan de eigen doelstellingen te houden en uitstoot sneller terug te dringen, bepalen gerechtshoven in beide landen. De zaken waren aangespannen door klimaatorganisaties. In België betekent het dat de regering ervoor moet zorgen dat in 2030 de uitstoot met 55 procent is gedaald ten opzichte van 1990. In 2021 had België nog maar 24 procent uitstoot teruggebracht. Niet te vroeg juichen, de Vlaamse minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) tekent cassatieberoep aan tegen de uitspraak. Een Duitse rechter veroordeelde het gebrekkig optreden tegen klimaatverandering. De regering moet van het hof onmiddellijk actie ondernemen om de uitstoot in de transport- en bouwsector te verminderen. Deze sectoren stootten in 2021 respectievelijk 3 miljoen en 2,5 miljoen ton CO2 meer uit dan was toegestaan. Wereldwijd zijn er momenteel tientallen klimaatzaken aangespannen tegen overheden, bedrijven en andere instanties. Waren er geen rechters dan zouden onze regeerders ons kalmpjes overleveren aan rampzalige klimaatverandering.

Na het wintertje van enkele dagen lopen de temperaturen weer op. Komend weekeinde raken we alweer in de dubbele cijfers. Vandaag is er redelijk wat zon, een laagstaande zon, moeilijk om tegenin te kijken. Sinterklaas is weer naar Spanje. We halen de drie kunstkerstboompjes, de lampjes en de versiering uit de kelder. Eentje voor in de woonkamer, eentje in de serre en nummer drie, nog van mijn moeder, in mijn studeerkamer. Maarten van de werf belt om te melden dat onze Dulce inmiddels in de loods staat. Overmorgen gaan we even kijken. Buiten valt een verse bui, daarna keert de zon wederom. Ik doe wat boodschappen in de stad. Op de Markt zijn ze bezig de jaarlijkse kunstijsbaan op te bouwen. Naar het begin van dit kwartaal

De Centrale Moleculaire Zone van de Melkweg met links 'The Brick' en in het midden het galactisch centrum Sgt A*. Credit: Henshaw / MPIA

Donderdag 07-12-2023

Met behulp van de nieuwe JW-ruimtelescoop worden in het heelal steeds meer ontdekkingen gedaan - alsof je door de kosmos reist. Reizen door de ruimte is reizen door de tijd. Terug in de tijd, om precies te zijn. Ik neem met veel genoegen deel aan die reizen. Nu heeft de JWST zich gericht op een enorme, raadselachtige stofwolk niet ver van het centrum van onze Melkweg. De gaswolk draagt de officiële aanduiding G0.253+0.015, maar heeft vanwege zijn ondoorzichtigheid de bijnaam ‘The Brick’ (de baksteen) gekregen. Het is een gekke plek; kijk op de foto hierboven. Ook bij infrarood licht is de gaswolk donker. Hij is onderdeel van de zogeheten ‘central molecular zone’ (CMZ), een gebied vol met enorme moleculaire wolken en supernovarestanten, gelegen in de richting van het sterrenbeeld Boogschutter. The Brick is een van de meest intrigerende en best onderzochte gebieden van ons Melkwegstelsel, zegt Astronieuws,  vanwege de opmerkelijk geringe productie van sterren ter plaatse. 'Opmerkelijk, omdat een wolk van dicht gas aan de lopende band nieuwe sterren zou moeten produceren'. Met behulp van de infraroodcapaciteiten van Webb hebben de astronomen nu ontdekt dat The Brick aanzienlijke hoeveelheden bevroren koolstofmonoxide (CO) bevat – veel meer dan verwacht. Dat levert een paradox op, want nieuwe sterren ontstaan doorgaans juist op plekken waar zich koel gas heeft verzameld. Dat zou dus ook in The Brick het geval moeten zijn - maar zo is het niet.

Vanochtend dichte mist en gladheid in het land. Overal geldt code geel. Er staan lange files. Iedere dag prijs ik me gelukkig dat ik er niet meer in hoef te staan. Al meer dan vijftien jaar niet. Na elf uur is de mist weg. We gaan sporten en daarna komen Barbara, Nikita en Zaila bij ons thuis op de koffie.

     De Lingesluis is vanaf vandaag tot en met 29 februari volgend jaar gestremd. meldt de havendienst. Het heeft te maken met een lekkende hydraulische cilinder. We zagen hoe werklieden hem eruit haalden. De cylinder moet naar de fabriek om nagekeken en gerepareerd te worden. Daarna wordt hij weer teruggeplaatst. Gelukkig gebeurt het in de winter en niet in het vaarseizoen.

     Onlangs bleek de golf van hoogwater, mee te vallen, die door de vele regens in Duitsland door de Merwede spoelde. Toen constateerde men dat de historische Dalemsluis verderop aan de rivierdijk doorlekt. Daarom werden er deze week voor het eerst in tientallen jaren weer schotbalken achter de buitenste sluisdeuren geplaatst. Voor half december verwacht men een nieuwe hoogwatergolf, als de vele sneeuw in de Alpen door de stijgende temperaturen gaat smelten.

De militaire steun aan het strijdende Oekraïne lijkt steeds sneller in elkaar te zakken. Die is maar liefst 87 procent minder dan gedurende dezelfde periode vorig jaar. Voor een (niet bekend) deel komt dat door de ingekrompen defensieindustrie in het westen, die resulteert in de trage levering van 155-millimeter-granaten door de EU. Veel gebruikt en onmisbaar op de slagvelden. De EU wilde er tegen dit voorjaar 1 miljoen geleverd hebben, maar de teller blijft steken op niet meer dan 300.000. En ook een plan om de financiering van wapens voor de oorlog een aantal jaren vast te leggen stuit op bezwaren, onder andere van Duitsland. Voor het andere deel zijn er groeiende onzekerheden en tegenstellingen in de VS en de EU. In het Amerikaanse Congres bestaat een impasse over meer geld voor Oekraïne, en ook binnen de EU is er onenigheid over een omvangrijk, nieuw steunpakket, met Hongarije als belangrijkste dwarsligger. Orbán dreigt samen met Robert Fico, de onlangs aangetreden rechts-populistische premier van Slowakije, een steunpakket van 50 miljard euro voor Oekraïne te torpederen. Sommigen in Brussel denken dat de Hongaar zich gesterkt voelt door de overwinning van zijn bondgenoot Geert Wilders in Nederland. Deze vriend van Rusland wil immers eveneens geen steun aan Oekraïne geven. Laat het democratische westen Kyiv in de steek? Gaat de vrijheid teveel kosten? Poetin had daar zonder twijfel op gehoopt en wrijft in zijn handen. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 08-12-2023

Misty morning. Tegen tien uur rijden we weg. Nog steeds mist, maar niet erg dicht. We gaan kijken op de werf in Numansdorp bij onze Dulce, nu hoog en droog in de loods. Het frame met de zonnepanelen zit er nog op en het windmolentje ook. Dat zullen ze er volgende week afhalen, alsmede de zeerailing en de voetrail. Daarna slopen ze het oude teakdek en dan begint de zoektocht naar de drie lekkages. We hopen natuurlijk vurig dat ze gevonden worden. Vaak zitten de lekkages op een schip bij de aanhechting van dek en romp. Een notoir kritische verbinding omdat er van de beide kanten een haakse druk op staat. Mochten we niks vinden dan is het misschien wijs om aan beide boorden die verbinding over de volle lengte van kit te voorzien. Grappig, de boot staat op exact dezelfde plek als bijna zeventien jaar geleden, met de achterplecht tegen de entresol, waar vanaf ze nog een plank moeten leggen om zo in de kuip te kunnen stappen. We zijn blij dat Dulce binnen ligt, want voor de komende dagen wordt veel regen verwacht. Voorlopig in elk geval even geen lekkages. Volgende week gaan we nog een keer kijken.

     De mist is weg als we terugrijden, maar het blijft een grijze, waterkoude dag. Niks aan. Aan het eind van de middag krijgen we bezoek van een oude vriendin uit onze ziekenhuistijd. Naar het begin van dit kwartaal

(foto: Koninklijke Marechaussee)

Zaterdag 09-12-2023

Een week geleden werd op de Noordzee, 55 kilometer ten westen van de Noordhollandse kust, een zeiljacht ontdekt door een helikopter van de Koninklijke Marechaussee. Daarop voer een boot van die dienst er naar toe. Aan boord trof men in de kuip twee Nederlanders aan van 29 en 39 jaar. Eén van hen was inwoner van Den Helder, de ander had geen vaste woon- of verblijfplaats. In de kajuit bleken tien Albaniërs en Vietnamezen te zitten. Asielsmokkel. Ze zouden zijn vertrokken vanuit Den Oever. Het jacht was duidelijk op weg naar de Engelse kust. Het werd begeleid naar de haven van IJmuiden. De smokkelaars werden in hechtenis genomen, de tien buitenlanders gaan het vreemdelingentraject in. We hoorden in havens langs de Nederlandse en Belgische kust vaker over mensensmokkel met zeiljachten, maar zagen zelf nooit zo'n jacht. In Oostende zijn we in de haven wel eens gecontroleerd door de douane.

Een grijze ochtend. Aan het eind van de ochtend gaat het regenen. Het is nu al duidelijk dat 2023 het op één na natste jaar gaat worden dat ooit gemeten werd. Tot dusver viel gemiddeld over het land al 1037 mm regen tegen 853 normaal. Alleen 1998 was nog natter met 1109 mm. Er is een kleine kans dat dat record gepasseerd wordt. Het is pas de vierde keer, sinds de start van de neerslagmetingen in 1906, dat de grens van 1000 mm gemiddeld over het land gepasseerd wordt. Eerder deze eeuw gebeurde dat ook in 2001 met 1002 mm en met 1005 mm in 1966. Vandaag wordt het 10 graden of meer. Natter en warmer was de voorspelling voor klimaatverandering in onze winters.

     In de loop van de regenmiddag komen leden van onze buurtvereniging KNAKE een hoge kerstboom plaatsen op de Kriekenmarkt. Geen lekker klusje met dit weer, zie de foto hier. Het valt ze niet mee de boom op het scheve plaveisel met hobbelige kasseien precies recht te zetten. Andere jaren trokken ze een brug met kerstbomen tussen de beide keersluizen in de haven, maar dat kan nu niet, het terrein aan de oostelijke zijde staat vol hekken en bouwmateriaal voor de verbouwing van het passantengebouw. Een paar uren later komen twee lui de lichtjes in de boom aandoen (foto hier).

De vier rechtse partijen PVV, NSC, BBB en VVD gaan praten over een kabinet. Verkenner Plasterk brengt maandag rapport uit aan de Tweede Kamer. De vier gaan eerst over drie struikelblokken praten:

1. De 'rechtsstatelijkheid'', de delen uit het PVV-verkiezingsprogramma die volgens Omtzigt ingaan tegen de Grondwet en internationale verdragen, zoals een verbod op islamitisch onderwijs en een Nexit.

2. De prioriteiten van de vier partijen, liggen die niet te ver uit elkaar en kunnen de partijen het eens worden over wat er minstens op de onderhandelingsagenda komt te staan? Het gaat uiteraard onder meer over asiel en migratie, maar ook over omvang van de veestapel, regionale ziekenhuizen, het pensioenstelsel, de financiering van nieuw beleid en de steun aan Oekraïne.

3. Wat komt er voor kabinet? Een zakenkabinet op afstand van het parlement (Omtzigt) of een minderheidskabinet, gedoogd door de VVD? Een extraparlementair kabinet? Of toch een meerderheidskabinet van alle vier?

Het komende traject kan op veel punten stranden. Het kan weken duren voordat er duidelijkheid komt. Mogelijk ver in januari. Pas daarna moeten ze een regeerakkoord overeenkomen en tenslotte beslissen wie er premier wordt. 'Wilders kan nog lang niet gaan nadenken over de inrichting van het torentje', kopt De Volkskrant. 'Feitelijk vraagt Omtzigt Wilders nog altijd om bijna zijn hele verkiezingsprogramma en ook zijn PVV-gedachtengoed in de prullenbak te gooien'. Is Geert daartoe bereid? Dat moet de komende weken blijken. Ook maakt men zich zorgen over de stabiliteit van de 37-koppige PVV-fractie vol nieuwelingen. Woensdag debatteert de Tweede Kamer over de verkiezingsuitslag en het verslag van Plasterk.  Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 10-12-2023 

Het jaar 2023 gaat het jaar worden met een groot aantal klimaatrecords: de hoogste concentraties van CO2, CH4 en NO2 in de atmosfeer, de hoogste uitstoot van CO2, de hoogste anomalie (meer dan 2 graden) van de gemiddelde wereldtemperatuur, het warmste jaar en de warmste maanden, de hoogste temperaturen van het oceaanoppervlak, de laagste hoeveelheid zeeijs bij Antarctica en de hoogste energie-onbalans ooit. Wat nog meer? Het was in november recordkoud in Scandinavië, zoals je hierboven ziet. Ook tijdens klimaatopwarming zullen er altijd nog kouderecords zijn, maar hierboven kun je op de wereldbol goed zien hoezeer de opwarming domineert. Toch kreeg de kou in het noorden veel aandacht van de media. Alsof men dat geruststellend vindt. 

Op het zuidelijk halfrond begint deze maand de zomer. Op veel plaatsen is het nu al extreem warm. In Australië heerst al dagen een hittegolf. In Sydney is het ruim 40 graden Celsius, meer dan 15 graden boven normaal. In de deelstaat New South Wales woeden in totaal zeventig natuurbranden, waaronder 21 die de brandweer niet onder controle kreeg. Er zijn enorme, ongewone tegenstellingen over het hele continent. Werd er dezer dagen 43,5 graden gemeten op Sidney Airport; in het zuiden was het tegelijkertijd niet meer dan 15 graden en in het zuidwesten zelfs met record-neerslag.

Een zonnige ochtend gevolgd door een grijze middag. Buienradar had regen voorspeld, maar die is er om half vijf nog niet. Weeronline speculeert wat over de kans op een witte kerst. Dat is zeldzaam en ook nu is de kans zeer gering. Er wordt geen sterke afwijking van de temperatuur verwacht en dat zou betekenen dat we uitkomen rond een graad of 6, maar het kan nog wel veranderen. Naar het begin van dit kwartaal

(cartoon: KluddNiklas)

Maandag 11-12-2023

Oorlog is onder de mensheid de voornaamste manier om conflicten op te lossen. Steeds weer. Slachtpartijen en wraak zijn de regel in onze geschiedenis. Tegenstellingen en spanningen om van alles en nog wat, vruchtbare grond, water, etniciteit, racisme, vrouwen en religie, spanningen die vaak hoog oplopen tot een van de partijen een oorlog start waarin beide partijen zich kapot vechten tot ze niet meer kunnen en tenslotte uitgeput vrede moeten sluiten. Dan kan zich elders of ter plekke een nieuwe cyclus opbouwen. Forever war. Het oorlogsmodel wordt het wel genoemd, of de Val van Thucydides. Ik noemde die noodlottige val wel eens vaker, bijvoorbeeld hier. Daarom was de lange periode van vrede na de twee bloedigste wereldoorlogen van de vorige eeuw uitzonderlijk. In die tijd zochten de geallieerden naar oplossingen en een vredeskoers voor de geplaagde mensheid. Een model om conflicten op vreedzame wijze te beslechten, een overlegmodel, in de vorm van de Verenigde Naties met de Veiligheidsraad, en de oprichting van de Europese Economische Gemeenschap (EEG). 'Nooit meer oorlog in Europa'. De macht van de VN werd al gauw ondergraven, door conflicten tussen de voormalige partners zoals in Korea, die culmineerden in een 45-jarige Koude Oorlog, die je misschien wel de Derde Wereldoorlog kunt noemen. Later waren er afgeleide en slopende, locale oorlogen in Vietnam en Afghanistan. Al die tijd mocht en kón er geen hete oorlog uitbreken, omdat beide kanten enorme arsenalen kernwapens bezaten waarmee ze elkaar hadden kunnen vernietigen en de rest van de aarde erbij. Mutual Assured Destruction.

     Toen de Sovjet-Unie tenslotte uitgeput raakte en zonder veel geweld in elkaar zakte, leek het er in de jaren 90 een decenniumlang zo - ondanks etnische oorlogen in voormalig Joegoslavië - dat het internationaal overlegmodel weer een kans zou krijgen. De voormalige oostblokstaten traden toe tot de EU en NAVO. Er werd zelfs deels nucleair ontwapend en gesproken over een Russisch lidmaatschap. De enige overgebleven supermacht Amerika putte zichzelf echter uit in nieuwe uitzichtloze conflicten in Afghanistan en Irak en we zagen de opkomst van de Poetin-dictatuur, die de wereld een herboren imperialisme bracht dat uitliep op een ouderwetse veroveringsoorlog in Europa, allereerst in Oekraïne, met groot risico op escalatie en uitbreiding. Zelfs de nuclaeire dreiging is terug. Ook in het Midden-Oosten escaleerde een etnisch-imperialistisch confict van Israël met de Palestijnen in Gaza en de Westbank. 

     'Nooit meer oorlog', het adagium van het overlegmodel is ontkracht, uitgeschakeld en vergeten. Iedereen bewapend zich weer. Een soeverein land met bijna 50 miljoen inwoners dreigt gesloopt te worden door een crimineel-autocratische supermacht. Je staat erbij terwijl het zich voltrekt volgens de cynische regels van de val van Thucydides. Het land wordt met wapens en training gesteund door het democratische Westen, dat enige miljoenen vluchtelingen opvangt terwijl de rest van de wereld toekijkt en de VN en de Veiligheidsraad machteloos aan de kant staan. Het voortdurend gestook van Moskou met digitale aanvallen, nepnieuws, migratiestromen en schaarse grondstoffen ontregelt de EU en zijn lidstaten. 'De voortdurende Russische pogingen tot destabilisatie strekken veel verder dan Oekraïne,'schreef De Volkskrant gisteren, 'ze zijn merkbaar van Finland tot Moldavië, van West-Afrika tot het Midden-Oosten, en van cyberinterventies van Londen tot Parijs en Washington. Dat leidt tot een paradoxale conclusie: interne sores verzwakken westerse landen danig, maar Poetin met zijn op alle fronten gevoerde hybride oorlog dwingt ze keer op keer tot optreden.' Bovenal zorgt het voor de opkomst van een heilloos en kortzichtig rechts-populisme dat de politici steeds meer bevangt. 'Eigen volk eerst' luidt de opgepoetste slogan alsof Europa niet vele eeuwen diep gebukt ging onder bloedige, nationalistische oorlogen.

     De steun in het westen kalft af. 'De hoop op wonderen is verdampt, Oekraïne zal het uiteindelijk van intensievere westerse steun moeten hebben', kopte De Volkskrant gisteren. Maar die steun hapert steeds meer. De Amerikaanse politiek ligt lam door Republikeins verzet. De kans stijgt dat Trump volgend jaar voor een tweede termijn wordt gekozen en alle steun aan Zelensky staakt. Dit zijn historische tijden. Wat zal het Westen doen? Gaan de verzamelde democratieën van de NAVO ingrijpen of laten ze Oekraïne gaan? En wat zal Poetin doen als hij eenmaal Kyiv bezet heeft? Zijn gedecimeerde leger en zijn gehavende economie weer opbouwen en over een decennium, als hij weer sterk genoeg is, de volgende stap zetten? De Baltische staten bezetten en terugbrengen bij het Slavische moederland? Moldavië? Polen? In het Kremlin regelt de dictator op dit moment dat hij nog aan kan blijven tot 2036. Misschien gaat hij eerder dood, maar ik twijfel er niet aan dat hij met de kleptomane kliek rond hem er iets op bedacht heeft.

Opstaan. Zien dat het bewolkt is. Ontbijt. Sporten. Zien dat het regent. Stukje schrijven. Zien dat de zon schijnt. Tukje doen. Boekje pakken om te lezen. Onderwijl gaat Anna naar de kapper en doet aansluitend boodschappen. Zien dat het regent. Later in de middag gaat Anna naar Barbara, die ziek is. Zien dat het grijs is en bijna regent. Naar het begin van dit kwartaal

Dinsdag 12-12-2023

De cartoon hierboven zegt meer dan een hele lap gefrustreerde tekst. Het is vandaag de laatste dag van de COP28 in Dubai. In het concept voor de slottekst staan geen harde afspraken over het uitfaseren van fossiele brandstoffen. Het gastland wil dat niet, al noemde voorzitter Sultan al-Jaber die tekst ‘een grote stap vooruit’. Ach toch, veel westerse landen willen al jaren vastleggen dat het verbranden van fossiele brandstoffen voor 2050 naar ‘netto nul’ moet worden teruggebracht. Dat zou een signaal zijn aan landen, oliebedrijven en investeerders om te stoppen met het aanboren van nieuwe olie- en gasvoorraden. Maar ook klimaatonderhandelaar van de EU Wopke Hoekstra krijgt het niet voor elkaar. Hij noemt het conceptstuk van de sultan ‘op belangrijke punten onvoldoende’. De adjunct van Hoekstra, de Spaanse milieuminister Teresa Ribera, nam het woord ‘onacceptabel’ in de mond. Ook de VS wilden ‘aanzienlijke versterking’ zien. Het meest uitgesproken waren de kleine eilandstaten, zoals Malediven, Fiji en Belize, met de reactie dat zij ‘niet hun doodvonnis zullen tekenen’.

Een tamelijk grijze dag is het waarin we naar de megastore voor kinderspeelgoed rijden aan de rand van Arkel. Tussen Kerst en Oud & Nieuw zullen we alle kleintjes onder de kleinkinderen weer zien, bij Floor in Amsterdam. De hoeveelheid aan potentiële cadeautjes bij ToyChamp overweldigd ons. Uit mijn jeugd herinner ik me dergelijke paradijzen; elke speelgoedwinkel was er trouwens één. We slagen gedeeltelijk; voor de allerjongsten vinden we vrij gemakkelijk passende geschenken. Voor de oudsten moeten we nog een keer de binnenstad in. Er komt bericht van de werf dat Dulce in de loods nu betreden kan worden; ze hebben vanaf de entresol een loopplank naar de kuip gelegd. Misschien dat ik er morgen even heen rijd. Rond het middaguur tuigt Anna met twee huisgenotes de jaarlijkse kerstboom op in de hal bij de voordeur van het gebouw. Buiten valt kille regen.

Intussen verstrijkt de deadline op de COP28 zonder akkoord. De deelnemende landen blijven pogen het eens te worden. De meest vergaande tekstoptie in het concept van Sultan a--Jaber krijgt geen instemming van de olielanden. Die luidt 'vermindering van de productie en consumptie van fossiele brandstoffen op een eerlijke, ordelijke en rechtvaardige manier, in lijn met de wetenschap.' Dat gaat een grote groep landen niet ver genoeg, omdat er geen termijn aan vastzit en niet invult hóe uitstoot door het verbranden van fossiele brandstoffen moet worden afgebouwd. De ontwikkelingslanden vormen een andere partij; ze willen eerst concrete afspraken over geld voor adaptatie, dus voor het aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering, voor ze hun steun uitspreken voor minder fossiel. Ook vragen ze alternatieve inkomsten voor het gas en de olie die zij in de grond moeten laten zitten. Per slot hebben zij de opwarming van het klimaat niet veroorzaakt. Dat zijn de grote industriestaten, maar die houden de kaarten tegen de borst en zien eens aan hoe de bal zal rollen. De oliestaten zijn voor hun enorme inkomsten afhankelijk van fossiel. Zij reageren helemaal niet op het concept van Al-Jaber en zouden hem onder druk hebben gezet de woorden 'fossiele brandstoffen' helemaal weg te laten. Dat heeft hij niet gedaan.

Uitstekend nieuws uit Polen. Het Poolse parlement koos gisteren Donald Tusk als nieuwe premier. Hij kan hierdoor een pro-Europese regering gaan vormen. Tusk kreeg 248 stemmen voor en 201 stemmen tegen. Morgen presenteert Tusk zijn plannen in het parlement, waarna een vertrouwensstem volgt. Daarna wordt hij als nieuwe premier beëdigd. Hij belooft de rechtsorde te zullen herstellen die gedurende acht jaren steeds verder werd afgebroken door de ultrarechtse PiS-partij. Eén stem minder voor het kamp van Orbàn.

Bij ons wordt het steeds maller. Onder leiding van de verkenner Plasterk gaan PVV, VVD, NSC en BBB anderhalve maand lang onderhandelen over de rechtsstaat en de grondwet. Naar het begin van dit kwartaal

Dulce in de loods van Jachtwerf Rexwinkel in Numansdorp. Nu ligt er een loopplank.

Woensdag 13-12-2023

Toch een akkoord op de COP28: punt (d) luidt nu: 'Transitioning away from fossil fuels in energy systems, in a just, orderly and equitable manner, accelerating action in this critical decade, so as to achieve net zero by 2050 in keeping with the science;' Een lelijke zin, resultaat van twee weken onderhandelen, maar de term 'fossiele brandstoffen' staat er eindelijk in. Voor het eerst op een COP. Transitioning away is natuurlijk rijkelijk vaag; de olielanden wilden zich niet vastleggen op uitfaseren of stoppen, en 'netto nul in 2050' betekent dat er daarna nog steeds fossiel verstookt mag worden mits het gecompenseerd wordt door onder de grond stoppen van CO2 of het planten van bomen. Dat is zwak, in feite een schijnoplossing en dus discutabel. Ook 'transitiebrandstoffen' mogen dan nog wel, zelfs fossiel aardgas. Het aandeel van duurzame energie in de energiemix moet tot 2030 verdriedubbelen. Wereldwijd is nu ongeveer 14 procent van de verbruikte energie ‘groen’. Nederland zit met 14,3 procent duurzame energie net boven het wereldwijde gemiddelde. Andere heikele punten worden niet opgelost. Zo moet er vanaf 2025 meer geld beschikbaar komen voor structureel klimaatbeleid in arme landen, maar daarover is in Dubai geen overeenstemming bereikt. Dat geldt ook voor uitbreiding van het aantal landen dat het geld voor het klimaatschadefonds beschikbaar moet stellen.  Rijke landen komen met nog geen 1 procent van het benodigde eindbedrag over de brug.

     Verder staan nog deze punten in de slotverklaring:
• Het versneld terugdringen van de uitstoot door kolencentrales.
• Het versnellen van technieken waarbij geen of weinig CO2 vrijkomt.
• Het drastisch terugdringen van andere broeikasgassen dan CO2.
• Het terugdringen van uitstoot van wegtransport.
• Het geheel afbouwen van fossiele subsidies (tenzij die nodig zijn om kwetsbare huishoudens te beschermen).

Er wordt niets gezegd over de luchtvaart. Die grote vervuiler blijft buiten spel. Het is dus allerminst een compleet en waterdicht akkoord, maar in elk geval wel een stevige boodschap voor de wereld en ook voor de partijen die in Nederland een nieuw kabinet gaan formeren met extreem-rechts. Later betoogt Maarten Keulemans in De Volkskrant dat de uitkomst van deze COP krap voldoende is om de opwarming in 2100 te beperken tot 1,5 graden - mits alle landen zich aan de afspraken houden. Het spijt me, maar daar zie ik weinig kans op.

Gisteravond keek ik lang naar de livestream van de Tweede Kamer. Het was echt wel een aardig debat, waarin veel nieuwe kamerleden zich inspanden voor hun maiden speeches. Ook Rutte was weer op zijn best in het ontwijken van kritische punten. Zoals waarom Nederland zich in de Algemene Vergadering van de VN van stemming onthield over een staakt-het-vuren in Gaza. Glashelder werd gelukkig wel dat de Kamer in grote meerderheid Oekraïne blijft steunen, ondanks een motie van Wilders om die steun te staken. 'Geld dat we waarschijnlijk nooit meer terugzien'. Idem wat betreft de start van onderhandelingen met de kandidaat-leden Oekraïne en Moldavië ('Arme en veelal corrupte landen'). De aankomende premier weet nu dat hij met een zeer kritisch parlement te maken heeft.

     Vandaag gaat het Haagse debat over de verkiezingsuitslag aan me voorbij. Terwijl Anna met buurvrouw Joke in de binnenstad op cadeautjesjacht gaat, rijd ik op deze wisselvallige dag naar de werf in Numansdorp. Inderdaad hebben ze een loopplank neergelegd vanaf de entresol naar de kuip. Dat is alles. Op het kantoor vertellen ze dat het werk aan Dulce niet voor de feestdagen zal beginnen. Dat vind ik prima, we hebben totaal geen haast nu ze hoog en droog in de loods staat. Hoe langer, hoe beter. Ik neem de handdoeken mee; die zijn voorlopig niet nodig. Ik zie wel erg uit naar het nieuwe vaarseizoen, wanneer alles weer opgebouwd is en we samen kunnen genieten van ons mooi opgeknapte schip.

     Later lees ik dat Wilders de Tweede Kamer heftig bezweert dat hij zich aan de grondwet en de rechtsstaat zal houden. En wat zegt Omtzigt? NSC zal geen meerderheids- of minderheidsregering vormen met partijen die zich niet aan de Grondwet houden. ‘Dat is een keiharde ondergrens’, beklemtoonde hij. Veel partijen houden hun twijfels.  Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 14-12-2023

De waterhoogten in de Rijn en de IJssel lopen weer op. Dooi in de Alpen en veel regen in Duitsland. De grote rivieren in de toekomst: 's zomers lagere waterstanden, 's winters hogere. Dat blijkt uit de doorrekening van de laatste klimaatscenario's van het KNMI door Deltares, KNMI en Rijkswaterstaat. De afname in de zomer varieert tussen de 10% en 30% voor 2100. De oorzaak is het langzaam verdwijnen van de gletsjers in de Alpen. Wat de winter en het vroege voorjaar betreft: dan zal er gemiddeld veel meer regen vallen. Niet moeilijk te snappen.

     De afgelopen zomer was de warmste zomer ooit gemeten in het noordpoolgebied. Dat blijkt uit The Arctic Report Card, een jaarlijks rapport van de NOAA. De gemiddelde zomertemperatuur in het gebied was 6,4 graden. Daarnaast was het hele jaar in het noordpoolgebied het op vijf na warmste ooit gemeten. Er wordt gesproken over een warmere, nattere en groenere Noordpool.

Gisteravond keek ik weer urenlang naar een kamerdebat, het debat over de verkiezingsuitslag. Het is stuitend om te zien hoezeer de vier partijen, die nog een rechts kabinet met de PVV moeten vormen, hun best doen de zaken meteen naar hun hand te zetten. Tja, conservatief rechts heeft de macht en wil er meteen een puinhoop van maken. Met een onverwachte motie probeerde Yesilgöz aan het slot van het debat in één keer de Spreidingswet onderuit te halen en de wantoestand in Ter Apel verergeren. 'Er is een nieuwe meerderheid, deze motie straalt dat uit', zegt ze bits. De (nieuwe) oppositie was verbijsterd, de burgemeester van Ter Apel op de publieke tribune was woedend. Jetten had de beste karakterisering: 'Staatsrechtelijk vandalisme!'. Rutte schijnt Yesilgöz teruggefloten te hebben. Iets dergelijks gebeurde ook een dag eerder. Toen in de nieuwe Tweede Kamer even een meerderheid leek te ontstaan om 17 miljard euro aan oorlogshulp voor Oekraïne te blokkeren, waarschuwde hij dat hij niet met die boodschap naar Brussel zou gaan. Dan stapt hij nog liever op, zei hij. Rechts trok de keutel in. Verder verkocht het nieuwe parlement gratis bier door een motie aan te nemen van de SP en PvdD om het eigen risico in de ziektekostenverzekering af te schaffen, zonder enige financiering aan te brengen.

Gisteren had premier Rutte de motie van Yesigöz ontraden. Vandaag groeit het verzet in het land tegen het nieuwe populisme van Yesilgöz. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de commissarissen van de koning roepen de Tweede Kamer op om de spreidingswet wél te laten behandelen in de Eerste Kamer. Die zal dat op 16 januari doen en er een week later over stemmen. Ook van VVD-burgemeesters klinkt kritiek, zoals van Koen Schuiling van Groningen en Wouter Kolff van Dordrecht. De Tweede Kamer zal vandaag stemmen over de motie van de vier partijen. Hoofdelijk. Hebben ze het domme lef om door te zetten? Morgen zal het demissionaire kabinet over de motie spreken, waar de ministers zwaar verdeeld over zijn. Voorlopig behandelt de Kamer vanmiddag de verkiezing van een nieuwe voorzitter. Kandidaat Tom van der Lee, lid van GL/PvdA, is een ernstige, serieuze man met veel parlementaire ervaring. Martin Bosma van PVV staat als invallend voorzitter goed bekend, maar is me teveel een lolbroek. Hij stelde enige jaren geleden voor dat de kamervoorzitter altijd uit een oppositiepartij moet komen. Daar wordt hij over ondervraagd. Is hij van mening veranderd? Hij scharrelt verbaal wat heen en weer en geeft geen duidelijk antwoord. Vindt hij de Kamer nog steeds een 'nepparlement'? Dat valt onder de vrijheid van meningsuiting, zegt hij.

Het is een overwegend grijze en droge dag. Sport en naar de tandarts voor het vullen van twee gaatjes. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 15-12-2023

Gisteravond stuurde Lucien Baard, journalist van TC Tubantia, me het bericht dat Ernst Jansen Steur onlangs overleed. Trouw had het bericht gisteren ook. Zo? Dat raakt me toch wel. Die zaak heeft me jarenlang intensief bezig gehouden. Ernst woonde de laatste jaren in Bad Bentheim in Duitsland, lees ik. Kennelijk nooit meer in Nederland willen wonen, waar hij als topneuroloog van MST eerst op handen werd gedragen en later ten diepste verguisd. Van zijn medische fouten werd hij in tenslotte in 2015 vrijgesproken, niet voor de diefstal en valsheid in geschrifte. Het was de grootste medische strafzaak ooit in ons land. Lucien Baard schrijft in TC Tubantia 'Of het werkelijk door dat ongeluk (in 1992 - TZ) kwam staat niet vast. Maar tien jaar later, in 2004 valt in elk geval alles in duigen. Het ziekenhuis stuurt hem dan weg vanwege zijn ontdekte medicijnverslaving en tientallen onbegrijpelijk foute diagnoses'. De krant spreekt ook met letselschadespecialist Yme Drost. Hij vertegenwoordigde destijds de vele slachtoffers. Drost blijkt nota bene zelf ooit patiënt van Jansen Steur te zijn geweest: 'Hij heeft mij ver voor die tijd heel goed behandeld. Daar ben ik hem ook dankbaar voor geweest.' Het leven zit vol met eigenaardig toeval.

     Toen ik als bestuurder van MST in 2003 met hem te maken kreeg mocht ik hem wel. Hij was aardig en geestig, type overjarige hippie. Zijn val was daarna peilloos, zowel professioneel als persoonlijk. Daarom dwong ik hem in februari 2004 om in alle stilte met een regeling te vertrekken, zodat hij niet óók nog aan de grond kwam te zitten. Dat was onder de afspraak dat hij nooit meer als neuroloog in Nederland zou gaan werken. Hij zei dat toe. Dat hij naar Duitsland zou kunnen vertrekken had ik nooit bedacht. Lucien Baard en wijlen Rob Vorkink brachten dat in 2009 aan het licht. Meteen kwam de enorme mediahype en later de strafvervolging. Te laat, de ergste feiten waren verjaard.  Het is allemaal te lezen op dit weblog (typ 'Jansen Steur' in de zoekfunctie linksboven) en in mijn boek uit 2015, 'De Affaire Jansen Steur', Aspekt). Ernst werd 78 jaar. Na het vonnis heeft hij nog een jaar of zeven, acht geleefd. In eenzaamheid? Ik weet het niet. Het kan niet anders dan dat de hele zaak zijn leven voorgoed heeft getekend. Moge hij nu rusten in vrede.

Gezichtsverlies voor Dilan Yesilgöz. Gisteravond zwakte zij haar motie over de spreidingswet af tot een ongericht schot in de lucht. Tja, had ze dat niet gedaan, dan had ze als minister waarschijnlijk moeten aftreden omdat het demissionaire kabinet achter de wet blijft staan. Dat was het haar niet waard. Dus weg verzoek aan het kabinet en de Eerste Kamer. Zo kreeg de motie een (rechtse) meerderheid. Die meerderheid roert zich flink. De kabinetsformatie moet nog beginnen, maar ze popelen om hun nieuw verkregen macht uit te oefenen. Zo werd gisteravond de miezerige PVV-lolbroek Martin Bosman tot kamervoorzitter gekozen.

     In Europa zet ook populistisch-rechts de toon. Weliswaar kunnen de onderhandelingen over toetreding van Oekraïne en Moldavië beginnen, maar Orbàn zei wel dat het parlement van Hongarije nog steeds het EU-lidmaatschap van Oekraïne kan voorkomen. Het nieuwe steunpakket van 50 miljard euro, waarvan 17 miljard aan giften en 33 miljard aan leningen. haalde het niet door een veto van Orbàn. Het vermoeden is dat de overige lidstaten dat veto in januari weten te omzeilen. Voor Kyiv is het wel een kwalijk en zorgelijk signaal.

     Ondertussen heeft het Amerikaanse Congres nog altijd geen akkoord bereikt over een steunpakket van 60 miljard dollar aan Oekraïne. De Republikeinen willen hun instemming pas geven als president Biden ook strenge maatregelen tegen immigratie neemt. Terwijl de leden van het Congres voor vakantie naar huis terugkeren, vechten de Oekraïeners voor hun leven op het slagveld, zei John Kirby, woordvoerder van de Nationale Veiligheidsraad.

Vandaag een droge dag met nauwelijks zon. We schrikken 's ochtends van blurp-geluiden in de afvoer van het toilet. Die loopt heel traag leeg. Zucht, weer een verstopping, nu in de andere hoofd-afvoerpijp? Ook die van de keuken loopt ineens aanzienlijk langzamer door. Misschien is er een nieuwe verstopping in de grote verzamelpijp die door de kruipruimte loopt? We bellen de jonge loodgieter van een paar weken geleden. Hij zal rond half vijf komen. Via de VVE-app stellen we de andere bewoners op de hoogte. Naar het begin van dit kwartaal

Opname van de zonnevlam van eergisteren (beeld: NASA)

Zaterdag 16-12-2023

De 25e zonnecyclus is goed op weg naar zijn piek in een van de komende jaren. Waarschijnlijk 2025. Eergisteren registreerde de NASA met zijn ruimtesonde Solar Flare Observatory in ultraviolet licht een enorme zonnevlam, de grootste uitbarsting op de zon die sinds september 2017 werd vastgelegd. Het was er een in de klasse X2.8. In 2003 werd er eens een zonnevlam vastgelegd die zo krachtig was dat de sensoren het niet aan konden. Een zonnevlam van de X-categorie, de hoogste die er is, trof de aarde. Meerdere piloten van vliegtuigen kregen eergisteren problemen met de communicatie. Zware zonnevlammen kunnen leiden tot noorderlicht op lagere breedtegraden en tot problemen met de radiocommunicatie, electriciteitsnetwerken en navigatiesystemen. Ook kunnen zonnevlammen gevaarlijk zijn voor ruimtesondes, satellieten en voor astronauten van het ISS. Ook dragen ze enigermate bij aan de opwarming van de atmosfeer van de aarde, net als de huidige El Niño. Diens bijdrage is echter veel groter.

Met aandacht en plezier volg ik de wederwaardigheden van de beide verste ruimtesondes die de mens op weg stuurde in de ruimte buiten het zonnestelsel, de Voyagers 1 en 2. Ze werden gelanceerd in 1977 en nog steeds is er contact en sturen de sondes hun gegevens door. aan NASA. Ze zijn nu op respectievelijk meer dan 24 miljard kilometer en 20 miljard kilometer van de aarde verwijderd. Een schijntje in kosmisch opzicht, maar toch. Wel moet men steeds meer wetenschappelijke instrumenten uitschakelen om voldoende stroom te houden voor de hoofdsystemen. NASA schatte in, dat ze het radiocontact met de sondes ergens tussen 2020 en 2025 zullen gaan verliezen. Of dit uiteindelijk gebeurt door gebrek aan brandstof of electriciteit blijft ongewis, maar nu is er een probleem ontstaan met een van de drie boordcomputers van de Voyager 1: het Flight Data System (FDS). De ruimtesonde ontvangt opdrachten die vanaf de aarde zijn verzonden en voert ze uit, maar het FDS communiceert niet meer goed met een van de subsystemen, de telemetriemodulatie-eenheid (TMU). Hierdoor worden er geen wetenschappelijke of technische gegevens naar de aarde overgeseind. De data bestaan uit binaire code, dus een lange reeks van enen en nullen. Het probleem is dat de TMU sinds kort een repeterend patroon van enen en nullen uitzendt, net alsof het systeem blijft hangen. De oorzaak ligt waarschijnlijk bij het FDS. Een herstart heeft niets uitgehaald. Om oplossingen te vinden voor de problemen die de beide sondes vertonen, moeten vaak tientallen jaren oude documenten worden geraadpleegd die zijn geschreven door ingenieurs die de huidige problemen niet hadden voorzien, schrijft Astronieuws. Het Voyager-team heeft dus tijd nodig om te begrijpen of en hoe een nieuw commando de werking van het ruimteschip beïnvloedt, om onbedoelde gevolgen te voorkomen. Daarbij komt nog dat het 22,5 uur duurt voordat commando’s van de vluchtleiding Voyager 1 bereiken. Dat betekent dat pas na 45 uur duidelijk wordt of een commando het beoogde resultaat had.

Een grijze dag met een spoortje zon. Anna heeft het druk. 's Ochtends gaat ze naar de verjaardagskoffie bij Ria P. Allemaal dames dus ik hoef niet mee. 's Middags gaat ze naar een partijtje van Nikita met alle oppassers van Zaila in De Hoofdwacht en vanavond hebben we de verjaardag van buurvouw Arina. Dan mag ik wel mee. Naar het begin van dit kwartaal

Zondag 17-12-2023

De foto hierboven vervult volledig mijn verlangen naar onbekende wegen en te gaan zien waarheen die leiden. Zie de gele lijn; dat is van rechts naar links een weg die schuin omhoog gaat, naar de rand van de Jezerokrater op Mars en daarna eroverheen naar de andere kant. De Marsrover Perseverance rijdt al drie jaar rond in deze krater met doorsnee van bijna 50 kilometer, die 4 miljard jaar geleden ontstond door de inslag van een grote meteoor en waar in een ver verleden ooit een groot meer van 30 meter diepte en een rivierdelta waren. Perseverance rijdt in de krater rond sinds 2021 en bestudeert de omgeving met zeer ingewikkelde camera's en instrumenten en hij verzamelt bodemmonsters. Monsters die hij, ingepakt in 10 capsules, op zijn weg laat vallen zodat ze in de toekomst - in de jaren na 2030 - door een nieuwe Marsmissie opgehaald kunnen worden en naar de aarde gebracht, waar ze onderzocht zullen worden door wetenschappers die nog geboren moeten worden. Monsters waarin mogelijk sporen te vinden zijn van organisch leven, dat hier ooit bloeide. In die drie jaar heeft de rover inmiddels al zijn overige onderzoeksmissies voltooid. NASA heeft nu besloten tot een bonus-missie. Perseverance zal het komende voorjaar op weg gaan naar de rand van de krater en er mogelijk overheen. Dat traject is de gele lijn die van rechts naar links loopt op de foto. Intrigerend! Eerst zal hij de 4 kilometer afleggen naar de start van de beklimming. Ik weet niet hoelang de geleidelijke klim is. Onderweg komt hij door heel andere gebieden dan de kraterbodem. Vaak oudere gebieden, die door de enorme impactexplosie omhoog werden gegooid. Hij heeft nog 13 capsules over om met monsters te vullen en langs zijn route te laten vallen. Ach, kon ik die weg omhoog toch zelf eens gaan! En over de rand kijken. Geen schijn van kans.

Het was een vrolijk feest bij Wiger & Arina. Vanmorgen slapen we uit tot bij tienen. Ik voel me brak, maar in de loop van de dag knap ik weer op. Het is een droge dag met zon in de middag. Vanavond en vannacht hebben we kans om hier het noorderlicht te zien, het gevolg van de enorme zonnevlam waar ik gisteren over schreef. Naar het begin van dit kwartaal

Maandag 18-12-2023

Het klinkt als een echo uit de verre jaren dertig van de vorige eeuw, toen de nazi's spraken in termen van de vergiftiging van het zuivere Arische bloed door joden en anderen in Duitsland. Zigeuners, psychiatrische patiënten, zwakzinnigen, vreemdelingen. In “Mein Kampf” schreef Adolf Hitler over 'een gif dat het lichaam van het volk binnensluipt' wanneer hij het had over open grenzen en 'vreemd bloed' dat het land binnenkwam. Ik had nooit het gevoel dat dergelijke fascistentaal op de rechts-populistische golf van heden letterlijk terug zou keren. Van dergelijke idiotie zijn we toch zeker voorgoed genezen? Helaas, dat is niet het geval. We hebben zelfs een voorzitter van de Tweede Kamer die gelooft in de 'omvolkingstheorie'.

     Volgende maand vindt in de Amerikaanse staat New Hampshire de eerste ronde plaats van de Republikeinse voorverkiezingen. Trump voert er nu campagne. Eergisteren ging hij daar in een toespraak fel tekeer tegen het recordaantal migranten dat illegaal de Amerikaanse grens was overgestoken. 'Ze vergiftigen het bloed van ons land', oreerde Trump tegen duizenden supporters, 'Over de hele wereld stromen ze ons land binnen'. Hij herhaalde de uitspraken op een bericht van zijn eigen sociaal medium Truth Social (zie hierboven). Uiteraard in hoofdletters. Ze zijn er allemaal: vreemdelingen, gevangenen, geestelijk gestoorden. Het is niet voor het eerst. De laatste tijd heeft hij zich het fascisten-narratief eigen gemaakt. In september gebruikte hij al dezelfde 'vergiftigd bloed'-termen tijdens een interview met The National Pulse, een rechtse nieuwswebsite. 'We weten dat ze uit gevangenissen komen. We weten dat ze uit psychiatrische instellingen komen en we weten dat het terroristen zijn. (…) Mensen komen binnen met ziekten. Ze komen binnen met alles wat je kunt hebben'. Afgelopen november zei hij op een veteranendag, ook in New Hampshire: 'We beloven dat wij de communisten, marxisten, fascisten en radicaal-linkse schurken die als ongedierte binnen de grenzen van ons land leven, zullen uitroeien'. Deze verbluffende gelijkenis in taal laat duidelijk zien dat Trump, die vooraan gaat in de peilingen in de VS, de Republikeinse partij wil omzetten in een ronduit fascistische beweging en - als hij de kans krijgt - zijn land in een rechts-fascistische dictatuur. Met een arsenaal aan atoombommen.

Een ingezonden brief in een krant. Iemand had een daklozenopvang als buren en een detoxificatiecentrum voor verslaafden. Nooit last van gehad. Nu wonen er 42 corpsballen en er is voortdurend overlast. 'Kan er misschien een spreidingswet voor corpsballen komen?'

Gisteravond geen noorderlicht te zien. Vandaag is de piek in het hoge water op de Merwede. Het gaat dus alweer zakken. Ik voel me niet lekker en ga niet sporten. Dat gebeurt weinig tot niet. Anna doet de boodschappen. Het is buiten bewolkt. Naar het begin van dit kwartaal

Een deel van de Surovikin-line (Kaart: Defense Express)

Dinsdag 19-12-2023 

Rusland en Oekraine maken zich op voor een tweede barre winter in de loopgraven van de lange frontlijn. Het is een perspectief dat overeenkomst vertoond met de uitzichtloze loopgravenoorlog van 14/18. De Kyiv Independent had eergisteren een erg sombere analyse over de situatie. De tegenoffensieven zijn mislukt, ze liepen stuk op de sterke Russische linies en de massale aanvoer van alsmaar nieuwe troepen door de Russen. Het Oekraïense leger is te laat begonnen met de aanleg van extra verdedigingslinies achter het front. 'Graaf als je wilt leven!' luidt nu het devies aan de troepen volgens de krant. Maar soldaten melden dat er onvoldoende voorbereidingen zijn gemaakt voor de bouw van loopgraven achter hun voorste linies. 'Steeds als de Russen onze stellingen aanvallen, kunnen onze maten nergens heen om zich terug te trekken en positie in te nemen', zeggen ze , 'ze moeten linies graven onder het vuur van machinegeweren, scherpschutters en zware artillerie'. Tegelijk boekten de Russen, weliswaar met enorme verliezen aan manschappen en materieel, enkele kilometers voortgang bij het zwaar belaagde Adiivka. De defensielijnen die zij vooral in het begin van dit jaar hebben aangelegd, zijn zeer degelijk en effectief. Tankgrachten, bunkers, tunnels, uitgestrekte mijnenvelden, loopgraven en linies van betonnen haaientanden. De Russen noemen de kilometersbrede linies de Surovikin-linie, naar de inmiddels teruggetreden bevelhebber. In het artikel staat een filmje van een Oekraïnse tank die er niet in slaagt over zo'n verdedigingswal heen te komen.

     Het leven in die linies is aan beide kanten van de fronten loodzwaar nu de winter begint. Russische troepen in de Noord-Oekraïense provincie Charkiv worden massaal geveld door ‘muizenkoorts’, meldt de Oekraïense inlichtingendienst GOeR. Besmette soldaten hebben last van hoofdpijn, koorts, uitslag en misselijkheid. Er is weinig medische hulp. Het gaat om het hantavirus, waar de soldaten aan Oekraïense kant overigens net zo goed last van hebben. Nu het winter wordt, zoeken de dieren warmte en voedsel in de loopgraven. Besmettingen ontstaan gemakkelijk. 

     De onmisbare stroom van hulp uit het Westen dreigt intussen op te drogen. De Oekraïense topmilitair Tarnavsky zei gisteren tegen persbureau Reuters dat Oekraïense troepen aan de frontlinie kampen met tekorten aan munitie, en dat sommige militaire acties zijn afgeschaald vanwege het uitblijven van buitenlandse munitie en wapens. Kyiv en Washington maken elkaar over en weer verwijten. Zelensky zou te lang zijn gefocused op het veroveren van grondgebied om door te kunnen stoten naar De Krim. Daardoor verwaarloosde men de versterking van de eigen verdedigingslinies. Er waren ruzies tussen de president en de hoogste legerleiding. De verlate inzet voor het graven van extra defensielinies wordt nu geleid door Mikhailo Fedorov, mininster van digitale informatie. Intussen nemen de suggesties voor vredesbesprekingen sterk toe.

Overmorgen - in de nacht van donderdag op vrijdag - is er kans op een noordwesterstorm. Hebben de Britten hem al een naam gegeven? Ik geloof dat hij storm Pia zal heten.

     Het is een beroerde miezerdag. Wat een regen weer! Ook de Merwede staat nog hoog. Voor de tweede keer staat de veerstoep van Herwijnen onder water. Er is wel een hoogwaterstoep. De komende week krijgen we weer een trein van lagedrukgebieden over, met veel regen. Dan kan het water in de rivieren weer gaan stijgen. Bij ons begeeft de magnetron het. Ik denk dat hij meer dan 12 jaar oud was. We rijden naar de electronicazaak in het Piazzacentrum en halen er een kleintje van hetzelfde merk. Zaterdag zullen we de oude naar het Repair Café brengen; misschien kunnen ze hem nog repareren, dan houden we hem in reserve. Naar het begin van dit kwartaal

Woensdag 20-12-2023

Het KNMI heeft op zijn website een post over kantelpunten bij klimaatopwarming onder de kop 'Hoe meer de aarde opwarmt, hoe groter de kans op snelle, onomkeerbare veranderingen'. Er staat een helder filmpje bij over hoe dat soort plotselinge omslagen tot stand komen. Je kunt het ook op YouTube zien (klik hierboven). Het gaat om snel optredende veranderingen als het versneld en onomkeerbaar afsmelten van grote ijskappen of radicale wijzigingen in grote oceaanstromingen, zoals de Warme Golfstroom in de Noordatlantische Oceaan. In het stuk zie je een verontrustend aantal van die ingrijpende kantelpunten. Bij enkele daarvan zijn we dichtbij, volgens het stuk: een sterke afsmelt van de Groenlandse IJskap en delen van de Antarctische IJskap, het ijsvrij worden van de Noordpool, een sterke verandering in de oceaanstroming ten zuiden van Groenland en grootschalige sterfte van tropische koralen. 'Als er één kantelpunt gepasseerd wordt, is de kans groot dat daardoor ook andere kantelpunten bereikt worden. Dat leidt mogelijk tot een domino-effect van snelle veranderingen.'

Weeronline ziet het tegendeel van een witte kerst aankomen: het wordt ongebruikelijk zacht in het lange kerstweekeinde met temperaturen boven de 10 graden. Normaal is een graad of zes. Eerst komen er nog veel wind en regen, ook in het achterland. Rond de kerstdagen zulen de waterstanden in de grote rivieren weer stijgen. Ondertussen is het ook ongewoon warm in de Zwitserse Alpen, waar de sneeuwhellingen smelten, en in Polen en de Baltische landen. Ook elders veel warmte. Voor de VS voorspellen de weermodellen met vrij grote zekerheid een zeer warme kerstperiode.

Sinds decennia volg ik de zaak van de Decembermoorden in Suriname. Vandaag om 13 uur NL-tijd is de onherroepelijke uitspraak van het Hof van Justitie in Suriname. De kranten hebben liveblogs. Het gebied rond het gerechtsgebouw is door gewapende politie afgesloten. Vijftien minuten voor aanvang zegt de advocaat van Bouterse: 'Ik weet niet of hij komt'. Zoals ik al had verwacht heeft de boef de benen genomen. Hij en zijn vier medeverdachten zijn niet aanwezig als de voorzitter van het Hof de uitspraak voorleest. Er zijn ook geen aanhangers van de vroegere legerleider en president/drugshandelaar. In de zaal zitten veel nabestaanden van de 15 slachtoffers. De advocaten van Bouterse hebben tijdens het hoger beroep zeker twaalf verweren ingebracht. Het Hof verwerpt ze allemaal en handhaaft vervolgens de straf die de krijgsraad uitsprak. 'Er kan niet worden volstaan met een mindere straf'. De andere vier verdachten krijgen 15 jaar celstraf. Dat is klare taal, maar toch komt er ook weer onduidelijkheid over wat er nu moet gebeuren. Het Hof geeft geen bevel tot onmiddellijke gevangenneming, zoals justitie had gevraagd. Waarom? Het verzoek daartoe was 'onvoldoende onderbouwd'. Het Hof zegt echter dat het vonnis de 'in gevangenneming al in zich draagt'. Het lijkt wel of ze de hete aardappel aan elkaar doorgeven. Goed beschouwd zou het dus niet betekenen dat Bouterse niet de cel in moet, maar dat het aan de procureur-generaal van Surinaamse OM is om invulling te gaan geven aan het vonnis. Nou, nou, dat OM moet dus gewoon actie ondernemen.

Vandaag een aardige, droge dag na al die regen. Zogezegd, het is voor korte duur. Ik ga naar de Koerdische kapper op de Langendijk. Hoog tijd, vindt Anna. Zij gaat naar Tessa en dan met Lina-Mae naar dansles de dansschool van Nikita. Straks gaan we met zijn allen feestelijk eten bij McDonalds. Naar het begin van dit kwartaal

Donderdag 21-12-2023

In de komende nacht is de winterzonnewende, als de zon recht boven de Steenbokskeerkring staat. Zijn zuidelijkste punt wat betreft de aarde. Nu zullen de dagen weer langer worden. Vlak voor de waarschijnlijk ongewoon zachte Kerstdagen komt Storm Pia langs. De kern trekt over Scandinavië en levert bij ons een west- tot noordwesterstorm met windstoten en veel buien. Door de storm hoopt het zeewater zich op voor de kust en de zeegaten. Dat belemmert de afvloed van de rivieren. In de Biesbosch zetten ze het grote overstroomgebied de Noordwaard open. Het is officieel de eerste winterstorm als op Vlieland tussen 10.00 uur en 11.00 uur een gemiddelde windsnelheid van windkracht 9 wordt gemeten. Vanaf vanmorgen geldt code geel vanwege de windstoten. Rederij Doeksen laat verschillende afvaarten van en naar Vlieland en Terschelling vervallen. Luchthaven Schiphol heeft vanwege de storm besloten om ruim 200 vluchten te annuleren. Af en toe striemt regen de stad als we naar Oost rijden om te sporten. Na terugkeer klaart het weer tijdelijk op en zijn er wat zonnige perioden. Later zal er meer regen en wind komen. Rijkswaterstaat sluit de opblaasbare stormvloedkering van Ramspol bij Kampen. Ook de Hollandse IJsselkering bij Krimpen aan den IJssel gaat dicht. Dat gebeurt 3 à 4 keer per jaar.

     Na het middaguur waarschuwt Rijkswaterstaat voor hoge waterstanden langs de kust en op het IJsselmeer. Mogelijk sluiten er vandaag meer stormvloedkeringen, zoals Oosterscheldekering, Hollandsche IJsselkering en de Haringvlietsluizen. Op verschillende plaatsen in het noorden sluit men coupures en vloeddeuren (Vlieland, Delfzijl). Er is ook een kans dat zelfs de Maeslantkering in de Nieuwe Waterweg bij Hoek van Holland dicht gaat. Dat is uniek; het zou de eerste keer zijn dat de waterkering moet sluiten vanwege hoge waterstanden. Langs verschillende wegen waaien bomen en vrachtwagens om en zorgen voor verkeershinder. Ook bij ons buiten harde wind en striemende regenvlagen.

Gisteravond samen uit eten bij McDonalds met Vajèn en Lina-Mae. Ik was voor het laatst bij een McD geweest toen mijn eigen jongens nog klein waren en voorlopig hoef ik niet nog een keer. Buiten natte straten en binnen een drukke, vochtige warmte. Bestellen en afrekenen gaat via een van drie panelen, nummer mee en daarna worden de etenswaren aan tafel gebracht. Overal klinken asynchrone piepjes. Er zitten veel gastjes met hoodies en petten, jonge gezinnen en wat oudere stellen, soms met kleinkinderen net als wij. Tot overmaat van ramp gooi ik de Cola Zero over mijn broek. De bedienende jongeman brengt een doek om te deppen en een nieuwe Cola. We ruimen de rotzooi op en hervatten de maaltijd. Je eet er uit de hand, bestek wordt er niet bij geleverd. Alles is gericht op een snelle doorloop. Binnen een halfuur staan we weer buiten. Anna zet me thuis af en gaat bij Tessa thuis op de meisjes passen. Om het huis trekt de wind al aan. Anna keert na elf uur terug en dan genieten we op Classica Stingray van een hele mooie uitvoering uit 1978 van Rachmaninovs 3e pianoconcert door Vladimir Horowitz en Zubin Mehta.

Vandaag precies tien jaar geleden verscheen er een boek waarin ik word vermoord. Dat overkomt je niet vaak. Het was in de tijd van de rechtszaken tegen de disfunctionerende neuroloog Ernst Jansen Steur (strafzaak en tuchtzaken). Hij overleed onlangs op 78-jarige leeftijd. Tien jaar geleden was de zaak van de 'horrordokter' een mediahype, die ook mij deels trof als oud-bestuurder van het ziekenhuis. Naast de gebruikelijke scheldkannonades in de sociale media pubiceerde een Twentse veelschrijver een thriller, waarin alle betrokken bestuurders vermoord werden. Een rare ervaring om over je eigen dood te lezen. Lees het verhaal hier. Het boek is op Bol.com nog steeds te koop. Naar het begin van dit kwartaal

De zwarte streep is de nieuw ontdekte Giant Coma Stream. Deze streep is tien keer zo lang als onze Melkweg en bevindt zich op zo'n 300 miljoen lichtjaar van ons vandaan tussen sterrenstelsels (de gele vlekken). (c) William Herschel Telescope/Román et al.

Vrijdag 22-12-2023

Het nieuws is aan het einde van 2023 zó ontzettend beroerd dat je de neiging krijgt je ervoor af te sluiten. Het jaar is op weg om in veel opzichten een recordjaar te worden. Waarschijnlijk het warmste en natste jaar ooit gemeten. Niet alleen mondiaal maar ook in Nederland. Het dappere Oekraïne dat ook voor onze vrijheid vecht, begint te wankelen omdat het westen aarzelt het nog langer te steunen. Het ISW schrijft in zijn dagelijks bericht dat het Oekraïnse leger zonder die steun mogelijk in elkaar zal storten.

     Het lijkt warempel wel dat de vier rechtse en populistische partijen snel een regering in elkaar zitten te flansen en in veel opzichten daarop al vooruitlopen. De Tweede Kamer nam gisteren een motie van NSC aan waarin de ondergrens van stikstof depositie naar 1 mol wordt verhoogd (14 gram). Nu is dat 0,007 gram en niet voor niks. Iedereen weet dat het niet strookt met wet- en regelgeving. De Raad van State en het Europees Hof zullen het besluit vernietigen. Maar het lukt de vier niet altijd. De PVV doet vandaag een poging om alvast verdere steun aan Oekraïne controversieel te laten verklaren, zodat er niet over besloten kan worden zolang de formatie duurt, maar NSC en VVD verhinderen het.  

Ik heb de neiging me naar andere onderwerpen te wenden. Tijdlozere. Wat is tijd? Kijk naar de recente ontdekking van een gigantische sterrenstroom tussen sterrenstelsel, de grootste die ooit werd aangetroffen. We kenden ze wel in onze eigen Melkweg, maar niet tussen hele sterrenstelsels. De stroom heeft een lengte van tienmaal de doorsnede van de Melkweg. De sterrenrivier stroomt door het enorme cluster van sterrenstelsel dat de Comacluster heet, die buiten het vlak van de Melkweg ligt. De onderzoekers gaven de stroom de naam Giant Coma Stream. De Coma Cluster kwamen we onlangs al eens tegen in dit weblog. De verwachting is dat zo'n stroom van sterren instabiel is temidden van een vijandige omgeving van elkaar aantrekkende en afstotende sterrenstelsels, maar misschien is het donkere materie die hem regeert. Die houdt ook de hele Comacluster bij elkaar, ontdekte de Zwitserse sterrenkundige Fritz Zwicky al in 1933. Nog steeds weten we niet wat dat is. De stroom is bijna 1,7 miljoen lichtjaar lang en slechts 81 duizend lichtjaar breed. Sommigen denken dat de sterrenrivier ooit zelf een sterrenstelsel was, een dwergstelsel dat in de Coma Cluster verzeild raakte en uit elkaar werd getrokken. De rivier zal zelf over een paar miljoen jaar ook weer uit elkaar rafelen.

Nu, aan het einde van dit jaar, tot de rand gevuld met ellendig aards nieuws, geniet ik van die grote getallen. Gedurende de komende 200 miljoen jaar zal de aantrekkingskracht van de maan de omwenteling van de aarde geleidelijk vertragen. Dan zal een dag tenslotte 25 uren tellen. Zouden er nog mensen leven? Zouden hun levens in jaren dan even lang blijven? Zou er überhaupt nog leven zijn op de planeet? Happy Christmas! Naar het begin van dit kwartaal

De hulpverleningsruimte in JAC-Utrecht, begane grond, ca. 1977, Rechts in de rode cirkel zit ik, helemaal links in beeld Ad Hornis, geloof ik.

Zaterdag 23-12-2023

Gisteravond zag ik met het plezier van herkenning de Special van Andere Tijden over de alternatieve hulpverlening van de jaren 70 en 80. De JAC's in Amsterdam en Utrecht kwamen voorbij. Op het laatste heb ik als huisarts gewerkt van 1975 tot 1979. De aflevering heette 'Van huis weggelopen' over de weglopertjes die we aan hulp en onderdak hielpen. Natuurlijk klonk als achtergrond af en toe de Beatlessong 'She's leaving home' van de LP Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band. Crux was natuurlijk dat het onderdak op geheime adressen was, die we niet aan de ouders en de politie vertelden. Wel spanden we ons in om het contact tussen ouders en kind zo snel het kon te herstellen. Leuk om bekenden te zien, zoals de eerste JAC-coördinator Peter Rombouts en Gretha Kostwinder van de Utrechtse Kinder- en Zedenpolitie, met wie we intensief samenwerkten. Rombouts was nog in 1974 door de politie opgepakt voor 'onttrekking aan het ouderlijk gezag'. In twee gevallen wisten de makers van de documentaire destijds weggelopen kinderen op te sporen. Ze leken goed terecht gekomen te zijn en spraken waarderend met hun toenmalige hulpverleners. Allemaal ouder geworden. Ook was er in de uitzending een opvanggezin dat ik nog uit die tijd kende, dat van de ouder geworden fysiotherapeut Ton Boonekamp. De opvanggezinnen werden vanuit een aparte stichting (Stichting HOOM) geregeld. En gelukkig waren er enige - helaas korte - beelden van het JAC-pand op Oudegracht 371, dat inmiddels verbouwd en opgeknapt bleek. Rombouts liep verbaasd door de hulpverleningsruimte en het toenmalige secretariaat.

     Op 5.30 zie je mij even in beeld, helemaal rechts aan tafel met anderen. De anderen herken ik niet, misschien zijn het klanten, behalve helemaal links socioloog/hulpverlener Ad Hornis (geloof ik). Die lijkt een boterham te eten, wat hij in mijn herinnering altijd deed. De foto heb ik zelf misschien ook ergens liggen. Op een andere foto zie ik medewerkster Carrie Jansen zitten, die later een BN'er werd als advocaat, columniste en modeontwerpster. in Rotterdam Het JAC was een bezige en vrolijke bijenkorf. Overal had je kamertjes met werkgroepen erin en gesprekken met klanten. Tussen de medewerkers ontsprongen uiteraard allerlei mooie en soms dramatische liefdes. Heel kort was het stukje film van de gracht waar ik toen woonde en ook zag ik mijn toen nog langharige, helaas onlangs overleden vriend Paul A. in beeld voor het huis tegenover de Vollersbrug, waar hij toen woonde. In de aftiteling zag ik onderaan de naam van Ab Doorn, die destijds als psycholoog op het JAC Utrecht werkte. Die leeft dus ook nog en werkte kennelijk aan deze Special mee. Van mij zou hij 'Onvergetelijke tijden' mogen heten. Een deel van de JAC-tijd komt aan de orde in deel 3 van mijn romancyclus.

Vannacht alweer veel regen, vanmorgen blijft het droog. Het verlichtingssnoer van het kerstboompje in de serre begeeft het en is niet meer te repareren. Bij de Hema in de binnenstad haal ik snel een nieuw voor nog geen 6 euro. In de grote rivieren staat het water nog altijd hoog door de aanhoudende regens. Op een aantal stukken van de dijken in Limburg plaatst men noodschotten en zandzakken. In de Lek verwacht men een 'hoogwatergolf' van zo'n 3,5 meter hoger dan gewoonlijk. Bij ons in de Merwede valt het mee. Naar het begin van dit kwartaal

De sterk gezwollen Merwede gisteravond. Voor de wal ligt een cruiseschip. (foto: Annet Ardesch)

Zondag 24-12-2023

Om kwart voor één vannacht schrikken we wakker van twee brandweerauto's die met loeiende sirenes over het Eind scheuren. Gelukkig is er in onze straat niks aan de hand, ze rijden door de coupure naar Buiten de Waterpoort. Daar ligt een cruiseschip aan de wal, zagen we vandaag, misschien is er daar malheur. Later lopen er luidruchtige lieden langs. We slapen weer in. Vanmorgen geeft de website Alarmeringen Zuid-Holland weinig duidelijkheid: 'Door nog onbekende oorzaak is zaterdagnacht mogelijk iemand gewond geraakt toen deze in het water terecht kwam. Het incident gebeurde rond kwart voor 1 in de nacht. Over de oorzaak van het incident is nog niets bekend'. Er verschijnen geen aanvullingen op het bericht.

     Vanochtend ziet de wereld er grijs en regenachtig uit. Dat blijft de hele dag zo. We zijn maar wat blij dat onze Dulce binnen staat. Het is zeer zacht voor de tijd van het jaar; het wordt 11 tot 12 graden. Normaal is het nu een graad of zes. Het waait 's middags flink uit het zuidwesten. Het zijn topdagen voor windenergie. Gisteren leverde windenergie ruim 60% van de totale NL elektriciteitsvraag van ons land. Vandaag opnieuw. Kerst 2023 kan in de top-5 van warmste kerstdagen belanden. Tot nu toe is er in december gemiddeld zo'n 75 mm regen gevallen. In de laatste week komt daar nog zo'n 50 tot 70 mm bij. Het hele jaar kan zowel het warmste als het natste jaar ooit gemeten worden.

     In Duitsland leveren overstromende rivieren toenemend problemen op. In het plaatsje Rodenberg in de buurt van Hannover in de deelstaat Nedersaksen werden de inwoners in de afgelopen nacht door sirenes gewekt omdat het water buiten de oevers trad. Ook in andere deelstaten verwacht men overstromingen.

     Opmerkelijk: op de stranden in Zeeland spoelen af en toe zeldzame tropische Kemps-zeeschildpadden en Dikkopschildpadden aan. Deze dag al de vijfde in een paar maanden, gisteren waren er ook al twee. Het zijn allemaal dikkopschildpadden. Ze zouden uit de Caribische Zee komen en in de warme golfstroom zijn geraakt. Ze kunnen hier niet overleven, het water zou ruim 20 graden moeten zijn, Diergaarde Blijdorp vangt ze op. 

Vandaag begin ik aan de lectuur van een boek dat al langere tijd op mijn lijstje staat: 'De onvermijdelijkheid van een nieuwe wereldoorlog' van Ingo Piepers (Prometeus, 2020). Er bestaat zeker wel leukere kerstlectuur, maar kom op, een poging het fenomeen 'oorlog' te willen begrijpen is altijd goed. Piepers verbaasde velen door een paar jaren geleden te voorspellen dat er na ongeveer twee jaar een systeemoorlog zou uitbreken. En hij kreeg gelijk, op 22 februari 2022 viel Poetin zijn buurland Oekraïne binnen, hoewel je kunt zeggen dat die oorlog eigenlijk al in 2014 begon met de bezetting van De Krim. Een 'systeemoorlog' is er een waarin grootmachten betrokken zijn in een poging een volledig nieuwe internationale ordening te scheppen. Inderdaad kun je van de Oekraïneoorlog zeggen dat er meerdere grote landen betrokken zijn of dreigen te worden. De Gazaoorlog is ondanks het extreme geweld tegen de burgerbevolking op het ogenblik nog steeds een beperkte oorlog, ondanks de inspanningen van de Houthi's in de Rode Zee.

Regen de hele dag lang. Harde wind schudt de takken van de grote esdoorn op de Altenawal wild heen en weer. De kerstboom van onze buurtvereniging blijft heroïsch overeind staan. Weinigen vertonen zich op straat. Vanavond kookt Anna extra lekker en bovendien gaan we de cadeautjes onder de kerstboom uitpakken. Naar het begin van dit kwartaal

Het aansteken van de Sint Janstoren.

Maandag 25-12-2023, 1e Kerstdag

Gisteravond - kerstavond - staken we de toren van de Grote Kerk, de Sint Janstoren, aan. Een mooie kaars die ze bij de VVV Mooi Gorinchem verkochten. En we pakten onze cadeautjes van onder de kerstboom uit, drie voor elk. Anna had heerlijk gekookt: stukjes varkenshaas in een marinade van ketjap, kerrie en gember met erbij prei en bleekselderij. Kerstmuziek van Telemann en Purcell. Na een bonbon met whiskey erin; die had Anna ergens in de stad gevonden. Daarna keken we de twee voorlaatste afleveringen van The Crown op Netflix. Deze zelfde kerstnacht beleeft Gaza een van de dodelijkste nachten van de oorlog. Er vallen 78 doden bij  een Israëlische luchtaanval op het vluchtelingenkamp Maghazi, in het midden van de Gazastrook. De Russen laten zich ook niet onbetuigd: in de regio Cherson vallen vijf burgerdoden door Russische raketten. Overigens sterft in het bezette Horlivka een vrouw door Oekraïens vuur. Vanmorgen bakt Anna een taart want vanmiddag komen Barbara & Michel langs. Ze hebben Jordin bij zich. Morgen komen Tessa & Jeff met hun gezin en vrijdag gaan we naar Amsterdam, waar Floor & Jason de Zijlstra's met hun aanhang ontvangen zullen. Bij ons geen grote partijen meer; dat werd ons teveel.

Het waterpeil in de grote rivieren blijft stijgen, evenals in kleinere rivieren zoals de Dinkel en de Geul. Het water in de Rijn en IJssel zou nog twee meter verder stijgen en de hoogste waterstand wordt nu verwacht op 28 december. Bij ons gaat vandaag vast de Arkelse Damsluis dicht. Anders zou het water in het Merwedekanaal overstromen.

De strijd is nooit voorbij, het gevecht is altijd net begonnen. In Polen blokkeert de ultrarechtse PiS-president Duda met een veto een wet die deel uitmaakt van de begroting van de nieuwe premier Donald Tusk. Je kon het verwachten, de man blijft nog anderhalf jaar president. In de acht jaren van het PiS-bewind werd de publieke omroep omgezet in een propagandakanaal voor de regering. De nieuwe regering van het Burgerplatform beloofde de publieke zenders weer onafhankelijk te maken en ontsloeg afgelopen woensdag de omroepbazen, die er gewoonte van hadden gemaakt om Tusk in televisiejournaals te presenteren als de duivel en het PiS-beleid de hemel in te prijzen. Het nieuwe bestuur heeft nieuwszender TVP Info tijdelijk op zwart gezet. Nu heeft Tusk een groot probleem. De parlementaire meerderheid van de drie partijen in zijn coalitie is te klein (248 van de 460 zetels) om Duda’s presidentiële veto’s aan de kant te kunnen schuiven. Daarvoor is een drievijfde-meerderheid nodig (276 zetels). Naar het begin van dit kwartaal

Regen in de haven gisteravond.

Dinsdag 26-12-2023, 2e Kerstdag

Gisteravond regent het in de haven. Toen maakte ik deze foto. De heldere ster in het midden is waarschijnlijk de planeet Jupiter. Vanmorgen is het droog. De wateroverlast in het land neemt verder toe en betreft vooral kleinere riviertjes en beken. Het water hier in de haven is niet sterk hoger, maar het stijgt wel licht; de afvoer van de Linge langs het Kanaal van Steenenhoek is kennelijk nog even voldoende. Lees ook hier in DSG met foto's. Rijkswaterstaat zegt extra alert te zijn op overstromingen in onder meer het IJsselmeergebied. De Rijn is vanmiddag bij Lobith 14 m gepasseerd en stijgt de komende 2 dagen nog tot rond de 14,6 m. Daarna zet een langzame daling in tot rond de jaarwisseling. Het valt dus gelukkig mee. Vanaf 7 of 8 januari verwacht men opnieuw een nieuwe stijging. In Duitsland nemen de overstromingen toe. In Thüringen, in het midden van het land, moesten 500 inwoners van een dorp worden geëvacueerd. Het water stond er in de huizen een meter hoog en de stroom viel overal uit.

     In Kampen gebruiken ze een slimme oplossing om de stad droog te houden. In 2019 werd het Reevediep opgeleverd, een verbinding tussen de IJssel bij de stad en het Drontemeer. Water uit de gezwollen IJssel wordt zo weggevoerd en dat scheelt zo'n 40 centimeter waterhoogte bij de stad.

     Gisteren hadden we in ons land de op twee na warmste 1e kerstdag ooit gemeten. In de top 10 van warmste eerste kerstdagen staan nu vijf jaren uit deze eeuw. Over het VK steekt een storm op die het MetOffice ditmaal wél de naam Gerrit gaf. Boven de Buiten-Hebriden ligt een zich uitdiepende depressie.

We hebben een gezellige kerstbrunch met Tessa, Jeff, Vajèn en Lina-Mae. Onder de kerstboom liggen wat pakjes voor ze, waaronder een Gorcums Monopoly-spel. Anna serveert onder meer brunchtaart met rauwe ham en kaas. Heerlijk! Daarna gaan de meisjes naar de kunstijsbaan op de Grote Markt. Bas belt op met zijn kerstwensen. Naar het begkin van dit kwartaal

Blokuniversum (Researchgate.net)

Woensdag 27-12-2023

Tijd, hoe loopt het door je handen, gemakkelijk en ongrijpbaar. En de pijl van de tijd staat altijd in één en dezelfde richting die we de toekomst noemen en die we nooit bereiken. Tijd is in de natuurkunde een moeilijk begrip. Op het niveau van de elementaire deeltjes bestaat het niet eens, dat wil zeggen, de pijl van de tijd is er gewoon niet. Alle processen, splitsingen en fusies, kunnen altijd voor en achteruit in de tijd plaatsvinden. Newton vond de tijd niet meer dan een achtergrond voor alles dat zich afspeelt. De tijd gaat voorbij, maar verandert zelf nooit. Einstein noemde in een brief aan Max Born de richting van de tijd, van verleden via heden naar toekomst 'een koppig aanhoudende illusie'. Gelijktijdigheid bestaat niet in de kosmos. Hoe de tijd verloopt hangt af van je snelheid en positie in een universum dat verleden en toekomst al bevat. Alle tijd is even werkelijk. Het is de 2e Wet van de thermodynamica die de richting van de tijd bepaalt voor alles boven het niveau van elementaire deeltjes. Altijd richting meer wanorde. Warmte stroomt altijd naar koude, nooit andersom. Men spreekt van toename van entropie, van een ruimtetijd-continuüm en van een blokuniversum, waarin alles aanwezig is, dus ook alles wat er was, er is en zal zijn. Tijd zélf lijkt niet zo fundamenteel in het blokuniversum. Iemand die weet dat hij zal sterven - zoals ik - en dat de tijd niet in zijn voordeel werkt, kan daar licht anders over denken. Tijd kun je namelijk wel meten, maar wat meet je dan?

     Ik reageerde meteen toen ik op Aeon een artikel tegenkwam met de titel 'Time is an object' van de theoretisch natuurkundigen Sara Walker van Arizona State University en Lee Cronin van de University of Glasgow. Lezen! Zij schuiven een andere fundamentele theorie naar voren, namelijk die van Charles Darwin uit diens 'On The Origin Of Species' uit 1859. Die op alle mogelijke manieren bewezen theorie van natuurlijke selectie kan nu eenmaal niet bestaan zonder tijd. 'The arrival of Darwin’s ‘endless forms’ can be explained only in a universe where time exists and has a clear directionality.' Dat gegeven heeft een diepe consequentie, namelijk dat natuurlijke selectie het enige proces in het heelal is dat objecten kan opleveren die we associëren met leven. Objecten als bacteria, katten, bomen en mensen, maar ook raketten, gloeilampen en computers komen niet zomaar ineens in de wereld. Ze hebben allemaal een lange geschiedenis van selectie en ontwerp achter de rug en dat vormt een soort 'geheugen' in de tijd, nodig om ze laten ontstaan of ze nogmaals te maken. Dat is een groot verschil met elementaire deeltjes, die helemaal geen geheugen nodig lijken te hebben als ze spontaan uit het niets ontstaan.

     Het Standaardmodel van Elementaire Deeltjes en de evolutietheorie, de beide grootste theorieën van de mensheid, lijken dus niet-compatibel te zijn. Is er voor het onstaan van fundamentele deeltjes geen recept nodig, de elementen van de andere theorie - die van de evolutie van het leven - vergen wél voorafgaande informatie om ze te laten ontstaan of te maken: bijvoorbeeld DNA, RNA, eiwitten, maar ook cellen, bouwschema's en installaties. Dat is alles in de tijd vastgelegd geheugen - dat eerst zelf nog moest ontstaan. Echter: zonder zou het niet lukken. Hoe en waarom gaat tijd een rol spelen in het universum?  Tijd is niet als materie, geen tastbaar 'ding' maar toch bestaat het. Het fenomeen 'leven' schijnt daarvoor onmisbaar te zijn. 'Leven' is ook geen 'ding'. (Het wordt te lang, ik ga er binnenkort verder mee).

Kerstmis 2023 was de op 'één na wamste tot dusver gemeten (11,9 graden). Alleen in 2015 waren de kerstdagen warmer (14,2 graden). Het wordt waarschijnlijk toch het natste jaar ooit gemeten. Bij Lobith is de Rijn vandaag op 14,48 meter. In Deventer stijgt het water van de IJssel niet verder; het is nu 6,20 meter, net op de rand van de kade. Nederlandse boeren maken zich grote zorgen over de gevolgen van het hoge water. Vooral de oogst van aardappelen en suikerbieten dreigt in gevaar te komen. In Duitsland zijn de problemen met hoog water nog lang niet over. Ook in Centraal-Europa is het waterpeil uitzonderlijk hoog. In Boedapest is een deel van de kades van de Donau afgesloten vanwege de hoge waterstand. Het waterpeil in de Hongaarse hoofdstad staat momenteel op 6,77 meter, ruim boven het laagste alarmniveau. Naar het begin van dit kwartaal

De veerpont van Brakel ligt werkeloos aan het remmingwerk voor de Lingesluis. Rechts de watertaxi, Verderop de beide electrische veren.en nog verder een groot cruiseschip. Daarachter de gezwollen Merwede.

Donderdag 28-12-2023

Het is vandaag overwegend bewolkt. We gaan sporten en dat is het. Bij Lobith bereikte de Rijn om 4.10 uur vannacht zijn piek: 14,52 meter. Wat lager dan verwacht omdat er in Duitsland minder regen viel dan voorspeld. Het is een ‘vlakke piek’, wat inhoudt dat de waterstand de rest van de dag waarschijnlijk ongeveer gelijk blijft. Omdat het vandaag en morgen springtij is en het hard waait uit het westen, stuwt het water in de zeearmen en de grote rivieren op tot bij Gorcum. Dat kan zo'n extra 60 centimeter oplopen. De dijkgraaf van het Rivierenland verwacht geen problemen. Er zijn voldoende plaatsen om het water tijdelijk op te bergen, zoals de Noordwaard. Het lijkt erop dat het langjarige project dat meer ruimte aan de rivieren moest geven, goed werkt. Overigens kun je op de website overstroomik.nl van Rijkswaterstaat zien hoe hoog het water in jouw straat komt te staan als de rivieren wel over de dijken stromen.

     We gaan vanochtend naar de sportschool. Steeds gebruiken we de aanwezige knijpfles om onze handen te desinfecteren voor we beginnen en een paar keer onderweg op het Biocircuit. Het covidvirus zit vooral aan handen en handgrepen, veronderstellen we. Terug thuis lopen we even naar de rivier. Die staat inderdaad knap hoog tegen de sluis en de stadswallen aan, maar we hebben het wel eens hoger gezien. Het terrein van Buiten de Waterpoort is nog nergens overstroomd. De veerpont van Brakel ligt werkeloos tegen het remmingwerk van de sluis (foto hierboven). De toegangsweg tot de oprit van die pont is overstroomd. Verderop langs BdW liggen de twee nieuwe, electrische veerponten afgemeerd en nog weer verder een groot cruiseschip.

Het is opnieuw bijzonder warm voor de tijd van het jaar.  Een studie in Nature legt een directe link tussen het opwarmende klimaat en de forse daling van de insectenpopulatie. Door de hogere temperaturen zouden ze meer energie nodig hebben, waardoor ze verzwakken. Het zijn koudbloedige dieren, dus hun lichaamstemperatuur is gelijk aan de omgevingstemperatuur. Hoe hoger die ligt, hoe sneller de inwendige verbranding gaat. Dus hoe warmer het is, hoe meer lichaamsgewicht ze verliezen. Dat maakt ze kwetsbaar voor ziektes. De biomassa aan insecten is in de afgelopen decennia volgens onderzoekers naar schatting met 70 procent gedaald. Naar het begin van dit kwartaal

Vrijdag 29-12-2023

De laatste dagen van 2023 verlopen zacht en zeer nat. Weeronline meldt dat door de vroege bloei van elzen en hazelaars het hooikoortsseizoen nu al begint. Overigens gebeurde dat vandaag exact tien jaar geleden ook al een keer. Toen was het deze dag ook twee graden warmer dan gemiddeld - maar dat gemiddelde (het decadegemiddelde) lag toen flink lager dan nu. Wanneer het regent heb je overigens niet zo'n last van die pollen; de regen slaat ze neer. Pas halverwege januari is er enige kans op kouder winterweer.

     Door de overvloedige neerslag van de laatste periode dreigen de boeren in Groningen hun oogsten van aardappelen en suikerbieten te verliezen. Akkers zijn veranderd in natte blubber en onbegaanbaar voor de landbouwmachines.

     Het KNMI voegt vandaag een streepje toe aan de klimaatstreepjescode die het jaarlijks bijhoudt. Ieder verticaal streepje in de grafiek staat voor één jaar, van het begin van de metingen in 1901 tot nu. De klimaatstreepjescode laat zowel de jaar-op-jaar variaties als de opwarming van het klimaat goed zien. De kleur van het streepje geeft de gemiddelde temperatuur van dat jaar aan: blauw voor relatief koele jaren, rood voor relatief warme jaren. Het nieuwe streepje is donkerroder dan ooit eerder. Voor de laatste drie dagen zijn de prognoses gebruikt. Het jaar 2023 is een zeer warm jaar, met waarschijnlijk een gemiddelde temperatuur van 11,8 °C. Het was - samen met 2014 en 2020 - het warmste jaar tot dusver in ons land gemeten. Nooit eerder (sinds 1901) viel er zoveel regen. Landelijk viel er dit jaar ongeveer 1060 millimeter, normaal is 795 millimeter. De zomer was ongekend zonnig, hoewel we allemaal ons de slechte maanden juli en augustus herinneren. Gemiddeld over het hele land scheen de zon 1910 uur, normaal is dat bijna 140 uur minder. Die extra uren komen vooral op conto van juni, de warmste en zonnigste maand sinds het begin van de metingen.

     Streepjescodes zijn er ook voor de jaarlijkse neerslag en voor de jaarsom van de zonneschijnduur. Tezamen - zie hierboven - leveren de drie een goede visualisatie van wat er met het klimaat in Nederland aan de hand is: warmer, natter en zonniger. Dat wil zeggen: steeds hetere zomers, steeds nattere winters. Ook wereldwijd gaat 2023 de boeken in als het warmste jaar sinds mensenheugenis en kunnen er recordwaarden genoteerd worden voor de zeewatertemperatuur en zeespiegelstijging.

Goed nieuws. Het Nationaal Klimaat Platform (NKP) publiceerde gisteren cijfers over de voortgang van de energietransitie in Nederland. Daaruit blijkt dat de totale hoeveelheid groene energie groeide in 2023 met 13 procent ten opzichte van 2022. Daardoor komt het aandeel ‘hernieuwbaar’ in de totale energievoorziening aan het eind van dit jaar uit op 17 procent. Dat is iets meer dan het doel voor 2023 van 16 procent. De hoeveelheid duurzaam opgewekte stroom (denk aan elektriciteit die is geproduceerd met windmolens en zonnepanelen) steeg het afgelopen jaar nog harder. Inmiddels is 50 procent van de totale elektriciteitsproductie groen. Vorig jaar was dat nog 41 procent. Het gaat niet zonder problemen. Met name het opslagprobleem en van overbelasting van het net. Die worden groter. Er zijn nu steeds meer momenten waarop er méér hernieuwbare stroom werd opgewekt dan we in Nederland nodig hadden of konden exporteren. Naar het begin van dit kwartaal

Kerstdiner bij Floor. Vlnr Lisa, Jason, Anna, ik, Rommert, Floor en Thijs.

Zaterdag 30-12-2023

Gistermiddag gingen we met de snelbus naar Utrecht, aansluitend met een intercity naar Amsterdam Amstel en met de metro naar het Waterlooplein. Een hulpvaardige dame wees ons de weg naar de straat waar Floor & Jason wonen. Inmiddels regende het flink. Even later arriveerden Thijs en Lisa (met een vriendinnetje) en ook Rommert. Helaas waren Lois en Nora niet van de partij wegens ziekte en Bas ook niet; die had corona. Een wat uitgedund gezelschap Zijlstra's beleefde een gezellig en smakelijk kerstdiner. Floor had er goed haar best op gedaan. Daarna goede gesprekken over de wereldpolitiek en de fundamentele rol van oorlog. Later liepen we met Rommert door regen en onweer naar het metrostation en reden terug naar het Amstelstation (foto hier). We konden direct in de intercity stappen en haalden de snelbus naar Gorcum vlak voor tienen. In Gorcum ook nog fel onweer; we waren om kwart voor elven thuis.

     Vandaag hebben we voor de verandering een zachte, droge dag met flink wat zon. Voor even, want morgen - oudjaarsdag - gaat het weer hard regenen. Anna haalt boodschappen in de binnenstad. Het waterpeil in de grote rivieren gaat inderdaad vanaf 3 januari weer stijgen. In Duitsland is nog veel overlast door hoogwater en is de hulp van het leger ingeroepen. Omdat de grond verzadigd is en niets meer opneemt, leidt regenval daar sneller tot hoogwater dat snel doorstroomt naar ons land. Volgens Rijkswaterstaat kunnen onze rivieren het extra water voorlopig aan en is de veiligheid niet in het geding.

Gisteren voerde Rusland de grootste luchtaanvallen op Oekraïne sinds het begin van de oorlog uit. Circa 110 raketten (kruisraketten en ballistische munitie) en tientallen drones werden afgevuurd op de steden Kyiv, Lviv, Charkiv, Dnipro, Odessa en Zaporizja. De meeste werden neergehaald door de luchtverdediging. Volgens de Oekraïense premier Sjmyhal waren de aanvallen gericht op 'onze sociale en kritieke infrastructuur'. Ziekenhuizen, woonblokken, supermarkten en scholen werden getroffen en er vielen zeker 39 doden en 150 gewonden. In vier regio's viel de stroom uit. Eén van de raketten zou het luchtruim van Polen hebben geschonden. Mogelijk is het een vergelding voor het neerschieten van vijf Russische straaljagers en de vernietiging van een groot Russisch marineschip door een Oekraïense raket in de havenstad Feodosia op De Krim, maar volgens oud-commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif is Rusland een paar weken lang bezig geweest met het voorbereiden van de aanvallen. 'Dit is een operatie die je niet in een paar dagen plant'. Oekraïne sloeg vanochtend terug door 32 drones te lanceren richting Rusland, meldt het Russische ministerie van Defensie. Alle drones zouden zijn neergehaald.

     In de Veiligheidsraad wordt scherpe kritiek geleverd op Rusland. Het westen aarzelt met meer steun. Wel stuurt Groot-Brittannië ongeveer 200 luchtverdedigingsraketten naar Oekraïne. President Biden wil voor tientallen miljarden aan economische en militaire steun naar Oekraïne sturen. Republikeinen in het Congres houden dat steunpakket nog altijd tegen. Zij willen in ruil voor de steun meer geld voor grensbewaking in eigen land.

Natuurlijk heeft Poetin de aarzelingen van het westen in de gaten. 'Het is uit met cadeautjes krijgen’, zei hij onlangs smalend op zijn jaarlijkse persconferentie. Hij verkneukelde zich alvast: 'Als de VS de militaire steun aan Kyiv staken, houdt Oekraïne het niet langer dan één week uit. Oekraïne produceert momenteel niets meer. Ze proberen zich overeind te houden, maar zelf maken ze praktisch niets meer.’ Door de westerse aarzelingen lijken de Russen het initiatief naar zich toe te trekken, zegt Bert Lanting in De Volkskrant. Er zijn spanningen tussen Zelensky en zijn legerchef, die onlangs zei dat er een patstelling aan het front is. Het wordt ook steeds duidelijker dat de westerse sancties tegen Rusland veel minder effect hebben gehad dan het Westen ermee beoogde. De Russische economie groeit weer, voornamelijk dankzij de inkomsten uit de export van olie en gas naar landen die zich niets aantrekken van de westerse sancties. 'Rusland, met een drie keer zo grote bevolking, heeft een veel langere adem.'

     Zeker als Trump komend jaar de Amerikaanse presidentsverkiezingen wint, dreigt Oekraïne in de kou komen te staan, zegt Lanting. Trump gaat er prat op dat hij het conflict ‘binnen 24 uur’ kan oplossen, vermoedelijk door Oekraïne onder druk te zetten territoriale concessies te doen. De vraag is of Moskou nu een compromis wil. Poetin herhaalde op zijn persconferentie dat hij vastbesloten is de oorlog voort te zetten totdat Rusland zijn doelen uit het begin van de invasie heeft bereikt: de ‘denazificatie’ en ‘demilitarisatie’ van Oekraïne. 'In de praktijk komt dat erop neer dat Oekraïne zich volledig moet overgeven, neutraliteit moet beloven en een pro-Russische regering moet aanvaarden.' Zolang Poetin Kyiv niet op de knieën heeft, beschouwen velen zijn presidentschap als een mislukking.

     Je weet dat Poetin zelfs dán niet genoeg heeft. Bij de 350ste geboortedag van tsaar Peter de Grote in 2022 liet Poetin weten dat hij het, net als zijn grote voorbeeld, als zijn taak beschouwt ‘van oudsher Russische’ gebieden met het moederland te herenigen. Op de staatstelevisie pleiten Kremlin-propagandisten openlijk voor de inname van de Baltische landen, Moldavië en andere gebieden die ooit bij het tsaristische rijk hoorden. Moet de NAVO haast maken met het lidmaatschap van Oekraïne en Moldavië? Soms denk ik dat het inderdaad zou moeten om de Russische president definitief af te schrikken. Het is uiteraard niet zonder risico. Dat is niets doen ook. Naar het begin van dit kwartaal

Oppenheim.

Zondag 31-12-2023, Oudjaarsdag

Het hoge water in de rivieren is aan het zakken. Bij Lobith stond het peil op ruim 13,5 meter boven NAP. Tijdelijk, want in de loop van de komende week komt er uit Duitsland weer veel water naar ons land. Ondertusssen veroorzaakt het zakkende water problemen met de doordrenkte dijken. De waterdruk tegen de dijken neemt af en zo ontstaan er hier en daar flinke scheuren op de buitenzijden. Dijkwachten markeren de schadeplekken met gele vlaggetjes en houden ze extra in de gaten. Er is dus meer water op komst en de waterschappen waarschuwen dat taluds, dijken en oevers overal in Nederland instabiel kunnen worden door langdurige blootstelling aan water. Voor de scheepvaart is de navigatie op de sterk gezwollen rivieren lastig. Vlak bij Arnhem liep gistermiddag rond 13.00 uur een binnenvaartschip vast op een ondergelopen weiland naast de IJssel. Vandaag lopen kades in Hoorn en Volendam onder door de hoge waterstand van het IJsselmeer en opstuwing van water door de harde wind.

     Voor vanavond, oudjaarsavond, verwacht men dat de westenwind aantrekt tot windkracht 5 boven land, aan de kust kan het gaan om windkracht 6 of 7. Dat kan gevaren opleveren bij het afsteken van vuurwerk, dat door flinke windvlagen kan afzwaaien en omstanders of ramen van huizen treffen. Nederlanders kochten voor 106 miljoen euro aan vuurwerk en nog eens voor 10 miljoen in het buitenland, met name in Duitsland waar geen restricties zijn op knalvuurwerk. Gisteren viel er in Limburg een dode door vuurwerk. Van de Nederlanders is 55 procent voor een totaalverbod.

     Gisteravond keken we naar de eerste twee afleveringen van Breaking Bad, een geestige serie uit 2008 - 2013 die op Netflix staat. We zijn lui en slapen uit tot negen uur. Buiten is het grijs bewolkt met wat zon in de middag. Straks gaat het regenen en trekt de wind aan.

Als vergelding van de ongekend zware luchtaanvallen, waarbij 39 doden vielen, heeft Oekraïne de Russische stad Belgorod bestookt. Die ligt 30 kilometer van de grens bij Charkiv. Er vielen 24 doden. Moskou zweert op zijn beurt wraak te zullen nemen en heeft gisteravond de VN-Veiligheidsraad bijeen geroepen. Als vergelding van hun kant vuurden de Russen vandaag een barrage aan drones op het centrum van Charkiv af. Daabij vielen 28 gewonden en werden een hotel, verschillende appartementengebouwen, een kinderdagverblijf en winkels geraakt.

Ik ben ze zó zat, die permanent verontwaardigde boeren. Dat de derogatie - het mogen uitrijden van extra mest over de weilanden - door Brussel grotendeels afgeschaft zou worden per 1 januari, dat wisten ze al vele jaren. Ik schreef er zelf bijna een jaar geleden nog over. Toen kreeg minister Adema met heel veel soebatten van Brussel 2023 nog als een 'extra overgangsjaar'. De boeren verliezen nu eindelijk en terecht een eenzijdig voordeel dat alle andere boeren in de EU niet hebben. In 2025 en 2026 worden die mestnormen nog verder aangescherpt. Het overvloedig gebruik van meststoffen door onze veeboeren is de grote bron van vervuiling van ons oppervlaktewater. Dat bevat al jaren veel te hoge concentraties nitraat en fosfaat. De derogatie wordt tussen 2023 en 2026 in stappen afgebouwd. In de afgelopen decennia constateerde de Europese Commissie keer op keer dat Nederland een loopje neemt met de milieuvoorschriften uit Brussel. Uit meerdere onderzoeken blijkt bijvoorbeeld dat er ook nog grootschalig gefraudeerd wordt met de mestboekhouding van veehouderijen en mestfabrieken.

     Het mestoverschot moeten ze nu voor veel geld af laten voeren naar het buitenland of naar mestverwerkers, zwaar gesubidieerde biogasinstallaties die het omzetten in 'biogas'. Daar wordt ook enorm mee gesjoemeld door illegale bijmenging met bijvoorbeeld drugsafval. Nog dit jaar constateerden inspectiediensten zware overtredingen bij 27 van de 33 mestvergisters in de drie noordelijke provincies. Het residu dat achterblijft bij de productie van biogas, het digestaat, wordt vaak als meststof over akkers uitgestrooid. In het digestaat van 23 van deze mestvergisters trof de milieu-inspectie amfetaminen aan en in 27 gevallen zware metalen als zink en koper. Veel ervan komt in onze voedselketen terecht. De samenleving wordt alleen maar asocialer, lijkt het wel. Die mestfabrieken werden in elk geval stilgelegd.

     Nu slaan de veeboeren opeens alarm, boeren die al vele jaren wisten dat de derogatie eraf ging maar die er niet op inspeelden en nu compensatie eisen van de overheid voor problemen die ze zelf veroorzaakten. Minister Adema sputtert tegen, de boeren wisten het immers allang en deden niks. BBB, NSC, ChristenUnie en VVD eisen oplossingen. Die zijn er nu niet meer en directe inkomenssteun aan noodlijdende boeren, boven op de al uitgedeelde Europese landbouwsubsidies, is volgens de EU-regels niet toegestaan. Dat werkt nu eenmaal marktverstorend. De geitenpaadjes zijn op. Als we ons land en ons water niet helemaal willen vergiftigen is de enige uitweg een drastische vermindering van onze veestapel. Het is niet anders.

Wat is Nederland toch een rotland geworden. In De Volkskrant staat een aandoenlijk, nee aangrijpend verhaal van een vrouw uit Gaza die al 15 maanden wacht op een beslissing van de IND over haar asielverzoek. Haar man, twee kinderen en haar zieke vader zitten in die hel te wachten. Zodra ze een verblijfsstatus heeft, wil ze die naar Nederland halen. ‘Mijn kinderen voelen zich door mij in de steek gelaten. Mijn dochter gelooft niet dat een asielaanvraag zo lang kan duren'. Het is geen kerstverhaal. Vorige week nam de IND een besluit dat haar geduld verder op de proef stelt: besluiten over Palestijnen uit de bezette gebieden worden zes maanden opgeschort, terwijl iedere vorm van redelijkheid en menselijkheid doet verwachten dat verzoeken uit de dodelijke bommenhel juist versneld behandeld zouden worden. Quod non. Bah! Naar het begin van dit kwartaal

Lees vanaf hier verder op https://www.sailing-dulce.nl/home/79