Logboek 2014/4 Herfst in Gorcum

  Direct naar

    het laatste

    verslag

Dit is het laatste seizoen van 2014. We zijn weergekeerd uit de Middellandse zee naar de Atlantische Oceaan. De boot wordt vandaag in Lagos, Portugal, op de kant gezet. Een week later zullen we terugvliegen naar Gorcum. Herfst in Gorcum. Volgend jaar willen we terugvaren naar Nederland, dan is de cirkel pas echt rond. Het noodt tot terugkijken. Onze reis begonnen we met veel overmoed en enthousiasme, misschien zou het wel een wereldreis worden. Dat is niet gebeurd, in de Rode Zee moesten we terugkeren vanwege de piraterij. Ook onze verzekeraar wilde de boot niet meer verzekeren ten zuiden van Hurghada. Daarna ontbrak ons de lust in een Atlantische oversteek. Toch was het in zekere zin een wereldreis in een kleinere, oudere wereld. Op de kaart hiernaast staan de zeereizen van de Phoeniciërs in de 3e eeuw voor Christus. Die vallen samen met het gebied dat wij bevaren hebben (behalve de Rode Zee, daar kwamen ze kennelijk niet) In die richting reisde men met karavanen kamelen, het 'schip der woestijn'.

Dulce gaat na 2,5 jaar het water uit bij Sopromar

Woensdag 01-10-2014

Vanmorgen om kwart voor negen arriveert Piet van de Tartaan om ons te assisteren bij de lift-out. We trekken de walstroom los en een voor een de lijntjes. Hoewel er harde wind is voorspeld, is het vrijwel windstil en stralend zonnig. Een warme dag op komst. Het tij is ongeveer halverwege eb, dus staat er zo meteen nog ruim voldoende water bij Sopromar in de kraankolk. Het is bijna negen uur. Ans roept het havenkantoor op en verzoekt ze om de voetgangersbrug open te zetten. 'Within four minutes', is het antwoord. Langzaam vaar ik richting brug, waar de slagbomen neergaan. Toeristen maken foto's als we de brug passeren. Aan de wachtsteiger bij het havenkantoor liggen al veel jachten te wachten, die een ligplaats hebben geboekt per 1 oktober. Bij de vissershaven laat ik een kleine, uitvarende trawler voorgaan en draai naar binnen. Aan de andere wal is de kraankolk, waar ik langzaam achteruit op af vaar. De kraanmeester gebaart dat ik even moet wachten; de kraan moet eerst over het gat gereden en de sintels moeten zakken tot op de bodem. Dan schuif ik het scheepje langzaam naar binnen. De singels zitten op de goede plekken en trekken aan, de boot ligt vast. Snel duik ik de kajuit in en trek de trap naar voren om de afsluiter van de motor dicht te zetten. De flacons koelvloeistof staan al klaar. Ik schroef het deksel van de wierpot los en begin te gieten, terwijl Ans buiten de koelwateruitstoot uit de uitlaat in de gaten houdt. Zodra ze groene koelvloeistof ziet, zet ze de motor uit. Motor geconserveerd voor zeven maanden op de wal (van Fons geleerd). We klimmen op de wal.

Dan hijst de kraanmeester de boot omhoog (foto hierboven). Gespannen kijken we naar boven: past de windgenerator er wel onder? In Kreta was dat kiele-kiele, hier is er nog ruimte over (foto hier), deze kraan is duidelijk groter. Dan bezien we het onderwaterschip. Dat valt alleszins mee, na 2,5 jaar hadden we meer aangroei verwacht. De schroef zit vol pokken (foto hier), de eigen anode van de Maxprop-schroef heeft nog redelijk wat vlees, die op de schroefas is aardig weggevreten. Eenmaal boven de wal gereden spuit een werknemer het onderwaterschip zorgvuldig af met een hogedrukspuit (foto hier). Hij steekt de pokken onder waterlijn weg en maakt zelfs de Maxprop-schroef en de tunnel van de boegschroeven schoon. Klasse, hier bij Sopromar! Uiteraard krijgen de mannen een fooi. We inspecteren de huid nu van dichtbij: nergens bubbeltjes, blaasjes of andere aanwijzingen voor osmose.

Langzaam rijdt de kraan ons weg van het kraangat (foto hier) naar onze verblijfsplek, een mooie plek langs de rand van de werf aan de kant van de vissershaven. We hebben een vrij uitzicht over alle bedrijvigheid. Wolken warrelende meeuwen vliegen om een trawler die juist aankomt (2 foto's hier), op een roeibootje zit als een orthodoxe dominee (in het wit) een peinzende zilverreiger (foto hier) en verderop zie je het havenkanaal, de boulevard en, tegen de heuvel op, de stad. We bedanken Piet en plaatsen een ladder tegen het achterschip en bergen de landvasten en de fenders op. Het loopt tegen elven en het is beroerd warm, hier op het beton, zonder veel wind. Binnen is het ruim 30 graden. De regen die voor vanavond voorspeld is, zal welkom zijn. Op het kantoor betaal ik met een fikse korting vanwege directe betaling met credit-card, voor zeven maanden en spreek af dat ze pas in april volgend jaar de scheepshuid licht schuren en voorzien van een nieuwe laag zelfslijpende antifouling, de offeranodes vervangen en de Maxprop-schroef servicen. Daarvoor zal ik eerst een offerte ontvangen, maar veel zin om het zelf te doen hebben we niet (meer). We krijgen een pasje om na sluitingstijd de werf op en af te kunnen.

We genieten van een laat ontbijt in de kuip en zien verder rond. Omdat de we tegen de rand van de werf staan, is er naast ons een afwateringsgeul. Dat betekent dat we gewoon de kranen in de gootsteentjes kunnen gebruiken en de wasmachine draaien, het water loopt meteen die geul in; de toiletten gebruiken we uiteraard niet. De toiletten van de werf zijn echter niet veraf en 's nachts zullen we de pilas-emmer weer in ere herstellen. Ach, het is maar voor zes dagen. Tegen de felle zon spannen we een laken, de bimini en de buiskap laten we uiteraard tot de laatste dag staan. De hete middag brengen we luierend en lezend door. Er is geen nieuws behalve een bericht van mijn advocaat dat het beroep bij het Centraal Tuchtcollege van de slachtoffers van Jansen Steur op 13 januari in Den Haag zal dienen. Aan het eind van de middag wordt het langzaam koeler. Vanavond gaan we Frango Grelhado (gegrilde haan met veel knoflook) eten in de stad. Terug naar boven

Bij eb aan het lange strand van Lagos

Donderdag 02-10-2014

Dit is een van die dagen - die zeldzaam zijn - dat er eigenlijk niets te vertellen is. Ik bedoel: wat heb je eraan te zeggen dat ik vanmorgen mijn data-SIMkaartje nog een keer heb laten opladen? Dat we koffie hebben gedronken in de stad op het plein waar het komische standbeeld van de Portugese koning Dom Sebastião staat? De jonge, roekeloze koning die in de 16e eeuw aan het hoofd van een troepenmacht arme boeren en huurlingen de woestijn van Marokko introk en die nooit weer werd gezien en die sindsdien 'O Desejado' wordt genoemd, hij die verwacht wordt? Dat het weer zo'n dag van 30 graden was en dat we daarom een lange wandeling langs het strand maakten? Dat bij eb het strand veel breder is (een diepzinnige opmerking, foto hierboven)? Je kent dat wel, schittering van de zon in het water, natte broekspijpen, enzo. Later een bruschetta met thee in de Bahia Beach Bar, waar Ans in een zitkussen lag (foto  hier)? Ik bedoel: wat heb je er aan dat te weten en wat heb ik eraan dat ik het vertel? Bijzonder is het niet en eigenlijk toch weer wel. Nou ja, laat maar. Je hebt van die dagen dat er voor je gevoel niks belangrijk is. Terug naar boven

Vrijdag 03-10-2014

De maandelijkse update van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer toont over september een flinke plus: + 0,29^o Celsius (zie hierboven). Je ziet in de grafiek dat hij al bijna 3 jaar niet meer negatieve waarden heeft vertoond.

Onlangs verschenen er berichten in de pers over merkwaardige samenscholingen van walrussen op de stranden van Alaska. Het zou te maken hebben met een tekort aan ijs als gevolg van de versnelde opwarming aan de Noordpool. Ik maakte er zelf een waarschuwing van op Facebook ('Voor wie denkt dat het wel meevalt met de klimaatverandering'). Inmiddels werd duidelijk dat zo'n oorzakelijk verband allerminst vaststaat, dus die waarschuwing was te kort door de bocht. Verschillende wetenschappers spreken elkaar tegen. Lees o.a. hier.

Gisteravond keken we op DVD naar een indrukwekkende film: 'Amour' (2012) van de Oostenrijkse regisseur Michael Haneke over de aftakeling van een bejaard echtpaar in hun Parijse appartement. De film won grote prijzen zoals de Gouden Palm (Cannes) en een Oscar. Een geweldige acteerpresentatie van de zelf inmiddels oud geworden acteurs Jean-Louis Trintignant en Emanuelle Riva. Trintignant kennen we als vertolker van boevenrollen in vele misdaadfilms, maar ook uit de beroemde antifascistische film 'Il Conformista' (1970) van Bernardo Bertolucci. En Riva uiteraard van de fameuze Alain Resnais verfilming van 'Hiroshima mon amour' (1959). Over het filmverhaal van 'Amour' zal ik niets zeggen om de spanning erin te houden voor wie de film niet zag, maar het bevat rijke interpretatie-mogelijkheden. Hoe geestelijke en lichamelijke aftakeling hand in hand gaan met liefde. Sommige critici ergerden zich aan de uiterst trage beeldvoering, zoals ene Thierry Verhoeven in FilmTotaal volgens wie de film 'een halfuur korter' had moeten zijn. Snelle jongen, die Thierry. Wij hadden er volstrekt geen last van (maar wij zijn natuurlijk ook oud), integendeel, door de langzame ontwikkeling raak je volledig vertrouwd met de hoofdpersonen in hun toenemende isolement. Hun appartement wordt een vertrouwde plek voor je. Een heel erg mooie film! De vraag dringt zich uiteraard op hoe wij het eraf zullen brengen, als we aan die ontluisterende neergang toe zijn.

Het is vandaag een fractie minder warm dan gisteren. Ik steek de laatste kokkels weg van de scheepshuid, de roerschacht en de aardplaat van de kortegolfzender. Dan is het alweer mooi geweest. We slenteren een paar uurtjes door de stad en drinken koffie bij O Desejado op het pleintje. Terug met het pontje over het havenkanaal. Daar is nog steeds het 'poezenhotel', een opvang voor zwerfkatten, in stand gehouden door liefderijke Britse pensionado-dames in Lagos. Langs het eenzaam tegen de duinen liggende restaurant O Barrigada ('All you can eat') lopen we om de haven heen naar de werf. Een wat kortere weg dan over de voetgangersbrug. De hitte van de middag slapen en luieren we weg onder de bimini. Straks naar de Tartaan; Piet & Ineke hebben ons op het eten gevraagd. Terug naar boven

Onze staatsietrap

Zaterdag 04-10-2014

Pauline Meurs is hoogleraar aan de Erasmus Universiteit en onder andere voorzitter van ZonMW. Ik ken haar nog uit mijn ziekenhuistijd. In de laatste hoedanigheid heeft ze van de Vereniging tegen de Kwakzalverij de Meester Kackadorisprijs 2014 gekregen. Dat is de prijs voor kwakzalver van het jaar. Waarom? ZonMW had dit jaar in een rapport geadviseerd om meer onderzoek te doen naar - wat het nogal eufemistisch noemt - 'complementaire zorg'. Daarmee wordt het onoverzienbare gebied van de alternatieve geneeskunde bedoeld. Volgens de vereniging tegen kwakzalvers - waar ik een enthousiast lid van ben, 'blijkt Meurs gespeend van enig kritisch vermogen voor zo ver het de pretenties van het alternatieve veld betreft.' Het is niet de eerste aanvaring tussen beide organisaties; in 2006 kreeg ZonMW de prijs ook al omdat het een spoedcursus in wetenschappelijk onderzoek voor alternatieve genezers had georganiseerd. Die bleef zonder effect en het was dus weggegooid geld, vinden de anti-kwakzalvers. Nu is er niet zoveel tegen om de vaak overdreven claims van de alternativo's systematisch te onderzoeken en daarom zou er niet veel verschil van mening tussen ZonMW en de anti-kwakzalversvereniging hoeven te bestaan. Overigens heeft onderzoek elders naar alternatieve therapieën nooit meer opgeleverd dan het bekende placebo-effect. En het commentaar van Meurs? Een woordvoerder: 'De bestuursvoorzitter van ZonMw neemt de prijs niet in ontvangst omdat bij de vereniging (tegen kwakzalverij - TZ) een open discussie volledig ontbreekt.' Dat is natuurlijk onzin. De nogal vermakelijke guerilla tussen hen zal nog wel langer duren, vermoed ik; terecht, want bij het financiëren van onderzoek in de zorg zijn er heel wat voorstellen die een hogere prioriteit verdienen. Laat ZonMW zijn oren misschien meer naar de politieke waan van de dag dan naar de wetenschap hangen?

Erg gezellig etentje gisteravond bij de Tartaan. Piet & Ineke pakten uit met een verrassende spinaziesoep en lekkere garnalen. Hier een foto van hen beiden. De dag begint vandaag met veel zon. We beginnen met poetsen van de boot en ik haal alle pokkenaangroei uit de tunnel van de boegschroeven (foto hier). Vlakbij op de werf staat een luxe trap, model staatsietrap, die niet in gebruik is. Ik rijd hem naar ons achterschip, zodat we nu voor onze laatste dagen een riante opgang hebben (foto hierboven).

's Middags komen er hoge sluierwolken en wordt het winderig. De vlagerige wind zit in het NW, er lijkt een weersverandering op komst, waarbij het minder warm wordt. De boot schudt een beetje op de stalen bok; we kunnen mooi zien hoe stevig hij ligt. Die waait niet zomaar om. Nog twee dagen. Terug naar boven

Lagos. De voetgangersbrug tussen de marina en de stad

Zondag 05-10-2014

Vandaag een winderige dag. De noordenwind voert vanochtend wolken aan. De kans op regen is gering, maar toch halen we de bimini vast weg. Ik sla de grootzeilval een paar slagen om de kraanlijn heen en zet hem strak op de punt van de giek; zo voorkom je trillingen door resonantie. Verder rits ik de hoes om stuurwiel en stuurstand, draai de gasfles dicht en maak de windgenerator beter vast. Vorig jaar liet ik hem draaien (zonder opladen), dit jaar dus niet. Wat beter is, weet ik niet. Ans draait de wasmachine met de laatste was; omdat het terrein van de werf afschot heeft en met asfalt bestraat, loopt het water in de geul naast ons weg. Op een paar plaatsen in de kajuit zet ze anti-kakkerlakkenhuisjes neer.

's Middags blaast de wind de hemel schoon en neemt toe tot Noord Bf 6. Dat kun je horen aan onze scheepsbel, die tinkelt dan zachtjes. Ik wandel wat over de werf. ('Ik zwerf over de werf'). Van een vissersboot is het dekzeil losgewaaid; met moeite trek ik het terug en maak het weer vast. Verderop vind ik in een hoek tussen de boten een roestende auto, een Triumph Mayflower, een model uit het begin van de jaren '50 (foto hier). De auto had in die tijd weinig succes. Het is niet zo vreemd dat hij hier verzeild is geraakt; traditioneel woonden er altijd al veel Engelse pensionado's in de Algarve. Terug aan boord lees ik plichtsgetrouw mijn dagelijks paar hoofdstukken in Tocqueville. We vervelen ons; eigenlijk hadden we beter vandaag al weg kunnen gaan of zelfs gisteren. Enfin, het is zó dinsdag. Vanavond gaan we met Piet & Ineke naar een avond met live-music in de Bahia Beach bar aan het strand. Vroeger, zeven jaar geleden, gingen we er op zondagavond vaak heen om te eten en te swingen. Swingen? Ja, hoezo? En uiteraard heb ik mijn nieuwe Bob Dylan t-shirt aan. Terug naar boven

Zo moet ze de winter door

Maandag 06-10-2014

Beto Kalulú heet de zanger, zijn band speelt música Afro-Latina. Hun muziek is gisteravond in de Bahia Beach bar zó aanstekelijk, dat niemand op zijn stoel kan blijven zitten. Ook wij niet (foto hier). Swingen! Zoals je ziet heb ik mijn Bob Dylan t-shirt aan. De band speelt ook muziek uit Angola en soms waan ik me al dansend op een van de vroegere feestjes in Luanda of Cabinda, feestjes die voor een deel terecht kwamen in mijn derde boek, want ondanks de spanningen en de ellende kon het er vrolijk toegaan. Tussen de sessies door smullen we van de schotel met tapas. Vooraf neem ik oesters, maar ik moet zeggen: de Zeeuwse zijn beter. We hebben een prima tafel gekregen (vooraf reserveren!), uit de wind en niet ver van de musici. Nadat ik hem heb verteld dat ik destijds in Angola werkte, komt Beto af en toe met me praten. Voor het regime van president Dos Santos, al tientallen jaren aan de macht, heeft hij geen goed woord over. We spreken over de mislukte coup d'etat van Nito Alves in 1977 - een verhaal dat ik in een vierde deel van mijn romancyclus wil verwerken. 'Dan was het land er niet beter aan toe geweest', zegt Beto. tegen elven lopen we naar de werf en nemen afscheid van Piet & Ineke. Die krijgen eerst nog bezoek van hun kinderen en daarna gaat de Tartaan ook de wal op.

De laatste dag breekt aan. Onze buurvrouw in Gorcum Arina belt met de vraag hoe ze de koelkast bij ons thuis aan kan zetten. Ze wil alvast een fles witte wijn koud leggen, hoe aardig! Het is buiten zonnig en het waait niet meer zo hard. We beginnen met het opruimen van de buiskap. Het schip ligt er nu kaal bij (foto hierboven) Ik ruim de waslijn op en span de vallen allemaal nog eens extra vrij van de mast om klepperen te voorkomen. Alle zaken die nog aan dek liggen, ruim ik op. Zelfs onze kabouterlampjes uit Malta schroef ik los, schakel ze uit (foto hier) en leg ze binnen, want verlichting is er 's nachts genoeg. De Egyptische netfenders die aan het achterschip hangen, gaan ook naar de voorhut. Terwijl Ans de boot van binnen schoonmaakt en de koffers gereed legt, poets ik in een aantal uren de beide vrijboorden schoon. Als we in april zin hebben om ze in de was te zetten, kan dat zo gebeuren.

Er drijft bewolking binnen en later drijft die ook weer weg. In de komende dagen wordt er veel regen verwacht, juist als we weg zijn. Straks, aan het eind van de middag zullen we de koffers pakken en klaar zetten. Vanavond zullen we naar de grote eetschuur aan de overkant lopen, aan de boulevard: de Adega da Marina, die een prima en betaalbare keuken heeft. Morgen heel vroeg op om op tijd (6.14 uur) de trein naar Faro te pakken. Vandaar nemen we een taxi naar het vliegveld. Terug naar boven

In het boemeltreintje naar Faro. Buiten is het nog aardedonker

Dinsdag 07-10-2014

Hm, dat viel wat tegen, het eten gisteravond bij de Adega da Marina, de grote eetschuur aan de boulevard. Frango grelhada, gegrilde haan, hebben we elders in de stad wel lekkerder gegeten. De bediening was ook al niet best, warrig en traag. We kruipen vroeg in bed.

Om kwart voor drie gaat de wekker af. Twee uur te vroeg, want bij het instellen waren we in de war met de Portugese tijd en rekenden de verkeerde kant op. Stom. Vlak voor de wekker twee uur later voor de tweede keer afgaat, vallen we eindelijk weer in slaap - en worden wreed gewekt. Buiten is het nog aardedonker. Veel te doen is er niet meer, de boot afsluiten is gemakkelijker als hij op de wal ligt, geen afsluiters dicht te doen, enzovoorts. Wel gaat de walstroom eraf, de zonnepanelen houden de accu's immers gemakkelijk vol. Alle electra-gebruikers zijn uit. Even na halfzes draag ik de koffers van de staatsietrap af en sluit de doorstapopening van het achterschip af. Het is gewoon fris buiten, slechts 16 graden, en nog steeds donker. Het wegrijden van de staatsietrap geeft problemen: één kant moet over de middenbalk van de bok, waar de boot in ligt, getild worden en daarbij vallen de wielen eraf. Het lukt me niet hem voldoende omhoog te tillen zodat Ans ze er weer onder kan zetten. Pfff...het zweet breekt me uit. 'Kom op!', zegt Ans, 'We moeten weg!' We schuiven hem samen een eind van de boot weg en leggen de wielen ernaast. Die vinden ze van de werf straks wel. Snel wassen we onze van roest vuil geworden handen in het werftoilet en karren met de koffers naar de uitgang. De nachtwaker schrikt en komt kijken. 'Bom dia, não há problema.' Snel lopen we naar het station, waar de trein al klaar staat. Over de werfmuur werpen we een laatste blik op ons bootje. Altijd even moeilijk om hem achter te laten.

De boemeltrein van west naar oost door de hele Algarve vertrekt om 6.14 uur (foto hierboven). Er zijn weinig reizigers. Buiten is niets te zien, het zal pas tegen halfacht licht worden. Tegen achten zijn we in Faro. Voor het station vinden we meteen een taxi, 7,5 euro naar het vliegveld. Het is er druk en rommelig, voor de incheckbalies staan lange rijen. Die van ons vordert echter snel. Ik vraag om window-no wing stoelen, we hebben zin om uit te kijken. De beambte knikt. Na de veiligheidscontrôle strijken we neer op een terras voor koffie en croissants. Ans diept triomfantelijk twee bekertjes vruchtenyoghurt op, die bij de veiligheidscontrôle kennelijk geen argwaan wekten. Er zijn twee Transavia-vluchten; die naar Amsterdam vertrekt te laat, die van ons (naar Eindhoven) gaat op tijd weg. We zitten aan het raam, maar precies boven de vleugel. De baliemedewerker had het toch niet begrepen. De hele vlucht lang is het overigens bewolkt. Achter ons schraapt een man zijn met rochelende sonoriteit voortdurend zijn keel. 'Jan, je bent nog niet thuis!', zegt een vrouw met Brabantse tongval. De vlucht duurt 2,5 uur en ik slaag erin een uur te slapen. Alleen bij het inzetten van de daling wijken de wolken, ik zie door een opening de stad Antwerpen liggen met in het zonlicht glinsterende kronkels van de Schelde en zelfs de Rooiersluis en het Willemdok. Daar hebben we in 2003 met de boot winterse kerstdagen doorgebracht.

Tessa haalt ons af. Het is hier ook bewolkt en 16 graden, we trekken onze jacks uit de koffer aan. De bekende vervreemding om opeens weer over vaderlandse snelwegen te rijden. Daarna de straten van Gorcum. Het lijkt alsof we lang weg waren, maar toch is het niet meer dan anderhalve maand geweest. Bij Barbara treffen we de kleine Vajèn en Barbara's dochter Nikita. Na de thee rijden we in ons autootje naar de sluis en lopen verheugd door ons appartementje, zien dat alles in orde is, dat er bloemen zijn van Arina en een bovenbuurvrouw, schuiven de gordijnen open, zetten de koffers neer en de kachel aan en lopen snel de stapel post door. Een aangetekende brief, die niet bezorgd kon worden, moet opgehaald worden bij een postkantoor. Morgen. Een aanmaning om de meterstanden gas en licht nu eindelijk eens door te geven. Ook morgen. Verder niets verontrustends. Oudergewoonte pakken we eerst de koffers uit en zetten de dingen op zijn plek. Veel boeken en CD's van de boot meegenomen. We zijn weer thuis, morgen is alles weer gewoon. We gaan zometeen eten bij de Griek op de Langendijk. Daarna zullen onze vrienden en buren Wiger & Arina nog langskomen om afscheid te nemen, want die vliegen morgen naar Schotland, waar ze deze zomer hun boot hebben gebracht. Kijken of daar alles in orde is. Terug naar boven

Aarzelend zonlicht valt op ons appartementje, de winterviolen staan al in de bloembakken

Woensdag 08-10-2014

Een beetje zon vanmorgen. We hernemen onze vaste rituelen en kijken in kamerjas met een kop thee op de bank naar de TV-journaals. Daarna via Uitzending gemist naar de nog steeds niet opgeloste moord op de arme Els Borst op Opsporing Verzocht. Na het ontbijt gaat Ans snel naar haar moeder in Lexmond. Ik ga eens buiten kijken. In de bloembakken op de voetgangersbrug rond ons appartementje hebben de begonia's plaats gemaakt voor winterviolen (foto hierboven). De salonboot 'Dudok' ligt keurig afgemeerd aan de kade bij restaurant 'Bon'Apart'. Aan de overkant van de Peterbrug grijnzen de lege ramen van het voormalig boekenantiquariaat me treurig aan. Wat zal ik mijn bakje koffie met praatje bij Rijk of Joke missen! In binnenstad zijn weer winkels gesloten, het centrum lijkt langzaam achteruit te kachelen.

Bij het postkantoortje in de Citymarket in de Westwagenstraat haal ik de aangetekende brief op. Zoals we al dachten zit het nieuwe bankpasje van Ans erin. Dan naar de Marokkaanse groenteboer voor fruit en noten. Bij Specsavers, hoek Haarstraat en Westwagenstraat, haal ik de nieuwe glazen voor mijn zwarte bril. Die liggen er al vanaf augustus. In het pand op de hoek van de Arkelstraat en de Bloempotsteeg, waar de SNS-bank voorheen zat, zijn bouwvakkers druk bezig de benedenverdieping te verbouwen. Volgens de berichten zal daar een supermarkt van de Spar komen, goed voor de binnenstadbewoners maar een mogelijke nekslag voor de Citymarket. De een zijn brood... Bij boekhandel De Wingerd, nog druk bezig met de kinderboekenweek, liggen de beide delen van mijn boek op een goed zichtbare plek. De hemel betrekt. Bij boekhandel De Mandarijn is de bestelde vertaling van Thomas Manns' magnum opus 'Joseph und seine Brüder' nog niet aangekomen. Op naar boekhandel Cursief, waar ik van Anja Kok een kop koffie krijg en de nieuwste roman van Enquist aanschaf ('Kwartet', Arbeiderspers, 2014). Je ziet dat ik mijn bezoeken wat verdeel over de drie boekhandels van de binnenstad. Er zijn er zeker twee teveel; ik heb het al vaker gezegd. Ze zouden de koppen eens bij elkaar moeten steken voor een serieus gesprek over een samengaan in een mooie, grote en goed geoutilleerde boekenzaak.

Buiten regent het inmiddels. Geen paraplu meegenomen. De natte straten ogen triest en kil. Ans is nog niet thuis. Op Radio 4 (of hoe heet het tegenwoordig?) speelt men de zogenaamde 'hart-en-ziel lijst'. Die werd door de luisteraars samengensteld. Daar is niets tegen, wél dat er alsmaal onzinnig kletsgesprekken tussen de stukken door gevoerd worden. Ik scan de krantensites. Het nieuws wordt vooral beheerst door IS, het islamitisch kalifaat, de luchtaanvallen in Irak en Syrië,  de strijd om de Koerdische grensstad Kobani en de aarzeling van Turkije om in te grijpen. Velen, waaronder het IMF, vrezen een nieuwe recessie. De beurzen kelderen vanmorgen weer in elkaar.

Om één uur is Ans terug; het is prima met haar moeder. We gaan naar het gemeentehuis voor een nieuwe ID-kaart en een nieuw rijbewijs voor Ans. Het gaat gemakkelijk, de verklaring van de politie in Vila Real do Santo António is niet nodig. Daarna slaan we een grote hoeveelheid boodschappen in bij de Jumbo in het Piazza Center. Dingen waar ik gek op ben, zoals zakken pittige kroepoek, een pak lychee-sap, een doosje filet americain met knoflook, en twee rolpmopsen (bij Van Lopik, uiteraard). Aan boord ben ik aardig afgevallen 'Je dikke buik is vrijwel weg', zegt Ans tevreden. Deze winter zal ik weer aankomen, vrees ik. De regen is opgehouden maar het aanzien van de dag blijft grijs en somber.

Thuis lees ik dat Jeen van de Berg vandaag is overleden, de winnaar van de Elfstedentocht in 1954. Hij werd 86 jaar. Jeen van den Berg was een van de eerste helden in mijn leven; niet vreemd voor een Fries jongetje in de jaren '50. Terug naar boven

De 'Dudok' afgemeerd in de haven

Donderdag 09-10-2014

Voor het eerst in vele weken weer een avondje voor de televisie. 'Tussen kunst en kitsch', een programma waar ogenschijnlijk onnozele mensen met hun schilderijtjes, aardewerk, antieke klokken en wat ze nog meer op zolder hebben staan, komen vragen of het iets waard is aan bekakt pratende, lepe antikwaren, met een presentatrice die zich specialiseert in lach-of-ik-schiet humor. Dan een aflevering van een detectiveserie (woensdag = detective-avond bij de KRO) over twee Britse agentes die, allebei bij hun echtgenoten weg zijn, proberen alle overige inspecteurs van het bureau in bed te krijgen. Tot slot Jeroen Pauw met minister Timmermans, die bij herhaling met zijn talenkennis mag pronken en plotseling zegt dat ze op de rampplek van de onfortuinlijke vlucht MH17 een slachtoffer hebben gevonden dat een zuurstofkapje droeg, waarmee hij Pauw effectief de mond snoert. Want als iemand daar nog de tijd voor had, dan hebben de inzittenden van het toestel mogelijk nog minutenlang hun ondergang beseft. Vandaag wordt de juistheid van Timmermans' mededeling eerst ergens 'in Den Haag' ontkend, later betreurt hij het zelf, nog later blijkt het maar om één persoon te gaan en die had het kapje om zijn nek, enzovoorts. Met moeite haal ik nog net het laatste journaal.

Vandaag een grijze maar droge dag. Veel regelzaken, zoals meterstanden doorgeven en pensioenformuleren invullen en het aanvragen van een nieuwe zorgpas en een nieuwe OV-kaart voor Ans. Die bleken toch niet thuis te liggen, zoals we dachten, dus zaten ze in haar gestolen portemonnee. Na mijn verplichte hoofdstuk Tocqueville begin ik in 'Kwartet' van Anna Enquist (De Arbeiderspers, 2014). Goed om eindelijk weer eens een degelijke roman te lezen. De huidige wereld gezien vanuit de oude dag:

"Rechtvaardigheidsgevoel en altruïsme zijn zware blokken aan je been in de wereld van nu. Je kan beter geslepen zijn en uit op je eigen belang. Dat is de ander ook." (blz. 106)

Een grote stroom nieuws valt over me heen: Iedereen is boos op minister Timmermans en Patrick Modiano krijgt de Nobelprijs voor de literatuur 2014. Grappig, ik heb nog nooit iets van hem gelezen en er staan geen boeken van hem in mijn bibliotheek. De economische groei in Duitsland, waar ons land sterk van afhangt, begint serieus te haperen. De Nederlandse staat gaat in beroep tegen het Srebrenica-vonnis van deze zomer, waarbij Dutchbat medeverantwoordelijk werd gesteld voor de deportatie van 300 moslimmannen uit de enclave om te worden vermoord door de troepen van de Servische generaal Mladic. Hoe is het mogelijk dat ons land nog steeds méér schande op zich wil laden voor het beschamende wegzien van de Nederlandse VN-militairen in 1995? Hier had alleen maar een schuldbewust zwijgen gepast. Zoals een moeder van Srebrenica in de krant zegt:

"Onze mannen en zonen zijn vermoord onder de ogen en onder de vlag van de Nederlandse soldaten. Die deden niets om hen te redden. Ze hebben zelfs niet één leven gered. Integendeel, ze waren solidair met de Servische chetniks. Ze hebben hun morele, menselijke en militaire eer verloren."

Helemaal mee eens. Bah. In elk geval heeft het OM vandaag eindelijk besloten om Geert Wilders te vervolgen wegens zijn "minder, minder" geroep over de Marokkanen in ons land in maart van dit jaar. Wat? Gaan ze hem nog niet vervolgen? Oh, dat moet het OM nog beslissen, hij wordt nu alleen verdacht van mogelijk strafbare uitlatingen en haatzaaierij... Maar dan ligt vervolging toch voor de hand? Wilders zelf weet uiteraard precies wat hij moet zeggen, hij spreekt al van 'een politieke onthoofding'. Maar dat moet nog blijken; in elk geval komt de discussie terecht waar hij hoort: bij de rechter.

Ans is alweer opgetrommeld door een van haar dochters om op een kind te passen en doet dat graag en met liefde. Ik zit uren te lezen op mijn studeerkamer. Buiten op de sluis klaart het weer op, er valt zacht herfstig zonlicht over de Kriekenmarkt. Op de radio vordert de hart-en-ziel lijst - alleen dat voortdurende gebabbel ertussendoor, waar is dat toch voor nodig? Daarbij presteren ze het ook om van meerdelige composities op de lijst maar één deel te laten horen, hoe kunnen ze dat doen? Bijvoorbeeld alleen maar het adagio assaï van Ravels' pianoconcert in G, je snapt het niet. Lieten ze dat irrelevante geleuter maar achterwege, dan was er genoeg tijd om hele stukken te laten horen. Zo moppert de oude man maar door. Terug naar boven

Poëzieroute Gorinchem.Fragment uit "De Waterman' van Arthur van Schendel op de zuidmuur van de Grote Kerk

Vrijdag 10-10-2014

Tijdens onze afwezigheid zijn er weer nieuwe gedichten toegevoegd aan de Gorcumse Poëzieroute. Hiernaast één ervan, een tekstfragment uit de bekende roman 'De Waterman' van Arthur van Schendel (1874 - 1946), die verscheen in 1933. Het verhaal over de levenslange fascinatie met het water van de hoofdpersoon, Maarten Rossaart, dat zich afspeelt in Gorcum. Het fragment vind je aan de zuidelijke muur van de Grote Kerk. Het is de zevende lokatie in de Poëzieroute, die nu 37 gedichten telt.

Wat een mooie, zachte herfstdag vandaag! Het is nog donker als ik naar de prikpost in Oost rijd om mijn ochtendurine in te leveren en bloed te laten prikken voor de jaarlijkse diabetescontrôle. Thuis heb ik zelf even snel mijn nuchtere bloedsuiker bepaald om een referentie te hebben en te weten of mijn metertje nog goed werkt. Hij mat 5,7 mmol/l hetgeen een heel goede waarde is. Ik denk dat het komt doordat ik de hormoontherapie mocht staken, ruim anderhalf jaar geleden. Tijdens de drie jaren ervoor was mijn bloedsuiker beduidend hoger. Na het ontbijt rijden we naar de polikliniek van het ziekenhuis voor een bezoek aan de orthopedisch chirurg voor de heup van Ans. De laatste periode heeft ze er weinig last van. Terugkomen als de pijn erger wordt, spreken we af. Vervolgens naar Lexmond voor een bezoek aan de moeder van Ans (foto hier). Ze ontvangt ons goedgehumeurd en helder van geest in de huiskamer van haar woongroep in De Laakse Hof. We rijden terug over de landelijke route door de dorpen langs het kanaal van Gorcum naar Vianen. Thuis zit de nieuwe OV-kaart van Ans al in de brievenbus, gisteren aangevraagd, vandaag ontvangen.

's Middags naar buiten zitten kijken naar de sluis en de haven. Wonderlijk zacht weer, ineens, zo is de herfst niet vervelend. Piekeren hoe ik aan de slag raak met het schrijven van deel 4 van mijn boek. Misschien wat inspiratie opdoen? Ik sla de nieuwe roman van Anna Enquist op en vergeet mijn dagelijks hoofdstuk Tocqueville te lezen. Straks gaan we samen langs bij mijn goede vriend Inge in zijn Heukelums Wijnhuis. Terug naar boven

De dageraad van 11-10-2014

Zaterdag 11-10-2014

Vroeg op. Buiten heerst stilte. De pseudo-antieke straatlantaarns rond de haven gloeien op in de duisternis (foto hierboven). De dageraad kleurt de hemel al een beetje. Een enkele auto rijdt over de Peterbrug, het schijnsel van de koplampen zwiept over de kade. Het is kwart over zeven. Hinderlijk dat er op zaterdagochtenden geen journaals op de TV zijn. Gelukkig is er wel de Jounaallus op een Belgisch kanaal. Ze hebben daar zojuist een nieuwe regering gekregen, een mal, rechts kabinet met voor het eerst de Vlaamse nationalisten erin. Een van de eerste beleidsdaden is het afschaffen van het gedoogbeleid voor softdrugs. Even demonstratief flink als zinloos, het werkt vooral de criminaliteit in de hand.

Gisteravond keken we naar de fim 'Tess' uit 1979 op DVD, van Roman Polanski. Het was zijn eerste film na de moord op zijn vrouw Sharon Tate, die hem het boek van Thomas Hardy had gegeven had. "Daar kan je een mooie film van maken", zou ze gezegd hebben. Polanski droeg de film aan haar op. De roman verscheen in 1891 en kreeg zoveel kritiek in het Victoriaanse Engeland, dat Hardy (na nóg een geflopte roman) zich alleen nog maar tot het schrijven van poëzie beperkte. Nu wordt het boek als zijn meesterwerk beschouwd.

Na het ontbijt doen we boodschappen in de stad. Straks koffie op de markt, beloven we onszelf, maar als het zover is regen, een regen die de hele dag zal doordruilen. Dan maar koffie thuis. Ik ruim het laatste mapje van meegenomen CD's op. Eén voor één terug in de doosjes en in de kast. Ik heb er een aantal meegegraaid toen we nog ruimte over hadden in onze koffer. Toevallig is dit een map met Portugese muziek, fado's, Cesaria Evora, Dulce Pontes (naar wie onze boot is genoemd), Mísia. Tussendoor lees ik en staar wat mismoedig naar buiten. We zouden vanmiddag naar een brocante op Fort Vuren gaan, maar dat lijkt nu geen pretje.

Ik zie dat er in Lagos ook regen valt en flink waait. Daar is het opeens ook herfst. Om half vier komen de dochters van Ans op de thee. Nikita en de kleine Vajèn zijn er ook. Tessa's dochtertje is behoorlijk gegroeid en taalvaardiger geworden in die anderhalve maand. Ze gaat meteen met het grote poppenhuis spelen. Ik hoop dat mijn kinderen ook snel een keer langskomen. Van de week had ik de jongens aan de lijn. Druk, druk, druk. Rommert legt de laatste hand aan zijn eindscriptie en Bas zit in zijn tweede jaar op het conservatorium en werkt aan een nieuwe compositie, maar liefst een septet. Terug naar boven

Zondag 12-10-2014

Een herkenbaar beeld van onze hijgerige samenleving geeft Anna Enquist in haar nieuwe roman 'Kwartet' (Arbeiderspers, 2014). Het boek eindigt met een opgefokte politiejacht op een ontsnapte misdadiger (gemodelleerd op een archetypische boef, de louche figuur van Willem Holleeder, hier 'Hellenberg' genoemd), waarbij de Hermandad voor de voeten wordt gelopen door een meute twitterende en postende gebruikers van de sociale media en het groepje strijkkwartet spelende hoofdpersonen letterlijk bijna wordt opgeblazen. 'Deze roman is gesitueerd in de nabije toekomst', meldt de binnenflap van het boek, maar dat klopt niet, die toekomst is er allang. In dat opzicht nadert de roman dicht de satire, met de weergave van de opgeblazen ego's van cultuurvernietigende wethouders en andere blunderende bestuurders en sjoemelende bouwondernemers. En van de in gang zijnde destructie van cultuur en ouderenzorg. Temidden van de wantoestanden vraagt een van de hoofdpersonen zich af: "Waarom kunnen we niet net als vroeger vertrouwen op een overheid die het goed met ons voorheeft?" Interessant is het antwoord (van Enquist?) op die vaker gestelde vraag: "Soms worden dingen zo groot en ingewikkeld dat je hele knappe koppen nodig hebt om er nog wijs uit te worden. Die bollebozen gaan de politiek niet in, ze doen liever aan theoretische fysica of biochemie. Daarom staan er mensen aan het roer met zeer beperkte cognitieve vermogens." Als dat waar is, dan is de vroegere wetenschapper en niet erg succesvolle politicus Ronald Plasterk een slecht voorbeeld van deze stelling.

Natuurlijk komt er veel verdriet bij kijken zoals steeds in het oeuvre van Enquist, verdriet over verloren kinderen (zelf verloor ze een dochter) en over onmacht bij het ouder worden. Verdriet dat je soms nodig hebt en waar je niet altijd overheen wilt komen:

"Misschien werkt het bij jou zo", zegt een van de hoofdpersonen, "dat je verder kan gaan na een tijd van rouw. Bij mij is dat anders. Ik heb de rouw nodig. Het is mijn verbinding met de jongens. Dat kan ik niet loslaten."

Verdriet dat je kortdurend kunt ontvluchten in je werk, maar: "Plichtsvervulling is tot daaraantoe, maar levenslust? Dat is meteen overlevingsschuld."

Verdriet waaruit je soms kunt ontsnappen door muziek, door bijvoorbeeld in een strijkwartet te spelen. Mooi zijn de passages waarin Enquist dat spelen weergeeft, alsof ze zelf die ervaring heeft (ze is pianiste), als het kwartet Mozarts kwartet in d klein (nr. 15, KV 421) speelt of Der Tod und das Mädchen van Schubert. Dan ontsnappen de musici even aan alle verdriet en wanhoop van deze wereld. Daar is muziek voor bedoeld, besef je.

Een aantal critici heeft moeite met het gewelddagige einde; ze noemen het een mislukte thriller. Dat is waarschijnlijk omdat de uitgever het op de achterflap 'een onconventionele maar niettemin onvervalste thriller' noemt. Typisch foute verkooppraat, het boek is helemaal geen thriller. De gijzeling waarin het kwartet aan het einde verzeild raakt staat juist als een adequaat en geloofwaardig beeld overeind, iets dat iedereen in deze bizarre samenleving zou kunnen overkomen, net zo toevallig, onwaarschijnlijk en onverteerbaar als neergeschoten worden in een lijnvlucht over het oosten van de Oekraïne.

Alsof al die wanhoop en ellende niet bestaat brengen we vandaag een gelukkige, warme herfstmiddag door op Fort Vuren. Daar is in de toren van het fort een brocanterie. Die interesseert ons niet veel, thuis is nergens plaats meer voor. Op het terras van de uitspanning vinden we echter een vrij tafeltje in de zon, onder de bomen waarvan af en toe een blad neerdwarrelt. Langzaam raakt de hemel licht gesluierd terwijl we ontspannen genieten we van de ambiance, van witte wijn en van stokbrood met een mengseltje dat op de menukaart 'olijvenprut' genoemd wordt. Er is ook passende muziek van het trio Jolie Coeur (accordeon, contrabas, fluit en zang) dat we kennen van eerdere optredens in Gorcum. Passend vanwege hun melancholieke repertoir van oudere Franse chansons, waar natuurlijk ook 'Les Feuilles Mortes' deel van uitmaakt. Zo'n middag mag lang duren. Hier 2 foto's.

Later lopen we over de Waaldijk naar de auto. De zon brengt een delicate schittering op de rivier teweeg. Stroomafwaarts vaart een rivierschip. Aan de overkant priemen de puntdaken van Slot Loevestein tussen de bomen door (foto hier). Mooi land, dat rivierenland. Terug naar boven

Vlnr. Ben, Fransje en Tina

Maandag 13-10-2014

Een leuk gezinnetje op de foto hierboven: hij toont een vriend uit mijn studentenjaren met zijn Indonesische vrouw en hun 9-jarig kind. Door Facebook kwam ik weer in contact met hem. Sinds de jaren '70 heb ik Ben E. uit het oog verloren. Maar zo leuk als de foto suggereert is hun leven op dit moment niet, want de IND dreigt zijn vrouw als illegaal vreemdeling het land uit te zetten. Hedendaagse problematiek, maar toch weet ik niet wat ik hoor als mijn vriend zijn verhaal vertelt.

Ben had een bedrijfje dat producten van kunstnijverheid uit Indonesië importeerde. Dat liep goed totdat de omzet sterk daalde door de economische crisis. Het bedrijfje ging failliet. Ben was in Indonesië getrouwd met Tina, een meisje van een van de zeer afgelegen Kei-eilanden. Ze kregen een zoontje, Fransje. Die kreeg volgens de regels in Indonesië de nationaliteit van de vader; Nederlands dus. In augustus 2013 kwamen ze naar Nederland en leefden van een uitkering, want Ben - nu 64 jaar en psycholoog van origine - slaagde er niet in werk te vinden. Een uitkering voor een éénoudergezin wel te verstaan, want Tina kreeg geen verblijfsvergunning. Ondertussen gaat Fransje naar school en zit hij op een voetbalclub enzovoorts.

Dat is raar, je denkt: een Nederlands staatsburger mag zijn buitenlandse vrouw en (NL-kind) toch gewoon wel meenemen? Nee dus, het kind wél en de vrouw niet, sterker - Tina dreigt zelfs door de IND van haar gezin gescheiden en ons land uitgezet te worden! Door het verhaal van Ben, die wanhopig vecht voor zijn gezin, leer je een wereld kennen die Kafka-eske trekken vertoont.

Volgens de regels is Tina illegaal. Bestaat er dan niet zoiets als gezinshereniging? Zonder denigrerend te zijn: iedere Turkse of Marokkaanse gastarbeider mag zijn vrouw toch hierheen halen? Jawel, maar met die landen hebben we verdragen daarover, met Indonesië niet. En dus besloot de IND dat ze weg moet. Ik snap er niets van. Er bestaat toch een internationaal kinderrechtenverdrag, dat Nederland heeft ondertekend? En daar staat toch in (als één van de rechten van het kind) dat het er recht op heeft om bij zijn eigen ouders op te groeien? Telt dat niet meer?

Ben is uiteraard in beroep gegaan bij de rechter tegen het besluit van de IND. De zaak zal in december/januari voorkomen, de uitkomst is ongewis en het gezin leeft onder grote spanningen. Zeer bizar is dit: in oktober 2015 wordt Ben 65 jaar. Dan mag Tina weer wél bij haar man en kind in Nederland leven. Ze zou dus om puur administratieve redenen een halfjaar van hen gescheiden worden! In Indonesië heeft ze geen inkomen. Fransje mag niet met haar mee, dat zou strafbaar zijn want als Nederlands kind is hij leerplichtig. Je kunt je voorstellen wat een psychisch trauma de scheiding van zijn moeder bij Fransje zou opleveren. Intussen leert zij Nederlands en is bereid een inburgeringscursus te volgen (maar dat mag niet in Nederland).

Ik beloof Ben om contact met hem te houden en te zien of ik op enige manier kan helpen. Van zijn kant zal hij me de tekst van de IND-beslissing mailen.

Vanmorgen lopen we naar de maandagochtendmarkt en kopen verse zalm voor vanavond bij de kraam van Ahmed, de visboer met de beste vis van de markt. Morgen komen Wiger & Arina terug uit Schotland; Ans heeft ze een lekkere vissoep beloofd. Dus kopen we ook nog witvis en garnalen. We treffen Barbara op de markt en gaan koffie met haar drinken. Daarna loop ik langs bij boekhandelaar Ro van De Mandarijn. Samen bedenken we dat het leuk zou zijn om mijn derde boek exclusief voor Gorcum even vóór de 15e november uit te brengen in zijn winkel, tijdens de maandelijkse Culturele Route op zondag 9 november a.s. Ik bel mijn uitgever Jan-Willem, die enthousiast is en denkt dat hij het wel redden zal het boek eerder te laten drukken. Terug naar boven

Dinsdag 14-10-2014

Met gekromde tenen lees ik het boek van Arthur Gotlieb "Operatie 'werk Arthur de deur uit'" (Bertram + de Leeuw, 2014) over een wereld waar ik vroeger deel van uitmaakte: die van beleid en management in de gezondheidszorg. Gotlieb was een senior-medewerker van de NZa, de Nederlandse Zorgautoriteit, tot hij in februari van dit jaar zelfmoord pleegde. In zijn appartement in Utrecht vond men vier identieke USB-sticks, waarop een uitvoerig gedocumenteerd bezwaarschift stond tegen de praktijken bij zijn werkgever van liefst zeshonderd pagina's dik. De NZa is de instantie die geacht wordt onafhankelijk toezicht uit te oefenen op de zorgmarkt in Nederland en dient te fungeren als een soort marktmeester. De zorgautoriteit is de opvolger van de vroegere CTG (tarieven) en CTZ colleges (verstrekkingen en verzekeringen) De zorgmarkt is uiteraard een ingewikkelde en imperfecte markt, waar heel veel publiek geld omgaat. Ten tijde van de opzienbare suïcide van Gotlieb waren wij in Nederland en ik heb de materie met grote interesse in de media gevolgd. De grote vraag is natuurlijk wat voor een figuur Gotlieb eigenlijk was: een terecht gefrustreerde, tragische klokkenluider of een loser die vanuit het graf wraak neemt op zijn kwelgeesten? Ik hoop door dit boek, waar zijn ingekorte bezwaarschift in is opgenomen, een antwoord op die vraag te vinden. Dus ik kom er nog op terug als ik het uit heb. Het boek is geredigeerd en van voor- en naschrift voorzien door Joep Dohmen en Jeroen Wester.

Terzijde. Toen we deze zomer bij haar waren toonde Tessa de Loo zich erg verontwaardigd over de affaire. Ze wilde er zich meer in verdiepen, volgens haar stond het min of meer model voor wat er mis is in de wereld. Het is wel tientallen jaren mijn wereld geweest, zei ik. 'Wil je er een boek over schrijven?' Dat sloot ze niet uit.

Een van de effecten van de onthullingen van Gotlieb was het aftreden van de bestuurders van de NZa in juni van dit jaar, vanwege het declaratiegedrag dat hij beschreef. Hoe ze gefêteerd werden door de farmaceutische industrie, waarop men nu juist onafhankelijk op moest toezien. Ik herinner me de listige verleidingstactieken van de vertegenwoordigers van de geneesmiddelenfabrikanten goed. Een van de belangrijkste fora van vertroeteling was het jaarlijkse congres in Saint Paul de Vence in Zuid-Frankrijk, georganiseerd door de firma Pfizer. Theo Langejan, de pas vertrokken bestuursvoorzitter van de NZa, ging er ook heen, op kosten van de farmaceut omdat hij er zou spreken. In het boek wordt erover gezegd: 'Het was er walgelijk luxueus. Iedere spreker had een eigen privézwembad en de hele dag door werd er gegeten, vijfgangenmenu's, ook als lunch' (blz. 79). Er past echter wel een nuancering: de deelnemers of hun instellingen moesten in dit geval de reis- en congreskosten zelf betalen, alleen de sprekers mochten gratis. Je kunt zeggen: die leverden tenminste een prestatie die beloond mocht worden. Ik herinner me dat het congres voornamelijk over automatisering ging en natuurlijk de bobo's ampel gelegenheid gaf tot 'netwerken'. Wie zich nu afvraagt of ik dat weet als deelnemer, moet ik teleurstellen, ik heb het van horen zeggen want ik werd weliswaar ieder jaar uitgenodigd, maar ik ben er nooit geweest. Ik vond het in verhouding tot de beperkte kwaliteit veel te duur, zowel voor mezelf als voor mijn ziekenhuis. Datzelfde geldt voor alle andere farmaceutische snoepreisjes die me in die twintig jaar werden aangeboden. Ik heb het nooit moeilijk gevonden te weigeren. Heilig boontje, niet?

Over vandaag is weinig te vertellen. Via een journalist die ik ken lukt het om het bizarre IND-verhaal van mijn vroegere vriend Ben (zie gisteren) op tafel te leggen bij de programma's Argos (VPRO Radio 1) en Nieuwsuur. Misschien pakken ze het op. Publiciteit is nu belangrijk voor hem en zijn gezin! Het is het enige waar meneer Teeven gevoelig voor is.  Mocht een van mijn lezers daar mogelijkheden voor zien: doe alstublieft iets! van Ans bezoekt vanmorgen haar moeder en doet boodschappen. Ik lees in Gotlieb en luister naar muziek. Buiten is het zacht en bewolkt. Vanavond komen Wiger & Arina, net terug uit Schotland, vissoep eten. Terug naar boven

Mr.drs. T.W. Langejan, voormalig bestuursvoorzitter van de NZa

Woensdag 15-10-2014

Ondanks alle triestheid heeft het bezwaarschrift van NZa-klokkenluider Arthur Gotlieb (zie gisteren) bepaald hilarische kanten. Ik wist wel dat er in de hogere beleidslagen van de zorg sterk opgeblazen ego's rondlopen, maar de verhalen in het stuk over Theo Langejan, sinds 2010 de hoogste baas van de zorgautoriteit, slaan zowat alles. Utrechters kennen de Lange Janstraat, die smalle straat met busbaan tussen het Neude en het Janskerkhof. Na het aantreden van Langejan signaleert Gotlieb dat er in het gebouw van de zorgautoriteit nu ook een Langejanstraat is gekomen. Op de begane grond van het NZa-gebouw in Utrecht leidt een lange gang naar de vergaderzalen en het bedrijfsrestaurant. Iedereen, medewerkers en bezoekers, moet daar door. Aan de muren hingen de portretten van voormalige bestuurders op een rij, zoals van de eerste bestuursvoorzitter Frank de Grave (VVD) en zijn collega Cathy van Beek. Ook de eerbiedwaardige portretten van de voorzitters van de rechtsvoorgangers GTG en CTZ hingen er. Maar na de komst van Langejan veranderde dat, schrijft Gotlieb: 

"Even vermetel als nietsontziend geeft hij (Langejan - TZ) in oktober 2013 opdracht om de portrettengalerij neer te halen. (....) De dag erop blijkt de gang omgetoverd in de Langejanstraat. Er hangt een foto van de voorzitter in eigen persoon, En één van zijn medebestuurder. (....) Over de positie van het portret van de voorzitter is goed nagedacht. Je loopt er namelijk van drie kanten tegenaan. Zijn portret hangt op het kruispunt van de gang. Wie het gebouw betreedt vanaf het parkeerdek ziet de blikvanger al van verre. Wie de parallelgang bewandelt en de bocht omdraait, staat eveneens oog in oog met Theo. Waar zag ik een vergelijkbaar fenomeen? In de tempel van Ramses II in Zuid-Egypte."

Verbijsterend en lachwekkend tegelijk! Inderdaad, de man moet volledig over het paard getild zijn geweest. In juni van dit jaar moest hij aftreden. Maar hij mocht in dienst van de overheid blijven om klusjes te doen bij de algemene bestuursdienst. Een dikke maand geleden lekte het rapport uit van de Commissie Borstlap, die het functioneren van de NZa moest onderzoeken. Daarin krijgt Gotlieb op veel punten gelijk. Helaas, postuum.

Het is een zonnige herfstdag, de temperatuur loopt op tot wel vijf graden boven normaal. De kans is groot dat 2014 het warmste jaar wordt in zeker drie eeuwen, meldt het KNMI. Zie de grafiek hierboven. In Nederland dus geen hiatus, lijkt het. Lekker weer dus en in het weekeinde schijnt het nog warmer te worden. Ik loop lekker wat te zwerven door de binnenstad. 's Middags rijden we naar onze huisarts voor de jaarlijkse griepinjectie.

Terug naar boven

In Artis.Vlnr Lisa, Floor, Thijs en Ans

Donderdag 16-10-2014

Even na negen uur zijn we vanmorgen bij het station van Gorcum. De bedoeling is om met het OV naar mijn dochter Floor in Amsterdam te reizen, voor een dagje met Thijs en Lisa (mijn kleinkinderen, 4 en 2 jaar) in Artis. Het begint niet best, het regent en bij het station blijkt dat ik mijn OV-kaart vergeten heb. Ans neemt plaats in de wachthal van het station en ik keer in marstempo terug naar huis. Omstreeks kwart voor tien zitten we eindelijk in de Q-liner naar Utrecht. Het loopt verder op rolletjes, een snelle aansluiting met de Intercity naar Amsterdam CS, koffie bij het Noord-Zuidhollands koffiehuis (goede koffie!) en tramlijn 1 naar de Overtoom. Intussen is het droog geworden en breekt de zon door.

We lunchen bij Floor thuis. De kleintjes zijn flink gegroeid sedert ons laatste bezoek, maar gelukkig niet eenkennig tegenover Opa Tom en Oma Ans. We trammen naar Artis en hebben daar een leuke middag, met redelijk wat zon en één fikse regenbui. Helaas lieten we onze paraplu's bij Floor staan. Ach, met kleine kinderen in een dierentuin, is er iets leukers? Ze kennen toruwens Artis op hun duimtje, want ze komen er vaak. De foto's moeten het maar vertellen (zie hierboven en nog 3 hier)

Terug op Amsterdam CS ontdekken we een filiaal van de Hema. Aha! Ieder een halve rookworst met tomatenketchup! Tegen zessen zijn we terug in Gorcum en voelen ons tamelijk gesloopt. We lopen even bij boekhandelaar Ro van Doesburg langs. Het is hem gelukt een Afrikaanse musicus te strikken voor mijn Gorcumse boekpresentatie op zondag 9 november, tijdens de maandelijkse Culturele Route. ('Elke 2e zondag van de maand wandelen langs musea en galeries in de historische binnenstad van de vestingstad Gorinchem'). Klasse! Morgenmiddag zullen we overleggen over de planning en de publiciteit. Terug naar boven

Poëzieroute Gorinchem. Het gedicht 'BOEM Paukeslag' bij één van de beide kruitmagazijnen op het Dalembolwerk

Vrijdag 17-10-2014

Vervelend nieuws van mijn vroegere vriend Ben E. en zijn gezin. Een aantal dagen geleden vertelde ik dat de IND, de Immigratie- en Naturalisatiedienst, zijn Indonesische vrouw Tina wil dwingen het land te verlaten wegens illegaal verblijf. Dat terwijl hun zoontje Fransje (9) wél mag blijven omdat hij de NL-nationaliteit heeft. Alsof die ontwrichting van een gezin niet erg genoeg is, heeft de Belastingdienst nu de uitbetaling stop gezet van de toeslagen, zoals de zorgtoeslag, de huurtoeslag en het kindgebonden budget. De al uitbetaalde toeslagen vorderen ze terug tot 4 september jl. Een opeenstapeling van ellende dus, want na aftrek van vaste lasten houden ze niet genoeg over om van te leven. Ik dacht dat zoiets in Nederland niet kon. Het is allemaal erg raar, want stel nu eens dat Tina ons land metterdaad zou verlaten, dan hebben Ben en Fransje toch ook die toeslagen nodig? Ben heeft me de IND-beschikking opgestuurd. Vanmorgen heb ik een en ander uitgezocht. Tegen die beschikking hebben ze - zo blijkt - tijdig beroep ingesteld en een voorlopige voorziening gevraagd. Aan het eind van de IND-beschikking staat:

"Dient u voor het eerst een verzoek om een voorlopige voorziening in? Dan mag u de uitspraak van de rechter meestal in Nederland afwachten."

Dit is nota bene hun eerste verzoek! Er zou voorlopig niets aan de hand behoren zijn, niet met het verbijf van Tina in ons land en niet met de toeslagen van het gezin.

Vanmorgen werk ik een hoop administratie en correspondentie weg en stel een concept-persbericht op voor de bespreking met boekhandelaar Ro van Doesburg vanmiddag. We hebben opnieuw een mooie dag, droog en een fractie warmer dan gisteren. Anders zou ik nu een bakje koffie hebben gehaald bij Rijk van Kooij in het antiquariaat, maar dat is er niet meer. Ik loop eens naar de twee kruitmagazijntjes op de Dalemwal. Daar heeft de werkgroep van de poëzieroute tijdens onze afwezigheid het bekende gedicht 'BOEM Paukeslag' van de Vlaamse dichter Paul van Ostaijen (1896 - 1928) laten aanbrengen. Van Ostaijen is bij uitzondering geen dichter die iets met Gorcum uit te staan had, maar zijn tekst is wél heel toepasselijk. Het staat op een roestkleurige plaat Cortenstaal, die plat op de grond ligt, alsof het een deur is die door een explosie werd weggeblazen (foto hierboven). Mooi uitgevoerd!

Het is wonderlijk, zo zacht het in de stad is, de sfeer is bijna lenteachtig. De terrassen op de Markt zijn goed gevuld. De vrijdagavond hangt vol van verwachtingen. Over de invloed van het weer op je stemming. Bij Ro zegt medewerkster Emmy dat er een bijzonder boek voor me is aangekomen: 'Jozef en zijn broers', de Nederlandse vertaling van de grote roman van Thomas Mann uit de periode 1933 - 1943 (Wereldbibliotheek, 2014). Ik had het van de zomer al besteld en daardoor krijg ik een korting van bijna drie tientjes. Bovendien ligt de nieuwe (en eerste) biografie van Ida Gerhardt op de tafel, 'Dwars tegen de keer' van Mieke Koenen (Athenaeum - Polak & Van Gennep, 2014). Onmogelijk om die te laten liggen. Er is snel accoord met Ro over het persbericht. We verdelen de verzending. De voorpresentatie op 9 november van mijn derde boek zal muzikaal worden begeleid door een Afrikaanse  musicus, Nansadi Kourouma. Terug naar boven

Zaterdag 18-10-2014

De hartverscheurende toestand van het gezin van mijn vroegere vriend Ben E. laat me niet los. Hoe is hij in vredesnaam hierin verzeild geraakt? Ik wil het toch een keer snappen. En - had hij het kunnen voorkomen, bijvoorbeeld door het anders aan te pakken? Denk even mee (en leef je in): Ben is van origine psycholoog en had een bedrijfje dat kunstnijverheidsprodukten uit Indonesië importeerde. Daar kon hij van leven. Tien jaar geleden trouwde hij in Indonesië met Tina, een meisje van de afgelegen Kei-eilanden, onderdeel van de Molukkken. Een jaar later kregen ze een kind, Fransje (9), die conform de wetgeving in Indonesië de NL-nationaliteit verkreeg. Als gevolg van de economische crisis ging de omzet omlaag en het bedrijfje van Ben failliet. Het gezin zat zonder inkomsten, ze konden niet anders dan naar Nederland gaan. Tina ging mee op een toeristenvisum voor drie maanden. Ze schreven zich in bij het GBA, de gemeentelijke basisadministratie. Ben kreeg een uitkering voor een éénoudergezin, omdat Tina geen NL-ingezetene was. Dat was allemaal in 2013. Ze vroegen op 14-10-2013 voor Tina een machtiging tot voorlopig verblijf (mvv) aan bij de IND. Die werd afgewezen op 30-01-2014. Als ik het goed zie waren daarvoor twee gronden:

1. Tina had tevoren bij de ambassade in Indonesië geen basisexamen inburgering buitenland afgelegd.

2. Ben had als uitkeringstrekker geen voldoende en duurzaam inkomen. Dat moet minimaal (anno nu) € 1495,20 bruto per maand bedragen in - let wel - een vast dienstverband.

De IND paste de regels onverkort toe. Hadden Ben & Tina het anders kunnen doen? Dan hadden ze (of alleen Tina) langer in Indonesië moeten blijven, maar ze hadden daar geen enkel inkomen. Wat betreft de tweede grond: Ben maakt als (nu) 64-jarige psycholoog geen enkele kans op een vaste baan in Nederland. Uiteraard solliciteert hij wel, maar wordt overal afgewezen. (Leeftijdsdiscriminatie bestaat toch niet in Nederland?).

Op 05-02-2014 gingen ze in beroep tegen de afwijzing, op grond van het zogenaamde Zambrano-arrest. Dat is te ingewikkeld om hier uit te leggen (klik op de bovenstaande link als je het precies wilt weten). Hangende het beroep mocht Tina in Nederland blijven. Hun beroep werd afgewezen door de IND op 03-09-2014. Ze hebben vervolgens beroep ingesteld bij de rechter en tevens gevraagd om een voorlopige voorziening zodat Tina tot de uitspraak kan blijven. De beroepszaak begint op 30-01-2015. Zo'n voorlopige voorziening wordt meestal toegekend door de rechter als het de eerste keer is - en dat is hier het geval. De uitspraak daarover kan ieder moment komen. De IND wacht dat echter niet af (wat wel had gekund) en informeerde de gemeentelijke GBA dat Tina vanaf 04-09-2014 illegaal is. De GBA schiet dat door naar de Belastingdienst, die de toeslagen (huurtoeslag, zorgtoeslag, kinderbijlslag) stopt en terugvordert vanaf die datum. De reden? De 'toeslagpartner' verblijft hier illegaal. Een cumulatie van ellende, dus.

Het is goed mogelijk dat Tina die mvv alsnog krijgt. Dan kan ze in elk geval de uitspraak van de beroepsrechter afwachten. Bovendien wordt Ben in oktober 2015 65 jaar. Voor een AOW-trekker geldt de inkomenseis van bijna 1500 euro niet meer; Tina kan dus over een jaar legaal bij haar gezin in Nederland wonen. Kan men daarmee uit menselijk oogpunt nu al niet rekening houden? Dat zou staatssecretaris Teeven kunnen doen met zijn z.g. 'discretionaire bevoegdheid'. Daarvoor is voldoende publiciteit nodig, anders komt hij niet in beweging. De oorsprong van de wet- en regelgeving op dit terrein is vooral gelegen in het terugdringen van 'schijnhuwelijken', die in de jaren '90 veel voorkwamen om mensen - met name vrouwen - naar ons land te halen. Die vrouwen belandden doorgaans in de prostitutie. Dat het bij Ben & Tina en hun zoontje een volledig andere zaak is, telt voor de IND niet. Voor een dermate onbuigzame houding heb ik geen begrip. De IND heeft de menselijke maat in zijn beleid volstrekt uit het oog verloren.

Hadden Ben & Tina het anders kunnen aanpakken? Daar twijfel ik aan. Als ze zoals het hoort in Indonesië hun aanvraag hadden gedaan en Tina had daar het burgerschapsexamen afgelegd, wat dan? Die procedure kost maanden, maar ze zouden al die tijd geen inkomen hebben, Tina op haar eentje ook niet. Ben en zijn gezin zijn in de knel geraakt met regelgeving, die naar zijn aard en geest niet voor hen bedoeld was. Ik ben benieuwd hoe mijn lezers erover denken; reacties graag in het Gastenboek.

Het is vandaag een prachtige herfstdag. Om half acht kleurt vanochtend de oostelijke hemel prachtig rose en blauw, maar ik krijg het niet goed op de foto. Na het ontbijt doen we boodschappen in de binnenstad en drinken koffie op het terras voor het oude stadhuis op de Markt. Daarna zoek ik thuis uit hoe de vreemdelingenwetgeving werkt en maak het bovenstaande verslag.

Mijn zwager Cees - nu is het kennelijk mijn beurt voor een aanvaring met de bureaucratie - belt dat hij van de Belastingdienst een dwangbevel op mijn naam heeft ontvangen. Een dwangbevel met last tot betaling. Cees in het onzalige Papendrecht was jarenlang ons postadres, maar dat hebben we al jaren terug overal veranderd, ook bij de Belastingdienst. Ik moet binnen twee dagen bijna vijfhonderd euro overmaken aan de belastingdienst, vanwege het tweede kwartaal Omzetbelasting 2014 voor mijn vroeger bedrijfje Tychè Consult. Hè, zeg ik tegen Cees, daar klopt helemaal niks van, ik heb de belastingdienst al een jaar geleden geïnformeerd dat het bedrijfje per 31-12-2013 wordt opgeheven. Ook heb ik allang een finale afrekening van ze gehad en ik kreeg zelfs nog geld teruggestort. Zou het een geval van phishing per post door criminelen zijn? Hij zal me het document mailen. Maandagochtend maar eens bellen.

Later vanavond zullen we naar Café 't Uyltje op de Varkenmarkt gaan voor een optreden van Ans' dochter Barbara met haar band Pleasure. Terug naar boven

Ans' dochter Barbara met haar band 'Pleasure' in Café 't Uyltje

Zondag 19-10-2014

Om half tien gisteravond halen we buurman Wiger op. Hij gaat met ons mee naar Café 't Uyltje, waar Ans' dochter Barbara optreedt met haar goud-van-oud band Pleasure. Buurvrouw Arina heeft OK-dienst en blijft thuis. Door de wonderlijk warme avond lopen we naar de Varkenmarkt. Overal hebben de café's de deuren open staan. Veel mensen zitten buiten. 't Uyltje is aardig gevuld en de eerste sessie van Pleasure is net begonnen. Ze zijn bezig met een vurige vertolking van één van hun topnummers, Radar Love, de grote hit waarmee de Haagse rockband Golden Earring doorbrak in 1973. We drinken bier, iets dat ik als verstokte wijndrinker zelden doe, maar het het is zo warm in het café dat het door transpiratie verdampende vocht onmiddelijke aanvulling behoeft. In de pauze tussen twee sessies komt Barbara bij ons staan (foto hier). De band is op streek en heeft veel succes. Ondanks dat en de gezelligheid houden we het omstreeks half twaalf voor gezien; we zijn niet meer zulke kroegtijgers als vroeger (althans ik, Ans was het nooit).

Vanmorgen kleurt de dageraad de lucht boven de huizen aan de Kriekenmarkt zachtrose. Morgenrood, water in de sloot, zei men vroeger. Veel waterdamp in de atmosfeer. In de loop van de dag zou er vanuit het westen regen komen, is de voorspelling. De volgende dagen worden koud met veel neerslag en wind. Restanten van de orkaan Gonzalo. Nu het nog kan maak ik een halve wallenloop. Later lees ik het boek met het bezwaarschrift aan zijn werkgever van de tragische klokkenluider Arthur Gotlieb uit ('Operatie'"werk Arthur de deur uit"', onder redactie van de NRC-journalisten Joep Dohmen en Jeroen Wester, Bertram + De Leeuw, 2014). Natuurlijk bevat het boek de kant van Arthur, maar geleidelijk aan neig je ertoe hem te geloven als hij stelt dat de leiding van de NZa erop uit was hem eruit te werken. De knulligheid, het cynisme en de ongevoeligheid van zijn leidinggevenden hebben een verbluffend niveau. Anderzijds heb ik ook de indruk dat Arthur nogal zwaar op de hand was en niet veel kritiek aan kon. Arthur werkte al bij het CTG, de voorganger van de NZa. Het lijkt erop dat hij als senior-medewerker moeite had met de vele veranderingen die met die overgang gepaard gingen. Er was in elk geval veel mis bij de zorgautoriteit, dat blijkt niet alleen uit dit boek maar het zou ook staan in het rapport van de Commissie Borstlap, dat na afronding van het boek verscheen en dat Arthur postuum gedeeltelijk gelijk gaf. Dat rapport ga ik nu lezen. Het kan wel even duren, het telt bijna vierhonderd pagina's.

Ondertussen begint de hemel buiten te betrekken. Op de sluis lopen mensen reeds met hun paraplu's op, maar het regent nog niet. Preventieve akties. Tessa komt met haar dochtertje Vajèn op de thee. Terug naar boven

Dr. David Bernardino (1932 - 1992), op deze foto in enig voorjaar kennelijk op bezoek in Nederland

Maandag 20-10-2014

Gisteravond kijken we naar een programma van de VPRO over Angola. Ik zie beelden van Luanda, de hoofdstad, van de Marginal langs de grote baai, beschermd door een smalle landtong, de Ilha. Ik herken weinig na bijna veertig jaar. Nu ligt er een splinternieuwe boulevard langs de Marginal en overal staan hoge flatgebouwen. Een jachthaven met dure motorjachten flitst voorbij. 'Angola is booming door de olie', zegt de commentator, 'en Luanda is de duurste hoofdstad van de wereld.' Dan verplaatst het beeld zich naar velden met mijnen. Er liggen nog miljoenen landmijnen in Angola. Het land heeft de meeste mensen zonder ledematen in de wereld.

Dan zien we de ruïnes van Huambo, de tweede stad van het land. Opeens komt de figuur van David Bernardino in beeld. Niet hijzelf, maar een zoon van hem (als ik het goed begrepen heb), die in een interview met journalist Bram Vermeulen foto's van zijn vader toonde. Ik zag het meteen: dat was hij, een jonge David, uit de tijd dat ik hem kende. Het interview was in de restanten van het huis, waar David later in Huambo woonde. Hier klonk altijd klassieke muziek, vertelt de zoon, en er waren mooie fresco's op de muren geschilderd. Die kon je niet stelen. Het huis werd verwoest toen de 'bevrijdingsbeweging' Uníta van Jonas Savimbi (1934 - 2002) in de jaren '90 de stad op de MPLA veroverde. Dat was de beweging waar ik in de jaren 1975/76 voor werkte en die in deel 3 van mijn boek uitvoerig voorkomt.

David Bernardino was arts, lid van de MPLA en medewerker voor de extramurale zorg op het ministerie van volksgezondheid in Luanda. Ik heb hem een aantal malen in Luanda ontmoet en zie hem nog voor me: vrolijk, met peper-en-zoutkleurige baard en snor, twinkelende pretogen, lachrimpels. Vreemd, later heb ik nooit meer aan hem gedacht. Hij komt niet voor in mijn deel 3, er waren al zoveel personen in de roman; wél in het boek van Jarl, geloof ik. Een inspirerende man, een kenner van kunst en literatuur en gematigd kritisch over de prestaties van de MPLA. Eén van de mensen uit de côterie van leiders die niet profiteerde en niet schatrijk werd. Hij verliet later de hoofdstad en keerde terug naar Huambo, waar hij vandaan kwam, om er als dokter aan de slag te gaan. Daar werd hij in 1992 vermoord door Uníta op de stoep van het gezondheidscentrum waar hij spreekuur had gehouden. In Luanda werd een kinderziekenhuis naar hem vernoemd: het Hospital Pediátrico David Bernardino.

De dag vangt aan met bewolking en lagere temperaturen. Ik worstel me door het volumineuze  rapport van de Commissie Borstlap inzake de onthullingen over de NZa door de klokkenluider Arthur Gotlieb. Op 22 januari jl. benam hij zich het leven. Het is een grondig rapport waarin Gotlieb grotendeels gelijk krijgt. Bij de NZa was de veiligheid en de vertrouwelijkheid van gevoelige dossiers, waaronder patiëntendossiers, niet gegarandeerd, het personeelsbeleid schoot tekort, het bestuur en leidinggevenden lieten zich met snoepreisjes fêteren door de industrie en de ondanks de officiële afstand tussen ministerie en toezichthouder greep de minister een aantal keren in bij beslissingen van de NZa. En wat Gotlieb zelf betreft? De commissie toont aan dat zijn werklast niet groter was dan die van zijn collega's. Voor een bewuste strategie van de NZa-leiding om hem eruit te werken, vond men geen aanwijzingen. Resteert het beeld van een introverte man, een trouwe en noeste werker die steeds minder mee kon in de veranderingen in de rol van de zorgautoriteit. Uiteindelijk een tragische eenling. Zijn leidinggevenden schoten schromelijk tekort en lieten hem maar aanmodderen. Een triest verhaal. Ik geloof niet dat Arthur tevoren kon inschatten wat zijn bezwaarschrift en vooral zijn suïcide teweeg zouden brengen: de val van de topbestuurders en van zijn managers. Nu is een interim-manager bij de NZa aan de slag om alle misstanden uit zijn vertoog te herstellen. Triest, diep triest en tragisch.

Vanmorgen bel ik de Belastingdienst. Na twee keuzemenu's en het invoeren van mijn persoonsnummer krijg ik een aardige dame aan de lijn.

'Ik heb een dwangbevel van U gehad', zeg ik, 'omdat ik achter zou zijn met de het betalen van de aanslag Omzetbelasting 2e kwartaal 2014.'

'Ja?'

'Hij is naar het verkeerde adres gestuurd. In Papendrecht. Terwijl ik het al een paar jaar geleden gewijzigd heb.'

'Even kijken.' Klaarblijkelijk heeft ze een scherm met mijn gegevens voor zich. 'Aha, ik zie het al, we hebben twee adressen van u. Eén in Papendrecht en het andere in Gorcum.'

'Dat is nog niet het ergste', zeg ik. 'Dat bedrijfje heb ik eind vorig jaar opgeheven. Dat bestaat niet meer. Hoe kan ik dan toch een aanslag Omzetbelasting krijgen?'

'Daar weten we niets van. Hebt u het wel uitgeschreven bij de Kamer van Koophandel? Die geeft het namelijk automatisch aan ons door.'

'Jazeker!', zeg ik met een gevoel van lichte triomf. 'Ik heb het bericht van de KvK voor me liggen. Daarin staat dat de activiteiten zijn gestaakt met ingang van 31-12-2013.'

Daar snapt ze niets van, zegt ze en ze zal het meteen doorgeven aan de belastingunit in Gorcum. 'Die nemen morgen telefonisch contact met u op om te vertellen wat u moet doen.'

Voor mijn gevoel hoef ik helemaal niets te doen, maar we zien morgen wel.

Om half twaalf lopen we de maandagmarkt op en kopen verse kabeljauw en eieren (2 foto's hier). Af en toe breekt de zon door. Koffie op het terras van Hugo. Daarna maak ik een hele wallenloop, vijf kilometer in een uur. Na de lunch gaat Ans naar haar dochter Barbara. Ik begin in 'Baltische zielen' van Jan Brokken (Atlas Contact, 2010), dat me gaandeweg meer en meer gaat boeien. Terug naar boven

Jean Seberg (1938 - 1979)

Dinsdag 21-10-2014

'Baltische Zielen' van Jan Brokken (Atlas Contact, 2010) brengt allerlei namen naar boven, die korter of langer geleden iets voor me betekend hebben: Arvo Pärt, Gidon Kremer, Pēteris Vasks. Van de laatste, een Lets componist, bezit ik al jaren het vioolconcert 'Distant Light' uit 1996, uitgevoerd door Kremer. Vasks schreef het stuk na lezing van het boek waarin Kremer zijn jeugdherinneringen optekende. En dan Romain Gary, een naam die me terugvoert naar het Breda van de jaren '60. Mijn ouders hadden een roman van hem in de kast staan, een Nederlandse vertaling van 'Lady L' uit 1958. Een Zwart Beertje van uitgeverij Bruna, ik zie het zo voor me. Met 'Eenzaam avontuur' van Anna Blaman was het hun enige literaire boek, verder bezaten ze alleen de uitgaven van een destijds populaire boekenclub, die je ook bij de ouders van vriendjes in de kast zag staan. O ja, en een boekje van de journalist Henri Knap met de titel 'Rijdt u ook zo auto?' (1953). Ik vermoed dat de aanschaf van die twee romans iets te maken had met de schandalen die ze, hoewel gering, in die tijd opriepen. 'Lady L' las ik waarschijnlijk in de zomer van 1964 zonder dat ze het wisten. Een aardig boek. Het handelde over een dame van adel die de geschiedenis vertelt van haar grote liefde Armand, een anarchist die aanslagen pleegde op autoritaire monarchen (geloof ik) en die ze tenslotte in haar huis verstopt. In een kast, waarin ze hem opsluit om hem voorgoed bij zich te houden. Aan het slot blijkt dat zijn na jaren gemummificeerde overschot nog altijd in die kast zit. Nadat mijn eigen vader in 1965 gestorven was, heb ik op zeker moment het boek - net als dat van Anna Blaman - mee naar mijn kamer in Utrecht genomen en in mijn eigen boekenkast gezet. Nu vind ik het niet meer; ik vermoed dat het al vroeg verdwenen is, waarschijnlijk in de periode dat ik aan de Oudegracht woonde, de periode die in deel 3 (en 4) van mijn romancyclus voorkomt. Meegenomen door een gast op een van de wilde feesten die ik daar toen placht te geven. Bij mijn verhuizing naar het Betuwe-dorpje Deil in 1979 kwam ik het niet meer tegen. Het is vast nog wel antiquarisch te vinden.

Romain Gary! In de jaren '70 vond men hem maar een bedenkelijke, rechts-reactionaire figuur, die door dik en dun de autoritaire president Charles de Gaulle steunde, zelfs tijdens de revolte van mei 1968. Hij was afkomstig uit de Litouwse hoofdstad Vilnius (1914), een Jood die aan de Duitsers ontsnapte en een Franse oorlogsheld werd. Later trouwde hij met een van de mooiste vrouwen die er ooit waren, de Amerikaanse actrice Jean Seberg. Ze had een etherisch figuurtje en een jongenskopje en bezat een even breekbare als weergaloze schoonheid. Ik zag haar voor het eerst in het eind van de jaren '60 in 'A bout de soufle' (1960) van Jean-Luc Godard, de Franse Nouvelle Vague-cineast van wie we in die jaren alle films wilden zien. Een paar jaar later speelde ze grandioos de rol van een enigmatische patiënte in 'Lilith', een meesterwerk van Robert Rossen met onder andere Warren Beaty. Die film zag ik twee jaar geleden terug en schreef er toen over, lees hier.

In 1963 trouwde ze met de 24 jaar oudere Gary. Het was haar tweede huwelijk. Hij was een onverbeterlijke womanizer, had affaires met onder meer Romy Schneider en tal van anderen. Hij zou verslingerd zijn geweest aan snelle seks en verachtte zichzelf daarom. Ze kregen een zoontje, Diego. Volgens Wikipedia zou hij ergens in Spanje een boekhandel hebben. Een tweede kind, een dochtertje met de naam Nina, stierf twee dagen na haar geboorte. Seberg was toen juist een maand gescheiden van Gary. Het schijnt dat ze nimmer over beide drama's heen is gekomen. Terwijl ze in politiek opzicht sterk radicaliseerde (ze steunde de Black Panthers-beweging met grote sommen geld) en blootstond aan vervolging door de FBI, leed ze onder zware depressies. In augustus 1979 vluchtte ze na een ruzie met haar toenmalige minnaar uit haar Parijse appartement, slechts gehuld in een deken. Ze had een fles slaappillen meegenomen. Tien dagen later vond men haar ontbindende lichaam in Parijs op de achterbank van haar witte Renault. Vijftien maanden later benam ook Gary zich het leven. Men vond een brief van hem, waarin stond dat het niet vanwege Seberg was, maar omdat hij zich 'volledig uitgedrukt had. Want beter kan het niet gezegd worden.'

De bovenstaande, beknopte samenvatting haalde ik niet uit Brokkens' boek, maar vond ik her en der op Internet. Of alles klopt, weet ik niet zeker. Misschien bestaan er biografieën van beiden. (Later: inderdaad bestaat er een biografie, een nogal onthutsend boek vanwege de onthulling van de vele mystificaties die Gary rond zijn leven weefde. Het heet 'Le Cameleon' en werd geschreven door de journaliste Myriam Anissimov (Gallimard, 2006)).

Het is vandaag een tamelijk koude, winderige dag. Het KNMI waarschuwt dat vanavond en vannacht de eerste herfststorm langs zal trekken. Soms regent het. Om half elf belt iemand van de lokale eenheid van de Belastingdienst op. Een man zegt dat ik gelijk heb, dat hij de brief van de kamer van Koophandel voor zich heeft liggen, waarin staat dat mijn bedrijfje eind vorig jaar gestaakt werd, en dat hij de aanslagen van de Omzetbelasting zal vernietigen. Opgelost, ik hoef verder niets te doen.

Ans gaat naar haar moeder in Lexmond en ik doe snel boodschappen tussen twee buien door. Althans bijna, op de terugweg verzeil ik in een flinke plensbui. Thuis droog ik me af en trek me terug in mijn leesstoel. Terug naar boven

De Gorcumse Botermarkt achter het stadhuis (circa 1920)

Woensdag 22-10-2014

Goede actie van de ex-Gorcummer Cees S., lezer van dit weblog en een vroeger schoolvriendje van Ans. In de Gorcumse Courant van vandaag ontvouwt hij een plan om de vroegere Botermarkt achter op de Groenmarkt te herbouwen. Die lag achter het vroegere stadhuis; een langwerpige overkapping met een constructie van gietijzer, waaronder de boeren hun boter kwamen verkopen. Later diende het als fietsenstalling en wachtruimte voor de stad- en streekbussen. Aan de zuidzijde was de fameuze patatzaak van Aaf Patat, populair bij veel Gorcummers. Wanneer het ding plaats moest maken voor meer parkeerruimte, weet ik niet. Het zou in de jaren '70 zijn gesloopt. Ik schreef er al eens eerder over (lees hier, met foto). Hiernaast een andere foto van de Botermarkt (circa 1920).

Het herbouwplan van Cees zou 78.000 euro kosten. Hij wil dat bedrag door crowdfunding bij elkaar krijgen. Een onderneming die alle steun verdient. Maar de vroede vaderen van Gorcum reageren niet erg enthousiast. Wethouder Arjen Rijsdijk (Groen Links) zegt in de krant: 'Wellicht kunnen we het meenemen als de herinrichting van de Groenmarkt concreet wordt in de toekomst. (...) Voorlopig geldt de Groenmarkt als A-locatie voor het parkeren in de binnenstad.' Dat klinkt niet veelbelovend. Natuurlijk snap ik wel dat de winkeliers in de stad, geplaagd door de recessie, parkeren belangrijker vinden dan markant stedenschoon. Ach, denk ik, het gaat misschien om 10 - 15 parkeerplaatsen, kunnen die niet elders worden gevonden? Bijvoorbeeld in het braakliggende gebied van de gesloopte Bagijnewalstraat?

Gisteravond weerlicht en wat donker gerommel. Van de storm van vannacht merkten we weinig. Ons appartementje ligt volledig in de luwte, zeker bij een zuidwesterstorm. Vandaag is het alweer rustig. De bomen hebben het grootste deel van hun bladeren verloren. Behoudens een boodschap gooi ik me vandaag op het verzenden van herinneringen aan de mensen, die ik voor de boekpresentatie van 15 november in Utrecht had uitgenodigd. Veel werk, want ik adresseer ze persoonlijk. Het is dan ook nog lang niet af. In Lagos is het warm, vandaag 30 graden. Ik wou wel even bij de boot kijken. Verder niets te melden. Terug naar boven

Donderdag 23-10-2014

Hè? Het bundeltje lag al tijden op het tafeltje, waarop ik nog niet gelezen boeken neerleg tot ik er een keer aan toe kom. Dat kan een tijd duren en de stapel groeit. Nooit van mijn leven zal ik ze allemaal kunnen lezen, maar toch worden ze op den duur vertrouwd. Er is namelijk geen plicht, alleen maar vrijheid, ik kan ieder ogenblik wanneer ik wil er eentje van het tafeltje pakken en openslaan. Zo ook dit boekje, tweedehands besteld op Internet toen de auteur, een oudere Poolse dichter, stierf. Ik pak het boekje en open het op een willekeurige pagina. Mijn blik valt op een korte tekst bovenaan de bladzijde. Hè, wat staat daar?

ik heb geprobeerd

je over te halen

naar zonnig Italië te gaan

maar verleden week

ben je gestorven

en begraven

       [24 december 1967]

Wat is hier aan de hand? Waar gaat dit over? Ik sla een bladzijde terug. Daar begint het gedicht; de zes regels op de pagina die ik opsloeg vormen het slot. Het gedicht heet 'Ik sloot mijn hand' en wat ik lees heeft voor mijn gevoel niets te maken met dat slot. Werd het isolement van die regels door de dichter beoogd? Het gedicht begint met een beeld van een samengeknepen hand die niet verhinderen kan dat schimmen eruit ontsnappen. Dan volgt een wonderlijk concrete strofe:

er blijven brieven komen

'sie streiten in der Küche

über eine gestohlene Wurst

und stören mich'

schreef Frans Kafka

op 16 maart 1913

in een liefdesbrief

aan Felice Bauer

Er blijven brieven komen? Schimmen die ontsnappen uit een samengebalde vuist? Het raadsel wordt niet kleiner. Franz Kafka stierf trouwens vóór zijn ongelukkige geliefde en Felice ging niet naar Italië maar vertrok met haar echtgenoot, een zakenman, naar Amerika. Dat weet iedereen. Vlak voor het eind van de eerste bladzijde belt de dichter de doden, ze doen de deuren open (en dicht) En dan:

in verlaten grafkelders

warmen gele vlinders

en spinnewebben zich

Het raadsel blijft. Misschien is dat de bedoeling, en toch....denk na! Toch zijn de grafkelders verlaten - op gele vlinders en spinnewebben na, die zich warmen. Waaraan? En als de doden opendoen, hoe kunnen de graven dan verlaten zijn?

De dichter is Tadeusz Różewicz; hij stierf in april van dit jaar. Ik schreef er een stukje over in mijn blog. De bundel met zijn vertaalde poëzie heet 'Gezichten' en verscheen bij Meulenhoff in 1981. De vertaling is van Peter Nijmeijer en Gerard Rasch.

Het is een redelijke dag met soms zon. Verder gegaan met uitnodigingen versturen. Terug naar boven

Rijtje panden bij de Lingesluis (onder), met ons appartement op de begane grond in de rode ellips. Linksboven het Tolhuis. Foto Bas 't Hoen

Vrijdag 24-10-2014

Op de omslag van het Jaarverslag 2013 van de Stichting Stadsherstel Gorinchem staat een fraaie luchtfoto van de binnenstad, gemaakt door de Gorcumse fotograaf Bas 't Hoen. Ons appartement staat er mooi op. Ik zoek op Internet maar vind hem daar helaas niet. Daarom spreid ik de omslag uit en strijk de middenvouw zo goed mogelijk glad. Daarna schroef ik mijn camera op een statiefje en maak er wat foto's van, zonder flits met de zelfontspanner. Later bedenk ik dat ik hem natuurlijk ook kan scannen. Hierboven zie je een uitsnede van de scan met het blokje panden aan de westzijde van de Lingesluis, van Restaurant Merwezicht tot ons appartement (rode ellips). Mooi! Je kunt goed zien dat het zich over twee oorspronkelijke panden uitstrekt. De foto moet van recente datum zijn, want onze schuifpui staat er op. Dus de foto is van na 2011. De vitrage is opengeschoven, dus we zijn thuis en niet op de boot. Verder naar rechts op Buiten de Waterpoort staan het jaarlijkse circus en de halve cirkel van de rustbank bij de aanlegplaats van de veerponten (beide niet op deze uitsnede zichtbaar) Dat betekent dat je de foto waarschijnlijk in het late voorjaar van 2012 of 2013 is gemaakt. Waarschijnlijk 2013, want toen bleven we tot medio juni hier vanwege het uitkomen van mijn eerste boek.

Een kalme, grijze dag. Kleinkind Esri (9) is vandaag bij ons. Normaal is ze op school, maar het is herfstvakantie. Ans bakt koekjes met haar. aan het begin van de middag doe ik de weekendboodschappen en ga naar de halfjaarlijkse diabetescontrôle. De uitkomsten van het bloedonderzoek zijn allemaal goed! Nuchter bloedsuiker 5,6 mmol/l, HbA1c 38 mmol/mol en cholesterol zelfs maar 2,1 mmol/l (LDL laag en HDL hoog) Ik mag van 3 tabletten Metformine terug naar 2 per dag. Ook mijn bloeddruk blijkt in orde: 134/85 mmHg.

Veel gelezen in 'Baltische zielen' en er muziek van de Estse componist Arvo Pärt bij gedraaid. Een groot verlangen om in 2017, het tweede jaar nadat we de boot teruggebracht hebben en de zomer van 2016 door Nederland hebben gezworven, naar de Baltische staten te gaan. Of een keer een stedentripje naar Riga in de winter? Terug naar boven

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg

Zaterdag 25-10-2014

Mijn vroegere vriend Ben E. mailt opgetogen een recente uitspraak van het Europees Hof voor de rechten van de Mens (EHRM) in een beroepszaak van een gezin met kinderen, waarin de vrouw illegaal is omdat zij de Nederlandse nationaliteit niet bezit en de andere gezinsleden wel (zaak Jeunesse). Een zaak die vergelijkbaar is met die van Ben en zijn gezin. (Ik schreef er een aantal malen over zie o.a. hier en hier). Voor wie interesse heeft, de uitspraak staat hier. Als ik het zorgvuldig doorlees krijg ik de indruk dat Ben gelijk heeft. Het EHRM zegt dat Nederland het recht op gezinsleven van dat andere gezin heeft geschonden door vast te houden aan het mvv-vereiste.  Een mvv is een 'machtiging tot verblijf', die in het buitenland moet worden aangevraagd. In het geval van Ben was tevoren duidelijk dat ze dan geen kans op een mvv zouden maken, omdat hij wegens het faillissement van zijn bedrijf onmogelijk aan de inkomsten-eis kon voldoen.

Vandaag is Ben wat somberder. Er zijn ook verschillen tussen zijn situatie en die van het gezin uit het nieuwe arrest. De betrokken man heeft werk en kan dus niet de zorg over de kinderen op zich nemen, en voldoet waarschijnlijk wél aan de inkomens-eis. Zijn vrouw heeft in het verleden de NL-nationaliteit gehad. Ze verloor die als Surinaamse toen dat land onafhankelijk werd. Niettemin zijn er aanknopingspunten, bijvoorbeeld het grote belang dat de Europese rechter hecht aan de dagelijkse aanwezigheid van de moeder en het VN-Kinderrechtenverdrag. De spanningen in het gezin van Ben nemen ondertussen alleen maar toe. Je vraagt je af hoelang ze het kunnen volhouden.

Morgen verkiezingen in Oekraïne. Je houdt je hart vast. De kans dat de ultranationalisten veel invloed winnen is levensgroot. Als dat gebeurt is de kans op de noodzakelijke economische hervormingen verkeken. Europa zal het land op afstand moeten houden. In 2004 waren de economieën van Polen en Oekraïne even groot. Polen slankte het topzware staatsapparaat, erfenis van het communisme, sterk af, saneerde de economie en kon lid worden van de EU. Nu - tien jaar later - is het bbp er driemaal zo groot als dat van Oekraïene.

Cameron, Renzi en Rutte maken veel ophef over de extra bedragen, die hun landen aan de EU moeten betalen. Natuurlijk komt het niet goed uit, maar het is niets anders dan de gebruikelijke nacalculatie, die ditmaal uitgaat de verbeterde statistieken die iedereen destijds wenste. Het is echter koren op de molen van anti-Europa groeperingen. In de ziekenhuiswereld had je dat in het vroegere budget-systeem ook en je kon nog zo woest worden - zoals Cameron nu - maar er was niets aan te doen. Zuur maar onvermijdelijk. Betalen en dapper verder gaan in de hoop dat de uitkomsten in het volgend jaar beter zouden zijn, zo leefden we daarmee. Bondskanselier Merkel en de nieuwe Commissievoorzitter Juncker hebben helemaal gelijk met hun oproep aan de drie premiers om politieke moed te tonen en te betalen.

Weer een grijze herfstdag. Even de stad in geweest om een knoflookbrood te halen bij De Franse Winkel. Boekhandel De Mandarijn is vlakbij en stom genoeg loop ik er even langs. Ro is tevreden over de publiciteit in de lokale pers betreffende de voorpresentatie van mijn boek op 9 november. Ik ga er niet ongeschonden weg, twee boeken en een CD. Tessa en Vajèn zitten thuis bij Ans aan de koffie c.q. limonade. Vanavond komt mijn jongste zoon Bas bij ons mosselen eten. Terug naar boven

Bas naast de koekjestrommel, in karakteristieke Zijlstra-zit

Zondag 26-10-2014

Gisteravond Bas op bezoek. Hij heeft een tas met was meegenomen en smult van de mosselen van Ans. Wat kan die jongen over muziek en muziekgeschiedenis praten! Hij weet er veel meer van dan ik en hij luistert ook anders, herkent structuren, patronen en schema's. Verrukkelijk om naar hem te luisteren.

'Het Zwarte Gat', zegt hij, 'zo noemen ze bij ons op school de tijd tussen Bach en Mozart, de periode van 1750 tot 1780. Toen was er geen enkele componist van dat niveau.'

'Oh ja?' Ik denk na. 'Haydn misschien?'

'Nee, die kon daar niet aan tippen.'

Boeiend vertelt hij over het septet dat hij aan het maken is. Het uitgangspunt is een ingenieus in noten omgezette tekening, die hij ooit van een vriend maakte. Dat is de cantus firmus van het stuk, zeg maar de rode draad, en daar overheen komen melodische laagjes voor de andere instrumenten. Er zijn ook tusscnstukjes voor marimba. Het stuk zal ongeveer zeven minuten zal duren. Hij bezit ook de typische Zijlstra-eigenwijsheid. Goed zo. Ik geniet altijd als hij er is. Om half tien loop ik met hem naar het station.

Nacht met een uur extra, ingang van de wintertijd. Natuurlijk word je op dezelfde tijd wakker, die nu een uur vroeger is. Er is wat zon, er trekken wat wolken over. Vanmorgen uitvoerig in bad met een boek. Ik zou er wel de hele dag in kunnen blijven liggen. Ik lees 'Baltische zielen' van Jan Brokken uit. Hij beschrijft vooral de ondergang van de Duits-Baltische adel met hun hofsteden en landgoederen. Enkelen kwamen in Nederland terecht, zoals in de bewogen geschiedenis van Lotti von Wrangel, die hoofdredacteur werd van het dames-knippatronenblad Marion. Behalve Estland, Letland en Litouwen bezocht hij ook de Russische enclave Kaliningrad, het vroegere Koningsberg van de filosoof Kant en van Hannah Arendt. 'In weinig steden brandde de lamp van de Verlichting helderder, in weinig steden doofde ze abrupter', schrijft hij, duidend op de manier waarop de Sovjets en later de Russische mafia de prachtige stad wisten te vernielen. Wat zijn het toch ellendelingen, die Russen, denk ik. In Brokkens' boek spelen ze ook geen fraaie rol, noch tijdens het Sovjet-bewind, noch daarna.

Er lijkt geen eind aan de zondag te komen. Is dat extra uur de oorzaak? 's Middags komen de dochters van Ans langs met hun kinderen. Ik begin aan 'Privédomein' van Ingrid Hoogervorst (Prometheus, 2014), het boek over haar mislukte huwelijk met de schrijver Atte Jongstra, aangeschaft na haar optreden deze zomer in het VPRO-programma 'Zomergasten'. 'Een vrouw die schrijft', zou Jongstra hebben gezegd, 'daar zit ik niet op te wachten.' Terug naar boven

Maandag 27-10-2014

"Er moet een periode zijn geweest dat ik dacht dat het ons nooit zou gebeuren", schrijft Ingrid Hoogervorst in haar laatste boek 'Privédomein' (Prometheus, 2014). Maar het gebeurde toch en aan haar zeventienjarige relatie met de schrijver Atte Jongstra kwam een eind. "Die droom van mij. Twee schrijvers, een man en een vrouw, ze wonen en ze werken in hetzelfde huis." Het komt niet zo vaak voor dat beide partijen over die mislukking ieder een boek schrijven, een boek dat ze allebei ook nog "roman" noemen. Maar fictief zijn ze niet. Zijn het wraak-romans? Het boek van Hoogervorst verscheen in april van dit jaar, dat van haar ex kwam deze maand uit. Het heet 'Worst' (De  Arbeiderspers, 2014). Twee boeken over hetzelfde huwelijk, twee gezichtspunten, twee zeer verschillende geschiedenissen. Pijnlijk om te lezen, eerlijk gezegd, waarom moet dat allemaal zo nodig gepubliceerd worden? De boeken verschillen hemelsbreed zozeer van elkaar, dat je je afvraagt hoe die mensen nog zolang een paar konden vormen.

Het boek van Jongstra beschouw ik als een flauwiteit, niet de moeite waard om te lezen. Het is een bijeengezocht allegaartje van stukjes en plaatjes over worst. Daarnaast schildert hij een beeld van zijn ex als een luie en chagrijnige dwingeland, die alsmaar met hem praten wil en hem. stoort bij zijn schrijverij. Was het boek nog een weergave geweest van ernstig liefdesverdriet, dan had het iets kunnen worden, maar je struikelt voortdurend over die onzinnige worsten en zijn nieuwe bedpartners. Beoogt hij de indruk te wekken dat het hem allemaal worst is? (Hoogervorst rijmt ook nog op worst)

Het boek van Hoogervorst is ook niet sterk, het komt moeilijk op gang maar gaandeweg krijgt het wel meer allure. Een jaar na het vertrek van Jongstra ligt ook zij met een nieuwe minnaar in bed. Hoe er een eind aan haar huwelijk kwam?, vraagt de man. "De vraag is of je het überhaupt moet vertellen", schrijft Hoogervorst en direct erachteraan: "De vraag is of je kunt stoppen met vertellen." Dat zijn inderdaad goede vragen, een stuk beter dan voornamelijk schrijven over worst. Helaas omarmt ze tegen het slot van haar boek de zweverigheden van ene Jan Geurtz ("Opleidingen in meditatie & spiritualiteit"). Je moet je vrijmaken van je gehechtheid aan het oordeel van een ander, schrijft Geurtz, en dan komt het wel goed. Het is het einde van haar huwelijk, ze stuurt Jongstra het huis uit. 'De Heenzending', noemt hij het in zijn eigen boek. Het boek van Hoogervorst wordt een vertelling met een therapeutisch recept aan het eind. Voor Hoogervorst kennelijk een waardevol inzicht, het komt echter het verhaal niet ten goede, het is mij te expliciet, maar - nogmaals - het is ten ene male interessanter dan dat infantiele boek over worst en een naar wijf.

Mooie zonnige herfstdag. Maandag = marktdag in Gorcum. We kopen verse vis en olijven op de markt en drinken koffie in de zon op het terras van het museumcafé (foto hier). Op zeker moment moet zelfs de jas uit, zo sterk is de zon nog. Het is eind oktober! 's Middags gaat Ans naar het UMCU-ziekenhuis in Utrecht om een ernstig zieke vriendin te bezoeken. Ik lees de middag weg. Terug naar boven

Ans op het kantoor bij De Vries Robbé, begin jaren '70

Dinsdag 28-10-2014

Een lichte nevel vanmorgen doet er lang over te verdwijnen. Vannacht behoorlijk koud aan de grond en daarboven warmt de lucht op; het gevolg is nevel. Ans rijdt naar Lexmond voor een bezoek aan haar moeder en ik voltooi de verzending van de herinnering aan de komende boekpresentatie in Utrecht. daarna een ander klusje: het digitaliseren van óude foto's van Ans, uit een mapje dat ze onlangs kreeg van haar schoonzus. Leuke foto's! Het is verleidelijk om er eentje te laten zien. Vooruit! Deze hiernaast is uit de tijd dat ze op het kantoor van het staalconstructiebedrijf De Vries Robbé werkte, begin jaren '70. Ze is daar 21, schat ze. Kort daarop ging het bedrijf failliet. Dat kwam niet door haar, ze werkte op het computercentrum. De werkeloosheid in Gorcum steeg plotseling naar 20%.

Omstreeks het middaguur heeft de zon de nevel opgelost. Ik ben er na aan toe met deel 4 van mijn romancyclus aan te vangen. In plaats daarvan loop ik naar Buiten de Waterpoort en laat de zachte wind langs mijn wangen strijken. Ontwijkgedrag. Op de rivier glijdt een diepgelegen rijnaak stroomafwaarts; aan dek staat een hijskraan, de golven spoelen langs de rupsbanden. Het grote grasveld, waar op zomerdagen gezinnen zitten en paartjes liggen, is pas gemaaid. Een man zwaait met een metaaaldetector heen en weer. Thuis begin ik in 'Liefde en goudvissen' van Jacques Gans (De Arbeiderspers, 5e druk, 1989), een boek uit 1940 dat ik altijd al eens wilde lezen. Voor de oorlog was hij communist. In mijn studententijd was hij 180 graden gedraaid en schreef rabiaat rechtse, anti-communistische commentaren in De Telegraaf.

Vanavond komen onze vrienden Herman & Marjan op het eten. Vaste lezers weten dat Herman de schuld van alles is; lees het anders hier.  Terug naar boven

Etimasia, de lege troon van Christus in de hemel, Ravenna, rond 500 AD

Woensdag 29-10-2014

God en Christus mochten in het vroege christendom niet worden afgebeeld. Men nam de tekst van Exodus 20:4 letterlijk: 'Gij zult u geen gesneden beeld, noch enige gelijkenis maken, van hetgeen boven in den hemel is, noch van hetgeen onder op de aarde is, noch van hetgeen in de wateren onder de aarde is.' De tekst zegt in feite dat er helemaal geen afbeeldingen gemaakt mogen worden. In de Islam is dat nog steeds het geval; vandaar de non-figuratieve rijkdom in de moslimwereld. In de vroegchristelijke religie was men minder streng, maar niet waar het de godheid betrof. Kunstenaars die toch God wilden afbeelden, namen hun toevlucht tot 'de lege troon', in het Grieks heet dat Etimasia. Je ziet er hiernaast één. Die komt uit het Baptisterium van de Arianen, een romaanse kerk uit de 6e eeuw in Ravenna. Op de troon ligt de purperen mantel van Christus en erboven staat het kruis. Het crux gemmata, een kruis bezet met juwelen. Aan het kruis hangt de zweetdoek. Bovenaan de afbeelding een duif, de Heilige Geest. Naast de troon de apostelen Petrus (met de sleutel) en Paulus (met de parkamenrollen). Christus zelf wordt niet afgebeeld, alleen zijn symbolen. Het is niet uniek voor het christendom; vele eerdere religies kenden het verbod de godheid af te beelden. Sommige geleerden beschouwen de Joodse Ark des Verbonds ook als een lege troon.

Dat, en veel andere dingen, leer ik vanmiddag op de eerste les van een cursus 'Symboliek in de kunst', die gegeven wordt in het Gorcums Museum op de Markt. Het is een initiatief van de KLU (Kunsthistorische Leergangen Utrecht). Ik geniet van twee uren hoorcollege. De docent is kunsthistorica Hanneke Lenders van de KLU. De stof is zeer interessant. Ik ben blij dat er nog vijf lessen komen.

Bij toeval tref ik een oude maat, Wil F., die de cursus ook volgt. We zitten gezellig naast elkaar in de voormalige raadszaal.

Om kwart over drie loop ik terug naar huis. Er is geen wind. In de straten en over de haven trekt nevel op. Herfstvrede (foto hier). De bomen op 't Eind hebben vrijwel al hun blad verloren. Terug naar boven

Donderdag 30-10-2014

Sommige mensen worden op de duur het karikatuur dat ze van zichzelf schetsen. De journalist en latere (zeer reactionaire) Telegraaf-columnist Jacques Gans ( 1907 - 1972) was er één van. In de jaren vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog schreef hij de autobiografische roman 'Liefde en goudvissen', die men later als zijn beste boek is gaan beschouwen. Eind 1927 vertrok Gans naar Parijs om er in het Quartier Latin het leven van een bohemièn te gaan leiden. In de roman verhaalt hij van zijn mislukte liefde (en later huwelijk) met de Deense Mette, die hij daar ontmoet. Tenslotte valt het huwelijk uiteen omdat - naar eigen zeggen - Gans niet in staat is om de vastigheid van een burgerlijk bestaan te verdragen. Daar valt wel een en ander op af te dwingen. Hij verzwijgt bijvoorbeeld niet dat zijn voortdurende baanloosheid, zijn op de klippen gelopen tijdschrift over de Franse letteren, en het kwellend gebrek aan inkomsten eveneens belangrijke oorzaken waren. Als hij Mette had kunnen behouden, was hij graag burger geworden, bekende hij in een brief aan Menno ter Braak. Het boek gaat in feite niet over Mette, die overigens zelf ook voor inkomsten zorgt op een naaiatelier, maar vooral over hemzelf.

Na een wat moeizaam begin is de roman nog altijd goed leesbaar en zelfs vermakelijk, al is het driekwart eeuw oud. Gans was een geboren kroegtijger en bewoog zich zijn leven lang in literaire kringen. Daarom leest de roman ook als een sleutelroman. Op zeker tijdstip, ze wonen dan Amsterdam, legt Mette het aan met ene Lemstra. Dat was de dichter Jan Campert (vader van Remco). Spraakmakend werd hun duel op de vuist in het besneeuwde Vondelpark, 'want het risico van de verleider dient in ere te blijven.' Weinigen lezen Jacques Gans nog, veronderstel ik. Hij heeft zelfs geen lemma op Wikipedia. Opmerkelijk. Zijn biografie, geschreven door Willem Maas, verscheen in 2002.

Een verwonderlijk zachte dag. Ik schreef al eerder dat 2014 hard op weg is om qua warmte een recordjaar te worden. Ans is naar de kapper en de tandarts. Ik loop de stad in voor boodschappen. Op de markt is men bezig de jaarlijkse kermis op te bouwen. De traditie is dat de Gorcumse kermis altijd verkommerd in kou en regen, maar nu ziet het ernaar uit dat de temperaturen dit weekeinde tot bij de twintig graden zullen oplopen. In de haven is Ed Braad, aftredend voorzitter van onze buurtvereniging KNAKE, bezig met sleutelen aan de salonboot Dudok. Wat is er mis, Ed? Nogal wat, het koelwater wordt te heet, de motor laadt de accu's niet en de boegschroef doet het niet. Maar Ed is vol vertrouwen dat het weer in orde komt. Je kunt me weer inroosteren voor tochtjes, zeg ik.

Vanmiddag breekt de zon door. Het is merkbaar warmer dan vanmorgen. Terug naar boven

Voorpagina van het rapport 'Gescheiden werelden?' De illustratie op de omslag is van George Grosz, uit 1919

Vrijdag 31-10-2014

Gisteren brachten het SCP (Sociaal en Cultureel Planbureau) en de WRR (Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid) een rapport uit met de titel 'Gescheiden Werelden?'. Ik vind het rapport bepaald verontrustend. De opmerkelijke waarschuwing luidt dat er in ons land een tweedeling dreigt tussen hoogopgeleide en laaggeschoolde bevolkingsgroepen. Het rapport is hier down te loaden. Beide groepen zouden de omgang met elkaar mijden. Volgens het onderzoek denken hoog- en laagopgeleiden heel anders over politieke onderwerpen zoals migranten en Europa. Maar die polarisatie gaat nog niet zo ver als in de VS. De groeiende groep hoogopgeleiden denkt positief over gobalisering, de EU en migranten; de laagopgeleiden wantrouwen de politiek, de globalisering, de EU, de vreemdelingen en eigenlijk alles buiten hun eigen kringen. De leden van de eerste groep (ongeveer 30% van de bevolking) lezen vooral de NRC en De Volkskrant en kijken naar Nieuwsuur. Ze zien op de mensen in de laatste groep neer, ze hebben een groot netwerk en gaan voornamelijk om met mensen uit de eigen groep; de onderzoekers spreken zelfs van 'sociale sluiting.' De laagopgeleiden hebben hun contacten vrijwel uitsluitend in eigen familie en buurt, ze lezen De Telegraaf of het AD en kijken naar de commerciële TV-stations. Conflictdenken overheerst in die kringen, waarmee ze hun sociale onzekerheid trachten te reduceren.

De onderzoekers zien een ‘open’ en ‘vertrouwende houding’ bij zo’n 22 procent van de bevolking en een ‘gesloten’ en ‘zeer wantrouwende houding’ bij 17 procent. Zie hieronder een schema uit de studie. 

Ik heb twee vragen. Is dit nieuw of was het al tientallen jaren zo? Voor mijn gevoel is die tweedeling er altijd al geweest, soms meer en soms minder scherp. Maar misschien is het waar dat hij op sociaal- en politiek-cultureel vlak toeneemt. In de politiek valt de tweedeling ongeveer samen met de meer kosmopolitische partijen (PvdA, VVD, CDA, D66 en Groen Links) enerzijds en de populistische partijen (PVV, SP en vroeger LPF en TON) Zonder twijfel leverden economische crisis en toegenomen immigratie er een grote bijdrage aan. En: is het erg? Er zijn uiteraard grenzen aan wat een samenleving verdragen kan, voordat desintegratie optreedt.

Volgens sommigen is het al zo ver. De onderzoekers noemen het in elk geval 'riskant'. Volgens mij hangt dat af van de middengroepen, die gematigder standpunten innemen of geen interesse hebben. Als die gaan schuiven, bijvoorbeeld als gevolg van toename van crisis, armoede en werkeloosheid, dan gaat het mis. Dan dreigt een onhanteerbare polarisatie met bijvoorbeeld een enorme electorale landslide, gepaard met veel geweld en maatschappelijke ontwrichting. Het feit dat de PVV als grootste partij van Nederland uit de laatste peilingen komt, is omineus voor een dergelijke dreiging. Ik acht die partij niet in staat verantwoorde beslissingen te nemen. De PVV schuift verder op naar links. Wilders c.s. zullen, misschien samen met de SP als andere extreme stroming, de desintegratie alleen maar vergergeren. Het is dus vitaal dat de verstandige (kosmopolistische) partijen zich inspannen om de economie te doen groeien, zodat de werkeloosheid afneemt, terwijl tegelijk de nationale schuldenpositie verbetert en de Europese Unie verder integreert. Anders volgt een tweede Weimar.

Een dergelijke landslide kan zich al over twee jaar bij de presidentsverkiezingen in de VS voordoen. Je ziet nu al dat de Republikeinen de angst bij het publiek voor ebola uitbuiten en kiezen voor een isolationistische koers. Een ander voorbeeld is België, waar de desintegratie van de staat al een eind onderweg is, nu de Vlaamse nationalisten in de federale regering zijn opgenomen. Of Frankrijk en Italië, landen waar de regeringen er niet in slagen de vereiste hervormingsmaatregelen te treffen en evenmin om de economie te stimuleren. Is de desintegratie van de EU aanstaande?

Mooie, warme herfstdag, alsof erniets aan de hand is. De Gorcumse kermis is begonnen onder ongekend fraaie weersomstandigheden. Ans naar haar moeder in Lexmond, daarna samen boodschappen bij de Jumbo op Oost. Terug naar boven

De warmste 1e november sedert 1848 in De Bilt

Zaterdag 01-11-2014

Bericht van het Centraal Tuchtcollege in 's Gravenhage over de samenstelling van het college dat op 13 januar1 2015 het beroep zal behandelen van de slachtoffers van Jansen Steur tegen Ramaker, Kingma en mij (in die volgorde). Ik ken geen van de leden, hetgeen betekent dat ik geen bezwaar heb tegen de samenstelling. Ik zie er tegenop om opnieuw al die misplaatste aantijgingen te moeten bestrijden; het is verdorie onderhand meer dan tien jaar geleden, dus veel van de feiten en omstandigheden zijn weggezakt in mijn geheugen.

Ook bericht van Piet & Ineke Kambier van de Tartaan. Ze zijn voor de winter terug in Nederland en hun boot staat ook bij Sopromar op de werf. Ze keken even bij onze Dulce en daarmee was alles in orde.

Wonderlijk warme dag vandaag; volgens het KNMI de warmste novemberdag sinds het begin van de metingen in 1848. Zie hierboven. We lopen de stad in naar de kermis. Het is nog te vroeg, de attracties en tenten zijn nog niet opgestart. De kermis heeft de terrassen op de Markt verdrongen, maar we vinden een plekje in de zon op het terras van Espressobar Hugo. De mensen op het terras en de voorbijgangers zijn in hemdsmouwen of t-shirts, alsof het weer zomer is. Een kennis loopt op ons toe. Zijn gezicht staat bedrukt. Hoe gaat het?, vragen we na een inleidend praatje. 'Slecht', zegt hij, 'in september ontdekten ze longkanker bij mijn vrouw'. Ik vloek van de schrik. Zijn vrouw is nog jong, 55 jaar. We praten over de behandeling, een chemokuur, bestraling, alle ellende die erbij hoort. 'Ik hoop dat we nog een aantal redelijke jaren kunnen hebben.' Flink aangedaan lopen we terug naar 't Eind.' Ans grijpt mijn hand. 'Wij hoeven geen spijt te hebben van onze tochten en van alles wat we gedaan hebben', zegt ze.

's Middags met Tessa, Vajèn en Esri op de kermis. De twee jongste kleinkinderen van Ans. Ze genieten. Je probeert je eigen opwinding in ze terug te zien, uit de tijd dat je zelf kind was en de kermis het mooiste dat je kende. Hier 3 foto's. Vanavond komen zwager Cees en schoonzus Mieke op het eten. Inderdaad, uit het onzalige Papendrecht. Terug naar boven

Zondag 02-11-2014

Begonnen met het lezen van '1945. Biografie van een jaar' van de Nederlandse essayist en Azië-deskundige Ian Buruma (AtlasContact, 2013). Hoe de wereld eruit ziet na de meest verwoestende oorlog in de geschiedenis. Buruma heeft fascinerend materiaal bij elkaar gezocht. Hij geeft een caleidoscopisch beeld van honger en tomeloze ellende in die jaren, vooral in de landen die de oorlog verloren hadden (Duitsland, Japan, Italië) maar ook elders, zoals in de Sovjet-Unie en China. De gecriminaliseerde economie, de zwarte handel, de uitbuiting van zwakken, de massale armoede, je snapt niet dat iemand ooit in de toekomst nog oorlog zou willen riskeren.

Op het middaguur arriveren de dochters van Ans met hun dochters. Kleinkind Nikita moet voor school een lastige map doorwerken over de werking van het klimaat. Onder andere de absorptie van energierijke zonnestraling en de emissie van langgolvige warmtestraling van het aardoppervlak in de hogere atmosfeer. Kan ik helpen? Het valt me eerlijk gezegd niet mee, maar tenslotte komen we eruit. Ik ben knap onder indruk van de diepgang van het materiaal dat op het VWO bestudeerd en begrepen moet worden!

's Middags spreek ik met mede-bestuurslid Suzan Kleyn (in het gewone leven docent Nederlands aan het Gymnasium Camphusianum in Gorcum) namens het bestuur van de Gorcumse Literatuurprijs met Fred Delfgaauw, de directeur van Theater De Peeriscoop. Dat is de lokatie waar we de volgend jaar de prijs willen uitreiken tijdens het Gorcums Boekenbal - en dat moeten we nog helemaal bedenken, opzetten en organiseren. De Peeriscoop is een knus maar niet al te kleine theater, her is er een mooie lokatie voor en Fred is enthousiast en denkt goed mee. op de achtergond klinken de aanstekelijke klanken van een Cubaanse band, die in de zaal optreedt. De datum die we op het oog hebben is 21 maart 2015. Ik kom later nog uitvoerig terug op het plan; er is een hoop werk te verzetten. Dat was eigenlijk mijn bedoeling niet. Liever concentreerde ik me op het schrijven van een nieuw boek. Maar laat ik niet somber zijn, misschien lukt het allebei. Terug naar boven

De voorganger van ons pand (links) bij de sluis. Ansicht van na de oorlog

Maandag 03-11-2014

De bundel 'Gezichten' van de Poolse dichter Tadeusz Różewicz ligt nog steeds op mijn bureau. Onlangs schreef ik erover (zie hier). Soms blader ik erin, soms treft me een gedicht.

DRINGENDE ZAKEN

Druk bezig met vele dringende zaken

vergat ik

dat je ook nog

moet sterven

lichtzinnig

bleef ik die plicht verzuimen

of slechts oppervlakkig

uitvoeren

met ingang van morgen

zal dat allemaal anders zijn

stipt zal ik beginnen te sterven

wijs en vol goede moed

zonder nog tijd te verliezen

Memento mori? Grappig gedicht. Wie volgt zó letterlijk die raad op? Niemand toch? Dat weet de dichter ook wel. 'Pluk de dag want je eindigt toch in een vaas', zegt Loesje ergens.

Van mijn schoonzusje Mieke kreeg ik twee oude ansichtkaarten van onze buurt. Vandaag digitaliseer ik ze. Hierboven is er één van, waarop je links op het grote pand ziet dat vroeger naast de sluis stond. Ons pand werd in 1991 op dezelfde plek volgens dezelfde contouren gebouwd. Verder is er op het oog weinig veranderd. Ik vermoed dat de foto van na de oorlog is.

Ans is vandaag met de Interliner naar Utrecht, waar ze in het UMCU haar zieke vriendin gaat bezoeken. De korte opleving van de zomer is dit weekeinde alweer voorbij, buiten is het grijs en soms miezert het. In de binnenstad loop ik naar Cindruk, de printshop. Die zit tegenwoordig in de Rosmolensteeg, tegenover de Aldi. Ik bestel een aantal affiches op A2-formaat met de cover van deel 3 erop, voor de komende boekpresentaties. Vrijdag zijn ze klaar. daarna boodschappen en thuis wat klusjes, zoals de verplaatsing van een spotje in de gang. Ook verhuis ik het kleine beeldschermpje dat aan de lopende band foto's van onze zeilreizen toont. Daarvoor moeten een aantal gaatjes in de boekenkast geboord worden. Nu kun je er vanaf de eettafel direct naar kijken.

Rest van de dag lezen in Buruma. Om kwart voor vijf komt Ans thuis. Buiten waait het hard. Terug naar boven

Dinsdag 04-11-2014

Hiernaast de maandelijkse update van de gemiddelde wereldtemperatuur, gemeten door satellieten in de bovenste laag van de atmosfeer. Die is met een waarde van + 0,37^o Celsius alweer hoog. Vorige maand was het + 0,29 graden.

Hoe is het gesteld met de opwarming van de aarde? Simpel gezegd: we merken het. De temperaturen stijgen langzaam (soms met fluctuaties), klimaatgordels schuiven geleidelijk naar het noorden, weerpatronen muteren (meer extremen), zeespiegels stijgen en vaak worden historische records gebroken. Afgelopen zondag verscheen het syntheserapport van het 5e IPCC-rapport. Vergeleken met de periode 1850 - 1900 is de wereldtemperatuur gemiddeld 0,9 graden gestegen. De zeespiegel is 19 centimeter gestegen ten opzichte van 1900 en zal gedurende deze eeuw doorstijgen, zelfs wanneer de uitstoot van broeikasgassen geheel gestopt zou worden. Als de uitstoot doorgaat zoals je mag verwachten, is de stijging aanzienlijk hoger.

De afgelopen maand was een recordmaand in ons eigen land. Oktober was met gemiddeld 13,4 graden tegen 10,7 graden als langjarig gemiddelde op twee na de zachtste sinds 1901. De kans dat 2014 het warmste jaar ooit wordt, is verder gestegen. Van de tien maanden die we er nu op hebben zitten waren er negen warmer dan normaal; alleen augustus niet.

Aangezien de poltieke leiders en de industriële belangengroepen in de wereld niet besluiten het probleem aan te pakken en belangrijke reducties van broeikasgassen te realiseren, zullen de gevolgen van de opwarming steeds ernstiger worden. Het is niets anders dan het bekende mechanisme bij homo sapiens: de wal moet het schip keren. Dat wil zeggen: pas als hele volken het slachtoffer worden en de schade niet te overzien is. Dat kan men misschien niet eens meer vermijden, omdat klimaatveranderingen een essentiële traagheid kennen. Zelfs bij een snelle, geforceerde CO2-reductie gaat de opwarming nog tientallen jaren door, voordat er een dalend effect komt.

Er is wel eens bedacht dat je een snelle daling van de wereldtemperatuur kunt forceren door de hoge cirrusbewolking in de atmosfeer te bestrooien met een poeder, geperst uit Bismuth tri-iodide (BiI3), kaliumperchloraat en ondermeer aluminium. De korrels werken als condensatiekernen voor de grotere ijskristallen en doen de wolken verdwijnen. Daardoor kan er meer warmtestraling van het aardoppervlak naar de ruimte ontsnappen. Lijnvliegtuigen zouden dat poeder kunnen 'uitzaaien' tijdens hun reguliere vluchten. 'The exploratory investigation described here indicates that cirrus cloud seeding is also having the potential to fully neutralize the radiative forcing from a CO2- doubling', lees ik in een studie uit 2009 van Mitchell en Finnegan. Dat klinkt mooi. Ook andere technieken zijn voorgesteld, zoals de cirrusbewolking bestrooien met roetdeeltjes, waardoor de cirrus niet alleen ; verwatert' maar ook het zonlicht tegenhoudt.

Probleem opgelost> Helaas, dat is twijfelachtig. Er zijn grote risisco's verbonden aan degelijke geo-engineering technieken. Zo kan een verkeerde concentratie van zaaipoeders een tegengesteld effect veroorzaken, waarschuwen klimatologen (o.a. Storelvmo et al.): méér ijskristallen. dikkere cirrusbewolking en versnelling van de opwarming. Bovendien wordt het echte probleem, de toename van koolzuurgas en andere broeikasgassen, misschien niet aangepakt. Als dan de limiet van de kunstmatige koeling wordt bereikt, ontstaat een plotselinge stijging van de gemaskeerde opwarming. 'A planetary climate holocaust would occur', waarschuwen de eerstgenoemde auteurs. Het lijkt een hachelijke strategie en er is in elk geval veel meer onderzoek nodig, terwijl maatregelen als reductie van koolzuurgas en gebruik van duurzame energie nu al mogelijk zijn. Maar - nogmaals - de machthebbers in de wereld zullen wachten tot het te laat is en de wal het schip keert.

Hier is het een overwegend grijze dag. In Lagos waait het al een aantal dagen hard. 'Ga je nog een keertje naar je boot kijken?, vraagt Ed Braad als ik even naar de Dudok loop. De ex-KNAKE voorzitter is bezig met de boegschroeven; de bijbehorenden 12V/24V-omvormer doet het niet en daardoor is de accu leeg. Waarschijnlijk moet er een degelijker 30V-zekering in (niet een zwaardere). 'Oh, nou ik weet het nog niet', zeg ik. Inderdaad, liever maken we eind januari bijvoorbeeld een tripje naar de Letse stad Riga.

Hier in de stad is het stil, de kermistenten zijn nog dicht. In de winkelstraten zijn alweer zaken gesloten, er ontstaat steeds meer leegstand. Terug thuis verder lezen in '1945' van Ian Buruma. Fascinerend boek! Ans komt halverwege de middag thuis. Ze was met haar jeugdvriendin naar Oma Steers in Lexmond. Vanavond komt een vriend uit mijn studentenjaren op bezoek. Terug naar boven

Angelo Bronzini - Allegorie van venus en Cupido, ca. 1545

Woensdag 05-11-2014

Mijn vroegere vriend Ben boekte gisteren een kleine vooruitgang in zijn strijd met de IND. (Ik schreef er hier en hier eerder over). Blijkbaar heeft de dienst, mogelijk als gevolg van de publiciteit, in stilte de zaak gecorrigeerd met het gevolg dat de inkomenstoeslagen voor huur, zorg en kind weer betaald worden. Met terugwerkende kracht zelfs. Ook het inreisverbod van twee jaar voor zijn Indonesische vrouw is van de baan. Nu kan het gezin in alle (relatieve) rust de behandeling van het hoger beroep afwachten. Die begint eind januari 2015. NB: in oktober 2015, dus binnen een jaar, wordt Ben 65. Zodra hij AOW krijgt vervalt de inkomenseis en kan zijn Tina zonder verder bezwaar bij hem en hun 9-jarig kind wonen. Dus waarom al die omhaal? Ik kan me voorstellen dat de rechter daar wel rekening mee wil houden en haar toestaat zolang hier te blijven.

Over vrienden van vroeger gesproken. Gisteravond aangenaam doorgebracht met Frans A., met wie ik in 1968/69 in het bestuur van de USF heb gezeten. We halen herinneringen op en praten over wat er geworden is van ons en de mensen die we kenden in onze bewogen studentenjaren. Eerst bij ons thuis aan tafel (foto hier), daarna samen in Grieks Restaurant 'Mykonos' op de Langendijk. Frans komt voor in deel 1 van mijn boek; we zagen elkaar na ruim veertig jaar terug in mei vorig jaar bij de presentatie ervan.

Redelijke dag, droog en grijs met een temperatuur circa 12 graden. Vanmiddag naar het tweede college van mijn cursus 'Symboliek in de kunst'. Het gaat over personificaties en allegorieën. Een van de schilderijen die besproken worden is het beroemde 'Allegorie van Venus en Cupido' van de Florentijnse meester Agnolo Bronzini (1503 -1572), zie hierboven. Een schilderij dat ik me nog herinner van toen ik een jongetje was en hogelijk geïnteresseerd naar al dat bloot keek. De centrale twee figuren zijn Venus (met de appel van Paris in haar linkerhand) en haar zoon Cupido, die met vleugels en de kont uitnodigend naar achteren zijn moeder tamelijk incestueus kust en beroert. Zij trekt een gouden pijl uit de beruchte pijlenkoker op zijn rug. Over de betekenis van het schilderij bestaat een intensief debat onder kunsthistorici. Het zou een allegorie van lust, verraad en jaloezie zijn. Het blote cherubijntje rechts zou de Dwaasheid moeten belichamen, die rozenblaadjes over hetvrijmoedige koppel wil strooien. De oude man rechtsboven zou de Tijd voorstellen, gelet op  de zandloper links naast zijn hoofd. Hij strekt de arm uit in een ogenschijnlijke poging te verhinderen dat de figuur met het maskerachtige gelaat links een blauwe doek over het koppel werpt om hen te verbergen. Hij zou de Vergetelheid voorstellen. Diagonaal van hem liggen rechtsonder ook twee maskers. Daarboven, achter het cherubijntje, zie je een jong meisje met een wanstaltig lichaam dat eindigt in een slang; zij reikt een honingraat aan. Haar handen zijn verwisseld, rechts voor links. Linksonder lijkt Cupido een duif te vertrappen. Achter hem is een merkwaardige figuur te zien (zie detail hiernaast), die het in wanhoop lijkt uit te schreeuwen, de handen in het haar. Hij zou de Jaloezie belichamen en volgens ander de Syphilis, die in die dagen veel voorkwam.

Als je wat over internet surft kom je heel wat interpretaties van dit curieuze werk tegen. Een boeiend onderwerp!

Ans komt thuis met Barbara, Esri, een vriendinnetje en Vajèn. Ze zijn naar de kermis geweest. Morgenochtend naar Utrecht. Waarvoor lees je morgen. Terug naar boven

De Utrechtse werfkelder onder Oudegracht 296

Donderdag 06-11-2014

De auteursbijeenkomst is in een werfkelder aan de Utrechtse Oudegracht. Cultuurtheater 'De Witte Lely' staat op de deur (foto hierboven). Binnen ontmoet ik vijf andere schrijvers (4 vrouwen, 1 man), die hun e-books publiceren via de website van Woordstroom. Die werd in februari van dit jaar gestart door o.a. mijn uitgever Jan-Willem. Deze bijeenkomst is belegd door Woordstroom om eens nader kennis te maken en ons iets te leren over 'zelfpubliceren'. Dat schijnt hand-over-hand toe te nemen. In de USA maakt selfpublishing nu al 20% uit van de jaarlijks verschijnende boeken. De meeste uitgevers en boekwinkels houden bij voorkeur vast aan het uitbrengen van boeken van bekende auteurs, maar iedereen kan nu gemakkelijk zelf zijn boek uitbrengen, hetzij als e-book of via POD ('printing-on-demand'). Het gevolg is dat er meer boeken verschijnen dan ooit, terwijl het traditionele boek steeds meer terrein verliest. Volgens Jan-Willem ontstaat er een nieuwe markt voor boeken, e-books en blogs, waarop iedereen die zin er in heeft zich kan begeven.

De dame naast me, ongeveer van mijn leeftijd, heeft moeite met al die secondaire activiteiten die een onbekende schrijver zelf moet doen om zijn boek te promoten. Dat leidt maar af en bovendien is niet iedereen er goed in. Ik ben het met haar eens, zeg ik, ik zou me liefst volledig op schrijven concentreren. 'De tijd van de schrijver die eenzaam op zijn zolderkamertje zit, is voorbij', zegt Jan-Willem. En zijn collega's van Woordstroom zeggen: 'Doe je het niet, dan word je niet gelezen.' Dat is ook weer waar.

We praten verder over nieuwe distributiekanalen en -methoden. Een schrijfster van kookboeken wil werken met 'vervolgboeken' op Woordstroom. Daarbij voeg je steeds nieuwe hoofdstukken en fragmenten aan je boek toe; de lezers ontvangen ieder keer een emailbericht dat er een nieuwe versie klaar staat. Eigenlijk niets anders dan een feuilleton, dat online staat. Het geeft me allemaal een meewarig gevoel, het spijt me, ik hang nog erg aan het traditionele boek.

Woordstroom heeft nu 35 auteurs. Vanaf de start in februari zijn er ongeveer 400 e-books verkocht. Een aantal daarvan zijn gratis down te loaden, omdat de schrijvers hun verdienste niet belangrijk vinden; als ze maar gelezen worden. Op Twitter hebben ze 800 volgers en op Facebook 200. Moet ik me anders gaan gedragen? Ik denk van niet, ik doe eigenlijk al heel wat met de drie boekpresentaties van deze maand en mijn dagelijks weblog.

Terug naar Gorcum met de Q-liner. Ik staar uit het raam naar de weilanden en denk na over Utrecht, waar ik net was. Ik wilde er niet langer blijven, maar allemachtig, wat was de stad mooi. Op de heenweg liep ik over de Mariaplaats en langs de kleine huisjes die ineengedoken op een rij aan de Springweg staan. Wonderlijk hoeveel jonge mensen hier lopen, dacht ik, veel meer dan in Gorcum. Studentenstad. De Smeestraat is druk en rommelig. Ik was er bijna in de buurt van Lucas. Terug naar boven

De vijf dozen met mijn derde boek zijn aangekomen

Vrijdag 07-11-2014

'Specialisten willen niet in loondienst', kopt de Volkskrant vanmorgen. Dat is wat overdreven, want bijna de helft is dat nu al. De anderen zijn bang om het zogenaamde 'vrije ondernemerschap' te verliezen. Ze werken doorgaans in maatschappen (per specialisme) en hebben een toelatingsovereenkomst met het ziekenhuis; eigenlijk als een soort onderaannemers, zou je kunnen zeggen. In die overeenkomst staan de wederzijdse rechten en plichten. Het was geen ideale situatie, omdat er vaak tegengestelde belangen bestonden en het ziekenhuis onvoldoende zicht had op de kwaliteit van het werk. Een disfunctionerende specialist ontslaan was niet zo gemakkelijk. De leden van een maatschap dekten elkaar vaak. Maar dat was ook bij vakgroepen van specialisten in dienstverband nogal eens het geval. Denk maar aan de opstelling van de collega's van Jansen Steur in het MST; die verhulden tegenover mij het disfunctioneren van hun vakbroeder. Daardoor vielen er meer slachtoffers dan nodig was geweest. Dokters willen nu eenmaal eigen baas zijn, ze houden niet van de bemoeienissen van bestuurders.

Het zogenaamde vrije ondernemerschap was altijd al een aanfluiting. Ze liepen nauwelijks ondernemersrisico, ze investeerden niet in gebouwen, apparatuur en organisatie, want dat deed het ziekenhuis immers. Ze betaalden meestal ook niet voor ondersteunend personeel, kantoormiddelen, telefoons, e.d. in het ziekenhuis; zelfs de kosten van hun secretaresses waren soms niet eens voor hen. Wat waren dat voor ondernemers? Maar ze mochten wel zelf rekeningen versturen. Het ziekenhuis was altijd lastig te besturen, het was een organisatie met ingebouwde onevenwichtigheid. In de meeste ziekenhuizen gaan de vrijgevestigde medisch specialisten nu samen in één medisch specialistisch bedrijf (een stafmaatschap, BV of coöperatie). Dat bedrijf sluit vervolgens een contract met het ziekenhuis over kwaliteit en aantallen behandelingen en dergelijke. Wordt het er nu beter op? Dat betwijfel ik, want er blijven in één organisatie twee partijen bestaan. De dokters konden ook in loondienst gaan, net als de andere helft, en de minister gaf subsidie om het verlies van hun goodwill op te vangen. Een ton per specialist. Die subsidie wordt zelfs nog hoger opgetrokken. Toch willen de meeste dokters niet, ze willen de fiscale voordelen van het vrij ondernemerschap houden (zonder de nadelen) en ze zijn bang om bij een dienstverband vroeg of laat onder de Balkenende-norm te gaan vallen, die ook voor bestuurders ingevoerd wordt. Dat is een inkomen van € 228.000 euro, pensioenpremie inbegrepen. Geen slecht inkomen.

De onevenwichtigheid in ziekenhuizen zal dus niet verdwijnen. Hoe ernstig de effecten daarvan kunnen zijn, blijkt juist deze week in het Utrechtse Diaconessenhuis. Daar moet de bestuursvoorzitter aftreden wegens een al langer bestaand conflict met de medische staf (zie hier en hier), waarin 25 tot 30 calamiteiten in de zorgverlening aan de Inspectie gemeld moesten werden. Of denk aan de toestanden met de cardiologen in het Ruwaard van Puttenziekenhuis in Spijkenisse. Moet de regering de specialisten dan maar dwingen in loondienst te gaan? De PvdA pleit daar al jaren voor. Van alle kwaden is dat nog het minste, denk ik. Je moet echter niet geloven dat de problemen dan over zijn. De omgang met hoogopgeleide professionals blijft een van de moeilijkste opgaven voor bestuurders. Hoe heb ik het er zelf afgebracht in die ruim twintig jaar aan de top? Daarover een andere keer.

We hebben vandaag een dag met wat regen, wat zon en meestal wolken. Aan zee schijnt het Bf 7 te waaien, hier hebben we er weinig last van. Ans gaat bij haar moeder langs en ik lees. Haal om half drie de A2-affiches voor zondag op bij Cindruk. Een uur later gaat de bel, de pakketdienst komt vijf dozen brengen met deel 3 (foto hierboven). Voor het eerst heb ik trots mijn derde boek in handen, ruim 320 pagina's. Terug naar boven

Pagina 32 van nummer 10 van De Urechtse Boekhouder

Zaterdag 08-11-2014

Eergisteren liep ik in Utrecht na de Woordstroom-bijeenkomst even langs het boekenantiquariaat Hinderikx & Winderikx aan de Oudegracht. Niet om boeken te kopen maar om het laatste nummer mee te nemen van De Utrechtse Boekhouder, tijdschrift voor Utrechts literair erfgoed. Nummer 10 lag er. Op bladzijde 32 vond ik bovenstaande aankondiging van de boekpresentatie van mijn deel 3. In de rubriek 'Overleden' (bladzijde 18) las ik dat Jan Starink dit jaar op 18 juni was overleden, 87 jaar oud. Hij was de levenslange liefde en echtgenoot van de dichteres Gertrude Starink, die in mijn boeken voorkomt onder de naam Ruth. Dat was haar echte voornaam. Zij vormt een soort literair geweten voor de hoofdpersoon Lucas. Ruth overleed in 2002, toen ze in St Ives in Cornwall woonden. Na haar dood keerde Jan naar Nederland terug en ging in 's Hertogenbosch wonen, waar hij geboren was. Daar is hij in het late voorjaar overleden. Jan Starink was de grondlegger van het legendarische literatuurprogramma Babel van KRO-radio, dat liep van 1968 tot 1977. Ruth maakte begin jaren '70 voor Babel een gedenkwaardige uitzending over Franz Kafka, onder de titel 'Infelice', voor dat programma. Ik herinner me dat ons hele studentenhuis aan de Utrechtse Oude Kamp 17 er toen naar heeft zitten luisteren; het is een scène die ik in mijn boek verwerkt heb. Hier schreef ik er ook over.

Gisteravond keken we enkele afleveringen van 'Thicker than Water', een Zweeds familiedrama. Boeiend, zij het niet zo goed als de Deense serie 'The Legacy'. De serie speelt zich af op de Åland eilanden tussen Zweden en Finland, een bestemming die beslist op ons lijstje staat als onze boot eenmaal terug in Holland is.

Wat een mooie, zonnige zaterdag is het vandaag! Het is een plezier om samen boodschappen in de stad te doen en een terrasje in de zon te pikken bij Hugo op de Markt. Voor ons openen de kermisatracties hun tenten voor de laatste dag. We lopen even langs bij De Mandarijn om afspraken voor morgenmiddag te maken. We moeten er om half twee zijn. De musici komen op het podium naast de ingang en ik kan signeren aan de ronde tafel bij de kassa. Ik schenk boekhandelaar Ro van Doesburg een gesigneerd exemplaar van deel 3.

Vanmiddag lezen en straks even naar mijn vriend Inge in Heukelum om wijn te halen. Terug naar boven

Signeren bij Boekhandel De Mandarijn In Gorinchem

Zondag 09-11-2014

Om half twee lopen we over de Langendijk. Het is een fraaie herfstdag, we mogen veel mensen verwachten die aan de maandelijkse Culturele Route meedoen. De boeken zitten in ons boodschappenkarretje. Bij Boekhandel De Mandarijn zijn Emmy en Inge al bezig ruimte te maken. Wijn, fris en glazen komen bij de kassa. Boekhandelaar Ro hangt binnen en buiten affiches op. Op de ronde tafel ernaast zet ik mijn boeken op stapeltjes neer. Ik voeg er de delen 1 en 2 van elders uit de boekhandel aan toe, wie weet zijn er mensen die de hele romancyclus in één keer willen kopen. Om twee uur arriveert de Afrikaanse musicus Nansadi Kourouma, een verlegen lachende jongen. Hij heeft twee traditionele instrumenten meegenomen, een soort xylofoon en een trommel. Hij stelt zich op het podium naast de deur op.

Na half drie begint het te lopen. Aangetrokken door de muziek komen er de hele middag mensen binnen. Uiteraard de nodige bekenden. Ook Tessa is er met de kleine Vajèn. Je kunt ze niet vroeg genoeg naar een boekhandel brengen. Ik voer korte gesprekjes en signeer. Van de overkant van de rivier is er een middelbare scholier, die met zijn moeder speciaal voor deel 3 komt. Hij heet nota bene Lucas! Een paar mensen kopen inderdaad alle drie delen. Ans maakt foto's (hierboven en nog 5 hier) Het is erg gezellig. Ro krijgt de geest, pakt de Afrikaanse trommel, gaat naast Nansadi zitten en trommelt er geïnspireerd op los. Een studente van de universiteit in Amsterdam neemt me een interview af; ze moet voor haar studie een literaire gebeurtenis verslaan. Twee keer lees ik passages voor. Het meest tevreden ben ik over de passage in Ierland, die ik altijd the-fool-on-the-hill passage noem. En tussentijdse apotheose, die een brug vormt tussen de eerste en de tweede helft van dit derde boek, een brug tussen twee mislukkingen. De hoofdpersoon ziet terug op zijn studietijd en gaat met vallen en opstaan zijn verdere leven gestalte te geven.

Tegen vijf uur neemt de bezoekersstroom af. Over de verkoop ben ik heel tevreden. Het is een mooi gezicht om te zien hoe je boek zijn tocht door de wereld aanvangt. We helpen met opruimen en lopen met een aanzienlijk lichter karretje terug. We besluiten samen het succes te vieren bij Mykonos op de Langendijk. Terug thuis maken we het niet lang, we gaan vroeg naar bed. De voorpresentatie zit erop; aanstaande zaterdagmiddag is de boekpresentatie in Utrecht. Terug naar boven

Paris Match, foto van Buk M1-batterij in Donetsk op 17 juli 2014, de dag dat MH17 werd neergehaald

Maandag 10-11-2014

De waarheid blijkt simpel en duidelijk: MH17 werd neergeschoten door separatisten met een Buk M1-raket, geleverd door Rusland. Dat blijkt uit een nauwkeurige reconstructie van de Bellingcat-onderzoeksgroep, een groep van onafhankelijke journalisten, op basis van een grote hoeveelheid video- en fotomateriaal. Ik heb het rapport (zie hier) grondig doorgelezen en vind het bewijsmateriaal erg overtuigend. De hele route van de Buk M1-batterij door Rusland en het oosten van Oekraïne kon exact en zeer gedetailleerd worden nagegaan van juni tot na de crash, toen men de batterij snel probeerde de verdonkeremanen. Goed dat er onafhankelijke nieuwsgaring bestaat! Vreemd is dat er op de nieuwsjournaals van de Nederlandse televisie geen melding van wordt gemaakt. 'Als Bellingcat gelijk heeft, dan zal dat internationale gevolgen hebben', schrijft de krant. 'Moskou heeft tot nu toe volgehouden dat het geen wapens heeft geleverd aan de opstandelingen in het oosten van Oekraïne.'

Vandaag hebben meer kranten het bericht. Vreemd is dat De Volkskrant slechts de helft ervan brengt; de Russische herkomst van de Buk M1 wordt niet genoemd. Ik vermoed overigens dat het met die internationale gevolgen wel mee zal vallen. Het zal nog lang duren voor de onderzoeken, onder meer het strafrechtelijk onderzoek, onder leiding van Nederland uitkomen. Ook anderen blazen niet zo hoog van de toren, zoals de Australische premier Abbott. Die zou Poetin wel even waarschuwen dat hij het onderzoek op de crashsite niet moet traineren. Poetin zelf beweert nu dat Oekraïne het onderzoek blokkeert. Ben ik nu te gretig om de Russen hard aan te pakken? In Rusland lijkt de economie tot stilstand te komen als gevolg van de westerse sancties. De snelle waardevermindering van de roebel en de hoge inflatie maken de Russen somberder dan ooit, schrijft het FD. Kijk, denk ik, zo moet het, je moet dat land hard aanpakken, anders nemen ze een loopje met ze.

Vandaag weer mooi weer. Ans is naar haar zieke vriendin. De kermis is vertrokken, de maandag markt is weer terug. Ik haal verse vis. Koffie in de zon bij Tax. 'Eat. Drink. Love.' luidt hun devies. Vooruit maar. Vanavond naar Barbara voor de verjaardag van Jordin, Ans' oudste kleinkind. Nou ja, kind, hij is 18 geworden. Terug naar boven

Dinsdag 11-11-2014

Een groot deel van Moskou ruikt naar rotte eieren, melden de media gisteravond. Waarom verbaast me dat niet? Het gaat om H2S uiteraard, zwavelwaterstof, waar we vroeger stinkbommen mee maakten. De mensen in de stad moeten op last van de autoriteiten binnen blijven en niemand weet waar het vandaan komt. Misschien een NAVO-aktie, na die geheimzinnige onderzeeboot in de Zweedse wateren?

Van een post van De Mandarijn op Facebook haal ik nog een aardige foto van het voorlezen uit deel 3. Zie hier. Het is alweer een mooie herfstdag. Vannacht wat nachtvorst, vanmorgen hoorden we mensen op 't Eind hun autoramen schoonkrabben. Mannen met een hoogwerker hangen in de winkelstraten kerstversiering op. Ans is naar haar moeder in Lexmond en ik bezit een aan apathie grenzende dadenloosheid. Ik lees wat, val in slaap, word weer wakker en scharrel wat rond, doe een boodschap, koop een boekie en kom tot niks. Dat is het voor heden.  Terug naar boven

November 2014, Dulce op de wal in Lagos (foto Piet en Carla van Gils)

Woensdag 12-11-2014

Gisteren een leuk email-bericht. Carla & Piet van Gils van ons zusterschip Everjoy zijn (zonder boot) op vakantie in de Algarve en hebben ons scheepje opgezocht op de werf van Sopromar in Lagos. Ze stond er goed bij, onze Dulce, aldus het bericht. Bij het bericht een aantal foto's, waarvan eentje hiernaast en een tweede hier. Het doet mijn hart goed om de foto's te zien. Mooi weer is het er niet, het regent en er staat veel wind. Dat zie je niet aan de windgenerator, want die heb ik dit jaar vastgemaakt. Hopelijk hebben we geen lekkage. In elk geval hebben we voor ons vertrek op de bekende lekplaatsen handdoeken en plastic vuilniszakken gelegd. Piet mailt ook nog een foto van de schroefas, waar hij stukjes touw in het gat door de scheepsbodem zag (foto hier). Dat weet ik, ik had het ook gezien en vergeefs geprobeerd ze los te peuteren. De schroefas kon je echter zonder problemen met de hand ronddraaien, dus liet ik het maar zo. Wie weet hoelang ze er al zitten.

De dag vangt aan met een zachtrose dageraad boven de huizen aan de Kriekenmarkt. Een paar uur later begint het te miezeren. Op Facebook zie ik tot mijn vreugde dat Gorcummer Marcel Klijn vanmorgen een aktie is begonnen om oliemolen 'De Eendracht' hier op de stadswal bij de sluis te herbouwen. Die molen droeg aanzienlijk bij aan het karakteristieke aanzicht van Gorcum. Hij werd bijna honderd jaar geleden gesloopt. Ik roep iedereen die onze mooie oude binnenstad liefheeft de petitie aan het gemeentebestuur te ondertekenen. Dat kan hier. Wat mij betreft had Marcel Klijn meteen de herbouw van de Waterpoort eraan kunnen koppelen. Die werd in 1893 gesloopt. Ik kom later in dit blog op de aktie terug.

Om één uur naar het derde college van mijn Cursus 'Symboliek in de kunst'. De docent staat lang stil bij het beroemde schilderij 'Het Arnolfini echtpaar' van Jan van Eyck uit 1434. Het zit vol met verhulde symboliek. Zeer boeiend, ik kom er nog over te spreken. De miezerregen is opgehouden als ik terugloop. De petitie voor herbouw van de oliemolen heeft inmiddels 31 ondertekenaars. Er moeten er veel meer komen! Toe, teken hem ook even (hier). Ik ga ondertussen naar de livestream van de Rosetta-lander kijken. Het is ongelooflijk: bijna 500 miljoen kilometer van ons vandaan landt een klein vaartuig, na een reis van 6,5 miljard kilometer in 10 jaar, in de extreme koude van het heelal op een voortrazende komeet! De spanning stijgt achter de rijen monitoren in het ESA operation centre in Darmstadt. Dan veren de wetenschappers om 17.01 uur op en grijnzen breed, er is een signaal. Om 17.10 uur komt de bevestiging: 'We touched the surface! We have a signal from Philae!' Philae is de lander. History in the making! Hier is de mensheid voor bedoeld, denk ik even, 'to boldly go where no one has gone before.' Een emotionele reactie, rationeel gezien nonsens, maar even kan ik het niet helpen.  Terug naar boven

De eerste foto die de ESA vrijgaf, gemaakt door de Philae-lander van het komeetooppervlak. Linksonder een poot. Philae lijkt naast een oprijzende kraterwand te staan

Donderdag 13-11-2014

De hele dag volg ik met kloppend hart het nieuws over de Philae lander. Hoe stabiel staat hij op de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko? Op een persconferentie vertelt de ESA-vluchtleiding in Darmstadt vanmiddag dat hij exact op de gekozen landingsplaats terecht kwam. Maar de verankering mislukte, de ijsschroeven kregen geen grip en de harpoenhaken weigerden, en de lander stuiterde door de zwakke zwaartekracht van de komeet wel een kilometer omhoog. Ondertussen draaide de komeet langzaam onder hem door. Pas na een uur landde Philae voor de tweede keer, stuiterde nog eens en landde na een minuut of zes voor de derde keer. Hij zou nu naar schatting op een kilometer van de beoogde plek af staan, mogelijk naast een oprijzende kraterwand. Daardoor wordt de camera-hoek beperkt. Uit panoramafoto's maakt men op dat hij scheef staat of zelfs op zijn zij ligt. Zeer vervelend, want nu vangen de zonnepanelen maar anderhalf uur lang zonlicht op, terwijl op minstens zes uur was gerekend.

Het schijnt dat één van de drie poten vrij in de lucht hangt, dus de vraag is of de lander wel stabiel is. Volgens plan zou er een boormonster uit de bodem genomen moeten worden, om het te analyseren in de lander, maar dat zou het toestel kunnen laten kantelen of zelf weer doen opvliegen.

Ondanks het grote succes is de kwellende vraag of het onderzoek naar aminozuren wel kan plaatsvinden. Het zou een zware tegenslag zijn als het niet kan! Dat onderzoek zou antwoord moeten geven op de vraag of de bouwstenen van het leven door kometen op de jonge aarde werden ingezaaid. Het zou een ernstige teleurstelling zijn. De grote vraag is wat er nu nog mogelijk is. In elk geval kan Philae wel moleculen van het komeetoppervlak 'opsnuiven' en analyseren. Dat experiment zou inmiddels in gang zijn en data worden overgeseind naar ESA.

Hier op aarde breidt de heimelijke invasie van de Russen in het oosten van de Oekraïne zich uit. De vraag is wat het westen zal doen. Meer sancties liggen voor de hand. Aan beide zijden zal schade zijn en de economie verder doen wankelen. Sombere tijden. Ook een 'positief' punt: Marcel van Dam is om; in een opinieartikel in De Volkskrant waarschuwt hij dat een klimaatramp niet meer is tegen te houden.

Mooi fris weer vandaag, zonnetje, terrasje. Ik lees nu de biografie van Reinbert de Leeuw, 'Mens of melodie' van Thea Derks (Leporello, 2014) Terug naar boven

Overleving prostaatkanker in de periode 2008 - 2012 (bron Ned. kankerregistratie)

Vrijdag 14-11-2014

Op de website van de Nederlandse Kankerregistratie staan nieuwe cijfers over de 5-jaarsoverleving van o.a. prostaatkanker na het stellen van de diagnose (zie hierboven). In de periode 2008 - 2012 zijn die ruim 15% verbeterd ten opzichte van de voorgaande periode. Van de patiënten is 89% na vijf jaar nog in leven. Bemoedigend! Ik heb het er zelden of nooit over, maar overleven, dat is toch waar je mee bezig bent. In mijn geval zit de 5 jaar er eind van december op en ik houd het scherp in de gaten. Elf procent daling in vijf jaar. Als je die lijn door mag trekken (wat ik niet weet) dan heb ik er zo'n 50% kans op in 2030 nog in leven te zijn (wat louter en alleen mijn prostaatkwaal betreft). Dan ben ik 83. Natuurlijk kan ik voor die tijd ook door allerlei ander onheil de pijp uitgaan. In januari wordt mijn PSA (prostaat specifiek antigeen) weer gemeten.

Gisteren overleed de wiskundige Alexandre Grothendieck. Volgens kenners, waar ik niet toe behoor, was hij de grootste wiskundige van de vorige eeuw. Hij schreef enorm dikke boeken en in de universiteitsbibliotheek van Montpellier liggen nog meer dan 20.000 pagina's ongepubliceerd werk. Eind jaren '80 schreef hij 'La Clef des Songes', waarin hij op grond van analyses van zijn dromen concludeerde dat God bestaat. In januari 1990 stuurde hij 250 vrienden en relaties een brief ('Lettre de la bonne nouvelle') waarin hij zijn ontmoetingen met een godheid beschreef en voorspelde dat op 14 oktober 1996 een Nieuw Tijdperk zou aanbreken. Toen trok hij zich plotseling terug uit de academische wereld en leefde sedertdien als een kluizenaar in de Pyreneeën. In een brief van 2010 eiste hij dat zijn niet-geautoriseerde boeken en teksten in bibliotheken en instituten vernietigd werden. Of dat gebeurd is weet ik niet. Hij werd 86 jaar.

De dag vangt aan met morgenrood (water in de sloot). Het blijft echter droog. Ans gaat naar haar moeder en ik lees verder in de biografie van Reinbert de Leeuw. Aardig is dat hij lang verbonden was aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, waar nu mijn jongste zoon Bas op zit. Daardoor krijg je een beter beeld in welke wereld hij zich bevindt. 's Middags lopen we even de stad in. Bij De Mandarijn koop ik wat boeken en Ro geeft me een net verschenen boekje van NRC-journalist Michel Krielaars, 'Het kleine koude front' (CPNB, 2014). Krielaars was correspondent in Moskou van 2007 - 2012. De titel nam hij overigens van een essaybundel van de criminoloog J.B. Charles, 'Van het kleine koude front' uit 1962. Zo klein lijkt me dat front trouwens niet, dat tussen het westen en Rusland aan het groeien is.

Voor de komeetlander Philae dringt de tijd, de batterijen raken vannacht of in het gunstigste geval morgenochtend op en de zonnepanelen laden onvoldoende bij. Men probeert zo snel mogelijk de experimenten af te werken en de data te verzenden. De boor voor het bodemonderzoek werd ingeschakeld, maar het is niet duidelijk of hij de bodem wel bereiken kan. En er is het risico dat de lander van het oppervlak wordt afgeduwd. Nu is de sonde Rosetta in de komeetschaduw, waardoor er geen radiocontact is. Dat is er pas weer vanaf middernacht.

Morgenmiddag is de officiële presentatie van deel 3 van mijn boek, vanaf 15.30 uur in Bar Bistro 'Madeleine' op het Wed in Utrecht. Lezers van dit blog zijn van harte welkom! Terug naar boven

Ceremoniemeester Rijk van Kooij en de auteur, die zometeen gaat voorlezen uit deel 3

Zaterdag 15-11-2014

Het regent als we de gordijnen openschuiven. Tessa komt met man, kind en vriendinnetje langs. Om tien uur vaart Sinterklaas met zijn Pieten door de sluis op de stoomsleepboot Jan de Sterke. Salonboot Dudok komt erachteraan de haven binnen met Zwarte Pieten op het dak. Op de trappen bij de Peterbrug, op de brug zelf, de kades, op de keersluis en op het voetgangersbrugje langs ons huis staan ouders met juichende kinderen. De Pieten in Gorcum zijn allemaal zwart; voor gekleurde Pieten is hier kennelijk geen ruimte (wat ik betreur). Vajèn en Daisy, haar vriendinnetje staan voor het raam als twee Pieten over het voetgangersbrugje langlopen. Ze zwaaien enthousiast en schrikken zich te pletter als een Piet een hand pepernoten tegen het raam gooit.

Even na één uur stappen we bij het station op de Q-liner naar Utrecht. Het regent nog steeds. De dozen met deel 3 zitten in ons boodschappenkarretje, we hebben ze tegen inregenen beschermd door een vuilniszak erover. Ondanks - of misschien dankzij - de regen heerst er een gezellige drukte in de Utrechtse winkelstraten. De mensen doen Sinterklaasaankopen. Het schijnt voor de winkeliers een goed jaar te worden ondanks de crisis. We zijn te vroeg bij Bar Bistro Madeleine, koud is het niet, we strijken neer op het goed beklante terras van Orloff op de hoek van het Wed en de Donkere Gaard. Lucas territory. De terrasverwarming is aan. Op straat filmt een jongeman met een camera, gemonteerd op een autostuur, groepjes opzichtig geklede dansende meisjes. Kennelijk een opdracht om voor zijn opleiding een videoclip te maken. In Utrecht gebeurt altijd wel wat. Dan zien we onze zeilvriendin Mieke M., weduwe van de onfortuinlijke Bert van de Torum, langs lopen op weg naar de boekpresentatie. Dat is leuk! Ze komt bij ons zitten.

Om drie uur keren we terug naar de bistro. Daar hebben ze inmiddels de achterzaal ingericht. Jan-Willem, mijn uitgever, is bezig de drie delen van mijn romancyclus uit te stallen op de verkooptafel. Hij heeft een speciale prijs gemaakt voor wie de hele trilogie wil aanschaffen, € 39,95 in plaats van € 58,85. dat scheelt nogal wat! (Geldt nog voor de hele maand voor bestellingen op zijn website). Buiten valt nu profuus regen. De eerste gasten arriveren. Het personeel van de bistro ontvangt ze met een glas prosecco. Er zijn vele bekenden, soms verrassende omdat ze uit een ver verleden opduiken, of juist uit een heel recent. Ik voel me ontroerd, verheugd en vereerd. Mijn oudste zoon Rommert, bezig met afstuderen, staat opeens voor me. Ook ceremoniemeester Rijk van Kooij en zijn vrouw Joke zijn er en Irene Fraanje, de getrouwe correctrice van deel 3. En Marinus Klaasse, mijn 'ontdekking' en sindsdien mede-auteur bij de uitgeverij van Jan-Willem, met zijn vrouw Jeannette. Verder twee ex-Angola gangers, Joop en Wim, mensen die in deel 3 voorkomen, plus drie oud-medewerkers van JAC Utrecht. Geweldig leuk om die terug te zien! Het zaaltje loopt vol. 'Zullen we maar beginnen?', zegt Rijk om half vijf. Dat doen we.

Rijk houdt een warme inleiding. Hij memoreert hoe ik me bij het schrijven spiegelde aan de Anton Wachtercyclus van Simon Vestdijk. 'Die is veel langer!', roept iemand op de achterste rij. Nog steeds komen er mensen binnen. Rijk houdt een peiling, wie heeft de eerste twee delen gelezen? Vingers gaan omhoog. Hij haalt aan hoe ik het kopje koffie mis in het helaas gesloten Gorcums boekenantiquariaat van hem en Joke, en hoe ik inmiddels een nieuwe plek vond in Boekhandel De Mandarijn. Hij schenkt me een boekje met een tekst van Baudelaire 'Over de Wijn en de Hasjiesj vergeleken als middelen om de individualiteit te vermenigvuldigen', een voorstudie voor diens latere 'Les Paradis Arteficiels'. 'Een dun boekje dat weinig plaats inneemt', zegt Rijk, 'dan vindt Ans het niet erg.' Daarna ben ik aan de beurt. Voor het voorlezen vertel ik iets over mijn voornemen een vierde deel aan de cyclus toe te voegen, waarin Lucas van ontheemding en verdriet naar de verdommenis gaat en er weer bovenop komt ('Lucas drinker') In een intermezzo vestig ik de aandacht op het boek van Marinus, dat volgende week verschijnt. Het heet 'De Petroleumboutique' (Van Brug, 2014) met allemaal hilarische verhalen over de iconische benzinepomp van Esso aan de A2-afslag van Vinkeveen, die ontworpen werd door de beroemde architect Willem Dudok. Marinus heeft er vele jaren gewerkt. In een tweede intermezzo vraag ik of iemand in de zaal een kamer voor Rommert weet. (Aan het eind van de bijeenkomst heeft hij een veelbelovend contact; iets aan de Bemuurde Weerd, geloof ik, één van de vele mooie plekken in Utrecht).

Het voorlezen zelf doet me plezier. Het is net als vorige week in De Mandarijn de fool-on-the-hill passage in deel 3. Aan het applaus te meten valt het in goede aarde. De bijeenkomst is daarna uiterst gezellig. Vele oude bekenden komen me feliciteren. Jan-Willem doet goede zaken aan de verkooptafel. Zeker dertig boeken en enkele volledige cycli verkocht. Kijk hier voor nog wat foto's. Voor wie niet kon komen: op zaterdag 29 november a.s. is er nog een kans op de literaire wijnproeverij vanaf 14.00 uur bij Wijnhuis Heukelum. Na afloop - het regent nog altijd - gaan we met oude vriend Fred Martinot eten bij Sirtaki in de Servetstraat. Vanwege de drukte komen we op de eerste verdieping terecht en ook die is helemaal gevuld. Voor ons vertrek drinken we nog een glas met de eigenaren Dmitri & Sophia, die ik al vanaf begin jaren '80 ken. In de bus naar Gorcum merk ik dat ik hem behoorlijk om heb. Vooruit, het was feest. Terug naar boven

Schroefaslager met sleuven

Zondag 16-11-2014

Een trieste regendag. We komen de deur niet uit. Ik ben wat brak van gisteren. Ans voelt zich grieperig. Ik heb nog niet vermeld dat ik deze week een email van Fons kreeg, naar aanleiding van de foto van de touwflosjes in onze schroefaskoker (foto hier). Niet laten zitten!, waarschuwt hij. Omdat onze schroefas watergesmeerd wordt, is er een risico dat de toevloed van water geblokkeerd wordt. "Dan kan het lager verbranden en de schroefas inlopen! Er zitten gleuven in het lager dus je kan met een dun staaldraadje (bv een tiglas draad) de sleuven weer vrijmaken, vanaf de motorzijde naar de schroefzijde gaat het best omdat je dan geen last van de schroef ondervindt." Sodemieter! Ter toelichting stuurt hij een foto met een lager met sleuven (zie hierboven). Overigens hebben we het gevoel dat die touwflosjes er al heel lang zitten, misschien al vanaf voorjaar 2013 toen we na de tewaterlating op Kreta een lijn in de schroef kregen. Niettemin zal ik ze na terugkeer in Lagos eruit zien te peuteren.

De komeetlander Philae is in de nacht van vrijdag op zaterdag om 1.36 uur stil gevallen. De batterijen waren uitgeput. Al zijn instrumenten en de meeste systemen aan boord zijn uitgeschakeld. Er gingen wetenschappelijke gegevens verloren: op het moment dat de verbinding met de lander werd verbroken waren alle verzamelde data al binnen. Ik neem aan dat de gegevens van de analyse van het boormonster er ook bij zitten. Het is gelukt om voor het stilvallen de lander een stukje te draaien, zodat de aonnepanelen misschien meer zonlicht vangen. Men hoop dat er weer contact gemaakt kan worden als de komeet dichter bij de zon komt en de panelen meer licht oppikken. Inmiddels verschijnen er op een ESA-blog intrigerende foto's van de Philae-lander op het komeetoppervlak, genoemen vanaf moederschip Rosetta, zie hier.

De respons op de petitie van Marcel Klein op Facebook om steun voor de herbouw van oliemolen De Eendracht naast ons op de Altenawal laat helaas te wensen over: 80 ondertekenaars in vier dagen. Graag ondertekenen! Ook niet-Gorcummers mogen meedoen, iedereen die onze historische binnenstad liefheeft! Terug naar boven

Maandag 17-11-2014

Het Arnolfini portret van de Vlaamse schilder Jan van Eyck (ca. 1390 - 1441), ik kijk er lang en aandachtig naar, mijn oog dwaalt langs de vele raadselachtige details, ik kan er niet genoeg van krijgen. Vorige week bespraken we het tijdens het derde college in de Cursus 'Symboliek in de kunst'. Het werk zou de Italiaanse koopman Giovanni di Nicolao Arnolfini en zijn verloofde Constanza Trenta uitbeelden. Die uitgetrokken schoentjes linksonder zijn van hem! Haar schoentjes staan (midden) onder de stoel, in de Middeleeuwen droeg men huispantoffels binnen. Dat hondje. De serene uitdrukking op de beide gezichten. De precisie waarmee alles is weergegeven. De man heeft een scherp getekend gezicht, waarin je even dat van Vladimir Poetin denkt te herkennen. Over de betekenis van het schilderij en zijn details zijn bibliotheken geschreven, ik verwijs naar het Wikipedia-lemma. Curieus is de convexe spiegel aan de achterwand. Erboven staat op de muur: Johannes de eyck fuit hic 1434, zodat er over de datering geen twijfel hoeft te bestaan.

Als je op de spiegel inzoomt, zie je het tafereel in grote precisie van de andere kant. Dan blijkt dat er twee mannen in de deuropening staan. Volgens sommigen is de linker een zelfportret van Van Eyck. Ook de lamp met kaarsen aan het plafond wordt erin weerspiegeld, een lamp met slechts één brandende kaars (zie detailweergave hieronder) en dat is op zich al vreemd want het is dag, door het venster stroomt het daglicht binnen. Die kaars staat schuin boven het hoofd van de man, aan de andere kant, boven het hoofd van de vrouw lijkt er slechts een kaarsstompje in de houder te zitten. Dat brandt niet. Reden voor interpreten om te veronderstellen dat de afgebeelde vrouw niet meer leefde toen Van Eyck haar schilderde. Die interpretatie werd versterkt toen men in 1998 een document vond, waaruit blijkt dat Constanza in februari 1433 overleed. Dus minstens een jaar voordat het portret geschilderd werd. Als dat klopt, en dat is niet zeker, dan is het een portret met een dode en een levende persoon. Een memorieportret, een herinnering aan een onvergetelijke geliefde?

De kandelaar met één brandende kaars en een stompje aan de andere kant. Detail van Arnolfini-portret

Ik lees in De Volkskrant een interview met Ivan Wolffers en Marion Bloem, dat me treft. Wolffers ontdekte op zijn 53e dat hij prostaatkanker had. Dat is nu 12 jaar geleden, hij is twee jaar jonger dan ik. Hij houdt daarover een blog bij op zijn website, dat ik af en toe lees. Veel herkenning uiteraard, ook in dat interview. Net als ik onderging hij een ingrijpende hormoonbehandeling, een periode waarin je sexleven naar de knoppen is. Daarna komt het nooit meer terug zoals het vroeger was. Ik geloof dat hij meer last had van die behandeling dan ik, maar ik heb het natuurlijk pas vijf jaar. Inmiddels heeft hij - en daar schrik ik van - pijnlijke uitzaaiingen. Hij kan niet eens velen dat Bloem in bed tegen hem aanligt. Dat doet hem pijn. Dan ben ik toch begenadigd. Wolffers laat zijn leven niet beheersen door de ziekte. 'Ik vind een stevige woordenwisseling met Marion erger dan een bezoek aan mijn oncologisch uroloog', schrijft hij op zijn blog. Precies, dat heb ik net zo met Ans.

Eigenlijk weet niemand dat Wolffers nog even (naamloos en indirect) voorkomt in deel 3 van mijn boek. Ik kende hem namelijk vaag tijdens mijn studie. Hij was aanwezig op 'de bijeenkomst met zo'n vijfentwintig mensen, artsen, verpleegkundigen en andere beroepen, die interesse hebben om uitgezonden te worden' (naar Angola) in februari 1976, die Lucas toespreekt als hij even terug in Nederland is (bladzijde 237) Grappig, op die bijeenkomst was ook een derde dokter die later schrijver zou worden: Bert Keizer. Geen van beiden kwam uiteindelijk in Angola terecht.

Veel zon vandaag. Ans voelt zich een stuk beter. Begonnen aan deel 4. Er is geen reden voor smoezen en verder uitstel. In dit boek gaat Lucas van ontheemdheid en verdriet geleidelijk aan naar de verdommenis en hij komt er ook weer uit. Hoe? Dat moet hij zelf uitvinden. Voorlopig heet dit deel 'Lucas drinker'. Typisch, voor ik aan het schrijven zelf kan beginnen moet ik een eveneens voorlopige coverfoto van hem hebben. Die heb ik na een middag zoeken gevonden. Het heeft te maken met beeldvorming, hij moet diep zinken maar niet zielig worden en dat moet je allereerst aan de coverfoto zien. Morgen dus echt aan het werk. Terug naar boven

Albert Camus (1913 - 1960)

Dinsdag 18-11-2014

Albert Camus, bewonderd mentor uit mijn middelbare schooljaren, was na de oorlog een overtuigd Europeaan. Ik wist dat niet meer, maar kom het tegen in '1945. Biografie van een jaar' van Ian Buruma (Atlas Contact, 2013), dat ik inmiddels uit heb. In 1942 publiceerde zijn verzetsorganisatie Combat een manifest, waarin ze verkondigden dat 'de Verenigde Staten van Europa - een stap op weg naar een verenigde wereld - binnenkort een levende werkelijkheid zal zijn waarvoor we strijden.' Al eerder onderschreef hij het Manifest van Ventotene (een eilandje voor de Italiaanse westkust, waar we in 2008 langs voeren), waarin men betoogde dat nationalisme een reactionaire stroming was. Vrede en vooruitgang in de wereld waren alleen mogelijk met de opheffing van nationale grenzen en de oprichting van een internationale staat. Van een federaal Europa naar een wereldfederatie. Kijk, wat een visie, toen durfde men nog eens te dromen! Kom daar vandaag de dag eens om. 'Europa' is tegewoordig voor velen een vies woord en de idee van een wereldregering vindt men iets voor onrijpe pubers. Toch ligt de oplossing van de ellende in deze wereld juist in die richting.

Europa laat helas gisteren weer over zich heen lopen. In plaats van de heimelijke Russische interventie met wapens en troepen in de oostelijke Oekraïne resoluut een halt toe te roepen, breiden de Europese ministers van buitenlandse zaken niet eens de bestaande sancties uit. Langzaam zakt ons continent, alsof het in het verleden niet door genoeg oorlogen geteisterd werd, terug in de warrige verdeeldheid van kortzichtige nationale staten van voor het begin van WO I.

Een rustige dag. Ik zwoeg op de lange lijst van uit te nodigen mensen voor de literaire boekpresentatie bij Wijnhuis Heukelum van mijn vriend Inge op zaterdagmiddag 29 november a.s. van 14.00 - 17.00 uur (Gasthuisstraat 1, Heukelum, bij Leerdam). Daar kan iedereen, die de vorige boekpresentaties verhinderd was, terecht voor een gesigneerd exemplaar van mijn deel 3. Niet alleen mijn boek wordt gepresenteerd, er zijn nog twee andere boeken: het debuut 'De Petroleumboutique' van Marinus Klaasse (Van Brug, 2014) en een verbazend mooi fotoboek over de Wadden van reisschrijver Toon Fey.

Ans is vrijwel de hele dag weg; ze is naar haar moeder in Lexmond en daarna moet ze invallen in het gezin van Barbara. De altijd drukke wereld van de kinderen; als moeder er niet was! Ik breng stapeltjes van deel 3 bij de andere boekhandels in de binnenstad, Blz. 'De Wingerd' en 'Cursief'. Bij De Mandarijn haal ik een besteld boek op, 'Voor jou' van K.Schippers (Querido, 20140, genomineerd voor de Ako-prijs.

'Eigenlijk wil ik niet meer lezen', zeg ik tegen Emmy, 'ik moet me vanaf nu concentreren en elke dag schrijven.'

'Laat het boek dan maar hier', zegt ze en roert me door haar gewilligheid.

'Ben je gek. Ik lees heus wel tijdens het schrijven, maar niet veel. Dit is een uitzondering.'

Nu heb ik er nog maar twee boeken van mijn deel 3 over, dus thuis vraag ik Jan-Willem om een nieuwe doos. Om half drie begin ik - eindelijk! - te schrijven aan deel 4. '"Lucas drinker" oerversie', heet de bestandsmap. Er is geen enkele smoes meer over. Eerst maak ik de voorlopige cover en de pagina met het motto voor het boek. Dan heb ik de eerste echte blanco bladzijde voor me. Het valt niet mee, maar na de eerste aarzelende regels begin ik op gang te komen. Stand van zaken: 440 woorden op driekwart pagina. Terug naar boven

Ans als vrijwilliger bij 'BRAIN/Internal Affairs' in de zomer van 1992

Woensdag 19-11-2014

In een fotoboek bij haar moeder vond Ans de foto hierboven. Hij werd gemaakt in 1992, toen ik haar leerde kennen tijdens de kunstmanifestatie BRAIN/Internal affairs in de oudbouw van het Beatrixziekenhuis. Ze draagt het medewerkerspasje op haar shirt. Mooie meid op haar 42ste, nietwaar? Dat vind ik nog steeds (nee, géén 'teiltje alstublieft'). Grappig, ik wist niet meer dat ze toen kort haar had.

Gisteren berichtte ESA dat het boorexeperiment van de komeetlander Philae is mislukt. Het boren in het gruis en ophalen van bodemmateriaal zou weliswaar gelukt zijn, maar er zou geen materiaal in het kleine oventje zijn gedeponeerd. Vandaag positief nieuws. Uit de in de laatste uren overgeseinde data blijkt dat de gaschromatograaf Cosac het wel deed. In de ijle atmosfeer van de komeet detecteerde hij organische moleculen. Dat zegt nog niet zoveel, organische koolstofverbindingen komen overal in de ruimte voor. Ik weet overigens niet of de media het nieuws juist weergeven, want Cosac is gemaakt om de bodemmonsters te analyseren. De gegevens van de lander worden verder onderzocht.

Weer een dag met rustig weer, anders dan in Lagos waar het al dagenlang stormt en regent. Vanmorgen hebben we de kleine Vajèn over de vloer. Gezellig met zijn drieën aan het ontbijt. Daarna ben ik weer urenlang bezig met versturen van uitnodigingen voor de literaire wijnproeverij in Heukelum van volgende week zaterdag. Moet nu gebeuren en ik wil de mensen persoonlijk uitnodigen; dus honderden mailtjes op naam.

's Middags naar het vierde college van mijn cursus 'Symboliek in de kunst' in het Gorcums Museum. Opnieuw erg boeiend, ik zal er morgen iets over vertellen. Pas na drie uur kan ik me aan het schrijven wijden. Nulla dies....etc. Stand van deel 4: 832 woorden over 5 bladzijden. Terug naar boven

Detail van 'De Paradijstuin', anoniem, 1410 - 1420

Donderdag 20-11-2014

Gisteren waren dieren aan de orde in de cursus 'Symboliek in de kunst'. Opmerkelijk vond ik het anonieme stuk met de naam 'De Paradijstuin' uit circa 1410 - 1420. Een fraaie, besloten tuin ('Hortus Conclusus') met vreedzame mensen en dieren (hier een afbeelding van het volledige werk). Ze plukken vruchten (kersen?), lezen of musiceren. Toch zijn er vreemde dingen. Linksonder schept een vrouw iets uit een kist in de grond. Een graf? In het paradijs bestond de dood toch niet? De groep rechtsonder is nog vreemder (zie hierboven). Ervoor ligt een dood dier, een hagedis? Interpreten menen dat het een draakje is en de man met de gele muts en rode mouwen zou Sint Joris zijn, de heilige martelaar die een draak doodde. De man rechts die zich aan de stam van een boom vasthoudt, is misschien de martelaar Sint Sebastiaan, zegt onze docente. Waarom, weet ik niet. De derde figuur kijkt nogal verveeld. Hij draagt vleugels; het zou de aartsengel Michaël kunnen zijn. Ook hij streed tegen een draak. Curieus is de donkere aap links naast zijn voeten. Die zou een symbool zijn van het kwaad; van de duivel, misschien. Hij kijkt nogal nijdig naar de aartsengel.

Vanmorgen een typerend berichtje in NRC-Next:

"Het wordt steeds moeilijker voor Moskou om te verbergen dat er Russische militairen zijn omgekomen in Oekraïne. Vorige week gaf het Russische Openbaar Ministerie antwoord op vragen van Lev Sjlosberg uit Pskov. Deze provinciale gedeputeerde eist al enige tijd opheldering over 12 militairen van de lokale luchtmobiele brigade die in het geheim zijn begraven. Het Russische OM bevestigt nu dat de 12 militairen zijn omgekomen „buiten hun gewone locatie”, maar wil geen verdere informatie geven, omdat deze „staatsgeheim” zou zijn. Sjlosberg werd enkele weken geleden door onbekenden in elkaar geslagen."

Het irriteert me steeds meer dat Europa niets doet, terwijl een land aangevallen wordt omdat het zich bij de Europese wereld wil voegen. De nieuwe minister Koenders wil de relatie met Rusland 'heroverwegen', lees ik. Aha, eindelijk, denk je. Maar uit het wollige taalgebruik blijkt dat hij niks wil doen en weigert de sancties uit te breiden. Terwijl vooral de Russen het staakt-het-vuren accoord van 6 september jl. voortdurend schenden, blijft Koenders 'zoeken naar een politieke oplossing'. Steeds weer krijg je over de situatie dat Chamberlain-gevoel, de man die in 1938 dacht dat hij de wereldvrede had gered door Hitler het Sudetenland te geven. Dat was het belangrijkste industriegebied van Tsjechoslowakije, zoals het Donbass-bekken dat is in Oekraïne.

Het is een rustige herfstdag. Vanochtend verstuur ik in hoog tempo de laatste paar honderd uitnodigingen voor de boekpresentatie op zaterdag 29 november in Heukelum. Die moeten weg. Ans is met haar ernstig zieke vriendin naar het ziekenhuis voor een onderzoek. Boodschap. Daarna geschreven aan deel 4. Eerst moeizaam, daarna als vanzelf. Stand: 1489 woorden over 6 bladzijden. Terug naar boven

Avondopname van de Lingehaven vanaf de voetgangersbrug voor ons appartement (foto Max Appeldoorn)

Vrijdag 21-11-2014

De foto hierboven leen ik van de FB-pagina Oud Gorinchem. Hij is van de week gemaakt vanaf het voetgangersbrugje voor ons appartement door Max Appeldoorn. Hoe weet ik dat die foto zo recent is? Dat komt omdat rechts bij de keersluis de mooie Engelse narrowboat ligt, een vaste wintergast. Het bewijs is niet waterdicht; de opname kan ook van een eerder jaar zijn.

Een vredige herfstdag met veel zon. Vannacht lijkt het aan de grond gevroren te hebben. Het komend weekeinde wordt warm, misschien wel 15 graden. Dit jaar kon wel eens het warmste jaar ooit worden, sinds het begin van de metingen uiteraard.

Vanmorgen brandt mijn huisarts met vloeibare stikstof twee schilferende plekjes op mijn voorhoofd weg. Hyperkeratose, zegt hij, lokale verdikkingen van de hoornlaag. Als het snel terugkomt, wil hij nader onderzoek doen. 'Ik heb altijd mijn pet op', zeg ik. 'Jawel, maar droeg je die dertig jaar geleden ook al?' Nee.

We bezoeken de moeder van Ans in Lexmond. Ze ziet er patent uit met haar ruim 95 jaar. 's Middags verder geschreven na een aarzelende start. Google Streetview is er een goede hulp bij. Stand: 2113 woorden over 7 pagina's. Terug naar boven

Lucas, circa 1979

Zaterdag 22-11-2014

Daar heb je het weer: midden in de nacht uit bed om een stuk voor mijn nieuwe boek op te schrijven. Vorige keren had ik dat ook. Als je het niet doet, kom je niet meer in slaap. Toch word ik 's ochtends op mijn normale tijd wakker, om kwart over zeven, je moet niet denken dat je het 's nachts verloren uur slaap automatisch inhaalt.

De foto hierboven is voorlopig bestemd als coverfoto. Hij dateert van 1979, schat ik. Ik heb er meer op mijn lijstje staan, het staat dus niet vast dat deze foto op de omslag van deel 4 komt. Misschien kan ik ze een keer presenteren, zodat de lezers van dit blog kunnen kiezen.

Een mooie zonnige dag breekt aan. Opnieuw verrassend zacht. De afgebrande plekjes op mijn voorhoofd zien er nu rood en vervaarlijk uit als waren het zweren van de builenpest. Het verpleeghuis van Oma Steers laat weten dat er vier dagen geen bezoek mag komen. Een aantal bewoners heeft het Norovirus. Ook de moeder van Ans ligt te bed. Dat virus veroorzaakt buikgriep en dat is niet zonder risico bij hoogbejaarde mensen. Bovendien komt het heel slecht uit. Hopelijk zijn wijzelf niet besmet geraakt, toen we er gisteren waren. Morgen zal Ans met haar dochter Tessa en kleindochter Vajèn naar Praag vliegen.  Van Praag willen ze doorreizen naar Liberec, voor een bezoek van vier dagen aan de kleinkinderen Liam en Caelan en hun moeder Kate. Die hebben ze sinds augustus niet meer gezien. Het wordt natuurlijk niks als ze het virus ook hebben opgelopen. Nu is er nog niks aan de hand. De symptomen zijn braken en diarree, die meestal beginnen tussen 15 en 48 uur nadat iemand het virus binnen kreeg. Sinds ons bezoek zijn er 26 uur verstreken. Vanmiddag gaan Ans en Tessa de stad in om cadeautjes voor ze te kopen. Ik schrijf verder. De stand is: 2193 woorden over 8 bladzijden.

Straks ga ik met Wiger & Arina naar Inge in Heukelum om wijn in te slaan voor de feestdagen. Tenzij het Norovirus..... Terug naar boven

Marinus Klaase tapt een kannetje in 'De Drie Fleschjes' uit zijn eigen vat (zie zijn naam op het vat!)

Zondag 23-11-2014

Wat een klotendag! Stop! Ik moet niet overdrijven. Maar degeen met wie ik alleen maar altijd en eeuwig zo dicht als het maar kan samen wil zijn, die gaat vier dagen naar Tsjechië. Uiteraard ben ik het ermee eens. Ze gaat samen met haar dochter Tessa en het kleinste kleintje Vajèn. Die hebben elkaar al drie maanden niet gezien. Familie of niet! Ik begrijp dat. Vanmorgen nemen we afscheid, want ik neem de bus en de trein naar Amsterdam. In Tsjechië loop ik ze alleen maar in de weg. In Amsterdam met tramlijn 1 naar Floor. Gezellig naar het Vondelpark met haar, Pijke en de kindertjes (foto hier). Voetballen, in een klimattractie, we hebben dat soort dingen gedaan.

Ze brengen me door het park naar Oud Zuid, de wijk met de dure woningen, waar miljonairs wonen. Er woont hier heel wat penose, zeggen ze. Ik pak de tramlijn 2 naar het Centraal Station en stap uit op het Spui. Een bezoek aan de Athenaeum Boekhandel is niet te vermijden. Ik kan het niet laten te kijken, maar mijn eigen boeken zijn nergens te bekennen. Tja, dat ik geen bestseller schreef wist ik al. In de etalage staat een mooi boek:  'De Planetenjagers' van Lucas Ellerbroek (Prometheus, 2014). Nét uit. Wie mij kent weet dat ik zoiets niet kan laten liggen. Telefoon van Ans, ze stapt in het vliegtuig naar Praag. Ik loop over de Dam naar de Gravenstraat. Niet te geloven hoe druk het is in Amsterdam. De provinciaal houdt de hand op zijn portemonee in de kontzak. Mij zullen ze niet rollen.

In de Gravenstraat is een bijzonder etablissement. Het heet "De Drie Fleschjes'. Daar is de boekpresentatie van Marinus. Ik vind het pandje tussen een aantal softdrugsboetieks ingeklemd. Op de deur hangt een plakkaat met 'privé partij'. Hier moet ik zijn. Het is er warm en gezellig. Ik vind er Marinus en zijn vrouw Jeannette, een beetje out-of-place als je ze in Heukelum gewend bent, en ook mijn uitgever Jan-Willem, die zijn echtgenote Brigitte heeft meegebracht. Ik praat een tijdlang met de charmante echtgenote van een bereden politieagent, die destijds de benzinepomp van Marinus frequenteerde (de agent dus). Marinus leest een goede grol voor. Hij tapt me ook een exquis glaasje uit zijn eigen vat. Ja! Marinus heeft een eigen vat in deze kroeg (foto hierboven).

Geleidelijk aan krijg ik hem om. Lucas gevoelens. Tijd om af te nokken. Het lukt me om het Centraal Station terug te vinden. In Utrecht bevecht ik met succes de neiging om de kroeg in te gaan, want ik moet aan de Jaarbeurskant twintig minuten wachten op de Q-liner. Om acht uur ben ik terug in Gorcum en eet bij Mykonos op de Langendijk. Telefoon van Ans: ze is in Praag geland. Goeie genade, wat is ze opeens ver weg! Ik heb hem ondertussen nog wat meer om en dat levert veel gepeins en materiaal op voor deel 4. Je moet het ergens vandaan halen. Niet geschreven vandaag, trouwens. Dat moet ik morgen inhalen. Terug naar boven

Maandag 24-11-2014

Vanmorgen veel plezier met het lezen van 'De Petroleumboutique' van Marinus Klaasse (Van Brug, 2014). Een aantal verhalen over de fameuze Esso-benzinepomp van architect Dudok aan de afrit van de A2 bij Vinkeveen kende ik al; Marinus had ze een paar jaar geleden gemaild met de vraag ze eens te lezen. Was het wat? Dat was het zeker en zo kwam het boek tot stand bij Jan-Willem, mijn eigen uitgever. De verhalen zijn ongezouten, bondig en zeer geestig geschreven met een zeker Dik Trom-gehalte. Zoals de onnavolgbare uitdrukking 'zo blij als een pas geschilderd tuinhek' (blz. 30), die een varkentje betreft dat ze een tijdlang op het station in een hok houden.

Deze week is het spannend voor het gezin van mijn oude vriend Ben E. Aanstaande donderdag dient hun hoger beroep tegen de uitzetting van zijn Indonesische echtgenote Tina - ze zijn al tien jaar getrouwd - bij het Gerechtshof in Arnhem. Dat is eerder dan hij had gehoopt. Bizarre zaak, want over elf maanden mag ze gewoon legaal bij haar gezin wonen, want dan wordt Ben 65 jaar. Eveneens bizar: Tina mag wél blijven als Ben door ziekte niet in staat is om voor zijn zoon Fransje (9) te zorgen. Hopelijk treffen ze een menselijke rechter, die niet alleen naar regels kijkt.

Leuk mailtje uit Portugal van Tessa de Loo vanmorgen: 'Beste Tom, Vanwege alle workshops kwam ik er steeds niet aan toe deel 1 open te slaan, maar nu ben ik geboeid aan het lezen. Wat heb je een fenomenaal geheugen of heb je door de jaren heen een dagboek bijgehouden? Je beschrijft zo nauwgezet de epoche waarin ook ik een beetje richtingloos door mijn studententijd zwalkte. Ik herken veel details, die ik allang vergeten was, maar lees ook veel waarvan ik indertijd nauwelijks of niet op de hoogte was. De wereld van toen komt in je boek weer helemaal tot leven...ik ben benieuwd naar de volgende twee delen.'

Wat leuk, lof van een echte schrijfster!

Het is een prachtige herfstdag. Een eind door de stad gelopen. Weinig geschreven maar wel veel nagedacht en materiaal bij elkaar gezocht. Stand: 2519 woorden over 8 bladzijden. Om tien voor vijf Ans aan de telefoon uit Liberec, Tsjechië. Fijn haar te horen. Er ligt geen sneeuw, het is er vies, druilerig weer. Liam lijkt iets alerter geworden, Caelan is nog steeds tweetalig en speelt voor tolk tussen haar en de moeder van Kate, die geen buitenlandse talen spreekt. Terug naar boven

De kinderkolonie "Mooi Gaasterland', zoals ik me hem herinner.

Dinsdag 25-11-2014

Rijs in Gaasterland. Het dorp waar ik veel kwam als kind in de jaren '50, omdat de ouders van mijn moeder er woonden. Pake en Beppe. 'Het hoge huis dat in het midden van een grote tuinderij staat', schrijf ik in deel 1 van mijn boek. Het huis heette 'Pomona', dat stond op de gevel, de naam van een Griekse tuingodin. Het Pomona-huis stond achter het linker gebouw op de foto hierboven, je kunt het helaas niet ziuen. Een deel van de tuinderij was een kampeerterrein met kleine tuinhuisjes. Ik herinner me dat mijn broertje Wiebe en ik er vaak rondkeken, als men bezig was de huisjes schoon te maken. In het hoge huis zag Lucas zijn eerste dode. Dat was Pake. Rijs is nu in het nieuws, het COA (Centraal Orgaan Asielzoekers) is van plan om 500 asielzoekers te huisvesten in 'Mooi Gaasterland'. Een complex in de stijl van een Zwitsers châlet, direct naast de tuinderij waar mijn grootouders woonden. Je kon erheen door een smalle opening in de hoge haag eromheen. Ik herinner me het nog als 'de kinderkolonie'. Een instelling van 'de roomsen' voor de opvang van kinderen, recht tegenover het Rijsterbos - in mijn geheugen het mooiste bos dat ik ooit zag, een bos van loofbomen met zandpaden, heuvels en een namaak Romeins tempeltje. Wiebe en ik gingen wel eens kijken 'bij de nonnen'. Aan de keukendeur kregen we steevast een appel of een glas melk.

Tijden veranderen. 'Mooi Gaasterland' staat sinds een jaar of twee te koop en nu heeft het COA er zijn oog op laten vallen. Net als eerder in het dorp Oranje in Drente, ontstaat het NIMBY-fenomeen. Het dorp heeft 160 inwoners en 500 asielzoekers zouden de kleine dorpsgemeenschap uit zijn evenwicht brengen. Het bezwaar is niet principieel, maar numeriek: 50 zou genoeg zijn. Bovendien is er een luxe bed-and-breakfast recht tegenover het complex, het Rijsterbosch, die vreest voor minder klanten. In de tijd die ik me herinner was het een uitspanning of hotel, geloof ik.

'Werkgevers gaan meedenken over de wetenschap', lees ik op NOS-nieuws. Zucht, alweer zoiets. Hebben werkgevers dan verstand van wetenschap? Ik snap wel dat er een zeker tegenwicht moet zijn ter voorkoming van tunnelvisies en hobbyisme aan de universiteiten, maar dat moet niet te ver gaan. Doorgaans weten toegewijde onderzoekers zelf wel welk onderzoek prioriteit verdient en welke gebieden veelbelovend zijn. En... dat fundamenteel onderzoek, zonder dat het maatschappelijk nut op voorhand vaststaat, essentieel is. Er is soms niets ergers dan 'ondernemende' bestuurders die zich ermee willen bemoeien. 'De ondernemende universiteit' is ook zo'n modern wangedrocht. In de NRC schrijft iemand spottend: 'Een 0800-nummer "Meld wetenschap anoniem" zou burgerparticipatie natuurlijk enorm vergemakkelijken.'

Ook in het nieuws: 'Vuurwapenbezitter krijgt verplichte screening'. Sinds de schietpartij in Alphen aan de Rijn in 2011 klinkt de roep om een preventief onderzoek onder mensen die zo'n wapen bezitten. Ik heb een seinpistool aan boord. Daar heb ik keurig een vergunning voor, alleen vergeet ik soms die te verlengen. Ik begrijp uit het bericht dat ik straks moet meewerken aan een psychologisch onderzoek, om te onderzoeken of er een 'verhoogd risico' is op misbruik van wapens.

Weer een mooie dag. Vanochtend vergadering van het bestuur van de Gorcumse Poëzieroute. De route is op één gedicht na klaar. Dat is het 12e gedicht op de route, overigens geen gedicht, maar een tekst van Annie Romein-Verschoor, die op het oude stadhuis komt tegenover het poortje waardoor Hugo de Groot in 1621 in een boekenkist werd binnengesmokkeld. Daarmee telt de route 38 gedichten en is af. Er komt waarschijnlijk een nieuw boekje uit met een plattegrond en alle gedichten. Overigens vond een lid van de werkgroep een gedicht van Constantijn Huygens, dat over Gorcum handelt. De stad heet daarin 'Gornicum'. Een spelfout of heette de stad toen zo? Misschien komt dat gedicht er nog een keer bij.

Vanmorgen de eerste aanzet van mijn 4e deel omgegooid. De situering in de tijd deugde niet en leidde tot complicaties. Dus een stuk geschrapt, de tijd van handeling in het eerste hoofdstuk gefixeerd op december 1977 en een deel herschreven. Het zit nu beter in elkaar. Stand: 3027 woorden over 9 bladzijden. Ans even gebeld in Tsjechië. Ze zijn met zijn allen naar een overdekt zwembad geweest. Vajèn had erin gepoept. Ja, dat doen ze. Het weer is pet. Terug naar boven

Het kampeerterrein 'Pomona' in Rijs, begin jaren '60. In de rode cirkel het model van een windmolen

Woensdag 26-11-2014

Soms doe je mooie vondsten op Internet. Gisteren schreef ik over het kampeerterrein in Rijs op de tuinderij, die toen achter de kinderkolonie 'Mooi Gaasterland' lag. Dat is het complex waar het COA 500 asielzoekers wilde huisvesten. (Het schijnt niet door te gaan). Op die tuinderij stond het hoge huis van Pake en Beppe stond, mijn grootouders van moederszijde. De tuinderij en het kampeerterrein heetten Pomona en dat was ook het opschrift op het hoge huis. Het had drie verdiepingen en een zolder, herinner ik me, en aan twee kanten werd het bewoond. Mijn grootouders woonden links. Mijn broertje en ik logeerden regelmatig bij ze. Op de zolder was een enorme zinken bak met water, misschien om de tuinderij te besproeien? Er was ook een overloop, die dwars door de ruimte liep. Ik vond gisteren wat foto's van de kampeerplaats zoals hij er in het begin van de jaren '60 uitzag, met kleine vakantiehuisjes en een speelveld (foto hierboven). En dan spat er opeens iets uit je herinnering voren: de windmolen! Er stond een groot model van een windmolen op een tafeltje aan de rand van het speelveld (rode cirkel boven, en hiernaast) Ik herkende hem meteen. Mijn hele leven heb ik nooit meer aan die molen gedacht. We liepen er vaak omheen om hem te bewonderen, zo mooi en natuurgetrouw was hij gemaakt. Hij was behoorlijk groot, groter dan wijzelf. dat was nog in de vijftiger jaren. Vaag herinner ik me dat er ook kassen waren, meer in de richting van de weg naar Balk. Aan die kant liepen er rails voor een lorrie naar de poort. Op die lorrie hebben we ook wel gespeeld. In de jaren '60 kwamen er steeds meer vakantiehuisjes bij, de tuinderij bracht niet voldoende meer op.

Ik staar naar de foto. Het kan niet anders dan dat hij gemaakt is uit een bovenraam aan de achterkant van het hoge huis. Uit het raam van Pake en Beppe, dus. Aan de linkerkant op de foto loopt een vrouw in een toen al ouderwetse bloemetjesjurk. Precies zo'n jurk had Beppe altijd aan. Zou zij het misschien zijn, aan de wandel op de camping? Of zelfs het veld op gelopen om op de foto te komen?

Gisteravond lekkere boerenkool gegeten bij Wiger & Arina. Die vingen de eenzame man op. Vanmorgen aan een nieuw hoofdstuk begonnen van deel 4. Stand: 3338 woorden over 10 bladzijden. Zometeen moet ik naar het vijfde college van mijn cursus 'Symboliek in de kunst'. Daarna met de Q-liner naar Utrecht, waar ik met Lieke K. ga eten.

Lieke? Ja, dat was iemand van het vroegere JAC-Utrecht. We gaan herinneringen ophalen, verhalen voor deel 4. En het is natuurlijk leuk. Terug naar boven

Een sterke bitter proeven bij 'De Drie Fleschjes' in Amsterdam

Donderdag 27-11-2014

De foto hierboven vond ik in een serie op Facebook, genomen bij de boekpresentatie van Marinus Klaasse afgelopen zondag in proeflokaal 'De drie fleschjes' in de Gravenstraat te Amsterdam, niet ver van de Dam achter de Nieuwe Kerk. Ik drink op de foto een nogal sterke bitter uit het eigen vat van Marinus, door hem zelf getapt. Beslist de moeite waard! Of deze bitter ook in zijn boek voorkomt, betwijfel ik, maar ik heb het nog niet helemaal uit. Wie goed kijkt ziet aan de zijkant van mijn voorhoofd een rood rondje; dat is van de door mijn huisarts weggebrande schilferplek. Geneest overigens goed.

Gisteren naar college 5 van mijn cursus 'Symboliek in de schilderkunst'. Daarna naar Utrecht. Sinterklaasdrukte in de winkelstraten. De cafés en de koffiehuizen zitten vol. Lekker gegeten in Bar Bistro 'Madeleine' aan het Wed, de plek waar ik mijn drie boekpresentaties hield. Tevoren was het me niet gelukt een bezoek te vermijden aan boekhandel Broese op de Stadhuisbrug. Mijn eigen boek zag ik nergens; het is niet courant, heet dat. Mijn oogst bedroeg drie boeken, waarvan de leukste de recht-voor-zijn-raap titel draagt 'Waarom bestaat de wereld?' Goede vraag! Het is van de Amerikaanse essayist Jim Holt (Nijgh & Van Ditmar, 2014). Bij Graaf Floris op de Vismarkt lees ik geboeid het eerste hoofdstuk. Even voor zessen loop ik naar 'Madeleine'.

Mijn tafeldame was Lieke K., die ik van het vroegere JAC-Utrecht kende. Op haar voorspraak aten we als voorgerecht wijngaardslakken in een verukkelijke saus en daarna - eveneens erg lekker - confit de canard. Prima! 'Hoe lang hebben we elkaar niet gezien?, vroeg Lieke. Al rekenend kwamen we op minstens dertig jaar. Dertig jaar bijpraten doe je niet zomaar. Wonderlijk hoeveel zaken je desalniettemin nog deelt. De afstand in jaren werd gemakkelijk overbrugd. Tientallen namen van mensen die we kenden, passeren de revue. Sommigen zullen in deel 4 voorkomen, zoals ook in deel 3, onder andere namen. Al die levens, hoe wonderlijk vaak hun loop! Sommigen bakten er niks van en anderen juist wel; enige wetmatigheid is moeilijk te ontdekken - of het zou de grote rol van het toeval moeten zijn. Toeval is het tegenovergestelde van wetmatigheid.

Na het eten lopen we terug. Het is zachtjes gaan miezeren. Ik ontdek dat ik eerder vandaag mijn paraplu ergens ben vergeten. Over de Gaardbrug ligt op de hoek van de Lijnmarkt een zeer bekende kroeg, in de wandeling 'Arie op de brug' geheten. Daar hebben we vroeger ieder vele uren doorgebracht. Tot mijn verbazing zie ik door de vensters dat er asbakken staan en dat er gerookt mag worden.

'Dat klopt', zegt Lieke (die zelf nog sigaartjes rookt), 'Arie heeft al voor duizenden euro's boete betaald, maar hij gaat stug door.'

'Daar gaan we dus niet heen', zeg ik.

We lopen naar het theatercafé van Springhaver. Ook zo'n kroeg waar ik (en Lucas) heel wat sporen trok. Veel is er op het eerste gezicht niet veranderd in die dertig jaar. De  banken langs de muur aan de kant van de Strosteeg, de kleine tafels, de oude stoelen. Geen asbakken gelukkig. De zaak is propvol. Leuke meiden, zeg! We drinken koffie. 'Ben jij schipper?', vraagt een kale man naast me. Dat beaam ik, maar ga er verder niet op in. Lieke en ik spreken af dat we elkaar binnenkort nog eens treffen, misschien in Gorcum, om over de organisatie van een reünie van oud-medewerkers van het JAC te praten.

Bij het busstation aan de Jaarbeurskant van Hoog Catharijne moet ik twintig minuten wachten op de Q-liner. Ik bel Ans in Tsjechië. Ze zijn vandaag met de kinderen in Liberec naar de dierentuin geweest. Morgen komt ze aan het eind van de dag weer thuis.

Vanmorgen had ik naar het Gerechtshof in Arnhem willen gaan voor de beroepszaak van mijn oude vriend Ben E. Maar er komt een bedrijf de aan- en afvoerbuizen voor lucht repareren van onze CV-ketel. Er zit soms wat vocht (condens) in en dunne metalen pijpen lekken na ruim twintig jaar; één ervan veroorzaakt bij de voordeur van ons appartementengebouw een groeiende bruine vlek. Ze moeten vervangen worden door dikkere pijpen van kunststof. De afspraak kwam met moeite tot stand, dus verzetten was geen optie.

Vanmiddag met Ben gebeld. Hij was niet ontevreden. De rechter bleek een invoelende man. Gangbaar is een uitspraak binnen zes weken, maar een optie is dat de rechter voorlopig nog geen uitspraak doet. In dat geval kunnen Ben en zijn gezin misschien de elf maanden overbruggen, tot Ben 65 is. Dan vervalt de inkomenseis en kan Tina blijven. Gisteren heeft hun advocaat namens Tina overigens een andere procedure gestart, waarin voor haar ontheffing gevraagd wordt voor een mvv-aanvraag.

Het is grijs en kil weer. Tot schrijven komt het vandaag niet; wel doe ik onderzoek voor deel 4. Als Ans straks belt, rijd ik naar Tessa's huis, waar ze zullen arriveren van Rotterdam Airport. Jeffrey kookt voor ons allemaal. Terug naar boven

Vanitas-stilleven van Willem Claeszn. Heda

Vrijdag 28-11-2014

Op het 5e college in de cursus 'Symboliek in de schilderkunst' eergisteren was De Gouden Eeuw aan de orde. De docente situeert die globaal tussen AD 1600 en 1700. Uiteraard kwamen er bekende namen langs, zoals Jan Steen en Vermeer. Een tijd waarin onder andere veel genrestukken en stillevens geschilderd werden. Een speciale categorie zijn de zogenaamde vanitas-stillevens, stukken die de mensen moeten herinneren aan de dood, die altijd en overal op de loer ligt. Alles is ijdelheid. Een bekend voorbeeld is Willem Claeszn Heda (1594 - ca. 1680). Hierboven zie je voorbeeld. Het doek toont symbolen van de dood: de schedel, de uitgedoofde kaars, het dichgeklapte uurwerk en het omgevallen glas. De ganzeveer, het schrift en het boek zouden de beperktheid van alle kennis kunnen uitbeelden. Je vraagt je af wie het aan zijn muur zou willen ophangen maar, gelet op het grote aantal van dergelijke werken, deed men dat.

Heerlijk om mijn geliefde terug te hebben. Ze gaat vanmorgen overigens meteen even bij haar moeder in Lexmond kijken. Daar is alles in orde, het Noro-virus is alweer weg. Was het er wel? Het wordt een frisse dag met wat zon. In de komende nachten zal het licht gaan vriezen. Afgelopen nacht was er een flinke storm in Lagos. Ik verzamel verder materiaal voor deel 4. 's Middags doen we samen boodschappen in de stad.

De Britse premier Cameron komt met nieuwe maatregelen om het moeilijker te maken voor arbeidsimmigranten uit de Europese Unie, die vooral uit Oost-Europese landen komen, om te profiteren van de sociale voorzieningen in de UK. Toegang tot arbeidsgerelateerde voordelen krijgen ze straks bijvoorbeeld pas na vier jaar. Ik vraag me af of ze tot dan ook geen sociale premies hoeven te betalen, maar dat staat niet in het artikel. Ook moeten ze Engeland verlaten als ze na zes maanden nog geen werk hebben. De maatregelen balanceren op het randje, ze zijn misschien nét niet strijdig met het beginsel van vrij verkeer van mensen, goederen en diensten in de EU. In elk geval komt Cameron niet met een quotum. Dat zou hem direct in conflict met Merkel c.s. hebben gebracht en waarschijnlijk hebben geleid tot een Britse uittreding. Ik vermoed dat hij met dit pakket weg komt, gelet op de dreiging van een Brits referendum over de EU in 2017. Dat heeft hij zichzelf op de hals gehaald in de confrontatie met een in meerderheid egoïstisch en chagrijnig electoraat. Overigens is het met die immigratie helemaal niet zo erg: volgens de statistieken kwamen er in de eerste helft van dit jaar 583.000 mensen in Groot-Brittannië wonen en werken. Daartegenover stond dat er ook 325.000 al dan niet tijdelijk wegtrokken. Ziedaar het verschil tussen politiek en werkelijkheid. Terug naar boven

Vluchtschema van de JUICE-missie

Zaterdag 29-11-2014

Gisteren kwam het nieuws dat de ESA, die ondermeer de succesvolle komeetverkenner Rosetta met zijn wat minder fortuinlijke lander Philae lanceerde, groen licht gaf voor de volgende fase van nog een andere belangrijke missie: JUICE. In de wetenschap is men dol op grappige afkortingen. Deze betekent JUpiter ICy moons Explorer. Dat is precies wat de sonde gaat doen, een scheervlucht maken door het zonnestelsel langs drie van de 12 manen van de grote gasreus Jupiter: Ganymedes, Europa en Callisto (zie vluchtschema hierboven). De sonde is uitgerust met ondermeer camera's, spectrometers, een radar en een hoogtemeter. Alle drie manen zijn zogenaamde ijsmanen. Men veronderstelt dat er onder hun ijskorst in alle drie gevallen een grote oceaan is, waarin mogelijk leven is ontstaan. Vanaf 2030 zal de satelliet nog enkele jaren om Jupiter zelf circuleren.

De missie is ook van belang voor toekomstig onderzoek van exoplaneten, dus planeten bij sterren buiten het zonnestelsel. Daar zijn er al duizenden van gevonden, zóveel dat men tegenwoordig aanneemt dat de overgrote meerderheid van de ontelbare sterren in het universum planeten bezitten. Een deel daarvan zijn grote gasreuzen zoals onze Jupiter, en waarschijnlijk hebben ook zij manen - waar misschien buitenaards leven is. Uiteraard gaan daar geen sondes naar toe, dat is onmogelijk. Het licht van die exoplaneten bestudeert men met telescopen en spectroscopen op de aarde en in satellieten (zoals Corot en Kepler), als ze voorbij hun 'zon' gaan.

Ergens in de komende decennia zullen we buitenaards leven in het heelal ontdekken. Dat staat voor mij wel vast. Het is niet waarschijnlijk dat het intelligent leven is. Zal ik er dan nog zijn? Net wel of niet. Alleen al daarom wil ik het liefst zo oud mogelijk worden.

Vandaag alweer een frisse en zonnige dag. Wind uit het oosten. Snel de laatste boodschappen. Zometeen gaan we naar Inge in Heukelum voor de presentatie van drie boeken, waaronder 'De Petroleumboutique' van Marinus Klaasse en mijn eigen deel 3. Plus een fotoboek over de Wadden van dorpsbewoner Toon Fey. Kan gezellig worden, lezers van dit blog zijn vanmiddag hartelijk welkom! (Gasthuisstraat 1, Heukelum, bij Leerdam). Terug naar boven

Voorlezen uit deel 3 op de literaire wijnproeverij in Heukelum

Zondag 30-11-2014

De opkomst bij de literaire wijnproeverij bij Inge in Heukelum was niet denderend, maar het was wel heel gezellig. Het weer werkte mee; zon en een lichte wind uit het oosten. Om half twee waren we er en uitgever Jan-Willem ook. Hij heeft de nieuwe delen 3 bij zich met de gecorrigeerde achterflap ('keuzes' in plaats van het foute 'leuze'). Helaas, als ik de doos openmaak blijkt het mis te zijn met het voorblad; dat loopt een stukje door op de rugzijde. Heel lelijk, hoe krijgt een drukker het voor elkaar? We verkopen eerst de delen die ikzelf nog had. Jan-Willem had ook nieuwe delen 1 en 2 meegenomen. Die hebben de storende fout niet.

Er was ook een andere beginnende schrijver: René Visser uit Rotterdam van 'Post Peno Pauze Paradox'. (In eigen beheer, 2014), die wel eens wilde zien hoe zo'n boekpresentatie verliep. Hij schreef het boek over zijn fietsreis naar Turkije, waar zijn zoon woont.

De drie auteurs lazen om half vijf voor uit hun werk. Eerst collega Marinus Klaasse uit zijn 'Petroleumboutique', daarna ik een vrolijke passage uit deel 3 (foto hierboven) en toen Toon Fey, die iets vertelde over zijn prachtige fotoboek over de Wadden. Het levert zoveel plezier op dat je het feit op de koop toeneemt, dat er weinig mensen zijn. De passage die ik in een opwelling koos, viel goed. Ik zag een mooie zin en dacht: dat stukje lees ik voor. Niet de lange fool-on-the-hill passage van de vorige keren, die leek me wat minder geschikt voor dit vrolijke gezelschap wijnliefhebbers. Die mooie zin in was: 'Waar hormonenleer met filosofie samenvalt, stokt verder begrip.' Ik bedoel maar.

Aan het eind van de middag zijn er toch een aantal complete trilogieën verkocht, voor de actiekorting '2 betalen, 3 halen'. Ook een aantal losse delen 5. Kijk hier voor nog 5 foto's. Ik ben trouwens wel blij dat die boekpresentaties erop zitten. Helaas vergeet ik de doos met de foute drukken aan Jan-Willem terug te geven. Dan maandag maar; als ik toch naar Zwolle moet, kan ik ze in Nijkerk afgeven.

'Contra-verlichting', het is een rake term waarmee NRC-columnist Bas Heijne vanmorgen onze dwaze tijd definieert. 'Haat en waan – voor wie het nog niet door heeft: we beleven de hoogtijdagen van de nieuwe contra-Verlichting. Bedreigde eigenheid, gefnuikte identiteit, vijanden die de waarheid verborgen willen houden – het zijn politieke jokers die overal gretig worden ingezet.' Je kunt er moeiteloos nog een rijtje aan toevoegen: marktwerking, graaicultuur, openlijk racisme, onverdraagzaamheid en korte lontjes.

Het is een grijze dag, de zon vertoont zich niet. Later wordt het nevelig. Om vier uur staat mijn oudste zoon Rommert voor de deur. Uitvoerig bespreken we zijn afstudeerscriptie. Later pakt hij zijn gitaar en vertolkt twee nieuw geschreven songs. Terug naar boven

Het kantoor van Nysingh Advocaten in Zwolle

Maandag 01-12-2014

De trouwe lezer weet dat ik nog steeds niet van de Jansen Steur affaire af ben. Op 13 januari 2015 is de zitting van het Centraal Tuchtcollege (CTC), waar een aantal slachtoffers met hun juridisch adviseur Yme Drost in hoger beroep zijn gegaan. De hele zaak duurt nu bijna 6 jaar, sinds twee journalisten de onzalige neuroloog in een Duitse kliniek ontdekten.

Vanmorgen rijd ik naar het kantoor van Nysingh Advocaten in Zwolle om de pleitnota voor te bereiden met mijn advocate Willemien Kastelein. Tja, zegt Willemien, het gekke van een hoger beroep is dat in beginsel alle stukken al gewisseld zijn. Niettemin zijn we samen met haar assistente wel een aantal uren bezig om de historie nog eens helemaal op een rij te zetten. De zaak is des te gecompliceerder omdat de inspectie, de IGZ, ook in beroep is gegaan tegen de uitspraken van het Regionaal Tuchtcollege (RTC) in Zwolle in het begin van dit jaar. Toen werden Herre Kingma en ik vrijgesproken, terwijl Ruud Ramaker een berisping kreeg. In het hoger beroep heeft de Inspectie zich 'gevoegd' omdat ze aanvecht dat de slachtoffers ontvankelijk zijn tegen ons als bestuurders. Curieus nietwaar, wat zou daar de reden voor zijn? Herinner je echter dat in de JS-affaire ook de drie destijds betrokken inspecteurs voor het RTC stonden. In april werden er twee vrijgesproken, terwijl een derde inspecteur een waarschuwing kreeg. Daartegen gingen de slachtoffers en Yme Drost ook in hoger beroep bij het CTC. Begint het al te duizelen?

Ontvankelijkheid is een lastig begrip als het zorgbestuurders en inspecteurs betreft (die BIG-geregistreerd zijn). Dan gaat het om de vraag in hoeverre ons handelen - of nalaten - invloed heeft op de individuele patiëntenzorg. De zogenaamde '2e tuchtnorm'. Het tuchtrecht is een individueel recht (net als het strafrecht), het gaat om datgene wat de aangeklaagde arts (of andere BIG-geregistreerde) individueel heeft gedaan of nagelaten. Dat vind ik terecht en prettig, want je kunt het handelen van bestuurders in een Raad van Bestuur niet zonder meer over één kam scheren.

Stel dat de slachtoffers door het CTC niet-ontvankelijk worden verklaard. Dan gaan alle drie bestuurders en de drie inspecteurs zonder meer vrijuit. Ik zal er uiteraard geen bezwaar tegen maken, maar in zekere zin vind ik dat onbevredigend, want de tuchtrechters komen dan niet toe aan een oordeel over wat ik persoonlijk gedaan heb in de zaak JS. Ik heb immers altijd gezegd dat ik me daarvoor graag wil verantwoorden.

Tja. We zijn dus wel even bezig om alles weer op een rijtje te krijgen. Over onze aanpak zal ik, net als de vorige keren, niets prijsgeven. Ik weet maar al te goed dat Yme Drost dit weblog ook leest.

Het is een grijze dag, de temperatuur is niet hoger dan een graad of drie. Net voor de files ben ik weer terug in Gorcum. Tessa is met kleine Vajèn op bezoek bij Ans. Van schrijven komt vandaag niets. Terug naar boven

De concept-afstudeerscriptie van Rommert

Dinsdag 02-12-2014

Vanmorgen verdiep ik me in de het concept van de afstudeerscriptie van mijn oudste zoon Rommert. Dat valt nog niet mee! Alleen de titel al: 'Automation after digitalization: standardization and "lock-in" in the production of digital culture'. Het zijn 46 bladzijden in overigens fraai Engels met lange zinnen over tamelijk techno-filosofische materie. Waar haalt zo'n jongen het vandaan? Maar gaandeweg raak ik er beter in thuis en dan wordt het echt interessant. Het begrip 'lock-in' boeit me. In de ICT gebeurt dat vaak, dus in computers, software-programma's en op het internet. Rommert bedoelt ermee dat bruikbare structuren in een ontwikkeling geïsoleerd en zelfs vergeten kunnen raken (auto-amputation). Die structuren blijven in gebruik, omdat ze een zekere populariteit verwierven of 'omdat het nou eenmaal zo is', terwijl de vernieuwing ('acceleration') eromheen verder gaat. Als voorbeelden noemt hij het QWERTY-toestenbord en de VHS videotape. Ook het GIF-protocol uit 2004 voor afbeeldingen is er zo een (Graphical Interchange Format), iedereen gebruikt het zonder te (hoeven) weten wat het precies is. Rommert wil in zijn scriptie laten zien hoe gestandaardiseerde bouwblokken van software, dus de 'broncode' als realiserende eenheid, lock-in niet kunnen vermijden. Als ik het goed begrijp. Na de eerste twee hoofdstukken haak ik af, het is genoeg voor vandaag, morgen verder.

Toch blijf ik erover doordenken. Lock-in kent vele paralellen in de evolutionaire biologie. Denk bijvoorbeeld aan het oog. In tientallen miljoenen jaren ontwikkeld tot een gespecialiseerd werktuig om electromagnetische straling zichtbaar te maken. Er zijn ook andere manieren om dat te doen, en zelfs betere. Denk aan het veel effectievere facetoog bij insecten. Maar er is geen evolutionaire route van ons oog naar dat van de insecten. Dan zou je door een diep dal van minder effectieve modellen moeten om aan de andere kant omhoog te klimmen naar het insectenoog. Dat is in de voortdurende strijd om te overleven veel te gevaarlijk en dus een onbegaanbaar pad. In zekere zin is dat met ons brein ook zo. Een eenmaal gekozen oplossing houdt in latere fasen stand en blokkeert de verdere ontwikkeling. Locked-in. Er zijn meer van die fenomen in ons eigen lichaam: het stuitbeen, de epifyse en de appendix.

Ans is met Barbara naar haar moeder in Lexmond. Het is een grijze en kille dag, het komt nauwelijks boven nul. Eind van de week zal het weer warmer worden. Op het postkantoor van de Citymarket stuur ik de doos met misdrukken van deel 3 terug aan mijn uitgever. Terug naar boven

Woensdag 03-12-2014

Opnieuw een plus in de maandelijkse update van de gemiddelde wereldtemperatuur, gemeten door satellieten in de lagere atmosfeer (hierboven): + 0,33^o Celsius. Voortgaande opwarming, zoals we deze maanden zelf merken. 'Zelden was de herfst zo zacht', zegt het KNMI. Het is de op één na zachtste herfst sinds het begin van de metingen drie eeuwen geleden.

Vanmorgen ontwaak ik met - zomaar opeens! - in mijn hoofd de kennis hoe ik verder moet het tweede hoofdstuk van deel 4. Ik zat daar al een paar dagen mee vast. Uiteraard notities van gemaakt, want nu moet ik eerst andere dingen doen. Met veel moeite worstel ik me door het volgende hoofdstuk van de concept-afstudeerscriptie van Rommert. Dat is beduidend slechter dan de vorige twee - die waren zelfs goed - en ik kan er eerlijk gezegd geen touw aan vastknopen. Het onderwerp is media archeologie en het komt op me over als een berg van verknoopte tautologieën. Voor mijn gevoel kan het hele hoofdstuk er zonder bezwaar uit. Het stukje van een halve pagina over wat hij wil gaan doen is weer wel goed: het vergelijken van de ontwikkelingen van de productieband ('lopende band'), de PC en het Internet en laten zien hoe technologieën er locked-in raakten. Dat is interessant. Morgen verder.

Ans is naar haar zieke vriendin. Ze is ernstig en ongeneeslijk ziek. Het is tergend om het geklungel mee te maken voordat er, weken na de ziekenhuisopname, eindelijk de onontbeerlijke thuiszorg over de vloer komt. 'Naadloze zorg.' Zelfs in Rivas-gebied werkt het dus niet goed; dat was vroeger wel beter! Vanmiddag naar het 6e en laatste college van mijn Cursus 'Symboliek in de kunst', waarover morgen. Het is guur weer maar de komende dagen zal het snel warmer worden.

In Terneuzen stort de ene na de andere ziekenhuisbestuurder neer; het zijn mensen die ik goed gekend heb. Eén van hen zat er zelfs 21 jaar en heeft er grote successen bereikt. Iedere ziekenhuisbestuurder weet dat hij ooit een keer op zijn bek gaat. Dat komt onder andere omdat het hachelijke functies zijn, aangezien ziekenhuizen in permanente onbalans verkeren. Het is een ingrijpende gebeurtenis en soms een persoonlijk drama. Ik heb ruim twintig jaar middenin die wereld gezeten en liep ook mijn kleerscheuren op. Hoge toppen, diepe dalen. Ik prijs me gelukkig dat ik er al vele jaren niets meer mee van doen heb (nou ja, alleen Jansen Steur nog).   Terug naar boven

Donderdag 04-12-2014

Leuk om te zien: al mijn drie boeken bij Bol.com (hierboven). Je kunt ook zien dat deel 1 inmiddels het 2e-hands boekencircuit heeft bereikt en er voor 8 euro te koop is.

Vanmorgen na honderd meter een lekke band. Wel verd....! Auto aan de kant, band verwisseld, lekke band naar garage gebracht. Linker koplamp ook stuk, lampje verwisseld. Daarna rijden we naar Oost en kopen vlees bij Keurslager Visser. Die verkoopt vlees van het Livar-varken. Livar komt van Limburgs Varken. Het is vlees dat uit de Abdij Lilbosch in Echt (L) komt. Kloostervarkens, zogezegd, die alle ruimte hebben en gevoed worden met granen uit Limburg. We hebben ontdekt dat dat vlees werkelijk verschil maakt; het is verrukkelijk.

Voor de verandering rijden we daarna naar de Lidl op de Koningin Wilhelminalaan aan de andere kant van de stad. Jaren niet in een Lidl geweest; voor het laatst op Kreta, geloof ik, twee jaar geleden. Ze blijken er nu bijzondere vleeswaren te hebben, bijvoorbeeld een speciaal gekruide salami. Overigens was ik gisteren even langs de nieuwe stadssuper van De Spar in het voormalig gebouw van SNS-bank op de Arkelstraat gelopen. Ook niet verkeerd. Erboven zijn nu dertien appartementen gekomen. Zinvol hergebruik van ruimte in de binnenstad. De Citymarket in de Westwagenstraat zal het niet leuk vinden. Het is de openingsdag van de nieuwe supermarkt. De mensen lopen erin rond alsof ze het iedere dag doen. Verder weinig te melden. Het is vroeg donker, om half vijf valt de schemer al in.

President Poetin houdt vandaag zijn jaarlijkse rede in het Kremlin. Het is een rede met een curieus, 19e eeuws karakter. 'Voor veel Europese landen lijken soevereiniteit en nationale trots vergeten concepten. Een luxe. Voor de Russische Federatie is het een noodzakelijke voorwaarde voor haar voortbestaan,” zegt hij. Hij verdedigt de illegale annexatie van De Krim omdat het 'heilige grond voor Rusland' is. Wat een baarlijke nonsens! De Krim hoorde nooit bij het Russisch kerngebied; het is eeuwenlang Ottomaans bezit geweest en Turken en Russen hebben er heel wat oorlogen om gevoerd. Met hetzelfde recht zouden de Turken iets dergelijks kunnen zeggen. Maar Poetin heeft zelf geen visie en weet niet beter dan terug te vallen op verwarde, nationalistische grootheidswaanzin. Hij wil de geschiedenis ingaan als de man die Rusland weer groot maakte. Het imperiale Rusland. “We zullen soeverein zijn, of we zullen uiteenvallen in deze wereld." De 21e eeuw is nog niet aangebroken in zijn denken. Op dat punt verschilt hij niet van de wrede gekken van het Islamitisch Kalifaat. Zijn koers is niet alleen schadelijk voor de wereldvrede, maar ook voor zijn eigen land. Door zijn agressieve beleid valt de economie in zijn land snel terug, de roebel is steeds minder waard en de mensen krijgen het slechter. Hoe lang zullen ze het pikken? Terug naar boven

William Holman Hunt, 'The Awakening Consciousness' (1853-54)

Vrijdag 05-12-2014

Een curieus schilderij, 'The Awakening Consciousness' van de Britse schilder William Holman Hunt (1827 - 1910). We bespraken het eergisteren op het zesde college in de cursus 'Symboliek in de kunst'. Op het eerste gezicht lijkt er niet zoveel aan de hand; een echtpaar in een huiselijk tafereeltje, denk je. Dat is echter allerminst het geval. Een tijdgenoot (het schilderij is van 1853-54) zou onmiddelijk gezien hebben dat er niet sprake is van een degelijk Victoriaans interieur, want het gaat om het huisje dat een rijke, getrouwde man voor zijn minnares kocht en inrichtte voor zijn overspelige pleziertjes. Hij brengt haar een vluchtig bezoek, zijn hoed ligt op tafel. Op de piano staat de muziek van een liedje uit haar jeugd: 'Oft in the stilly night', over gemiste kansen en een gelukkig verleden. De man speelt de melodie met zijn linkerhand en de vrouw schrikt op, herkent het en staart naar buiten. 'Waar ben ik in godsnaam mee bezig?', lijkt ze in een flits te denken. Ze staat al half op van de schoot van de man. De spiegel achter haar spiegelt een tuin in lentebloei, symbool van een onschuld die zij verloor. Zo vertellen details meer over het verhaal. Onder de tafel links houdt een kat een vogeltje vast aan een vleugel. Rechtsonder valt zonlicht op de poot van de piano en toont minuscuul uitgeplozen draadjes wol. Links op de voorgrond is de bladmuziek gevallen van 'Tears, Idle Tears', een gedicht van Alfred Tennyson met de regel:

"So sad, so strange, the days that are no more"

Het loont de moeite in te zoomen en het schilderij op dergelijke details na te zoeken, want er zijn er nog meer; dat kan hier op Wikipedia. Hieronder in detail de kat onder de tafel met het gevangen vogeltje, dat poogt weg te fladderen. De symboliek ligt er natuurlijk wel heel erg dik op.

Hunt was mede-oprichter van de Pre-Raphaëlite Brotherhood, een beweging van zeven Engelse schilders die in opstand kwamen tegen de brave kunst van hun tijd. Leden waren onder andere Dante Gabriël Rosetti, John Everett Millais en deze Hunt. Ze maakten veel boeiende werken; ik kom er nog wel op terug.

Helaas is de cursus nu afgelopen, maar ik heb me ingeschreven voor een andere. Dat is een inleiding in de kunstgeschiedenis, die vanaf januari elke week op dinsdagavond ergens op de Maliebaan in Utrecht gegeven wordt.

Ans rijdt vanochtend naar onze garage en daar zetten ze de gereperareerde voorband terug. Daarna bezoekt ze haar moeder in Lexmond. Ze komt er midden in de Sinterklaasviering terecht.

Ik begraaf me weer in de concept-afstudeerscriptie van Rommert. Moeilijke materie en moeilijk geformuleerd. Hij vergelijkt de ontwikkeling van de lopende band met die van computers, software en het internet, zoals opgevat door de Canadese mediatheoreticus Marshall Mc Luhan. In hoeverre is er bij beide ontwikkelingen sprake van extensies van het menselijk lichaam? Of de geest? Hm. Dezer dagen gaan we bij elkaar zitten om er samen doorheen te akkeren.  Terug naar boven

De tekst van Annie Romein-Verschoor op het oude stadhuis van Gorcum, tegenover het poortje. Rechts een raam van Eet- & Drinkerij 't Oude Stadthuys.

Zaterdag 06-12-2014

Deze week werd de laatste tekst van de Gorcumse Poëzieroute geplaatst. Het is een stukje tekst van de historica Annie Romein-Verschoor (1895 - 1978) over Hugo de Groot (zie hierboven). De tekst is aangebracht op de muur van het oude stadhuis op de Markt, tegenover het Hugo de Groot poortje. Dat is het poortje - tegenwoordig direct naast Espressobar Hugo - waardoor de rechtsgeleerde na zijn ontsnapping per boot uit kasteel Loevestein in een boekenkist werd binnengesmokkeld. De tekst luidt:

"Elsken", zei de schipper, "het leeft in die kist!"

Ze keek hem spottend aan en zei:

"Wist je niet dat boeken geest en leven hebben?"

De tekst van Annie Romein is een fragment uit haar roman "Vaderland in de verte" van 1948. Elsken was het dappere dienstmeisje van De Groot. Zij voer mee met de boot die hem in 1621 in zijn kist over de Merwede naar Gorcum voer. Daar was het juist jaarmarkt. In het huis achter het poortje hulde De Groot zich in de kleren van een metselaar en mengde zich onder de mensenmenigte op de Markt. Hij stak opnieuw de rivier over en vluchtte naar Antwerpen en daarna naar Parijs. Het is een fameus verhaal, zodanig dat er vandaag de dag liefst vier boekenkisten worden bewaard waarin hij gevlucht zou zijn: op Loevestein zelf, in het Rijksmuseum te Amsterdam, in de Prinsenhof in Delft en zelfs eentje in New York.

Vandaag hebben we gezellig een dag Esri (9) over de vloer. Een mooie, zonnige dag overigens. We doen boodschappen in de stad en Esri mag een saucijzenbroodje bij de Hema. Daar hebben ze ook de vermaarde halve rookworst en ja, ik mag er eentje. Dan naar de nieuwe Spar binnenstadsuper in de Arkelstraat. Ans is er voor het eerst en ze is niet onder de indruk van de productenmix. Niet beter noch slechter dan de Citymarkt in de Westwagenstraat. Terug naar huis met onze gezichten pal in het lage zonlicht.

Omdat Sinterklaas achter de rug is, haal ik de kerstspullen uit de kelder. Bij Blokker kochten we voor een euro per stuk twee doosjes, die je aan het voedingssnoer van de kerstboomverlichting kunt doen en dan kun je zes verschillende knippervariaties instellen. Wij kiezen voor de lampjes van onze beide (kunst)kerstboompjes, één in de kamer en één in de serre, de zogenaamde slow fade. Mooi, hoor. Terug naar boven

Artists' impression van New Horizons op weg naar Pluto (links)

Zondag 07-12-2014

De Philae-lander op komeet 67P/Tsjoerjoemov-Gerasimenko staat langdurig inactief in de schaduw staat van een rotsrichel. We moeten afwachten tot de analyse van de gegevens van de bodemmonsters, die hij nog juist naar de aarde kon doorzenden, voltooid is. Ondertussen nadert de komeet de zon steeds dichter en de hoop is dat de zonnepanelen van de lander dan wél genoeg licht vangen om hem opnieuw te reactiveren.

Er is meer veelbelovend nieuws over het onderzoek van ons zonnestelsel. Allereerst was er deze week de succesvolle lancering en berging van de nieuwe ruimtecapsule Orion, de opvolger van de Spaceshuttle. Als alles verder goed gaat zal Orion in 2021 voor het eerst weer mensen naar de maan brengen en in latere jaren waarschijnlijk ook naar Mars.

In 2006 lanceerde NASA de ruimtesonde New Horizons voor een tocht naar de dwergplaneet Pluto. Daar zal hij over ruim een halfjaar aankomen. Na de lancering vloog hij langs de planeten Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus. Van enkele van die planeten kreeg de sonde een zwaartekrachtslinger, die zijn snelheid deed toenemen tot 15,58 km/s. Om energie te sparen was de sonde vijf jaar lang uitgeschakeld, behoudens de paar keer dat hij voor een test even werd aangezet. Hij is nu nog 260 miljoen kilometer van Pluto vandaan. Vannacht lukte het NASA om de sonde weer in te schakelen.

Van de dwergplaneet Pluto is weinig bekend, evenals van zijn vijf manen: Charon (ontdekt in 1978), Nix, Hydra (beide ontdekt in 2005), Kerberos (in 2011 ontdekt) en Styx (in 2012 ontdekt). De laatste twee werden dus pas na de lancering van New Horizons gevonden (door de ruimtelescoop Hubble) Aan boord van de sonde is een klein deel van de as van de in 1997 overleden ontdekker van Pluto, Clyde Tombaugh.

Tijdens de passage zal New Horizons veel gegevens over de atmosfeer en de bodemsamenstelling van Pluto en Charon naar de aarde sturen. Men denkt dat beide sinds de vorming van het zonnestelsel nauwelijks of niet veranderd zijn. Misschien zijn er nog organische moleculen aanwezig, de bouwstenen van het leven, die de zoveelste aanwijzing vormen dat overal in het heelalkans is dat leven kan ontstaan.

Straks zullen we afbeeldingen van een wereld ontvangen, die niemand ooit eerder zag. Graag stel ik me voor dat ik met de sonde mee reis en die wereld door een raampje zie. 'Ground control to mayor Tom', en zo. Of beter: 'Ich fühle luft von anderem planeten.' Een atmosfeer van betekenis is er niet. De zon is een klein lichtpuntje in een zwarte hemel (zie hierboven).

Daarna zal New Horizons in de periode 2016 - 2020 de Kuipergordel passeren en er een aantal grotere objecten bestuderen. Na 2020 zal de sonde doorvliegen naar de grens van het zonnestelsel en voor eeuwen de oneindige ruimte van het heelal doorkruisen, net als de in 1972 en 1973 1977 gelanceerde Pioneer 10 en 11 en de Voyagers 1 en 2 (1977). Met de laatsten is nog steeds contact.

De ochtend breekt aan met wat zon tussen wolkenbanken door. Omstreeks het middaguur valt er een kille miezerregen. Als een paar uur later Tessa met Vajèn langskomt, regent het nog. Ik luister op de radio naar het intrigerende Vioolconcert "Dem Andenken eines Engels" van Alban Berg in het Zondagmiddagconcert. Straks komt Floor met haar gezin op bezoek. Terug naar boven

Vlnr. Pijke, Thijs, Floor en Lisa (met Barbie)

Maandag 08-12-2014

Gisteren na half vier mijn dochter Floor met haar man Pijke en de kinderen Thijs en Lisa op bezoek (foto hierboven). De kinderen zijn tuk op cadeautjes; gelukkig is Sinterklaas afgelopen vrijdag nog bij ons langs geweest. Thijs is in zijn nopjes met Raphaël, een van de zogenaamde Teenage Mutant Ninja-Turtles. De namen van die kunstoffen schildpadmannetjes, schildpadkrijgers eigenlijk, zijn ontleend aan die van Italiaanse renaissanceschilders. Met een woeste uitdrukking op hun schildpadgezichtjes staan ze op het punt een vernietigende aanval te ondernemen tegen hun talrijke vijanden. Grappig, ik herinner me ze uit het begin van de jaren '90, toen mijn eigen jongens er gek op waren. Kennelijk zijn ze weer in de mode. En Lisa? Lisa krijgt een pop in een doos van nog ouder datum: Barbie. Die is van de jaren '60. Het is haar eerste. Tja, je denkt natuurlijk dat het nogal traditioneel en rolbevestigend is: vechtpop voor jongen, Barbie voor meisje. Dat is het ook, ze willen zelf niet anders. Thijs toont uit zichzelf grote belangstelling voor auto's, vliegtuigen en dergelijke, en Lisa voor poppen. Het zit gewoon in de genen, zou je zeggen.

Ze blijven tot half zeven. Ans heeft een soep gemaakt van zoete aardappelen, die bij de kinderen in de smaak valt. Mijn goed uitgerijpte kaasjes (Brie en Herve, allebei van rauwe melk) vinden alleen aftrek bij de volwassenen. Buiten vallen bij tijden flinke regenbuien. Pijke buigt zich ook over de concept-afstudeerscriptie van Rommert. Hij kent het begrip lock-in uit de software-wereld en geeft een aantal suggesties. Die mail ik vanmorgen door. Ondertussen heb ik het stuk zelf ook uit. Dezer dagen gaan Rommert en ik ermee om de tafel zitten.

Als het bezoek weg is, doen Ans en ik de afwas en strijken voor de televisie neer. We kijken op DVD naar twee afleveringen van de spannende Britse politie-serie Luther uit 2010 - 2013. Dat doen we al avondenlang. Gaandeweg wordt die serie steeds beter, vooral door de karaktervolle vertolking van acteur Idriss Elba als inspecteur John Luther, een gekwelde en gefrustreerde man die tijdens de serie ook nog zijn vrouw verliest. We zagen de serie een jaar geleden al eens op KRO-tv. John Luther is niet corrupt. In dezelfde periode was er ook een andere serie op televisie, die ging ook over een gekleurde politieman, een keurig geklede en getrouwde rechercheur, leider van de moordafdeling. Hij had een verhouding met een vrouw die makelaar was en werd op zijn hielen gezeten door een andere rechercheur van de corruptie-eenheid. Dan wordt die makelaarster vermoord waar hij bij staat (meen ik). Hij heeft het niet gedaan, maar alles pleit tegen hem. Niemand gelooft hem, ook zijn eigen (aardige) vrouw niet. Geen idee hoe die serie heet; weet één van de lezers het misschien? 

Mooie dageraad, maar in de loop van de ochtend regen. Snelle boodschap in de stad. Laatste concept doorgenomen van de pleitnota van mijn advocate. Met veel instemming lees ik de column van Thomas van der Dunk in De Volkskrant van vandaag, "Weer megalomaan type uit universiteitsbestuur" over de dwaze plannen van de bewindslieden Bussemaker en Dekker om het onwetende publiek in te zetten bij het bepalen van prioriteiten van wetenschappelijk onderzoek:

"Sinds de medezeggenschap van het wetenschappelijk personeel twintig jaar geleden is afgeschaft, zijn universiteiten in commerciële bedrijven veranderd, waarvan het management zichzelf coöpteert. Veel voormalige politici en afgedankte bewindslieden, tijdelijk op zoek naar een goed betaalde baan, zijn in de Maagdenhuizen neergestreken, en fungeren daar als echoput voor alles wat op het ministerie wordt uitgedacht."

Het is de hoogste tijd om het Maagdenhuis weer te bezetten!

Daarna de biografie van Thea Derks over Reinbert de Leeuw uitlezen en luieren. Terug naar boven

Dinsdag 09-12-2014

Hu! der Kauz! wie er heult,

Wie sein Furchtgeschrei krächt.

Erwürgen - ha! du hungerst nach erwürgtem Aas,

Du naher Würger, komme, komme.

Sieh! er lauscht, schnaubend Tod -

Ringsum schnarchet der Hauf,

Des Mordes Hauf, er hörts, er hörts, im Traume hört' ers,

Ich irre, Würger, schlafe, schlafe.

Een wezenloos intrigerend en beklemmend gedicht! Zeker als je weet dat 'Kauz', 'nar', 'rare snuiter' of 'zot' betekent. Maar het kan ook 'uil' betekenen. 'Der Hauf' is (waarschijnlijk) 'de hauw' of 'het hakmes', die 'schnarchet' (die 'snort' of 'zoeft'), de zoevende hauw van de moordenaar. Het is 'Der nächtliche Wanderer' van Friedrich Hölderlin. De (tot dusver) laatste compositie van Reinbert de Leeuw is erop gebaseerd. Het stuk duurt 50 minuten en werd in september van dit jaar voor het eerst uitgevoerd (lees hier). Helaas is het nog niet op CD verkrijgbaar, maar je kunt het via de link hierboven wel beluisteren op YouTube. Het stuk geeft de angstaanjagende sfeer van het gedicht goed weer.

In mijn boekenkast staan werken van Hölderlin, 'Ausgewählte Werke' en een oude vertaling van zo'n honderd gedichten door Ad den Besten (De Prom, 1988), waarvoor hij een jaar later de Martinus Nijhoffprijs kreeg. Ik blader de bundel door maar 'Der nächtliche Wanderer' staat er niet in.

Hölderlin wordt een moeilijke dichter gevonden en ook ik kreeg in de afgelopen decennia nauwelijks toegang tot hem. Die ontoegankelijkheid geldt bij eerste lezing niet voor dit gedicht. Daarom probeer ik het zelf te vertalen. Dan krijg je al meteen een probleem met de titel. 'Wanderer' kun je niet zomaar vertalen met 'wandelaar', in de Duits-romantische literatuur betekent het veel meer, een mens die aan de wereld lijdt en doelloos rondwaart. Denk aan de Winterreise liederencyclus van Schubert. Daar heb je geen gelijkwaardig woord voor in het Nederlands. Zwerver? Doler? (Aragorn, denkt de Tolkien-kenner). Ik sla de titel maar even over.

Hoei! de zot! hoe hij jankt,

hoe zijn angstschreeuw davert.

Verwurgen - ha! je hongert naar een verwurgd kadaver,

Jij dichtbije wurger, kom, kom.

Zie! hij luistert, snuivend dood -

het hakmes zoeft in het rond,

de hauw van moord, hij hoort het, hij hoort het, in zijn droom hoort hij het,

ik dwaal, wurger, slaap, slaap.

Hm. Vrijwel letterlijk vertaald. Ik ben niet tevreden en zoek verder of er toch ergens een vertaling in het Nederlands is.

Een zonnige dag vandaag. Ans bezoekt haar moeder. Tegenwoordig neemt ze de plaatselijke krantjes voor haar mee. Ik rijd mee tot het ziekenhuis en loop dan te voet terug. Lichaamsbeweging. In het nieuws zie ik dat de beurzen kelderen, omdat de Griekse regering de presidentsverkiezingen (uit taktische motieven) heeft vervroegd van februari naar nu. De EU-troika gaf de Grieken twee maanden uitstel om aan de voorwaarden te voldoen voor de laatste tranche steungelden. Het EU-infuus. Premier Samaras vreest dat er dan een enorme polarisatie ontstaat met een parlementaire patstelling als gevolg. Het gaat er opnieuw om spannen! Grote kans dat het verkeerd afloopt. Dan zitten we zomaar in een nieuwe euro-crisis. De financiële markten zijn zo nerveus dat er een schrikreactie volgt op elke bedreiging van de stabiliteit van de euro. Dit jaar dus geen eindejaarsrally. Terug naar boven

Duidelijke lagen van afzettingsgesteente op Mars, deze week gefotografeerd door Curiosity. (Credits: NASA/JPL-Caltech/MSSS)

Woensdag 10-12-2014

Opnieuw een bewijs van de langdurige aanwezigheid van water op de planeet Mars. Het Marswagentje Curiosity bevindt zich in de inslagkrater Gale, aan de voet van de helling van de berg Mount Sharp in het midden. daar heeft het foto's gemaakt van rotsen die een onmiskenbaar patroon van sedimentlagen vertonen (foto hierboven). Men vermoedt dat de oude inslagkrater keer op keer gevuld is geweest met water, aangevoerd door rivieren. Een kratermeer dus. Gelet op dikte van de afzettingslagen en de veel geringere tektoniek dan op aarde, moet die omstandigheid in het verleden tientallen miljoenen geduurd hebben. De planeet was toen veel warmer en het is dus goed denkbaar dat er leven ontstaan is.

Respondenten Cees S. en Peter P., twee stamgasten in het Gastenboek, stellen dat het mogelijk uitsterven van de mensheid over 150 - 200 jaar, omdat voortgaande opwarming en zeespiegelrijzing de aarde onleefbaar hebben gemaakt, niets bijzonders is. Waarom zou dat erger zijn dan het uitsterven van de dinosaurussen 66 miljoen jaar geleden? 'Dan heeft moeder natuur alleen het zoveelste evolutie-experiment gecreeerd en dat is dan voor de zoveelste keer in een massa-extinctie geeindigd.' Met andere woorden: wind je niet zo op, Tom. Tja, omdat het onze eigen soort betreft en onze eigen nazaten, natuurlijk. De kleinkinderen van onze kleinkinderen. En omdat mensen geen dinosaurussen zijn. Omdat de mensheid twee kanten heeft: een irrationele, destructieve en gewelddadige kant, maar ook de kant van rede en beschaving, van wetenschap en cultuur, van liefde en mededogen.

Ik snap wel wat de beide respondenten bedoelen: in de onmetelijkheid van het universum stellen we niet veel voor en biologische evolutie kan ook ons vervangen. Maar - nogmaals - we zijn het wel zélf en we zouden die rampzalige toekomst kunnen afwenden als we ons verstand gebruiken. Dat geldt ook voor Cees en Peter. Met alle respect: eigenlijk vind ik die tamelijk lakonieke houding van beide heren getuigen van een gemakzuchtig, achteroverleunend cynisme. Laat het maar gebeuren. Après nous le déluge. Maar wie niks doet is medeverantwoordelijk. Want de oplossing voor Global Warming is nog steeds mogelijk: het afbouwen van de verbranding van fossiele brandstoffen en het verminderen van onze CO2-uitstoot (lees hier).

Zonnige dag. Het zonlicht valt op de ramen en toont vuile strepen. Dat kan Ans niet aanzien, ze gaat naar buiten om met de uitschuifstok de ramen te lappen. Juist vandaag meldt het KNMI dat 2014 het warmste jaar is sinds het begin van de metingen in 1706. De laatste warmste jaren waren 2006 en 2007. Het KNMI zegt het duidelijk: 'De wereldwijde trend naar warmer weer hangt samen met de toename aan broeikasgassen. Met name de uitstoot van fossiele brandstoffen is hier de oorzaak van.' In ons land stijgt de temperatuur anderhalf keer sneller dan de gemiddelde temperatuur over de hele wereld. Wat daar de oorzaak van is, is nog niet bekend.

Een aantal uren ben ik bezig met het plaatsen van mijn boeken op twee online-verkoopsites (https://auteurs.startpagina.nl/ en De Brul van Hul) en voer ik een uitgebreide email-correspondentie met een lezer van deel 3.

Half vier. Ans past bij Barbara thuis op Esri en Vajèn. ik hobbel de stad in met een boodschappenlijstje. Op de Markt voor het oude stadhuis zijn ze bezig de jaarlijkse kunstijsbaan op te bouwen. Vanuit een brandweerput zetten ze met een slang de vloer onder water. De mannen van de buurtvereniging hebben de kerstverlichting weer over de 3e Waterkering gespannen. Dit jaar geen brug met kerstboompjes maar lichtgordijnen. Binnenkort een foto. Het wordt allemaal in deze donkere dagen steeds knusser. 'Wie nu geen huis heeft...' Bij terugkeer thuis tref ik Herman U. die een kop thee komt halen. We wisselen gegevens uit over onze oudemannenkwalen. Een halfuur later is Ans er ook. Terug naar boven

Het Oog van Sauron in Moskou, voordat het weggehaald moest worden. (Credit: Moscow Times)

Donderdag 11-12-2014

Hilarisch bericht! Het Russische vastgoedconcern Svechenie had een stunt bedacht. Ter ere van de première van deel 3 van de film 'The Hobbit' in Moskou hadden ze een groot 'Oog van Sauron' op de hoogste wolkenkrabber geplaatst (zie foto hierboven). Maar o wee, de Russisch Orthodoxe Kerk maakte bezwaar. 'Het is een demonisch symbool', zegt een woordvoerder, 'Je moet niet verbaasd zijn als de stad nu door allerlei onheil wordt getroffen.' Nu kan een kerk de mensen van alles wijs maken, maar niet de overheid, denk je. Toch wel, het gemeentebestuur dreigde het Oog weg te halen als het vastgoedconcern het zelf niet deed. Dus nu is het weg. Dit typeert hoe onberekenbaar Rusland onder Poetin is geworden.

Gisteravond kijken we naar De Wereld Draait Door. Mijn dochter Floor werkt daar al tien jaar in de redactie; de laatste tijd als samensteller. Het is vanavond haar laatste uitzending, want ze heeft per 1 januari een nieuwe baan. Dat is goed na zo'n lange tijd. Verveeld kijken we naar het item over 'Boer zoekt vrouw'. Aan het slot zegt Matthijs van Nieuwkerk: 'Ik heb iets te doen. Wij moeten vanavond helaas afscheid nemen van één van de sterspeelsters van ons team. Dat hebben we nog nooit gedaan en dat geeft aan hoe bijzonder het is. Ik zou graag naar voren willen roepen, de onmisbare Floor Zijlstra!' Pff...we schrikken en gaan recht zitten. We zien hoe Floor in beeld naar voren loopt en door Matthijs omarmd wordt en een bos bloemen krijgt. De tranen springen me in de ogen en ik voel me wezenloos trots op haar. Wat gaat ze na 1 januari doen? Dat is bijzonder: ze wordt uitgever bij Dutch Media, een uitgevershuis met uitgeverijen als Lebowski in hun organisatie. Een boeiende en uitdagende baan!

Vanmorgen onweer. Buiten is het aardedonker. De knallen worden steeds luider en volgen steeds korter op het flitsen van de bliksem. Eén zeer harde knal doet me opschrikken; ergens in de buurt moet er een inslag zijn. Grote regendruppels vallen in de haven en geven het water een grijze kleur. Ans is net op tijd voor de bui weggegaan voor een bezoek aan haar doodzieke vriendin. Ik houd van onweer, behalve als we op zee zijn. Dan voel je je erg klein, bang en letterlijk overgeleverd aan de elementen. Na een uur is de bui voorbij. Mooi, scherp zonlicht baant zich een weg door de wijkende wolken. Snel voor de boodschappen de deur uit, denk ik, want er kunnen meer buien volgen. Toch maar paraplu mee. In de bak bij de voordeur staat mijn regenscherm niet. Wel verdorie, van de week een nieuwe gekocht en gisteren alweer ergens vergeten! Sluipende dementering, er is geen kruid tegen gewassen.

Voor nu en morgenochtend waarschuwt het KNMI voor zware windstoten. Even in de gaten houden, want morgenavond dienen we ons in te schepen op de veerboot naar Woudrichem. Bij te harde wind vaart hij misschien niet.  Terug naar boven

De jaarlijkse wenskaart van lezer Wim van Heel: uitzicht vanaf de maan van exoplaneet op de drie sterren van HD188753

Vrijdag 12-12-2014

We ontvingen de jaarlijkse zelfgemaakte wenskaart van lezer Wim van Heel (zie hierboven); dat doet hij al vanaf het begin van mijn weblog, dus vanaf 2006. Voorwaar, een toepasselijke kaart! Wim geeft er enige uitleg bij; het is namelijk een artist’s impression van een exoplaneet en wel een heel bijzondere. Deze exoplaneet hoort bij een stelsel met drie zonnen die om elkaar heen draaien, de tripelster HD 188753 op 149 lichtjaar afstand. Dat is een voorbeeld van het bekende '3-lichamenprobleem', een pobleem uit de hemelmechanica dat pas oplosbaar was toen er computers en computerberekeningen mogelijk waren. Je ziet op de kaart van Wim het uitzicht vanaf een speculatieve exomaan, die om de exoplaneet draait (links). Er staan twee sterren op afstand en (rechts) een derde, die juist opkomt achter de bergrug rechts. Bepaald een onaards gezicht! De drie sterren staan zover uiteen als de afstand tussen onze eigen zon en Saturnus. De exoplaneet draait om een van de drie sterren en is zelf een grote gasreus, groter dan onze Jupiter. Op Wikipedia staat een mooie animatie van het ingewikkelde stelsel.

Vanmorgen storm en regen. De wind schudt de kale takken van de grote es op de Altenawal wild heen en weer. Als ik naar de hal loop om de post uit de brievenbus te halen, zie ik dat mijn paraplu weer in de bak bij de voordeur staat. Hè? Iemand van de appartementen boven ons heeft hem zeker even geleend. Goed dat ik geen nieuwe kocht. De hele ochtend luister ik naar een prachtig werk van de Estse componist Arvo Pärt, 'Lamentate' voor piano en orkest uit 2002. Gisteren hoorde ik het op NPO Radio4 en toen bleek dat ik het in de kast heb staan. Een wonderlijk stuk; de pianist speelt alleen maar akkoorden in octaven en het doet daardoor aan een deel uit een pianoconcert van Rachmaninov denken (of aan het begin van dat van Tschaikovski). Slagwerk en hoorns scheppen een soms luid en dan weer verstild kader, dat voornamelijk tonaal is. Na een paar keer luisteren op repeat krijgt het een indringende kracht. Mijn uitvoering: Radio Kamer Filharmonie (inmiddels wegbezuinigd door Rutte 1) met Ralph van Raat, piano, 2010, Naxos.

In de loop van de middag neemt de harde wind geleidelijk af. Ik loop even bij boekhandel De Mandarijn langs. Dat resulteert in de aanschaf van 'Angst voor de winter' een boek van Nico Keuning over leven en werk van de tragische dichter Jan Arends (Lebowski, 2014). Arends komt even voor in deel 3 van mijn eigen boek. Vanavond gaan we met Wiger & Arina met de veerboot naar Woudrichem, voor een zogenaamd Culinair Watertaxi Arrangement. Dat wil zeggen dat we met zijn vieren gaan eten bij Restaurant 't Oude Raedthuys op de Hoogstraat en daarna met de watertaxi worden opgehaald voor de terugvaart naar Gorcum. Gezellig! Terug naar boven

Met Wiger & Arina op de veerpont naar Woudrichem

Zaterdag 13-12-2014

Om kwart over zes vaart gisteravond de laatste pont naar Woudrichem af van Buiten de Waterpoort. Donker water klotst tegen de beschoeiing. Het is kil en winderig, maar minder dan eerder op de dag. Op de rivier glinsteren de navigatielichten van passerende schepen. Snel schieten we de warme kajuit van de Gorinchem VIII in (foto hierboven). Op ons prikbord vonden we een 10-rittenkaart uit 2011; er zitten maar vier knipjes in. Zou die nog geldig zijn? De kaartjesknipper vindt van wel. Zes euro, ziet hij, zo'n kaart kost nu al 13 euro. We varen de haven uit, de rivier op. Er is minder golfslag dan ik verwachtte. Na een kwartier leggen we aan bij Woudrichem. Onder de gevangenpoort door lopen we het stadje in en slaan rechtsaf bij de Hoogstraat. Het is half zeven. Ooit waren Gorcum en Woudrichem vrijwel even groot (of klein), belangrijke vestingsteden. Maar Woudrichem ligt in een uithoek terwijl Gorcum naast een verkeersknooppunt ligt.

Restaurant 't Oude Raedthuys is - zoals de naam aangeeft - het vroegere gemeentehuis. De grote zaal beneden blijkt te zijn heringericht, sinds we hier voor de laatste keer waren. Dat was met Ans' broer Cees en zijn vrouw Mieke, voor ons vertrek in 2007.

Het eten en drinken is prima en we hebben veel plezier (foto hier). Om kwart over negen lopen we naar de veerkade. De watertaxi ligt er al. Met flinke snelheid varen we over de Merwede naar Gorcum. Bij ons thuis nemen we met zijn vieren nog een glas.

Vanmorgen begint de dag grijs en blijft grijs. Er zijn veel boodschappen te doen. Straks gaan we naar de jaarlijkse Free Acoustic Music Party in de Elzenhof in Dalem, waar Ans' dochter Barbara optreedt met True Colors. Ans' kleinkinderen Jordin & Nikita treden ook op. Terug naar boven

Zondag 14-12-2014

Gisteren naar de jaarlijkse Free Acoustic Music Party in De Elzenhof in Dalem. Even na half vijf treden Ans' oudste kleinkinderen Jordin (gitaar) en Nikita (zang en keyboard) op in de formatie Avenue. Goed optreden, duurt wel een halfuur. In het gebouw wisselen de optredens elkaar af in de grote en kleine zaal en bij de bar is ook nog een podium. De bezoekers hebben een gemiddelde leeftijd boven de 50, schat ik. Het is een gezellig geroezemoes. Ik maak kennis met een dichter met wie ik op Facebook nog wel eens in discussie lag. Aangename kerel, blijkt. Ondertussen kun je gratis lekker hapjes halen op een tafel naast de ingang. Het gebruik is in deze kringen dat mensen zelf eten meebrengen, dat in de keuken warm gemaakt kan worden. Er heerst een aangename openhartige sfeer, zoals je die kent van de jaren '60 en '70 met folkmusic, sing-a-long en dergelijke. In de zithoek zit een groepje met gitaren en een contrabas te jammen. Je zou je niet verbazen als Bob Dylan en Pete Seeger opeens binnen kwamen en mee gingen doen; hoewel, de laatste is alweer bijna een jaar dood. Alleen een kampvuur ontbreekt nog; ach, toch niet, een beeldscherm in de zithoek toont een knapperend haardvuur.

Om half acht luister ik naar een fraai optreden van de Gorcumse artieste Helga Buitelaar in de kleine zaal. Dat is een muzikale duidendpoot. Vanavond treedt ze op met de gitarist Yacco den Toom in mooie songs, die hij geschreven heeft. Ze treden op onder de naam Yonder. Ik zal eens een CD van ze bestellen. Het is repertoire dat heel geschikt is voor Rommert om uit te voeren. Mooie ballads en vrolijke liedjes.

Om acht uur is Ans' dochter Barbara aan de beurt met True Colors. Het publiek in de grote zaal is enthousiast. Zie hier twee foto's van resp. Nikita en Barbara. Na afloop houden wij het voor gezien. Thuis proberen we een film op DVD te bekijken, maar we vallen steeds in slaap.

De ochtend begint met mist boven de koude grond. De ramen van de auto's langs de haven zijn bevroren. Na een uur of twee verdringt de zon de mist en volgt er een fraaie, heldere dag met veel wandelaars over de sluis. We doen het vanmorgen kalm aan. Straks is er weer muziek. Vanmiddag tijdens de Culturele Route treden in boekhandel De Mandarijn stadgenoten Izak Boom en Mirjam van den Bogaard op in hun voorstelling 'En ze leefde nog lang en gelukkig'. Het thema is: 'Wat doe je als loslaten je benauwt? Ben je krachtig genoeg om het leven op zijn beloop te laten?' Tja, wie het weet mag het zeggen. Boom is overigens ook al zo'n muzikaal wonder uit Gorcum. Terug naar boven

Mirjam van den Boogaard en Izak Boom in Boekhandel De Mandarijn

Maandag 15-12-2014

Vroeg op. Gordijnen open. Een eerste blik naar buiten leert dat er een triestmakende regen valt. Gordijnen weer dicht. Het is trouwens nog aardedonker. Televisie aan. In het nieuws een gijzeling in Sydney, Australië, waarschijnlijk door een ISIS-aanhanger. Opvallend is verder de weersvoorspelling: het is opnieuw behoorlijk warmer dan gemiddeld en komende donderdag kan het wel 14^o Celsius worden. Vandaag zeg ik niks over opwarming.

Gistermiddag was ik in Boekhandel De Mandarijn bij de voorstelling 'En ze leefde nog lang en gelukkig' van Izak Boom en Mirjam van den Boogaard, behalve samen op het toneel ook partners in het leven. Ze speelden een artistiek koppel dat bij elke ruzie een formule roept voor een time-out: 'Tijd voor Manfred!' Wie Manfred was, bleef onduidelijk. Aan het slot werd Boom bij de voordeur afgeleverd als gezeglijke speelgoed-robot van Poolse makelij (foto hierboven). Je kon hem met een afstandsbediening harder en zachter zetten. Het publiek, ongeveer twintig in getal, vond het vermakelijk. Het wás ook leuk, met name de frappante wijze waarop het stuk Franse camembert dat Van den Boogaard Boom in het gezicht drukt, als een oversized snotbulk aan zijn neus bleef hangen.

Goed dat boekhandelaar Ro zulke initiatieven neemt! Een boektafel was opzijgeschoven, sommige kasten ook en de sfeer in de zaak was knus met een hoog tussen-de-schuifdeurengehalte. Na afloop schonken Ro en medewerkster Emmy wijn. Om vier uur verschenen er nog wat mensen, die niet hadden vernomen dat er maar één voorstelling zou zijn. Geen probleem, de acteurs deden het nog een keer. Omdat ik mijn wijn nog niet op had, zag ik het stuk voor de tweede keer. Ik zie uit naar de komende Kerstmusical van Boom & Poldervaart op 20 december in De Nieuwe Doelen. Vorig jaar deden ze er ook één en lieten ons krom liggen van het lachen.

De regen wijkt voor zon. Snel erop uit naar de maandagmarkt voordat er weer een bui valt. Gepelde rauwe garnalen, order van Ans die een nieuw en zeer pedis recept heeft gevonden. Daarna bel ik met de politie voor een afspraak om mijn wapenvergunning voor ons seinpistool te verlengen. Dat had al in juni moeten gebeuren, maar toen waren we aan boord en daarna vergat ik het. Het is trouwens niet meer zo gemakkelijk; in plaats van naar Dordrecht moet je er nu voor naar Rotterdam en je moet ook een formulier invullen (het C5 formulier geheten). Daarin wordt gevraagd naar stress, zelfmoordgedachten, psychiatrische opname, medicijngebruik en verslavingen. Voor het geval er twijfels over je geestelijke toestand rijzen, moet je twee referenten opgeven. Ik ga er maar van uit dat het bij mij niet hoeft. Sinds Tristan van der Vlist zijn de regels duidelijk aangescherpt.

Om half drie gaat de telefoon; het is een politieman uit Rotterdam. Mijn wapenvergunning kan niet verlengd worden, want ik ben een halfjaar te laat. Dus de afspraak van volgende week maandag gaat niet door.

'Oh', zeg ik.

'Tja', zegt de man verontschuldigend, 'dat heeft mijn chef besloten.'

'Maar kent die onze achtergrond dan? Weet hij dat we toen op zee waren?'

'U kunt het beste een nieuwe vergunning aanvragen. Maar dan bestaat de kans dat die geweigerd wordt.'

'Maar het pistool is bedoeld voor een noodsituatie aan boord. Ik bewaar het ook aan boord. Daar kan toch niets tegen zijn?'

Gelukkig is het een aardige politieman. We komen overeen dat de afspraak toch doorgaat en dat ik een nieuwe vergunning zal aanvragen, die voortaan elk jaar in december verlengd kan worden als we voor de winter in Nederland zijn. Daarvoor moet ik wel een C4-formulier, dus geen C5, downloaden en invullen en één referent opgeven.

'Dat mag ook uw vrouw zijn. En dan moeten we hopen dat de chef alsnog accoord gaat.'

We hebben het pistool nog nooit gebruikt. Eigenlijk heb ik zin om het in het water te gooien, maar dat is het paard achter de wagen spannen. Het geeft een prima noodsein. Bovendien moet je dan - ironie - ook een afspraak maken en een formulier invullen: formulier WM2 of een Innamebon. Wordt maandag vervolgd. Terug naar boven

Theater De Peeriscoop. De hal met de monumentale trap. Je ziet het Gorcums Boekenbal al voor je in deze fraaie ruimte

Dinsdag 16-12-2014

De zon gaat helder op boven de huizen aan de Altenawal. Met behulp van de website van Datumprikker en enige moeite - roep eens vijf mensen bijeen in deze dagen! - krijg ik voor vandaag, eind van de middag, een bijeenkomst voor elkaar van een op te richten Initiatiefgroep 1e Gorcums Boekenbal ('GoBbal'). Met dat boekenbal was ik al een maand of wat eerder bezig, maar door enige interne strubbelingen was de zaak in de versukkeling geraakt. Nu kan het weer worden opgepakt en er is haast bij. De datum is 21 maart 2015 en dat is over goed drie maanden! De bijeenkomst is straks - net als volgend jaar het boekenbal - in Theater De Peeriscoop in de Boerenstraat (zie hierboven). Om die eerste vergadering vlot te laten verlopen schrijf ik vanmorgen een agendavoorstel en mail het naar de vier andere deelnemers.

's Middags verdiepen we ons in pensioenaangelegenheden. De AOW van Ans gaat in 2015 in, maar drie maanden later dan de maand dat ze jarig is. Dat wisten we. Maar dat haar ouderdomspensioen óók drie maanden na het einde van haar flexpensioen ingaat, was nieuw voor ons. Zeker niet goed opgelet, dat heb je als je grote delen van het jaar niet thuis bent. Ze krijgt dus drieëneenhalve maand geen inkomen. Dat komt slecht uit. Het is net in de tijd dat we weer terug aan boord in Portugal zullen zijn en er nogal wat werk aan de boot moet worden verricht, met alle kosten van dien. Gelukkig is er een bij het pensioenfonds een optie voor overbrugging, waarbij ze voor een marginaal lager ouderdomspensioen gedurende de drieëneenhalve maand een uitkering krijgt. Die kiezen we dus. Gemakkelijk dat het allemaal online kan.

Met een koerier arriveert een boek waar ik lang op gewacht heb: 'The Singular Universe and the Reality of Time' van de Braziliaanse filosoof Roberto Mangabeira Unger en de Amerikaanse theoretisch fysicus Lee Smolin (Cambridge University Press, 2015). Van mij zul je voorlopig geen last hebben. Het is een merkwaardig koppel, die twee auteurs. Van Smolin las ik van de zomer met veel genoegen '00.00. Time Reborn' (Penguin Books, 2014), een boek waarin dit nieuwe werk al wordt aangekondigd. Ik schreef er toen vaak over. Terwijl Smolin helder formuleert, munt de Braziliaan uit in moeilijke en soms ongrijpbare zinnen. Toch zoeken ze een interessante uitweg uit de huidige impasse in de kosmologie, door ervan uit te gaan dat zelfs de natuurwetten aan verandering onderhevig zijn en dat 'tijd' het enige absolute beginsel is. Bovendien stellen ze dat ook wiskunde niet buiten de werkelijkheid bestaat. Dat is nogal wat. Ondertussen stort in Moskou de roebel in elkaar, ondanks dat de centrale bank de rente verhoogde tot 17%. Eén euro kost nu 100 roebel. Wat is belangrijker? Stomme vraag. In elk geval heb ik het effect van de westerse sancties destijds onderschat.

Op de valreep van het jaar opschudding in de Eerste Kamer. De beperking van de vrije artsenkeuze krijgt geen meerderheid. Lef van drie PvdA-senatoren. Prima! Alleen zijn het er drie die na de verkiezingen van maart verdwijnen, dus de coalitie zal het wel overleven. Dat maakt hun verzet minder dapper. Wat zegt de ChristenUnie die er wel mee instemde? 'Deze kant gaat het zorgstelsel nu eenmaal op.' Alsof God het zo wil.

(Correctie 00.30 uur: Het ligt iets genuanceerder met die beperking van de vrije artsenkeuze. In de nieuwe zorgverzekeringswet blijft de mogelijkheid voor een restitutiepolis bestaan. Je krijgt dan geen zorg in natura, maar moet de rekening voor vergoeding opsturen aan je zorgverzekeraar. Je moet daarvoor wel een wat hogere premie betalen, maar dan heb je volledige vrije artsenkeuze. Maximale vrijheid, zou je zeggen, als je wat meer betalen wilt (en kunt). Maar niet altijd! Volgens deskundigen kan het zijn dat de dokter of zorgaanbieder een omzetplafond met je verzekeraar heeft afgesproken. Als dat plafond bereikt is, kan hij je ondanks je voorkeur geen zorg meer bieden. 'Omzetplafonds maken restitutiepolissen tot een wassen neus.' Wat is er toch misgegaan in het zorgverzekeringsstelsel? Antwoord: (pseudo-)marktwerking heeft het systeem verwrongen en ontwricht). Terug naar boven

Het jaarlijks kunstijsbaantje op de Markt is weer vol in bedrijf

Woensdag 17-12-2014

(Gisteravond laat heb ik mijn stellingname inzake de vrije artsenkeuze genuanceerd. Voortschrijdend inzicht. Zie hier).

Vanmorgen vangt een grijze dag aan. We hebben de  kleine Vajèn (2) over de vloer. We zitten met zijn drieën aan de ontbijttafel. Op woensdagen krijgen we altijd een gekookt eitje.

'De kip of het ei, wie was er het eerst?', vraag ik.

Ze kijkt me aan en zegt beslist: ' Vajèn.'

Zo had ik het nog niet bekeken.

Om elf uur staat Rommert voor de deur. Koffie. We spreken een paar uur over de opzet van zijn afstudeerscriptie. Dat werkt verhelderend en hij zet zich aan een nieuwe opzet, waarin de risico's van standaardisering in het ontwerpen van websites voorop staan. Na de lunch nemen we het door en het lukt om de vraagstelling nog beter te maken. 'Chill, pa.' Om drie uur vertrekt hij tevreden naar Utrecht. Terug op zijn kamer zal hij het allemaal uitschrijven. Ik voel me gelukkig dat ik dit voor hem betekenen kon.

Ik lees een wat ouder boekje dat ik negen maanden geleden ergens in de ramsj vond. Het is van iemand die nog onder de Russische dictator Stalin in de Sovjet-Unie leefde: 'Kanttekeningen bij Stalin' van de Duitse historicus Wolfgang Leonhard (Spectrum, 2009). Leonhard overleed afgelopen zomer op hoge leeftijd. Stalin was slechts 1.62 meter lang, een klein mannetje. Lenin noemde hem al in notitie van eind december 1922 'een groot-Russische chauvinist'. Direct denk ik aan Vladimir Poetin. Die ontpopt zich ook zo. Ik zoek op hoe lang hij is: 1.70 meter.

Terwijl de roebel steeds verder ineen stort is het de laatste week opmerkelijk rustig aan het front in het oosten van Oekraïne. De VS en de EU denken erover nieuwe sancties in te stellen. De Russen schaffen massaal westerse comsumptieartikelen aan om hun roebels kwijt te raken; auto's, koelkasten en electronica zijn in Moskou vrijwel uitverkocht. Het gaat er voor Poetin nu op aan komen, lijkt het. Hoelang zal de bevolking hem nog steunen? Ligt er een nieuwe Russische revolutie op de loer? En zal het ditmaal een democratische zijn? Niemand weet het. Juist deze week verkozen de Russen Poetin voor de 15e keer tot 'man van het jaar'. 'His aggressive foreign policy has only strengthened his domestic political standing', zegt de politieke analist Ian Bremmer. Maar het tij kan zomaar omslaan. Terug naar boven

Vladimir Poetin bij zijn eindejaarsrede vandaag

Donderdag 18-12-2014

'Waarom krijgen we altijd kritiek? Rusland is een beer, en ze willen ons ketenen, onze tanden en nagels eruit trekken. We moeten vechten voor onze soevereiniteit.' Vladimir Poetin houdt in Moskou een verongelijkte eindejaarsrede. Dat hijzelf de agressor was, De Krim annexeerde en een nauwelijks verholen invasie in het oosten van Oekraïne uitvoert, dat zegt hij niet. De Krim hoort 'gewoon' bij Rusland. Hij vindt dat de NAVO een nieuwe Berlijnse Muur aan het bouwen is, door steeds verder richting het oosten uit te breiden. Dat is aantoonbaar onjuist; de NAVO weigerde juist uit te breiden na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in de jaren '90. Geen overwinnaarsgedrag, was het motto, we willen de Russen niet in verlegenheid brengen. Iedereen in en buiten Rusland hoopte op de ontwikkeling van een liberale democratie. Ik herinner me dat maar al te goed. Het liep anders. Toch, pas toen de bevolking van de voormalige oostblokstaten, gebruik makend van hun nieuwe democratische rechten, er zelf om vroeg, verwierven ze het lidmaatschap. De Oekraïne zou aanvankelijk helemaal geen NAVO-lid kunnen worden; vijftien jaar later, werd gezegd, dan zou het ooit kunnen, maar voorlopig niet.

Opvallend is hoezeer er sprake is van historische continuïteit in het gedrag van (semi-)absolute heersers in Rusland. Van Catharina de Grote via Stalin is bij Poetin de politiek van het Groot-Russische chauvinisme helemaal weer terug. Dat is de enige lijn die Poetin wist te bedenken, te hervinden eigenlijk; het toont aan hoe weinig fantasie het huidige regime heeft. Onder een verongelijkt nationalisme gaan oligarchie, machtshonger en zelfverrijking nauwelijks schuil. De EU-leiders beslissen vandaag tot nieuwe sancties: met De Krim mag niemand zaken doen.

Het is een zachte, bewolkte dag; de temperaturen zijn boven 10^o Celsius ongekend hoog. Met de post komt van mijn uitgever een doos boeken; deel 3, nu geen misdrukken. Ik breng ze (met een factuur) naar de Bruna-winkel in het Piazza Center. De bedrijfsleider geeft de 3 dele van de cyclus een mooie plek naast elkaar op één van de display-molens (sorry, lelijk woord).

Ans is naar haar doodzieke vriendin. Ze woont op haar eentje en kan zich nauwelijks redden. Toch heeft het vier weken moeten duren voordat er, na haar ontslag in het UMCU, eindelijk de hoogstnoodzakelijke thuiszorg kwam. Vier weken! Het academisch ziekenhuis in Utrecht had nota bene voor haar ontslag een aanvraagbrief voor thuiszorg aan Rivas gestuurd. Wat een wanprestatie! Luidt het motto van Rivas niet: 'Zorg goed geregeld'? Het laat vooral zien hoezeer de zorg verslechterd is sinds de invoering van marktwerking. Ik moet eerlijk bekennen dat ikzelf in de jaren '90 daar ook nog voor pleitte. 'Competition has to do the job', en zo. We waren het keurslijf van budgettering en regels zat en deden het liefst dingen die niet mochten, zoals het opheffen van de schotten tussen ziektewet en AWBZ. Daardoor kreeg de patiënt sneller zorg. 'Edel sjoemelen', noemden we dat. De hoogleraar Guus van Montfort sprak van een 'Robin Hood mentaliteit' en Pauline Meurs, ook professor, noemde ons 'Edele wilden'. Maar vanaf de eeuwwisseling begon ik steeds meer te twijfelen.

Ik herinner me een conferentie met zorgverzekeraars in een hotel aan de A2 bij Maarssen, ongeveer tien jaar geleden. Daar begon ik te begrijpen dat (ook hier) de verkeerde krachten aan de macht zouden komen, mensen die de patiënt niet centraal zouden plaatsen, maar wel 'profit', macht en bonussen. De meesten interesseert zich niet voor wat er op de werkvloer gebeurt. Volgens moderne, interactieve congrestechniek kon je stemmen door naar de ene kant of de andere kant van de zaal te lopen; iedereen liep naar de zijde van 'meer markt' en ik stond alleen met een oudere bankier aan de andere kant. Hij keek me meewarig aan en mompelde: 'Tovenaarsleerlingen. Ze weten niet wat ze aanrichten.' Inderdaad. Terug naar boven

De kerstversiering van buurtvereniging KNAKE over de 3e Waterkering

Vrijdag 19-12-2014

Om half drie vannacht houd ik het voor gezien, het debat in de Tweede Kamer met Rutte, Asscher en Schippers over aanpassing van de verworpen zorgwet. Er is een schorsing van tien minuten maar die duurt me te lang. Voordien was het een levendig debat waarin duidelijk wordt dat het kabinet voor even gered is, maar dat de aangepaste zorgwet weinig kans maakt in het parlement. Dan komt er dus een AMvB, een Algemene Maatregel van Bestuur. De drie gedoogpartijen zijn not amused. Ze kunnen dus roet in het eten gooien, maar dat leidt tot een kabinetscrisis. Willen ze dat? We zullen het zien.

De aanpassingen in de zorgwet zijn minimaal. Een concessie lijkt de expliciete vermelding van de second opinion. Maar die was er al impliciet en de beperking van de vrije artsenkeuze blijft. Linksom of rechtsom, zoals Halbe Zijlstra zei. De second opinion leidt dus niet tot de vergoeding van een behandeling door een andere specialist, als die geen contract met een zorgverzekeraar heeft. Wat heb je er dan aan? De aangepaste zorgwet is niet meer dan een doorzichtig trucje. De les die Ans en ik eruit trokken was dat we per 1 januari een restitutiepolis hebben genomen. Niet eens zoveel duurder. De reden? Zie hier onder.

Adri Duivesteijn, één van de drie dissidente PvdA-senatoren, zal ook nu niet voorstemmen. Sinds 2006 wordt hij immers behandeld voor prostaatkanker. Dat is acht jaar geleden (bij mij is het nu vijf jaar geleden). Na drie jaar vond de uroloog van Duivesteijn dat hij uitbehandeld was. Die zocht via een second opinion een andere dokter in Nijmegen, die wel wilde doorgaan. Als die tweede uroloog geen contract met de zorgverzekeraar had, zou de verdere behandeling van Duivesteijn onder de aangepaste zorgwet niet vergoed worden. Wil hij zijn geloofwaardigheid behouden, dan kan hij in 2e instantie niet voor de aangepaste wet stemmen. Ik snap dus niet waarom de PvdA-bewindslieden zich vandaag zo tevreden betonen; volgens mij is de crisis alleen maar uitgesteld.

Vannacht veel wind. De hele morgen regen bij een temperatuur van ruim 10 graden. De Hollandse winter wil niet beginnen. Nieuws dat in het gerechtshof van Arnhem het hoger beroep in de strafzaak tegen Jansen Steur is begonnen met een regiezitting. Peter Plasman, de nieuwe advocaat van JS, heeft om een nieuw psychologisch onderzoek verzocht. De reden: misschien heeft Ernst bij zijn ski-ongeluk in 1992 wel een hersenbeschadiging opgelopen. Maar in de zaak voor de rechter in Almelo was er ook al een psychologisch onderzoek gedaan. Misschien bedoelt de nieuwe raadsman een neuropsychologisch onderzoek? Op 12 januari, de dag vóór het beroep in mijn eigen tuchtzaak, zal de rechter beslissen of dat onderzoek er komt. De verdere behandeling van de zaak is pas in mei.

Vanaf het middaguur is de regen weg en schijnt de zon. Ik lees het nieuwe boek van de geoloog Salomon Kroonenberg uit, 'De binnenplaats van Babel. Het raadsel van de spraakverwarring' (Atlas Contacht, 2014). Goed boek over een levenslange hobby, de oorsprong van taal naar aanleiding van de het bijbelverhaal over de Toren van Babel. Nooit geweten dat er veel meer Torens van Babel waren. Die heten Ziggoerats en het waren tempeltorens in het oude Mesopotamië. Opmerkelijk: de tempels van de Maya's in Mexico lijken dezelfde vorm te hebben. Terug naar boven

Het Bätz-Witte orgel in de Grote Kerk van Gorinchem (foto: Gerrit Veldman)

Zaterdag 20-12-2014

Op de site van Dutch Media staat de aankondiging dat Floor, mijn dochter, er vanaf 1 januari als uitgever komt werken. 'Door haar achtergrond bij DWDD halen we iemand binnen met veel creativiteit, een enorm netwerk en een frisse kijk op het uitgeven.' Ze zal gaan werken bij de non-fictie-imprint Carrera. Dat label 'zal zich met de komst van Zijlstra ook focussen op populaire wetenschap, journalistiek, politiek en ‘current affairs. (....)  De eerste uitgaven van Floor Zijlstra worden medio 2015 verwacht.' Dat is al heel gauw!

Orgelconcert gisteravond in de Grote Kerk. Stadsorganist Gerben Budding geeft een korte toelichting op het programma. De weinige bezoekers luisteren met ernstige gezichten. Het is een kerstconcert. Zwijgend zien we toe hoe Budding door de kerk terug naar de deur loopt en zwijgend zien we hem weer verschijnen op de omloop bij de klavieren. Even later klinkt het orgel op in een stuk van Widor, 'Bach's Memento (6 Pièces pour Orgue)'. Een korte minuut lang is het orgel zacht en dof, waar is de schitterende klank van het fameuze Bätz-Witte orgel? Dan ontplooit de klank zich opeens volop, misschien moest de druk in de pijpen zich nog ontwikkelen. Het gebeurt nog twee keer, daarna is het over. Budding speelt stukken van Johann Th. Lemckert, Léon Boëllmann en Bach. Het volk luistert in diepe stilte en niemand applaudisseert na het slot van ieder van de werken. Men gedraagt zich alsof er een kerkdienst aan de gang is. Daar klap je toch ook niet? Dan volgt de Partita 'Wees wellekom, Immanuël' van Bert Matter, die al dertig jaar de vaste organist is van de Sint Walburgiskerk in Zutphen. Het is een lichtvoetig, minimalistisch stuk. De ernstige sfeer blijft desondanks, zeker als Budding een mooie uitvoering geeft van twee delen ('Puer natus est nobis') uit de majestueuze Symphonie Gothique opus 70 van Widor. Het is zijn 9e; Widor schreef er 10 en had kennelijk geen last van die negende, die voor veel componisten sinds Beethoven een onneembare horde betekende. Budding speelt de delen III en IV, Allegro en Moderato. De orgeltonen vullen de hoge ruimtes in de kerk met gemak. Dat moderato is prachtig (luister hier op YouTube). In een moment van pauze hoor je opeens een autoalarm van buiten, maar dat wordt een moment later volledig overstemd. Na het versterven van de laatste ingetogen accoorden komt een kort, bescheiden applaus op gang. Budding schuift het gordijn op de omloop opzij en buigt. Zwijgend loopt iedereen naar de uitgang, het is juist negen uur. Op de markt zitten de restaurants en de overdekte terrassen vol en er zijn veel jongelui op straat. Ik heb zin om ergens binnen te gaan om een glas te drinken na al die gewijde ernst, maar ik loop keurig naar huis. Een beetje gelukkig, dat wel.

Vandaag veel wind maar grotendeels droog. De harde wind maakt het koud, hoewel het weer een graad of tien is. Uitzonderlijk hoog. Weerman Peter Kuipers Munneke zegt ervan: 'Ik heb dit jaar op de redactie vaak de vraag gekregen of dit nu het gevolg is van klimaatverandering. Nee, was altijd mijn eerste reactie op deze vraag. Maar ik neig de laatste tijd toch meer naar een "ja".' Ans is met haar broer Cees naar de kerstviering in het verpleeghuis van hun moeder in Lexmond. Vanavond gaan we samen naar de kerstmusical van het Gorcumse duo Boom & Poldervaart in De Nieuwe Doelen. Lachen gegarandeerd. Terug naar boven

Izak Boom (l) en Chris Poldervaart gisteravond (foto Gorkums Nieuws)

Zondag 21-12-2014

Omdat Ans nog in Lexmond is bij de kerstviering in het verpleeghuis van haar moeder, loop ik gisteravond alleen door de binnenstad naar De Nieuwe Doelen voor de Kerstmusical van het Gorcumse cabaretiersduo Boom & Poldervaart. Vol verwachting, want vorig jaar hebben we krom gelegen. Het zal niet eenvoudig zijn om dat te overtreffen. Er is veel publiek naar de voorstelling gekomen. Terwijl de foyer langzaam leegloopt naar de zaal, bel ik Ans. Ze kan nog niet weg. Dan maar naar binnen. De show begint. 'Je date komt eraan', zegt mijn buurvrouw. Ik zie Ans zich langs de stoelenrij naar me toe wringen.

Zoals vorig jaar zijn Boom en Poldervaart het ook nu niet eens over het karakter van de avond: een muzikaal programma met mooie liedjes (Boom) of een spetterende musical (Poldervaart) Op een projectiescherm zie ik boekhandelaar Ro van Doesburg, uitgedost als een Roomse prelaat, dreigend het zwaard heffen boven een in een oranje gehulde figuur. Hij wordt onthoofd als er een goddeloze musical komt, zegt de prelaat. Maar Poldervaart zet door. Hij heeft geld van sponsors. Dus dreunen de reclameboodschappen tussen de liedjes door, van Autosloperij Van Boxtel en Kapsalon Van den Bos, 'voor boven en onder'.

Er zijn mooie nummers bij met tekstregels als 'Ga met je vijand van 't bil' en 'Ik heb nooit om Kerst gevraagd', gemaakt op verzoek van een lid van de Rotary. Er is een prachtig sentimenteel lied van Boom over een pasgeboren kind in de Alblasserwaard, dat sneeft van de snijdende kou. 'Dat andere kind had tenminste nog een stal.' En Poldervaart viert Kerst in zijn 'retroschuur' met pikante stripbladen als 'Rooie Oortjes', de Playboy en tenslotte wat lijntjes cocaïne ('white snow') Tussendoor treden vele andere artiesten op, zoals een mannetje dat steeds anders verkleed -  Elvis, Spiderman, enz. -  mee wil doen en weggestuurd wordt. Ook Kaz Lux (met wie Boom nog wel eens optreedt) en een tapdanser komen voorbij. Dat is de virtuoos Peter Kuit. Het is jammer dat ik er niet zo'n liefhebber van ben. In de spetterende finale zien we op het scherm prelaat Ro van Doesburg innig met zijn slachtoffer dansen. Voor Boom & Poldervaart is dit het zevende jaar; het is hun laatste kerstmusical, zeggen ze. Ik denk dat dat verstandig is, je kunt deze formule niet onbeperkt herhalen. Maar ze beloven 'nieuwe avonturen'.

Het is nog lang gezellig in de foyer, hoewel je elkaar nauwelijks kunt verstaan vanwege de donderende muziek van een luidruchtige deejay. Familie van Ans komt bij ons zitten en later oud-burgemeester Piet IJssels. Tegen twaalf uur zijn we thuis en beleggen een korte nazit. Leuke avond!

Vandaag slapen we uit en doen niet veel 's Middags gaat Ans met Tessa en Vajèn de stad in, kerstcadeautjes zoeken. Het is koopzondag. Er was harde wind en regen voorspeld, maar het blijft droog. Buiten is het 11 - 12 graden. Opnieuw uitzonderlijk zacht; 2014 is in heel Europa een recordjaar, het warmste sinds 1500 AD. De tien warmste jaren vielen op één na allemaal na de eeuwwisseling (dat ene was ook recent: 1998) Zo snel gaat het dus! Ans komt terug, kleindochter Nikita is er ook bij. Ze wil voor haar literatuurlijst 'De Aanslag' van Mulisch lenen.

Ik lees een mooi boek: 'Abrikozen op sap en andere verhalen' van Alexander Solzjenitsyn (Nieuw Amsterdam, 2014), in een goed leesbare vertaling van Marianne Tieleman. De verhalen werden gepubliceerd in de periode 1995 - 1999. Een nieuwe Solzjenitsyn kun je niet laten liggen, al moet ik niets hebben van de nationalistische standpunten van zijn laatste jaren. In 1994 keerde hij naar Rusland terug; zijn kinderen bleven in de VS. In de jaren '90 pleitte hij voor een sterk presidentieel regime. Dat is er met Vladimir Poetin gekomen. In 2006 - twee jaar voor zijn dood -  beschuldigde hij de NAVO er nog van Rusland te willen omsingelen. Een jaar later reikte Poetin hem de Russische Staatsprijs voor Literatuur uit. Terug naar boven

De afdeling Bijzondere Wetten van de politie te Rotterdam

Maandag 22-12-2014

Vanmorgen op weg naar Rotterdam voor mijn wapenvergunning. Die was ik in juni vergeten te verlengen, omdat we toen aan boord waren. Vroeger kon je ervoor naar Almkerk, een paar jaar later naar Dordrecht en nu moet je naar Rotterdam. Centralisatie en decentralisatie wisselen elkaar af als eb en vloed. Telefonisch had een brigadier me een week of wat geleden gezegd dat verlengen waarschijnlijk niet meer mogelijk was. Dat had zijn chef beslist. 'Maar de politie wil toch niet bijdragen aan vermindering van de veiligheid op mijn schip?', had ik toen geantwoord. Ik kreeg toch een afspraak. In het autootje neem ik een reeks argumenten door; ik zal me niet zomaar aan de kant laten zetten. Het gaat per slot alleen maar om een alarmpistool. Vier jaar geleden zei de grenspolitie bij het inklaren in Israël nog: 'That is no weapon.' Maar sinds Tristan van der Vlist zijn ze bij ons niet meer zo gemakkelijk en dat kun je natuurlijk ook wel weer begrijpen.

Bijzondere Wetten zit in een witgepleisterd pand aan een singel. Typisch een politiebureau, het hangt er vol bordjes en briefjes met aanwijzingen als: 'NIET PARKEREN VOOR DE DEUR', 'AANVRAGEN IN DE GROENE BUS', 'DEUR OPEN KNOP DRUKKEN' en dergelijke. In het wachtzaaltje is de koffieautomaat stuk: 'GEEN KOFFIE WEL THEE'. Maar ik heb niets te mopperen, zonder verdere vragen wordt mijn wapenvergunning snel verlengd door een beleefde jongeman. Voortaan kan ik hem in december verlengen, als we in elk geval niet aan boord zijn.

Om kwart voor één ben ik weer terug in Gorcum. 'Je kunt mooi even naar de kapper', zegt Ans. Makkelijk gezegd, de kappers in de stad zitten allemaal vol met klanten die op het idee kwamen om hun haar voor de Kerst nog te laten knippen. Sommige zaken hebben aan de gevel een handig zuiltje groen-oranje-rood, waarop je kunt zien of er plaats is. In de winkelpassage tegenover Boekhandel De Mandarijn (vroeger de Botersteeg) zie ik een zuiltje met een wenkend oranje lichtje. Een kapper met plaats!

'Kan wel een uur duren', zegt een kapster bij de desk,'maar gaat u maar zitten, misschien valt het mee.'

Het valt mee, al na tien minuten mag ik plaats nemen.

'Hoe wilt u het hebben?' Een piepjong meisje in het zwart kijkt me verwachtingsvol aan.

Een lastige vraag, ik weet mijn hele leven al niet wat ik zeggen moet tegen een kapper. Het liefst heb ik er een die zelf ziet wat me staat en aan de slag gaat.

'Eh, wat korter en geciviliseerder, alstublieft.'

Het meisje knikt maar ze wil meer weten.

'Moet het over oren of niet?'

'Ja, een beetje.'

'En aan de achterkant? Moet dat matje weg?'

Matje? Ik krijg het warm. Ik heb helemaal geen matje, heb je ooit?

'Eh ja, ook weg, graag.'

Het knippen vangt aan. Ik hoop dat ze geen gesprek begint.

'U hebt geluk, mijn volgende afspraak is te laat.'

'Oh.'

In de spiegel zie ik haar aarzelen bij mijn rechteroor.

'Moeten de bakkebaarden weg?'

Goeie genade, dat heeft nog nooit een kapper me gevraagd.

'Doe maar.' Weet ik veel.

'Dan komt er wel een wit stukje vel tussen uw haar en uw baard.'

'Nou, dat lijkt me niks', zeg ik opgelucht.

Binnen tien minuten is ze klaar, zoveel haar heb ik niet.

'Zal ik de wenkbrauwen ook even bijknippen?'

'Nee, dank je wel.' Waar is dat voor nodig, denk ik.

'U wilt zeker ook geen gel of haarlotion?'

'Nee zeg, dank je wel.' Hoe komt ze erbij!

Thuis zegt Ans dat er weinig af is. Volgend jaar beter.

Terug naar boven

Dinsdag 23-12-2014

Een enkele keer overkomt het je dat muziek hoort die je diep raakt, een voltreffer zogezegd. Dat gebeurde deze week toen op NPORadio4 - die doorgaans meer oninteressant gebabbel dan klassieke muziek brengt - een lied werd uitgezonden uit een zangcylus. 'You will return to dust', zingt een vrouw met heldere stem, begeleid door simpele akkoorden van de piano. Je kunt het via de link hiernaast zelf beluisteren op YouTube. Ze zingt ondermeer:

I am your pale companion 
I mirror your pain 
I was your shadow 
all those long nights, all those days long past 
 
listen to me 
this message is for you 
where I am now, all sorrow is gone 
where I am now, all lovers are together 
where I am now 
in my arms only will you find rest 
gentle rest

Ik ben geheel overwonnen. Dit is de stem van de dood (een vrouw!), zingend over de lieflijkheid van haar werk, mensen op te halen en voorgoed te verlossen van hun verdrietig leven. De thematiek is die van Schubert (Winterreise, Der Tod und das Mädchen), de muziek doet denken aan Arvo Pärt's bekende lied 'My heart is in the highlands' (hier op YouTube). Natuurlijk heb ik meteen de CD 'Death speaks' besteld. Het lied is uit 2012 en de componist is David Lang (1957), een Amerikaan die veel vocale en kamermuziek schreef. De moeite waard om meer van zijn werk te gaan beluisteren. Hij arrangeerde ondermeer een minimalistische versie van 'Heroin' van Lou Reed.

Vanmorgen is opeens onze douchekop stuk; er zit een scheur in waardoor het water tegen de muur spuit. Bij de Praxis aan de Spijksedijk kopen we een nieuwe, eentje die 'regen' belooft en besparing van water. Dan door naar het Piazza Center waar Ans me afzet. Zij gaat naar haar doodzieke vriendin, die hier in de buurt woont. Ik ga even kijken bij de Bruna, waar mijn drie boeken op de 4e plaats in de lokale bestsellermolen blijken te staan (foto hier). Ja, waarom niet? Het is een mooi kerstgeschenk. Ik loop naar de vishandel van Van Lopik voor mosselen (middenmaat), een zak vongole en een bakje kokkels. Dat is voor ons feestmaal op kerstavond. Lopend keer ik terug naar de stad. De Korte Brug gaat juist open, een schip vaart de sluis in, ik neem de andere brug bij de vluchthaven. Op de Caponnière staat geheel toepasselijk het gedicht 'Het schip' van Ida Gerhardt, onderdeel van de Poëzieroute. Ans las het gedicht eens voor; bij de laatste regels barstte ze in snikken uit, ze moet feilloos hetzelfde gevoeld hebben als de dichteres. Hoog op de wal rukt de harde zuidwestenwind aan mijn jas. Ik houd mijn pet vast. Zonlicht scheert schel over de Merwede. Een tankschip draait de vluchthaven in en meert af naast de jachthaven. Hij zal wel blijven liggen voor de kerst.

De Griekse premier Samaras speelt Russisch roulette in het parlement. Zoals verwacht mocht worden leverde ook de tweede kiesronde in de volksvertegenwoordiging een patsituatie op. Als ook de derde kiesronde strandt, komen er op korte termijn nieuwe parlementsverkiezingen. Daarmee zet Samaras de EU-troïka onder maximale druk akkoord te gaan, ondanks het Griekse falen te voldoen aan de criteria, met een nieuwe kapitaalinjectie. Het is zijn enige kans de verkiezingen te winnen. Va banque. De kans dat de oppositiepartij Syriza wint, is groot. Dan is een Griekse uittreding uit de eurozône alsnog vrijwel onvermijdelijk en hebben we de eurocrisis in volle omvang terug. Terug naar boven

Woensdag 24-12-2014

De komst van de kerstdagen is niet tegen te houden (maar klimaatverandering wel) Deze week kreeg ik de jaarlijkse kerstkaart van de Japanse kunstenaar Shuzo Azuchi Gulliver (hiernaast) Even raadselachtig als altijd, ik ontvang ze al bijna twintig jaar. Ieder jaar stuur ik een groet terug met de tekst: 'I am not dead'. Het heeft te maken met een kunstproject uit 1992, de vaste lezers weten ervan, wie het niet weet kan van de ietwat lugubere achtergrond kennis nemen in het stukje 'Een bijzondere wijze van begraven' uit de rubriek Beschouwingen (die ik niet meer bijhoudt) Azuchi is kennelijk verhuisd in Tokyo, staat op de kaart. In deze periode heeft hij een expositie in Brussel, zoals je hier kunt lezen. In de beschrijving licht hij ook dat kunstproject toe, 'Body contract' 1973 - ongoing.' Hoewel? Is het wel zijn toelichting? Bij de ondertekening staat een toevoeging: '(ghostwritten by Yuki Okumura)' Wat betekent dat? De naam is van de jonge collega met wie hij in Brussel exposeert. Je gaat haast denken dat hijzelf misschien al dood is, maar heeft geregeld dat die collega het project voortzet. Een truc om postuum zijn contractanten aan hun bijdrage te houden. Of zoek ik het nu te ver?

De harde zuidwestenwind jaagt vlagen regen over de wal en de sluis. Ans is naar Lexmond en ik wacht of het weer wat beter wordt. Tegen enen neemt de regen wat af. Gisteren zijn we bij de boodschappen zes dingen vergeten, dus daarvoor loop ik maar weer eens de stad in. Mensen spoeden zich gebukt tegen de regen door de straten. De straatmuzikant uit de Balkan op de hoek van de Gasthuisstraat en de Arkelstraat speelt vrolijke kerstliedjes op zijn viool-trompet combinatie. Regen drupt van zijn neus. Ik mis een dansende beer, dat mag niet meer in ons land. Dat is vooruitgang.

In het nieuws: De NZA (Zorgautoriteit) heeft klokkenluider Arthur Gotlieb gerehabiliteerd. In januari pleegde hij zelfmoord; ik schreef dit jaar over zijn boek. Zijn negatieve beoordeling werd ingetrokken en zijn onthutsende bezwaarschrift is afgehandeld "in overeenstemming met de familie".

Het Centraal Tuchtcollege stuurt een bericht door van Yme Drost, de letselschadespecialist die optreedt namens de slachtoffers van de onzalige ex-neuroloog Jansen Steur. Hij wil drie getuigen oproepen voor de zaak in hoger beroep op 13 januari a.s. Twee in de zaken tegen Kingma en mij, te weten de ex-inspecteur Ankie Schoenmaker en ex-hoofdinspecteur Patrick Edgar. Drost schrijft beiden hierover: 'Het is mij bekend dat u voor wat betreft zowel de heer Kingma als de heer Zijlstra uit eigen wetenschap kunt verklaren over hun wetenschap ten aanzien van het disfunctioneren van dr. Jansen en door hem gemaakte slachtoffers.'

Dat valt te bezien. (De derde getuige, mevrouw De Groot-Van Losser, gaat alleen getuigen in de zaak tegen Kingma) De twee gedaagde inspecteurs werden namelijk in april van dit jaar vrijgesproken door het regionaal tuchtcollege omdat ze niets konden weten van het disfunctioneren van JS. Tegen hen ging Drost ook in hoger beroep. Hun getuigenis in ons beroep kan dus hun eigen beroepszaak schaden en zal derhalve niet veel kunnen opleveren.

Opmerkelijker is dat Drost de vroegere collega-neurologen van JS niet heeft opgeroepen. Die hadden bij voorkeur moeten getuigen dat ze mij destijds inlichtten, zij wisten er immers wél van. Hun beroepscode verplichtte hen daartoe. Klaarblijkelijk durft Drost dat niet, want in werkelijkheid zeiden ze me in die jaren steeds dat er met de patiëntenzorg van JS niets mis was. Dan had ik eerder eerder kunnen ingrijpen en waren er waarschijnlijk minder slachtoffers geweest. Terug naar boven

Alle pakjes onder ons kerstboompje

Donderdag 25-12-2014, 1e Kerstdag

'We doen niet aan cadeautjes voor elkaar', zeggen we elk jaar met Kerst. Dus liggen er de eerste dagen alleen maar pakjes voor de kleinkinderen onder de boom. Dan liggen er opeens ongemerkt kerstgeschenken bij, zonder dat je het van elkaar weet. Zomaar is er een overdaad onder het kerstboompje (hiernaast) Licht hoofdschuddend kijken we elkaar de laatste donkere dagen voor Kerst aan.

Regen bij het opstaan. Pakjes uitpakken op de ochtend van 1e kerstdag. Alleen die voor elkaar, de kleinkinderen komen vanmiddag. Die moet je tegenhouden, anders slopen ze de andere pakjes en het kerstboompje erbij. Maar vanochtend zijn we nog samen aan het kerstontbijt. Er zijn twee spannende tijdstippen in het jaar, Ans' verjaardag en de kerst. Hoe vallen mijn cadeautjes? Je kunt het zien aan haar reactie; de geliefde probeert krachtig een tegenvaller te verbergen, zo is ze wel, maar als je haar kent dan zie je het meteen. Dit jaar zit ik goed, het sieraad, het parfum en de grillpan vallen in goede aarde. Ach, ik zit eigenlijk altijd goed, ik ken haar immers. Voor haar is het veel moeilijker; ik krijg het liefst een boek of een CD en doorgaans heb ik die al zelf gekocht. Koop maar een bon, zei ik wel eens, maar dat vindt ze onpersoonlijk. Dit jaar verrast ze me met een overhemd, een zwarte. Die draag ik nooit, eerlijk gezegd vind ik ze pseudo-artistiek. Of iets voor rechtzinnige dominees. Toch spreekt het vanzelf dat ik het vanmorgen aantrek en kijk, met een rode stropdas staat het wel feestelijk. Een beetje die dress van de Jakhalzen uit DWDD.

De kersttoespraak van de koning weet ik altijd te vermijden, ook nu. Die verzameling plattitudes en tegeltjeswijsheden van een vorst die ook nog van sport houdt, is aan mij niet besteed. De zon is wel gaan schijnen. Na de kerstdagen komt er eindelijk winter, volgens het KNMI. Zaterdag is er grote kans op sneeuwval en oostenwind. Op NPORadio2 begint de top-2000, waar ik dit jaar ook maar eens voor gestemd heb. Van mijn voorkeuren vind ik weinig terug. Welke waren het?

1. Bob Dylan - Like a rolling stone

2. Kingston Trio - Tom Dooley

3. The Doors - People are strange

4. Them - Gloria

5. Them - Here comes the night

6. The Beatles - For no one

7. Bruce Springsteen - Thunder road

8. Damien Rice - 9times

9. Dimitri van Toorn - Hé kom aan

10. Donovan - Atlantis

11. Leonard Cohen - Dance me to the end of love

12. Tony Joe White - Five summers for Jimmy

13. Jacques Brel - Jojo

14. Bob Dylan - If you see her, say hello

15. Comboy Junkies - Misguided angel

Ik wist er nog wel meer, maar je mag er maar 15 opgeven. Alleen de vetgedrukte nummers kwamen in de top-2000 lijst. Onbegrijpelijk. Ik bedoel: Jojo! Tom Dooley! (enzovoorts) Terug naar boven

Niemand kan zo snel cadeautjes uitpakken als Vajèn

Vrijdag 26-12-2014, 2e Kerstdag

De invasie kwam om vier uur. Allemaal kinderen en kleinkinderen van Ans, sommigen met hun eigen aanhang. Bij elkaar tien mensen. Het is een gezellige drukte. De Indische maaltijd van Ans was een succes. Ook mijn eigen jongens bellen op; ze zijn bij hun moeder in Duitsland. Bij uitzondering geen verslag, de foto's moeten het doen (hiernaast en 4 hier)

Vanmorgen doen we samen de mega-afwas en rijden naar Lexmond voor een kerstbezoek aan de moeder van Ans. De rest van de dag hebben we 'vrijaf'. Tijd om verder in het nieuwe boek van Solzjenytsin te lezen.

Aardig weer eigenlijk, de harde wind is weg, er is wat zon, er zijn wat wolken. Zondagmiddagwandelaars over de sluis. Met mijn boek op schoot val ik in slaap. Ik droom dat ik met een nieuw manuscript bij de uitgever ben. Niet Jan-Willem, dat is gek, maar een ander, een rijzige man met omhooggekamd, grijs haar. Een strenge man, een gereformeerde, dat zie je meteen,

'Dat boek bestaat al', zegt hij.

'Bestaat al? Onmogelijk! Ik heb het zelf geschreven, het is pas af.' Ik laat me niet zomaar onderschoffelen!

Ans komt erbij staan. 'Hij heeft het zelf geschreven', zegt ze beslist, 'ik heb het zelf gezien. Hij is er jaren mee bezig geweest. Iedere dag las hij me de nieuwe bladzijden voor.'

Maar de uitgever houdt voet bij stuk. 'Ik kan dat boek niet uitgeven. Het is er al.'

'Wie heeft het dan geschreven?', probeer ik. 'En wie heeft het uitgegeven? En wanneer?'

'Ik heb het zelf uitgegeven.'

'Nou, laat het me dan maar eens zien.'

'Grapje', zegt de uitgever en geeft me een knipoog.

Hevig verontwaardigd word ik wakker.

Terug naar boven

Sneeuw op de sluis vanmorgen

Zaterdag 27-12-2014

Er komt sneeuw. Ik ben dan altijd blij als een jongetje. Om vier uur ben ik wakker, even bij het raam kijken: het regent. Om zes uur nog eens keer, nu sneeuwt het. Om tien over zeven ga ik uit bed. Prachtige sneeuwjacht vlaagt over de sluis en de haven. En het blijft liggen! Een uur later is het licht genoeg voor een foto (hiernaast) De wind waait uit het noorden tot noordoosten.

Tegen het middaguur sneeuwt het nog steeds. De wind is verder naar het oosten geruimd. We hebben wat boodschappen nodig. De sneeuw buiten is een papperige, goorgrijze blubber geworden. Het is een graad of drie boven nul. We haasten ons de stad en terug.

Het blijft sneeuwen. Ik lees geboeid de laatste bundel verhalen van Solzjenitsyn, 'Abrikozen op sap en andere verhalen' (Nieuw Amsterdam, 2014) Naar verluidt schreef hij ze halverwege de jaren '90, toen hij weer terug in Rusland was. Vooral het lange verhaal over de opgang en de val van maarschalk Zjoekov is erg boeiend. Ondermeer redde Zjoekov in oktober 1941 Moskou van de aanval van Hitlers troepen en hij behaalde tal van andere overwinningen. Hij was immens populair in de Sovjet-Unie. Na de oorlog konden Stalin en later Chroestjov hem niet meer gebruiken, terwijl hij nota bene de laatste redde door diens rivaal Beria uit te schakelen. Hij viel in ongenade en werd vergeten.

In 1965 rehabiliteerde Brezjnev hem, mits diens naam zou voorkomen in de memoires van Zjoekov. 'Leonid Iljitsj wenst ook in de memoires te worden genoemd', luidde de oekaze uit Moskou. 'Hoe kon hij zich hem nu herinneren, als hij hem tijdens de oorlogsjaren nooit was tegengekomen, ook niet bij dat nietige bruggenhoofdje bij Novorossisk?' Maar hij moest zijn boek hebben. Gedwee voegt Zjoekov twee, drie lege zinnen toe. Zijn memoires zjn nog bij Amazon te koop, er is net een nieuwe druk van uit..

Solzenytsin kruipt in zijn huid en beschijft het leven van Zjoekov van binnenuit. Een knappe prestatie. Hoe hij tegen beter weten in onder het juk van Stalin doorgaat, die na de Duitse invasie van 1941 vier dagen volledig in paniek was. Onder de ideologie van het marxisme-leninisme bestond het begrip 'terugtrekken', niet, alleen maar 'vooruit stormen'. Terugtochten werden niet geoefend, dat was maar défaitisme, aldus Stalin. En dus stormden de troepen vooruit en leden verschrikkelijke nederlagen. Een jaar lang verloren de Sovjetlegers in de wanoordelijke terugtochten honderduizenden soldaten en ongeëvenaarde hoeveelheden materiaal. Allemaal overbodig. Totdat Zjoekov leerde om de dwaze orders van Stalin te negeren. Zjoekov overleed in 1975 en werd eervol bij de Kremlinmuur begraven; tegen zijn zin, hij wilde graag een Russisch-orthodoxe begrafenis, maar daarkon geen sprake van zijn. Zeventien jaar later viel het Sovjet-rijk uiteen.

Terwijl de schemer langzaam invalt, staat de sneeuwjacht nog steeds door. Terug naar boven

Zondag 28-12-2014

Op de avond van 2e kerstdag springen de verschrikkingen van het televisiescherm: Ivo Niehe (Ivo Nihil), André van Duin en André Rieu. Ze vieren een feestje en heel Nederland moet dat zien. Van Ivo Niehe herinner ik me iets bijzonder beschamends. In de tweede helft van de jaren '60 wist hij met microfoon en camera tot de afgezette Indonesische president Soekarno door te dringen. Of was het op de radio? De ex-president had huisarrest in een villa, hij liep juist in de tuin toen Niehe erlangs liep. Hij liep naar de heg en Soekarno kwam naar hem toe.

'Ach meneer Soekarno', fleemde Niehe, 'wilt u iets in het Nederlands zeggen? Dat kunt u toch nog wel? Onze luisteraars zouden het fantastisch vinden. Hoe voelt u zich?

Soekarno keek hem aan. Hij had wel iets anders aan zijn hoofd. 'Meneer','zei hij, 'ik voel mij kiplekker.'

Je maakt zelden iemand mee die zó serviel is en zóver in iemands reet kruipt als deze Nihil.

Enfin, de avond breng ik door op mijn kamer. Ans kijkt wel. Je bent een grumpy old man, zegt ze.

Eerder keken we overigens naar een fraaie SF-film op DVD, 'Lucy', nog uit dit jaar, met een fraaie hoofdrol van Scarlett Johansson. De film gaat uit van de populaire notie dat we maar 10% van onze hersencapaciteit gebruiken. Chinese criminelen implanteren in het lichaam van de hoofdpersoon een stof - CPH4 - die het vermogen van het brein ophoogt tot 100%. Dat is onzin. Modern hersenonderzoek wijst uit dat alle delen van onze hersenen een functie hebben. Er is geen onderdeel dat bij hersenschade geen functieverlies veroorzaakt. Niettemin levert het thema een bijzonder spannende film op.

Aan het eind van de avond zit ik te klappertanden van de kou. Hè? Het is helemaal niet koud, zegt Ans. Ik kruip in bed en lig nog steeds te rillen. De geliefde brengt een warme kruik. Een kruik in bed, ik kan het me met moeite herinneren uit het diepste van mijn jeugd, mijn moeder stopte je met een kruik in bed als je ziek was, zo'n glimmende ijzeren cilinder met een draaidop, in een handdoek gewikkeld. Ik val in een lange droomloze slaap en word vanmorgen bezweet wakker. Het is weer over.

Vanmorgen vriest het een graad of drie. Het wordt een mooie, zonnige zondag. We maken in de frisse buitenlucht een wandeling over de stadswallen. Ik lees het volgende verhaal in de bundel van Solzjenitsyn. Het gaat over de periode van Brezjnev ('de gezette man met de zware, alsmaar zakkende wenkbrauwen') via Gorbatsjov naar Jeltsin c.s., die een wijdverspreide, chaotische privatisering, roofkapitalisme en criminalisering meebrengt. En periode die in wezen nog steeds niet voorbij is. Het moet ongeveer het laatste verhaal zijn dat hij schreef. Terug naar boven  

Maandag 29-12-2014

Gisteravond was de Wetenschapsquiz 2014 van het NWO, uitgezonden door de VPRO. Het viel me zwaar tegen, van de 15 vragen had ik er maar twee goed. Bij vraag 7 dacht ik dat het om een strikvraag ging. Die luidde:

'Vraag 7: Als je een oneindig grote vloer aaneengesloten zou betegelen met deze strikjes- en bootjestegels, wat is dan de verhouding tussen strikjes en bootjes?

• A. 1 strikjestegel op 2 bootjestegels
• B. Minder dan 1 strikjestegel op 2 bootjestegels
• C. Meer dan 1 strikjestegel op 2 bootjestegels'

Het gaat om klassieke Islamitische tegels. Zulke tegels zie je op het plaatje hiernaast. De strikjestegels zijn lichtblauw, de bootjestegels zijn oranjebruin. Het is een patroon dat je inderdaad tot in het oneindige kunt voortzetten. Op deze pagina bij NWO kun je de goede antwoorden vinden. In dit geval is dat C. Analyse leidt tot de bekende Fibonacci-reeks: 'In de limiet naar oneindig is de vergrotingsfactor tussen opeenvolgende getallen in deze reeks gelijk aan de gulden snede oftewel (½ + ½ √5). De verhouding tussen strikjes en bootjes op een oneindig grote vloer is dus 1: (½ + ½ √5). Dat is ongeveer 1:1,6 en dus meer dan 1:2.' Grappig genoeg was het dus geen strikvraag.

Toch vind ik dit antwoord betwijfelbaar. Op een oneindig grote vloer liggen immers een oneindig aantal tegeltjes, oneindig strikjestegels en oneindig bootjestegels. Het symbool voor oneindig = ∞. Een verhouding van 1 x ∞ tot 1,6 x ∞ is onzin, want 1,6 x ∞ is nog steeds oneindig. De verhouding tussen strikjes en bootjes is derhalve ∞ : ∞ ofwel 1 : 1 en dat is naar mijn bescheiden mening het goede antwoord.

De dooi zet alweer in. Ans gaat naar haar jeugdvriendin Jannie. Voorzichtig waad ik door de glibberige smurrie naar de maandagmarkt. Weinig kooplui hebben hun kramen opgezet en er is weinig volk. In de Turkse viskraam zien ze dat het vandaag niks wordt; ze doen hun verse vis weg voor dumpprijzen. Twee grote kabeljauwhazen voor 5 euro! Dat laat ik me niet voorbijgaan.

Thuis het nieuws: de Griekse premier Samaras heeft zijn wanhoopsgok verloren. Ik voorspelde een week of wat geleden al dat hij die zou verliezen. De Grieken moeten op 25 januari een nieuw parlement kiezen. De kans dat Samaras die wint is gering. De oppositiepartij Syriza heeft voor even zijn anti-europese standpunten gematigd: men pleit niet langer voor het vertrek van Griekenland uit de eurozône en verwerpt ook niet meer iedere samenwerking met de trojka. Maar daarvoor willen ze uiteraard een prijs: meer steun en/of afgezwakte voorwaarden. Syriza wil meer geld uitgeven om de economie te stimuleren. Misschien is daar ruimte voor, maar wie in Europa wil nog meer voor de Grieken betalen? De nieuwe eurocrisis staat voor de deur, de beurs in Athene was de laatste weken al 20% gezakt en ging vanmorgen meteen na de verloren stemming in het parlement nog eens 11% onderuit.

Halverwege de middag gaat de bel. Herman & Marian komen op bezoek. Bijpraten bij de thee. We maken een afspraak om in januari een keer snert bij ze te komen eten. Terug naar boven

Op de stadswal. Op de achtergrond het tolkasteel

Dinsdag 30-12-2014

De dooi zet door, de winter was maar kort en lijkt voorlopig niet terug te zullen keren. Daarom hiernaast een foto die ik eergisteren maakte op de stadswal bij de Duveltjesgracht. Op de achtergrond staat het tolkasteel. Ans moet vanmorgen met haar broer en zijn vrouw naar de begrafenis van een ver familielid in Geertruidenberg. Ik doe boodschappen en verzorg een lunchtafel, voor als ze terug zijn.

Er is na vijf dagen weer eens post. Brieven van de Sociale verzekeringsbank, voor ieder een. De belangrijkste is voor Ans, een aankondiging dat ze een volledige AOW-uitkering zal krijgen vanaf haar 65e + 3 maanden. Dat is in elk geval in orde gekomen; veteranen onder de lezers zullen zich herinneren dat we vanaf ons vertrek in 2007 een aantal jaren een vrijwillige AOW-verzekering hadden genomen. Die moest voorkomen dat we gekort zouden worden, omdat we die periode voor het grootste deel van het jaar niet in Nederland zouden zijn (zie voor de achtergronden daarvan hier)

In Moskou levert Poetin een doortrapte rotstreek tegen de belangrijkste oppositieleider Aleksej Navalny, de man die destijds een ongekende 25% van de stemmen kreeg bij de burgemeestersverkiezingen in de Russische hoofdstad. De rechter vervroegde de uitspraak naar vandaag om demonstraties te voorkomen en gaf Navalny slechts een voorwaardelijke straf voor een vermeende diefstal, waar geen bewijs voor bestaat. Dat valt mee, zou je zeggen. Het geniepige is dat zijn broer Oleg 3,5 jaar strafkamp kreeg - op dezelfde aanklacht. Het regime gijzelt dus de broer om de enige oppositieleider, die iets te betekenen heeft, in bedwang te houden. 'Dit is de meest walgelijke en verachtelijke uitspraak die mogelijk is', zei Navalny. Hij vroeg de vrouwelijke rechter of ze zich niet schaamde voor haar besluit.

Ondertussen begint de roebel, na een stabilisatie van vijf dagen, weer in waarde te verliezen. De Wall Street Journal schrijft dat Rusland inmiddels een derde deel van de regeringsuitgaven besteedt aan defensie, veiligheidsdiensten en politie. Terug naar boven

Woensdag 31-12-2014, Oudjaarsdag

                               Ons huis bij de sluis, eind december 2014 (foto Maarten van de Giessen)

Nog nooit ging een jaar zo snel voorbij als dit. En 2013 was al zo gauw voorbij. Hoe ouder je wordt, hoe sneller de jaren voorbij vliegen. Dat lijkt tenminste zo, waarschijnlijk omdat er minder over zijn. Of omdat je minder beleeft. Aan eenvormige dagen blijft de herinnering niet haken.

Vroeg uit de veren op de laatste dag van het jaar. Het belooft een droge en zonnige dag te worden. Ans brengt bakjes met hutspot/klapstuk naar haar doodzieke vriendin en ik stiefel de stad voor de laatste boodschappen. Koffie + boekje bij Emmy in De Mandarijn. Eenvormige dagen, inderdaad. De middag besteed ik aan de eindejaarsquiz van het Financieel Dagblad. De meiden van Ans komen met hun jongsten op de thee. Vanavond zullen we thuisblijven en samen het oudejaar uitzitten. De trekking zien van de staatsloterij, waarin we nooit iets winnen. Youp van het Hek. Aftellen naar twaalf uur, de fles champagne bij de hand. Elkaar kussen en aankijken, constateren dat we er nog zijn. Gelukkig wel.

                         We wensen alle lezers geluk, voorspoed en gezondheid toe in het nieuwe jaar!

Lees vanaf hier verder in https://www.sailing-dulce.nl/home/31

Terug naar boven