Logboek 2011/2 (Egypte+Gorcum I)

Direct naar

het laatste

bericht

Een bescheiden verkenning van het noordelijk deel van de Rode Zee is wat overblijft van onze eerdere plannen om door de Golf van Aden en de noordelijke Indische Oceaan naar India, de Malediven en Maleisië te varen. Dankzij de piraterij in dat gebied. Helaas! Maar de discussie is gevoerd, het besluit is genomen: we gaan ons leven niet in de waagschaal stellen door die route te varen.

In elk geval hopen we het Suezkanaal te beleven en de mooie wateren van de Rode Zee. Het geeft ons ook de gelegenheid om naar de piramides van Egypte te gaan, misschien ook naar Abu Simbel en om de Sinaï te zien. Daarna willen we terugkeren naar de Middellandse Zee en ergens overwinteren, op weg naar de Atlantische Oceaan. Want als het niet rechtsom gaat, dan maar linksom.

Fragment van een oude kaart, uitgegeven door Christopher Kelly's “A New & Complete System of Geography", London, 1817. Het Suezkanaal was er toen natuurlijk nog niet.

Golf van Suez

Zondag 01-05-2011

De Dag van de Arbeid wordt in Egypte nog steeds als feestdag gevierd. Niettemin staat Karkar al vroeg op de steiger klaar om afscheid te nemen en onze lijntjes los te gooien. Om kwart voor acht vertrekken we uit Suez en varen het laatste stukje kanaal langs de moskee op het eind (foto hier). Wind is er niet. De lucht is heiig en geel, alsof er zand in zit. We steken de vaargeul over naar de oostzijde om een stuk af te snijden, maar dat gaat niet lukken. Buiten de vaargeul is het al gauw ondiep. Net buiten de geul motoren we de bocht mee naar het zuiden. Links en rechts vissers. Om half tien is de “wind” OZO 1. Het is nu nog 14 mijl naar Ras Sudr, de eerste potentiële ankerplek aan de oostelijke kant, de kant van Sinaï. We motoren verder over een volledig vlakke waterspiegel.

Even na half elf trekt een indrukwekkende vlucht van ongeveer vijftig ooievaars langs, op weg naar het noorden. De nekken gestrekt, de zwart-witte vleugelslag allemaal ongeveer gelijk, de oranje poten ietwat aandoenlijk schuin naar beneden hangend. De wind, onbetekenend van sterkte, draait alle kanten op. Westelijk van ons is de shipping lane waar groet zeeschepen rustig naar het noorden varen, naar de ankerplek bij Suez waar ze hun konvooien vormen. Verder wat vissers en dat is alles wat er te beleven valt (foto hierboven). We lezen en wisselen elkaar af op wacht.

Op de kaart zit ik te zoeken naar de beste plek om vannacht te ankeren. Op 65 mijl van Suez lijkt de Mersa Thelemet geschikt, gelegen aan de westelijke oever van de Golf van Suez. Dus steken we schuin de shipping lane over. Nu komt de AIS goed van pas. Om 14.00 uur zie ik een vrachtschip op ons toekomen, op 5 mijl afstand. De AIS toont dat we elkaar zullen missen op een CPA van 0,9 mijl (CPA = Closest Point of Aproximation). Een half uur later klopt het exact. Daarna gebeurt er niets, behalve dat de uren verstrijken. Ik verval in het gebruikelijke gepeins, maar ben vergeten waarover, behalve dat het ging over het feit dat we door een deel varen van de enorme groef in de aardkorst die de Great Rift Valley heet. Het is warm.

Een paar uur later, we varen al langs de westoever, passeren we een platform met de naam ZAFCO-/F-A en een tankerterminal. Een paar mannen in oranje werkpakken staren ons aan. Uiteindelijk zwaaien ze. Op de oever staat een enorm windmolenpark. Bizar, het zijn er waarschijnlijk wel duizend, en dat in een land waar een overmaat van zonneschijn heerst. Windenergie is niet een kostenefficiënte vorm van energie, omdat de wind niet altijd waait en je dus reserve-capaciteit in de vorm van conventionele centrales achter de hand moet blijven houden. Bovendien is een teveel aan energie lastig op te slaan. In een streek als hier is zonne-energie veel minder variabel en dus efficiënter. Je vraagt je af hoe die enorme windcentrale hier ooit gekomen is.

Anderhalf uur later komen we bij onze beoogde ankerbaai, Mersa Thelemet. Net voor donker. De baai is goed beschermd door een zandplaat die bij vloed onderloopt, hij is nu goed te zien want het is eb. Je moet op twee geleidebakens een koers van 302 graden varen om binnen te lopen (foto hier), en verderop op twee andere bakens een koers van 005. We zijn niet de enigen. Er ligt een kabellegger-schip onder Panamese vlag. De omgeving is kaal, geelkleurig en stenig. Bij een oude, brokkelige betonnen kade ankeren we in 6,5 meter glashelder water. Mobiel internet is er niet. Tot zover onze Dag van de Arbeid. We gaan vroeg naar bed. Terug naar boven

Golf van Suez. Een vissersboot met erachter het gebergte van het Sinaï-schiereiland

Maandag 02-05-2011

Rustige nacht, geen wind en zelfs geen steekmuggen. De boot draaide wat rond op de steil naar onder hangende ankerketting. Af en toe hoor je wat verkeer op de autoweg tussen Suez en Hurghada, die hier langs de oever loopt. Om kwart voor vijf gloort de dageraad. Nog even omdraaien en nog wat slapen, maar om zes uur lichten we het anker. Ontbijten doen we onderweg. Langs dezelfde route van geleidebakens verlaten we de baai. Wind ZO 2. We zetten de koers op 145 graden. Op de oever staat een splinternieuw en verlaten toeristen-resort. Het is hier opletten geblazen, er zijn veel vissers en vissersnetten. Om half negen kunnen we motorzeilen op Oost 2 – 3., het levert ongeveer 6,3 knopen voortgang op. Het is een saai traject. De westoever, waar we langs varen, is kaal en bruingeel met soms wat vuilwitte gebouwtjes, soms wat gashouders of een kleine nederzetting, en de autoweg. Daarachter kale bergen. De oostelijke oever is moeilijk te zien door de wazige lucht. In de verte staan enkele boorplatformen.

Vanaf tien uur kunnen we zomaar opeens lekker zeilen op NO 4 en je mag verwachten dat de wind verder naar het noorden draait, want dat is in de Golf van Suez de gebruikelijke windrichting. Maar dat gebeurt niet. Een dik uur later hebben we de wind weer op de kop, verdorie. Het levert me een uur later een dilemma op. Moet ik verder langs de westoever varen met het risico op een ongemakkelijke ankerplaats? Op de westoever lig je er goed bij noordenwinden, maar onrustig bij winden uit zuid tot zuidoost. Of moet ik de Golf en de shipping lane oversteken naar de potentiële luwte aan de oostelijke oever? Lastig, je weet niet wat die wind gaat doen. Ik dub en dub en kies er tenslotte voor om te pogen de haven van El Tor te bereiken, op een mijl of veertig aan de Sinaï-zijde. We steken over en laten een aantal noordgaande tankers voor ons voorbij gaan. Om half vier is het Oost 3, mijn gok lijkt goed uit te pakken. Een kaal en onherbergzaam gebergte aan bakboord, met een enkele vissersboot (foto hierboven). Het soort gebergte wat je doet denken dat de tijd er heeft stilgestaan. De uren gaan voorbij zonder dat er iets gebeurt. Wat een ontzettend saai traject! Om 17.00 uur begeeft mijn RL70C Raymarine repeater op de stuurstand het. Hij kan niet opnieuw opgestart worden en blijft steken in een eindeloze herhaling van het startscherm. Handig zeg, juist nu het ernaar uitziet dat we bij donker El Tor binnen moeten lopen.

Ik geef wat extra gas, maar het is inderdaad donker als we bij El Tor zijn, een stadje aan de Sinaï-oever. Iedere medische student kent de Vibrio El Tor, de cholera-bacterie als ik me niet vergis. Wat heeft die met dit stadje te maken? Voorzichtig kruipen we in het duister de haven binnen. De vele lichten op de wal zijn uiterst verwarrend en bovendien ligt hier volgens het pilotbook ergens een onverlicht scheepswrak. Gelukkig zien we een aantal geankerde zeeslepers. We kruipen erachter en gooien het anker uit in 4 meter water. Het houdt meteen. Even later roepen de imams van zes moskeeën aan de wal de gebedsoproep. Het is half acht. Morgen naar Hurghada. Terug naar boven

Boorplatform met affakkeling in de Straat van Gubail

Dinsdag 03-05-2011

Gisteravond mobiel internet en het nieuws gelezen: de Amerikanen hebben Osama bin Laden gevonden en gedood. Hoe is me niet duidelijk maar het lijkt erop dat hij niet gewapend was. Het wordt gevierd als een belangrijke overwinning en de tanende populariteit van Obama krijgt een flinke opkikker. Natuurlijk, het is een overwinning, zeker, maar toch dacht ik dat Amerika een rechtstaat was die misdadigers en terroristen voor de rechtbank behoort te brengen. De mobiele internet-verbinding is slechts via GPRS, zeer traag. Het duurt veel te lang om webpagina’s te laden dus verder kom ik niks te weten.

We hebben een rustige nacht achter ons ankertje in de haven van El Tor. Vanmorgen zijn we al voor zessen op, het wordt ook zo verdraaide vroeg licht op deze lengtes. We zien dat we nog wel verder de haven in hadden kunnen varen. Daar liggen elf jachten geankerd, waaronder een Nederlands dat Mistral heet. Dat is de boot van Lo Brust en dus moet dit de Vasco da Gama Rally zijn (foto hier). Er steekt inmiddels een mooie WNW 4 op, voor ons lekker ruim zeilen, maar voor de rally-boten pal tegen. Ik vermoed dat ze verwaaid zullen blijven liggen tot de wind gunstiger wordt, zeker als een half uur na ons vertrek de wind tot NW 6 aanwakkert. We zeilen met snelheden tussen 6 en 7 knopen, alleen op de genua. Tuitelend en springend hoppen we schuin naar de overkant van de Golf, over een gebied met ondieptes dat volgens de kaart de Felix Jones Patches heet. Wie was deze Felix? De zee is toenemend ruw en de korte, hoge zeegang doet aan de Noordzee denken (foto hier). We draaien de genua een stukje in en koersen wat zuidelijker, op 147 graden, en lopen 6,7 knopen. Urenlang buitelen we naar het zuidoosten, naar de shipping lanes. Een Egyptisch marineschip komt ons tegemoet, eerst recht op ons af en daarna draait hij bij en gaat aan bakboord voorbij (foto hier). Opeens duiken er acht dolfijnen door de rollende golven heen, tamelijk grote die ons een minuutje vergezellen en dan afdraaien, hun eigen doelen najagend. Wat zouden zulke dieren denken? (Dolfijnen hebben een redelijke vorm van zelfbewustzijn, wist je dat? Ze herkennen zichzelf bijvoorbeeld bij experimenten met spiegels).

We hebben de shipping lanes intussen aan bakboord en zeilen bijna zuid. De achteroplopende zeegang tilt ons steeds op, de kont van de boot komt omhoog en de golf stuwt ons vooruit en rolt dan onder ons door. Dat patroon herhaalt zich alsmaar. Het is niet zonder risico, want als de stuurautomaat het voortdurende bijsturen niet aan zou kunnen, kan de boot uitbreken de boot uit en dwars op de golven komen. Erop bedacht blijf ik achter de stuurstand zitten, maar de automaat kan het gelukkig bijfietsen. Zo knallen we door de beruchte Straat van Gubail, berucht door zijn harde noordenwinden. Er zijn veel boorplatforms, sommige verlicht met mooie affakkelingen (foto hierboven). Daarna neemt de wind af tot NW 4 – 5 en passeren we Ashraf Island, het eerste eiland in het mooie koraalgebied bij Hurghada. Het eiland is volledig zonder begroeiing, desolaat en verlaten. Er staat een vuurtorentje op. Het is pas half elf. Een uurtje later rijst er een bleke heuvel over stuurboord op, Gubail Island. Links ervan is een vlakke plaat met een baken; dit is Bluff Point (foto hier). We zien verder langs de plaat een strook waar de branding breekt, dat moet de kraalrand zijn, erachter is het water stil als een vijver. Op de koraalrand zien we staketsels van een scheepswrak. Het gaat allemaal snel voorbij, want we hebben nog behoorlijk vaart.

Om de hoe van Bluff Point komen we ook in – ik zou haast zeggen – verbluffend rustig water. Er liggen wat boten van duikers geankerd. Het water daar is lichtblauw tot groen en indigo met witte randen. Koraalrotsen. Met de kaart op schoot manoeuvreren we het Shadwan kanaal in, dat tussen lage zanderige eilanden en onder water liggende koraalrotsen door leidt. Goed op de schaars betonning letten! Koraalrotsen zijn messcherp, je moet er niet op terecht komen met je boot. Vreemd, dat de wilde zeegang verdwenen is, snappen we maar dat de wind ook bijna weg is is vreemd. De eilanden zijn zó laag dat de noordenwind volledig vrij spel zou moeten hebben, maar opeens is het niet meer dan NNW 2. Een andere, zeer vredige wereld. Omdat alle koraalgebieden vlak onder het wateroppervlak liggen, ziet het er wijds en stil uit. Een beetje de Grevelingen zonder groene oevers. Alleen het hoge, kale en oker- en bruingeel gekleurde Shadwan Island rijst in het zuiden op. Er liggen twee boten geankerd. Het eiland is zelf verboden gebied vanwege de landmijnen, die er sedert welke oorlog dan ook liggen. Het pilotbook verhaalt van yachties, die er toch de wal op gingen. De soldaat die kwam om hen te waarschuwen, vloog zelf de lucht in. De yachties zijn toen toch maar weg gegaan.

We sukkelen verder over de wijde watervlakte. Niet te zien, behalve af en toe een baken. We zitten te suffen, het is bepaald anders dan vanmorgen. Soms even de koers bijstellen wegens de nauwelijks zichtbare koraalriffen. Alle schoonheid is hier onder water. Na uren rijst in de verte een stad op, Hurghada. We naderen en roepen als voorgeschreven de marina op op kanaal 74. Geen reactie. Ik herhaal de oproep op 16, ook geen reactie. Dan niet. Na wat speren vinden we tussen de grote hoeveelheid toeristenresorts de haven van Hurghada Marina. Een bootje komt ons tegemoet en leidt ons naar de ligplaats voor de komende weken. De formaliteiten zijn kort, de voorzieningen goed (water, walstroom, Wifi), de kosten slechts 320 dollar voor een maand. Aan dezelfde betonnen steiger als wij ligt de catamaran Like Dolphins van Johan & Sonja, Belgische zeilers die we jaren eerder in Syracuse op Sicilië ontmoetten en later voor anker in het Turkse Fethiye. Gezellige mensen, herinneren we ons. Langs de kade wemelt het van restaurantjes en meer slenterende toeristen dan we verwacht hadden, gezien de recente onrust in Egypte. We eten heerlijk in een Italiaans restaurant met een fles rode wijn uit Egypte erbij: een Grand Marquis 2009. Heel drinkbaar. Terug naar boven

Dulce in Hurghada

Woensdag 04-05-2011

"Eens een geïsoleerd en bescheiden vissersdorp, is Hurghada veranderd in een langgestrekte verzameling van meer dan honderd hotels en is het tegenwoordig de meest populaire vakantiebestemming in Egypte", schrijft de Lonely Planet. Vandaag gaan we erop uit voor een eerste verkenning van de directe omgeving. En voor boodschappen, vooral vers fruit. Het marinagebied is inderdaad een enclave, omgeven door een hoog gietijzeren hek met drie ingangen. Die worden bewaakt door mannen in uniform, zonder wapens overigens. Binnen het gebied heerst het toerisme. Je kunt je voorstellen dat die jongstleden januari niets gemerkt hebben van de omwenteling in Egypte. Sterk ontblote mensen kuieren langs de winkeltjes, bars en restauranten. Boten varen 's ochtends uit met toeristen om ergens in het uitgestrekte koraalgebied te gaan duiken. "Dive Safari", heet dat. Het wordt pas druk op de kade als ze na vijf uur terugkomen. Vlak na zes uur wordt het donker en dan is het best gezellig langs het water. Toch is niet alles in orde. De meeste appartementen staan leeg en een paar winkeltjes zijn gesloten. Niettemin valt het aantal toeristen niet tegen. Veel Russen. Het hele complex is overigens brandschoon en dat is een enorme tegenstelling met de vuile, drukke Egyptische stad die je buiten de poort aantreft. Hier twee foto's om het verschil te demonstreren.

Naast de haven is een drukke vismarkt waar het ontzettend stinkt. Daarnaast is een enorme moskee in aanbouw (foto hier) en daar weer naast staan dicht aaneen gepakt motorjachten op de wal. In een stoffige winkelstraat vinden we een groenteboertje (foto hier) waar we ruim inslaan: appels, sinaasappels, kleine perzikken, meloentjes, en wat groente. Ook op het marina-complex is een supermarktje met wat meer op de westerse mens afgestemde produkten. Alleen boter, die vinden we niet, en wijn natuurlijk. Van Johan van Like Dolphins krijg ik een telefoonnummer van ene Saïd, waar je alkoholische dranken kunt bestellen. Ik bel hem en om half zes brengt hij zes flessen van die aangename rode Château Grand Marquis 2009, die we gisteren in het Italiaans restaurant dronken.

Het is heet, 34 graden. Ik duik in het glasheldere water om schroef en schroefas te inspecteren. Alles in orde. Ook de beide boegschroeven kan ik met de hand ronddraaien. Het probleem met de stuurboordschroef is daarmee nog niet opgelost, vrees ik. We tappen de watertanks vol, maar eindelijk begeeft het koppelstuk van de Gardena-tuinslang - honderden keren gerepareerd - het definitief. Ik loop de stad in en vind een winkeltje waar een bebaarde winkelier me twintig meter degelijke slang verkoopt voor 70 pond (9 euro). Een slang waar de Gardena-koppelstukken op passen.

Om half zes zijn we op de borrel gevraagd bij Johan & Sonja. Terug naar boven

Hurghada. Een van de drie toegangen tot het toeristencomplex. De bewakers zitten in het midden, buik vooruit, onder het palmboompje

Donderdag 05-05-2011

Vandaag loopt de temperatuur op tot 36 graden Celsius. Noopt niet tot veel activiteit. 's Ochtends schrobben we nog het zand van het dek en boeken we een bezoek aan Holland (van 18 - 29 mei) Daarmee heb je het gehad. Wel lezen. Ik ben begonnen in een boek waar ik naar uitzag: "Het Monotheïstisch Dilemma" van Paul Cliteur (Arbeiderspers, 2010). In het boek poogt Cliteur de vraag te beantwoorden in hoeverre religie samenhangt met geweld. Het gaat dan in het bijzonder om de drie monotheïstische godsdiensten, het joodse, het christelijke en het islamitische geloof.

In de middag betrekt de hemel en wordt het mede dankzij een lichte zuidenwind wat koeler. Grappig detail bij Cliteur: de manie om bij iedereen die hij in zijn boek noemt, het geboortejaar en - indien van toepassing - het sterfjaar tussen haakjes aan te geven. Ook waar het er niet of nauwelijks toe doet. We gaan zo ergens op de haven op een terras een cocktail drinken.

´s Avonds raak ik in de ban van een onuitsprekelijke melancholie. Je kent dat misschien wel. Wat zoeken we in dit dwaze Hurghada? Ans sleurt me mee de wal op, langs de Italiaanse, Thaìse, Indiase, Franse en Egyptische restaurantjes. Ergens drinken we drie mojito´s, die we later doen opvolgen met een Italiaanse maaltijd. Overal toeristen, Russen, Polen, Belgen, ook gesluierde moslima´s met kinderen aan de hand en wat Brabo´s uit eigen land. Voor ons tafeltje danst een Egyptische derwish zijn duizelingwekkende draaidans, compleet met lichtjes op zijn fraaie, groene gewaden. Wat is er tegen, hij is een ontzettend goede danser en we geven hem een mooie fooi in de hand. Langzaamaan drijft de melancholie weg in de warme avond. Toch is er iets mis in de wereld, maar ik kan er niet meer op komen wat of het was. Terug naar boven

Vandaag hang ik het neustrapje op de boeg

Vrijdag 06-05-2011

Rond het middaguur schetteren luidsprekers gebedsoproepen, gebeden en preken uit de moskeeën om de haven heen. Vrijdag, de wekelijkse dag van het belangrijkste gebed voor moslims. Uiteraard kun je er niets van verstaan maar de toon van de prediking doet tamelijk opgewonden aan. Het is vandaag winderig (NW 5) en met 29 graden beduidend minder warm dan de vorige dagen. In de loop van de ochtend legt een Duits jacht naast ons aan, het komt uit het Israëlische Eilat. Er zullen weinig nieuwe jachten meer arriveren, dunkt me. De jachten uit de Indische Oceaan zijn vrijwel allemaal gepasseerd en uit het noorden hoef je eigenlijk ook niemand te verwachten. We ligggen vooralsnog in een uithoek. De hele dag komen we niet van de boot af. Geen zin, eigenlijk. Ik repareer het stekkertje van het Turkse kuiplampje en hang het neustrapje op de boeg, zodat we gemakkelijker op de kade kunnen stappen (foto hierboven). Verder de hele dag diep verzonken in het boek van Paul Cliteur; ik ben bijna op de helft.

Er is bericht van de statenloze Russische familie, Vitaly & Marina en hun beide zoons (waaronder de dichter Ivan), die we destijds in Malta ontmoetten. Erg aardige mensen die met hun jacht noodgedwongen al jaren door de wereld zwerven omdat ze administratief tussen de wal en het schip geraakt zijn. Het gaat niet erg goed met ze. Ze zijn nu weer terug op Malta en Vitaly kreeg een bloeding in de kleine hersenen, waarvan hij herstellende is. Ik stuur ze een opbeurend mailtje terug, wat kun je anders doen?

In Holland heerst een ongekende droogte, lezen we. "De wereldwijde opwarming , schonere lucht, minder bewolking en meer waterdamp in de lucht vergeleken met even zonnige maanden hebben bijgedragen aan de hoge temperaturen", lees ik bij klimaatblogger Bart Verheggen. "Uiteraard heeft de opwarming van de aarde en dus ook van Nederland ook bijgedragen. Zonder deze opwarming zouden dit soort temperaturen vrijwel onmogelijk zijn geweest. Echter, de temperaturen van de laatste jaren steken ver boven de trend uit" Dat doet me eraan denken dat de maandelijks voortschrijdende grafiek van klimaatscepticus Roy Spencer er nog niet is. Morgen misschien. Want wat in Nederland gemeten wordt, hoeft nog niet wereldwijd het geval te zijn.

Als iedere dag valt de avond vroeg. We luisteren naar het nieuws op de Wereldomroep. Uit de luidsprekers van de moskeeën klinken nog steeds gebeden en preken. Het houdt niet op. Zouden ze vol zitten? Dat zou ik wel eens willen weten, maar het lijkt me beter om niet te gaan kijken. De harde noordwestenwind blijft aanhouden. We besluiten in de voorste hut te gaan slapen. De ventilatie is daar beter dan in de grote achterhut. Voor de aantallen steekmuggen zal het misschien niet uitmaken maar waarschijnlijk is het er koeler. Terug naar boven

Hurghada. Een van de markten in Dahar

Zaterdag 07-05-2011

Inmiddels begrijp ik waarom klimaatscepticus Roy Spencer nog niet met zijn maandelijkse grafiek over de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere troposfeer kwam: hij woont midden in gebied in de Amerikaanse staat Alabama dat zwaar werd getroffen door een ongewoon aantal zware tornado's. Hij heeft dus wel even wat anders aan zijn hoofd en toont op zijn website foto's van de verwoestingen. Wat zegt hij van die toename van tornado's? Na een redenering die ik niet kan volgen - ik bedoel dat ik daar de deskundigheid niet voor bezit - zegt hij: "It is well known that strong to violent tornado activity in the U.S. has decreased markedly since statistics began in the 1950s, which has also been a period of average warming. So, if anything, global warming causes FEWER tornado outbreaks…not more. In other words, more violent tornadoes would, if anything, be a sign of “global cooling”, not “global warming” De tornado's hebben hem dus niet van zijn standpunt geblazen.

Ondertussen verscheen er wel een belangwekkend rapport van het Arctic Monitoring and Assessment Programme (AMAP) in Oslo onder de titel "Snow, Water, Ice and Permafrost in the Arctic", waarin gesteld wordt dat de zeespiegelstijging tot het einde van de eeuw veel harder gaat dan eerder werd voorspeld. Aan het einde van de eeuw zou een stijging mogelijk zijn van 0,9 tot 1,6 meter. Dat zou komen door een versnelling in smelten van de gletsjers in het noordpoolgebied dan verwacht. Aangezien er alleen nog maar een executive summary beschikbaar is, moeten we de inhoud van het onderzoek zelf nog afwachten. "Maar wat als het wel waar is?", blogt Paul Luttikhuis in de NRC, waar ik het bericht las.

Vanochtend en een groot deel van de middag harde NW-wind Bf 5 met uitschieters naar 6 - 7. Niet zo warm meer, gelukkig, met 29 graden. ik zet stukjes rubberslang tegen het schavielen om de landvasten. Een babbeltje met het Duitse jacht Second Life naast ons, leert dat ze in het konvooi zaten van de Blue Water Rally met het ongelukkige jacht Quest, waarvan de vierkoppige Amerikaanse bemanning onlangs door Somalische piraten werd doodgeschoten. Zij waren er toen slechts 40 mijl vandaan en piekeren er niet over om ooit nog naar de noordelijke Indische Oceaan terug te gaan, zolang er nog piraterij is. Ze laten hun jacht hier voor drie maanden achter om thuis in Duitsland eerst eens op verhaal te komen.

We nemen vanmorgen een taxi naar Dahar, het oudste deel van de stad Hurghada. We drinken er koffie en slenteren door de straatjes en de markten. Kopen wat cadeautjes voor de kleinkinderen en genieten van alle levendigheid om ons heen. Ik zei het al eerder: over het algemeen zijn Egyptenaren vriendelijk, vol aanstekelijke humor en niet opdringerig. Zie foto hierboven en 4 andere hier, waaronder een verkoper van levende duiven (om op te eten). Straks komen Johan & Sonja van Like Dolphins een borrel drinken. Overmorgen, maandag, vliegen ze voor een paar maanden naar België terug. Terug naar boven

Zondag 08-05-2011

Het boek van Paul Cliteur "het Monotheïstisch Dilemma" (Arbeiderspers, 2010) is me toch wat tegengevallen. Het boek is goed geschreven en bevat veel boeiende informatie. Maar het is in mijn ogen eigenlijk een open deur om (met veel omhaal) te betogen dat er in de drie grote monotheïstische religies (jodendom, christendom en islam) veel aanknopingspunten te vinden zijn voor het gebruik van geweld tegen andersgelovigen en tegen de staat. Uiteraard is dat het geval en religieuze terroristen beweren ook zonder uitzondering dat ze hun fanatisme en motivatie ontlenen aan Torah, Bijbel of Koran. Maar evenzeer zijn er uit die heilige boeken ruim aanknopingspunten te halen voor een tegenovergestelde houding, een van vreedzaamheid en tolerantie. Wat schieten we dus op met het boek van Cliteur?

Het wordt pas interessant als Cliteur het over "het ware gezicht" van religie lijkt te gaan hebben en of religie persé tot religieus geweld moet leiden. Maar helaas ontwijkt hij die vraag en noemt "het niet langer relevant of we in het geweld 'het ware gezicht'van religie te zien krijgen of alleen maar 'religie die voor gewelddadige doeleinden wordt misbruikt'" (blz. 136). Mij lijkt dat juist de enige vraag die ertoe doet! Ik begrijp dan ook echt niet hoe hij kan schrijven: "Of de aanhangers van het islamisme zich terecht op godsdienst beroepen is niet van belang"

Dit gedeelte van het boek vond ik ronduit warrig. Enfin, we weten allemaal dat niet alleen religie tot geweld leiden kan, maar dat ook vele niet-religieuze ideologieën dat kunnen (fascisme, communisme, nationalisme, racisme). Maar het was nou eens interessant geweest om na te gaan of een (monotheïstische) religieuze ideologie daar meer toe neigt of juist minder.

Cliteur besluit zijn boek met een pleidooi voor een "seculiere islam", die een strikte scheiding tussen religie en staat aanvaardt en niet meer de invoering van de sharia, de wet van God, nastreeft. Een pleidooi waar je het grondig mee eens kunt zijn.

Opnieuw een dag met zon en harde wind uit het noordwesten. Noordgaande jachten kunnen hier soms wekenlang verwaaid liggen. Op het nieuws zie ik dat er gisteren in Caïro geweld is uitgebroken tussen moslims en (koptische) christenen. De moslims meenden te weten dat de kopten een vrouw in een kerk vasthielden, die zich tot de islam wilde bekeren omdat ze met een moslim wilde trouwen. Er vielen vijf tot tien doden - de opgegeven aantallen lopen uiteen - en tientallen gewonden. Er zouden 190 arrestaties verricht zijn en de mensen zullen berecht worden door militaire rechtbanken, meldt de NRC. Dat is natuurlijk volstrekt onjuist, het gaat immers om burgers.

Aan het eind van de ochtend word ik zomaar beroofd van mijn portemonnee. Maar de poging mislukt. Het ging zo. Ik ging een wandeling in zuidelijke richting maken, door een opgebroken hoofdstraat met aan beide kanten een oneindige rij shops, supermarktjes, resorts, restaurants, souvenirwinkels en af en toe een bank. Vaak met opschriften in het Russisch. De weinige toeristen lopen, net als ik, wat verloren rond. Een kind, een mager meisje van een jaar of twaalf, dringt zich aan me op met nep-papyrus afbeeldingen. Ze houdt niet op tot ik haar boos wegduw. Een eind verderop keert ze terug en probeert het nogmaals. Toen moet het gebeurd zijn. Als ze wegloopt mis ik mijn portemonnee. Een ramp, niet zozeer vanwege het geld, maar omdat al mijn bankpassen, credit-cards, ID-card, rijbewijs en dergelijke erin zitten. Het kind loopt honderd meter verderop en ik volg haar zonder te rennen en zie dat ze een steegje in loopt. Daar zie ik haar niet meer, maar om de hoek van een portiek zit een vrouw in het zwart. Haar moeder, neem ik aan, het kind staat naast haar. Ik eis mijn portemonnee terug en ze werpt hem in het zand. Snel stel ik vast dat alle cards er nog zijn alsook de dollars, maar dat er zo'n 500 Egyptische ponden ontbreken (circa 60 euro) Ondertussen vormt zich een oploopje om ons heen. De moeder wijst op een zak in haar tenue, boven haar boezem. Ik mag erin voelen, gebaart ze. Ja, ik ben daar gek. Ik dreig met de politie en het kind geeft me nog wat losse ponden terug. De omstanders helpen me. Een fors gebouwde man pakt de map nep-papyrus prenten op, die het kind achter zich op de grond heeft gegooid, en voelt erin. Zegevierend haalt hij de bundel met biljetten van 100 pond tevoorschijn en overhandigt me die. De vrouw en het kind druipen af.

Tja, ik kom er dus goed vanaf. Maar de grote ogen van het kind blijven me bij. Wat zal er van haar terecht komen? Zal ze zich deze ervaring lang herinneren? Ik voel geen lust meer om verder te wandelen en neem een taxi terug naar de marina.

De rest van de dag bestaat uit lezen. Ans bakt een brood. De noordwestenwind waait nog steeds onverminderd door. Terug naar boven

Het smerige stadsdeel Sigala, Hurghada

Maandag 09-05-2011

Gisteravond zien we zomaar opeens ons appartementje in Gorcum op de sluis. Hoe? Af en toe slaan we de website van Gorkums Nieuws op om te kijken wat er gebeurt in ons stadje. Daar zien we een verslag met diapresentatie van de Open Havendag ("met veel muziek") van afgelopen zaterdag. Burgemeester Piet IJssels knipt op de sluis een lint door met twee bont geklede, dikke dames aan zijn zijde, die krullerige pruiken dragen en op trompetjes blazen. Het leven van een burgemeester gaat niet over rozen. In de diapresentatie zien we opeens onze ramen voorbij komen. Alles in orde, zo te zien.

Vandaag gelukkig minder wind. Toch hebben we nog geen zin om veel te ondernemen. Terugslag van alle drukke maanden? We kuieren op ons gemak een eind door de stad naar het zuiden, naar de kustzône waar de sjieke hotels en resorts liggen. Nergens is het druk. De eerste kilometers voeren nog door het Egyptisch deel, waar de straten nauwelijks plaveisel hebben en het ontzettend smerig is en stinkt (foto hierboven). Eigenlijk deels begrijpelijk, de lucht bevat zóveel stof dat ook onze boot eronder zit. Onderweg komen we de zwartgeklede vrouw tegen, waarschijnlijk de moeder van het kind dat me gisteren poogde te beroven. De vrouw hurkt bij een lantaarnpaal en kijkt weg.

Terug aan boord lezen we. Ik ben begonnen in de Nederlandse vertaling van "God, The Failed Hypothesis. How Science Shows That God Does Not Exist" van de Amerikaanse filosoof en natuurwetenschapper Victor J. Stenger (Veen, 2008). De titel dekt de inhoud. Ik vind er een verbluffend kort antwoord op de wezensvraag: "Waarom bestaat er iets, en niet niets?" (zie Mijn werkprogramma van vijf raadselachtige zaken uit 2008). Stenger schrijft op bladzijde 122 dat veel eenvoudige systemen van deeltjes onstabiel zijn. "Omdat 'niets' zo eenvoudig is als het maar kan, kunnen we niet hopen dat het erg stabiel zal zijn. Het zou waarschijnlijk een spontane fase-overgang vertonen naar iets dat ingewikkelder is, bijvoorbeeld een universum dat materie bevat" een universum als het onze, dus. Dit vind ik briljant (hoewel ik er natuurlijk niks van snap), omdat het zo simpel lijkt:

We nemen afscheid van Johan & Sonja, die vanavond terugvliegen naar Brussel. Ze komen pas in het begin van juli terug om terug te keren naar de Middellandse Zee. Wij gaan vanavond lekker samen uit eten. Terug naar boven

Ik giet zoet water in het wierpotje terwijl de generator loopt

Dinsdag 10-05-2011

De natuurlijke toestand is dat er iets is in plaats van niets, zegt Victor J. Stenger. Ik blijf het een wonderlijke gedachte vinden. Veel eenvoudige systemen van deeltjes zijn instabiel, schrijft hij, "dat wil zeggen dat ze een beperkte levensduur hebben en spontaan via fase-overgangen transformeren naar ingewikkelder structuren met lagere energie" Zo zou "het niets" via symmetriebreking dus spontaan transformeren naar "iets", een oerknal die een universum schept. Ik snap er niets van; ik dacht altijd dat "het niets" ook nul energie zou dienen te bezitten. Hoe kan je dan tot lagere energie geraken? Tja, in de vorm van negatieve energie misschien, een begrip dat bestaat in de theorethische fysica en dat zelfs tot snelle uitdijing (inflatie) van de prille oerknal, dus van het zojuist geboren "iets" zou moeten leiden. Hm, hm en nog eens hm.

Gisteravond heerlijk samen gegeten in The Heaven Restaurant & Sushi Bar, vlakbij onze steiger. Vooruit, maar weer eens een eetfoto (hier). Vanmorgen een klusje: ik laat de generator een tijdje draaien en aan het eind sluit ik de afsluiter van de koelwatertoevoer en draai onder de kajuitvloer het deksel van het wierpotje af. Daarna giet ik er een paar kannen zoet water in (foto hierboven). Een tip van Fons. Volgens hem is het beter dat er zoet water in het koelcircuit zit, als je je generator langere tijd niet gebruikt. Kleine moeite.

's Middags ga ik te water (25 graden), duik onder het achterschip en stroop twee vuilniszakken om de schroef. Tip van Johan van Like Dolphins. In de donkerte van de zakken gedijd de aangroei niet, het lijkt een Ei van Columbus. Terwijl ik de tweede zak aanbreng zijn er opeens allemaal bleke kwallen om me heen, dus ik maak me schielijk uit de voeten. Morgen even kijken of de zakken goed vast zitten en anders ze even vastknopen. Terug naar boven

Woensdag 11-05-2011

Klimaatscepticus Roy Spencer is kennelijk na de verwoestende tornado's rond zijn woonplaats weer aan het werk gegaan, want vandaag verscheen de maandelijkse grafiek over de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere troposfeer weer (zie hierboven). Het gemiddelde stijgt na twee maanden van daling. "Further evidence that La Niña is fading", zegt Spencer ervan.

Gisteravond, samen in de kuip gezeten, stellen we vast dat bij ons allebei de fut er eigenlijk even uit is. We zijn voortdurend moe, slapen veel en hebben geen zin in ondernemingen en tochten op de wal. Daar komt bij dat ik last heb van pijn in mijn linker schouder en pols en veel opvliegers (in deze hitte!), alles ten gevolge van de hormoontherapie. Of zouden we misschien zelfs uitgevaren zijn? Dat mogen we niet hopen. Het heeft mogelijk ook te maken dat dit Hurghada eigenlijk ons omkeerpunt is, het heeft weinig zin om verder te varen, want we moeten toch terug vanwege de piraterij. Enfin, het is goed dat we het allebei hebben, het was vervelender geweest als eentje voortdurend verder wilde. Volgende week eerst maar eens een week of anderhalf naar Holland.

Vanmorgen haal ik het logwieltje uit de bodem om het niet te laten vastgroeien, en schroef de stop erin. We doen wat boodschappen. Weinig wind, warme dag. Buiten, voor de haven ankeren twee jachten. Eentje is zo te zien de Nederlandse Alondra, de minder fortuinlijke leider van een konvooi door de Golf van Aden dat uit elkaar viel. Een derde jacht, een Oostenrijks, meert aan onze steiger af.

De rest is lezen, eindeloos lezen. Ik ben de hele dag verzonken in de monumentale pil van David van Reybrouck over de geschiedenis van de Congo (Bezige Bij, 2010, bijna 700 bladzijden). Terug naar boven

Leopoldville, 29 juni 1960. Tijdens de rijtoer van Koning Boudewijn en aanstaand president Kassavubu rukt een man uit het publiek de sabel van de koning weg uit de auto

Donderdag 12-05-2011

Op 30 juni 1960 wordt Congo onafhankelijk van België. Een dag eerder arriveert Koning Boudewijn voor de plechtige gebeurtenis. Samen met Joseph Kasavubu, die de eerste president van de nieuwe republiek zal worden, rijdt hij in een open Amerikaanse auto door de straten van de hoofdstad, toen nog Leopoldville geheten. Zijn sabel ligt losjes naast hem. Uit het publiek stormt een man op de auto af, die de sabel van de bank grist en er triomfantelijk mee wegrent. Dat moment werd vastgelegd op de foto hierboven. Voor David van Reybroeck is het een gebeurtenis die, hoe onbelangrijk op zich, op een of andere manier een metafoor is voor alles wat er mis ging in het enorme, ongelukkige Afrikaanse land, vanaf de dag dat het onafhankelijk werd. Van Reybroeck weet de man op te sporen en tekent zijn levensverhaal op. Hij heette Longin Ngwadi. Er waren echter meer mensen naar de sabeldief op zoek, zoals twee documentairemakers, die de hulp hadden ingeroepen van een Belgische Congolees en onderzoeker aan de Katholieke Universiteit Leuven. Zij kwamen met een heel andere naam:  Ambroise Boimbo, een verwarde man die in 1980 gestorven zou zijn. Ik lees dit op de website van het Vlaamse periodiek Knack in een commentaar van Dirk Draulans uit juli 2010. Draulans vreest dat er misschien wel meer van de vele mondelinge overleveringen in het boek niet zullen kloppen. "Maar waarom zouden de verhalen van die mensen wel authentiek zijn, als hij Ngwadi niet had doorzien?" Tja. De lezer heeft het er maar moeilijk mee, maar in elk geval komt de toeschrijving van de sabeldiefstal aan Ngwadi niet meer voor in de 8e druk die ik aan het lezen ben. Gecorrigeerd, waarschijnlijk. (Later: niet helemaal, op blz. 379 staat er nog een verwijzing naar).

De verdere loop van de Congolese onafhankelijkheid is verbijsterend. In de eerste zes maanden ontstaat er "een ernstige muiterij in het leger, een massale vlucht van de achtergebleven Belgen naar België, een militaire interventie van de VN, logistieke steun van de Sovjet-Unie en een zeer verhitte fase van de Koude Oorlog, een constitutionle crisis zonder weerga, twee afscheidingen die een derde van het grondgebied besloegen en op de koop toe een gevangen genomen, gemartelde en vermoorde premier, nee, dat had werkelijk niemand voorzien." Het speelde zich allemaal af toen ik 13 - 14 jaar oud was; het is dus grotendeels langs me heen gegaan. Vijftien jaar later, in 1975, zal ik zelf gaan werken in buurland Angola, dat ook een staat werd volgens het in Afrika klassieke model: een profiterende bovenlaag en een straatarme bevolking. Het is haast niet mogelijk om het boek weg te leggen en iets anders te gaan doen. Dat probeer ik dan ook maar niet en lees de godsganse dag door, vastgenageld aan de kuipbank. Er is dus over vandaag verder niets te melden. Ik ben op de helft. Terug naar boven

Vissershaventje naast de marina. Er ligt een afgezonken pontveer. Op de achtergrond de nieuwe, grote moskee in aanbouw

Vrijdag 13-05-2011

Een rustige dag, noordenwind, temperatuur 30 graden. Alondra en de andere twee jachten zijn vanmorgen vroeg vertrokken. Midden op de dag klinken uit alle richtingen de gebeden en preken van de imams uit de moskeeën. Het is weer vrijdag. De preken klinken tamelijk fel alsof de gelovigen worden opgehitst. Maar waarschijnlijk is dat helemaal het geval niet. Toch beperk ik mijn kuier vandaag tot het havengebied, je weet maar nooit. Aan de noordkant van de haven zie ik een kleine vissershaven, daarachter is de grote vismarkt. Voor het haventje ligt een halfgezonken pontveer (foto hierboven). Misschien is het er afgezonken om de vissers wat meer bescherming te bieden.

In Syrië gaan vandaag duizenden na het gebed de straat op. Al weken grijpt het regime van Bashir meedogenloos in. De moed alsook de wanhoop van de betogers moet erg groot zijn. Toch geloof ik niet dat ze Bashir op de knieën zullen krijgen - ik hoop dat ik ongelijk zal krijgen. Op het Tahrir-plein in Caïro werd vandaag ook weer betoogd. De demonstranten riepen op tot eenheid, eenheid na de recente gevechten tussen moslims en koptische christenen en eenheid tussen Fatah en Hamas, als ik het goed begrijp. Een bericht over een Iraanse vrouw, die wraak mag nemen op een belager, trekt de aandacht. De man werd door haar afgewezen en wierp haar een bijtend zuur in het gezicht, waardoor ze blind is geworden. Bij het artikel staat een foto van haar verminkte gezicht. Ze toont ernaast een foto waarop ze nog een mooi, ongeschonden gelaat had. Een Islamitische rechter in Teheran gaf haar het recht hetzelfde bij de man te doen. Zij, of een familielid, mag morgen met een pipet zuur in de ogen druppelen van de aanvaller. De man zal wel eerst verdoofd worden. Hm. Wat moet je daar van denken? De man zal dus ook voor zijn leven blind worden. Onmenselijk? In ons rechtsstelsel is oog-om-oog, tand-om-tand niet toegestaan. Toch bevredigt dit vonnis het rechtsgevoel wel, ben ik geneigd te zeggen.

De dag verloopt verder in dezelfde rustige regelmaat als de vorige. Aan het eind van de middag heb ik David van Reybroecks' geschiedenis van de Congo uit. Een adembenemend geschreven boek over een adembenemende geschiedenis, zeer aanbevolen! Alle conflicten die sedert de val van het wurgende regime van Mobutu in het onmetelijke land ontstonden, kostten tot dusver de meeste oorlogsslachtoffers na WO II (5,4 miljoen doden). Het slot van het boek is wat onbestemd. Misschien kan dat niet anders. Het regime van de jonge Kabila lijkt het verdeelde land niet uit de impasse te kunnen halen.

Om een einde te maken aan onze lethargie regel ik dat we morgen een dag mee kunnen varen op een duik- en snorkeltocht met een van de toeristenboten. In een winkeltje aan de kade kopen we een duikbril en een snorkel voor Ans (foto hier). Ze had er altijd een gloeiende hekel aan om haar hoofd onder water te brengen, maar ze wil het nu toch gaan proberen. Terug naar boven

Vissersboot achter koraalrif. Op de achtergrond het ontoegankelijke eiland Shadwan

Zaterdag 14-05-2011

De uitvoering vandaag van het vonnis van een Iraanse rechter, waarbij een vrouw de belager die haar blind maakte en haar gezicht verminkte, een bijtend zuur in de ogen mag druppelen, is voor onbepaalde tijd uitgesteld. Het is een zonnige, winderige dag. Wind uit het noorden, als altijd. Vandaag gaan we langs de koraalriffen om te snorkelen. De Egyptische toeristenindustrie doet zijn best om het imago van Egypte op te vijzelen, dat aardig geschonden raakte door de demonstraties en de omwenteling in januari jl. De bewakers in de marina vertellen ons dat het aantal toeristen tot minder dan de helft is teruggelopen. “Achievements of the Egyptians and the economy is not affected totally by the crisis”, schrijft La Gazette – Red Sea (april – may 2011, nr 2) blijmoedig. “Tourism will recover quickly because Egypt is a really attractive country” En het Red Sea Bulletin (may – june 2011) spreekt van een New Egypt dat geen nieuw bestaan kan opbouwen zonder toeristen. En dus kondigen de bladen tal van Love Egypt festivals, dance parades, charity balls, talentenjachten en wat dies meer zij aan. Maar op de boot van Hani, die ons naar de koraalriffen brengt, zijn we maar met zijn tienen: een Duits stel, nog een Duits meisje, twee meisjes uit de buurt van Eindhoven en drie Russen.

Het is winderig, zoals gezegd, en we zitten in de luwte op de achterplecht (foto hier). Het motorjacht van Hani stampt tegen wind en zeegang in naar een plaats op een mijl of twintig uit de kust, niet ver van Tawila Island. Aan beide kanten zijn koraalriffen zichtbaar, goed te zien door de lichtere verkleuring van het water en de rand van brekende golven. Erachter is het water rustig, er ligt een vissersbootje en in de verte zien we het ongenaakbare, ontoegankelijke eiland Shadwan (foto hierboven). Bij een rifrand zien we een groep Bottlenose Dolphins, de grootste en intelligentste dolfijnensoort. Inderdaad, voor wie de leeftijd heeft, Flipper was er een. Ze duiken door de golven heen en zwemmen langs het rif van de boot weg. Natuurlijk was ik weer te laat met mijn camera (foto hier). Hani vaart achter ze aan en probeert ze in te sluiten, geholpen door een bemanningslid dat al zwemmend probeert ze terug naar ons te jagen. Hm, helemaal jofel ziet het er niet uit; ik geloof dat we eigenlijk bezig zijn de dieren te verstoren. Ze vluchten een andere kant op en verdwijnen. De boot nadert even later de koraalrand dicht bij Shab Tawila, waar de lijnen worden vastgeknoopt aan dikke touwen die met kettingen aan het koraal zijn vastgemaakt.

Koraalriffen bestaan uit calciumcarbonaat dat wordt uitgescheiden door de koraaldiertjes. De riffen zijn een van de soortenrijkste gebieden op aarde met hun talrijke vissoorten, schelpdieren, dolfijnen, sponzen, enzovoorts. Maar de koraalriffen sterven wereldwijd af door overbevissing, vervuiling, opwarming, verzuring en zeespiegelstijging. We zien het ook hier. De riffen hebben hun veelkleurigheid grotendeels verloren en tonen slechts een matte bleekgrijze kleur Slechts op enkele plaatsen zijn nog mooi gekleurde koraalstructuren te zien, geel-oranje brenkoralen en dieppaarse en rose bloemkoralen. Ertussen grote, kartelige oesterschelpen, op een kier geopend om het voedselrijke water binnen te laten en te filteren. In spleten en tussen rotsen zitten zeeëgels met vervaarlijke, lange, zwarte priemen. Ik blijf zorgvuldig bij ze vandaan en maak foto’s met de wegwerp-onderwatercamera die ik in Ashkelon voor mijn verjaardag van Jaap & Diana kreeg (zie 5 foto’s hier, op een ervan zie je Ans langssnorkelen). De koraalwand duikt scherp en steil de diepte in. Hier zitten holtes en holen, waar de schuwe en soms gevaarlijke morenes zich in schuil houden. En dan die enorme scholen blauwgrijze visjes! Allemaal gelijktijdig bewegend op de stroom alsof het één lichaam is. De vele veelkleurige vissen zijn volstrekt niet bang voor ons en komen soms nieuwsgierig dichterbij. Eentje begint vlak onder me op een doorzichtige kwal in te bijten, het arme dier kan zich totaal niet verdedigen. Ik maak er een foto van, maar later zie je alleen de vreetgrage vis; de arme kwal was zó doorzichtig dat hij op de foto niet te zien is. Na een minuut of twintig rondsnorkelen beginnen we het koud (!) te krijgen en keren terug.

Onderweg naar een tweede rif bij Shab Abu Shiban krijgen we een smakelijke maaltijd voorgezet. De wind is toegenomen tot NW 6 en de zeegang laat het schip aardig heen en weer schuiven. Van zeeziekte heeft echter niemand last. De doorvaart tussen de verschillende riffen is overigens goed te zien (foto hier). Bij het rif laten we de tweede snorkeltocht aan ons voorbij gaan, we hebben het nog steeds koud en de hoge golven maken het zwemmen zeer vermoeiend. We varen verder. Ans zit in de zon op het voordek lekker te kletsen met de meisjes uit Eindhoven, die zusjes blijken te zijn (foto hier). We proberen aan te leggen bij het eilandje Umm Qamar, een platte schijf als een Arabische broodflap met een baken erop. Eromheen is een koraalrif maar de zware zeegang maakt een nadering te gevaarlijk. In plaats daarvan snorkelen we nog een keer bij een rifrand, die om mij onbekende reden Carless Reef heet. Ook daar is het niet lekker snorkelen door de harde wind en zeegang (foto hier). Het is al half vijf als we Marina Hurghada binnenvaren en met enige moeite in de harde zijwind aanmeren.

’s Avonds dineren we opnieuw lekker in The Heaven Restaurant & Sushi Bar. Ans goede sushi en ik Heaven Rolls, dat zijn Coquilles Saint-Jacques omwikkeld met zalm in een verrukkelijke saus. Met patat. Het is een vrolijke avond. Op de terugweg ontdek ik een bungee jump toestel. Daar ben ik gek op. Je kent het wel, je wordt tussen twee hoge palen met een andere durfal in een bolvormige kooi vastgemaakt en met een rotgang de lucht in geschoten. Daarna draait hij, even heb je een prachtig uitzicht, de bol kantelt voorover en je valt met een raar gevoel in je buik snoeihard naar beneden, veert weer op, enzovoorts. Voor het laatst deed ik het toen we in 2007 met de dichter Koos Dalstra en zijn gezellin Marion van Wijk in Vlissingen uit waren. Dat toestel was beter afgestemd. Deze draait niet op het hoogtepunt voorover maar net errna, de ervaring is daardoor wat minder. Terug naar boven

Hurghada Marina. Links van het blauwe jacht ligt onze Dulce

Zondag 15-05-2011

De laatste dagen in Hurghada - voor even - tikken weg. Al een paar dagen ligt onze geopende koffer in de voorhut. Af en toe leggen we er iets in dat mee moet naar Holland. Nu we ook een weer woning hebben, hoeft er lang zoveel niet mee. Kleren en dergelijke hebben we daar ook. In plaats daarvan willen we flink wat boeken mee terug nemen. Ik haal de onderwaterfoto's op in de fotoshop in Sheraton Street, waar ik ze gisteravond afleverde. Aardig, ze hebben ze niet alleen afgedrukt maar ook op een CD gezet, die ik gratis mee krijg. Zo hoef ik ze zelf niet te digitaliseren. Een aantal zijn redelijk goed gelukt (zie hier). Ik maak het verslag van gisteren. Een jongen van de marina komt mij en Peter, onze Sloveense overbuurman van de Sunce, halen om het havengeld op het kantoor te betalen. Een maand voor afgerond 2000 EP (= 240 euro). Opvallend, al eerder hoorden we van Johan & Sonja dat er voor catamarans niets extra's wordt gerekend. Alleen dus de lengte.

Ik heb me weer eens wat op de hals gehaald. Gisteren vertelde een van de bootboys - laten we hem Achmed noemen - dat hij treurt om zijn vriendinnetje, een Nederlandse die in Rotterdam woont. Ze hadden contact per e-mail en Skype, maar nu heeft hij al weken niets meer van gehoord. Zou ik haar niet eens willen bellen, als we straks in Holland zijn? Natuurlijk wil ik dat. Maar het zal voor hem wel niet goed aflopen, vrees ik. Dat is doorgaans het lot van vakantieliefdes.

In Caïro waren er opnieuw heftige rellen tussen kopten en moslims waarbij doden zijn gevallen. Ook in Hurghada wonen nogal wat koptische christenen en er zijn meerdere koptische kerken, maar gelukkig is hier alles rustig. Terug naar boven

Fluctuaties in geleverde windenergie aan het Duitse netwerk van producent EON, 2004

Maandag 16-05-2011

Eindelijk begint het door te dringen: windenergie en met name grootschalige windmolenparken zijn niet effectief. Vanmorgen lees ik in het FD dat electriciteitsnetwerkbeheerder Tennet in Duitsland al zeven keer stroom afkomstig van windparken op zee moest afkoppelen omdat het hoogspanningsnet het niet aankon. Dat geldt ook voor Nederland. In ons land zijn feitelijk verbindingen nodig voor 2000 MW van wind op zee. Maar af en toe leveren de energieparken op zee wel 6000 MW vermogen. "Het vorige kabinet besloot immers ook dat er windparken op zee moeten komen die 6000 MW vermogen leveren. Dus moet het net die hoeveelheid stroom aankunnen", zegt Tennet. Wensdenken van politici. Tennet: "Economisch gezien niet erg handig. Het kan wel, maar het is kostbaar. Het is aan de maatschappij en de politiek om aan te geven of we dat willen. Wind heeft nu eenmaal geen aan- en uitknop. Een windmolen op zee levert twee derde van de tijd niet zijn volle capaciteit. Een paar procent wind die fluctueert, is geen probleem, regelen we wel weg, maar 6000 MW aan de rand van ons systeem in plaats van verspreid aangeleverd, is wel een uitdaging" Dat is een understatement. Het net verbouwen zodat het die enorme fluctuaties wel kan verwerken, is zó duur dat windenergie duurder wordt dan traditionele energie uit centrales. Dat die fluctuaties vaak voorkomen, toont bijgaand plaatje (Duits EON-netwerk, 2004). Bovendien moeten de traditionele kolen- en gascentrales altijd stand by staan, want het waait niet constant en niet altijd. Opslaan van overtolloge energie voor later gebruik is technisch nog niet goed mogelijk. Deskundigen zoals bijvoorbeeld Cees le Pair, oud-directeur van het FOM-instituut, voorspelde het al jaren geleden, maar hij was een roepende in de woestijn. Lees het hier op zijn website. Een paar keer vroeg ik er aandacht voor op mijn website, bijvoorbeeld hier in 2010 en hier in 2009. Nu zit men in de val die men zelf heeft geschapen: als de netwerken niet versterkt gaan worden, dreigt op gezette tijden grootschalige stroomuitval. Zeker nu als gevolg van het Japanse drama de bouw van nieuwe kernenergiecentrales is stilgezet.

Ironisch, terwijl ik dit opschrijf, wordt mijn beeldscherm plotseling zwart. Stroom uitgevallen in Hurghada. Het duurt gelukkig maar een paar minuten. Wat is nu het alternatief? Dat is niet zo gemakkelijk. Eigenlijk moet de energievoorziening op supra-nationaal niveau in Europa geregeld worden. Ook dat schreef ik al eens eerder (maar ik kan het nu niet zo snel vinden) en moeten er grote zonne-energieparken komen in onbewoonde (woestijn)gebieden in Europa (b.v. binnenland van Spanje) of erbuiten. Tot die tijd zullen we ons met de traditionele centrales moeten behelpen.

Zon en flinke NW-wind, als gewoonlijk. We lezen en dommelen in de kuip, in de luwte van de buiskap. Ik begin in een heel boeiend boek: "The Belief Instinct. The Psychology of Souls, Destiny, and the Meaning of Life" van de Noordierse psycholoog Jesse Bering (Norton & Comp, 2011) "Just as we see other people as more than just their bodies, we also tend to sea natural events as more than natural events. And again, this seeing beyond the obvious is the consequence of the very peculiar way our brains have evolved, wit a theory of mind", schrijft hij aan het begin van hoofdstuk 3 ("Signs, signs, everywhere signs"). Natuurlijke selectie heeft in de loop van de evolutie drie soorten foute gewoontes - illusies - in onze hersenen ontwikkeld en vastgelegd: de illusies van doelgerichtheid in alles, illusies van boodschappen (vaak alleen aan onszelf gericht) en de illusies van een leven na de dood. En tenslotte is ook God (en religie in zijn algemeenheid) een adaptieve illusie.

's Middags lig ik afwisselend te lezen en te suffen op een kajuitbank, als ik een vreemd geluid van het voorschip hoor. Ik ga kijken en zie ons schip afdrijven, de voortros aan stuurboord is doorgeschavield. Ondanks het beschermende stukje rubberslang, dat ik had aangebracht. Met enige moeite weten Ans en ik de zaak weer in orde te maken. Goed dat het nu gebeurde en niet na ons vertrek naar Holland! Voor de zekerheid spannen we extra lijnen op de wal. Het zit nu wel goed, denken we.

Alsof de duvel ermee speelt; om half zes valt opnieuw de stroom uit, nu voor drie kwartier. Terug naar boven

Dulce in Marina Hurghada. Op de achtergond de moskee-in-aanbouw

Dinsdag 17-05-2011

De tientallen muezzins putten zich vanochtend uit in hun gebedsoproepen. Er is zelfs een, van ons uit gezien in het zuidwesten, die het coloratuur lijkt te lenen van de barokke Italiaanse opera. "Allááááh-uwa-uwa-uwa-uwa-uwa-uh-akbar", intoneert hij met een machtig vibrato, dat door de luidsprekers de haven binnen schalt. Zouden ze proberen elkaar met hun zang de loef af te steken?

Het is een dag van opruimen, schoonmaken en inpakken. En het nuttigen van de laatste voorraden fruit en ander voedsel. Ik breng de set reservesleutels naar het havenkantoor. Buitengaats, even ten noorden van de marina, ligt de veerboot naar Saoedie-Arabië. Hij vaart een onregelmatige dienst, liet ik me vertellen (foto hier). Laatste zorgen om de boot, ligt hij stevig genoeg aan de lijnen? Nadat we vannacht rond vier uur onze bagage op de wal zetten, zullen we het schip een eind achteruit trekken, zodat het verder van de steiger ligt. Belangrijk voor de uiterst schaarse keren dat er een harde zuidenwind is. Niet te ver, anders kan ik niet van boord komen. Vanavond gaan we aan de wal eten en vroeg slapen. Morgen tegen 15.00 uur hopen we op Schiphol aan te komen. Terug naar boven

Ans op het internationale vliegveld van Caïro

Woensdag 18-05-2011

Drie uur. Voor de wekker gaat zijn we al wakker. De routine van de laatste handelingen, afsluiters dicht, electra-gebruikers uit, vuilnis van boord, enzovoorts. Tegen vier uur wordt het al licht. Met enige moeite tillen we de bagage over de preekstoel heen, stel je voor dat er een tas of koffer met mijn kostelijke boeken in het water dondert! Ik haal het neustrapje weg en berg het binnen op, schakel de laatste gebruikers uit (koelkast en automatische bilgepomp blijven aan, ook de walstroom laten voor die tien dagen maar zitten). Laatste blik op de boot: het ziet er goed uit. Gisteravond vroeg ik de Sloveense Peter van de Sunce, aan de andere kant van onze steiger, om een oogje in het zeil te houden. We sjouwen naar de middelste ingangspoort van het marina-complex en vinden er een taxi. Om half vijf zijn we op de luchthaven, het is dan volledig licht. Bij de veiligheidscontrôles moet ik mijn scheermesjes en een schaar inleveren. Stom, per abuis in de handbagage gedaan.

Stipt op tijd, om 6.20 uur, vertrekt de Boeing 737-800 van EgyptAir naar Caïro. Een uurtje over de grote bergachtige zandbak van de oostelijke woestijn. Daar hebben we tweeëneenhalf uur voor het vliegtuig van dezelfde maatschappij naar Amsterdam vertrekt. Ik koop wat flessen Egyptische rode wijn voor het illuster proefpanel later deze deze week in Wijnhuis Heukelum. Ans heeft heel andere interesses (zie foto hierboven). Gelukkig heb ik het geld op zak.

De Airbus 321-200 vertrekt op tijd. We stijgen op over de metropool van Caïro. Nu is pas goed te zien hoe smal de vruchtbare Nijloevers eigenlijk zijn. Over de delta vliegen we naar Alexandrië, de kronkelende armen van de Nijl zijn goed te zien. Even een blik op de haven, waar ooit de grote Pharos stond, de enorme vuurtoren, een van de zeven wonderen van de antieke wereld. Dan volgt het blauwe vlak van de Middellandse Zee. We vallen in slaap en dat kost geen moeite. Het vliegtuig is maar half bezet dus we strekken ons allebei uit over drie stoelen. Zo schiet de reis lekker op. Na een goede anderhalf uur wordt ik wakker. Beneden me zie ik onbekende eilanden met prachtige ankerbaaien. Waar is dit? De Egeïsche Zee? Ik herken niets. Tenslotte bedenk ik dat het waarschijnlijk de Dalmatische Kust is, een kust die we niet kennen. Ik slaap weer in.

Om half drie landen we op Schiphol. Onze vriend Herman Ursinus haalt ons af. Het is bewolkt, 16 graden, maar droog. Een dik uur later rijden we Gorcum binnen, de zon breekt door. In ons appartementje is alles in orde. Buiten zijn de restauratiewerkzaamheden van de kades gereed. Verderop is op de keersluis zelfs een terrasje ingericht. Weer dat gevoel van onwerkelijkheid, vanmorgen nog in Hurghada, nu in Gorcum. We zijn moe maar blij om even terug te zijn. Vergenoegd zet ik de meegenomen boeken in de nieuwe boekenkasten, boeken die jaren met ons mee gezworven hebben.

Later. Ans' jongste dochter Tessa komt even kijken en we hebben verder bijna iedereen weer aan de telefoon gehad. Geen schokkende zaken. Kinder-eigenaardigheden, die wel. Ik laat me er maar niet over uit. We kijken naar buiten, hoe boven het Lingehaventje een rij wattige wolkjes hangt en het geleidelijk kouder en donkerder wordt. Vreemd, in Hurghada valt de avond snel in, direct na zes uur. In een kwartier is het er nacht. Hier is het tot tien uur licht en nóg aarzelt de nacht te vallen. Het militaire regime in Egypte heeft onlangs in een vlaag van postrevolutionaire daadkracht de DST (Daylight Saving Time) afgeschaft. Qua energieverbuik maakte het geen verschil uit, was de reden. Hm. Zwaluwen scheren over de haven, jagend op insecten. Onder ons, naast de kanosteiger huist een eendengezin, de zeven jongen dicht op elkaar gekropen, de moeder waakzaam terzijde, vader eend spoorloos. Ans kruipt in bed maar ik kan lang de slaap niet vatten.  Terug naar boven

Samen op de nieuwe fiets in de Gorcumse Westwagenstraat. Mooie mand, nietwaar?

Donderdag 19-05-2011

Ontbijten aan onze nieuwe eettafel (foto hier). Miezerig weer vandaag. Miezerregen die geen eind zal maken aan de ongebruikelijke droogteperiode in Nederland. Om half elf komt zuster Yvonne langs om de zesde Zoladex-injectie te geven, de drie-maandelijkse hormoontherapie die ik drie jaar moet volhouden. Ik ben nu op de helft, nog zes injecties te gaan. We brengen de bedrukte papyrus met de afbeelding van de eigenwijze Egyptische pharaoh Akhnaton, waarop hij met zijn gezin de zonnegod aan bidt, naar de lijstenmaker in de Langendijk. Die papyrus kochten we in Caïro. De lijst is net voor het volgende weekend, als we weer terugvliegen naar Hurghada, klaar. Bij de HEMA kopen we een fiets voor Ans, type moederfiets, een lichtgrijze fiets met een rieten bakkersmand voorop. Daarna fiets ik met Ans achterop naar het verzorgingshuis van haar moeder (foto hierboven). Het gaat eigenlijk beter met haar dan we verwachtten. Gelukkig. Vervolgens fietsen we, nou ja fiets ik met Ans weer op de bagagedrager, naar de Weverstraat. Schoondochter Kate is er er en het gaat daar goed. Liam is weer merkbaar vooruit gegaan en kleine Caelan kan prachtige zinnetjes brabbelen. De T-shirtjes met haaien erop, die we in Hurghada kochten, vinden ze prachtig.

We doen boodschappen in het Piazza Center. Ze passen allemaal in de bakkersmand voorop het stuur en met Ans achterop trap ik ons met enige moeite naar de binnenstad. De zon komt door, het weer verbetert de komende dagen wat. Het inspireert mijn geliefde om met een zeem op een lange stok de ramen te wassen, vanaf de loopbrug voor ons appartement (foto hier). In het Lingehaventje zijn er wat motorjachtjes bijgekomen, die hier het weekend willen doorbrengen. Zo knus en idyllisch allemaal, hier in Gorcums wondermooie binnenstadje. Waarom zou je er weer weggaan? Terug naar boven

La Musique - Micheline van Hautem & Erwin van Ligten, V2 Records Benelux, 2011

Vrijdag 20-05-2011

Zo wil het vannacht dat ik slecht slaap. Onwennigheid in dit bed, het ligt anders, het is wel ons bed maar niet het bed in onze boot. Derhalve ontzettend vroeg op, half zes. In Hurghada was het om deze tijd al ruim een uur licht, hier schemert de dageraad langdurig alsof ze aarzelt om voor de dag te treden. Ik schuif de gordijnen in de woonkamer open en zet mij op de bank en kijk hoe de zon opkomt over de huizen aan de Kriekenmarkt en een gouden licht werpt over de haven. Niemand is nog op en niemand loopt buiten. Na een half uur krijg ik het koud en kruip terug in bed tegen de warme rug van mijn liefste. Maar slapen lukt niet meer.

Het wordt een mooie, zonnige dag. Dag die wij gebruiken om alvast boodschappen voor het weekend te doen, voor zondag als mijn kinderen komen, en die wij verder vooral aanwenden om lekker op ons plaatsje op de sluis in zon te zitten (foto hier). Ik lees de helft van een kritisch boek van Martin Pikaar, "pensioenstrateeg" en van huis uit wiskundige, over de ondergang van ons pensioenstelsel: "De Pensioenmythe" (Business Contact, 2011). Gisteren greep ik het in de Bruna in het Piazza Center. Per slot wil je als pensionado wel eens weten waar je aan toe bent. Nou, dat ziet er niet best uit, kan ik je verzekeren. Maar ik heb het boek nog niet uit.

Met mijn Jordaanse en Egyptische wijnen begeef ik me aan het eind van de middag naar mijn vriend Inge Hogerdijk in het Wijnhuis Heukelum. De rode Omar Khayyam van het wijnhuis Gianaclis zakt reddeloos voor de test, maar misschien lag hij te lang in de shop op het vliegveld van Caïro in de zon. De rode Obelisk, gemaakt van de Bobal druif, doet het veel beter maar hij is een beetje ziek van de vliegreis. Volgende week nog een fles proeven. Een beetje nadrukkelijk vrolijk keer ik bij Ans op de sluis terug. Ze heeft voor het eerst onze nieuwe over gebruikt en er meteen een verrukkelijke kabeljauwhaas in bereid. We tafelen een paar uur samen in het licht van de vallende avond. Ik speel een nieuwe CD af van de Belgische Brel-vertolkster Micheline van Hautem (zie hierboven). Wisselend van kwaliteit maar haar versie van het chanson "Les Marquises" roert me diep in de ziel. Het is dan ook zo'n schitterend lied en ze vertolkt het voortreffelijk. Bovendien is er een welluidende Indiase sitar in de combo die haar begeleidt. Helaas vind ik van haar uitvoering geen filmpje op YouTube. Maar ik kan de CD aanbevelen.

De Markiezen eilanden. Brel zeilde er aan het eind van de jaren '70 heen. Hij ligt er nu begraven. Ik denk niet dat we er op afzienbare termijn zullen ankeren. Zo ooit. Terug naar boven

Vesting3hoekdagen. Tientallen zalmschouwen uit Woudrichem meren in het Lingehaventje af. Links op de loopbrug om ons huis zie je nog een dragonder lopen.

Zaterdag 21-05-2011

Een zonovergoten, warme lentedag. Het is bedrijvig in de Lingehaven om ons heen en ook op het gebied Buiten de Waterpoort. Vanaf middernacht mocht niemand nog een auto parkeren. Ons autootje heb ik maar naar de Spijksepoort gebracht. Voor onze deur zet vanmorgen een circusopleiding zijn stand op (foto hier); kinderen kunnen er oefenen in koorddansen, jongleren en stuntfietsen (op zo'n eenwielig fietsje). Ook in het sluisje is het druk met passanten. Vanaf ons plaatsje zien we het allemaal met belangstelling aan en ik maak kennis met de havenmeester Hans de Bruin, een besnorde, joviale man die behalve havenmeester ook marktmeester in Gorcum is. Het geschiedt allemaal vanwege de Vesting3hoekdagen 2011 die dit weekeinde in Gorinchem, Woudrichem, Loevestein en Vuren plaatsvinden. Om half twaalf gaat de sluis open en varen er tientallen Woudrichemse zalmschouwen het kommetje binnen (foto hiernaast en een tweede hier), terwijl een groep dragonders met houten geweren en uitgedost in militaire kostuums uit de negentiende eeuw over de kade marcheert, onder het zingen van een lied waarin het schone stadje Willemstad aan het Hollands Diep bezongen wordt. Misschien komen ze daar vandaan. Ach, wat geweldig kleurrijk en gezellig is zo'n gebeurtenis toch! Vooral als het direct voor je balkon plaats heeft en het weer zo meewerkt.

Toch maak ik ook een ommetje langs de beide boekhandels in de binnenstad. De schade blijft beperkt. Ik keer terug met "Moeten wij van elkaar houden? Het populisme ontleed" van NRC-columnist Bas Heijne (De Bezige Bij, 2011) en de memoires van Claude Lanzmann, ondermeer de maker van de indrukwekkende documentaire film "Shoah" (1985).

Het blijkt dat je vandaag vanwege de Vesting3hoekdagen voor een prikje een passepartout kan kopen en ongelimiteerd met de Gorcumse Veerdienst over de Merwede naar Woudrichem, Loevestein en Vuren kunt varen. Zo gezegd, zo gedaan (foto hier). We varen over de rivier naar Vuren, waar we over de dijk naar het gelijknamige fort lopen. Jongstleden januari hadden we hier nog een reünie van de Malta-overwinteraars in 2008/2009. De dijk is dichtbegroeid met hoog bermgras en bloemen, er is nog niet gemaaid. Op het lommerrijke terras in het fort vinden we Ans' kinderen Barbara en Derrick met hun gezinnen (foto hier). Ook kleinkind Liam is van de partij en hij geniet zichtbaar van het uitje (foto hier). Er is een podium neergezet waar kleinkind Nikita en andere meisjes uit haar klas een dansuitvoering geven. Jongens doen niet mee, behalve eentje die als disc-jockey fungeert. Het is er heerlijk toeven en door de warmte en het stemmengeroezemoes begin ik ongemerkt op mijn stoel in te dommelen, maar Ans stuurt me erop uit om foto's van het optreden van Nikita te maken (foto hier).

Na een uurtje varen Ans en ik terug naar Gorcum. Peinzend zit ik te kijken hoe we bij Woudrichem langs de aftakking van de Andelse Maas varen. Bijna vier jaar geleden voeren we, pas met vroegpensioen, met onze Dulce hier de Merwede op om aan onze grote zeilreis te beginnen. Even later komt de stadswallen van Gorcum in zicht, het Gorcum waar we nu een huisje hebben. Voortaan is het ons thuis, een plaats om naar terug te keren. Ooit voorgoed, het is niet anders.

Halverwege de Lingehaven, voor ons huis, is iemand een terras op de keersluis begonnen. We strijken er neer op een plekje in de zon en genieten een uurtje lang, kijkend naar de mensen en de bootjes (foto hier). 's Avonds kookt Ans thuis heerlijke, verse asperges. Wat een mooie dag, zou je zeggen, en je hebt gelijk. Toch voel ik een onbestemde onrust in me, het gevoel alsof er iets niet klopt en dat ik nog iets moet doen, maar wat? Raar gevoel, ik hoef toch eigenlijk niks? Het zal wel blijken. Terug naar boven

Voor de voordeur van ons appartement. Vlnr: Bas, Marieke & Rommert, Pijke & Floor en Thijs in de buggy

Zondag 22-05-2011

Een kort onweer met een flinke regenbui wekt me vannacht uit de slaap. Einde van het mooie lenteweer? Vandaag valt het mee, doorgaans droog en soms zelfs zonnig, met een enkele nijdige bui waarvoor de talrijke bezoekers van de Vesting3hoekdagen snel overal schuilplaatsen zoeken in portieken, onder bomen, parasols en marktkramen. Vandaag zijn al mijn kinderen op bezoek (zie foto hierboven). Voor 't eerst sinds weet ik hoe lang zijn ze weer eens allemaal bij elkaar. De kleine Thijs Thomas vermaakt zich en slaat driftig met pollepels op een pan (foto hier). Grappig, zou hij ook muzikaal zijn? Net als Rommert (de singer-song artiest in de dop) en Bas (in opleiding tot componist). Bas mailde me een Requiem in e dat hij maakte ter herinnering aan een overleden vriend; bij gelegenheid zal ik het eens op YouTube plaatsen. Mijn dochter Floor was erg trots dat DWDD, waar zij redacteur is, onlangs de Zilveren Nipkow-schijf had gewonnen. En ik ben op mijn beurt daar natuurlijk ook trots op. Ach, zo hebben ze allemaal hun drukke levens en vinden hun eigen weg en het is mooi om dat te zien.

We lopen met zijn allen naar Buiten de Waterpoort, maar daar staat een schrale, harde zuidwestenwind. We trekken ons snel terug op het beschutte terras op de keersluis in de Lingehaven en brengen er een paar gezellige uren door (zie 2 foto's hier). Thuis heeft Ans een grote pan met heerlijke soep gemaakt, waar ze allemaal van smullen. Om half elf zijn we weer alleen en vallen moe maar voldaan in bed. Zo'n dag met de kinderen komt weinig voor en is goud waard. Terug naar boven

Van voormalig verpleeghuis 't Nieuwe Gasthuis op de stadswal staat er alleen nog een stukje van de Dagbehandeling

Maandag 23-05-2011

Alweer maandag, de dagen vliegen, over zes dagen vliegen we weer naar Egypte. Tenminste, als de aswolk van de recente vulkaanuitbarsting op IJsland letterlijk geen roet in het eten gooit. Hij wordt vanavond al boven Schotland verwacht. Vanochtend fiets ik naar de Banneweg om in mijn oude ziekenhuis mijn PSA te laten prikken, in de hoop dat hij niet gestegen is sinds de laatste keer. Spannend! Daarna laat ik mijn haar knippen in de Arkelstraat. Ik krijg een helse opvlieger in de kapperstoel; de zweetdruppels biggelen van mijn hoofd af maar de kapster knipt koelbloedig verder. Pfff... Op de terugweg loop ik langs het Nonnenveld om te zien hoever de sloop van het voormalige verpleeghuis 't Nieuwe Gasthuis, onderdeel van de Rivas Zorggroep, gevorderd is. Nou, er is bijna niks meer van over, alleen een stukje van de vroegere Dagbehandeling staat er nog (foto hierboven). Op de vijfde verdieping had ik ooit mijn werkkamer, nu is het alleen maar een plek in de lucht.

Ans is naar haar moeder in het verzorgingshuis en ik lees het boek "Onverklaarbaar Bewoond" van de verpleeghuisarts Bert Keizer (Balans, 2010) over zijn stage op de afdeling Neurochirurgie van het VUMC in Amsterdam. Ik vind zijn belevenissen in het ziekenhuis - hij loopt mee en draagt ook een witte jas - erg herkenbaar en goed bescheven, beter dan zijn bespiegelingen over brein en bewustzijn. Die zijn soms nogal warrig, met name waar hij over de onbegrijpelijkheid van het bewustzijn speculeert. Kennelijk kent hij ondermeer de boeken van Daniël Dennet ("Consciousness Explained", 1992) en Douglas Hofstadter ("I Am A Strange Loop", 2007) en hun gezamenlijk boek "The Mind's I" (1981) niet. Ik ben hun namen niet tegengekomen. Het is voor mij een waarschuwing om voorzichtig te zijn als je speculeert over zaken waar je onvoldoende vanaf weet.

Eind van de middag komt mijn oude zeilvriend Erik de Haan langs om ons appartementje eens te bekijken. We praten gezellig bij. Erik leerde me in de jaren '90 zeezeilen en samen behaalden we in 2002 ons Marcom-A diploma aan de Zeevaartschool in Enkhuizen. Mijn zoon Bas heeft vandaag na ons lange gesprek van gisterenavond zijn Requiem, hernoemd als "An Im Memoriam For Strings", op Soundcloud gezet. De nieuwe titel dekt de lading beter. Klik op de link om het te beluisteren! Terug naar boven

Jachtwerf Numansdorp

Dinsdag 24-05-2011

Vanmorgen rijd ik naar Jachtwerf Numansdorp (foto hierboven) voor een bezoek aan Fons. Hij is juist bezig een mooie Hallberg Rassy 48 in het water te kranen. Leuk weerzien op de werf waar ik ruim vier jaar geleden wekenlang dagelijks mee heb geklust aan onze eigen boot en daar veel van leerde. Het is er druk. Vanwege de lange periode van warm weer zijn de meeste boten al te water.

Fons denkt dat het probleem in ons achterste toilet toch aan de pomp ligt, hij heeft al een nieuwe Jabsco pompset voor me klaar liggen. Een verbeterde, want er zit nu een afsluitmechanisme op om hevelen te voorkomen als je scheef hangt op aan-de-windse koersen. Er zit nu een vergrendeling op met een pal die de onderste terugslagklep tegen houdt. Ik ben benieuwd. Wat betreft de boegschroeven - herinner je je dat de stuurboordschroef niet draait - snapt hij niet wat er mis kan zijn. Per slot hebben we nog pas in Ashkelon het bedieningspaneeltje vervangen en de schroeven getest: ze draaiden allebei. Daarna heb ik de boegschroeven geen enkele keer gebruikt. Enfin, hij geeft me een nieuw paneeltje mee, ditmaal niet met de beruchte, kwetsbare drukknoppen, maar met een (misschien ook wel kwetsbare) joystick. Tenslotte over de RL70C Raymarine repeater op de stuurstand. Fons belt de firma. Die wordt niet meer gerepareerd, vertellen ze. Ik kan echter de reserve radar/plotter ervoor in de plaats zetten, die nog aan boord is, als ik maar ervoor zorg dat ik hem als "slave" programmeer. Dat wil zeggen: als ondergeschikt aan het toestel bij de kaartentafel. RTFM dus (Read The Fucking Manual)

Tegen enen ben ik terug in Gorcum. Ans is naar de Weverstraat naar Liam. Het is een frisse, winderige dag. In de Praxis bij de Spijksepoort koop ik een nieuw plintje om de vaste internet-kabel in ons appartementje onder weg te werken, waar hij de ruimte tussen de keuken en mijn werkkamer oversteekt. Verder schaf ik knipbare horgaas met klittenband aan, dat we voor de luiken en de patrijspoorten kunnen aanbrengen om de muggen buiten te houden.

Ze vliegen voorbij, deze dagen in Gorcum. Ook het dagelijks nieuws vliegt voorbij: de verscherping van de Griekse schuldencrisis en de onwil van de PVV om aan de oplossing bij te dragen, het kabinet dat geen meerderheid in de Eerste kamer krijgt, de voortgaande woelingen in het nabije Oosten, de zelfveroorzaakte val van Dominique Strauss-Kahn, de Kepler-satelliet die de tweede rotsachtige (aardachtige) exo-planeet ontdekt, de aanhoudende droogte in Nederland, de onbetaalbaarheid van de pensioenen in de toekomst, enzovoorts. Is de wereld in een stroomversnelling geraakt of ligt het aan mij? In elk geval krijg ik goed nieuws van mijn huisarts: mijn PSA, gisteren geprikt, is nog altijd < 0,1 ng/ml. Niet goed meetbaar dus, net als een halfjaar geleden. Een opluchting. Ans komt thuis, we doen een dutje, wat maakt ons toch steeds zo moe? Vanavond krijgen we bezoek van Wiger & Arina, mensen uit onze ziekenhuistijd, die bijna naast ons wonen. Terug naar boven

Circus Renz slaat zijn tenten op Buiten de Waterpoort

Woensdag 25-05-2011

Dagelijks tenminste zes kopjes koffie drinken verkleint de kans op prostaatkanker aanzienlijk, zo ontdekten onderzoekers van de universiteit van Harvard. Dat lees ik in Consumed. Mijn hele werkzame leven lang haalde ik dat aantal gemakkelijk maar het heeft in mijn geval kennelijk niet geholpen.

Gisteravond passeerden er tientallen vrachtwagens, trucks met opleggers en caravans over de kade, op weg naar Buiten de Waterpoort. Een drukte van belang. The circus is in town. Vanmorgen zie ik er onder de kastanjebomen al die wagens staan, het Circus Renz gaat voor het weekeinde hier zijn tenten opslaan (foto hierboven). Misschien is er nog voor ons vertrek op zondag gelegenheid om er met de kleinkinderen heen te gaan.

We hebben het plan opgevat om het plaatsje/balkonnetje aan de sluis van een schuifpui te voorzien. Dat geeft wat extra leefruimte, ook in de winter, en een betere beveiliging. Ook ons slaapkamerraam willen we beter beveiligen met een siersmeedwerk voor het venster. Dat grenst namelijk direct aan het straatje. Op de website van de gemeente vind ik uit dat daar vergunningen voor nodig zijn, omdat we in een beschermd stadsgezicht wonen. De aanvraagprocedure is nogal ingewikkeld en je hebt er een bouwkundig adviesbureau voor nodig. Ik maak een afspraak voor vrijdagochtend met architect Hans de Bie, die destijds ons appartementengebouw ontwikkeld heeft en die ik van vroeger ken.

Het is een fraaie, zonnige dag. We rijden naar de firma Siletsy in het dorpje Asperen. Die maken mooie vitrines en we willen er eentje kopen om thuis de trofeeën van onze reizen in te plaatsen. We treffen het, ze hebben een mooie vitrine in de aanbieding. Die zullen ze nog voor het weekeinde afleveren. Daarna rijden we terug over Arkel om bij Van der Vliet Wonen nog eens te kijken of ze inmiddels alweer witte kuipstoeltjes voor onze eettafel hebben. Helaas, dat is niet het geval maar we vinden er vier afgeprijsde showroom-modellen, die we ook mooi vinden. Die zullen ze morgen bezorgen. Misschien denk je, wat een gezever over de inrichting van dat appartement. Daar heb je gelijk in, alsof er niets belangrijkers is. Ik snap het zelf ook niet. Terug naar boven

De dag breekt aan boven de Lingehaven

Donderdag 26-05-2011

Gisteravond breng ik na het eten een vuilniszak weg naar de container op de kade. Op het terras van de keersluis staat een vrolijk gezelschap te borrelen. "Hé, Tom!", roept iemand verrast. Een gezelschap Gorcumse notabelen noodt me een glas mee te drinken. Grappig, een aantal van hen heb ik minstens twaalf jaar niet meer gezien maar je staat een tijdje te kletsen en opeens gaat het lijken alsof je nooit weg bent geweest.

Vanmorgen ben ik al vroeg wakker. Om kwart over vijf kleurt een aarzelend roserood de wolkenranden (foto hierboven). Het is windstil. De straatlantaarns zijn nog aan, de stad wil wat verder slapen. Maar om kwart over acht brengt een bestelauto van de firma Siletsy onze nieuwe vitrine. We richten hem samen in met de trofeeën die we van onze reizen meebrachten. Ondermeer de replica van de Fat Lady of Malta en die van de Omphalos uit het Griekse Delphi. Hier een foto. Mogen er nog vele trofeeën bijkomen!

Om tien uur brengt een vrachtwagen van Van der Vliet Wonen de vier nieuwe eettafelstoelen. Staat prima. Het is een bewolkte, winderige en kille dag. Regen valt er niet, dus geen oplossing voor de record-droogte in ons land. We lopen de stad in met het verlanglijstje van Karkar, de havenboy in Suez. Hij vroeg ons voor hem T-shirts, een bermuda, wat make-up (voor zijn zuster) en een goedkoop horloge mee te nemen. Om half zes haal ik de ingelijste papyrus die de eigenzinnige farao Akhnaton met zijn gezin afbeeldt, terwijl ze de zonnegod Ra aanbidden. Ik hang hem op het laatste open plekje, boven de kapstok op de gang. Eigenlijk is alles nu compleet. Het wordt tijd om weg te gaan, anders willen we hier helemaal niet meer vandaan. Vananvond komt Ans' jongste dochter Tessa eten met Jeffrey, haar vriend. Het nieuws van de dag is de gevangenname van Ratko Mladic, ondermeer de verantwoordelijke voor de moord op 8000 moslims in Srebenica, terwijl het Nederlandse UN-contingent er niets tegen deed. Terug naar boven

De leeuwenkooi van Circus Renz op Buiten de Waterpoort. Op de achtergrond liggen ze te slapen

Vrijdag 27-05-2011

Halverwege de gezellige avond met Tessa & Jeffrey val ik in slaap. Anderhalf uur later ontwaak ik en stel tamelijk beschaamd vast dat ze juist op de gang hun jassen aantrekken. Een oude man, zo voel ik me.

Vandaag hebben we een kille dag, 15 graden, harde wind en bewolking. Op tien uur komt architect Hans de Bie langs. Hij neemt de situatie op en zal de aanvraag voor de bouwvergunning van een schuifpui (met zonnescherm) en een beschermingsrek voor ons slaapkamerraam naar de gemeenste opsturen. In de middag komt er wat meer zon. Veel hoeft er verder vandaag niet meer te gebeuren. We doen de laatste boodschappen voor aan boord in Egypte, vooral koffiepadjes voor de Senseo. Nog een boekje, van Maarten van Rossem "Kapitalisme Zonder Remmen. Opkomst en ondergang van het marktfundamentalisme" (Nieuw Amsterdam, 2011). Maarten is een goede analyticus en ik lees of hoor hem graag. Ik ken hem vaag uit mijn Utrechtse studententijd; we waren toen allebei van de toenmalige Studentenvakbeweging (SVB). Zijn uiterlijke verschijning is sedert die tijd nauwelijks veranderd. Bij antiquarisch boekhandelaar Rijk van Kooij krijg ik een kop koffie. In de winkel van Rijk en zijn partner Joke Ravensberger vind je altijd wel iets bijzonders. Ditmaal een minder bekende roman van Jacoba van Velde, "Een blad in de wind" (Querido, 1961), een schrijfster die me ging intrigeren nadat ik onlangs haar eerste roman "De Grote Zaal" (1953) las.

Na de boodschappen breng ik ons autootje terug naar de parkeerplaats op Buiten de Waterpoort. De grote tent van Circus Renz staat er in vol ornaat tussen de talrijke vrachtwagens en caravans. Jongetjes scharrelen ertussen door zoals jongetjes dat altijd gedaan hebben, in de hoop een clown of een leeuw te zien. Die leeuwen zie ikzelf ook, als ik langs de Merwede-oever terug loopt. Daar liggen ze te slapen in een kooi. Ervoor een hek met borden: "Bitte nicht hinter die Absperrung treten! LEBENSGEFAHR" (foto hierboven). thuis voel ik me alweer doodmoe en ga een tukje doen. Het baart me wat zorgen, die voortdurende moeheid van de laatste weken. Zou het een laat effect van de bestralingsbehandeling kunnen zijn?

Aan het eind van de middag rijd ik naar Heukelum. Bij Inge proeven we de rode wijn van de Tempranillo-druif, die ik in Aqaba in Jordanië kocht. Hij krijgt een redelijke beoordeling, maar heeft volgens Inge teveel zon gehad. Oh. Later, terug in Gorcum, eten Ans en ik bij het Griekse restaurant "Mykonos" op de Langendijk. Terug naar boven

Zicht op ons appartementje aan het Eind

Zaterdag 28-05-2011

Staalpillen gehaald. Zien of ze helpen. Misschien komt mijn moeheid wel door bloedarmoede. Ik kan het nu niet meer laten bepalen, maar in elk geval is het slijmvlies achter mijn oogleden bleek. Ans gaat langs op de Weverstraat en ik lees vanochtend het boekje over de opkomst en ondergang van het marktfundamentalisme van Maarten van Rossem uit. Aardig citaat: "Bezien we de hele periode sedert de jaren tachtig, dan vertoont de financiële sector vooral het bijzondere talent om winsten te privatiseren en verliezen te socialiseren" (blz. 112). Je kunt je overigens in gemoede afvragen of na de kredietcrisis het marktfundamentalisme metterdaad ten onder gegaan is.

Anderhalf jaar geleden verkondigde de NASA een opzienbarende ontdekking, namelijk de vondst van een bacterie in een zwaar vervuild meer in Californië, waarvan het DNA niet op fosfor maar op arsenicum gebaseerd zou zijn. Dat zou een baanbrekende vondst zijn, ik maakte er hier toen melding van. Maar het is nog geen vaststaand feit. Vanmiddag publiceerde het blad Science acht technische commentaren op zijn website met een repliek van de oorspronkelijke onderzoekers. Het is erg ingewikkeld en de uitslag staat nog niet vast. Zo hoort wetenschap te werken. Ik las het overigens hier in de NRC.

Vanmorgen nog wat zon (foto hierbover), daarna een toenemend grijs bewolkte dag die tenslotte in zeurderige miezerregen overgaat. we zetten onze nieuwe fiets in het berghok in de kelder. Ans gaat met haar dochter Tessa de stad in. Ik lees de tweede roman van Jacoba van Velde, "Een blad in de wind" (Querido, 1961) die ik gisteren in het nabije Antiquariaat Gorinchem kocht. Hier schreef ik eerder over haar eerste roman. Ik onderga een geweldige verplaatsing. Al lezend ben ik zomaar ineens terug in de sfeer van het sombere Franse existentialisme van de jaren vijftig. Van Sartre, Camus en De Beauvoir, de helden uit mijn middelbare schooltijd. Er klinkt zelfs iets door van de liefdesverlorenheid in Rilke's "Malte Laurids Brigge", ondermeer waar het gaat over het leven in goedkope Parijse hotels. De roman is zonder twijfel sterk autobiografisch. Wonderlijk hoezeer zulke lectuur je stemming weet te beïnvloeden, net alsof je terug bent in de jaren dat je pas twintig was en het lot van de wereld op je schouders leek mee te torsen. Op de radio klinkt het Requiem van Mozart en buiten vangt het aan te regenen. Waar is die sombere wereld van toen gebleven? Een fatalistisch levensgevoel dat ik diep in me opnam in de jaren zestig, op de HBS en aan de universiteit. Niets heeft immers de menselijke conditie sedertdien anders gemaakt.

Het boek van Van Velde heb ik overigens nog niet uit als ik naar Wijnhuis Heukelum rijd. De Cabernet Sauvignon van de Jordaanoever (in Jordanië) krijgt een redelijke goedkeuring. Thuis bakt Ans een heerlijke biefstuk zonder dat het brandalarm afgaat. Vreemd gevoel, morgen zijn we weer in Egypte. Terug naar boven

Jacoba van Velde met haar broer Bram in Parijs

Zondag 29-05-2011

"Toch wil ik proberen te zeggen wat ik te zeggen heb, want wat ik niet zeg zal nooit door een ander gezegd worden" (blz. 13)

(........)

"Ja, je zou iets in je leven moeten hebben dat je niet kon verliezen. Maar dat bestond niet. Alles kon je verliezen" (blz. 153)

De tweede roman van Jacoba van Velde, "Een blad in de wind" (Querido, 1961) is een direct en rauw geschreven geschiedenis van een vrouw die zelfmoord gaat plegen. Ik lees het vanmorgen uit en kan me zo gauw geen andere, even indringende als rauwe weergave in de Nederlandse literatuur herinneren van het gevoel van nausée de vie, van bestaanswalging. Gegrondvest als begrip door de roman "La Nausée" uit 1938 van Jean Paul Sartre. Misschien vind je het thema even rauw en direct bij een schrijfster als Anna Blaman en eerder bij Frederik van Eeden. Het boek is zonder twijfel autobiografisch van aard. Ook de schrijfster werd danseres, leefde in Parijs en vormde met een mannelijke partner een dansduo dat door Europa trok langs cabarets en nachtclubs. Het boek ontving een matig onthaal maar beleefde toch drie drukken, de laatste in 1975. Veel heeft Van Velde niet geschreven en je kan je ook niet goed voorstellen wat ze na dit boek, met al zijn finaliteit en hopeloosheid, nog zou moeten schrijven. Niettemin begon ze in de jaren zestig nog aan een derde roman, die ze niet voltooide. Typerend en navrant genoeg zou deze roman "De Verliezers" hebben moeten heten, dezelfde titel als de eveneens onvoltooide (maar wel - in 1960 - gepubliceerde) laatste roman van Anna Blaman.

Van Velde overleed in 1985 in een verpleeghuis in Amsterdam, "waar ze tenslotte zou doormaken wat ze zo treffend beschreven had in haar eerste en bekendste roman De Grote Zaal (1953): aftakeling, eenzaamheid en doodsangst", staat op de website van het ING waar je nog wat meer biografische gegevens kunt vinden.

Het is bewolkt en somber weer. Vandaag dus terug naar Egypte. Eerlijk gezegd hebben we er niet eens veel zin in, maar ja, de boot moet naar de Middellandse Zee om hem daar ergens op de wal te leggen en het onderwaterschip een hoognodige beurt te geven. In het Turkse Marmaris misschien. Dan willen we de hete en drukke toeristenmaanden juli en augustus weer in Gorcum doorbrengen, om eind augustus verder te gaan varen. Naar het westen. Om één uur zal Ans'dochter Tessa ons ophalen en, na afscheid van Ans' moeder genomen te hebben, naar Schiphol brengen. Om vier uur vliegen we naar Caïro en we verwachten midden in de nacht in Hurghada aan te komen. Terug naar boven

Van Amsterdam naar Caïro gerieflijk slapen, uitgestrekt over drie stoelen

Maandag 30-05-2011

Tessa & Jeff brengen ons naar Schiphol. We hebben weinig bagage bij ons, de meeste dingen lieten we in Gorcum. Het vliegtuig vertrekt op tijd. Het is niet vol zodat we net als op de heenweg lekker kunnen slapen, uitgestrekt over drie stoelen (foto hierboven). In Caïro moeten we twee uur wachten op de korte vlucht naar Hurghada. Om half één brengt een taxi ons naar de haven. De uitgaanscentra, hotels, supermarkten en restaurants zijn sprookjesachtig verlicht en er zijn veel mensen op de been. Het is buiten zeker 25 graden. Ons scheepje ligt rustig op zijn plek te deinen. Er zijn geen nieuwe jachten bij gekomen. De Sloveense solo-zeiler Peter, die een oogje op onze boot zou houden, is er niet meer. Met enige moeite klimmen we over de preekstoel aan boord. Direct is duidelijk hoe vuil het schip is, alles zit onder het grauwbruine woestijnzand. Binnen is alles in orde. In de kajuit zet ik de schakelaars om en open de afsluiters. We pakken onze weinige bagage uit en gaan naar bed.

Vanochtend haal ik wat boodschappen. Brood is er niet in het supermarktje op de haven. "We have a problem with the factory", luidt de verklaring. Oh. "Go to another factory", zeg ik. De jongens bij de kassa lachen maar zeggen niets. Vannacht veel last van muggen. De vervaardiging van raamhorren zal vandaag prioriteit krijgen. Maar eerst de nieuwe toiletpomp. Terwijl Ans het zand wegspuit dat zich aan dek en in de kuip verzameld heeft, verwissel ik de pompset van het achterste toilet voor de nieuwe set (foto hieronder). En zie, hij werkt! De oude set was dus toch kapot. We hebben nu weer twee toiletten. Aangemoedigd door dit succes pak ik een van de doosjes met horrengaas. Je moet strips van klittenband op maat knippen en langs de klapraampjes van de achterhut plakken. Twee uur laten drogen en dan horrengaas, op maat geknipt, erop plakken. In de wachtperiode trek ik mijn zwembroek aan en ga met een schildersmes en een harde borstel de aangroei ("de hangende tuinen") op het onderwaterschip te lijf.

Ik trek de vuilniszak van de schroef af en schrap nog enige aangroei weg. Ondertussen bakt Ans een brood. Volgende klus is het verwisselen van het bedieningspaneeltje op de stuurstand van de boegschroeven. Herinner je dat er in Ashkelon al een nieuwe op kwam, die het toen nog deed. Bij ons vertrek naar Egypte bleek de stuurboordschroef niet te draaien. Fons gaf me vorige week een nieuwe mee, ditmaal eentje met joystick. Mogelijk is die degelijker. Omdat ik nogal wat aangroei uit de beide tunnels haalde, probeer ik het paneeltje nog even. Misschien zat de rechter vast. Maar inderdaad, rechts draait niet. De verwisseling is snel voor elkaar en zie, allebei de boegschroeven draaien. We hebben dus nu een joystick op de stuurstand (foto hierboven). Alleen die naam al! Je voelt al een half motorjacht. Daarna is de twee uur voorbij. Ans knipt een stuk horrengaas op maat en plakt het voor het raampje. Erg mooi is het niet maar waarschijnlijk wel effectief.

In de middag is het warm - 36 graden - met weinig noordenwind. Ik verdiep me in de handleidingen van de Raymarine RL70C radar/plottercombinatie. Maar ik bedenk me; laat ik eerst eens kijken of de repeater op de stuurstand het door een wonder misschien weer doet. Helaas, dat is niet het geval, hij komt niet verder dan het steeds herhalen van het opstartscherm. Dus de manual weer voor mijn neus. Ik weet niet of  je die gebruiksaanwijzingen van Raymarine wel eens doorgekeken hebt, ze zijn uiterst omvangrijk en niet erg overzichtelijk. Uiteindelijk maak ik eruit op dat je niet moeilijk hoeft te doen met instellingen als "master"en "slave", dergelijke instellingmogelijkheden zijn er niet in te vinden. Wel is duidelijk dat ieder compatibel toestel in het circuit automatisch alle informatie en gegevens overneemt, die je op een ander toestel hebt ingevoerd. Het zonder meer plaatsen en verbinden van mijn reservetoestel zou dus geen probleem op moeten opleveren, dunkt me. Maar het is intussen nog warmer geworden en ik heb geen zin meer. vanavond gaan we lekker op de wal uit eten en morgen ga ik op zoek naar diesel en naar een trip naar Luxor. Terug naar boven

Hurghada. De Metro supermarkt gezien vanaf Sheraton Street

Dinsdag 31-05-2011

In onze buurt zijn vele, kleine supermarktjes. Een situatie die we vroeger ook in ons eigen land hadden. Maar die winkeltjes hebben lang niet alles. Daarom lopen we anderhalve kilometer langs de lange Sheraton Road naar het zuiden, waar een grote supermarkt van de Metro is (foto hierboven). Afgezien alcoholica hebben ze daar een ruim assortiment. Onderweg zijn de excursiebureautjes, waar we een dagtocht naar Luxor hadden willen regelen, helaas nog gesloten. Tegen de avond zal ik het nog eens proberen. We slaan ruim in. Voor zes pond (= ongeveer 80 eurocent) brengt een busje ons terug naar de marina. Op het havenkantoor haal ik onze reservesleutel op en bestel 100 liter diesel, die morgen gebracht zal worden.

"Tientallen onderzoeken van psychologen, neurobiologen, pedagogen en web-designers leiden allemaal tot dezelfde conclusie: zodra we online zijn , bevinden we ons in een omgeving die aanzet tot vluchtig lezen, gehaast en vertsrooid denken en oppervlakkig leren" (blz. 155) Dat lees ik in het onlangs vertaalde boek "The Shallows. What the Internet is Doing to Our Brains" van de Amerikaanse schrijver Nicholas Carr (Norton, 2010). Het leek me aanvankelijk grote onzin; per slot zou ikzelf er dan toch ook iets van moeten merken en dat doe ik niet. Maar gaandeweg begin ik te twijfelen. Onze hersenen hebben inderdaad een hoge plasticiteit en neurale verbindingen en paden zijn super-aanpasbaar op basis van wat er aan input aangeleverd wordt. Ik heb het boek nog niet uit, dus moet ik mijn oordeel opschorten.

Om zes uur vanmiddag neem ik een taxi naar de rotonde aan het eind van Sheraton Street. Daar is een filiaal van MobiNil. Ik stort wat geld bij voor mijn mobiele Internet SIM-kaart. Daarna boek ik bij een reisbureautje een dagtrip naar Luxor voor overmorgen, donderdag. Ik kan kiezen tussen een trip met een gezelschap (400 pond p.p.) of individueel (650 pond p.p.). Ik kies het laatste. Liever samen langzaam aan dan voortgejaagd in een groep langs alle tempels en bezienswaardigheden. Bovendien willen we helemaal niet alles zien, want dan zie je niks, zoveel is er te zien in Luxor. Daar zou je een maand voor nodig hebben. We beperken ons tot het tempelcomplex van Karnak en de Vallei der Koningen. We krijgen voor die prijs (ongeveer 160 euro) een chauffeur in een geklimatiseerde auto, een lunch én een Engels sprekende gids.

Ik lees op Internet over de misselijke behandeling van vrouwelijke arrestanten door de Egyptische geheime politie tijdens de opstand eerder dit jaar. "Een Egyptische oud-generaal heeft toegegeven dat bij zeker achttien vrouwelijke demonstranten zogeheten 'maagdelijkheidtests' zijn gedaan. Die vrouwen zijn na hun arrestatie begin maart in elkaar geslagen, geëlektrocuteerd, hardhandig gefouilleerd, naakt gefotografeerd door soldaten en gedwongen om de maagdelijkheidstesten te ondergaan" Zo iemand mag van mij zwaarder worden gestraft dan oud-president Mubarak, maar ik ben benieuwd of hij überhaupt veroordeeld wordt. Het artikel zegt daar niets over. Wel mag de oud-generaal zich verdedigen door te zeggen dat het geen nette vrouwen waren: "Op het Tahrirplein sliepen de vrouwen samen met de mannelijke demonstranten in tentenkampen. Daar vonden wij molotovcocktails en drugs", zegt hij. Nee, dan is het goed, dan mag het wel. Terug naar boven

"Apotheek" in Sheraton Street. Let op, wat staat er op de winkelruit?

Woensdag 01-06-2011

Weinig te melden. Vanmorgen nog wat boodschappen. Vergeefs langs Gem Travel gelopen, het excursiebureautje in Sheraton Street dat ons morgen naar Luxor zal brengen. Ze wilden een kopie van onze paspoorten; die had ik niet bij me. Afgesproken ze vandaag om 11 uur te brengen. Er is niemand. Om 12 uur ook niet, dat belooft niet veel goeds. Om half zes loop ik er nog eens langs, niet echt een straf want in Sheraton Street is altijd van alles te zien (zie foto hierboven). Nu zijn ze wel open, maar meneer Ahab, met wie ik gisteren de afspraak maakte, is er zelf niet. Onze trip staat gelukkig wel ingeschreven: om 05.30 uur morgenochtend worden we afgehaald bij de middelste poort van de marina.

Om één uur komen de jongens van de haven ons waarschuwen. We kunnen losmaken en aan de kade van de toeristenboten aan de overkant 100 liter diesel tanken voor 1 euro per liter. Even wennen, maar het afvaren en weer aanmeren levert geen moeilijkheden op (foto hier). Morgen dus naar Luxor, vrijdag alles klaarmaken, zaterdag - weather permitting - op weg naar het noorden, terug door de Golf van Suez naar het Suezkanaal. Terug naar boven

Karnak. In de enorme zuilenzaal van de tempel van Amon

Donderdag 02-06-2011

Keurig om half zes staat bij de middelste uitgang van de marina onze auto met chauffeur – Achmed geheten - klaar. We rijden eerst 60 kilometer langs de kust naar het zuiden. Het is een haag van hotels en resorts met erachter een blauwe zee die schittert in de zon. We stoppen bij een rotonde bij het stadje Safaga, waar we onze gids Amr opppiken. Een welbespraakte, vriendelijke en goed Engels sprekende jongeman die aan de universiteit van Caïro Eyptologie studeerde en een aantal jaren persoonlijk heeft meegewerkt aan opgravingen in de Vallei der Koningen in Luxor. Bovendien kan hij het hiëroglyphenschrift van de oude Egyptenaren lezen en vertalen, een vaardigheid waar we vandaag veel plezier van hebben. We gaan rechtsaf voor een rit van 160 kilometer door de barre oostelijke woestijn van Egypte. Eerst slingeren we door grillige, volledig kale bergen, bruinrood en grijs van kleur alsof je door een Marslandschap rijdt. Hier en daar een nederzetting van Bedoeïnen. Langs de weg staan zendmasten voor mobiele telefonie en terzijde van iedere mast staat een van karton en palmtakken opgetrokken huisje. Daar woont de bewaker, een Bedoeïn, ingehuurd door de telefoonmaatschappij. Halverwege de rit stoppen we bij een dorpje met koffiehuizen en toeristenstalletjes, met opdringerige verkopers. We drinken er overigens thee (foto hier). Na de stop wordt het landschap vlakker en zanderiger. Langs de weg loopt een onafgemaakt spoorlijntje. Een mislukt project voor fosfaatwinning in de woestijn, zegt Amr, in de steek gelaten door de investeerders. Dat lijkt me jammer, fosfaat wordt gebruikt om kunstmest te maken en het wordt in de wereld steeds schaarser en duurder.

Na een uur wordt het landschap opeens groen, we zijn in de vruchtbare Nijlvallei. Bij de schamele stad Qena slaan we linksaf, naar het zuiden. We rijden over een drukke asfaltweg, omzoomd met kleurige bougainville en oleanders, langs een bevloeiingskanaal; de Nijl zelf ligt een paar kilometer westelijker. Om de paar kilometer leidt een brug over het kanaal naar kleine nederzettingen en stadjes. Het is een lieflijk en schaduwrijk landschap vol wuivende palmbomen, velden, rietkragen en kreekjes (3 foto's hier). Mensen werken op de velden, we zien honderden ezels, al of niet voor simpele houten karren gespannen. Bijna sinds de ontwikkeling van de landbouw ongeveer 15.000 jaar gelden was deze vruchtbare vallei goed voor rijke oogsten. Geen wonder dat hier de eerste menselijke beschavingen konden ontstaan.

Na 60 kilometer naderen we Luxor. Om de stad binnen te komen moeten we over een brug een 3000 meter lange heerbaan oversteken, die dateert uit de tijd van de latere dynastieën. Het is de Avenue van de Sfinxen naar de letterlijk duizenden sfinxenbeelden die de weg flankeren en die ooit de tempels van Karnak en Luxor verbond (foto hier). Enorme religieuze processies trokken ooit hier overheen. Men is nu bezig om het hele traject op te graven, waarvoor talrijke woningen uit de weg geruimd moeten worden. Dan bereiken we een uitgestrekt parkeerterrein bij het tempelcomplex van Karnak, waar maar enkele auto’s en een bus wat verloren bij elkaar staan. Terwijl Achmed op de auto past (in de schaduw van een boom) geeft Amr ons uitvoerig uitleg naast een grote maquette (foto hier). Door de blakerende zon lopen we over een uitgestrekt plein naar het complex. Ach, hoe moet je dat beschrijven? Karnak is een buitengewoon groot en indrukwekkend complex van tempels, heiligdommen, een vierkant heilig meer, pleinen, obelisken en standbeelden dat een oppervlakte van twee vierkante kilometer beslaat. “Large enough to contain about 10 cathedrals”, zegt de Lonely Planet. Het belangrijkste bouwwerk is de Tempel van Amon, het grootste religieuze bouwwerk ooit gebouwd. Het is gewijd aan de god Amon, die hier verbleef als hij op aarde was, samen met zijn (derde) vrouw Mut, de wereldmoeder, en zijn zoon, de Maangod Khonsu. De Britse schrijfster Amelia Edwards, die in de 19^e eeuw langs de Nijl reisde, beschreef precies wat we voelden: “The scale is too vast; the effect too tremendous; the sense of one’s own dumbness, and littleness, and incapacity, too complete and crushing” Hans Strelocke noemt het in zijn boek over geschiedenis en kunst van Egypte (Cantecleer, 1979) dat ik van Ine kreeg, “een monsterachtig grote tempelstad” We lopen door de verbluffende zuilenzaal, de 25 meter hoge zuilen gemodelleerd in de vorm van bloeiende papyrushalmen, die een heilige tuin moest symboliseren (foto hierboven en kijk hier voor 11 andere foto's van Karnak). Arbeiders zijn op een steiger bezig om zorgvuldig het stof van de inscripties en bas-reliëfs af te borstelen, de afbeeldingen stellen de vele veroveringen van het Nieuwe Koninkrijk voor. De zuidelijke buitenmuur somt in hiëroglyphen de namen op van alle steden die door de grote pharao Ramses II (19e dynastie) veroverd werden (in het Egyptisch Museum in Caïro zagen we zijn indrukwekkende mummie) Elders aan de zuidmuur staan de namen van de Joodse steden ingegrift die veroverd werden door pharao Sheshonk I op de Judeïsche koning Rehobeam in 927 vChr. Juda werd toen een vazalstaat van Egypte. We zien de enorme obelisken van Thoetmosis I (20 meter hoog) en de succesvolle, vrouwelijke pharao Hatsjepoet (29,5 meter hoog), die ieder uit één stuk hard graniet werden gehouwen. Hier stonden er ooit zes van, maar latere pharao’s lieten er een aantal verwijderen uit naijver. Zo ligt er even verder een omgegooid stuk van een andere obelisk voor de eerdergenoemde Hatsjepoet. Ook lieten sommige mindere vorsten de namen van illustere voorgangers van hun beelden verwijderen om ze vervolgens van hun eigen naam te voorzien. Amr legt geduldig alles uit en voert ons in een rustig tempo door het complex. We hebben ook tijd om op ons gemak te zitten kijken en rond te slenteren. De gidsen van andere gezelschappen manen tot spoed, ze moeten vandaag nog veel meer sites bezoeken.

Duizelig van alles wat we gezien hebben en van de warmte lopen we over het grote voorplein, dat nu ook veel heter is dan een paar uur eerder, naar een restaurant aan de snelweg langs de Nijl voor de lunch. Een smakelijk lunchbuffet. Daarna rijden we over de Nijlbrug (foto hier). naar de westelijke oever. Waar de groene zône van de Nijlvallei ophoudt, begint een kaal, grijswit gebergte. Hier kozen de pharao's vanaf het Middenrijk een veilige plek voor hun graftombes, omdat nog in hun tijd was gebleken dat graven van hun voorgangers van het Oude Koninkrijk, de piramides in Gizeh, allemaal door grafrovers waren geplunderd. Ze vonden in de bergen bij de toenmalige hoofdstad Thebe (= tegenwoordig Luxor) een afgelegen vallei, de tegenwoordige Vallei der Koningen (zie afbeelding hiernaast) Het is ondertussen snikheet en we zien weinig bezoekers. Zelfs de immer opdringerige souvernir-verkopers gedragen zich rustig. Een auto-treintje brengt ons naar het begin. We willen geen overladen programma en hebben drie tombes uitgekozen, twee gemakkelijk toegankelijke (nrs. 2 en 6) en een moeilijker (nr. 8) De meeste tombes hebben een onooglijke ingang, deels waren die zelfs nog verborgen toen de Britse archeoloog Howard Carter in 1922 de tombe van de jonggestorven pharao Toet-Ankh-Amon ontdekte. Die tombe is al enige tijd niet opengesteld, staat op een bord. De eerste tombe die we binnengaan is van Pharao Ramses IV. En dan zien we het wonder en we begrijpen waarom hier zeker niet gefotografeerd mag worden. De wanden en de plafonds van de gang en de grafruimtes zijn bedekt met wonderschone, veelkleurige en haast lichtgevende afbeeldingen van een onnavolgbare rijkdom aan uitdrukking. Het overrompelt ons, ondanks dat we enige voorbereiding deden met Lonely Planet en Hans Strelocke, hadden we zo'n overdaad aan pure schoonheid niet verwacht. Om er iets van te laten zien zocht ik op Internet naar een paar foto's van wat we in die tombes zagen. Zie hieronder.

De middelste afbeelding intrigeert ons. Het beeldt een tafereel uit het Boek der Poorten uit, een heilige tekst uit het Nieuwe Koninkrijk, waarin de reis van de ziel van de overledene naar de volgende wereld wordt beschreven in 12 stappen of uren. Hier zie je het vierde uur. Je ziet een kuil met een lange, gekronkelde slang erin. Het blauw ter weerszijden zijn de wateren van de onderwereld. De tekst bij de afbeelding zegt:

"De tijd is als het lijf van een slang

waaruit als godinnen de nachtelijke uren geboren worden.

Na hun reis worden ze weer door de slang verslonden"

Mogelijk is dit ook de reden dat de beide sarcophagen die we zien in resp. KV2 en KV6 (KV = King's Valley) langs de bovenrand een kronkelende slang hebben, die zichzelf in de staart bijt? Bij de sarcophaag van pharao Merenptah (boven rechts) gebeurt ons iets bijzonders. Een vriendelijke bewaker wenkt ons mee naar de achterkant van de zware granieten grafkist. Hij kijkt speurend rond of er niemand te zien is en wijst ons eronder te kruipen. Onder de loodzware kist kijken we omhoog en zien over de hele lengte een liggende mensenfiguur afgebeeld. Als we eruit kruipen houdt de bewaker uiteraard zijn hand op voor een fooi.

Ik zal alle lezers één ding zeggen. Laat Napels maar zitten, maar ga in plaats daarvan eens in je leven naar deze Vallei der Koningen in Egypte. Dat zou zeker voor alle hedendaagse machthebbers en politici moeten gelden, van wie gevergd zou moeten worden dat ze een opstel schrijven over hetgeen ze hier geleerd hebben. bij een slecht opstel verliezen ze hun functie. Maar ja, wie moet het opstel beoordelen?

We rijden in het toeristentreintje terug, ditmaal wel belaagd door een ontzettend vervelende souvenirverkoper. De jongen laat zich niet wegsturen. Hij gebruikt een truc; hij houdt drie zwartgranieten beeldjes op en zegt "Only three pound!" Welke ponden hij bedoelt, zegt hij niet, maar als je erop ingaat blijkt dat het niet om Egyptische maar om Engelse Ponden gaat. Dat is het tienvoudige. De beeldjes zijn ook zeker niet uit graniet vervaardigd. Volgens afspraak brengt Amr ons bij een atelier waar ze uit alabast en graniet ter plekke beeldjes kerven. We krijgen het verschil uitgelegd tussen nep en echt (foto hier). Natuurlijk, we zijn niet gek, het is de bedoeling dat we iets kopen, maar er zijn echt fraaie beeldjes en beelden. We kiezen voor twee beeldjes, een van alabast en een andere van graniet. Ze beelden resp. de god Thoth uit in de gedaante van een ibis, en de eigenzinnige pharao Akhnaton, die in zijn rijk het monotheïsme wilde invoeren. Ze zullen een mooie plek in onze vitrine in Gorcum krijgen. We gaan op weg naar de brug. Onderweg zie ik opeens in het veld twee enorme beelden. Stop!, roep ik. We stappen uit. Het zijn de Colossi van Memnon, vertelt Amr. Ze beelden beiden pharao Amenhotep III uit (foto hier), maar de gezichten zijn onherkenbaar. Ze stonden voor zijn tempel maar die werd vernietigd door een aardbeving. Volgens anderen werd de basis ervan aangevreten door de jaarlijkse overstromingen van de Nijl. Een van de beelden, de oostelijke, zou geluid kunnen maken, speciaal bij zonsopgang. Het wordt door de diverse antieke historici beschreven, soms als een harde klap en soms als een akkoord op een lier. Nogal een verschil. De veronderstelling dat het geluid door mensen werd gemaakt om de faam van de colossen te vergroten.

Daarna rijden we naar huis, nou ja, naar de boot. dezelfde route als op de heenweg, terwijl het in de woestijn snel donker wordt. We besluiten deze prachtdag met een lekker diner aan de wal. Terug naar boven

Voorspelling voor morgen, 14.00 uur, op WetterOnline.de. Meestal zit deze site aan de lage kant met de voorspelde windsnelheden

Vrijdag 03-06-2011

Het nieuws wordt beheerst door de verontrustende EHEC-bacterie, de Griekse schuldencrisis, de voorgeleiding van Mladic in Den Haag en de nieuwe demonstraties in Syrië. In de stad Hama zijn vandaag na het vrijdaggebed veel slachtoffers gevallen. Voor ons draait het nieuws nu even vooral om het weer, of beter, de wind. Vandaag was er vrij veel noordenwind, oplopend tot 5 Bf. Buitengaats en met wind op de kop is dat zeker Bf 6 en dat betekent hakken. Daar hebben we geen zin in, we wachten het per dag even af. Per slot hoeven we geen haast te maken, maar vaak wil je toch snel wegvaren als het besluit tot vertrek gevallen is. Voor morgen zijn de voorspellingen redelijk (zie hierboven), De Egyptische Navtexzender heeft het voor morgen over een trog van lage druk met NW 4 - 5 en golven van 1,5 tot 2 meter. Tegen de avond waait het nog steeds NW 6. Nogmaals,we zien morgenochtend wel weer.

Een groot deel van de dag ben ik met het verslag van ons bezoek aan Luxor bezig. In de loop van de middag komt ons contactmannetje een doos rode Grand Marquis 2009 brengen. Hoewel het niet heimelijk gaat lijkt het bijna of een dealer de stuff komt bezorgen. De wijngaarden liggen in de Nijldelta en het bedrijf is in het bezit van Heineken. Terug naar boven

Still uit le Bonheur: Acteur Jean-Claude Drouot vertelt zijn vrouw (Claire Drouot, inderdaad in het echt ook zijn vrouw) dat hij verliefd geworden is op het meisje van het postkantoor

Zaterdag 04-06-2011

Gisteravond keken we op DVD naar "Le Bonheur", de film van de Franse cineaste Agnès Varda uit 1965 over geluk en overspel. Ik zag die film in eind jaren '60 of begin jaren '70 en ben hem eigenlijk nooit vergeten. Niet alleen vanwege de nieuwe manier van een kleurenfilm maken, maar vooral vanwege het thema. Een man is gelukkig getrouwd en heeft een gezin met twee mooie kinderen. Alles speelt zich af in de Franse campagne, je kent dat wel, dorpje, Citroëns 2CV, schaduwrijke bossen en zonovergoten velden, stokbrood, enzovoorts. Het gezin is zo gelukkig als maar kan. Man wordt echter verliefd op het meisje van het postkantoor. Bekent dat aan zijn vrouw. Nooit vergeet ik die regels waarmee hij zijn gedrag uitlegt. Ongeveer zo: Wij en de kinderen zijn als een prachtige, zonnige tuin, alléén maar geluk; op zeker moment keek ik over de muur en zag nóg een mooie tuin; nóg meer geluk, dacht ik. Zijn vrouw doet alsof ze het begrijpt. Ze loopt even weg en later blijkt dat ze zich op die zonnige zomerdag in een bosvijver verdronken heeft. Man ontroostbaar, zoekt tenslotte het postmeisje weer op. Laatste beeld: ze lopen samen in herfstkleurige truien met beide kinderen gelukkig lachend en omstrengeld door het bos. Einde.

In al zijn simpelheid bleef die film me altijd bij. Varda geeft in haar film geen moreel oordeel. Dat laat ze aan de kijkers over. Er waren toen veel discussies in de Utrechtse Studio-bioscoop na afloop. Velen vonden, niet onbegrijpelijk, de man een onuitstaanbare egoïst. Mijn vriendinnetje van toen dacht er ook zo over, maar ik had wel enig begrip voor Jean-Claude. Ik was natuurlijk net zo. Wetenschappers zouden zeggen dat hij (en ik) niets anders deed (deden) dan gehoor geven aan de drang van de hormonen. Zonder erover na te denken. Biologie. Zo ging en gaat het meestal met het dier, de mens. En vaak komt hij daar goed mee weg, zoals in deze film. De slachtoffers die ze (we) maken worden niet lang herdacht. Het leven gaat verder. Tot we zelf aan beurt zijn.

Vanmorgen blijven we lang liggen, tot half negen. Het waait NW 5 - 6. Vandaag niet weg, dus. Op de weerkaartjes zie ik dat het vanaf dinsdag minder gaat worden, waarschijnlijk drie rustige dagen. Het blijft de hele dag fiks doorwaaien. De dag brengen we door met lezen, dutjes, een boodschapje doen, lezen en nog maar een dutje.

In Egypte worden functionarissen van het oude regime veroordeeld. Ze krijgen strenge straffen. Vandaag kreeg de voormalige minister van Financiën (bij verstek) 30 jaar gevangenisstraf. Hij is voortvluchtig en wordt gezocht door Interpol. Let wel, ze worden gestraft door de huidige machthebbers met wie ze vroeger de macht deelden. Mubarak zelf kreeg inmiddels een boete van 32,5 miljoen euro aan zijn broek vanwege het uitschakelen van internet en mobiel telefoonverkeer tijdens de opstand in januari. Hij moet nog terechtstaan voor de bleodige inzet van leger en politie, misdaden waarvoor de doodstraf kan worden opgelegd. Dat zie ik zijn vroegere collega'-machthebbers nog niet doen, hoewel ze de hete adem van het volk behoorlijk in hun nek voelen. Zo werd in Caïro dezer dagen een politiebureau in brand gestoken door een boze menigte, omdat er een arrestant in zijn cel de dood vond. Het valt ons ook op hoe iedereen die we spreken sterk gekant is tegen het oude regime en vooral tegen ex-president Mubarak. Corruptie, zelfverrijking en gebrek aan democratie zijn in volgorde de verwijten. Natuurlijk is het nu gemakkelijk spreken, nu de oude leiders voor een deel gevangen zitten of op de vlucht zijn.

Van mijn dochter Floor ontving ik een leuke foto van kleinzoon Thijs terwijl hij aan tafel zit op zijn peutercrèche in Amsterdam (hierboven, 2e van rechts) Te leuk om niet te plaatsen. Thijs is nu 1 jaar en ruim 1 maand.

Onder het veelstemmig en soms apert valse zingen van de muezzins valt hier ondertussen snel de avond in. De harde noordwestenwind legt er zich vooralsnog niet bij neer. Het gaat zelfs harder waaien, Bf 6 - 7. Terug naar boven

Zondag 05-06-2011

Verwaai-dagen zijn luie dagen. Alles is klaar om te vertrekken, je hoeft niets meer te doen dan wachten en de tijd doden. Vanmorgen voorspelt de Navtex NW 6 en het waait ook NW 6. Later zakt de wind terug naar Bf 5, behoudens in vlagen.

In Holland vallen er eindelijk flinke regen- en onweersbuien en de komende dagen blijft het weer er wisselvallig. De grafiek van het neerslagtekort die het KNMI bijhoudt berekent dan ook een ombuiging van de recorddroogte in de richting van het extreme droogtejaar 1976 (zie hierboven). Heeft de droogte nu te maken met de opwarming van de aarde? Volgens het KNMI wordt het neerslagtekort in Nederland de laatste jaren groter en de oorzaak is een toename van de verdamping, voor 75% ten gevolge van meer zonnestraling en voor 25% door hogere temperaturen. Meer zonnestraling? Ja, dat schijnt te komen door een afname in de bewolking en een toename in de helderheid van de lucht door een afname van de luchtvervuiling. En de opwarming? De voorjaarstemperaturen zijn sinds het begin van de jaren 1950 gestegen met ongeveer 2,4 graden. Terug naar de vraag of de recorddroogte nu wel of niet komt door klimaatverandering. Dat is niet zeker, het kan ook om natuurlijke temperatuurvariaties gaan. Zoals steeds: de meetperiode - in dit geval van 1950 - is te kort om een onbetwistbare trend te kunnen vaststellen. Maar over langere periodes bezien, bestaat er aan de opwarming van de aarde geen twijfel.

Ik had verwacht dat de maandelijkse grafiek van de gemiddelde weeldtemperatuur in de lagere atmosfeer er al zou zijn, maar kennelijk houden de UAH (University of Alabama in Huntsville) en klimaatscepticus Roy Spencer ook weekend. Het brengt me wel op een vraag die een lezer onlangs stelde, hoe deze UAH-satellietmeting zich verhoudt tot andere metingen, zowel aan de grond als tot die van andere satellieten. Geven die hetzelfde beeld? Welnu, dat is het geval zoals je hiernaast kunt zien. De directe grondmetingen (blauwe curve) zijn vergeleken met twee satellietmetingen, de UAH en de RSS (resp. rood en groen) en komen precies overeen. Let op de piek van het recordjaar 1998, toen er een zware El Niño was. Sommige klimaatsceptici beweren met stelligheid dat sinds dat jaar de opwarming gestopt is en dat is natuurlijk logisch, als je je grafiek precies in dat jaar laat beginnen. Maar daar trappen we natuurlijk niet in.

Lezen en luieren, daarmee vullen we ook deze dag. Ik lees in één ruk het zeer informatieve nieuwe boek uit van journalist Jan van der Putten "Verbijsterend China. wereldmacht van een andere soort" (Nieuw Amsterdam, 2011) Inderdaad,verbijsterend is het goede woord voor de ontwikkeling van deze megastaat sedert de nieuwe opperste leider Deng Xiaoping twee jaar na de dood van Mao Ze Dong in 1976 de bevolking ineens de raad gaf om rijk te worden. Daarna waren er 30 jaar van onstuimige groei. Er kwam een middenklasse, die vooral wil consumeren. Van der Putten stelt dat China eigenlijk al tweeduizend jaar lang een wereldmacht was, met uitzondering van de laatste twee eeuwen ("De periode van Vernedering" door de Britten, de Duitsers en de Japanners) Hij gelooft niet dat de huidige wederopstanding directe gevaren voor de wereldvrede meebrengt. China heeft voor zijn verdere groei, noodzakelijk om het autoritaire regime in het zadel te houden, stabiliteit en handel nodig. Ook de afhankelijkheid van Amerika van China voor de financiëring van de grote staatsschuld heeft twee kanten: "China heeft nu een kwart van de Amerikaanse staatschuld in handen. Als het zijn schuldpapieren van de hand zou doen of geen nieuwe meer zou kopen, zouden de VS financieel instorten. En als de VS instorten, volgt China snel. De dollar zou immers kelderen en daarmee de waarde van de Amerikaanse schuld in Chinese handen. De Amerikaanse invoer uit China zou scherp dalen, wat in China zou leiden tot massale bedrijfssluitingen en ontslagen, met alle mogelijke sociale en politieke consequenties van dien. Daarom is China gedwongen Amerikaans schuldpapier te blijven kopen. Het heeft dus niet alleen de VS maar ook zichzelf in de houdgreep" (blz. 271) Hm. Klinkt dat geruststellend? Ik weet het niet.

Ondertussen gaat boven de stad de zon alweer onder, weer een dag voorbij. Windvlagen bulderen over het schip. Het blijft erop lijken dat we vanaf dinsdag of woensdag een tijdelijk weather window hebben om in een dag of drie naar Suez te komen. Terug naar boven

De dwaze en tot niets dienende toren in de marina is af. Er zit niets in en dient alleen als..,ja, als wat? Een leegstaande toren op een leegstaand appartementencomplex bij een vrijwel lege haven

Maandag 06-06-2011

Merkwaardig, die intense financiële verstrengeling tussen de VS en China. Ik schreef er gisteren over. De een kan niet zonder de ander, alsof ze als twee wankele reuzen een hachelijke dronkemansdans uitvoeren. Amerika kan niet zonder het geld van de Chinezen, China kan niet zonder de Amerikaanse exportmarkt. Kan dat maar doorgaan? En zo nee, hoe eindigt het dan? Voordat China een vervangende thuismarkt ontwikkeld heeft, zijn er tientallen jaren voorbij. Toegenomen inflatie? Dat maakt de Amerikaanse megaschuld kleiner en zijn producten op de wereldmarkt goedkoper. Het gaat me allemaal ver boven de pet.

Vanmorgen loop ik naar het havenkantoor om af te rekenen en een port clearance te krijgen. Dat kan niet zomaar, ik vreesde het al. Eerst moet ik onze lokale agent van Felix Agents bellen. Na een halfuur komt er een jongeman met een baseball-petje op langs. Hij komt aan boord en stelt zich voor als Karim. Hij vraagt naar onze custom-clearance. Hebben we niet. Nooit gekregen. Die hadden we bij aankomst in Hurghada moeten regelen, zegt hij. In feite zijn we hier illegaal. Oh. Niemand heeft ons dat verteld. We vermoeden half-en-half een afzetters-truc maar dat kunnen we natuurlijk niet hard maken. Enfin, Karim zal het allemaal regelen voor een prijs van 190 dollar (30 dollar custom clearance, 40 dollar port-clearance, 50 dollar ships-inspection en 70 dollar agents-fee). Op de laatste leverde hij al 30 dollar in, omdat we erg boos waren. Om het nog erger te maken: het staat niet eens vast dat het morgen allemaal rond komt, maar Karim zal zijn uiterste best doen. Hij vertrekt met onze scheepspapieren en mijn paspoort. We voelen ons geplukt en machteloos. Of hebben we het bij het verkeerde eind?

's Middags lees ik in de briefwisseling tussen Rudy Kousbroek, zijn toenmalige vrouw Ethel Portnoy en W.F. Hermans, "Machines en Emoties" (De Bezige Bij, 2009). Na 120 pagina's kan het me nog niet echt boeien. Om vijf uur ga ik nogmaals naar het havenkantoor, want nu pas kan ik betalen, nadat ze stand van ons electra- en waterverbruik hebben opgenomen. We zien verder morgen wel hoe het loopt. Terug naar boven

De windsituatie bij vertrek uit Hurghada

Dinsdag 07-06-2011

Om kwart over tien verschijnt Karim met twee inspecteurs voor de marine inspection. Een uiterst oppervlakkig gebeuren. Ze vullen op een formulier de scheepsgegevens in, die ik opgeef, en werpen een vluchtige blik in de kajuit. Dat is het. Ik schroef het logwieltje op zijn plaats in de bodem. Ans spuit de boot af en topt de tanks af. Nog wat laatste boodschappen. Een uur later keert Karim weer met de douaneverklaring. "Now you are legal in Egypt!", zegt hij stralend. Het zal wel. De wind is NNW 3 - 4. We kunnen om 13.00 uur vertrekken. Mogelijk ankeren we ergens tussen de eilanden en koraalriffen voor vannacht.

Om 13.15 uur varen we marina van Hurghada uit. Eindelijk. De wind is NNW 4, precies in de wind. Er staat een korte zeegang. Tussen de koraalriffen van Umm Qamar en Shab Abu Shibang door motoren we naar het noorden. Om 15.30 uur zijn we bij het baken op de noordoostzijde van het laatstgenoemde rif. De wind zakt in naar Bf 3 en de zeegang vlakt af. We zetten koers naar het grote, platte Tawila Island, waar we onlangs hebben gesnorkeld. Al kijkend en mijmerend bedenk ik dat ik het mezelf soms moeilijker maak dan nodig is, bijvoorbeeld door verder weg te varen dan anderen en dan na veel omzwervingen weer thuis te komen. Ik bedoel: niet dat thuiskomen erg bijzonder is, maar na lange omzwervingen thuis komen wél. Zo ervaar je dan tenminste iets bijzonders in je leven. Hm.

Om 16.30 uur zien we ver in het oosten de vage omtrekken van de bergen op het Sinaï schiereiland. We krijgen nu meer wind op de kop,NW Bf 4. Op de gedetailleerde zeekaart van dit tamelijk labyrinthische gebied speur ik naar geschikte ankerplaatsen. Endeavour Harbour op Tawila? Het is niet ver weg en als we er een halfuur later langs varen ligt er niemand. Het is nog niet laat en als we doorvaren kunnen we nog voor donker ruim 10 mijl verderop de baai van Bluff Point wel halen. Oostelijk van Tawila kunnen we de koers nét voldoende verleggen om scherp aan de wind langs Gubal Island te zeilen. En wat meer op te schieten. Helaas, al na tien minuten staat de wind weer pal tegen en wakkert aan naar Bf 5. Aan stuurboord is geen ruimte om wat af te vallen. Daar staat het rode baken dat de strook van onderwater liggende koraalriffen van Siyul Saghira aanduidt. Het zij zo. De wind haalt nog meer aan tot Bf 6. Af en toe scheren er vliegende vissen over de straffe golven. We ploeteren voort langs het kale, volledig onbegroeide Gubal Island, een onherbergzame rotskust waar we vlak langs varen om zoveel mogelijk luwte te pikken. Tegen het vallen van de avond bereiken we de baai van Bluff Point, dat vlak naast de grote shipping lane ligt. We ankeren in de wind, vlak achter de grens van het koraalrif in 14 meter water, naast twee fel verlichte motorboten van een duik-safari. De hele avond giert de harde noordwestenwind door, maar ons anker krabt niet. We nemen een glas wijn in de kuip en eten bonensoep. In het westen is een rode gloed van affakkelingen bij boorplatformen. Daar komt ook het maansikkeltje op. Over ons hoofd welft zich de enorme, gruizige lichtbaan van de Melkweg. Ans gaat slapen en ik blijf achter met een deken in de kuip, af en toe dommelend en wakend of het anker houdt. Wat het doet. Terug naar boven

Geankerd bij Bluff Point. De prachtige lichtblauwe rand is de kraag van koraalrotsen om het eiland

Woensdag 08-06-2011

Om een uur of twee vannacht trekt de wind verder aan tot NW 6 – 7. Wat heb je aan zulke weerberichten als dat van gisteren? Om vier uur begint het al licht te worden. Zouden we in de loop van de dag verder kunnen? De wind zwakt tijdelijk af tot Bf 5 – 6 maar in de Straat van Gubal staat een zware zeegang, zie ik. In de loop van de ochtend begin ik te vermoeden dat we hier vandaag waarschijnlijk niet weg zullen gaan. Om de ankerlierstand te ontlasten klik ik een lijn aan de ankerketting en beleg hem op een klamp. Het is zonnig. Om ons heen is het een komen en gaan van vissers en duik-safari boten. Tja, onder water heb je geen last van wind en golven. Eenmaal komt een groepje dolfijnen een kijkje nemen, maar ze zijn gauw weer weg. Als gewoonlijk lezen en luieren we.

Onlangs schreef ik dat de briefwisseling tussen W.F. Hermans en Rudy Kousbroek en zijn vrouw me niet erg kon boeien (“Machines en Emoties” Een briefwisseling bezorgd door Willem Otterspeer, De Bezige Bij, 2009). Nou, na de eerste 120 pagina’s was dat wel over! Beide schrijvers zijn tamelijk openhartig tegen elkaar en vooral Hermans schrijft uiterst boeiend over de achtergronden van zijn schrijverschap.

“Ik word gefascineerd door mensen die zich in een rol vastbijten en dan door de maar oppervlakkig geïnteresseerde toeschouwers nog eens extra worden vastgenageld op die rol, zoals de meeste mensen pas goed verliefd worden door wederliefde, althans gewilligheid. Ik ben – ’t is waar – door en door nihilst. Ik zou een filosofie kunnen opbouwen, waarin de mens niets is, tot hij zich, meestal nonchalant, een rol kiest of zich tot iets opzweep, à la Hitler – en dat duurt dan totdat de omstandigheden (…) hem de baas worden” (blz. 154).

Uiterst interessant! Tegen het einde van de briefwisseling betreur je het zeer dat de beide vrienden gebrouilleerd raken. Het is dan 1972, de tijd van de affaire Weinreb waarin de twee vrienden niet eens echt tegenover elkaar stonden maar elkaar ook niet begrepen, of wilden begrijpen. Inderdaad, over het zich in een rol vastbijten tegenover oppervlakkige toeschouwers gesproken. Achteraf gezien had Hermans in de affaire het gelijk aan zijn kant. Hij stierf in 1995. De bezorger van de briefwisseling, Willem Otterspeer, interviewde Kousbroek erover. Het moet vlak voor zijn dood geweest zijn. Hij heeft dan alles herlezen, soms met grote emotie. De omgang met de eenkennige Hermans beschrijft hij als moeilijk. “Je was eigenlijk altijd bang om iets verkeerds te zeggen” In de affaire Weinreb erkent hij dat hij de felste verdedigster van Weinreb, de journaliste Renate Rubinstein, probeerde te ontzien, omdat zij tijdens de oorlog haar eigen vader had verloren. “Tegelijk wist ik dat dit Wim niet was uit te leggen” Kousbroek vertelt dat hij nog lang heeft gehoopt dat de ruzie een keer zou worden bijgelegd, maar dat is dus nooit gebeurd.

In Bluff Point hebben we geen telefoonbereik en dus ook geen internet. In de loop van de middag neemt de wind weer toe tot NW 6. We besluiten af te wachten. Als de wind gaat liggen en de zeegang wat tot rust is gekomen, gaan we verder, ook al is dat vanavond of vannacht. De Egyptische Navtex voorspelt NW 3 - 4 voor de komende 24 uur. Het wordt donker en de wind neemt niet af. We luisteren naar het Nederlands nieuws op de Wereldomroep. Men serveert eerlijk gezegd weinig interessants voor de Hollandse expats in het halfuurtje dat beschikbaar is. De EHEC-epidemie lijkt in elk geval op zijn retour. Om 21.00 uur is het inderdaad NW 4 maar we hebben geen trek om nog uit te varen. Gelukkig maar, want nog geen uur later wakkert de wind aan tot stormachtig. Daar liggen we dan aan het anker op een rijtje, 4 duiksafari-boten, 1 Egyptische gulet, 4 vissersbootjes en 1 jacht. We liggen ongemakkelijk; de baai geeft luwte voor de hoge zeegang maar niet voor de snoeiharde wind. Terug naar boven

Zonsopkomst. Links Bluff Point met eronder als je goed kijkt een vissersbootje

Donderdag 09-06-2011

Vannacht rond drie uur is het weer goed mis, het waait NW 6. Tja, we liggen aan de rand van Gubail Strait, en dat zullen we weten. De Straat is slechts 6,5 mijl breed en dat heeft het effect van een windtunnel. Dat heeft de hele Golf van Suez ook maar hier is het op zijn ergst. Dan staan er ook nog tijstromen tot 2 knopen en de noordgaande stroom duurt langer dan de zuidgaande. Ergo: wind tegen stroom, het veroorzaakt een felle holle zeegang. Vaak trekken de tijstromen over de koraalriffen heen. Uitkijken dus. Bij harde noordenwind kun je het open water beter mijden en gebruik maken van een strong wind route tussen de eilandjes en de kliffen. Dat is ook ons plan.

Om kwart over vier is het al licht en een uur later komt de zon op (foto hierboven). Ik heb op een kuipbank wacht gehouden, dat wil zeggen half gedommeld en af en toe even gekeken of alles in orde was. Nu zit ik naar de capriolen van de kleine zeemeeuwen (sterntjes) te kijken, die elkaar verontwaardigd opjagen als er een iets eetbaars uit zee heeft gevist. Het waait minder dan eerder vannacht, NW 4, en we besluiten om acht uur om het erop te wagen een sprongetje naar het noorden te maken. Het anker breekt gemakkelijk uit de zandlaag. Een kwartier later ronden we Bluff Point. Maar de duvel speelt mee, buiten krijgen we NNW 6 precies tegen. Het is een stuk van een mijl of zes dat we over open zee moeten afleggen, op een kleine mijl uit de rand van de koraalkliffen, hotsend en botsend over de hoge rollers, om verderop tussen de eilandjes de strong wind route weer op te pikken. Aan bakboord ligt tussen de brekers als een sombere waarschuwing het scheepswrak dat we ook op de heenweg zagen. Voorzichtig zoeken we de opening. Inderdaad wordt het daar beduidend rustiger. We varen tussen Ashrafi Island en Qaysum ash Shamaliya, eilanden omgeven door een schitterend lichtblauw gekleurde kraag van koraalriffen. Uitstekend zichtbaar en dus goed te vermijden. De wind is nog steeds NNW 6.

Om 11.00 uur passeren we een smalle doorgang met 9 meter water onder de kiel. Links en rechts riffen met bruisend water. Dan komen we in het Chenal Zeit en daar wordt het stampen. We krijgen bakken buiswater over. Wind en zeegang staan er recht in en we moeten zes mijl doorknokken om bij het industriehaventje van Marsa Zeitiya te komen, waar we het anker willen uitwerpen en eens zien wat we verder doen. Aan stuurboord liggen opnieuw enkele scheepswrakken als bewijs hoe gevaarlijk het hier kan zijn. We maken met moeite voortgang, slechts 3,5 tot 4 knopen. Twee keer zien we een groepje dolfijnen, dat zich snel uit de voeten maakt (kun je dat zo zeggen?). Uit de vinnen maakt? Opeens schrikken we, de motor geeft een raar geluid. We kijken naar het kielzog waar een bundel touw onder de achterplecht uit schiet. Oeff….!! Je moet er niet aan denken om tussen al deze riffen opeens stuurloos te raken. Maar je kunt altijd op een klein zeiltje terug zeilen. De motor loopt weer als anders. Om 12.15 uur ankeren we in 8 meter diep op een zandbodem in het zuidwestelijk hoekje van Marsa Zeitiya. Dat is voor elkaar. De haven is beschut voor de nare zeegang maar niet voor de wind, nog steeds NNW 6. In de andere hoek is een betonnen kade waar twee zeeslepers aan liggen. Drie andere slepers liggen voor anker. We rusten uit en er is zelfs mobiel internet, maar wel uiterst traag (236,8 kbps). Ik werk de website wat bij en kijk de email na en de weerkaartjes. Die voorspellen nog steeds rustig weer voor morgen. Daarna zwemmen we en knappen ons op. Zullen we maar weer verder gaan?, zeggen we als de wind naar NW 4 is gezakt. De woorden zijn nog niet weggestorven of er knalt zomaar ineens Bf 7 – 8 over ons scheepje heen, dat wild begint te gieren achter het anker. Een hulplijntje op de bolder brengt de zaak weer wat tot rust maar de loeiende, hete wind blijft uren doorstaan. Hete wind is niet lekker, moet ik zeggen, hij schroeit en pijnigt je huid dus je schuilt maar het liefst achter de buiskap. We blijven hier dus maar liggen om te zien of het morgen beter is. De Golf van Suez naar het noorden opvaren, het is alsof je een steile ladder op moet klimmen. Terug naar boven

Geankerd in Marsa Zeitiya

Vrijdag 10-06-2011 Onrustige nacht met harde NW-wind. Toch redelijk wat geslapen in de kuip, je went eraan. Op de wal om ons heen staan hier en daar wat loodsen, gashouders en affakkelingen. Het geeft het kale, desolate en donkere landschap de aanschijn van het land Mordor uit Tolkien. Als tegen een uur of half zes de wind terugzakt naar Bf 4 en zelfs af en toe 3, denken we dat de windprognose van WeatherOnline voor vandaag misschien tóch klopt. Lichte en variabele winden gedurende de hele dag, maar vooral in de ochtend. We lichten het anker om 06.20 uur en varen langs de koraalriffen in het noorden van de haven naar buiten. Ons doel is de 22 mijl over te steken naar El Tor, de haven aan de Sinaì-zijde waar we op de heen weg een nacht ankerden. Toen was er overigens zuidenwind. Direct buiten Marsa Zeitiya zijn twee drijvende olieterminals. Je moet daar goed op de bijna honderd meter lange slurf letten, die ze daar zonder bakens in het water laten drijven. Gelukkig zie ik hem op tijd. De wind en de zeegang nemen ondertussen enorm toe. Opnieuw die hoge, holle golven die als een muur op je af komen en die je scheepje zowat op zijn kop zetten. Als de NW-wind intussen toeneemt tot Bf 7 en we niet meer voortgang (SOG, speed over ground) maken dan een luttele 1,3 mijl per uur, is het duidelijk: we hebben wind en tij tegen, hier is geen beginnen aan. Dus keren we gefrustreerd terug in de kalmte van Mersa Zeitiya en ankeren op dezelfde plek die we een uur eerder verlieten.

Verder met het ontbijt, koffie. Een uur later waait het alweer NNW 5; op zee zal het nu zeker Bf 7 – 8 zijn. Bij het keren van het tij krijg je alleen maar nóg diepere kuilen (wind tegen stroom) De Golf van Suez heeft na mei en tot aan de winter slechts één op de tien keer een gunstige situatie om noordelijk te gaan. De tegenwind is aan de oostelijke oever iets minder dan westelijk. Dat is de reden dat we naar El Tor wilden oversteken. `Warning again, experience says even when it´s blowing, winds on the E side of the Gulf of Suez, especially N of El Tor, are not as strong as on the W side and seas are not as bad`,  zegt ons pilotbook. Anderzijds heb je aan de westoever weer wat meer tegen de noordwestenwind beschutte ankerplaatsen. Natuurlijk hadden we eerder, nog in mei, naar het noorden moeten gaan. Maar toen moesten we naar Gorcum vanwege Ans´moeder en moest ik vervolgens zo nodig nog naar Luxor. Tja, het is niet anders, we besluiten vooralsnog af te wachten. We hebben nog genoeg voorraden om het een tijdje uit te zingen. Misschien kunnen we vannacht verder, misschien morgen; de site van WindGuru (die het voor vandaag goed had) voorspelt dan wat minder tegenwind.

We wachten af en lezen de middag weg in de kuip. Ik herlees twee toneelstukken van Jean-Paul Sartre, die ik de jaren zestig las. In Nederlandse vertaling, `Les Mouches` (1943, met een zeer existentialistische Orestes) en het beroemde `Huis Clos`(1945). Opnieuw onder de indruk van zijn scherpe toneelschrijfkunst. Ondertussen zakt de wind in naar Bf 4 maar door de kijker zie ik verder op zee nog steeds grote kuilen. Als het, alle voorspellingen van WindGuru, WetterOnline, WeatherOnline en de hele ratsmodee van weersites ten spijt, tegen zessen opnieuw NW 5 - 6 waait, hebben we er knap de balen van. We wachten morgen nog een keer af. De boot voor de zomermaanden terugbrengen naar Hurghada is natuurlijk ook een optie. Terug naar boven

Met 7 knopen terug door de Strong Wind Route

Zaterdag 11-06-2011

Het is vreemd stil. Er is geen wind! Ik richt me op van mijn kuipbank en kijk op de klok: half drie in de nacht. Even begint de gedachte bij me post te vatten dat we misschien een nieuwe poging kunnen doen om de Straat van Gubal over te steken. Even...want dan komt me er een swoesjjjj....en windstoot van jewelste die de boeg (het lichtste deel van de romp) wegduwt en alles, touwen, vallen, buiskap, huik, en wat niet meer, geweldig doet klapperen. De ankerketting strekt zich en de boot begint te zwieren. het is een machtige, hete ademtocht die lang aanhoudt en direct uit de gloeiende ovens van het land Mordor lijkt te komen. Meteen erna waait het weer NW 6 - 7. Tot zover het idee om weg te varen. Ik leg me weer op de bank te slapen en ondanks alle geweld val ik ook in slaap.

Ik heb nog niet vertelt dat we met al die harde wind op de ankerplaatsen geen enkel probleem hebben om onze accu's vol te houden. Het windgeneratortje snort levendig en verergert het onrustige gevoel dat het toch wel erg hard waait, maar hij levert bij Bf 6 gemakkelijk 20 ampère en vaak beduidend meer.

Vanochtend staan we om zes uur op en kijken nieuwsgierig naar zee. Ook nu is het met NW 4 - 5 wat kalmer. We hebben besloten nog één poging te doen om het nabije - slechts 22 mijl! - El Tor te bereiken. Maar een kleine anderhalve mijl verder waait het alweer NW 7 en staan er ook weer van die enorme kuilen. We geven het op, de Straat heeft het van ons gewonnen. We wenden de steven en koersen naar het Chenal Zeit. Opnieuw nemen we de Strong Wind Route. Op de genua lopen we 7 knopen (foto hierboven) en de zes mijl naar de koraalbanken doen we nu in de helft van de tijd die we er eergisteren voor nodig hadden. De banken kun je goed zien door de schuimende branding eromheen (foto hier). Tja, het voelt wel als een nederlaag, deze terugkeer. Ik zit te peinzen en te studeren op de detailkaarten en het pilotbook. "If you are lucky enough to have calm weather, go hell for leather for Suez", schrijft die. Kalm weer hadden we niet en op een staatje zie ik dat het hier in deze maanden slechts 1 tot 2% kalme dagen geeft. Eigenlijk moet je de Golf van Suez bij voorkeur in de maand april doen, als de Atlantische depressies tot het oostelijk bekken van de Middellandse Zee doordringen. Dan kan je hier zuidenwind hebben en die hadden we inderdaad ook, toen we vele weken geleden hier aankwamen. Typisch verkeerde planning.

Snel zeilen we voor de wind op NW 7 door de zeearmen tussen de lage eilanden en koraalriffen. Het is stampen op de gedeelten die in open verbinding met de zee staan, dan rollen we de genua in omdat we anders in de heksenketel de gevaren niet goed zien (foto hier). Toch moet er ook een andere oplossing zijn, peins ik. Er komt een hele vage herinnering boven: jaren geleden heb ik iemand eens horen zeggen dat je vóór de Straat van Gubal over moet steken naar de andere kant, de Sinaï-kant dus, in de buurt van Sharm el Sheikh. Dan heeft de wind meer ruimte dan in de Straat en is niet zo hard. Ik kijk het na op de detailkaarten. Inderdaad, achter de koraalriffen van Shab Ali kun je ankeren en omhoog kruipen in relatieve luwte en kleine hopjes maken naar Mersa El-Qad Yahya, Sheikh Riyah Harbour en El Tor. En dan maar hopen dat het na El Tor minder hard waait als de Golf wat breder is. Voorzichtig breng ik die mogelijkheid te berde maar mijn geliefde is onverbiddelijk. Geen sprake van, we gaan terug naar Hurghada, ben je nou helemaal!

We naderen Bluff Point, onze eerdere verwaaiplek. Het is er rustig. Slechts één duiksafari-boot ligt er, precies op de punt, nét in de luwte (foto hier) en verderop 14 schuilende vissersboten. We razen langs Gubal Island en krijgen vervolgens ook luwte. Met ruime winden zeilen we snel door de gaten en kanalen naar Hurghada. Onderweg maken we plannen of beter, passen we onze plannen aan. We gaan gewoon over een week al terug naar Holland, iets eerder dan we toch al van plan waren, want nóg een poging Cyprus te halen voor juli zit er niet meer in. We laten onze Dulce in Hurghada achter en blijven de gloeiendhete maanden juli en augustus in Gorcum. In september hopen we dan meer geluk te hebben en zullen we proberen langs de andere route naar Suez te komen en vervolgens naar Grieks-Cyprus en het Turkse Marmaris. Daar kan de boot voor de winter de wal op. Begin 2012 kunnen we dan onze reis hervatten. Hm, anders dan we wilden, maar je moet je weten aan te passen.

Om twee uur meren we af op dezelfde plek die we afgelopen dinsdag verlieten. Het voelt alsof we lang weg waren, terwijl we toch pas afgelopen dinsdag vertrokken. Ook hier waait het behoorlijk maar het aanmeren verloopt vlekkeloos. We spuiten het aangekoekte zeezout van de boot. Vanavond zullen we onszelf tracteren in een restaurant, maar eerst onder de douche en een tukje! Terug naar boven

Straat van Gubal. In rood de route die wij namen, met kruisjes bij onze ankerplaatsen. De gele route zou beter kunnen zijn

Zondag 12-06-2011, 1e Pinksterdag

Vandaag heb ik natuurlijk verder gepiekerd over een betere route door de Straat van Gubal. Kijk hiernaast. De rode route namen wij en we ankerden bij Bluff Point en Marsa Zeitiya (rode kruisjes) Daarna ging het niet meer, het traject naar El Tor (stippellijn) was te woelig en te winderig, we kregen steeds de volle laag. Een betere route zou de gele lijn kunnen zijn. Naar het noordoosten onder dekking van het grote Shadwan Island, waar je in de luwte eventueel kunt ankeren. dan oversteken naar het beschermde natuurgebied Ras Mohammed National Park rond de punt van het Sinaï-schiereiland. Dat is wel in wind en zeegang, maar mogelijk minder heftig omdat het hier wijder is. Direct westelijk van dat natuurgebied is een ankerplaatsje, Merset El-Qad Yahya. Onder de kust van Sinaï en in de dekking van de  Shab Ali koraalriffen (met het wrak van de Thistlegorm, een Brits marineschip dat in 1941 door de Duitse luchtmacht hier tot zinken werd gebracht; een favoriete plek voor duikers) kun je dan naar de noordelijker ankerplaatsen Sheikh Riyah Harbour en El Tor hoppen. Daarna ben je Gubal Strait door en zouden wind en zeegang afnemen volgens ons pilotbook.

Fikse noordwestenwind vanmorgen, Bf 6 in de haven. Ik kijk ook even naar El Tor: het waait er ruim 30 knopen (Bf 7) Uiteraard. Allereerst boeken we een vlucht naar Amsterdam en wel op a.s. donderdag. Ik loop naar het havenkantoor om een contract voor 3 maanden af te sluiten. Ongeveer 750 euro, omgerekend. Daarna bel ik agent Karim van Felix Agents want de inschrijving van ons schip bij de douane moet verlengd worden. Ans draait ondertussen de wasmachine. Na terugkeer vervang ik het logwieltje in de scheepsbodem weer door de stop. zo moeten er nog wat karweitjes gedaan worden om de boot voor langere tijd goed achter te laten, maar niet alles moet op een en dezelfde dag.

Een halfjaar geleden strandde ik in een erg moeilijk boek, "Cycles of Time. An Extraordinary View of the Universe" van Roger Penrose (The Bodley Head, 2010), op logaritmes en mijn weggezakte kennis daarover. Bij de nieuwe poging die ik vanmiddag onderneem, weet ik erdoor te komen, niet omdat ik logaritmes nu wel opeens beheers, maar gewoon door heel geconcentreerd te lezen. Daaruit bleek dat je ze niet nodig hebt. Helaas, na een paar hoofdstukken strandde ik opnieuw, nu op bladzijde 94 waar het over conformal geometry gaat. Maar ik geef de moed niet op.

De troepen van de Syrische dictator Bashir al-Assad zijn massaal de noordelijke grensstad Jisr al-Shugour binnengevallen. Duizenden mensen zijn naar Turkije gevlucht. Het doden van 120 politiemannen door gewapende demonstranten zou een voorwendsel zijn. Volgens inwoners ging het om muitende agenten die juist door de Syrische troepen zelf zijn vermoord. Waarheid of verdichtsel? De buitenlandse pers wordt uit Syrië geweerd en het lijkt erop dat zich in de onzalige stad eenzelfde slachtpartij gaat voltrekken als de vader en de oom van Bashir in 1982 in het ongelukkige Hama toepasten. In september vorig jaar waren we nog in die stad. Tienduizenden werden er destijds om het leven gebracht. Zo vader, zo zoon. Bashir, ooit opgeleid tot oogarts, een man die altijd een verlegen indruk maakt, is gewoon een ellendige, bloedige dictator. Een aantal westerse landen bereidt een veroordeling door de VN-Veiligheidsraad voor. Rusland en China, de cynische bondgenoten van Syrië, zouden een veto willen uitspreken. Terug naar boven

Maandag 13-06-2011, 2e Pinksterdag

Ik was al bijna weer de maandelijks voortschrijdende grafiek van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere troposfeer vergeten. Hierboven staat hij. Niets bijzonders, met + 0,13 graad Celsius is hij bijna gelijk aan vorige maand.

Vannacht en vandaag weer dezelfde, eeuwige noordwestenwind Bf 4 - 6. In El Tor een tot twee Beaufort meer. Je vraagt je af waar al die luchtmassa's toch heengaan. Krijgen ze er daar nooit genoeg? In ons pilotbook lees ik dat het te maken heeft met een hitte-laag, dat zich in deze maanden vestigt boven Iran. Tja, daarom heeft het momenteel weinig zin om nog eens te proberen naar Suez te komen. Sommige vrienden en lezers reageerden verontrust: we gaan de zeilerij en de reis er toch niet aan geven? Nee, daar is geen sprake van. In september zullen we proberen onze reis weer op te pakken. Vanmorgen duik ik een paar keer onder de boot om een vuilniszak om de schroef te schuiven tegen verdere aangroei. Met een elastieken koord maak ik hem vast.

We bellen onze agent Karim met de vraag waar hij blijft. Hij had niet begrepen dat we donderdag al zouden vertrekken. Binnen een half uur zit hij aan boord, met een ingewikkeld verhaal. De douaneverklaring voor onze boot moet verlengd worden voor de maanden juli en augustus (en eigenlijk ook voor september) Kost 30 dollar per maand. Maar voor de aanvraag moet de schipper, ik dus, een nieuw visum hebben. Kost 30 dollar. Alles bij elkaar 120 dollar excl. agent-fee. Mijn huidige visum was namelijk al gebruikt voor de douaneverklaring van juni. Kennelijk kun je een visum er maar één keer voor gebruiken. "Absurd!",roepen we. "This is Egypt", verklaart Karim gemoedelijk en hij haalt verontschuldigend zijn schouders op. En als we nu niks doen? Dan moet je in september een verklaring voor juli, augustus en september aanvragen en een boete betalen van één maand. Kosten: 120 dollar excl. agent-fee (een nieuw visum krijgen we dan so-wie-so op het vliegveld van Caïro). Evenveel, dus. We besluiten dat we dan maar voor die laatste optie kiezen. Karim exit.

Met 36 graden is het vandaag een warme dag. Ik ben erg gaan houden van een hibiscussap, een typische Egyptische drank, diep donkerrood van kleur (zie hiernaast) We kopen het hier op de haven in het supermarktje. Het wordt gemaakt van gedroogde hibiscusbloesems. Hier is een recept om het zelf te maken, gesteld dat je aan die gedroogde bloesem kunt komen. Maar misschien is het sap wel gewoon te koop in delicatessenwinkels. Je drinkt het ijskoud en het is een prima dorstlesser. Het smaakt eigenlijk precies hetzelfde als het soort bessensap dat je moeder vroeger uit een flesje op de griesmeelpudding goot. Terug naar boven

Een nog jeugdige Roger Penrose geeft college

Dinsdag 14-06-2011

Gisteravond valt alle wind weg. Voor het eerst sedert hoelang? Het is net donker, we zitten in de kuip met een glas wijn. We zouden nu op weg kunnen gaan naar het eiland Shadwan, 2 uur varen, en zien of we over kunnen steken naar de Sinaï-zijde. No way. We hebben immers een vlucht naar Holland geboekt voor a.s donderdag. Gedane zaken nemen geen keer. Ans heeft nassi gekookt, de laatste boemboe's moeten op. Het is drukkend warm zonder wind. We zitten de laatste hete dagen in Hurghada uit, het wordt met de dag warmer.

Vandaag lees ik een eind verder in Penrose's "Cycles of Time" (hierboven een mooie foto van hem toen hij nog jong was, voor een schoolbord met onbegrijpelijke formules, precies zoals het een natuurwetenschapper betaamt. Hij is nu overigens 80). Het lezen van het boek kost me veel moeite, maar het resultaat loont, mag ik zeggen. Laten we eenvoudig beginnen. Ons universum is 13,7 miljard geleden ontstaan uit een oerknal. Van die knal resteert nu nog de warmtestraling, CMB geheten. Die straalt uniform doorheen het hele universum en is inmiddels afgekoeld tot 2,7 graden Kelvin. Ze werd in 1964 per ongeluk ontdekt door Arno Penzias & Robert Wilson, die er in 1978 de Nobelprijs voor kregen. Strikt gesproken is de CMB niet afkomstig van de oerknal zelf, maar van het Oppervlak van de Laatste Verstrooiing. Dat is een prachtige, Bijbels aandoende term die het tijdstip aangeeft, circa 379.000 jaar na de eigenlijke Big Bang, waarop het universum voldoende was afgekoeld om doorzichtig te worden voor licht. De oerknal wordt opgevat als een toestand van een zeer lage entropie (= wanorde) Volgens de Tweede Wet van de Thermodynamica beweegt een gesloten systeem, zoals het universum, zich onomkeerbaar in de richting van steeds meer entropie. Dit bepaalt de richting van de tijd. Herinner je dat deze intrigerende wet onderdeel is van mijn Werkprogramma van Vijf Raadselachtige Zaken.

Doorgaans is er wat minder aandacht voor het andere uiteinde van het universum, de zogenaamde hittedood van het heelal, waarin het de maximale entropie heeft bereikt. De bekende materie is inmiddels verdwenen, opgeslokt door de enorme zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels. Velen hebben deze ververwijderde toestand indringend beschreven. Ook Penrose kan er wat van, en ik kan de verleiding niet weerstaan om te citeren (in mijn eigen vertaling) hoe hij die eindfase ooit ervoer:

"Als het heelal tenslotte deze ogenschijnlijk laatste fase ingaat - van wat je best 'een ontzettend saai tijdperk' mag noemen - is er niets belangwekkends meer om te doen. De meest opwindende gebeurtenissen die eraan vooraf gingen, waren de laatste "pops" waarmee de overgebleven restanten van zwarte gaten uiteindelijk in het niets verdwijnen, nadat ze geleidelijk al hun massa kwijt raakten via het pijnlijk langzame proces van Hawking-straling. Als je het eindstadium van ons grootse heelal onder ogen ziet, krijg je een onvermijdelijke indruk van een schijnbaar oneindige, trieste saaiheid - een universum dat er ooit zo opwindend... (lees onder plaatjes verder).

uitzag, zinderend van fascinerende aktiviteiten van allerlei verschillende aard -waarvan de meeste zich voltrokken in schitterende sterrenstelsels, met een wonderbaarlijke verscheidenheid van sterren, vaak met begeleidende planeten, waaronder degenen die enigerlei vorm van leven herbergen, met exotische planten en dieren, waarvan sommige het vermogen tot diepe kennis en inzicht bezaten en indrukwekkende artistieke vaardigheden. Toch zal dit alles uiteindelijk wegsterven. Wat overblijft van al die levendigheid en schittering is wachten, eindeloos wachten, voor misschien wel 10¹⁰⁰ jaren of meer, op de allerlaatste 'pop' - misschien slechts met het geluid van een zacht kanonschot, gevolgd door niets anders dan exponentiële uitdijing, uitdunning en afkoeling en verdwijning en verdere uitdunning....tot in de eeuwigheid. Is dit alles wat het universum uiteindeljk te bieden heeft?" (bladzijdes 145, 146). 10¹⁰⁰ jaar, een 1 met honderd nullen, heet een googol. De oprichters van de bekende zoekmachine ontleenden er de naam Google aan. Nu is het universum slechts 13,7 miljard jaar oud, ofwel 13,7 x 10⁹. Je ziet dat we ten opzichte van de enorme tijdspanne tot de hittedood nog maar in het begin van ons heelal leven. De verhoudingen in het plaatje rechtsboven zijn dus verkeerd weergegeven.

In de zomer van 2005 bedenkt hij - hij schrijft dat echt - dat er natuurlijk niets en niemand bij de ultieme verveling van de eindfase aanwezig is, behalve alleen massaloze fotons en gravitons ("and it is pretty hard to bore a photon or a graviton") Voor een massaloos deeltje is het voorbijgaan van de tijd niets. Zo'n deeltje kan het oneindige bereiken. Vanaf dit moment ontwikkelt Penrose in zijn boek een heel ander perspectief, namelijk dat van fase-overgangen tussen universa en van een hittedood die overgaat in een volgend heelal. We zijn dan bij de kern van de 2e Wet van de Thermodynamica en de CMB. Fascinerend! Ik kom er nog wel op terug.

Warme dag. We slapen met de hele nacht de ventilator aan, anders is het niet uit te houden. Toch pompt de ventilator alleen maar warme lucht door de slaapkamer. Vandaag zal het zeker 38 graden worden. Vooral Ans kan er slecht tegen, ze ziet ernaar uit straks in Holland te zijn. Ik duik nog een keer onder de boot om te controleren of de vuilniszak goed om de schroef blijft zitten (is het geval) Bovendien kijk ik even naar de offeranodes op de schroefas. Hebben die nog voldoende omvang? (is ook het geval) nog even gekeken: in El Tor waait het NW Bf 6 - 7. Dat is alles wat er te melden valt. Morgen koffers pakken. Terug naar boven

Voorlopig laatste foto uit de kuip. Marina Hurghada by nightfall

Woensdag 15-06-2011

Dag om de boot voor te bereiden op een langdurige eenzaamheid en om koffers te pakken. Ik heb ons personenweegschaaltje neergezet om de boeken te wegen, die ik mee terug wil nemen. Dat zijn er nogal wat en vandaar het weegschaaltje. Ik heb nu ruim tien kilo boeken in de koffers zitten en met de handbagage kan er ook nog een aardig aantal mee. Dat is het gevolg van het feit dat we nu weer een huis in Holland hebben: er hoeft niet veel mee aan kleren en dergelijke want die hebben we ook in Gorcum. De boeken die nu meegaan heb ik allemaal gelezen, het heeft geen zin om ze verder aan boord de wereld door te slepen. Ik had half-en-half verwacht dat om ons te pesten de gebruikelijke harde NW-wind zich vandaag gedeisd zou houden, maar dat is niet het geval. De wanten van ons schip en die van de andere schepen fluiten genoeglijk in een fikse (en warme) bries, dus we hoeven in dat opzicht geen spijt te hebben van een gemiste kans om naar Suez te komen. Ook vandaag waait het in El Tor bij de Straat van Gubal weer NW 6 - 7.

Een interessant bericht op Astronieuws: Volgens Amerikaanse zonnefysici is er een nieuw langdurig activiteitsminimum van de zon op komst, vergelijkbaar met het beroemde 17e-eeuwse Maunder Minimum. (Lees hier het oorspronkelijk persbericht) Die koude periode wordt ook wel De Kleine IJstijd genoemd. Die periode lag tussen 1550 and 1715 toen er heel weinig tot helemaal geen zonnevlekken werden gezien. Het is de periode dat in Nederland iedere winter de grote rivieren dichtvroren en Pieter Brueghel de Oude zijn beroemde sneeuw- en ijslandschappen schilderde. Ik schreef er een aantal jaren geleden over. Hieronder zie dat Maunder Minimum terug in de grafiek van 400 jaar lang waargenomen zonnevlekken, tot 2000, afkomstig van Wikipedia De grafiek geeft je ook het gevoel hoe wonderlijk het is dat ons klimaat sedertdien altijd redelijk stabiel is gebleven, een gevoel waar we niet vaak bij stilstaan.

Het bericht van de Amerikaanse zonnefysici is een opmerkelijk bericht omdat de zon pas in de loop van 2010, na een ongewoon lange periode van minimale activiteit, pas goed aan de veel eerder verwachte, nieuwe cyclus (cyclus 24) van zonnevlekken was begonnen. Een cyclus die een piek zou moeten bereiken in mei 2013, maar het viel waarnemers al eerder op dat ze minder actief was dan verwacht. Waarom voorspellen wetenschappers nu opeens een nieuw, langdurig minimum?Het bericht van de Amerikaanse zonnefysici is een opmerkelijk bericht omdat de zon pas in de loop van 2010, na een ongewoon lange periode van minimale activiteit, pas goed aan de veel eerder verwachte, nieuwe cyclus (cyclus 24) van zonnevlekken was begonnen. Een cyclus die een piek zou moeten bereiken in mei 2013, maar het viel waarnemers al eerder op dat ze minder actief was dan verwacht. Waarom voorspellen wetenschappers nu opeens een nieuw, langdurig minimum?

Ik heb er geen verstand van, maar het zou volgens de Amerikaanse onderzoekers komen door het ontbreken van een nieuwe 'straalstroom' van heet gas onder het oppervlak van de zon, door de geleidelijke afname van de magnetische veldsterkte van zonnevlekken in de afgelopen decennia, en door de geringe sterkte van het polaire magneetveld van de zon. De aanloop tot het minimum zou dus al tientallen jaren geleden begonnen zijn? Hm. Het SIDC (Solar Influences Data Analysis Center) in België houdt maandelijkse grafieken bij van de zonnevlekken. Hiernaast zie je zo'n grafiek. Hij toont in blauw de maandelijks getelde zonnevlekken en in rood het berekende gemiddelde van de laatste vijf cycli.

De weergave is niet zo mooi, maar je ziet vanaf het midden van de jaren '60 fraai de globaal elf jaar durende zonnecycli en de aanvang van de huidige 24^e cyclus. Tja, ik kan daar niets aan zien van een nieuw minimum, maar dat zou ook nog niet kunnen. De huidige cyclus moet immers eerst nog pieken. Dus dat is afwachten. Mocht het Amerikaanse bericht hout snijden - en dat merken we vanzelf - dan zal de piek van cyclus 24 lager en/of korter blijken te zijn dan de vorige en zal de opwarming van de aarde tegen 2019 een trendbreuk laten zien. Misschien leidt het binnen enige tientallen jaren tot een nieuwe Kleine IJstijd, die de immer voortgaande opwarming zal maskeren en die, als hij voorbij is, gevolgd zal worden door een ogenschijnlijk snel oplaaien van de temperaturen. Wij zullen dan niet meer leven, maar onze kinderen en kleinkinderen mogelijk wel. Tenzij dat minimum ook enige honderden jaren duurt. Zo zie je weer, niets is zo moeilijk te voorspellen als de toekomst.

Tegen de avond neemt de wind weer af. We zijn vrijwel klaar met de boot. Dit keer doen we ook slotjes op de bakskisten. ik breng de reservesleutelbos naar het havenkantoor. We zitten met een glas wijn in de kuip terwijl het donker valt. Op de wal wenken de lichten van de restaurants (foto helemaal bovenaan). De dagelijkse pantalonnade van slenterende toeristen begint op gang te komen. Niet meer koken vanavond, straks zullen we er een hapje gaan eten. Dan naar bed. Om vier uur zal de wekker aflopen. Terug naar boven

Vanaf het terras van Restaurant The Heaven zien we de maansverduistering. Links zit Ans

In aanvulling op het eerdere verslag van vandaag (zie hierboven):

Om half acht vanavond gaan we uit eten bij ons favoriet restaurant op de kade, "The Heaven", zonder het idee dat de hemel vanavond metterdaad iets bijzonders in petto zou hebben. Helemaal vergeten: een vrijwel volledige maansverduistering. Het is prachtig, we zitten eersterang onder het genot van een heerlijke verse visschotel te genieten van het indrukwekkende natuurverschijnsel (foto hierboven en 3 hier). Ongeveer de helft van de maan wordt uiteindelijk helemaal duister, de rest blijft met een bruingrijze kleur in de halfschaduw. Benieuwd of men er in Holland iets van heeft kunnen zien. We zijn te moe om de eclips helemaal uit te zitten. Per slot gaat straks om vier uur echt de wekker.

Terug naar boven

Op het drukke vliegveld van Caïro zit ik naast een moslima die vloeiend plat-Amsterdams spreekt

Donderdag 16-06-2011

Een kwartier voor de wekker afloopt zijn we allebei klaarwakker. Dan maar gelijk opstaan. Routine dicteert onze handelingen. Afsluiters, watertanks legen, stroomgebruikers af (we laten de walstroom er niet op staan, de zonnepanelen kunnen gemakkelijk de accu's vol houden), laatste zaken inpakken. Als Ans met de koffers op de kade staat, verleg ik de boot een eindje van de steiger af. Mocht er ooit deze maanden wind uit het zuiden komen, dan zal hij niet zo gauw met de boeg de kant raken. Een fikse sprong vanaf de preekstoel doet me ook aan wal belanden. Bij de marina-uitgang pikken we een taxi op. Het is 05.15 uur en al volop licht. Precies op tijd, om 06.20 uur vertrekt onze EgyptAir-vlucht naar Caïro. Duur slechts een uurtje. We hebben geen raamplaats, maar toch zien we heel even, als het vliegtuig zich in een bocht legt, onze laatste ankerplaats Marsa Zeitiyah aan de vermaledijde Straat van Gubal voorbijschuiven. Tot weerziens, over tweeëneenhalve maand, denken we maar. We ontbijten op het drukke vliegveld van Caïro (foto hier). In de wachtruimte bij de gate zit ik naast een volledig gesluierde moslima (foto hierboven). Het lijkt heel wat, deze moslima, tot ze haar Islamitisch bebaarde en behaarde echtgenoot in vlekkeloos plat-Amsterdams te woord staat.

Over de thuisvlucht is weinig te vertellen. Anders dan de vorige keer, nog geen drie weken geleden, is het vliegtuig goed bezet. Het vertrekt drie kwartier te laat maar is toch op tijd. Wind mee. Ik zit aan het gangpad en tracht met wisselend succes te slapen. Verder vermaak ik me met de wiskundige uiteenzettingen in "Het Symmetrie-Monster" van de Britse hoogleraar Marcus du Sautoy (Ned. vert. Nieuwezijds, 2009) De oorspronkelijke titel is veel beter: "Finding Moonshine" Wonderlijk boek, maar ik kwam niet zo ver. Toen viel ik in slaap.

Op Schiphol haalt Ans' zoon Derrick ons af. We belanden in miezerig weer en een dag met (landelijk) liefst 280 kilometer file, vooral rond Utrecht. Pas na drie uur en wat zinloze uitwijkroutes komen we in Gorcum aan. Ach, ons appartementje, wat is het knus en proper en gezellig. Het genot van de meegebrachte boeken uitpakken en op hun plaatsen in de bibliotheek te zetten duurt wel een uur. Tijdens het eten van de op Schiphol gekochte sushi valt er een krachtige onweersbui met felle regen en striemende hagel. Het wordt zo donker dat de lampen aan moeten, ook al is het pas half acht. Ik zit even triest voor het venster me af te vragen wat of ik hier doe en waarom ik mijn geliefd scheepje zo eenzaam achterliet in het verre Egypte. En hebben we het eigenlijk niet veel te vroeg opgegeven naar Suez en de Middellandse Zee te komen? Tja, dat zullen we nooit weten. Na de bui keert de zon weerom, boven de huizen aan de Kriekenmarkt fonkelt een hoge regenboog, even later kunnen de lampen gedoofd maar het antwoord op mijn vraag vind ik niet. In plaats daarvan maken we van moeheid domme ruzies. Bah, wat een aankomst. Opnieuw kijken naar de wind op dit moment in Gubal Strait: meedogenloos NW 7. Terug naar boven

Ons appartementje vanmorgen (begane grond) Links is het sluisje

Vrijdag 17-06-2011

Slecht geslapen. Onwennigheid en zeurende pijn in de gewrichten van mijn linkerarm. Zou het Hollandse klimaat minder gunstig voor mijn arthrose zijn? Om half zes zit ik al in de kamer naar buiten te kijken. Het is stil in de stad, niemand vertoont zich nog. Ik peins wat ik aan moet met al die lege dagen tot eind augustus, als we weer terug gaan naar Egypte. Goede vraag voor een pensionado. Ik had nooit veel moeite om dingen te vinden om te doen, maar nu grijnst die lange reeks dagen me aan.

Even na acht uur haal ik onze nieuwe rijwiel uit de kelderberging, en fiets ermee naar het autootje op het parkeerterrein van Buiten de waterpoort. Ans'dochter Barbara had het gisteravond nog gebracht, de goeierd. Met de chipknip voer ik drie euro in, daarvoor mag hij er de hele dag staan. Pas om negen uur ontbijten we. Ans maakt het appartementje schoon en lapt de ramen en ik leg in een donkere hoek van de kamer een spotje aan. Dat had ik bij ons vorig bezoek al willen doe, maar toen hadden we het veel te druk. Op die plaats hangt - veel te donker - een vroege litho van de kunstenares Marianne Aulman. "Eternita I", 8/8 uit 1989, zie hieronder een foto die ik ervan maakte. Niet erg goed gelukt, hij is van onderen genomen en je ziet de flits en het weerschijn van een gordijn en de balkondeur in onze kamer. Maar je krijgt er wel een indruk van. Mijn dochter Floor heeft wel eens verteld dat ze haar op de middelbare school als lerares had. Ik zag in de litho altijd een afbeelding van een licht op een verre berg, gezien vanaf een oude tempel. Ertussen lag een uitloper van de zee, veronderstelde ik. Voor mijn gevoel was het een van die ver het land in reikende inhammen op de Pelopponesos. Het is nacht. In dat verre huis op die berg aan de overzijde woont een vriend die ik lang niet zag, maar omdat het licht brandt weet ik dat hij waakt, net als ik. Het is een fantasie over een kunstwerk dat ik al heel lang in huis heb. Ben ik eigenlijk hier in Gorcum eigenlijk wel dezelfde als degene die ik aan boord ben? Vreemde vraag. Het materiële zijn bepaalt het bewustzijn, leerde Karl Marx ons vroeger. Het zal wel.

Vanmorgen is het zonnig. Mensen lopen met een gidsje in hun hand over de loopbrug langs onze ramen. Allemaal oudere echtparen, toeristen, soms moeilijk ter been. Velen dragen een rugzakje. Ook in Hurghada slenteren er ook zulke senioren langs de kade. Na hun werkzame leven gaan ze de wereld bekijken en dingen zien die altijd al wilden zien. Ze zijn gelukkig omdat ze nog samen zijn. Eigenlijk net als wij. In de loop van de middag trekt bewolking de hemel dicht. Eind van de middag rijd ik naar Heukelum. De aanwezigheid van Inge en zijn vader Adriaan vrolijkt me aanzienlijk op. Hoe ouder je wordt, hoe meer je herinneringen waardeert. Logisch, natuurlijk, dat genoegen om gemeenschappelijk ervaren gebeurtenissen op te halen, te praten over mensen die er soms niet meer zijn, stil te staan bij grappige voorvallen, "weet je nog hoe...."? Wat kan het mij schelen als je me oud vindt. Je zult het zelf ook worden (mag je hopen). Om half zeven ben ik terug in Gorcum. Het regent en het zal morgen ook regenen. Vanmiddag woei het N 7 in Hurghada en NW 8 in El Tor. Goed dat we daar niet zijn. Ans en ik gaan zo lekker samen eten bij "Mykonos" op de Langendijk. Een paar minuten lopen onder de paraplu. Terug naar boven

Ans koopt een roomijsje, tegen de adviezen in, op de Jaarmarkt in Heukelum

Zaterdag 18-06-2011

Was het vandaag al herfst geweest dan hadden we een echte herfstdag met regen, hagel en wind. In Hurghada waait het N 6. Overigens genoeg te doen vandaag. Uitvoerig boodschappen in Gorcum-Oost. Bij de Praxis een grote, staande spiegel gekocht. En opgehangen - de geliefde wenst een spiegel die haar beeltenis volledig weergeeft - aan het einde van het gangetje. Dat lijkt nu groter; eigenlijk moet er nog één aan het andere einde, dan krijg je zo'n oneindige gang. Through the Looking Glass. Volgende week doen. Zie je wel, er ontstaan nieuwe activiteiten, de leegte raakt vanzelf gevuld.

Vanmiddag gaan we naar de Jaarmarkt Heukelum. Jaarmarkten zijn anno begin 21e eeuw gelegenheden die je beter kunt mijden. Niet alleen staan er de obligate kramen met onooglijke rotzooi, mierzoete honing, vers gekleid aardewerk dat na een dag uit elkaar valt, wrak kinderspeelgoed, de meest verfomfaaide en oninteressante boeken, en ouderwets en zelfgebreid ondergoed dat zelfs je overgrootmoeder zou weigeren aan te trekken. Er zijn ook kramen met biologisch vervaardigde geitenkaas die niet te eten is en veel te duur wordt verkocht aan het goedgelovig stadsvolk, dat bij dit soort gelegenheden in zo'n dorp massaal te hoop loopt. Misantrope slagers trachten te droge kosterworsten als vers ambachtelijk product aan de man te brengen. Gelegenheidsorkestjes proberen er de stemming in te houden met hoempapa-muziek. Eigenlijk is het altijd slecht weer bij die jaarmarkten, gevolg van ons ons oer-Hollands klimaat. Het enige dat in al het gedrang te pruimen is zijn Vietnamese loempia's, kibbeling, maar dan wel met een alle verdere smaak overtroevende knoflooksaus (in het laatste geval) en roomijs (met de nodige argwaan, zie foto hierboven). Uiteindelijk valt het weer overigens mee, af en toe schijnt de zon.

We worstelen ons door de drentelende menigte naar het Wijnhuis Heukelum dat zich ongeveer in het oog van de storm van al het gedruis bevindt. De kraam van de warme beenham en de saté, die er voor de deur stond, is net door een enorme windvlaag terneder gemaaid. Geen beenham dus. Maar binnen in de winkel van mijn langjarige vriend Inge is er wijn en gezelligheid als altijd.

Om zes uur zijn we terug in Gorcum. Even een kop soep. Vanavond moeten we naar een balletvoorstelling in de plaatselijke schouwburg De Nieuwe Doelen. Ans' kleindochter Nikita treedt daar op in een leerlingenpresentatie van de Gorcumse Balletschool Papillon. Terug naar boven

Kleindochter Nikita (links met de lange rode handschoenen) treedt met Danschool Papillon op in De Nieuwe Doelen

Zondag 19-06-2011

Voor een uitverkochte zaal geeft Balletschool Papillon gisteravond in De Nieuwe Doelen een vrolijke leerlingenpresentatie. Een tweejaarlijks evenement. Ans' kleindochter Nikita treedt in een aantal nummers op. Ze is wat verlegen onder zoveel aandacht (foto hierboven). Het is een lange avond. Om elf uur lopen Ans en ik door de stad terug. Het regent. De deuren van de kroegen op de Langendijk staan open. Flarden van gesprekken en muziek . Vroeger zouden we nog even ergens wat gedronken hebben. Nu zijn we moe en verlangen naar ons bed en ach, de café's worden nu door een andere generatie bezocht. Toch kijken we thuis nog naar een aflevering van de detective-serie Wallander.

Een grijze zondag breekt aan in Gorcum. Het goede weer is in Hurghada. Het waait er N 4 (in El Tor N 5) we gaan op de koffie bij de moeder van Ans in haar kamer in het verzorgingshuis. Een straffe zuidwestenwind maait over het terrein van Buiten de Waterpoort. De lange halmen van het hoge gras langs het klinkerstraatje naar de parkeerplaats buigen diep door. Ans' moeder maakt het vandaag redelijk. Ze 92 jaar en erg broos. Ach, de mens is niet gemaakt om zo oud te worden. In termen van evolutie hebben onze lichamen hun functie gehad als we 50 tot 60 jaar oud zijn. Geleidelijk aan beginnen organen slechter te werken, spieren verzwakken, gewrichten verliezen hun soepelheid, de wervelkolom zakt in, het geheugen en het concentratievermogen nemen af, enzovoorts. Ik herinner me dat we een goed jaar geleden nog een lange kanotocht maakten door het Land van Heusden en Altena. Met de pijn en de bewegingsbeperking in mijn linkerpols en - schouder zou me dat nu niet eens meer lukken. De mensheid is erin geslaagd om onze levens behoorlijk op te rekken, veel verder dan in evolutionair opzicht nodig is. Waarom? Omdat we niet willen sterven en als we tenslotte eindelijk wél willen sterven, dan mag het vaak niet.

Om deze sombere gedachten meteen te logenstraffen, maken we een lange wandeling over de stadswallen om het oude Gorcum heen. Leuke wandeling, zonder lichamelijke belemmeringen te ondervinden. Daarna kijken we thuis naar de DVD "Sonny Boy" (Maria Peters, 2011), naar het gelijknamige boek van Annejet van der Zijl (niet gelezen). Terug naar boven

Met twee lange spiegels tegenover elkaar is ons gangetje oneindig lang geworden

Maandag 20-06-2011

Tegen de verwachting in een tamelijk zonnige maandag. In Hurghada weinig wind, maar in de Straat van Gubal blijft het vandaag NW 5 waaien. Ik volg het dagelijks in de hoop enig patroon in de windsituatie van de Golf van Suez te ontdekken. Me baserend op de Sembach-weerkaarten geloof ik dat het ook daar minder gaat worden en er in de komende dagen een weather window is. Per e-mail hadden we contact met Sonja & Johan van de Belgische catamaran Like Dolphins. Zij zijn al circa anderhalve maand terug naar huis, hun boot ligt aan dezelfde steiger. Medio juli willen ze terugkeren in de hoop op een kans om naar Suez en de Middellandse Zee te komen.

Klusjes. Ik heb nog een tweede lange spiegel gekocht en aan de andere kant van het gangetje tegen een deur bevestigt. Zo staan de beide spiegels redelijk tegenover elkaar en krijg je een effect als was het een oneindige gang (foto hierboven). Niet spectaculair, wel leuk. Verder in huis nog een tweede spotje aangelegd om een evocatie van het veengebied De Deelen van de Friese kunstenaar Sjoerd de Vries aan te lichten; dat prachtige werk hangt op een veel te donkere plaats.

Ans is met Kate en de kleinkinderen Liam en Caelan naar Dordrecht voor een gesprek met een revalidatiearts, verbonden aan een speciale school voor zwaar gehandicapte kinderen. Een Mytylschool. Want Liam heeft de leerplichtige leeftijd bereikt en zou misschien daar naartoe kunnen. Ik loop de stad in voor wat boodschappen, een aangenaam kuiertje dat onvermijdelijk langs de boekhandel voert. Mijn oog valt op een boek over woekerpolissen, "De woekerpolisaffaire" van de journalist Kees Kooman (Nw A'dam, 2010). Voor dat onderwerp heb ik nooit enige belangstelling gehad en ik weet er dus ook niets vanaf. Maar iets geeft me intuïtief in het boek te kopen. En wat blijkt? Zowel Ans als ik hebben allebei zo'n woekerpolis! Een beleggingsverzekering. In mijn geval vele jaren geleden afgesloten als zekerstelling (met een overlijdensrisicodekking) voor de bank, die toen een hypotheek verstrekte voor de aankoop van ons huis in Deil. Nu dient die verzekering, die ik liet doorlopen, mede voor ons huidig appartementje. Ik heb me nooit in die materie verdiept, per slot vertrouw je de bank waar je je hele leven lang al bij bankiert. Al lezend word ik geleidelijk aan woedend en beschaamd. Er werden ongeveer zeven tot acht miljoen van die polissen afgesloten vanaf 1995. Van de premie die ik jaarlijks betaal, gaat maar liefst 26% naar de premie voor de levensverzekering (12%) en de kosten van de verzekeringsmaatschappij (14%). De rest wordt belegd in een eigen fonds van de verzkeraar. De uiteindelijke opbrengst is volstrekt niet gegarandeerd. Natuurlijk, ik had het kunnen weten, het is immers een beleggingsproduct. En in mijn geval nog lang niet eens de meest slechte. In het boek staan legio voorbeelden van nog veel ongunstiger contracten, waarbij mensen liefst 60% van hun jaarpremie naar onkosten van de verzekeraar zien gaan. Zo zie je maar weer, je kunt niemand vertrouwen en je tuint er argeloos in, blij dat je je nieuwe huis kunt gaan betrekken. Nu begin je je godbetert opeens persoonlijk zorgen te maken over de inflatie, de eurocrisis en de beurskoersen. Nog vier jaar lang. Terug naar boven

Reclamebord Unox rookworst. Koninklijke Sphinx, Maastricht, circa 1960

Dinsdag 21-06-2011

Begin van de zomer. Het weer is niet onredelijk, vandaag. In de Straat van Gubal lijkt inderdaad sprake van een weather window van minstens drie tot vier dagen. In Hurghada waait het slechts N 3 en in El Tor NW 4. Tja, ik betreur een beetje dat we niet gewacht hebben, maar we zijn er nou eenmaal niet.

Ik oriënteer me vanmorgen verder in het fenomeen woekerpolissen en begin erachter te komen dat het in ons geval wel meevalt. Ans is naar haar moeder. In de stad loop ik naar de bank waar we onze hypotheek hebben afgesloten. Tot twee keer toe lukte het ze in de afgelopen maanden niet om voor ons binnen twee weken de faciliteit van Internetbankieren te regelen. Ondanks toezeggingen dat het in vijf werkdagen rond zou komen. Nu we hier langer zijn, zal het wel lukken. De jongeman aan de balie zoekt op zijn monitor ons op. "Maar uw bankpassen zijn beëindigd", zegt hij verbaasd, "Waarom heeft u dat gedaan?" Ik leg uit dat wij dat zeker niet hebben gedaan, maar de bank zélf toen we onze pincode niet kwamen ophalen omdat we alweer naar de boot waren. Dus nu moeten we eerst nieuwe passen krijgen, voordat...enzovoorts.

Op de markt drink ik in het zonnetje thee bij Espressobar Hugo, direct gelegen naast het kleine poortje waardoor in 1621 de vluchtende Hugo de Groot in zijn boekenkist werd gedragen. Ik neem me voor meer lange wandelingen te gaan maken.

Herinneringen. In het begin van de jaren zestig kwam mijn vader, die bij Unilever werkte, een keer thuis met een groot wandbord. Er stond een dikke man op, een kruising van een groot uitgevallen kabouter en een soort Middeleeuwer. Hij droeg een puntmuts waar een stenen pijpje door stak. De man zat achter een goed gevuld bord stamppot. Op de rand stond de tekst:

"Ik voel me als een vorst

 bij stamppot met Unox worst"

(zie hierboven). Een reclamecampagne. Het bord was voor Unilever gemaakt door de vermaarde aardewerkfabriek De Sphinx van Petrus Regout in Maastricht. Hoe groot de oplage was, weet ik niet. Hoeveel van die borden zouden er nog zijn? Met zijn allen bekeken we het bord dat mijn vader verwachtingsvol omhoog hield. Wat moeten we ermee?, vroeg mijn moeder achterdochtig. Mijn broertje en ik vonden het wel mooi, we hielden wel van stamppot met worst. Uiteindelijk mocht het in de gang hangen op de muur, daar waar het werd afgedekt door de voordeur als die open ging. Nu, vijftig jaar later, hangt het op een onopvallend plekje in onze keuken. Ans vindt het ook maar zozo, geloof ik.

Morgen gaan we de hele dag naar Friesland, leden van mijn familie opzoeken. Terug naar boven 

Klaas & Hinke voor hun huisje aan de rand van Veenwouden. Het heet 'It ljochte fjild' naar het vroegere klooster Klaarakker, dat daar stond. Het gebied werd ooit door de monniken ontgonnen

Woensdag 22-06-2011

Vertrek uit Gorcum om kwart over acht. Beetje file op de A27 bij Houten en Utrecht. We suizen over de stille snelwegen door de Flevopolder. De Ketelbrug. De NoordOostpolder. Lemmer. Om kwart over tien arriveren bij het Verpleeghuis Anna Schotanus in Heerenveen. Tegenwoordig onderdeel van een ouderenzorgorganisatie die Meriant heet. De naam Meriant betekent op zich niets, schrijven ze op hun website. " De naam Meriant is gekozen omdat het positieve associaties oproept. Denk bijvoorbeeld maar aan ‘meer’ en ‘riant’, of aan ‘diamant’" Oh. Tja. Hm. We komen hier voor mijn Tante Marie, een jongere zus van mijn moeder. Ze is nu 82 jaar. Door de gangen lopen we naar haar afdeling. Ze zit niet in de huiskamer, zegt een medewerkster, ze is op haar kamer. Inderdaad, daar ligt ze in bed. Haar lieve hoofd. Ze herkent me niet. Helaas. Alzheimer.

We rijden verder naar Veenwouden. Daar wonen aan de rand van het dorp Klaas & Hinke (foto hierboven). Hinke is de jongste zus van mijn moeder. We hebben er een gezellige ontmoeting en een heerlijke lunch. Om half drie rijden we naar Leeuwarden, waar Harry & Klaasje wonen. Klaasje is een nichtje van me, een van de kinderen van Oom Jan, broer van mijn vader. We kennen elkaar ons hele leven lang. Ach, er is zoveel te bepraten in zo'n grote familie als die van ons. De familie Zijlstra, ooit afkomstig uit het Friese kerkdorp Itens. Een markante figuur was Thomas Rommert Zijlstra, mijn grootvader naar wie ik genoemd ben en die ik nooit gekend heb. Ik heb zelfs geen foto van hem en ik betwijfel of er sowieso foto's van hem bestaan. Geboren in 1862 in Itens, later boer en herbergier in Morra, in de barre noordoosthoek van Friesland, overleden in 1924. In een doos in de kelderberging moet ik nog een uitvoerige stamboom hebben. Pake Thomas kreeg ongeveer - ik zou het precieze aantal moeten opzoeken - elf kinderen uit twee huwelijken. Mijn vader (1920) was de op een na jongste. De familie is uit elkaar gegroeid. Velen verlieten Friesland, ondermeer naar Duitsland, voormalig Nederlands-Indië en Canada maar ook velen bleven in it heitelân. Velen kennen elkaar niet meer en de jongste generatie al helemaal niet. Maar verhalen zijn er altijd. Verhalen die eigenlijk de moeite van het vastleggen wel waard zijn. Misschien. Een jaar of tien geleden was er nog wel eens een reünie. Misschien (opnieuw) zouden we er weer eens een moeten beleggen, nu er nog velen van de neven en nichten in leven zijn.

Het is half zeven als we uit Leeuwarden vertrekken. Na de files. Er is veel wind onderweg. Om half negen zijn we weer in Gorcum. Na het eten, een kliekje van gisteren, tuimelen we moe in bed. Terug naar boven

Donderdag 23-06-2011

Vanmorgen loop ik naar de zaak van Qizip Computers in de Westwagenstraat om er een printer/scanner/kopieerapparaat te kopen, een zogenaamde multifunctional. Een Canon Pixma MP495. Een basaal apparaat zonder veel toeters en bellen. Al die toestellen lijken trouwens op elkaar. Met de installatie ben ik daarna een genoeglijk uurtje zoet. Hierboven zie je de eerste gescande foto, vermoedelijk genomen in 1991, toen ons huidig appartmentencomplex bij de sluis werd gebouwd volgens het uiterlijk model van een pand dat eerder op dezelfde plek stond. Wat dat voor pand was, weet ik niet. We vonden de foto jl. januari in de de meterkast.

Ans is vanmiddag weer naar haar moeder en daarna gaat ze op de Weverstraat langs. Het weer is wisselvallig, zon en buien wisselen elkaar af. In egypte lijkt er alweer een einde te komen aan het weather window in de Straat van Gubail. Ik begin aan de belastingaangifte 2010, waarvoor we een paar maanden geleden uitstel vroegen en kregen. Er zijn leuker klusjes, zoals het ophangen van de ingelijste reproductie van David Roberts die ik begin dit jaar in Petra, Jordanië kocht. Het stelt de beroemde façade voor van de wondermooie Treasury-tombe, zoals hij hem in 1839 aantrof. Tegen vijven hang ik hem op in mijn studeerkamer. De dag is ongemerkt alweer voorbij. Lichtgewicht-dagen noem ik dit soort dagen, ze zijn zomaar voorbij zonder dat je veel deed. Veel lichtgewicht dagen geven je een lichtgewicht bestaan. Balonnetje-in-de-wind gevoel. "Aan een draadje, aan een draadje...." Je wordt er melig van. Regelmatig verlang ik naar de boot. Gelukkig komen straks Jeffrey & Tessa eten. Terug naar boven

Ans plant begonia's in de bakken op het muurtje van ons balkon aan de sluis

Vrijdag 24-06-2011

Over het klinkerpaadje loop ik vanochtend naar de parkeerplaats op Buiten de Waterpoort (foto hier) om geld in de parkeermeter te doen. Als ik aan het eind van de dag de auto er weer neerzet, is het hoge gras in de bermen gemaaid. We doen uitvoerig de boodschappen voor het weekeinde bij de PLUS-markt op Oost. Het weer is wisselend, regelmatig zon en dan weer een bui, soms met onweer. Na de boodschappen rijden we door naar het tuincentrum Ranzijn bij Spijk. We kopen er begonia's voor de plantenbakken op ons balkon/plaatsje. Waarom zouden we voor de ruim twee maanden de kale, lege bakken op het muurtje niet vullen? Terwijl Ans de begonia's plant (foto hierboven), horen we getrommel vanaf het water. Een drakenboot (foto hier). De roeiers oefenen voor de races in september. Op de maat van de trommel maken de roeiers hun slagen, allemaal tegelijk.

Verder geen nieuws, vandaag. Met afschuw lees ik het bericht dat het kabinet heeft besloten de Wereldomroep tot een derde van zijn omvang te bezuinigen. De Wereldomroep moet zich voortaan beperken "tot uitzendingen in landen waar de vrijheid van meningsuiting onder druk staat" In het Nederlands? Wie in dergelijke landen zit daarop te wachten? Nederlanders ter plaatse of de lokale bevolking? "De andere kerntaken verdwijnen, het informeren van Nederlanders in het buitenland en het verspreiden van een realistisch beeld van Nederland in het buitenland" Inderdaad, de meeste Nederlanders in het buitenland kunnen tegenwoordig via Internet aan het nieuws komen. Toch gaat er een instituut verloren. Dat wij in de toekomst op eenzame ankerplaatsen mogelijk van het Hollandse nieuws verstoken zullen blijven, is jammer, maar wat minder belangrijk. Terug naar boven

Ans op het sluisje van de Lingehaven. Op de achtergrond ons appartementje

Zaterdag 25-06-2011

Een hele dag regen. Pas tegen de avond wordt het droog. We kuieren samen de stad in (foto hierboven). Om wat te doen? Niets, alleen maar om de stad in te kuieren. Zien bij de Wereldwinkel op de Langendijk een Oosterse lamp, leuk om bij ons in het toilet op te hangen (daar zit een kale bol tegen het plafond) Zien bij de Blokker een eierprikker. Zien bij de Xenos een aardig broodmandje voor op tafel. Zien geen leuk overhemd voor mij. Later gaat Ans naar het afzwemmen van haar kleinkind Esri. Ik breng bij Rijk en Joke in hun antiquariaat op de Kriekenmarkt 1 wat boeken langs, waarvan ik ontdekte dat ik ze dubbel had. Rijk schenkt me een kop koffie. Hij vertelt dat het slecht gaat in de boekenbranche. De winkels van de Selexyz-keten, waaronder Broese op de Stadhuisbrug in Utrecht,  moeten bijvoorbeeld allemaal inkrimpen. Waarschijnlijk een gevolg van de grote vlucht van Internet en andere digitale media. Maar met de kleine, gespecialiseerde boekenzaken en de antiquariaten gaat het niet slecht. In antiquariaten blijft het verleden hangen, de boekenverzamelingen van de vorige generaties spoelen er aan en krijgen er vaak nog een volgend leven. Bij mij tenminste wel, ik zoek wat boeken over oud-Gorcum uit en een bundel van de dichteres Hanny Michaelis. De vraag waar mijn eigen mooie collectie ooit zal belanden, laat ik maar even liggen.

's Middags hang ik de zojuist aangeschafte Oosterse lamp in het toilet op. Het effect van het licht dat door de ruitvormige gaatjes en de gekleurde glaasjes op de muur valt, is toverachtig. Bij gelegenheid zal ik het proberen te fotograferen. Om vier uur rijd ik naar Heukelum voor een glas wijn bij Inge. Er zit een gezelschapje van bekenden in een vrolijke stemming.

Michealis. Dichteres van een klein oeuvre van voornamelijk korte gedichten. Ik bezat tot dusver niets van haar. Dacht dat ze damespoëzie schreef met een hoog Libelle-gehalte. Dat blijkt wel mee te vallen. De grootste rampen in haar leven waren haar ouders die nooit uit de oorlog terugkwamen, en haar huwelijk met Gerard van het Reve

"Wanneer ik alles had geweten

.....

dan had ik me niet aan je vastgeklemd

.....

wanneer ik toen geweten had

dat wij elkaar zouden vervloeken

om een geluk dat dood geboren werd,

dan was ik van je wegggevlucht

....."                                                           (Uit: Water uit de rots, 1957)

Hanny Michaelis overleed in 2007, 83 jaar oud. Terug naar boven

Zondag 26-06-2011

Hierboven en hieronder de beloofde foto's van de Oosterse lamp die ik in ons toilet ophing. Ik maakte ze vanmorgen. Mooi effect, nietwaar? Daarvoor hoef je niet naar de paleizen van de Oriënt af te reizen.

De dag is bewolkt en toch warm. We maken als veel Gorcummers een kuier over de stadswallen en komen een aantal bekenden tegen. Waar de dijk naar Dalem begint slaan we rechtsaf. Halverwege de dijk staan twee palen, een lange en een korte. Grenspalen waaruit duidelijk valt op te maken dat het dorp Dalem vroeger niet bij Gorinchem hoorde. Op de oostelijke (lange) paal staat "Visscherij grens 2/4 dec 1834" en op de kleine westelijke de niet meteen begrijpelijke tekst "Veer van de stad Gorinchem" Ik vermoed dat hiermee oude rechten werden "afgepaald", het visrecht en het recht op het onderhouden van een - waarschijnlijk winstgevend - recht op het onderhouden van een veer over de rivier. Foto's van de palen vind je hier op een website We dalen langs een trap de dijk af en lopen langs een rietkraag door het buitendijkse Dalemse Veld terug naar Gorcum. Door het Dalems poortje komen we weer in de stad. Het terras van André op de keersluis is open. We zien bekenden, Ton & Ingrid met hun tienerdochter, mensen uit Heukelum die we regelmatig in het wijnhuis van Inge Hogerdijk ontmoeten. Ze zijn met hun vlet hierheen gevaren. We sluiten ons bij hen aan en beleven een genoeglijk uurtje.

Vandaag lees ik met plezier het boek dat Mariëtta Nollen over de majesteit schreef, "Ik, Beatrix" (Prometeus, 2011). Een goed leesbare en verdienstelijke poging om van binnenuit het leven van de vorstin te beschrijven in het jaar na de aanslag in Apeldoorn. Nollen schrijft goed en ongetwijfeld heeft ze inside information gehad over het leven van Beatrix maar je weet natuurlijk nooit wat ervan klopt. Terug naar boven

Barbara en Ans in de schaduw op onze veranda. Ervoor staat de kleine Esri. de huizen aan de Kriekenmarkt weerspiegelen zich in de ramen

Maandag 27-06-2011

Een mooie, warme zomerdag. Vanmiddag is het bij ons in de schaduw 31^o. Ter vergelijking: in Hurghada is het vandaag 36^o en nu we het er toch over hebben, het waait er N Bf 4. In El Tor waait het NW Bf 4 - 5. Hm, valt mee, zou moeten kunnen.

In Bordeaux in Frankrijk "zijn zeven mensen opgenomen die besmet zijn met een bacterie waarvan deskundigen voor “99 procent” zeker weten dat deze dezelfde variant is als de bacterie die in Duitsland aan 44 mensen het leven heeft gekost", meldt de NRC. Opnieuw een uitbraak van de EHEC-bacterie. Het eten van fenegriek-, mosterd- en rucolakiemen wordt afgeraden. Ik bel mijn dochter Floor die daar in de buurt, op het Île de Ré, met haar gezin op vakantie is om haar te waarschuwen. (In de zomer van 2007 verbleven we daar een week met onze boot, onderweg naar Portugal). Op de Veluwe is een uitbraak van vogelpest. Bij EHEC gaat het om een gemuteerde coli-bacterie, bij vogelpest om een gemuteerde variant van het influenzavirus. De eerste is gevaarlijk voor de mens, de tweede (nog) niet.

Een dag is rijk als je een klusje hebt dat je aankunt. Maar eerst doen we wat boodschappen op de maandagochtendmarkt, waar een gezellige drukte heerst. Eigenlijk vind je op de markt ook alles wat je nodig hebt en bovendien is er een kraam met verse vis. We kopen er vier verse sliptongetjes voor vanavond. De laatste vishandel in de binnenstad, "De Bliek" in de Westwagenstraat, is er onlangs helaas mee gestopt. We drinken koffie op het terras voor het oude stadhuis. Daarna haal ik 16 extra planken om in te bouwen in een de boekenkast in de woonkamer. Ik halveer er 16 ruimtes horizontaal mee, zodat er keurige rijtjes met CD's in kunnen staan. Die stonden namelijk nog op elkaar. En zo werken we geleidelijk verder aan de inrichting van ons appartementje, waar we straks - maar wanneer? - onze échte oude dag in willen doorbrengen. Ondertussen verlang ik toch vaak naar de boot, die eenzaam en alleen in Hurghada ligt. Gelukkig goed bewaakt. In de loop van de middag komt Ans' dochter Barbara langs met kleinkind Esri. Ze zitten lekker op onze veranda naar de bedrijvigheid op de sluis te kijken (foto hierboven). Ja, "veranda" is de term die we kozen om een eind te maken aan de onduidelijke status van ons plaatsje/balkon aan de sluis.

Morgen nog een warme dag. Aan het eind worden zware onweersbuien verwacht. Terug naar boven

Op de buienradar zien we de onweersbuien aankomen (de gele kruisjes) Het hele frontsysteem trekt schuin NNO over. Daarachter zakt de temperatuur minstens tien graden

Dinsdag 28-06-2011

Soms denk je dat er steeds meer schreeuwers in de politiek komen. Vandaag is het René Leegte, kamerlid voor de VVD. "Nomen est omen" zou je haast zeggen, als naamgrappen niet zo flauw zouden zijn. In De Telegraaf zegt hij vandaag dat het KNMI "klimaatpartijdig" is en aan de leiband loopt van "CO₂-critici" Een onderbouwing staat er niet bij. "Van de wetenschappers die daar werken, is 20 procent niet onafhankelijk", zegt Leegte. Dat moet hij maar eens bewijzen. Want ik vind dat het KNMI - dat ik vaak raadpleeg - zich in de klimaatdiscussie juist erg voorzichtig opstelt. Maar meneer Leegte weet het beter: "Bij het KNMI leeft de gedachte dat we het CO₂-probleem moeten aanpakken om het klimaatprobleem op te lossen. De temperatuur schommelt nu eenmaal en in hoeverre CO₂ daarmee te maken heeft staat niet vast.” Nu staat het inderdaad niet voor de volle 100% vast dat koolzuurgas de huidige opwarming veroorzaakt, maar het is blijkens duizenden goed uitgevoerde studies wél uiterst waarschijnlijk. En wat is de oplossing volgens Leegte? Uiteraard, het KNMI opheffen en privatiseren. Op die manier is al zoveel stuk gemaakt, kijk naar de steeds slechter wordende gezondheidszorg en andere publieke functies, die al geprivatiseerd zijn. Zucht. Hoe is het in godsnaam mogelijk dat dit type schreeuwers zoveel invloed krijgt? Enfin, in de loop van de dag valt de hele goegemeente over hem heen. Een van de leukste reacties staat onder het klimaatblog van Paul Luttikhuis in de NRC, waarin gezegd wordt dat de VVD opgeheven moet worden omdat het elke dag mooi weer speelt.

Vandaag begin ik met het herlezen van een klassiek boek in de wetenschap, "Change & Necessity" (de Engelse vertaling van "Le Hasard et la Necessité", 1970) van de Franse biochemicus en Nobelprijswinnaar Jacques Monod. Deze versie heb ik dubbel, ik dacht dat ik hem kwijt was en bestelde hem een paar jaar geleden en kreeg hem toegezonden in het Portugese Lagos, waar we voor de winter lagen. Maar ik vond hem terug toen mijn bibliotheek begin van dit jaar uit de opslag kwam. Blijkens mijn signatuur op de eerste pagina las ik het in 1987, rijkelijk laat eigenlijk (de Engelse vertaling dateert van 1971) Voor mijn gevoel las ik het veel eerder. In elk geval heeft het boek heeft destijds een grote indruk op me gemaakt en voor een aanzienlijk deel mijn kijk op de wereld bepaald. Gek genoeg heb ik het nooit herlezen, ook niet het exemplaar uit Lagos. Opeens herinner ik me dat ik ooit de Nederlandse vertaling heb bezeten, getiteld "Toeval en onvermijdelijkheid", die ook in 1971 werd uitgebracht (bij Bruna). Aha! Niet de Engelse vertaling ben ik kwijt geraakt, de vertaling in het Nederlands raakte zoek en bleek later uitverkocht, zodat ik in de jaren '80 de Engelse kocht. Waar is die NL-vertaling toch gebleven? Ooit meegenomen door of uitgeleend aan een van de revolutionaire kameraden van vroeger, vermoed ik. Ik krijg een idee. Binnen tien minuten heb ik de NL-vertaling op marktplaats.nl gevonden en gekocht. Waarom nu ook nog die vertaling? Omdat - ik zei het al - het boek veel voor me betekende. Het wordt me nu duidelijk dat ik het al tegen het einde van de zeventiger jaren las en dat het veel eraan bijdroeg om de laatste resten van de marxistische leer uit mijn hoofd te verjagen.

Het is een benauwde dag, 32^o en broeiierig. Weeralarm (door het KNMI!) voor verkeer en watersport. Halverwege de dag valt er een regenbui met wat gerommel van onweer, maar de zon keert in vol ornaat terug. Nu worden de zware buien pas vanavond en vannacht verwacht. Ans is naar haar moeder en ik begin de CD's op alfabet te rangschikken. Ben gevorderd tot Haydn. Veel doosjes zijn leeg, de CD's zelf hebben we aan boord. Kwart over zeven kijk ik op de buienradar. Er zijn fikse onweersbuien op komst (zie hiernaast) Terug naar boven

Uit het raam zien we een gezin van Nijlganzen in de Lingehaven

Woensdag 29-06-2011

Onweerswolken tekenen zich in de loop van de avond grillig en donker af boven de huizen aan de Kriekenmarkt (foto hier). Het onweer trekt razendsnel over, na een paar knetterende inslagen en een profuse regenbui is het alweer voorbij. Gorcum komt er goed af want de volgende dag blijkt het overtrekkend onweersfront nogal wat schade in Nederland te hebben veroorzaakt: omgevallen bomen, blikseminslagen met brand als gevolg, afgewaaide dakpannen, ondergelopen kelders en viaducten en ontregeld treinverkeer. Terwijl het bij ons nog wat na-weerlicht gaat de bel. Onverwacht bezoek van Wiger & Arina, onze buren aan de andere kant van de straat. Aan het eind van een gezellige avond hebben we een afspraak om half juli met hen een weekeinde mee te varen op hun boot, een klassiek gelijnde Victoire.

Vandaag is het beduidend frisser. In de ochtend wat miezerregen, daarna droog. In de haven bivakkeert een eendengezin. We tellen liefst negen jonge, donzige eendjes. Het is een ons niet-bekende soort (foto hierboven). We zoeken het op en het blijken nijlganzen te zijn, hoe toepasselijk. Van oorsprong leven ze in de Nijlvallei en ook in de vallei van de Jordaan. In de 18e eeuw werd de vogel, met een opvallende donkerbruine vlek rond het oog, als siervogel in Europa ingevoerd. Ontsnapte vogels gingen in het wild broeden en tegenwoordig zijn er jaarlijks bijna 5.000 broedparen in Nederland.

Opnieuw een halfuurtje CD's op alfabet zetten. Ik ben nu bij de L van Lutoslavsky (stukken voor viool en orkest). Rond het middaguur lopen we de stad in voor wat boodschappen. Bij de eigenwijze boekhandel De Mandarijn in de Gasthuisstraat koop ik twee boeken. Ondermeer een heruitgave van een bundel uit 1998 over Afrika van een van mijn favorieten, Richard Kapuscinsky, "Ebbenhout" (hier schreef ik over hem). Bij de kassa aarzel ik, heb ik die titel niet al? Als dat zo is, mag ik het ruilen, beslist de aardige verkoopster. Inderdaad blijkt de eerdere uitgave thuis in de kast te staan. Een paar uur later ruil ik het en omdat het nu lijkt alsof ik een cadeautje krijg, schaf ik nog wat meer boeken aan.

Ik koop ook het juni-nummer van Zeilen. Er staat een achtergrondartikel in over de Somalische piraterij, geschreven door Edo Ankum, die zelf met zijn gezin door de Golf van Aden naar Kenya zeilde. In 2006, geloof ik, toen het nog niet zo erg was. Ankum vertelt de verhalen over de onfortuinlijke jachten Lynn Rival (2009) en Quest (2011), maar vreemd genoeg niet over het Deense jacht ING waarvan de opvarenden, een gezin met drie tienerkinderen, al vanaf eind februari ergens aan de Somalische kust vastzitten zonder uitzicht op betaling van de miljoenen euro aan losgeld. Hun ongelukkig lot gaf bij ons de doorslag om definitief niet verder te gaan dan Hurghada. Tja, iedereen weet dat je de Golf en het aanpalend zeegebied niet zonder risico doorkruist, schrijft Ankum. Zeilen is per slot nu eenmaal niet zonder gevaren, al dan niet ingecalculeerd. Dat moet ieder zelf weten. "Volwassenen mogen dan wellicht roekeloos zijn en uit benarde posities worden gered, met kinderen erbij is roekeloosheid opeens echt streng verboden, zo lijkt de algemene tendens" Ja gek, hè. Merkwaardig dat Ankum daar zelf geen positie in kiest, net zo min als hij zich duidelijk uitspreekt over de vraag of zeilers gewapende begeleiding mogen verwachten als ze zich willens en wetens in piratengebied begeven. Dergelijke begeleiding wordt wel aan de commerciële zeevaart gegeven, de financiële belangen zijn daar onvergelijkbaar veel groter. Ik geloof niet dat het, ondanks het beginsel in het internationale recht van vrije en onbelemmerde scheepvaart op de wereldzeeën, het redelijk is te verwachten dat overheden handen vol geld spenderen aan gewapende begeleiding van konvooien van zeilers, die hun hobby uitoefenen. Aan het eind van zijn artikel heeft Ankum het over de minderjarige wereldzeilster Laura Dekker. Welke route zal zij onder druk van haar poging een record te vestigen straks nemen? De lange, stormachtige om Kaap de Goede Hoop? Of de kortste via Aden? En krijgt ze dan wel hulp en begeleiding? Terug naar boven

Dit plaatje klopt niet helemaal. Einstein had het juist niet over quantumschuim, maar over een gladde, oneindig kleine ruimtetijd

Donderdag 30-06-2011

Gisteravond bezoek van Ans' oud-collega Corina en haar man Berry. Vandaag wisselen zon en wolken elkaar af. In Hurghada waait het al twee dagen hard uit het noordwesten. In El Tor is het vanmorgen WNW 6 - 7. In Caïro zijn er felle demonstraties geweest tegen de top van de regerende militaire raad. Men vindt dat de hervormingen te langzaam vorderen onder het huidige bewind, dat nog veel ex-medewerkers van Mubarak telt. Er zouden meer dan duizend gewonden zijn gevallen in gevechten tussen de politie en demonstranten.

Terwijl Ans weer naar haar moeder is (haar conditie wisselt sterk), lees ik verder in Jacques Monod. De op marktplaats.nl bestelde Nederlandse vertaling is overigens nog niet aangekomen. Tussen het lezen door maak ik een kuier in het zonnetje. Op het grasveld van Buiten de Waterpoort wordt een tent opgebouwd ten behoeve van het Gorcums Hippiefestival, dat er dit weekeinde voor de vijfde keer plaats vindt. Er schijnen veel hippies op af te komen in old-timer busjes, waarin ze op het terrein mogen slapen.

Een fascinerend bericht op Astronieuws trekt mijn aandacht. De Europese ESA-Integral gammastralen-satelliet heeft opzienbarende metingen verricht aan de verschillen in polarisatie van hoog- en laagenergetische gamma-straling. Tegen de verwachting bleken die verschillen niet meetbaar. Ik zal het uitleggen. In de algemene relativiteitstheorie van Einstein worden de eigenschappen van de zwaartekracht beschreven en is de ruimtetijd een gladde, continue structuur. In de quantumtheorie daarentegen is de ruimtetijd op submicrospisch niveau korrelig (of schuimig) van structuur, omdat ervan uitgegaan wordt dat niets kleiner kan zijn dan de lengte van Planck (dat is 0,000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 016 162 412 meter, ofwel circa 10^-35 meter, ofwel een triljoenste deel van de middellijn van een proton, zie hierboven). Tot dusver hebben fysici vergeefs gepoogd om beide theorieën met elkaar in overeenstemming te brengen in een theorie van de quantumzwaartekracht. De korreligheid van de ruimte zou de polarisatie van gammastraling moeten beïnvloeden, voor energierijke straling sterker dan voor laagenergetische. Maar een gammaflits die op 19 december 2004 plaatsvond in een ver sterrenstelsel en die in de jaren erna nauwkeurig onderzocht werd, liet echter geen verschil in polarisatie zien. Dat betekent dat in de ruimtetijd de korste afstand veel en veel kleiner moet zijn, in de orde van een nauwelijks voorstelbare 10^-48 meter of kleiner. Of de ruimtetijd is niet korrelig en dan krijgt Einstein opnieuw gelijk. "This is a very important result in fundamental physics and will rule out some string theories and quantum loop gravity theories”, claimt men bij ESA.

Terug op aarde. Vanavond gaan we naar de verjaardag van Ans' kleindochter Nikita. Die wordt 12. Terug naar boven

Het voorblad van mijn exemplaar van de vertaling van Monod's boek

Vrijdag 01-07-2011

Vandaag lees ik het boek van Jacques Monod uit. Toevallig ligt 's middags de Nederlandse vertaling "Toeval en onvermijdelijkheid. Proeve van een natuurfilosofie van de moderne biologie" (Bruna, 1971), dat ik op Marktplaats.nl besteld had, in de brievenbus. Het boek maakt opnieuw indruk op me, net als vijfentwintig jaar geleden, maar misschien niet op dezelfde manier. In elk geval valt me zijn prachtige taalgebruik op. Bijvoorbeeld in zijn hartstochtelijke verdediging van de methodes van de objectieve wetenschap tegenover de religie en diens gevaarlijke zusje ideologie, manieren van levensbeschouwing die hij wegzet als 'animisme', als een a priori bezieling van het universum die buiten de mens ligt:

"Als het waar is dat de behoefte aan een verklaring-van-alles is aangeboren, dat de afwezigheid ervan de bron is voor een geweldige angst; als alleen reeds de verklaringsvorm die de angst weet te sussen volledig die van het sprookje is, dat de betekenis van de mens weergeeft door hem in de plannen van de natuur een noodzakelijke plaats toe te kennen; als de 'verklaring' om waar, belangrijk en bevredigend te zijn deel moet gaan uitmaken van de lange animistische traditie, dan begrijpt men waarom er zoveel duizenden jaren nodig waren voordat er in het rijk der ideeën die van de objectieve kennis verscheen als enige bron van echte waarheid" (NL-vertaling p. 157).

In de tijd dat ik het boek las - circa 1976/1977 - was ik nog niet lang tevoren tamelijk confuus teruggekeerd uit het "revolutionaire" Angola, waar ik de linkse bevrijdingsbeweging MPLA ondersteunde als lid van een medisch team dat de gezondsheidzorg in de olierijke enclave Cabinda in gang probeerde te houden. Confuus en toenemend twijfelend aan de revolutionaire praxis van de nieuwe voorhoede in een land, dat zich rekende tot het Sovjet-blok en waar de machthebbers zich ontwikkelden tot de volgende corrupte, ondemocratische elite van profiteurs. Ik herinner me dat ik, eenmaal terug in Holland, boeken verslond over de Goelag-archipel (Solzjenitsyn en Sjalamov) en kritische studies over de dubieuze praktijken van de Cubaanse revolutie (K.S. Karol), zonder dat ze me een uitweg wezen. In die tijd van dubbele ontheemdheid begreep ik Holland niet ("wat zeuren de mensen, ze hebben toch genoeg te eten") en wist ik geen richtsnoer of bestemming voor mijn leven meer. Het klinkt wat dramatisch, maar ik was de weg nogal kwijt en het was echt niet mis, zo kloten als ik me voelde. Ik dronk teveel en bovendien liep mijn jarenlange relatie met mijn studievriendinnetje M. op de klippen. Ik vrijde ongericht en ongelukkig met meisjes die ik snel weer verliet en die dat niet verdienden. In die tijd las ik Jacques Monod's  boek en ik hechtte me sterk aan de onontkoombaarheid van het lege wereldbeeld dat hij propageerde, een wereld van volledig toeval, zonder betekenis en zonder zin. Niet voor niets nam hij voorin het boek de laatste alinea van Camus' "De Mythe van Sisyfus" (1942) als motto op. Een wereld die bij mijn gevoel van toen paste en die epistemiologisch hout sneed  (ik kom daar nog wel op terug dezer dagen) De regelmatig in mijn weblog eerder genoemde 2e Wet van de Thermodynamica speelde daar een belangrijke rol in. Dat zegt wat over de confuse staat waarin ik toen verkeerde. Ik nam weliswaar meer en meer afstand van de teleurstellende praktijken van mensen die in verleden en heden beweerden revolutionairen te zijn, maar het marxisme en de meer omvattende theorie van het historisch- en dialectisch materialisme stond in mijn gedachtengangen nog fier overeind. Maar hier was iemand - Monod - die liet zien hoe volstrekt onwetenschappelijk dat was. Friedrich Engels godbetert, coryfee van het dialiectisch materialisme, ontkende domweg het bestaan van de 2e Thermodynamische Wet! Een wet die in zijn tijd al onomstotelijk vaststond, maar die niet uitkwam in het dialectisch schema van de door Marx en Engels op-zijn-kop gezette Hegeliaanse dialectiek. De onzinnige pseudo-wetenschap van een zich als wetenschappelijk aanprijzende ideologie, die nochtans niet helemaal onbegrijpelijk de 2e Wet ontkent waar deze immers toenemende wanorde predikt, een concept dat niet aanvaardbaar was voor een filosofie die de culminatie van de geschiedenis voorspelt in een socialistisch utopia.

Het is verleidelijk om hier nog meer aan toe te voegen, ik kan haast niet stoppen maar ik ben moe en ik kom er - zoals beloofd - nog wel op terug. Vandaag haalt Ans de kleine Esri van school want moeder Barbara is werken. Buiten de Waterpoort bouw men de tenten voor het Hippiefestival op. Er staan een aantal busjes met hippies die al kamperen op het terrein. Ik rijd even naar Heukelum om bij Inge wijn voor de komende week te halen. Onderweg vallen me zomaar de beginregels in van een gedicht, dat ik zal proberen af te maken teneinde het erin vervatte raadsel op te lossen ("Wie of wat ben je/ als je met X naakt en fier/ in de wei hebt gelegen?'). Morgen komen mijn broer - mijn mede-kankerlijder -  en zijn gade op bezoek en met hen zullen we het hippiefestival bezoeken. Terug naar boven

Hippiefestival Gorinchem

Zaterdag 02-07-2011

Alweer een dag waarop wolken en zon elkaar afwisselen. Het opstellen van de belastingaangifte over 2010 levert een verrassing op. De premies voor onze vrijwillige AOW-verzekering, die in mei vorig jaar is ingegaan, blijken niet aftrekbaar. Dat is heel vreemd want de premie voor de verplichte AOW-verzekering is wél aftrekbaar. In principe is dit oplosbaar door vrijwillig bij te betalen. Dat komt omdat het Gerechtshof in 's Hertogenbosch heeft uitgesproken dat de AOW een wettelijke sociale verzekering is, en geen levensverzekering. Uiterst vreemd, want premies voor lijfrente zijn immers voor de inkomstenbelasting wél aftrekbaar zijn zolang er op een latere datum een belastbare pensioenvoorziening uit voortvloeit. En over de AOW-uitkering na je 65e moet je immers gewoon belasting betalen. Onbegrijpelijk! Het premiedeel voor de Anw-verzekering zou overigens wel fiscaal aftrekbaar zijn. Achteraf gezien hadden we waarschijnlijk beter met het geld van de premies een eigen spaarvoorziening kunnen treffen. Tja, als je alles tevoren wist...

Ik zoek naar verdere gegevens over het leven van Jacques Monod. De Franse Wikipedia levert zoals verwacht het meest op. In WO II zat Monod in het verzet. Hij was betrokken bij de organisatie van wapen-droppings per parachute en bomaanslagen op spoorlijnen, bij de voorbereidingen van de geallieerde invasie in juni 1944. Na de oorlog werd hij zoals veel intellectuelen uit het verzet lid van de PCF, de Franse communistische partij. Een paar jaar later verliet hij de partij vanwege de affaire Lysenko in de Sovjet-Unie, de dialectisch-materialistische bioloog die de moderne genetica afdeed als "reactionair" en een "pseudowetenschap", een standpunt dat door Stalin en de zijnen tot officiële wetenschap werd verklaard en dat tot grote schade in de Sovjet-biologie en landbouw leidde. In "Le Hasard et la Necessité" roert hij die episode nog aan. Monod werd niet oud. Hij stierf in 1976 op 66-jarige leeftijd, twaalf jaar nadat hij de Nobelprijs voor de geneeskunde ontving. Het bijzondere van zijn boek is dat het bij herlezing nog zo modern aandoet en dat je nu, dertig jaar later, met zijn omvattende synthese van mens en universum en de stellingname tegen ideologie en "animisme" (religie, bijgeloof en allesomvattende levensbeschouwingen), nog goed uit de voeten kunt. Want "de mens moet eindelijk uit zijn duizendjarige slaap ontwaken, om zijn totale eenzaamheid, zijn verwantschap met niemand te ontdekken" Zo heb ik het graag: duidelijk en zonder illusies.

Om half vijf arriveren Wiebe, mijn jonger broertje, en zijn gade Marina. Met zijn vieren bezoeken we het Hippiefestival op het grasveld van Buiten de Waterpoort. (foto hierboven). Wat heeft Gorcum daarmee toch een prachtig festivalterrein, direct gelegen naast de binnenstad, zonder geluidsoverlast want de herrie verdwijnt over de rivier, en prima parkeergelegenheid. Het is jammer dat de zon niet schijnt en mede daardoor doet het allemaal een beetje denken aan het fameuze popfestival in Kralingen in 1970. Mensen zitten in groepjes in het gras voor het podium waar bandjes muziek uit die tijd vertolken. In een ruime kring eromheen staan kraampjes met exotica en esoterica, kralenkettingen en andere snuisterijen, er is een waarzegster die met behulp van tarotkaarten de toekomst voorspelt en tentjes met handopleggers en andere soorten van healers.  En kramen met minder gezonde frites en hamburgers. We zien veel oudere hippies en het is er allemaal erg gezellig, Zie hier 5 foto's. Weer thuis eten we Ans' heerlijke vissoep, praten bij en halen vooral veel herinneringen op. Terug naar boven

Op "De Betuwe Proeft" in Deil

Zondag 03-07-2011

In Deil, het dorp aan de Linge waar we tot en met 2005 woonden, is er vandaag een openlucht festijn in een hoogstam kersenboomgaard aan 't Oosteneind. Bij Kersenteeltbedrijf De Oosterling, in 2002 opgericht door Marius van Gellicum & Lotte van de Sandt, om precies te zijn. Voor "culinaire liefhebbers" beleggen een aantal horeca-bedrijven en leveranciers op die lokatie voor de tweede keer in succesie "De Betuwe Proeft", waar je wijnen en specialiteiten van de deelnemende etablissementen kunt proeven. Behalve het Deilse Wijnhuis van onze vriend Inge Hogerdijk gaat het ondermeer om de restaurants "De Os en het Paard" in Deil, "Oud Asperen" uiteraard in Asperen en "Eten en Drinken" in Geldermalsen.

We arriveren tegen twee uur. Het is een prachtige, zonnige zomerdag. Het is er uiterst aangenaam en gezellig (zie foto hierboven en nog een hier). We zien een groot aantal bekenden uit ons vroegere dorp terug. Wie nog meer foto's wil zien, kan die hier vinden. Tijdens het festijn bel ik mijn zoon Bas, die vandaag 21 jaar wordt. "Heb je ook een feestje?", vraag ik. "Ja", zegt hij enthousiast, "sinds vrijdagavond" Of hij wel geslapen heeft? "Och, een paar uur", antwoordt hij. Tja. Hij belooft gauw bij ons langs te zullen komen. Of hij dit studiejaar met succes heeft afgesloten, moet nog blijken.

Om half zeven zijn we terug in Gorcum. Het Hippiefestival op Buiten de Waterpoort is nog aan de gang, getuige de jaren-'60 en '70 klanken die uit die richting komen. Maar daar gaan we niet meer heen. Terug naar boven

Maandag 04-07-2011

Vandaag lees ik het boek van de Amsterdamse politicoloog Meindert Fennema over de politieke opkomst van Geert Wilders, "Geert Wilders. Tovenaarsleerling" (Bert Bakker, 2010). Fennema kende ik vaag in de Utrechtse linkse scene, maar hij vertrok eind jaren zestig naar de Universiteit van Amsterdam. Ik herinner me hem als een goedlachse, ietwat arrogante en vaak smalend pratende jongen met doorgaans aparte, dwarse standpunten. Het is een curieus boek, deze politieke biografie. Fennema beschrijft de opkomst van Wilders binnen de VVD, als beste jongetje in de klas van toenmalig leider Frits Bolkestein, alsof hij voortdurend op de hoogte was van al diens gedachten en gevoelens, terwijl hij Wilders tijdens het schrijven nooit gesproken heeft. Een fenomeen dat we ook al tegenkwamen bij het boek van Mariëtta Nollen over Koningin Beatrix ("Ik, Beatrix", Prometheus, 2011) en dat politieke thrillerschrijver Tomas Ross ook graag gebruikt. De uitgever van Fennema spreekt dan ook op de omslag van een "politieke thriller", maar je weet natuurlijk - ondanks het notenapparaat achterin - nooit wat ervan klopt en wat niet. Fennema lijkt vaak met sympathie over Wilders te schrijven, maar misschien hoort dat bij het gekozen procedé. Wat niet uit de verf komt is waarom hij in de titel van "tovenaarsleerling" spreekt. Als hij vindt dat Wilders een "apprenti sorcier" is, dan verwacht je dat oordeel terug te zien in het boek en zeker in de Epiloog, maar niets erover.

Het is overigens niet zo dat  Groen Links-lid Fennema het met Wilders en de PVV eens is. Wat mij opvalt is - als het klopt - hoezeer Wilders in de loop der jaren geradicaliseerd is. In zijn beginjaren maakt hij nog een onderscheid tussen een gematigde en een radicale Islam. Op zeker moment, zo in 2008/2009, is dat onderscheid helemaal weg. Onder invloed van Ayaan Hirsi Ali met wie hij veel omging? Hij was er steeds sterker van overtuigd geraakt, schrijft Fennema (blz. 215) "dat de Islam niet vergelijkbaar was met het christendom of het jodendom, maar naar zijn aard en ontwikkeling een agressief en expansief karakter droeg" Dat ben ik in elk geval niet met Wilders eens. Zowel het christendom als het jodendom grondvesten zich op heilige boeken, die her en der het uitmoorden van andersgelovigen propageren en beide geloven kennen ook hun radicale uitwassen, nog tot in de huidige tijd. Om maar twee voorbeelden te noemen: het vermoorden van abortusartsen in de VS door rechtzinnige christenen of de moord op Yitzhak Rabin door de fundamentalistische jood Yigal Amir. Gekken en godsdienstfanaten heb je immers overal en de geschiedenis van alle drie religies kende vele bloedige periodes. Het toont in mijn ogen eerder aan dat religie op zich in de moderne tijd een achterlijk en achterhaald fenomeen is. Of moet de moderne tijd nog aanbreken en verdient de huidige het niet om zo genoemd te worden?

We hebben een heerlijke, zonnige dag. Al sinds zaterdag is er in de haven een opgewonden, ongerust paartje scholeksters bezig om hun jong tot vliegen te bewegen. Waarom het angstig piepend diertje het niet wil leren, is niet duidelijk. Op zeker moment fladdert hij de sluiskolk in, waar hij angstig piepend in de diepte rondzwemt terwijl de ouders hem vanaf het remmingwerk aanmoedigen. Eigenlijk zijn het geen watervogels, geloof ik, ze horen ook niet in de stad thuis maar op de uiterwaarden langs de rivier. Na een tijdje is hij toch weer uit de sluis gekomen. Gisteren hebben we hem niet gezien maar vandaag treffen we het jong aan in het water bij de kanosteiger onder het venster van onze woonkamer. Uitgeput ligt hij tussen de plompebladeren; hij ligt druipnat en veel te diep in het water en kan zijn kop haast niet meer boven houden. De oudervogels zitten weer op de palen van het remmingwerk ongerust te piepen. Hij gaat verdrinken, dat is duidelijk. We halen hem voorzichtig uit het water en leggen hem op de steiger, waar hij ineen zijgt. Ans belt de diernambulance. Die adviseert hem in een doos te doen en langs te brengen (zie hiernaast) Ans en haar inmiddels gearriveerde vriendin Jannie brengen hem naar de dierenkliniek op de Grote Haarsekade. Morgen zullen ze ons bellen om te laten weten hoe het met hem gaat. De oudervogels blijven nog een halfuurtje doelloos zoekend rondvliegen en ongerust piepen en verdwijnen dan richting rivier. Terug naar boven

De Petermann Gletsjer in noordwest Groenland met erboven het enorme afgebroken ijsbrok, dat langzaam zuidwestelijk naar Nares Strait drijft. De datum van de foto is 16-08-2010

Dinsdag 05-07-2011

Aan boord of tijdens onze tochten in het binnenland hebben we niet altijd een adequate nieuwsvoorziening. Waarschijnlijk is het me daardoor ontgaan dat er vorig jaar augustus een record-ijsbrok is afgebroken van een grote gletsjer in het noordwesten van Groenland, de Petermann Glacier. De grootte van het afgebroken stuk, dat sindsdien Petermann Ice Island (2010) wordt genoemd, is liefst 260 km² (zie foto hierboven), ongeveer vier maal zo groot als het eiland Manhattan en het is de grootste afgekalfde ijsberg sinds 1962. In 2008 kalfde er ook al een groot stuk van de gletsjer af (Petermann Ice Island (2008)) dat naar het zuiden wegdreef en in 2009 ergens in Baffin Bay wegsmolt. Destijds zei een deskundige op de BBC "that it was not clear if the event was due to global warming" Dat is natuurlijk de vraag.

Bij die vraag zijn twee aspekten van belang. In de eerste plaats levert het afsmelten van gletsjerijs, en van ijs van ijskappen zoals op Groenland en Antarctica, stijging van de zeespiegel op. Dat is niet het geval bij het smelten van zee-ijs, want dat ligt al in het water (Wet van Archimedes) In de tweede plaats smelt ijs dat in het water ligt sneller dan ijs op het land. (Probeer maar eens met ijsklontjes) Bij het smelten van Petermann Ice Island (2010) gaat het weliswaar om gletsjerijs, dus ijs afkomstig van de Groenlandse ijskap. Maar of en zo ja, hoeveel het nog bijdraagt aan de zeespiegelstijging is niet zeker, want mogelijk lag het uiteinde van de gletsjer al vele jaren grotendeels in het water. Dat komt omdat er geen recente dieptemetingen zijn van de drempel en de bodem van de fjord, waar de terminus van de gletsjer in ligt. Onduidelijkheid, dus.

Maar in juni 2011 verscheen het rapport State of the Climate in 2010 van de NOAA, de National Oceanographic and Atmospheric Administration, met daarin deze grafiek. Je ziet dat de recente afkalving van de Petermann gletsjer een forse versnelling gaf in de vermindering van de gletsjeromvang op Groenland. De rapporteurs schrijven erover:

" The 2010 mass loss is equivalent to a eustatic sea level rise contribution of 1,1 mm. This was the largest annual loss rate for Greenland in the GRACE record, 179 Gt more negative than the 2003-09 average. The 2009/10 hydrological year ended 206 Gt more negative than the recent (2002-09) hydrological year average"

Nog recenter, op 3 juli 2011, verscheen er een paper van twee onderzoekers van de Universiteit van Arizona, getiteld Warming Ocean Layers will undermine polar ice sheets. De studie is gebaseerd op 19 klimaatmodellen. Bij verdere opwarming van de wateren rondom Groenland zullen de gletsjertongen, die in zee uitsteken, versneld afkalven. Precies wat er bij Petermann gebeurt. Daardoor verliezen de enorme gletsjers op het land hun steun en zullen ze versneld afglijden in zee en meer ijsbergen vormen. En dus leiden tot versnelde stijging van de zeespiegels op aarde. Een van de onderzoekers zegt erover:

"This does mean that both Greenland and Antarctica are probably going melt faster than the scientific community

previously thought. This paper adds to the evidence that we could have sea level rise by the end of this century of around 1 meter and a good deal more in succeeding centuries."

Dat is meer dan bijvoorbeeld het KNMI tot dusver voorspelt. Weliswaar verwacht men daar dat de zeespiegelstijging in de 21e eeuw en daarna meer zal zijn dan de 10 tot 20 cm uit de vorige eeuw. Maar de schattingen voor deze eeuw zijn lager dan die meter, ze lopen in Nederland uiteen van 35 tot 85 cm. Een stijging van meer dan een meter is een ramp van ongekende omvang voor de vele arme kustgebieden en eilanden in de wereld. Natuurlijk, het gaat nog steeds om berekeningen op grond van klimaatmodellen. Die zijn feilbaar. Maar ze worden wel steeds beter.

Vandaag schijnt de zon de hele dag aan een licht gesluierde hemel. Het wordt 25^o. In Hurghada was het gisteren NW 5 en in de Straat van Gubal NW 6 - 7. Nu is het een tandje minder. We bellen de dierenkliniek. Hoe is het met onze jonge scholekster? Prima, is het antwoord, hij is er weer bovenop en loopt kwiek door zijn kooi. Ze gaan hem vandaag afleveren bij een vogelopvangcentrum in Eck en Wiel, die hem weer in het wild zullen uitzetten.

Vanmiddag maak ik een lange fietstocht. Rondje Brakel, dat wil zeggen van Gorcum naar het oosten over de dijk tot het Brakels pontveer, daarmee de Waal over, dan over de dijk naar Loevestein en vandaar met het veer via Woudrichem naar Gorcum terug. Drieëneenhalf uur, prachtige tocht, veel gezien. Morgen vertel ik er meer over, plus foto's.

Op het nieuws het bericht dat eindelijk een rechter - in hoger beroep - de Nederlandse staat aansprakelijk stelde voor de dood van de electriciën Rizo Mustafic en twee familieleden van een tolk van Dutchbat in 1995 in de enclave Srebrenica. De drie mannen, allen moslims, werkten voor Dutchbat en vreesden met recht voor hun leven als ze in handen van de Serviërs onder leiding van generaal Ratko Mladic zouden vallen. Maar de Nederlandse VN-militairen stuurden ze van hun compound af, terwijl ze nota bene als medewerkers op een beschermde lijst stonden, regelrecht in handen van hun moordenaars. Het is me al jaren een doorn in het oog dat ons land de verantwoordelijkheid voor dit laffe optreden ontkent. Niet dat ze er nog iets aan hebben, maar hun families kunnen in elk geval rekenen op een schadevergoeding - tenzij onze regering de euvele moed bezit om (als dat kan) in hoger beroep te gaan. De eerste politieke reacties zijn niet bemoedigend. Het ministerie van defensie is verrast en gaat de nieuwe uitspraak van het Haagse Hof bestuderen. Veel politici zeggen dat het een ingewikkelde zaak is of reageren gewoon helemaal niet. Ook de toenmalig commandant der strijdkrachten Couzy vindt het maar een ingewikkelde kwestie, de thans door de rechter herroepen eerdere uitspraak begreep hij beter. Van Overste Karremans is me geen reactie bekend. Terug naar boven

De uitwateringssluis te Dalem. Daarachter het geultje dat naar de rivier loopt

Woensdag 06-07-2011

Gisteren dus een "Rondje Brakel" gefietst. Heerlijke dag vol zon en weinig wind. Ik verlaat de stad via het Dalembolwerk en fiets de dijk af naar het oosten. Even voorbij het kerkje van Dalem steekt een sluisje door de dijk, dat me eerder niet was opgevallen. Buitendijks is een geul die naar de rivier leidt en aan aan de binnendijkse kant is een half overwoekerde poel met plompebladeren en een bordje dat het vissen verbiedt. Het sluisje voert nergens (meer) heen, zo te zien. De buitenste deuren zijn tamelijk nieuw, uit 1998. Dat staat erop, de binnendeuren zijn uit 1949 en 1950. De binnenzijde van de sluiskolk is afgesloten door een houten schuif. wat is dit voor sluisje? Niet een onderdeel van de Hollandse Waterlinie, zoals ik veronderstelde. Op Wikipedia lees ik dat de Dalemse sluis samen met een aantal dijk-overlaten diende om bij overstromingen, die hier vaak voorkwamen, het water uit de polder terug naar de rivier te laten vloeien. Dalem is bij een dijkdoorbraak ongeveer het bezinkputje van de Tieler en Culemborgerwaarden. Ik heb me wel eens laten vertellen dat er dan liefst zeven meter water in het dorp en in de wijk Gorcum-Oost komt te staan. Deze sluis is dus een uitwateringssluis en hij dateert van 1661. Waarom er overigens verschillende sluisdeuren achter elkaar zijn met een kolk ertussen, is me niet duidelijk. Zie foto hierboven en een andere, vanaf buitendijks, hier.

Ik fiets verder naar het oosten. Wat een schitterend, weids landschap is dit toch! Ik kom langs het dorp Vuren en het gelijknamige fort, dat wél onderdeel is van de Waterlinie. Verderop wordt het prachtige rivierlandschap ontsiert door de langgestrekte gasbetonblokkenfabriek van Xella. Ik passeer de afslag naar het pontveer van Brakel en fiets richting Herwijnen. Na een kilometer zie ik een klein wit gebouwtje op de dijkhelling. Het is een gerestaureerd peilhuisje met een hoog hek eromheen (foto hier). Op een bord staat dat het het enige bewaard gebleven peilschrijverstation in Nederland is. In vorige eeuwen waren er zo'n 150 langs de rivieren waar de hoogte van de waterstanden werd bijgehouden. Het peilhuisje in Herwijnen werd in 1874 gebouwd en is tot 1 april 1989 in gebruik geweest. Toen nam de computer de registratie van de waterstanden over, maar mocht die ooit uitvallen, dan kan de laatste peilschrijver het nog steeds overnemen. Het systeem werkt met een vlotter in een put, waarvan de beweging via een draad en een wiel door een schrijfpen wordt weergegeven op een draaiende rol papier.

Ik keer terug naar het pontveer. Daar staan op de dijk bij de afrit een rij beelden. Ze zijn gemaakt door de beeldhouwer Hans van Eerd uit Oirschot, ter gelegenheid van de dijkverzwaring na het dreigende hoogwater in 1995 (foto hier). Wat ze precies uitbeelden, ontgaat me, er is geen tijd voor een nadere beschouwing, ik moet weg want het pontveer komt eraan (foto hier). Aan boord maak ik een praatje met een andere fietser op leeftijd. Hij komt van de andere kant, uit Tiel, en hij wil over de dijken aan de overzijde terugfietsen. "Dit is het mooiste landschap van Nederland", zegt hij. Er zijn trouwens meer fietsers, het is immers vakantietijd. Toch is het stil op het fietspad naar het westen, dat over de dijk leidt. Het fietst er niet erg fris, het pad is ondergescheten door de schapen. Verschillende veeroosters moeten verhinderen dat de kuddes weglopen als er één schaap over de dam is (foto hier). Tenslotte bereik ik de polder bij slot Loevestein. Daar staat langs de weg zo'n rose plastic pijlpunt, een zogenaamde zitpijl. Hij is een van de tientallen zitpijlen die behoren bij een kunstproject (2 foto's hier). Op een plaatje staat: "Deze zitpijl vertelt u graag zijn verhaal" De bijbehorende website is, blijkt me later, uit de lucht, maar je kunt wel een telefoonnummer bellen en dan hoor je iemand een stukje voorlezen uit het in 1996 posthuum verschenen "Natuurdagboek" van de schrijver Nescio (1882 - 1961) Daarin doet hij verslag van twee bezoeken in juni 1952 aan Loevestein. "Het bestaan komt tot een zin", leest de telefoonstem voor. Dat schreef Nescio kennelijk op die mooie dag in juni. Hij was toen bijna zeventig jaar.

In de Taveerne in Loevestein drink een glas Cola Light. Even later vaar ik met het Gorcumse veer via de vesting Woudrichem naar Gorcum.

Vandaag is het bewolkt en soms vallen er buien. In de middag breng ik een verregend bezoek aan Utrecht. Zelfs in de regen is Utrecht mooi. Ik koop twee nieuwe petjes in de hoofddekselwinkel Jos van Dijck (sinds 1923) in de Bakkerstraat, het zijn de laatste die ze hebben. Gelukkig in mijn maat. Het lukt me om de Selexyx Broese boekhandel op de Stadhuisbrug te mijden. Terug naar boven

Donderdag 07-07-2011

Hierboven de maandelijkse grafiek van de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere troposfeer, gebaseerd op satellietmetingen en opgesteld door de klimaatscepticus Roy Spencer. De stijging naar +0,31^o Celsius zegt op zich niets over global warming. Spencer zegt ervan:

"I would like to remind everyone that month-to-month changes in global-average tropospheric temperature have a large influence from fluctuations in the average rate of heat transfer from the ocean to the atmosphere. In other words, they are not of radiative origin (e.g. not from greenhouse gases). El Niño/La Niña is probably the most dramatic example of this kind of activity, But there are also “intraseasonal oscillations” in the ocean-atmosphere energy exchanges occurring on an irregular basis, too"

Natuurlijk heeft hij daar gelijk in. Maar die bemerking slaat niet op langere termijn-tendensen waarin die maandelijkse fluctuaties zijn uitgemiddeld. Die kunnen namelijk juist wél door een toename van broeikasgassen worden beïnvloed.

Vandaag een redelijke dag, zon en een frisse zuidwestenwind, in de middag toenemende bewolking maar het blijft droog. In Hurghada is het met NW 4 rustig, in de Straat van Gubal staat echter de gebruikelijke NW 6. 's Middags ligt er een Ufo 34 in het sluisje. Met enige afgunst zie ik hoe ze even later een ligplaatsje in de haven zoeken. Hier wou ik ook wel even aanmeren met mijn bootje. Op de zeilersblogs van Dingo en Senang - jachten die we eind april in Egypte ontmoet hebben - lees ik dat beiden door de Middellandse Zee geraced zijn en in sneltreinvaart de Algarve en de Portugees-Atlantische kust passeerden. Ze bereikten inmiddels het Noordspaanse Bayona. Die hebben er de sokken in gezet! De volwassenen moeten weer aan het werk en de kinderen straks naar school. Dingo is vandaag aan de oversteek van de Golf van Biscaye begonnen. Ach, over een aantal weken zeilen wij ook weer.

Rita Verschuur (1935) is een jeugdboekenschrijfster. In haar boeken beschrijft ze haar eigen jeugd voor kinderen. In 2008 publiceerde ze de autobiografische roman "Het geheim van mijn moeder" (Cossee, 2008) waarin haar biologische moeder de centrale, onbegrepen hoofdpersoon is. Vandaag las ik het. De moeder van Verschuur laat haar gezin in de steek voor een tennisleraar als Verschuur nog geen acht jaar oud is. De affaire duurt maar drie weken. De tennisleraar blijkt impotent. De moeder is echter niet meer welkom als ze zich berouwvol weer aandient bij haar man. Die heeft al een ander. Het kind Verschuur wordt door de rechter aan de vader toegewezen. Niet altijd weet ik goed raad met boeken waarin zoveel kinderleed een rode draad lijkt te vormen voor het later lot van iemand. Temeer waar het verlaten van echtgenoten en kinderen in de loop van de roman een patroon blijkt te zijn van niet alleen de moeder, maar ook van de vorige generaties tot en met een Indonesische overgrootmoeder toe. Dat is wel frappant. Naast me ligt het zojuist uitgekomen tweede deel, "De tweede moeder" (Cossee, 2011), waarin het gaat om de vrouw die haar stiefmoeder was. Ik begin er morgen aan. Ans en ik eten samen bij het Grieks restaurant "Mykonos", vlakbij op de Langendijk. Terug naar boven

Precisiewerk, de reparatie van de brede kanotrap langs 't Eind

Vrijdag 08-07-2011

Een snerpend geluid haalt ons vanmorgen ruw uit onze slaap. Buiten is een jongeman bezig om met een haakse slijptol een stuk steen op maat te snijden. Hij is bezig om het trede-uiteinde van de brede trap te repareren, die naast ons slaapkamerraam naar het water leidt (foto hierboven). Die trap diende in het verleden om de schepen gemakkelijk en snel te kunnen laden en lossen. Nu dient hij om kano's in en uit het water te tillen. Ik heb me wel eens laten vertellen dat vroeger op deze plaats nogal eens geparkeerde auto's de haven in reden, omdat ze niet op de handrem stonden. Dat is tegenwoordig wat lastiger omdat er drempels achter de parkeerplaatsen zijn aangebracht. De jongeman is al een aantal dagen bezig om her en der in de haven reparaties te verrichten, waar de hardstenen randen beschadigd werden door bevriezing of slijtage.

Veel is er over vandaag niet te melden. We doen boodschappen in het Piazza Center. Ik lees de tweede roman van Rita Verschuur, "De tweede moeder" (Gossee, 2011) De eerste moeder was haar biologische moeder, die haar gezin in WO II verliet voor een affaire met haar tennisleraar. Over haar schreef Verschuur "Het geheim van mijn moeder" (Gossee, 2008) De tweede moeder is haar stiefmoeder, die de plaats van de eerste innam. Er is een wonderlijk verschil in sfeer tussen beide boeken. Ik heb het boek overigens nog niet uit, omdat ik me een tijdlang verdiep in onze toekomstige financiële situatie met behulp van ondermeer de pensioenplanner van ons pensioenfonds. Handig instrument, dat je online kunt raadplegen. Volgend jaar zal immers mijn AOW ingaan en ook mijn ouderdomspensioen. Dat is beduidend lager dan mijn huidige OBU-uitkering. Toch willen we ook dan onze boot kunnen varen en het ziet ernaar uit dat dat wel kan. Verder stuur ik per e-mail een reserveringsformulier op naar de marina van Ayíos Nikoláos op Kreta, de haven waar we het begin van de winter van 2009/2010 doorbrachten, totdat we per toeval ontdekten dat ik een prostaatcarcinoom had en ik voor behandeling vijf maanden naar Nederland moest. Ayíos was een leuke haven, zo lekker direct naast het centrum van het ook buiten het seizoen gezellige stadje, en misschien willen we er de komende winter wel doorbrengen.

Interessant om je te verdiepen in de geschiedenis van de Lingehaven, waar we aan wonen. Ik weet er nog weinig van af, maar in het fotoboek "Gorinchem. Parel aan de rivier" (J.N. Voorhoeve, 1961) vond ik een luchtfoto die de KLM ergens in de eerste helft van de vorige maakte (hier beneden) Misschien nog geen honderd jaar geleden gemaakt. 

Een paar zaken vallen op. In de rode cirkel is de voorganger van het pand waar we nu wonen. Zo te zien was het een pakhuis. Je ziet dat het nieuwe appartementengebouw, dat in 1991 gebouwd werd, dezelfde vorm kreeg als het vorige. Het pand met de witte muren en het hoge dak bij de witte pijl staat er nu niet meer. Het was een pakhuis van de ZHB, de Zuid-Hollandse Bierbrouwerij. Nu zijn op die plek parkeerplaatsen. De brouwerij zelf stond in Den Haag, waar de afkorting ZHB in de volksmond - vanwege de smaak? - stond voor "ZiekenHuisBier". In 1960 ging de brouwerij samen met Oranjeboom onder de naam Skol, een merk dat zich in ons land niet lang handhaafde. De twee sluiswachtershuizen zijn er nog steeds, een aan de rivierkant en het tweede bij de binnendeuren. In het laatste zijn nu de douche-/toiletvoorzieningen voor passanten in de haven. De sluis zelf is nog de oude sluis, het hele rechterdeel van de haven werd klaarblijkelijk als sluiskolk gebruikt. Nu is dat anders, de nieuwe sluis heeft een eigen, smalle kolk. Geboren en getogen Gorcummers zullen er nog wel meer in zien; ik houd me aanbevolen. Terug naar boven

Buitensluis van de Lingehaven, Gorinchem, 1887

Zaterdag 09-07-2011

Halverwege de avond gaat de bel. Buurman W. komt een glas drinken, het wordt een levendige avond en hij vertrekt pas tegen half drie. Vanmorgen dus uitslapen. Er breekt een naargeestige regenochtend aan, gelukkig hoeven we er niet uit. Pas tegen de avond schijnt de zon een beetje. Verder gezocht naar foto's van de Lingehaven. Lezer Cees, een vroegere vriend van Ans, mailt er eentje, waarvoor dank. Ik vind ondertussen op Internet een andere, die ouder is en wat meer laat zien. Die zie je hierboven. Die van Cees komt nog wel een keer. Deze foto dateert uit 1887. Het sluisje staat open. Helemaal links zie je een klein stukje van de oliemolen, die hier ooit op de stadswal stond. Aan de rechterkant staan drie mannen in jacquet, zo lijkt het, en met hoge hoeden op voor het pand waarin tegenwoordig de havendienst zetelt. Rechts ervan is een hoek van ons huis, althans van het gebouw dat voorheen op deze plek stond. Er ligt een kleine platbodem voor afgemeerd. Waarschijnlijk een zalmschouw. Toen al liep er een loopbrug langs het pand, zo te zien met een houten reling. Op de eerste verdieping zie je vitrage of een rolgordijn. Het lijkt bewoond, het pand was toen kennelijk geen pakhuis.

Waar ben ik toch mee bezig? Al dat reizen, dat grasduinen in landen, boeken, muziek, kunst en wetenschap, in het verleden en in het hier & nu, altijd op zoek naar een antwoord dat er niet is. Terug naar boven

De vestingstad Gorickum, Jacob van Deventer, circa 1560

Zondag 10-07-2011

De geschiedenis van de plek waar we nu een halfjaar wonen, of beter, waar we ons pied à terre hebben gevonden, de geschiedenis van die plek dus, begint me te intrigeren. Hoelang al waren hier een sluis en een haven? Ik vind op Internet een oude stadskaart, gemaakt door Jacob van Deventer. Hij was een zeer vaardige landmeter en kartograaf, vermoedelijk geboren in Kampen, die in 1557 opdracht van koning Filips II kreeg om kaarten te maken van alle steden in de Nederlanden. De kaarten dienden militaire doelen, zodat ze zeer betrouwbaar dienden te zijn. Ze tonen de wallen, de poorten, de verdedigingswerken en de hoge gebouwen in de steden en de omliggende bebouwing. Hierboven staat zijn plattegrond van Gorinchem met de Grote Kerk, met onderin het stadskasteel De Blauwe Toren, en aan de westkant, buiten de stad het Leprozenhuis. Naar zo'n kaart kan ik lang kijken.

De vesting heeft nog niet de omvang van de huidige, omwalde binnenstad met zijn bastions. Het deel ten westen van het riviertje de Linge is het oudste deel. Het werd destijds de benedenstad genoemd, stroomafwaarts langs de Merwede, sinds er ook op oostelijke oever bebouwing verrees. Dat deel heette bijgevolg de bovenstad. Aan de oostkant lag een dubbele gracht ter verdediging, zoals je kunt zien. De binnengracht zal later de Kalkhaven worden, als de stadswallen nog oostelijker worden verlegd. Hiernaast een detailvergroting. Bij het rode kruis is de plek waarvan ik schat dat het de plek is waar wij wonen. Links ervan loopt de Molenstraat, een van de oudste straten van Gorcum, naar de Grote Markt. Er is duidelijk nog geen sluis. De Linge stroomt rechtsstreeks in de Merwede, hetgeen betekent dat het tij destijds direct de stadshaven in liep. Op de plaats van de huidige Peterbrug, de eerste brug vanuit het zuiden, was ook toen al een brug. Ach, het zegt allemaal nog niet zoveel, maar het is wel leuk om het uit te zoeken.

Vandaag, zondag, hebben we een perfekte zomerdag. Ans en ik nemen de veerpont naar de vesting Woudrichem en maken er een wandeling over de stadswallen (2 foto's hier). Op het terras van de pannenkoekenboot drinken we koffie, gezeten aan de Afgedamde Maas. Verderop liggen de Wilhelminasluis en het dorp Andel, waar we anderhalf jaar woonden langs het water in De Oude Silo. Ruim vier jaar geleden vertrokken we vanaf daar. Toen voeren we ook langs dit terras, op weg naar Gorcum. Nu zien we met gemengde gevoelens hoe de talrijke pleziervaart langsvaart terwijl wijaan de wal zitten. In Woudrichem bezoeken we in de Hoogstraat een winkeltje in een oud pand, genaamd "In't Herdt" Een zaakje dat Inge Hogerdijk ons aanbeval. Je zou er de beste stokbroden van Nederland vinden. We kopen er een. Halverwege de middag varen we terug naar Gorcum. Onze vrienden Herman & Marian Ursinus komen langs en terwijl vele wandelaars over het sluisje langslopen, drinken we met zijn vieren wijn op onze veranda en stellen vast dat dat stokbrood inderdaad ven bijzondere kwaliteit is. Weet trouwens iedereen nog wel dat Herman de schuld van alles is? Zo niet, lees het hier. Terug naar boven

De vestingstad Gorchum in 1649, getekend door Joan Blaeu

Maandag 11-07-2011

De plattegrond van de vestingstad Gorinchem hierboven is van 1649, een kleine honderd jaar na die van Jan van Deventer, die ik gisteren liet zien. Hij werd gemaakt door de beroemde Amsterdamse kartograaf Joan Blaeu. Je ziet dat inmiddels de vestingwallen en -grachten verder naar het oosten zijn verlegd. De binnengracht van destijds is nu inderdaad een haven geworden, de Kalkhaven. Je kunt zien dat hij vol schepen ligt en in de Lingehaven uitkomt ter hoogte van waar nu de Krommenhoek is, zou je zeggen. Die naam zou misschien verklaard kunnen worden uit de bocht die de Kalkhaven vanaf het Nonnenveld maakte naar de Lingehaven. Het stadskasteel De Blauwe Toren is van de zuidwestelijke wal verdwenen, het werd omtrent 1578 gesloopt. Maar iets terug op het zuidelijkste bastion langs de Merwede-oever staat een nieuwe burcht, later het Tolhuis, gebouwd in 1598. dat gebouw staat er nu nog. De Kalkhaven zélf werd pas in 1870 gedempt, vind ik een nota van de gemeente Gorinchem "Achtergronden en context van de planontwikkeling "7e Bastion'" (maart 2010) Jammer dat dat gebeurd is! Het zou nu een schilderachtig, oud-stedelijk gebied geweest en en bovendien een aardige lokatie voor een uitgebreidere stadshaven voor recreanten. Maar op de vrijgekomen ruimte werden "solitaire gebouwen" gebouwd zoals de Rijks HBS, het gymnasium en het kadaster. Die werden ook weer gesloopt om plaats te maken voor omdermeer het kantongerecht, dat ook alweer veranderde in een appartementegebouw. Nu is de Kalkhaven vooral een parkeergebied met spel- en groenvoorzieningen, niet onaardig maar eigenlijk niet-passend bij de oude binnenstad. Helaas, de vroede vaderen van Gorcum waren wel vaker in staat om karakteristieke delen van de prachtige oude stad op te offeren voor de vooruitgang. Dat gold ondermeer ook voor de Arkelpoort, de Waterpoort, de oliemolen 'De Eendragt' bij de monding van de Lingehaven en nog in 1962 dreigde het zelfs voor de Lingehaven zélf. Gemeente en Rijkswaterstaat 1962 wilden toen de binnenstad saneren, maar de bestuurderen waren diep verdeeld over de demping van de eeuwenoude haven. Sommigen wilden ervoor in de plaats een groot winkelcentrum (zoals de Rotterdamse Lijnbaan) en een groot parkeerterrein met winkels en woningen erboven bouwen. De toenmalige burgemeester Van Rappard, in veel andere opzichten een zeer omstreden figuur, bulderde in de raadsvergadering: "Tijdens mijn leven zal er van demping van die haven geen sprake zijn. Schrijf dan de stad maar af, het heeft geen zin meer die te handhaven" (Uit: "De Lingehaven. Zeven eeuwen werken en wonen rond Gorcums oude haven", Stichting Merewade, 1984). Gelukkig kwam het er niet van.

Laten we met de kaart van Blaeu hetzelfde procedévolgen als gisteren met die van Van Deventer. Ook hier was er nog geen sluis en spoelde het getij dagelijks tegen de kademuren van de Lingehaven. Je ziet goed hoe de Kalkhaven vol schepen ligt en via een bocht (de Krommenhoek?) in de Lingehaven uitmondt. Op het bastion rechts staat nog de oliemolen "De Eendragt' Bij het gele kruis wonen wij nu, maar destijds was er op die plek nog geen bebouwing. Waarschijnlijk kwam die pas toen de eerste sluis gebouwd werd. Dat was in 1825.

Weer zo'n mooie zomerdag, vandaag. Zelfs iets warmer dan gisteren. We kuieren naar de maandagochtendmarkt en kopen er fruit en een klos staalgaren, om straks aan boord een aantal losse touwuiteinden mee bijeen te binden om er weer bruikbare touwen van te maken. Ans past het een en ander aan kleiding aan, maar ze koopt niets (2 foto's hier). Onze overige aktiviteiten zijn niet het vermelden waard. Aan het eind van de middag gaan we een borrel drinken bij een gemeenschappelijke vriendin uit onze ziekenhuisperiode. Terug naar boven 

Plan voor een nieuw stadhuis op de plaats van de oude Merwedesluis. Uit: Basisplan Binnenstad, 1962. Het rode kruisje markeert de plek waar we nu wonen

Dinsdag 12-07-2011

Het blijft boeien, de geschiedenis van deze plek waar we wonen - althans ons pied à terre hebben gevonden - op het sluisje van de Lingehaven. Gisteren schreef ik er al over dat in het begin van de jaren zestig van de vorige eeuw men plannen had om de haven te dempen. Er was zelfs een plan om hier op de wal een compleet nieuw stadhuis te bouwen! Zie hierboven een foto van de maquette uit het Basisplan Binnenstad van 1962. De sluis, de sluiswachterswoningen, de woningen op de aanpalende Altenawal en ons eigen rijtje huizen plus restaurant "Merwezicht" hadden ervoor afgebroken moeten worden. Zie hiernaast. Terwijl het oude sluisje steeds verder verpieterde, buiten gebruik was en gestut moest worden, duurde de onduidelijkheid nog tot in de jaren '80. Pas in januari 1983 besloot de gemeenteraad dat de Lingehaven definitief open moest blijven, zij het alleen voor de recreatievaart, en dat de oude sluis hersteld moest worden. Helaas besloot men ook om de drie beweegbare bruggen, de Peterbrug, de Visbrug en de Korenbrug, te vervangen door vaste bruggen. Maar de vaarroute door de binnenstad werd in elk geval gered. Een actiegroep vanuit de Gorcumse bewoners (Stichting Lingehaven Open) en de toenmalige burgemeester Leen Vleggeert speelden daarin een belangrijke rol. (Laatstgenoemde kende ik goed, want eind 1986 stelde hij me aan als directeur patiëntenzorg van het toenmalige Streekziekenhuis Prinses Beatrix, later het Beatrixziekenhuis en in 1999 onderdeel van de Rivas Zorggroep). Het hele herstel- en vernieuwingsproject kostte een aantal jaren. Op 18 mei 1988 werden de vernieuwde Lingehaven en sluis feestelijk geopend door Prinses Margriet (zie de foto hieronder). Daartoe trok de Hoogheid een doek van een meerpaal met een bijzondere, glimmende paalmuts. Die staat er, 23 jaar later, nog.

Je vraagt je af wat nou uiteindelijk de doorslag gaf tot de radikale koerswijziging over de toekomst van haven en sluis. Bestuurders en bevolking bleven in de voorafgaande periode namelijk ernstig verdeeld. De auteurs van het boekje "De Lingehaven. Zeven eeuwen werken en wonen rond Gorcums oude haven" (Stichting Merewade, 1984) noemen een paar factoren. Allereerst was de Lingehaven al in 1966 door het Rijk op de monumentenlijst geplaatst. Een daartegen ingesteld Kroonberoep werd in 1981 - na vijftien jaar! -toegewezen. Maar toen waren de omstandigheden al grondig veranderd. Het Rijk verklaarde meerdere onderdelen van de haven (sluis, panden en bruggen) opnieuw tot rijksmonumenten. In de tweede plaats stond de oude buitensluis vrijwel op instorten en dat leverde een dreigend gevaar op voor de stad en de achterliggende Alblasserwaard. En in de derde plaats wisten de voorstanders van herstel van de haven hun krachten te bundelen (Culturele Raad Gorinchem, Stichting Stadsherstel en de eerder genoemde actiegroep) Een handtekeningenactie leverde bijna 5000 handtekeningen op. Nu zijn de Gorcummers met recht trots op hun mooie passantenhaven in de binnenstad.

     De zon laat zich vandaag niet zien. De wind komt uit het noordoosten, het is benauwd en tegen de avond vallen de eerste regendruppels. Er zijn waarschuwingen voor onweer en windstoten. Hopelijk knapt het weer verder in de week op, want dit weekeinde gaan we immers met onze buren Wiger & Arina in Zeeland zeilen. Vandaag vat ik het serieuze lezen weer op en begin aan het derde boek van de theorethisch fysicus en snaartheorethicus Brian Greene, "The Hidden Reality. Parallel Universes And The Deep Laws Of The Cosmos" (Knopf, 2011) Over zijn twee eerdere boeken was ik erg enthousiast, hoewel ik wel kritischer tegenover de snaartheorie - immers nog steeds een theorie zonder enige experimentele bevestiging - ben gaan staan na het lezen van Lee Smolin en vooral Roger Penrose. Terug naar boven

De Schuttersgracht ter hoogte van het Arsenaal of Tuighuis (links)

Woensdag 13-07-2011

In het westen van de binnenstad loopt een merkwaardig watertje. Het heet de Schuttersgracht, verwijzend naar de lange tijd dat Gorcum een garnizoenstad was. Maar het waterloopje is veel ouder. Het is het restant van de oudste stadsgracht uit de 15e en 16e eeuw, zoals je kunt zien aan de westkant op de plattegrond van Jacob van Deventer in het verslag van een dag of drie geleden. Gisteren liep ik erlangs, vanaf de Krabsteeg naar het noorden, langs het vroegere Arsenaal en tussen het Kazerneplein en het warenhuis van V&D door, tot het opeens naar het westen buigt en langs de achterkanten van de huizen van de Westwagenstraat verder loopt tot het stopt bij het vroegere politiebureau. Een onooglijk en tamelijk smerig watertje (zie foto hiernaast) Je vraagt je af waarom de vroede stadsvaderen die in staat waren de Kalkhaven te dempen, dit waterloopje lieten bestaan. Zou het wel in verbinding met open water staan? Volgens de plattegrond van Joan Blaeu (zie verslag van eergisteren) zou het bij de Smakheul weer naar het noorden afslaan, de Westwagenstraat oversteken en over het Melkpad verder lopen en ergens bij de parkeergarage Kweeklust in het Paardenwater uitkomen. Misschien volgt het in buizen onder het straatniveau nog altijd dezelfde route?

Ik keer weerom en probeer uit te vinden of het watertje aan de zuidkant verbinding met open water heeft. Onder langs de stadswal buigt het af en loopt aan de achtertuinen van de huizen van de Krabsteeg langs (foto 1

hierboven) In de verte zie je tussen de bomen door het Tolhuis liggen, de kleine burcht van de tolgaarders en later de Tolkazerne. Bij dat tolhuis kun je met enige moeite tussen het overdadig groen zien dat het watertje, niet meer dan een slootje, onder een boog verdwijnt onder het uiteinde van de Molenstraat. Maar waarheen? Naast het Tolhuis is een complexje van loodsen, waarin voorheen de affuiten van de vestingkanonnen werden gestald. Het grachtje zou hier mogelijk onderdoor kunnen lopen. Nu zit er in de loodsen een showroom van binnenhuisarchitect Van der Plank. Ik loop door de poort en over het parkeerterrein naar de stadswal achter het pand. Nu ben ik eigenlijk aan de binnenkant van de stenen wal die begint bij de coupure waar de voormalige Waterpoort stond. Ik zie er (foto 2) een kolk met een hekwerk erom. Hier komt de Schuttersgracht dus uit. Met een gietijzeren schuif kan een doorlaatopening open en dicht. Ook lopen er langs de rechter zijkant donkergeverfde buizen, geen idee waar die voor dienen. De kolk stinkt behoorlijk, in een hoek drijven dode vissen. Er hangt iets lugubers; bij wijze van spreken een plek om je van een lijk te ontdoen. Toch vermoed ik dat de kolk verbinding heeft met de voorhaven aan de andere kant. Ik loop daarom om door de Tolsteeg en de coupure. Vanaf de drijvende steiger van de veerdienst kan ik nu onder de wal een rondgebogen korf zien, direct naast de uitstekende erker van restaurant "Merwezicht" (foto 3) Daar komt de Schuttersgracht dus inderdaad op open water uit. Weet ik dat ook weer.

Veel regen vannacht. Vandaag kil en bewolkt. Lezen in de nieuwe Brian Greene. Ans is 's middags naar de Weverstraat, waar haar schoondochte Kate en haar kinderen Liam en Caelan gisteren zijn teruggekomen van een bezoek aan haar ouders in Tsjechië. Daarna gaat ze nog bij haar moeder langs. Intussen komt er hier een monteur van onze kabelexploitant langs voor de installatie van HD-televisie en sneller internet. Dat snellere internet is een genot. Vanavond hervatten we de gewoonte uit onze tijd in Andel, namelijk om elkaar elke dag een gedicht voor te lezen. Omdat Ans daarop niet was voorbereid neem ik alleen de honneurs waar met het gedicht "Nazomer" van Lucebert, waar ik bij mijn geliefde veel succes mee heb, ondanks het feit dat de zomer nog in volle gang is en het desondanks alsmaar regent. Voor je het weet regent de dag alweer voorbij. Terug naar boven

Donderdag 14-07-2011

Gisteravond bericht van Johan & Sonja, de crew van de Belgische catamaran Like Dolphins. Ze liggen aan dezelfde steiger in Hurghada als wij en keerden dezer dagen na een lang verblijf in België terug aan boord. "Dulce ligt er prima bij", melden ze. Mooi, dat lucht op. Je hebt toch altijd zorgen over je boot, als je zo lang weg bent. Johan & Sonja willen proberen om aanstaande maandag richting Suez te varen. Ook zij keren terug naar de Middellandse Zee.

Vandaag is het wild en onstuimig weer (zie de buienradar van 12.30 uur hierboven). Langs de Zeeuwse en Zuid-Hollandse kust is de wind is west tot noordwest Bf 7 - 8.  Het KNMI waarschuwt vooral voor uitschieters, harde windstoten tot 90 kilometer per uur. Dat is Bf 10. Vooral watersporters moeten oppassen, zegt het KNMI. De Koninklijke Nederlandse Reddingsmaatschappij heeft tot nog toe geen noodmeldingen gekregen van watersporters. "Het is opvallend stil. Waarschijnlijk is iedereen goed gewaarschuwd", zegt een woordvoerder op de website van de NRC. Hier op ons beschut plekje op de sluis merken we er niet veel van. Alleen regent het voortdurend. Voor het komende weekeinde zijn de verwachtingen ook al beroerd. Misschien moeten we ons zeilweekend met Wiger & Arina maar uitstellen. Vanochtend probeer ik de draadloze router uit, die in het nieuwe modem van onze kabelexploitant zit ingebouwd. Werkt prima. (Ik gebruik zelf een doorgetrokken kabelverbinding). Alleen heb ik nog niet uitgevogeld hoe je de naam en de beveiligingscode van de router moet veranderen. Hoeft ook niet persé.

Straks komt mijn jongste zoon Bas op bezoek. We zullen een ernstig gesprek moeten voeren over zijn slechte studieprestaties. Het gaat me zeer ter harte en vandaar dat ik geen lust heb om vandaag te schrijven. Morgen beter. Terug naar boven

Veerpont over de Merwede, 1956. V.r.n.l. mijn broertje Wiebe, Jitse Kingma en ikzelf. Wie goed kijkt ziet links tussen de twee personen bij de boeg het puntje van de Gorcumse kerktoren

Vrijdag 15-07-2011

Gisteren kwam mijn jongste zoon Bas dus langs. Hij woont tijdelijk met wat vrienden in Delft en kwam aanrijden in een oude Daewoo Lanos uit circa 1997 met een nogal zwaar ronkende uitlaat en meer dan 200.000 kilometer op de teller. Apetrots, natuurlijk. Helaas kon de electrisch bedienbare zijruit aan de bestuurderskant niet meer dicht. Onderweg had hij hem open gedaan om wasem van de buitenspiegel te vegen en toen wilde het raam niet meer naar boven. Lastig op een dag met zoveel regen en wind, hij zag er dan ook nat en verwaaid uit. Samen reden we naar de garage van Van Mill bij het motel, waar ze het deurpaneel wegnamen en de ruit weer omhoog kregen. Insmeren van de sponningen en de rubbers maakte hem weer beweegbaar, zij het nog steeds moeizaam. Kosten vijf euro. Bas weer gelukkig. Thuis spraken we lang en indringend onder vier ogen op mijn werkkamer en maakten harde afspraken over zijn studie. Het zal me benieuwen. Na afloop gingen we met hem eten in Restaurant Mykonos, vlakbij op de Langendijk en daar was het toch nog gezellig (foto hier). Tevoren kwam buurman Wiger nog even langs en we concludeerden dat we er inderdaad beter aan deden vanwege het te verwachten rotweer het voorgenomen zeilweekend uit te stellen.

De foto hierboven dateert uit 1956. Mijn vader maakte hem. De drie jongetjes die je ziet zijn van rechts naar links mijn broertje Wiebe, mijn Zwolse schoolvriendje Jitse Kingma en ikzelf. We staan bij de boeg van de veerpont van Gorcum, die ons terugbrengt naar de oude vestingstad na een bezoekje met mijn vader aan De Efteling. We woonden toen in Zwolle. De brug over de Merwede was er toen nog nét niet, die kwam gereed in 1961. Ik herinner me nog dat de auto's schuin op de pont moesten rijden en vond die herinnering bevestigd op een oude foto die ik vond in het promotieboek "Gorinchem. Parel aan de rivier", uitgegeven door J.N. Voorhoeve, Den Haag, in 1961. Hieronder die foto met ernaast een uitsnede van de veerboot. Hij vaart langs het zwemstrandje van het

gebied Buiten de Waterpoort naar de aanlegsteiger. Daarboven ligt de jachthaven in de vluchthaven met helemaal bovenin nog net een stukje van de grote Merwedesluis en rechts het begin van de Duveltjesgracht. Op de tweede foto een uitsnede van de veerboot. Je ziet dat de auto's er inderdaad scheef op moesten rijden. Hij pendelde tussen de haven van het Brabantse Sleeuwijk en de steiger van Buiten de Waterpoort. Ik vond nog een foto waarop je hem aan de drijvende kade ziet liggen (zie hieronder). Tevens kom ik erachter dat hier al in 1327 een voetveer was, dat het oudste van Nederland geweest zou zijn. Het was de kortse weg naar Parijs. In 1811 wachtte de echtgenote van Napoleon, Keizerin Marie-Louise, in een tent op de oever in Sleeuwijk tot de veerboot kwam; daarom heette het veer ook wel Het veer van Keizerin Marie Louise. Grappig, dat is dit jaar precies tweehonderd jaar geleden. Het moet in oktober van dat jaar geweest zijn, zoals ik al eens anderhalf jaar geleden uitzocht. De keizer zelf kwam in een sloep met zestien roeiers via Dordrecht van Zeeland en Marie-Louise dus uit het zuiden met de pont. Ze overnachtten van 5 op 6 oktober in Gorcum en reisden de volgende dag per koets via Leerdam en Vreeswijk naar Utrecht.

Als je trouwens wat verder zoekt, dan blijkt dat de keizerin helemaal niet met de veerpont overstak, maar heel wat keizerlijker in een sloep van de Dordtse Garde d'honneur de Marine zoals je in de afbeelding hiernaast ziet. Heel wat keizerlijker.

Het weer toont zich vandaag van een totaal andere kant dan gisteren. Het is een zomerse dag zoals het hoort in juli. De talrijke jachten die vanwege het slechte weer in de haven overnachtten, drommen om negen uur en masse op naar de sluis. Er is verder niets opzienbarends te melden en dat betekent dat het gewoon een gelukkige zomerdag is. Ans gaat naar haar moeder, haalt een nieuwe broek voor me op die korter moest worden gemaakt, ik studeer in Brian Greene, ga naar Heukelum en we doen samen boodschappen.

 Terug naar boven

De Biesbosch

Zaterdag 16-07-2011

Je denkt dat als je weet hoe iets begonnen is, je dan ook begrijpt waarom het er is.

De Alblasserwaard was vroeger een uiterst onherbergzaam gebied. Een woeste veenwildernis, een land van gevaarlijke moerassen, plassen, kreken en frequente overstromingen. Denk aan de huidige Biesbosch (foto hierboven). Toch dateren de eerste, schaarse sporen van bewoning al uit de Bronstijd. Vissers en jagers vestigden zich tijdelijk op sommige stroomruggen.  Ze kwamen met weinig en bleven kort. In de Romeinse tijd veranderde dat. Er zijn tekenen van meer permanente bewoning gevonden langs riviertjes als de Linge (bij Arkel), de Giessen, bij de monding van de Alblas en ook langs de Merwede bij Papendrecht en Sliedrecht. Na die tijd verdwenen de bewoners vrijwel helemaal, als gevolg van het afbrokkelen van het Romeinse gezag, invallen van Germaanse stammen en toenemende wateroverlast. Pas in de tiende eeuw kwamen er nieuwe bewoners in de Alblasserwaard, doorgaans afkomstig uit de omringende gebieden die te dichtbevolkt raakten. Ene Gorik was met zijn familie misschien één van hen. Zij vestigden zich op natuurlijke hoogten ("donken") en op zandige oevers in mondingen en delta's van de riviertjes. Ze bouwden de allereerste dijken (zie kaart hieronder) en vanaf die tijd hield de strijd tegen het water niet meer op.

           Kaart van de Alblasserwaard met de ligging van de vroegste dijken en de bodemkundige situatie in

           hoofdlijnen. Schaal 1 : 150.000. Tekening door B.H.J.N. Kooij, 1992. (Uit: "De Alblasserwaard", door

                                Catharina L. van Groningen (Waanders Uitgevers, Zwolle, 1992))

Vaak lees je dat de verklaring voor de plaatsnaam "Gorinchem" of het meestal in de spreektaal gebruikte alternatief "Gorcum", afkomstig is van de naam 'Gorik', de eerste bewoner van deze plek op de oever waar het riviertje de Linge in de Merwede vloeit. Het is een veronderstelling, niemand weet het. Gorik is een naam die nog voorkomt in het Vlaamse taalgebied. De naam van de nederzetting zou uit een samentrekking van 'Gorik' en 'heem' gevormd zijn: Gorik's heem. Heem is een oud woord voor erf, boerderij of huis. (Engels: 'ham', Duits: 'heim'). Bijvoorbeeld in 'Nederhemert' Ook Wikipedia hanteert deze verklaring, maar er bestaat twijfel over. Dat is het aardige van Wikipedia; bovenaan vind je bij ieder lemma een tabblad 'Overleg' waar je de discussie en de twijfels over de inhoud van het lemma vindt. Want gelden dergelijke verklaringen ook voor vergelijkbare namen, zoals Doetinchem, Beusichem, Kedichem, Zuilichem, Woudrichem, Adrichem (bij Beverwijk) of Afflichem? Of breder, voor steden als Zottegem en Maldegem in Vlaanderen? Daar bestaat - dit terzijde - zelfs een dorp met de naam Sint Gorik, een heilige waar ik nooit eerder van hoorde en die ondermeer beschermheilige van de stad Brussel is. Enfin, in het geval van Gorinchem betoogt iemand hier dat de naam een heel andere achtergrond heeft. Ik kan het niet beoordelen, maar ik neig persoonlijk tot 'Gorik's heem', omdat je bijvoorbeeld bij de naam "Beusichem" een gelijksoortige verklaring vindt: 'Boso's heem'.

De opstand tegen het regime van Bashar al-Assad in Syrië breidt zich uit. Gisteren waren er na het vrijdaggebed alleen al in Deir-ez-Zur en Hama, steden waar we in september vorig jaar geweest zijn, samen meer dan een miljoen mensen op straat. Er vielen 32 doden in gevechten met politie en geheime diensten.

Vandaag een bewolkte dag, later vanmiddag wordt regen verwacht en dat is voor de komende week ook zo. Het KNMI registreerde eergisteren, op 14 juli, gedurende 20,5 uur regen. Dat is een evenaring van het duurrecord van de neerslag voor juli en voor de zomer, dat op naam staat van 17 juli 1954. In Hurghada en in de Straat van Gubal waait het hard: respectievelijk N 7 en NW 8 en ook dat lijkt de komende week zo te blijven. We lopen de stad in voor een enkele boodschap. Uit een molen met goedkope herdrukken in boekhandel De Wingerd in de Arkelstraat koop ik een heruitgave van "Islam is een sinaasappel", het boek uit 1999 van de islamoloog Maurits Berger, de ex-echtgenoot van Petra Stienen wier boek "Dromen van een Arabische lente" (Nieuw Amsterdam, 2011) we onlangs lazen. Op de hoek met de Hoogstraat zit een straatmuzikant, op zijn accordeon speelt hij alsmaar hetzelfde melancholieke deuntje dat aan een volkwijsje uit de Balkan doet denken. "Drüben hinterm Dorfe steht ein Leiermann" Eer we thuis zijn vallen de eerste regendruppels. Daarna regent het onophoudelijk en zwaar. 's Middags studeer ik een uur in Brian Greene en rijd later naar Heukelum voor een glas wijn bij Inge. Allemaal aardige mensen om de proeftafel. Vanavond moeten we naar een barbecue in Hardinxveld, ter ere van de 40e verjaardag van Jeffrey, de vriend van Ans' jongste dochter Tessa. Terug naar boven

Op de 40e verjaardag van Jeffrey

Zondag 17-07-2011

Tijdens de barbecue van gisteravond ter viering van de 40e verjaardag van Jeffrey, Tessa's vriend, regent het pijpenstelen. Maar de gezelligheid lijdt er niet onder, want de gasten zitten onder het dak van een vroegere hooimijt, achter een verbouwde boerderij. Er is ook een opnamestudio, want Jeff is professioneel drummer en de meeste gasten komen derhalve uit het muzikale circuit (zie foto hierboven). Later op de avond wordt er uiteraard muziek gemaakt, maar dan zijn we al weg. Moe. We worden ouder, verdomme.

Vanmorgen slapen we uit tot half tien. De dag, met redelijk wat zonneschijn en wat buien, brengen we door met lezen en kijken naar films. Tussen de studie van Brian Greene door lees ik Maurits Berger zijn boek "Islam is een sinaasappel" (Pandorapockets, heruitgave 2007), dat ik gisteren kocht. Aardig boek, geschreven naar aanleiding van zijn verblijf in Damascus, Syrië, in de jaren negentig. Toen leefde Hafez al-Assad nog, de vader van de huidige president en onderdrukker van de groeiende volksopstand. Ondanks dat het boek anderhalf decennium geleden geschreven werd, staan er toch wel behartigingswaardige dingen in. Het zijn niet de armen die zich tot het moslimfundamentalisme wenden, aldus Berger, "De moslimfundamentalist is jong, komt uit de middenklasse en heeft een redelijk opleidingsniveau" Daarin ligt de oorzaak van hun woede en frustratie, omdat de werkeloosheid hoog is komen ze nauwelijks ergens aan de bak. Maar ze willen helemaal niet terug naar de Middeleeuwen, ze streven juist naar een moderne maatschappij, zonder corruptie en met vooral welvaart. "De moslimfundamentalist is niet zozeer kwaad omdat de kameel is vervangen door het vliegtuig, maar omdat hij niet met het vliegtuig mee kan", zo citeert Berger een Arabische wetenschapper. Je ziet dat, geloof ik, wel terug in de huidige opstanden tegen de dictators in de Arabische wereld, waar het initiatief zeker niet ligt bij de moslimfundamentalisten, maar bij gematigde islamitische hervormers die streven naar demokratie, liberalisering en modernisering van hun landen, met handhaving van een tolerante vorm van de islam. Dat is misschien niet helemaal wat wij graag zouden willen zien, maar binnen de context aldaar waarschijnlijk voor deze tijd het maximaal haalbare. Desalniettemin is er heel wat anders aan de gang dan de opkomst van een radikale Islam waar Wilders en de PVV ons bang voor willen maken.  Terug naar boven

De moeder van Ans wordt vandaag 92 jaar.

Maandag 18-07-2011

Vandaag laat ik wat buisjes bloed prikken op het priklab van mijn vroeger ziekenhuis. Volgende week moet ik namelijk voor contrôle naar de uroloog (voor de prostaat) en de internist (voor bloeddruk en bloedsuiker). Natuurlijk weer wat leuke ontmoetingen met medewerkers uit mijn tijd. Inmiddels is dat al bijna 12 jaar geleden, trouwens. Daarna naar het achter het ziekenhuis liggende verzorgingshuis, naar de moeder van Ans, die al jaren door iedereen Oma Steers wordt genoemd (behalve door Ans en haar broer en schoonzus) Oma Steers (foto hierboven) werd 92 jaar oud, al dacht ze lang dat ze vandaag 93 zou worden. Nu niet meer, maar nu denkt ze dat ze warempel tóch een jaar extra AOW heeft gekregen. Haar conditie en stemming blijken vandaag heel redelijk te zijn. We drinken er koffie met zwager Cees, schoonzus Mieke en hun zoon Bob, terwijl ze genoeglijk over vroeger praat.

Terug thuis. Na dik twee weken wachten krijgen we eindelijk de enveloppes met de codes waarmee we internetbankieren van onze hypotheekrekening kunnen activeren. Bij de vorige pogingen waren we steeds al terug aan boord en verliepen de codes. Het weer is wisselvallig en het is fris. 's Middags komen er weer heel wat motorjachtjes door de sluis en zoeken een plekje in de haven. Vakantiegangers, ik zie twee Franse jachten en een Engels, en voel een kieteling. Ach, weer varen....

Trouw studeer ik weer anderhalf uur in de nieuwe Brian Greene. ik ben op bladzijde 92 van ruim 350. De makke van de snaartheorie is dat er extra dimensies in nodig zijn (buiten de ons bekende vier, 3 ruimtelijke en 1 in de tijd) maar dat het niet mogelijk is om vast te stellen welke vorm die precies hebben, behalve dat ze ongelooflijk klein en dus onwaarneembaar zijn. Het aantal mogelijke vormen - zogenaamde Calabi Yau manifolds - is enorm groot en volledig onoverzichtelijk en dus kan de theorie niet vaststellen waarom de elementaire deeltjes zo zijn als ze zijn en het universum zo is als het is. Daarvoor is een deeltjesversneller nodig die enige miljoenen maal miljard keer zo krachtig zou moeten zijn dan de Large Hadron Collider van CERN in Zwitserland. Gebruik makend van de thans beschikbare technologie zou zo'n versneller ongeveer zo groot moeten zijn als ons Melkwegstelsel en hij zou per seconde zoveel energie verbuiken als de hele wereld in duizend jaar gebruikt. Dat laat helaas dus wel even op zich wachten.

In het nieuws lees ik over het Franse zeiljacht Dignité-al Karama, dat op dit moment probeert om de Israëlische blokkade van de strook van Gaza te doorbreken. Toen ze het piepkleine Griekse eilandje Kastellorizon verlieten gaven ze als bestemming Alexandrië in Egypte op, maar ze wijzigden onderweg hun koers. Op zich mag dat. Herinner je dat wij dat vorig jaar ook deden, toen we van Libanon naar Israël voeren maar de autoriteiten als bestemming Limassol op Cyprus hadden opgegeven. Het jacht zou morgen de Gazastrook kunnen bereiken, de Israëlische marine zal ze echter tegenhouden. Meer informatie op de website van de organisatie Nederland - Gaza. Terug naar boven

Gorinchem. Detail uit de kadastrale minuut van 1821. Tekening T. Brouwer, 1989, bewerkt door B.H.J.N. Kooij, 1991

Dinsdag 19-07-2011

Met veel instemming lees ik in de NRC een paar citaten van de jonge filosoof Alain de Botton, afkomstig uit een interview met Maartje Somers in juni van dit jaar:

"Het is mijn overtuiging dat er voor de meeste problemen in het leven geen oplossingen bestaan. Maar er is wel troost, die zorgt dat je het allemaal iets beter aankunt. Een van de illusies van het neoliberalisme is die van het rationele individu dat moeiteloos de juiste keuzes maakt. Maar dat doen we niet. We falen juist voortdurend" (...) "Ik verzet me sterk tegen het machismo in de samenleving, dat zegt dat we het allemaal wel alleen afkunnen. We zijn als kinderen, we proberen maar wat."

Daar heb ik eventjes niets aan toe te voegen. Alain de Botton is een atheïstische filosoof, Zwitser van geboorte, die in Engeland leeft. Direct na lezing van die citaten heb ik zijn laatste boek besteld: "Religie voor atheïsten. Een heidense gebruikersgids" (Atlas, 2011).

Onlangs veronderstelde ik dat de Kalkhaven, toen het nog een haven was, via de Krommenhoek aansloot op de Lingehaven. Dat blijkt te kloppen. In het al eerder genoemde boek "De Alblasserwaard" van Catharina L. van Groningen (Waanders, 1992) vond ik een kaartje van de oude binnenstad volgens de kadastrale minuut van 1821. Ik lichtte er bovenstaand detailkaartje uit, waarop je het duidelijk kunt zien. De verbinding is precies op de plek waar tegenwoordig de Derde Waterkering (gebouwd in 1872-1873) is met het voorzieningengebouwtje voor de passanten erop. Merk overigens op dat er onderaan al een sluisje naar de Merwede op getekend staat, terwijl die pas in 1825 tot stand kwam. Ook de panden tussen Het Eind en de sluis, waar we nu wonen, staan er op (bij de rode pijl). Ze stonden er al veel eerder en de meeste ervan waren herbergen, ik vermoed voor reizigers die met veer over de Merwede reisden. De herbergen naast de Waterpoort hadden merkwaardige namen als 'De Prins van Luik', 'Het Stadhuis van Amsterdam' en 'Het Gecroonde Schippershuis' Het is me niet duidelijk of dat de huidige panden aan de oostkant van Het Eind zijn, behalve het laatste. Dat is 'Merwezicht', nog steeds een restaurant. ik denk overigens dat ook het pand aan de overkant, Eind 38 van buurman Wiger, dat 'De Kroon van Engeland' heet, vroeger ook een herberg was.

Wat je op de kaart verder goed kunt zien is, dat er toen aan de Appeldijk direct aan het water huizen stonden, zoals dat nu ertegenover aan de Langendijk nog steeds het geval is. Die aan de Appeldijk werden allemaal afgebroken, het laatste ervan viel nog in de jaren '30 van de vorige eeuw onder de slopershamer.

Het is een verrassend aardige dag, vandaag. Grotendeels zonning, vooral in de ochtend. De terrassen zitten vol en de bootjes varen af en aan door de sluis. Met belangstelling volg ik de manoeuvres van de schippers in de krappe voorkolk; ze doen het allemaal netjes. Ach (opnieuw), varen...

De Israëlische marine heeft vandaag inderdaad het Franse jacht Dignité-al-Karama, onderweg naar Gaza, aangehouden. Gelukkig zonder geweld, zoals vorig jaar. Het werd opgebracht naar Ashdod. Aanvankelijk was me niet duidelijk of het een zeiljacht of een motorjacht was. Maar op de website van de IDF staat een filmpje van de entering waaruit blijkt dat het een motorjacht was. Niet dat dat er verder toe doet, maar een zeiler wil dat nou eenmaal weten. Is er nou eigenlijk wél of geen blokkade van Gaza? Voorzover ik weet heeft Egypte een aantal maanden geleden de grens weer opengesteld, terwijl de IDF op dezelfde website beweerd:

"Any organization or country wishing to transfer supplies to the Gaza Strip can do so through the existing channels at any time via the established land crossings by coordinating with the relevant authorities"

Israël zegt, net als vorig jaar, dat ze alleen wil voorkomen dat er via de directe zeeroute wapens naar Gaza worden gesmokkeld, waarmee militanten de Israëlische bevolking onder vuur kunnen nemen, zoals we dat zelf enige maanden geleden hebben meegemaakt. Eerlijk gezegd kan ik dat wel begrijpen. Terug naar boven

De Nederlandse astrofysicus Herman Zanstra (1894 - 1972)

Woensdag 20-07-2011

Ook vandaag redelijk weer, zon en wolken. De toeristen slenteren over de brug langs onze ramen naar het sluisje. Sommigen kijken onbeschaamd naar binnen en wenden zelfs de blik niet af als ze je je zien zitten. Ik begin het onderhand hinderlijk te vinden en zit liefst op mijn studeerkamer waar de vitrage tegen opdringerige blikken beschermt. We zinnen op mogelijkheden om de inkijk in de woonkamer te bemoeilijken. In Hurghada en de Straat van Gubal is sprake van lichte NW-wind. Sonja & Johan van Like Dolphins boffen, eindelijk een weatherwindow voor de trip naar Suez, waar wij tevergeefs op gewacht hebben.

Ooit van de astrofysicus Herman Zanstra gehoord? Ik niet. Ik kom hem tegen in het boek van Brian Greene, waar het gaat om modellen van cyclische universa. Dus modellen die oneindig doorgaan met een cyclus van ontstaan en vergaan, van Big Bang tot Big Crunch,  enzovoorts. Zanstra zou hebben aangetoont dat er onmogelijk een oneindig aantal van dergelijke cycli aan ons eigen universum vooraf konden gaan. Dat zou strijdig zijn met de Tweede Wet van de Thermodynamica. Dat is de wet die postuleert dat alles zich beweegt in de richting van toenemende wanorde (entropie). Een aantal malen schreef ik over die fatalistisch aandoende wet, een wet die maakt dat alle vrolijkheid je in de schoenen zakt, ondermeer hier als onderdeel van mijn werkprogramma van vijf raadselachtige zaken. Omdat de entropie in de richting van de toekomst toe moet nemen, kan het in de richting van het verleden alleen maar afnemen. Daardoor duurden de cycli van het heelal in het verleden steeds korter. Zanstra toonde wiskundig aan dat, als je voldoende ver in de tijd teruggaat, de cycli zo kort worden dat ze uiteindelijk ophouden. Dus heeft het cyclisch universum een begin, luidde zijn conclusie.

Wie was deze man? Zoeken. Op de website van de Stichting Weer- en Sterrenkunde Eemsmond vind ik een foto (zie hierboven) en een notitie over hem. Zanstra was een Fries en hij werd geboren in Heerenveen. Hij leefde van 1894 tot 1972. Hij had een moeilijk leven en deed er lang over om als Delftenaar in de wereld van astrofysici zijn weg te vinden. Voor verdere informatie verwijs ik naar die pagina. Na zijn pensionering in 1959 verdiepte hij zich in tal van zweverige zaken, zoals metafysica en parapsychologie. Bij Harvard University vind ik abstracts van zijn artikelen daarover, zoals "Is religion refuted by physics and astronomy?" uit 1968. "In the expanding Universe there finally can be no organisms and, if conscious reality (which philosophically is the only certain reality) is to go on, one must have souls that can exist independently of any organism, in other words an occult world", schrijft hij daarin. In een volgend abstract, "Thermodynamics, statistical mechanics and the universe" ook uit 1968, stelt hij dat "this intervention by occult (invisible) Beings was found necessary for establishing the condition of low entropy (rich in hydrogen) required at the birth of our Universe which makes astronomical and biological evolution possible." Niet-fysische interventie...hoe is het mogelijk? Tot mijn spijt hield deze briljante man op dit punt op om wetenschapper te zijn. Vreemd is dat. Waarom ging hij daartoe over? Ik zoek verder en bij een antiquariaat in Amsterdam vind ik een oud exemplaar van zijn boekje 'The Construction of Reality" uit 1962 en bestel het.

Ans bezoekt vandaag met haar jeugdvriendin Jannie in Den Haag de zoon van laatstgenoemde, die dit voorjaar voor het eerst vader werd (en Jannie oma). Hij heet Jasper en zijn kind heet Julia. Straks rijd ik zelf ook naar de hofstad om met Ans op bezoek te gaan bij mijn eerste ex Liesje en haar man Ron. (Floor is de dochter van Liesje en mij). Terug naar boven

De Rhine Princess aan de kade van Buiten de Waterpoort. Op de voorgrond Ans en Kate met Liam

Donderdag 21-07-2011

Gisteravond een erg gezellige avond met Ron & Liesje (mijn eerste ex) in het Japanse restaurant "Oni" in het centrum van Den Haag. Veel bijgepraat en gelachen. Het eerste uur betreft de uitwisseling van ieders kwalen en gebreken. Dat wordt steeds meer de gewoonte, merk ik. Ik sla dat onderwerp liever over, maar dat lukt tegenwoordig eigenlijk nooit. Enfin, daarna gaan de remmen los en hebben we enorm veel plezier. Een gouden avond! (foto hier).

Vandaag slapen we wat uit. Buiten een bewolkte dag, maar droog. Later op de middag wordt regen verwacht. In Hurghada en de Straat van Gubal staat ook vandaag slechts lichte noordenwind. Het weervenster lijkt nog tot het weekeinde te duren. Daarna zal de wind weer aanwakkeren tot zijn gebruikelijke sterkte. Als Sonja & Johan gisteren of eergisteren zijn vertrokken, halen ze op een gerieflijke wijze Suez. Dingo en Senang zullen vandaag of morgen op de Kanaaleilanden zijn, een van de laatste stops voor de thuisvaart.

Om half elf staat Ans' schoondochter Kate met Liam voor de deur. Haar zoon Derrick heeft met de Rhine Princess, een van de Rijncruiseschepen van rederij Rivercruise-line waarover hij de supervisie heeft, zojuist voor een paar uur aangelegd aan de kade van Buiten de Waterpoort. We gaan gauw kijken (foto hierboven). Op de kade staan vrachtwagens, men is bezig met de bevoorrading van het schip. Een rijtje rollators van passagiers staat op de loopplank geparkeerd (foto hier). In de lounge aan boord treffen we Derrick met Liams' broertje Caelan. We drinken koffie en keren naar huis terug. De telefoon gaat: Verzorgingshuis Sint Clara meldt dat Ans' moeder uit bed is gevallen. Ans fietst er snel heen. Even later belt ze, er is gelukkig niets aan de hand. Niet uit bed gevallen, maar gewoon op de vloer ergens over gestruikeld.

De voorspelde middagregen blijft uit. We doen de weekendboodschappen bij de Jumbo in het Piazza Center. Slepen de boel ons appartementje in en gaan een dutje doen. Ans in bed en ik in de gemakkelijke stoel op mijn studeerkamer. Krap liggen we of uit de haven klinken luidkeels gezongen vaderlandse smartlappen. Op de oostkant van de Derde Waterkering staan twee mannen in spijkerbroek met zwarte colbertjes in draadloze microfoons te kwelen dat het een aard heeft. Tegen het voorzieningengebouwtje staan de indrukwekkende geluidsboxen van de PA (Public Address). Mensen op de passantenbootjes en het tegenoverliggend terras deinen en zingen mee. Waarschijnlijk zijn de musici ingehuurd door de uitbaters van het terras. Van slapen komt niks meer, het zij zo. Dan gaat de bel. Ik ga kijken. Het zijn vrienden uit een ver verleden van Ans, Gerrit & Greet Oomen uit Aalst. Hartelijke en sappig Brabants sprekende mensen die met hun motorjacht hier in de jachthaven liggen. Zaten op het terras en wilden wel eens kijken of we thuis waren. Tja, en dan zit je zomaar drie uur met elkaar te praten, eerst - jawel - het obligate uur over ieders kwalen en ander leed en daarna gewoon vrolijk. Ans had die mensen naar schatting voor het laatst in 2002 gezien. Terug naar boven

Collegedictaat van Herman Zanstra, in eigen beheer uitgegeven. Onderaan in de rode ellips staan in potloodschrift zijn telefoonnummers en dat hij 's avonds tussen 5.45 - 6.45 uur gebeld kan worden

Vrijdag 22-07-2011

Een frisse dag, koude wind uit het noordwesten, snelle wisseling van zon en wolkenschaduw. Bij het opstaan schiet het me - pats! - ineens onder in de rug. Een felle pijn maakt dat ik me schuin uit het lood hangend voorzichtig voortbeweeg als een stokoude man. In de loop van de dag verbetert het allengs. Ik strek me het liefst uit in mijn luie stoel op de studeerkamer, dan voel je de pijn het minst. In het begin van de middag schuifel ik traag en moeizaam over de Langendijk naar de winkel van Xenos op de Hoogstraat, waar Ans goedkope deurgordijnen van bamboe zag. Bedoeld om insecten tegen te houden. Slechts € 5,99 per stuk. Even moeizaam als ik loop, bestijg ik een trapje en hang ze op voor beide deuren naar onze veranda.

Met de post arriveert het boekje van Herman Zanstra, de Nederlandse astrofysicus waar ik een paar dagen geleden over schreef. Opgestuurd door een antiquariaat in Amsterdam. Het is een collegedictaatvan een reeks lectures, die Zanstra als visiting professor in het semester 1959/1960 gaf aan de Universiteit van Michigan, onder de wijdse titel "The Construction of Reality. Lectures on the Philosophy of Science, Theory of Knowledge and the Relation between Body, mind and Personality" In eigen beheer uitgegeven, zo te zien. Zijn adres in Bloemendaal staat linksonder en ernaast heeft hij in potlood zijn telefoonnummers geschreven, met toegevoegd dat hij daar 's avonds gebeld kan worden tussen 5¾ en 6¾ (zie hierboven). Het was een andere tijd. Toch ben ik benieuwd en hoop ik erachter te komen waarom een vooraanstaand wetenschapper zich aan het eind van zijn leven overgeeft aan de metafysica. Binnenkort zal ik het lezen. Eerst wil ik me door Brian Greene heen geworsteld hebben.

Eind van de middag rijd ik even langs Heukelum voor een glas wijn en de aankoop van wat mooie flessen om vanavond te drinken. Dan komen Floor, mijn dochter, en haar man Pijke kleinzoon Thijs brengen. Hij komt dit weekeinde bij ons logeren. Terug naar boven

Een serieus kijkende Thijs verkent onze woonkamer

Zaterdag 23-07-2011

Verse mosselen hadden we gisteren gehaald. Bij de vermaarde Vishandel Van Lopik in het Piazza winkelcentrum. Ze zijn dit jaar wat aan de kleine kant, maar Floor & Pijke smullen ervan en wij ook. De kleine Thijs slaapt dan al; zijn bedje staat in onze slaapkamer. Floor & Pijke vertrekken tegen 11 uur na een gezellige avond naar Amsterdam. Thijs slaapt vannacht redelijk goed door.

Vandaag hebben we hem helemaal voor onszelf. Hij is, moet ik zeggen, een aangenaam zoete jongen die verrassend goed in staat is om zichzelf te vermaken. Vanzelfsprekend verkent hij ons appartementje en probeert van alles van zijn plaats te halen. Toch vinden we hem een rustig, haast serieus kind. Veel rustiger dan de kleine Caelan. Meestal kijkt hij met ernstige ogen rond, zijn lach is schaars maar betoverend. Met veel plezier zit hij in ons grote ligbad (2 foto's hier). Helaas ben ik nogal gehandicapt door de spit in mijn onderrug, waarvoor ik Voltaren slik. Hoewel bewegen erg pijnlijk is, is het belangrijk om wel in beweging te blijven. Als je gaat liggen, worden je rugspieren stijf en veel pijnlijker. Daarom gaan we met Thijs bij de moeder van Ans langs. Maar ik houd het niet lang uit, de pijn speelt me teveel parten. Ans gaat met Thijs nog bij haar dochter Barbara langs, ik ga naar huis.

's Middags gaat het iets beter. Thijs valt ondertussen in de gang in zijn buggy in slaap, we laten hem maar liggen en doen zelf ook een dutje. Buiten is het de hele dag bewolkt, in de avond wordt veel regen verwacht. In Noorwegen heeft een ultrarechtse gek op zijn eentje meer dan tachtig, merendeels jonge mensen vermoord en een bomaanslag op het regeringscentrum in Oslo gepleegd.

Thijs is een goede eter (foto hier). Hij lust alles en propt met veel enthousiasme en zonder onderscheid zijn mond vol. Koekjes, banaan, stokbrood, het maakt niet uit, liefst alles tegelijk. Zo rustig en ernstig als hij verder ook moge zijn, in dit opzicht is hij een bourgondiër. We leren hem "mamma" zeggen (of kon hij dat al?) en zingen hem liedjes voor. "Klap eens in je handjes, blij, blij, blij" klapt hij vol overtuiging mee. Zo keutelen we de dag door. Morgen komen ze hem alweer ophalen. Terug naar boven

Met Thijs in de buggy op de brug rond ons appartementje

Zondag 24-07-2011

Vlak voor het gisteravond begon met regenen (en niet meer ophield) maakte ik nog een wandeling met kleine Thijs door de stad. Voorzichtig, in een kalm tempo vanwege mijn rugpijn (foto hierboven). Stil en aandachtig kijkend neemt hij vanuit de buggy de Gorcumse binnenstad in ogenschouw. Net voor de regen zijn we weer binnen.

Vannacht wordt het baasje regelmatig wakker van mijn gesnurk. Daarom zet ik vanaf half twee de nacht voort op de bank in de woonkamer. Vanmorgen is hij om zeven uur wakker. Wij dus ook. het regent nog steeds pijpenstelen uit een sombere, donkergrijze hemel. We ontbijten met zijn drieën waarbij hij een flesje drinkt en twee boterhammen met leverkaas nuttigt. Daarna met hem in bad. Om half elf is hij weer moe. In zijn bedje slaapt hij ruim een uur. Wij ook, op de bank. Tja, en dan is het weer voorbij. Pijke & Floor arriveren om half één om hem op te halen.

's Middags kijken we samen lekker duf op (weer) de bank naar een aantal afleveringen van Star Trek, The Next Generation, die ik onlangs op DVD kocht. Af en toe zappen we even naar de nieuwszenders voor updates rond de verbijsterende, absurde massamoord in Noorwegen door een hoogst merkwaardige killer. Een man van 32 die zijn verwrongen wereldbeeld uitvoerig op internet uiteenzette, compleet met Islamhaat en een aan de Kruistochten ontleende, Middeleeuwse ridderorde (The Knights Templar) en andere obscure organisaties zoals de Vrijmetselaren, met gedetailleerde informatie over het maken van bommen en het plegen van aanslagen op kerncentrales, en die zijn akties jarenlang zorgvuldig voorbereidde.

We eten, onze borden op de knie, een zuurkoolschotel terwijl we naar de eerste aflevering van de VPRO-serie Zomergasten kijken. Terug naar boven

Voor de hoofdingang van het Beatrixziekenhuis

Maandag 25-07-2011

Gisteravond lag de Lingehaven propvol. Zelfs in de doorgang van de 3e waterkering lagen twee passanten. Begrijpelijk dat men bij zulk rotweer de haven en de stad opzoekt. Je kunt nu beter naar de musea en/of de café's en de restaurants gaan.

Vanmorgen is het droog, er schijnt een bescheiden zonnetje. Ook de harde westenwind is gaan liggen. De schepen in de doorgang van de 3e waterkering zijn al weg. Vandaag ga ik naar mijn oude ziekenhuis (foto hierboven) voor contrôle bij René Gilhuis, mijn uroloog. Als we binnenkomen zit de wachtkamer al vol. Om half twee snelt René voorbij, op weg naar zijn spreekkamer. Een dikke man met het zongebruind gelaat van de pensionado zit op zijn rollator te wachten. Hij draagt kledij van militaire snit. Tegenover hem zit een broodmager mannetje met een gegroefd gezicht op zijn stoel te schuifelen. Ik vraag me af of ze ook prostaatpatiént zijn. "Gilhuis moet nu haast aan zijn jubileum hier toe zijn", zegt hij, "Ik kom hier al 21 jaar"

Terwijl de dikke man op zijn rollator snuivend zijn neus ophaalt, reken ik in gedachten na dat het klopt. Ik heb René zelf aangenomen, begin 1988, dacht ik. Urologie was toen een van de nieuwe specialismen in het ziekenhuis, net als ondermeer cardiologie, longgeneeskunde en kaakchirurgie.

"Ik kom hier om de twee jaar", zegt de dikke pensionado vanaf zijn rollator opeens.

"Ach, in al die jaren kom ik hier iedere veertien dagen", overklast de dunne hem. Hij lacht er een schril lachje bij. "Je moet hem wel even leren kennen", vervolgt hij, "in het begin moest ik hem een paar keer goed de waarheid zeggen. Vanaf toen was hij erg aardig"

Er valt een bedachtzame stilte in de wachtkamer. René loopt het gangetje uit en de wachtkamer binnen, papieren in zijn hand. "Zijlstra!", bast hij. We staan op en volgen hem.

Het bezoek is kort. Mijn PSA is ook nu onmeetbaar (< 0,1 ng/ml). In elk geval dus (nog) geen "PSA-bounce"', een wat omstreden stijging van de PSA die één tot anderhalf jaar na bestraling van de prostaat kan optreden, tot een niveau van 2 ng/ml, die bij een derde tot de helft van de patiënten voorkomt en die gevolgd wordt door een daling. Omstreden, omdat de prognostische betekenis ervan niet duidelijk is. Het is overigens minder waarschijnlijk dat je zo'n bounce krijgt als je ook nog hormoontherapie ondergaat, zoals ik.

Tja, en dan volgt het rectaal onderzoek. Ik ben er geen liefhebber van. Vanwege mijn hardnekkige spit in de rug klim ik met pijn en moeite op de onderzoeksbank. Gelukkig duurt het kort. "Een mooi, klein prostaatje", constateert René tevreden. Hij geeft me een recept voor Androcur (cyproteronacetaat), een middel dat de werking van mannelijke geslachtshormonen remt en dat in mijn geval de overlast van de voortdurende opvliegers (hot flushes) moet verminderen. Ik herinner me het als een middel dat we vroeger aan sexuele delinquenten gaven en ik heb er lang over geaarzeld het te nemen, je voelt jezelf immers steeds meer zo'n hormonale Frankenstein worden, maar die voortdurende opvliegers zijn wel erg vervelend dus ik ga het maar eens proberen. René en ik spreken een volgend contrôlebezoek voor over een jaar af. Van de winter moet ik wel bij het Verbeeten Instituut langs voor contrôle. Terug naar boven

Plattegrond bij ons verzoek aan de gemeente een schuifpui op onze veranda te mogen aanleggen en zonneschermen aan de oostgevel te mogen plaatsen. Rechts en rechtsonder zie je voetgangersbrug over het water langs het pand

Dinsdag 26-07-2011

Gisteravond geeft onze televisie de geest. Je kunt hem niet meer aanzetten, er komt geen beeld meer op het scherm. Gelukkig hebben we er nog een. Die staat in de kelder. Met het steekkarretje halen we hem op en installeren hem. Ook dit is nog een TV met ouderwetse beeldbuis, maar het komt ons even niet uit om een nieuwe HD-televisie met een plat beeldscherm te kopen.

Van architect Hans de Bie ontvangen een kopie van het verzoek dat hij namens ons bij de Gemeente Gorinchem indiende om een schuifpui te mogen plaatsen op onze veranda alsmede drie zonneschermen te mogen aanbrengen aan de oostgevel. Dat is vereist omdat het gebied is aangemerkt als "bescherm stadsgezicht" Er zit een vel met tekeningen bij, waarvan je hiernaast de plattegrond ziet in de nieuwe situatie. De schuifpui, hier in rood weergegeven, voor de veranda zal niet zo'n probleem geven. Als motivatie is vermeld: "tegengaan van hangjeugd en afvaldump op balkon/loggia" Ook de zonneschermen voor de beide ramen rechts (in geel) zullen waarschijnlijk geen problemen opleveren, omdat ze uitslaan boven het water en niet bij de wandelbrug om het pand komen. Met scherm boven de veranda misschien wel, omdat het op de sluis boven openbaar gebied openslaat. Overigens op een plek waar niemand in feite iets te zoeken heeft. Maar we zijn bereid om 2 of 3 verplaatsbare bloembakken te plaatsen, waardoor het "zelfs de meest onoplettende voetgangers in extreme gevallen onmogelijk wordt gemaakt om tegen het zonnescherm aan te lopen" Die bloembakken staan ook in de plattegrond aangegeven. Hieronder zie je nog de het aanzicht van de oostgevel in de oude en de nieuwe situatie. Nu maar afwachten hoe lang de afhandeling gaat duren en wat de uitslag zal zijn.

Vandaag een grijze dag met miezerregen. De haven lag vannacht opnieuw propvol. Tegen de kadetrappen beneden ons meerde ook een zeiljacht zonder mast af, de Conquest, een Contest 33 uit Den Bommel. Met enige afgunst zag ik hoe de crew, een ouder echtpaar zoals wij, gisteravond lekker in de kuip zat te borrelen (het was toen mooi weer) Vanochtend om half negen verdringen de jachtjes zich alweer voor de sluis. De Conquest blijft liggen. Over de e-mail ontvangen we een reisverslag van Johan & Sonja. Like Dolphins ligt nu in Suez waar ze onze vriend Karkar ontmoetten, de havenboy. Ze maakten optimaal gebruik van het weervenster deze week, ankerden in Bluff Point en in de Golf van Suez in Shab Alleda en Mersa Hamman. Beide laatste plaatsen kan ik niet op Google Maps vinden (de zeekaarten liggen uiteraard aan boord). Vandaag gaan ze het Suez kanaal in, op weg naar Ismailia, om daar de weersituatie in te schatten voor de oversteek via Port Saïd naar Cyprus.

Ondertussen ontwikkelt zich een interessante discussie in de NRC over de Noorse massamoordenaar Anders Breivik. Steven de Jong constateert dat er op Internet steunverklaringen voor hem zijn te vinden. Het is niet voldoende om hem af te schilderen als een zieke geest. Natuurlijk zijn er mensen die zich willen identificeren met Breiviks' opvattingen, zoniet met zijn gewelddadigheid als met zijn anti-moslim ideologie. In dat opzicht is het goed dat Geert Wilders en zijn PVV duidelijk afstand nemen, maar daarbij hebben ze wel een probleem. Want de paranoïde ideeën en angsten voor een overname van Europa door de Islam leven daar immers ook. “De aanslagen in Noorwegen zijn zo het spiegelbeeld van het linkse geweld in Europa en Amerika van de jaren zeventig”, is het commentaar van de NRC. "Die analogie biedt aanknopingspunten voor de bestrijding ervan. In de tijd van de Rote Armee Fraktion vervaagde, in het heetst van de strijd, weleens het onderscheid tussen daders, sympathisanten en onschuldige burgers die ook uit linkse ideologische bron hadden gedronken. Na de moorden op Fortuyn en Van Gogh gebeurde dat in Nederland soms ook. Nuchtere analisten in Duitsland bleven de verschillen echter zien. En ze hadden succes. De RAF werd langzamerhand ontmanteld.” Precies, politiek, pers en publiek moeten net als toen alsjeblieft nu ook geen heksenjacht op rechts-extremisten ontketenen. Rustig blijven maar wel effectief dergelijke doorgeslagen elementen opsporen, isoleren en zonodig preventief optreden. Maar geen hetzes en geen stemmingmakerij en in plaats daarvan de argumenten laten horen die de basis voor een open, demokratische en de facto multiculturele samenleving vormen: gematigdheid, tolerantie voor minderheden, vrijheid van meningsuiting, godsdienst en levensovertuiging, gastvrijheid voor verdrukten, strikte scheiding van kerk en staat, respect voor privé-eigendom, en zo nog wat. Dan overleeft de samenleving het ditmaal ook wel. Terug naar boven

De schaalgrootte van het universum in de tijd. Je kunt zien dat de kosmische expansie vanaf de oerknal afnam totdat er 7 miljard jaar geleden een versnelling optrad. (Uit: Greene, The Hidden Reality, Knopf, 2011)

Woensdag 27-07-2011

Toen Einstein in het tweede decennium van de vorige eeuw zijn algemene relativiteitstheorie ontwikkelde, beschouwden hij en de meeste fysici het heelal als eeuwig en onveranderlijk. Er was echter een probleem vanwege de zwaartekracht, de aantrekkende kracht tussen de materie. Als het heelal eeuwig bestaat, hoe is het dan mogelijk dat de zwaartekracht niet alle materie erin, sterrenstelsels, planeten en interstellaire materie, bijeen op één hoop heeft getrokken? Daarom bedacht Einstein een tegengestelde kracht, die de materie voldoende uit elkaar stuwde om het heelal stabiel te laten zijn. Die kracht specificeerde hij niet verder. Hij noemde hem de kosmologische constante.

In de jaren '20 ontdekte de astronoom Edwin Hubble dat de sterrenstelsels uit elkaar bewogen. Het heelal was dus niet stabiel het dijde uit. En wat in het heden uitdijdt, was in het verleden dichter bij elkaar. Zo ontstond de theorie van de oerknal, een enorme explosie waaruit ruimte en tijd geboren werden. De onvoorstelbaar grote energie van die explosie drijft nog steeds de expansie van het heelal. De kosmologische constante was dus helemaal niet nodig. Einstein sprak na Hubble's ontdekking van "de grootste blunder van mijn leven"

Maar het kan verkeren. In de jaren '90 van de vorige eeuw, dus pas een jaar of vijftien geleden, deden twee teams van kosmologen onafhankelijk van elkaar een ontdekking die nog steeds de wetenschappelijke wereld doet schudden. Het Supernova Cosmology Project in Berkeley onder leiding van Saul Perlmutter en het High-Z Supernova Search Team, geleid door de Australiër Brian Schmidt, konden vaststellen dat het universum - dat een leeftijd heeft van 13,7 miljard jaar - ongeveer 7 miljard jaar geleden begon aan een versnelde uitdiijing. Science Magazine benoemde deze verbazende ontdekking tot "The Breakthrough of the Year 1998" Als de drijvende kracht achter die versnelde expansie is de ruim zeven decennia eerder in de vuilnisbak gestopte kosmologische constante van Einstein weer tevoorschijn gehaald. Tegenwoordig is hij beter bekend onder de naam Donkere Energie. Wat zou Einstein dat leuk hebben gevonden!

Door de oorspronkelijke expansie verzwakte de zwaartekracht en begon de donkere energie 7 miljard jaar geleden de afnemende zwaartekracht te domineren. Zie de grafiek hierboven. De versnelde expansie zal alle materie zover uiteen drijven dat er op den duur een leeg universum overblijft, zonder sterrenstelsels en zonder enig bruikbare vorm van energie. Over honderd miljard jaar zullen de sterrenstelsels bij ons in de buurt, de "lokale groep" geheten, achter de kosmische horizon verdwijnen en voorgoed uit ons zicht raken. Zal er dan nog iets of iemand zijn, een waarnemer die over dat lege, zichtbare universum uitziet en mijmert over alles dat verdween. In dat opzicht leven we momenteel in een gepriviligieerde tijd, zegt Brian Greene in "The Hidden Reality" (Knopf, 2011): "Insights the universe gives, accelerated expansion will take away" We zullen nooit meer zo ver in het heelal kunnen zien dan in de huidige eeuwen. De verste objecten die tot dusver gezien werden door observatoria zijn 13,2 lichtjaar van ons verwijderd. Die zien we dus zoals ze 500 jaar na de oerknal waren. Maar de huidige expansie van het heelal gaat veel sneller dan de lichtsnelheid. Hè? Je denkt waarschijnlijk dat niets sneller kan reizen dan het licht. Inderdaad, door de ruimte. Maar de uitdijing van de ruimte zélf is daar niet aan gebonden en kan veel en veel sneller gaan. Misschien blijkt in de nabije toekomst dat we niet verder dan 13,2 lichtjaar kunnen kijken, en dat die afstand zelfs afneemt omdat de objecten daar onder de kosmische horizon zakken.

Gisteravond kwamen Tessa & Jeffrey bij ons eten. Tegen 11 uur hield ik het niet meer uit. Door de pijn in mijn rug kon ik niet meer op mijn stoel blijven zitten. Vandaag een wisselvallige dag. Drukte in de haven. Rond het middaguur komt er een stoet bootjes door de sluis, zeeverkenners op zomervakantie. In Hurghada en Gubal Strait is de harde noordenwind weer helemaal terug. Vanavond komen onze oude vrienden Paul & Tine Andela eten. Terug naar boven

Thuis mosselen eten met Paul & Tine

Donderdag 28-07-2011

Voortreffelijke avond met Paul & Tine. Ans bereidde een heerlijke vissoep en daarna aten we verse mosselen (foto hierboven). Veel herinneringen opgehaald maar ook over actuele onderwerpen gepraat. Paul is tegen het pensioenakkoord dat de FNV met kabinet en werkgevers sloot. Het is slecht voor mensen met zwaar, laagbetaald werk en de werkgevers dragen nauwelijks meer risico, zegt hij. Dat de pensioenleeftijd in fasen omhoog moet, billijkt hij wel. Hij zit beter in die materie dan ik. Nadat ze vertrokken nemen we aan de overkant nog een afzakker bij Wiger & Arina. Het wordt half twee.

Vandaag een beetje brak. Daarom doe ik niet veel. Zitten lezen in de zon. Halverwege de middag is er weer een optreden van twee zangers voor het terras op de Derde Waterkering. Gouwe ouwe uit de jaren '60 en vaderlandse smartlappen.

Op de zeilerswebsite Noonsite staat een nieuw advies van de International Sailing Federation. Het is duidelijk: "Do not sail in the western Indian Ocean, Arabian Sea, Somali Basin and Gulf of Aden"  Volgens het Maritime Security Centre - Horn of Africa voeren er dit jaar 133 jachten door dit zeegebied. Het Zuid-Afrikaanse zeiljacht Choizil werd in oktober 2010 gekaapt. De Somalische ontvoerder vragen voor de vrijlating van de opvarenden, Deborah Calitz & Bruno Pelizzari, een losgeld van 5 miljoen dollar. Hun familie probeert met een fund-raising campagne het geld bijeen te krijgen. Van de groep overvallers werden later enkelen gepakt; vijf van hen staan nu terecht in Rotterdam. Justitie eist een celstraf van tien jaar. En dan de Deense familie Johansen, met hun kinderen Rune (17), Hjalte (15) en dochter Naja (13). Hun zeiljacht ING werd in februari 2011 overvallen. Ik heb eerder over hen bericht. Ze worden gescheiden van elkaar gevangen gehouden op een eveneens gekaapt zeeschip, de DOVER, aan de Somalische kust bij Hurdiyo. "It is obvious that the health situation of the captives has deteriorated seriously and analysts see the present negotiations - said to be conducted by an inexperienced security company - as rather sluggish", rapporteert Noonsite. Lokale leiders in het gebied proberen de piraten te bewegen het gezin vrij te laten. Terug naar boven

Vreemde namen op de bootjes. Dit vletje heet "Loempia"

Vrijdag 29-07-2011

Rustige dagen. In de haven is steeds van alles te zien. Gistermiddag dus die zangers van smartlappen op de Derde Waterkering (foto hier). Gisteravond twee kajuitjachtjes, broederlijk naast elkaar afgemeerd onder het terras op het westelijk hoofd van de Derde Waterkering. De bemanning, vier jongelui, zaten genoeglijk te barbecuen op de kade en vanmorgen bakten ze daar eieren voor hun ontbijt (foto hier). Ooit, heel lang geleden, zwierf ik net zo gelukkig en idyllisch met een jachtje door een zonovergoten zomer in Friesland. Je ziet ook de meest curieuze bootnamen. We zagen al namen als 't Kon Nét en Be Not Seem en vanmorgen een stalen vletje met de naam Loempia (foto hierboven). Toen het in de sluis lag, vroeg ik naar de reden. Nee, zei de besnorde zestiger achter het stuurwieltje, hij heet niet Loempia, hij heet eigenlijk Bloemplaat, want daar komen we vandaan. Maar grapjassen hebben de letters "L" en "at" weggemaakt en van de tweede "l" een "i" gemaakt.

Ik loop de stad in. Het is bewolkt maar af en toe breekt de zon even door. De verbouwing van het voormalig hotel/restaurant "Het Spinnewiel" op het Eind vordert nu snel (foto hier). In maart was er tegenslag toen er een schadelijke vorm van asbest in het pand werd ontdekt. Dat moest eerst verwijderd worden. Het is de bedoeling dat het opnieuw een hotel/restaurant wordt. Of het dezelfde naam krijgt weet ik niet. De nieuwe exploitanten drijven ook het eerdergenoemde terras op de waterkering. De officiële opening moet halverwege augustus plaatsvinden. Ik loop verder, de Langendijk in. Halverwege zie ik een rek met afgeprijsde T-shirts; slechts 5 euro per stuk. Een tomaatrode verandert van eigenaar. Verderop is de poelier, een altijd nijvere man met een vrolijke babbel. De ongelukkige kippen die op een rijtje aan een draaiend spit voor zijn zaak gebraden worden, met een mooi bruin korstje, doen je altijd het water in de mond krijgen. Maar hij heeft ook de beste sambal van de stad. Met het T-shirt en een grote pot sambal kuier ik op mijn gemak terug. Mijn lage rugpijn neemt gelukkig sinds gisteren af.

's Middags kunnen kinderen in de haven "over het water lopen" Dat doen ze in doorzichtige bollen van de firma World On Water (foto hier). We zagen dergelijke bollen tijdens onze tocht in de Middellandse Zee tot in Roemenië toe. Nu ook in Gorcum. Genoeglijk buurt ik een uurtje of anderhalf bij Joke Ravensbergen in het Antiquariaat Gorinchem op de haven. Dat is voor mij één van de aangenaamste plaatsen in de stad, op een paar minuten lopen. Joke en haar partner Rijk (die er nu niet was) weten werkelijk alles van boeken en literatuur. Geen mooier plek om wat weg te dromen, een geopend boek op je schoot, tot ze vragen of je soms zin hebt in een kopje koffie. En dan zich een gesprek te laten ontspinnen alsof het vanzelf gaat, over boeken natuurlijk en niet alleen over eerste drukken en dergelijke irrelevantia, maar vooral ook over wat erin staat. Heerlijk! De enige goede boekhandelaar is verslingerd aan zijn eigen boeken. Jammer dat ze niet de hele week open zijn. Boekenantiquariaten horen tot de mooiste en belangrijkste plekken op aarde. Uiteindelijk mooier in mijn ogen dan de mooiste landschappen, havens en oudheden die we op onze reizen zagen en weliswaar woon ik nu in feite in mijn eigen bibliotheek maar misschien zou ik nog wel liever in een antiquariaat wonen.

Eind van de middag rijd ik nog even naar Inge in Heukelum om wijn voor de komende week te halen. Tref daar iemand die ik ik weet niet meer hoelang niet meer gezien heb. Wim Huijbers, kinderarts van mijn oude ziekenhuis, sinds twee jaar met pensioen. Ach, wat zijn zulke onverwachte ontmoetingen leuk! Allemaal worden we oud maar eerlijk gezegd zou ik toch wel haast zeggen dat het draaglijker is als je je oude maten van vroeger af en toe zien kan. Dat is niet vreemd, toch? Na de eerste enthousiaste begroeting raken Wim en ik al snel in debat, zoals we vroeger gewoon waren. Nu is het over de affaire Tom Schalken, de raadsheer van het Amsterdamse gerechtshof, die onlangs aftrad uit onmin over de gang van zaken in het proces Wilders. De geschiedenis van de eetclub Vertigo. Niet nodig om die zaak hier uit te leggen. Ik neig ertoe om Schalken gelijk te geven, maar Willem niet en dat komt me te staan op een stortvloed van argumenten. Doet er hier ook niet toe, zo ken ik Wim en zo mag ik hem graag. Terug in Gorcum vertelt Ans dat er onder grote belangstelling een koor shanty-liederen heeft gezongen op de Derde Waterkering. Nou, daar ben ik eerlijk gezegd niet zo'n liefhebber van. 

De wereld draait door met al zijn conflicten en tegenstellingen. Het Syrische regime doodt tientallen demonstranten in de oostelijke stad Deir-ez-Zur aan de Eufraat, waar we bijna een jaar geleden waren. In Turkije treedt de legertop en masse af in de strijd om het handhaven van de seculiere staat. In Egypte staat in Caïro het Tahrirplein al dagen vol demonstanten voor en tegen de invoering van de sharia. Het gaat ondermeer om salafisten, ultraconservatieve moslims met lange baarden en in djellaba's. De stem van de islamisten lijkt sterker te worden. Er is een groeiende strijd. Seculiere groepen willen een grondwet waarin de vrijheid van religie en mensenrechten worden gewaarborgd. De islamisten willen dat de islam de centrale rol gaat spelen in de nieuwe Egyptische staat. Terug naar boven

De Waterpoort vlak voor de afbraak (foto RDMZ, A. Mulder, 1893) Waarschijnlijk de laatste foto van de poort

Zaterdag 30-07-2011

Nog een keer over de Waterpoort van Gorcum, die destijds vlak bij ons huis was en die helaas gesloopt werd in 1893 op last van het toenmalige gemeentebestuur. Eeuwig zonde! Ik schreef er al eerder over. Hiernaast staat een foto, die vlak voor de afbraak genomen werd. Ik vond hem in het eerder besproken boek "De Alblasserwaard" van Catharina L. van Groningen (Waanders, 1992). Het probleem met die mooie poort ontstond eigenlijk pas, toen in 1892 de huidige Voorhaven werd gegraven als onderdeel van de aanleg van het Merwedekanaal en de nieuwe, grote Merwedesluis. Het verkeer van en naar het zuiden van het land kon toen niet meer langs de Wolpherensedijk de aanlegplaats van het pontveer op Buiten de Waterpoort bereiken. In plaats daarvan moest het verkeer voortaan dwars door de binnenstad en de nauwe Waterpoort naar de aanlegkade. Bovendien werd het gebied buiten de poort met aarde en stenen opgehoopt omdat het nogal eens onderstroomde. De poortdoorgang werd daardoor nog lager. Het gemeentebestuur vroeg toen aan het Rijk toestemming om de poort te slopen:

"De Waterpoort is een volmaakt onnut gebouw, niet passend bij een moderne vesting, hinderlijk voor het verkeer, niet uitmuntend door architectonische schoonheid, zelfs niet eerbedwaardig door ouderdom, daar zij nog geen drie eeuwen telt..." (H. Busch, Proefschrift 1931).

Maar zo gemakkelijk ging het niet. Het Ministerie van Binnenlandse zaken maakte bezwaar en stelde voor om in plaats daarvan het wegdek in de doorgang van de poort te verlagen, zodat het verkeer er beter door kon. Ook het Ministerie van Waterstaat voelde niets voor de sloop van de poort. Maar Gorcum bleef doordrammen:

"Wij gaan in onze vereering van het oude niet zoover, dat wij daaraan het goede wenschen op te offeren en geroepen om de belangen van deze kleine stad te bevorderen, zijn wij er diep van doordrongen, dat alleen dan het gevaar om in later tijd tot de villes mortes te worden gerekend kan worden afgewend, wanneer wij het oog willen blijven richten op eischen van het moderne verkeer" (MinBiza, ARA, afd. K&W, 1875-1918, inv.nr.942, stuk 26).

De poort werd dus in 1893 gesloopt en vervangen door de huidige coupure in de stadswal tussen twee muren met sleuven, waarin bij hoog water in de Merwede een waterkering van schotbalken kunnen worden geplaatst. In de tuin van het Rijksmuseum te Amsterdam werd het stadsfront van de poort later opgebouwd. De zandstenen ornamenten en versieringen, het uurwerk en de klok werden er weer in aangebracht, maar het front is smaller dan vroeger. Of ooit geprobeerd is om de poort weer naar Gorcum te halen, weet ik niet.

Het kan verkeren. De meeste mensen kritseren vandaag de dag het kortzichtige gemeentebestuur van die tijd en ook ik ben geneigd dat te doen. Maar is dat wel terecht? Aan het einde van de 19e eeuw waren werkeloosheid en armoede groot in de stad en de regio. De industrialisatie was niet lang geleden begonnen. De vestiging van het staalconstructiebedrijf van De Vries Robbé in Gorcum dateerde pas van 1881. Goede verbindingen met binnen- en buitenland waren onontbeerlijk. De enige brug naar het zuiden was die bij Moerdijk, die tot stand kwam in 1872. Dat waren de zorgen van de gemeentebestuurders in het eind van de 19e eeuw. Kan men hen kwalijk nemen dat een oude Waterpoort geofferd werd voor de vooruitgang van de stad? Kon men toen voorzien dat de eens zo machtige staalindustrie failliet zou gaan (in 1976) en dat watersport en toerisme honderd jaar later een van de voornaamste inkomstenbronnen van de stad zouden worden? Het laat maar weer eens de onmogelijkheid zien om beleid voor de lange termijn uit te stippelen. Soms valt het goed uit, maar vaker niet. Zie de Betuwelijn en de HSL. Laten we dus de vroede vaderen van Gorcum van ruim honderd jaar geleden niet te hard vallen.

Met temperaturen van hooguit 16 tot 17 graden is het bepaald een koele dag. Om in beweging te blijven (vanwege mijn rug) kuier ik een aantal malen de haven rond. Ans is naar haar moeder en naar Liam en later bivakkeert ze op de terrassen op de Grote Markt met haar dochters. Er vallen enkele korte regenbuien. Daarna loop ik langs bij Rijk in zijn lieflijk boekenantiquariaat voor een kopje koffie en weer later rijd ik voor de gezelligheid nog maar even langs Wijnhuis Heukelum. Daar is er altijd kans op bijzondere ontmoetingen. Ditmaal een vroegere opstapper, Hans Ruijs (voorjaar 2004), en Andreas Wouters en zijn vrouw, in mijn tijd én nog altijd huisartsen in Leerdam. Terug naar boven

Dit is papyrus met het fragment poëzie hiernaast. P.Oxy.LXIX 4711 Elegy (Metamorphoses?) ed. W. B. Henry. Papyrology Rooms, Sackler Library, Oxford. Vermoedelijk 6e eeuw

Zondag 31-07-2011

"He had a cruel heart, and hated all of them,
 Till he conceived a love for his own form:
 He wailed, seeing his face, delightful as a dream,
 Within a spring; he wept for his beauty.
 Then the boy shed his blood and give it to the earth
 ... to bear"

Een fragment van een prachtige tekst waarin een onbekende Griekse dichter de jongeling Narcissus beschrijft. Met moeite ontcijferd vanaf een oude papyrus uit de 6e eeuw (zie hierboven) en vertaald door W.B. Henry van de Universiteit van Oxford. Mogelijk is het een fragment van Metamorphoses van ene Parthenius of Nicaea, maar dat staat niet vast. Het is één van de enorme hoeveelheid papyrusfragmenten die de laatste jaren werden opgegraven in Egypte op de lokatie van de Helleense stad Oxyrhynchus (letterlijk "De Stad met de Scherpneuzige Vissen"). Die stad lag ongeveer 160 kilometer ten zuiden van het huidige Caïro en de archeologische vindplaats wordt beschouwd als een van de belangrijkste uit de oude wereld, vanwege een oude vuilnisbelt waar men - zoals ik zei - een enorme hoeveelheid oude papyrusfragmenten vond. Zoveel, dat nog maar een klein deel ervan vertaald is.

Ik kom erop omdat ik vandaag een uitnodiging kreeg om mee te werken aan het Ancient Lives Project van de eerdergenoemde universiteit. Je kunt in dat project meehelpen om de immense hoeveelheid papyri van Oxyrhynchus te vertalen. Het is zo'n project waarin wetenschappers een beroep doen op de medewerking van leken, die hun eigen tijd en die van hun computers kunnen inzetten om het project verder te helpen. Projecten zoals SETI@home (zoeken naar signalen van buitenaards leven), Climateprediction (doorrekenen van klimaatmodellen), Galaxy Zoo (classificatie van sterrenstelsel in het heelal) en Einstein@home (zoeken naar gravitatiegolven in de ruimte). Aan de laatste werk ik tegenwoordig mee en daarom kreeg ik ook de uitnodiging voor Ancient Lives. Het liefst zou ik wel aan allemaal mee willen doen, maar dat is niet zinnig. Maar dit is wel een hele mooie, als het zulke mooie, tot dusver onbekende, teksten kan opleveren. Je hoeft er helemaal geen oud-Grieks voor te kennen. Het gaat om identificatie van letters, afmetingen en patroonherkenning. Aanbevolen! Als je tenminste nog niet een van de andere projecten meewerkt.

Het is een lekkere rustige zondag. Bewolkt maar rustig en droog weer. In Hurghada en Gubal Strait waait het weer NW Bf 6 tot 7. We krijgen vanmorgen een e-mail van Johan & Sonja van Like Dolphins. Ze zijn in het Turkse Kemer aangekomen. Hun verslag:

"Het opkruisen van de Golf van Suez is probleemloos verlopen dankzij een gunstig, bijna windloos weatherwindow. In Suez aangenaam contact gehad met Karkar (de havenboy - TZ). Hij kan je diesel bezorgen aan 0,5$ per liter, ik heb van Felix (Felix Agency - TZ) 1,05$ per liter betaald. We zijn een dagje naar Cairo getrokken vanuit Suez. Daarna daar uitgechecked en naar Ismailia, daar een rustdag en dan zeer vroeg vertrokken naar Port Said (vertrek 0430, aankomst 1100). Na een 'security check' de oversteek begonnen naar Turkije. De zee was eerst heel lastig en net iets te veel golven voor de wind. De laatste dag (van 3 dagen) echte goede wind en vlekke zee dus rond 1 u s'nachts een kleine ankerplaats in Turkije opgezocht om te rusten. s' Morgens naar Kemer waar ze ons uitstekend helpen met de check-in".

In het Syrische Hama - waar we in september vorig jaar een nacht doorbrachten - is het leger de stad binnengetrokken en schiet in het wilde weg mensen neer. Er zouden al 45 doden zijn gevallen. Hama is de stad waar Hafez al-Assad, de vader van de huidige president Bashar al-Assad, in 1982 tienduizenden mensen liet vermoorden. 

Na drie uur breekt allengs de zon door de wolken. Om mijn lage rugpijn te bestrijden maak ik de dagelijkse kuier. Ik vind een smal steegje tussen de Kalkhaven en de Appeldijk, de Spaarpotsteeg. Er zijn veel stegen tussen de langgerekte stadshaven en de achterliggende straten, waardoor goederen van en naar de handelschepen snel naar de pakhuizen van de handelaren werden versjouwd. De sjouwersknechten woonden met andere Gorcumse armen in die grauwe steegjes, waar de zon nooit kwam. Ik ontdek bij de ingang van de steeg (aan de kant van de Kalkhaven) een oude gevelsteen, ingemetseld in de rechter muur van een modern appartementengebouw. Het stelt een bolle spaarpot voor, met een rechterhand die een goudgeverfd muntstuk in de gleuf van de pot stopt (foto hiernaast) Daarmee is de naam van de steeg nog niet verklaard; want waarom een spaarpot? Misschien dat hier een huis stond met die naam?

Straks om vier uur zal ik mijn oudste zoon Rommert van het station halen. Hij komt met de snelbus uit Utrecht en zal bij ons eten. Terug naar boven

Met Rommert op het terras van de Derde waterkering WZ. Op de achtergrond ons huis

Maandag 01-08-2011

Rommert komt me al tegemoet als ik hem gisteren van het station haal. Fijn om hem weer te zien. We drinken met Ans thee en later wijn op het terras van de Derde waterkering WZ (foto hierboven). Ans heeft andijviestamp met spekjes gemaakt (en worst), een van zijn lievelingsgerechten. We praten veel bij. Hij is weer single, het is uit met Marieke, het gaat goed met zijn studie en zijn repertoire als singer-songwriter. Later kijken we naar neurowetenschapper Dick Swaab, die te gast is in de tweede aflevering van het VPRO-programma "Zomergasten" Om kwart over tien breng ik hem naar het station. Rommert heeft het boek van Swaab, dat hij van me wilde lenen, onder de arm. "Pap", zegt hij, "de laatste tijd worden boeken steeds belangrijker in mijn leven" "Ja, jongen", zeg ik, "dat is erfelijk"

De troepen van het regime van Bashar al-Assad hebben gisteren in de stad Hama de ergste slachting aangericht sedert het begin van de opstand. Er zouden 142 doden zijn gevallen. In een toespraak ter gelegeneheid van het 66-jarig bestaan van zijn leger prijst Assad vandaag zijn troepen voor het bloedbad  Met de slachting in Hama heeft het leger zijn loyaliteit aan “zijn volk, land en geloof” betoond, zou Assad gezegd hebben. “Hun inspanningen en opofferingen worden bewonderd”, aldus de president. Het Baath-regime zal het voorlopig niet opgeven en de opstand wreed blijven neerslaan. Uit Egypte komen ook al zorgelijke berichten. Op het Tahrirplein in Caïro verjaagt het leger demonstranten, voor wie de hervormingen te traag gaan.

Het is vandaag eindelijk weer een mooie zomerdag. We doen op de markt boodschappen (foto hier). Een zak met vijf kilo aardappelen voor €3,95 en daarna bij de viskraam twee moten wilde zalm voor vanavond. We drinken koffie in de zon op het terras van Expressobar Hugo op de Grote Markt. Verder weinig te melden. Ik studeer een paar uur in de nieuwe Brian Greene, koop twee zakjes zeilbevestigers ("bolletjes-elastiekjes") bij onze buurman Bouwmeester Watersport, kuier wat door de haven, kijk bij het sluisje naar het schutten, kijk op de bank in de woonkamer naar wat afleveringen van Star Trek, The Next Generation, verveel me een beetje en verlang eigenlijk vooral om weer te varen. Eind van de middag komen Ans' dochters Barbara (met kleinkind Esri) en Tessa langs. Zitten met Ans lekker te kletsen op onze veranda en naar de langslopende mensen te kijken. Zeiljacht Senang is vandaag in Cherbourg aangekomen. Ze liggen daar voor de haven geankerd. "We verbazen ons erover dat de zeilers hier alleen maar in havens liggen. Wij hebben al sinds Suez, Egypte, niet meer een nacht in een haven gelegen", schrijven ze. Vanaf hier willen ze in één ruk (320 mijl) in tweeëneenhalve dag naar Holland zeilen. Dat is het voor vandaag. Terug naar boven

Dinsdag 02-08-2011

"How ironic..a “global warming denier” reporting on warmer temperatures",

schrijft klimaatscepticus Roy Spencer op zijn website bij de uitslag voor de zojuist verstreken juli-maand wat betreft de gemiddelde wereldtemperatuur in de lagere atmosfeer (zie hierboven). De afwijking van het gemiddelde nam toe tot + 0, 37^o Celsius. Zoals we weten zegt het niets over opwarming, de periode 1979 - 2011 is te kort en het kan gewoon om natuurlijke variaties gaan. Er is in de recente paar maanden sprake van geringe afkoeling van de noordelijke hemisfeer en de tropen die ruim wordt overtroffen door de opwarming van de zuidelijke hemisfeer. Roy Spencer is niet voor één gat te vangen. Hij laat in een andere grafiek, ontleend aan de metingen van de Aqua satellliet van NASA, zien dat de bovenlaag van het oceaanwater de afgelopen jaren juist wat is afgekoeld (zie hieronder).

Daarmee suggereert hij dat er misschien weliswaar enige opwarming van de atmosfeer is, maar dat het oppervlaktewater van de oceanen juist afkoelt, zodat netto alles gelijk blijft. Geen sprake van global warming. (NB: de satellietmetingen aan de oceanen werden pas in 2002 gestart)

Nu heeft ons eigen KNMI daar onderzoek naar verricht, dat toevallig onlangs gepubliceerd werd: "Op zoek naar de 'verdwenen warmte' in de bovenlaag van de oceanen" (Caroline Katsman en Geert Jan van Oldenborgh, Kenniscentrum KNMI, 2011). Ook zij constateren dat de bovenlaag van de oceanen eigenlijk vanaf 2003 niet meer warmer is geworden, ondanks de jaarlijkse toename van boeikasgassen in de atmosfeer. De oceaantemperatuur is 0,02 graden Celsius

minder gestegen dan verwacht. Dat lijkt erg weinig, maar toch gaat het daarbij om een grote hoeveelheid 'verdwenen warmte-energie', want de oceaan is groot en kan ontzettend veel warmte opnemen. Als die warmte in de afgelopen acht jaar aan de atmosfeer zou zijn toegevoegd, dan was die liefst 5 graden zijn opgewarmd en dat is duidelijk niet gebeurd. Waar is al die warmte dus gebleven? De auteurs maakten gebruik van klimaatmodel in het ESSENCE-project. Het blijkt dat de 'verdwenen warmte' voor een deel naar de ruimte werd uitgestraald, terwijl voor een ander deel de diepere oceaanlagen extra werden opgewarmd. De verklaring daarvan ligt in de recente afwisseling van El Niño en La Niña periodes in de Stille Oceaan. Een reeks van grotere en kleinere  El Niño periodes achter elkaar, zoals in de jaren 2003 - 2008, kan een behoorlijk warmteverlies van de oceaan naar de ruimte veroorzaken. Tegelijkertijd was er veel minder verticale warmte-uitwisseling in de Labrador Zee, tussen Canada en Groenland, waardoor de diepere oceaan is opgewarmd ten koste van de bovenlaag. Een combinatie van twee toevallige klimaatschommelingen, concluderen de auteurs.

"Vanwege deze natuurlijke variaties is een trend in warmte-inhoud over een beperkt aantal jaren geen goede indicator voor het versterkte broeikaseffect. De langjarige trend is dat wel"

(....)

"Inmiddels heeft El Niño de laatste jaren plaats gemaakt voor de tegenhanger La Niña en is de warmte-uitwisseling in de Labrador-zee weer op gang gekomen. We verwachten dan ook dat de hoeveelheid warmte in de bovenlaag van de wereldzeeën de komende jaren weer gaat stijgen"

Kortom, op grond van dit onderzoek weet je nog steeds niet waar je precies aan toe bent en blijft het afwachten. Een keurige, afgemeten conclusie van het KNMI dat nog kort geleden door de VVD-parlementariër Leegte van vooringenomenheid werd beticht.

Vandaag een warme zomerdag. Op de website van zeiljacht Dingo lees ik dat Martin & Dirma Dekker en hun gezin al voor het afgelopen weekeinde in Holland zijn aangekomen. Met mooie bakstagwinden zijn ze in 2,5 dag van Guernsey rechtsstreeks naar IJmuiden gevaren. Wereldomzeiling in vijf jaar voltooid, proficiat! Nu Senang nog. Nog vier weken te gaan en dan zijn we ook weer aan boord en kunnen proberen naar Cyprus en vervolgens Turkije te komen. Vandaag fiets ik naar het Piazza winkelcentrum om een goede koptelefoon te kopen. Dan kan ik voortaan zonder mijn geliefde te ontrieven van orgelmuziek genieten. Met mijn rug gaat het de goede kant op.

Geert Wilders heeft zich dezer dagen behoorlijk vergaloppeerd. Wilders is uiteraard niet direct verantwoordelijk voor de moordpartij van de Noor Anders Breivik, hij noemt hem "een eenzame verknipte idioot" Maar Wilders kan er niet zomaar onder uit dat zijn harde anti-moslim standpunten een klimaat hebben geschapen waarin gewelddadig rechts-extremisme kan gedijen. In plaats van in te binden, haalt hij echter fel uit in De Telegraaf van gisteren:

“De islam is het grootste gevaar dat ons land en het hele vrije Westen bedreigt. We hebben teveel massa-immigratie uit moslimlanden en teveel haatpaleizen – Cohen noemt dat geloof ik moskeeën – en allochtonen zijn nog steeds oververtegenwoordigd in de misdaadcijfers. Genoeg is genoeg.”

Haatpaleizen. Wat een dwaas! Tja. Van mij mag iemand dat zeggen, maar het is een volstrekt ongenuanceerd standpunt. Wat vinden de regeringspartijen VVD en CDA, de partijen zich aan de PVV van Wilders hebben verbonden in het gedoogaccoord, daar eigenlijk van? ik heb ze nog niet gehoord. Terug naar boven

Hosni Mubarak op zijn bed voor zijn rechters in Caïro (beeld AP)

Woensdag 03-08-2011

Gefascineerd kijk ik op de livestream-TV van Al Jazeera naar de historische beelden van de rechtszaal in Caïro, waar het proces tegen de voormalige dictator Hosni Mubarak en zijn twee zonen plaats vindt. De drie beschuldigden bevinden zich in een kooi. De oude dictator ligt in een ziekenhuisbed, zijn zoons horen gekleed in wit staande de beschuldigingen aan. In de kooi naast hen staan de voormalige minister van binnenlandse zaken Habib el-Adly en zes officials van het oude regime terecht. De live-beelden worden buiten het gerechtsgebouw uitgezonden op een groot scherm, waar een grote menigte toekijkt. Soms vliegen voor- en tegenstanders van de afgezette president elkaar in de haren. De beelden uit de rechtszaal tonen emotionele momenten als privé-partijen voor de rechter beschuldigingen uiten over de dood van zonen en dochters. Hosni Mubarak krijgt een microfoon en ontkent vanaf zijn stretcher alle beschuldigingen van corruptie en medeplichtigheid bij het doden van ruim 850 demonstranten. Zijn stem is opvallend krachtig en zijn hand beeft niet. Ook de zonen ontkennen alles. De rechter verdaagt het proces tot 15 augustus. De zaak tegen Habib el-Adley c.s. gaat morgen verder. Hij was al eerder tot 12 jaar gevangenis veroordeeld wegens corruptie en fraude.

Je vraagt je altijd af of het nodig is om afgezette leiders te vervolgen, zeker als ze zo oud zijn als Mubarak (83) Is hun val niet voldoende? Afgezien van dat ze hun illegaal vergaarde rijkdommen moeten inleveren? Nee, dat vind ik niet. Vervolging en veroordeling zijn nodig, voor het rechtsgevoel en vooral om andere tirannen te leren zich te matigen. Preventief dus.

Aan het begin van dit jaar was Mubarak nog de sterkste man in de Arabische wereld. Dit moeten werkelijk historische beelden zijn, niet alleen voor Egypte, maar vooral ook voor de bevolking in andere landen in het Midden-Oosten waar opstanden gaande zijn. En ook voor de regimes, die kunnen zien wat hen mogelijk overkomen zal als ze de strijd verliezen. Meer speciaal voor Syrië, waar de troepen van Bashar al-Assad een nieuw bloedbad aanrichten in de stad Hama. Assad heeft inmiddels al twee keer zoveel demonstranten laten doden als Mubarak. Op CNN staat een afschuwelijk filmpje waarop je ziet hoe mensen vanaf een brug in Hama dode lichamen in de rivier de Orontes gooien. Helaas is er geen verificatie van de bron. Het zouden veiligheidstroepen zijn die gedode betogers in de rivier gooien, volgens anderen (waaronder het regime zelf) zijn het islamitische radicalen die gedode politieagenten en soldaten over de rand smijten (overigens droegen de doden geen uniformen) Ondertussen slaagt de VN-Veiligheidsraad er niet in tot een eensluidende veroordeling van het Syrische regime te komen.

Vandaag een broeierige dag, bewolkt en toch 26^o. Op mijn gemak haal ik boodschappen in de stad, waar de terrassen vol zitten. De haven ligt trouwens ook weer vol. Voor de komende dagen voorspelt het KNMI een omslag naar onbestendig en regenachtig weer. Dilemma! We zouden ons morgenmiddag voor een aantal dagen inschepen op het zeiljacht van Wiger & Arina om een mooi tochtje te maken. We hebben het vanwege het weer al een keer uitgesteld, maar moet dat nu weer? Straks komen ze langs en dan hakken we de knoop door.

Update 22.35 uur: In het begin van de avond komt Wiger langs. Ondanks dat de vooruitzichten niet denderend zijn, besluiten we het er morgen toch maar op te wagen. Waarheen? Zien we nog wel "Vooruitschuivend beslissen", noemde mijn vroegere zeilmaat Erik de Haan dat.

Terug naar boven

Heerlijk zeilen met Wiger en Arina op hun Victoire 1270. Hier op het Haringvliet

Donderdag 04-08-2011

Vanmorgen voor contrôle naar mijn interniste Ginette Carels in mijn vroeger ziekenhuis. Alles in orde: bloeddruk, bloedsuiker, electrolyten, leverfuncties en geen eiwit in de urine. Opgewekt rijd ik in de zonnige ochtend terug naar Het Eind. Daar tref ik Wiger, we doen samen boodschappen voor onze vierdaagse zeiltocht. Ons autootje brengen we bij Barbara, die het deze dagen goed kan gebruiken.

Om 12 uur rijden we met zijn vieren, Wiger & Arina en Ans en ik, naar Hellevoetsluis waar de Victoire 1270 Nikisa ligt. Is Grieks voor `Ik heb overwonnen`, zegt Arina. Een prachtig en snel zeilend schip, moet ik zeggen. Zie foto hiernaast. We zeilen met ZW 4 scherp aan de wind met ruim 7 knopen zuidelijk langs de Slijkplaat naar de invaart van Middelharnis. Paaltjes pikken. Het schip zeilt heerlijk en we genieten met volle teugen. Zuidelijk van Tien Gemeten zeilen we in hetzelfde rak verder. wachten een uurtje aan een meerboei op de opening van de Haringvlietbrug. Een felle regen- en onweersbui trekt westelijk langs ons naar het noorden. Daarna door de brug, terug op het Hollands Diep, ons thuiswater. Even verder ligt onze vroegere haven, Marina Numansdorp. Herinneringen bestormen me. Hier zijn we ooit begonnen en hier maakten we ons schip in orde voor de grote reis.

Het remmingwerk van de Volkeraksluis ligt vol, dus we ankeren in het baaitje van Noord Hellegat in 5 meter met 15 meter ketting. De wind is gaan liggen, het regent zachtjes en het is knus en gezellig in de kajuit. Ik zou wel zoveel meer willen vertellen, maar het is veel te gezellig. Morgen willen we naar de Oosterschelde, mogelijk naar Veere. Terug naar boven

Zojuist aangekomen in Veere. Op de achtergrond rechts de Jachtclub en daarnaast de Kampveerse toren

Vrijdag 05-08-2011

Beetje laat vertrokken na hilarisch vrolijke avond in de kajuit (foto hier). Zo´n avond die je alsmaar zou willen herbeleven. Het is net of je weer jong bent. Wonderlijk dat we het zo goed kunnen vinden met elkaar. Het anker hield vannacht als een huis. De ochtend vangt aan met zon doch al gauw bewolkt het. Arina en Wiger duiken vanmorgen overboord. Dat gaat ons te ver, we zijn watertemperaturen boven de 25^o graden gewend. Daarna meten we met een lijntje op de spinakkerval hoe hoog het schip eigenlijk is. Kan het door de jachtensluis van de Volkerak? Jawel, dat kan, we meten 17,4 meter en de sluis is 18,9 meter, geen probleem. Eindelijk weer eens schutten. Mij valt de eer te beurt om in de sluis af te meren (zie foto hier). Op de Volkerak staat de wind pal tegen. We motoren naar de Krammersluis. Arina vraagt telefonisch naar de hoogte van de drempel, die meestal 2 meter is. Kunnen we er met diepgang 2.10 door? Dat kan vandaag, bevestigt de sluis. Wiger vaart ons rustig naar een goed plekje en we leggen de touwtjes aan alsof het onze dagelijkse routine is (foto hier).

De Oosterschelde. Zout water. Drukte van jachten en motoboten. Veel zeilwind krijgen we niet, alleen het rak naar de ingang van de Zandkreek is bezeild maar halverwege zakt de wind in. Vlak tevoren passeert ons op tegenkoers op volle snelheid een zusterschip van onze Dulce. Ach, wat zeilt ze mooi en wat gaat ze smeuìg door het water! Met de kijker ontcijferen we haar naam op de achterkant, het lijkt of ze Savannah heet. Doordat ik niet oplet lopen we bij de ingang van de Zandkreek aan de grond. Ik mag zelf het schip op de motor weer losvaren en gelukkig lukt dat. De Zandkreeksluis gaat juist open als we aanvaren. We kunnen gelijk naar binnen. Hoe vaak waren we hier niet? De kronkelingen van het Veerse Meer. Tegen de wind in, we snijden de bochten zoveel mogelijk af. En dan Veere. De Kampveerse Toren uit verte. De vreemde mega-grote kerk met zijn stompe, onafgebouwde toren. Hoe vertrouwd is dit alles. Arina vaart ons achteruit het haventje binnen. We krijgen een plekje als vierde op rij in het kommetje. Walstroom uitleggen. Nooit verandert er iets hier, zou je zeggen. De zon is gaan schijnen, de wolken zijn weg, het is opeens warm en heffen het glas in de kuip, het is half zes (foto hierboven)

´s Avonds eten we met zijn vieren in de Jachtclub. De meiden, Nikki en Juultje, nauwelijks ouder geworden, herkennen ons meteen. Wonderlijk dat ze ons nog kennen na vier jaar. `Tom! Ik zag je nog op de televisie. Was het niet bij Paul & Witteman?'Ik grijns verrast maar denk bij mezelf: hoe weten ze dat nog en wat vonden ze ervan? Maar dat vraag je niet. We hebben weer een mooie avond op deze toch al zo rijke tocht. De berichten voor morgen zijn wat gemengd. We zouden graag naar Ostende varen maar of dat kan, dat zal morgen wel blijken. Terug naar boven

Op het Veerse Meer is het aangenaam zacht weer

Zaterdag 06-08-2011

We gaan niet naar Oostende, beslissen we vanmorgen. Er komt een weersomslag aan in het begin van de avond, die veel regen en harde wind gaat brengen uit het zuidwesten. Op zee kan het morgen Bf 7 waaien. Dan is het niet verstandig om buitengaats langs de zandbanken te varen en vooral niet om het Slijkgat in te varen. Vandaag is het nog rustig met wat regen en wat zon en variabele wind. Met het oog op de weeromslag kiezen we ervoor om al vandaag terug te varen naar Hellevoetsluis en vanavond nog een keer lekker te gaan eten in Restaurant Acquarius.

Het is een lekkere, zachte dag. Zeilen is er niet bij behalve in een deel van de Oosterschelde. Op een enkel regenbuitje na koesteren we ons in een gesluierd zonnetje (foto hierboven). Alle drie de sluizen - Zandkreek-, Krammer- en Volkeraksluis gaan juist open als we komen aanvaren. Dat zit goed mee. Omdat de Haringvlietbrug niet om vijf uur draait, moeten we een uurtje stuk slaan. We varen even door Marina Numansdorp. Het is er rustig en stil. Om kwart voor zes liggen we met wat andere jachten voor de brug. Maar die gaat niet open! Na twintig minuten bellen we naar de Volkeraksluis om te vragen hoe het zit. Met veel verontschuldigingen wordt uitgelegd dat er in de planning iets fout is. Een half uur later bellen we nog eens. Ja, de brugwachter moet uit Tholen komen, hij is net vertrokken. Uit Tholen! Het is bijna zeven uur! Het restaurant zullen we nu niet meer op tijd bereiken. We zijn kwaad en beloven dat we een ferme klacht bij Rijkswaterstaat zullen indienen. Tot aanvulling van de ellende breekt nu het voorzegde slechte weer uit, harde regen en westenwind striemen de boot.

Enfin, om kwart over zeven - welgerekend een uur en een kwartier te laat - komt er een mannetje aanfietsen. Hij klimt in de toren en zet het licht op groen. Een paar minuten later gaat de brug eindelijk open. Ik ben nog steeds kwaad en heb ondertussen het restaurant afgebeld. Om negen uur gaat de keuken dicht, dat halen we niet meer. Arina rommelt in haar kastjes en meldt dat ze nog wel in staat is een maaltijd voor ons te improviseren. We varen door de brugopening. Ik pak de scheepstoeter en blaas een loeihard protest omhoog. De brugwachter opent zijn venster en kijkt naar beneden. `Lul!`, roep ik kwaad, `lul!` Hij roept iets wat ik niet versta. De anderen wel, hij riep namelijk `Sorry, het was mijn collega die niet kwam` Ja, denk ik, zoals gebruikelijk krijgt de verkeerde de schuld.

In striemende regen en tegenwind motoren we door het Vuile Gat naar Hellevoet. Om kwart over negen leggen we het scheepje in zijn box in de Helius Haven. Met smaak en vrolijkheid nuttigen we Arina´s schotel met mooie wijn omspoeld. En maken het laat met Bob Dylan, Leonard Cohen en Bruce Springsteen in de CD-speler. Hik! Als het morgen geen slecht weer is, met snoeiharde westenwind, dan zijn we een dag te vroeg teruggekomen. Wat geeft het? Terug naar boven

Arina en Wiger vanmorgen op hun boot in Marina Cape Helius in Hellevoetsluis

Zondag 07-08-2011

Uitgeslapen tot negen uur. De regen slaat en spettert op het dekluik boven ons bed in de voorpunt van Níkisa. Nog even omdraaien. Om negen uur staan we op. Op de Navtex waarschuwt Oostende Radio voor 'near gale 7, possibly with thunderstorms' Blij dat we daar niet meer door hoeven en gisteren naar Hellevoetsluis terug gingen. De Middellandse Zee heeft van ons mooiweerzeilers gemaakt, denk ik bij mezelf. Dat wordt nog wennen als we eens weer terug zijn in het Hollands klimaat.

We ontbijten, maken schoon schip en pakken in. Ondertussen waait het flink uit het zuidwesten. Op het Haringvliet staan witte schuimkoppen. Toch zeilen er nog wel jachten, de meeste zonder grootzeil, alleen op ingedraaide genua. Ik kijk terug op de achterliggende dagen. We bleken met zijn vieren erg goed bij elkaar te passen en er viel geen enkel onvertogen woord. Dat is bijzonder. De tocht was plezierig en nuttig. Arina is een ervaren zeilster maar Wiger is nog niet lang bezig. Beiden hebben hun Victoire 1270 nog niet zo lang en kregen een slechte overdracht van dit behoorlijk ingewikkelde schip met veel electronische apparatuur aan boord, die ze nog niet onder de knie kregen. Ja, daar heb ik altijd zin in. Gretig luisteren ze naar onze opmerkingen en adviezen. We maken er een lijstje van. Het lukt me de Navtex en de Raymarine RL80c radar/plotter combinatie aan te gang te brengen en te programmeren. De laatste in combinatie met de stuurautomaat, zodat je vanaf de plotter koersen kunt instellen op de automaat. En zo meer.

Omstreeks het middaguur zijn we terug in Gorcum. De wind is hier beduidend minder, de zon schijnt en er kuieren veel mensen langs de haven en de sluis. In het Gastenboek reageert een lezer verontwaardigd over mijn boosheid gisteravond op de brugwachter van de Haringvlietbrug. Vreemde reactie, eigenlijk. Ik mail in elk geval een klacht aan Rijkswaterstaat.

Er is weer aandacht voor het nieuws. Vanmorgen bestormde het Syrische leger de oostelijke stad Deir es-Zur van vier kanten. De mooie stad aan de Eufraat, waar we vorig jaar na een zinderend hete dag nog genoten van de avondkoelte op een terras aan de rivier. Vlakbij de fraaie voetgangershangbrug vol vrolijk flanerende mensen. Je kunt het je haast niet voorstellen. Een flink deel van de Syrische olieproductie komt overigens uit deze omgeving. Volgens onbevestigde berichten zouden er al meer dan twintig doden zijn gevallen. Voor het eerst heeft de Russische president Medvedev in bedekte termen Bashar al-Assad gewaarschuwd. De eurocrisis verwijdt zich de laatste dagen steeds verder tot een wereldcrisis, nu ook de kredietwaardigheid van de VS met wantrouwen bekeken wordt. Een nieuwe recessie wordt gevreesd en de beurzen zakken in. Dat heeft onmiddelijk gevolgen voor de pensioenfondsen; in ons land lieten vijf fondsen weten dat ze ondere wettelijke dekkingsgraad van 105% zijn geraakt. Ons eigen PFZW stond in juni nog op 110%, dat zal dus in juli ook wel minder zijn. De Europese Centrale Bank zal morgen schoorvoetend overgaan tot de aankoop van obligaties van de schuldenlanden, ondermeer van Italië. In feite is dat monetaire financiëring, hetzelfde als extra geld drukken, waardoor de inflatie kan gaan oplopen. Met meer dan gewone belangstelling ben ik begonnen ik het boek te lezen, waarin NRC-journalist Roel Janssen de juist afgetreden en zwaar bekritiseerde DNB-president Nout Wellink interviewde (Roel Janssen, "Wellink aan het woord", De Bezige Bij, 2011) Ik moet zeggen dat Wellink een heldere en goed leesbare uitleg geeft over de oorzaken van de kredietcrisis en de erop volgende eurocrisis. Het zijn zonder meer interessante tijden! Vroeger, in onze studententijd, wisten we op grond van een ouderwetse ideologie het zeker: de geschiedenis leidt tot een wereldcrisis, tot de onafwendbare ineenstorting van het kapitalisme. Tot dusver bleek het vitaler en tot meer aanpassing in staat dan we toen dachten. Het zal ook nu erin slagen te overleven, denk ik. Vooralsnog.  Terug naar boven

Smullen van een kalfsvleeskroket bij de FEBO

Maandag 08-08-2011

Vannacht veel regen, vandaag ook af en toe zon. Tussen de buien door ga ik naar de kapper en later doen we boodschappen in de stad. Bij de FEBO in de Hoogstraat bezwijken we voor een smakelijke kalfsvleeskroket (foto hierboven). De dag staat verder in het teken van de ontwikkelingen op de effectenbeurzen. Op de meeste nieuwssites kun je het live volgen. De AEX zakt met 2,5% en blijft daar een beetje hangen op 288 punten. Een verlies van 50 punten in twee weken. Het wachten is nu op de Dow Jones, die om 15.30 uur onze tijd opent.

Ondertussen doe ik een tukje in mijn luie leesstoel en lees daarna verder in het boek met interviews met Nout Wellink. Waren de hoofdstukken over de kredietcrisis en de schuldencrisis erg begrijpelijk en informatief, de gedeelten over Icesave en de DSB-bank zijn dat minder. Op een aantal plaatsen trekt Wellink een conclusie waar ik helemaal achter kan staan: Er moet een Europese supranationale toezichthouder komen. De monetaire unie van de eurolanden kende van meet af aan een constructiefout; er gingen landen samen met economieën die fundamenteel van elkaar verschillen op gebieden als productiviteit, loonkosten, demografie, pensioenleeftijd, belastingmoraal, enzovoort, terwijl er geen politieke structuur bestond om met die verschillen om te gaan. men dacht dat al die zaken wel naar elkaar toe zouden groeien als de muntunie er eenmaal was. Maar de eurolanden werden financieel-economisch juist uit elkaar gedreven. De sterke landen moesten opdraaien voor de noodsteun aan de arme euro-landen. Dat ondermijnde het draagvlak voor de euro bij de bevolking van de rijkere landen.

Als een politieke unie nog steeds taboe is, dan kiest men voor mechanische besluitvormingsregels, zoals met het Stabiliteits- en Groei Pact van 1997. Maar toen zelfs sterke landen als Duitsland en Frankrijk het overtraden, werkte het niet meer. "Er zijn dingen gebeurt die buiten ons verwachtingspatroon vielen", zegt Wellink hier en daar ('we' zijn de presidenten van de centrale banken). "Iedereen is tekort geschoten: dat is altijd mijn stelling geweest" Hij had zich van mij wel sterker mogen uitdrukken, maar zo is hij niet. Toch lees ik geboeid verder.

Om half vier opent de Dow Jones meteen 1,5 - 2% lager dan vorige week. Even later beginnen de Europese beurzen te volgen met verdere dalingen. Dat kan leuk worden. Eerder schreef ik dat de crisis gevolgen zal gaan hebben voor de pensioeninkomens (Het hemd is ook voor een pensionado nader dan de rok) Nog steeds zijn er mensen die vinden dat we de Grieken, de Portugezen, de Ieren, Spanje en misschien Italië niet moeten helpen. Vandaag kun je iets waarnemen van wat er dan gebeuren kan. Even terug in de tijd. Na de laatste pensioencrisis van 2008 moesten de pensioenfondsen herstelplannen maken. Dat van het PFZW kun je hier lezen. Het is gebaseerd op een onwaarschijnlijk rendement van liefst 6,6%. Dat zal het fonds nooit halen, zoals het zo'n rendement ook nog nooit eerder gehaald heeft, en de crisis die zich nu ontwikkelt zal - als ze aanhoudt - de dekkingsgraad van het PFZW snel doen dalen. Reken dus niet op indexatie (aanpassing aan inflatie en loonstijging) en wees niet verbaasd als de pensioenen gekort moeten worden.

Om 16.30 uur is de Dow Jones meer dan 3% gezakt, de AEX staat om 16.44 uur op - 4,4% Ik sluit het verslag af. De buren komen zometeen voor een kennismakingsborrel, die tevens geldt als vergadering van de Vereniging Van Eigenaren, die ons verbouwingsplan voor een schuifpui en zonneschermen aan de oostgevel formeel moet goedkeuren. Terug naar boven

Kennismakingsbijeenkomst en VVE-vergadering in ons appartement

Dinsdag 09-08-2011

Gisteravond een vrolijke kennismaking met de bewoners van ons appartementengebouw. Het was tevens een vergadering van de Vereniging Van Eigenaren (foto hierboven). Men ging accoord met onze plannen voor een schuifpui op de veranda en zonneschermen op de oostgevel. Nu wachten op de vergunning van de gemeente. Verder besloten we een aantal onderhoudsklussen te laten uitvoeren, zoals het vervangen van losse dakpannen, buitenschilderwerk en het schoonmaken van dakgoten. Ik krijg ook een klusje, namelijk om met een andere bewoonster de kascontrôle over 2010 uit te voeren.

Gisteravond onweer en regen. Vanochtend bewolkt met af en toe felle zonneschijn. Harde wind in de Straat van Gubal. Sinds ons vertrek in juni is er maar één weatherwindow geweest, waar Johan & Sonja van Like Dolphins konden profiteren. Op mijn klacht over de sterk verlate opening van de Haringvlietbrug afgelopen zondag, kreeg ik van Rijkswaterstaat intussen vier reacties. Allereerst een bevestiging: "Uw vraag is doorgestuurd naar de landelijke informatielijn. Zij doen hun uiterste best uw vraag binnen drie werkdagen te beantwoorden" Een dag later komt het bericht: "Wij hebben meer dan twee dagen nodig om uw melding te behandelen. U kunt binnen 5 werkdagen een reactie van ons verwachten" Veertig minuten daarna: "Het komt inderdaad voor dat er fouten gemaakt worden. Ons excuus voor het ongemak. We gaan dit onder de aandacht brengen van de planners" Zou dit nu het definitieve antwoord van RWS zijn? Ietwat teleurstellen, zeker die obligate dooddoener "excuses voor het ongemak" Zojuist ontvang ik bericht nummer 4, waarin me gevraagd wordt om vier vragen over de dienstverlening te beantwoorden. De link waarop ik daarvoor moet klikken, staat niet in het bericht. Tot zover Rijkswaterstaat.

Ans gaat de hele dag met Kate, Derrick en Barbara en de vijf kleinkinderen naar het Dolfinarium. De beurzen gaan vanmorgen opnieuw fors onderuit. Het lijkt vreemd om je aandacht toch aan andere dingen te geven, maar in dit geval is dat terecht. Via Astronieuws vind ik een belangwekkend bericht op de website van het University College of London (UCL) Vele keren schreef ik op mijn website over het Multiversum, de theorie dat ons universum met ontelbare andere heelallen deel uitmaakt van een gigantische superstructuur. ook het nieuwe boek van "The Hidden Reality" (Knopf, 2011) van Brian Greene gaat erover. Het zijn reuze interessante speculaties, maar de vraag is hoe je er ooit bewijs voor zou moeten vinden. Omdat ze zich op een of andere manier in andere dimensies bevinden, is het niet mogelijk om ooit direct contact met die andere universa te hebben, terwijl ze misschien zich overal om ons heen bevinden. In Londen hebben ze daar nu iets op gevonden, lijkt het, en dat zou een revolutie in fysica en kosmologie teweeg kunnen brengen. De fysici van UCL denken dat botsingen tussen dergelijke heelallen bij ons sporen zouden kunnen achterlaten in de kosmische achtergrondstraling (het nagloeiende restant van de oerknal dat overal ons universum doordrenkt met een temperatuur van 2.725^o Kelvin). In de kosmische achtergrondstraling zouden die botsingsporen bestaan uit cirkelvormige artefacten (zie hierboven), die met behulp van speciaal ontwikkelde computeralgoritmen onderscheiden kunnen worden van andere artefacten. De analyse wordt uitgevoerd op de waarnemingsresultaten van de Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP), die in 2001 door NASA gelanceerd werd. De eerste rekenresultaten zijn binnen, maar die geven nog geen uitsluitel. Maar er zijn betere waarnemingen op komst, namelijk van de Europese Planck satelliet, die in 2009 gelanceerd werd. Ik zal het op de voet volgen. Je vraagt je af hoe het mogelijk is dat een ander universum sporen in het onze kan achterlaten, als ze fundamenteel van elkaar gescheiden zijn. Kennelijk kan dat als ze botsen. Ik zal dat nog proberen uit te zoeken.

In de middag is er wat meer zon. Ik lees het interviewboek Wellink uit. Niet veel nieuws in het resterende gedeelte. De Senang blijkt op 1 augustus jl. ook in Nederland te zijn teruggekeerd. Voor de derde achtereenvolgende dag zijn er zware relllen en plunderingen door jongeren in Londen. De beurzen veren weer op van de diepe val van vanmorgen, de AEX eindigt zelfs in de plus. Verder gebeurt waar ik gisteren al voor vreesde: ons pensioenfonds PFZW schrapt nu al de indexatie voor 2012 omdat de dekkingsgraad de afgelopen dagen door de dalende beurskoersen onder de 100% is geraakt. Ik hoor en zie het op het RTL4-nieuws; op de website van het pensioenfonds staat nog niets. Terug naar boven

Artists' impression van een deel van het multiversum, met bubbel-heelallen in een snel uitdijend inflatieveld

Woensdag 10-08-2011

Gisteren stelde ik de vraag hoe het mogelijk is dat verschillende universa in het multiversum met elkaar in botsing kunnen komen. Ze zijn immers fundamenteel van elkaar gescheiden door de eeuwige inflatie (uitdijing) van het inflatieveld tussen hen in. Maar in Brian Greene's "The Hidden Reality" (Knopf, 2011) vind ik onderliggende gedachtengang (pp. 166/167 en noot 1). Als bijvoorbeeld twee universa erg dicht bij elkaar ontstaan, dan zou er zó weinig ruimte tussen de bubbels kunnen zijn dat de snelheid, waarmee de eeuwige inflatie ze uit elkaar drijft, kleiner is dan de expansie van de beide universa. In zo'n geval kunnen ze in botsing komen. De botsing vindt plaats aan de randen van de uitdijende universa, het gebied dat voor een waarnemer binnenin zo'n universum correspondeert met de allereerste momenten in de tijd, dus vlakbij de oerknal van dat universum. "And so, bubble collisions happen at the inception of each universe, which is why the ripples created (door de botsing - TZ) can affect another early universe process, the formation of the microwave background radiation" (noot 1, blz. 338). Die "ripples" in de kosmische achtergrondstraling kunnen we dus meten met WMAP en de nieuwe Planck satelliet van de ESA en met behulp van de computeralgoritme van de wetenschappers van het UCL omzetten in bewijzen van een ander heelal dat ooit met het onze botste. Ongelooflijk! Het duizelt me.

Bij toeval kwam ik er dit weekeinde achter dat de componist Henk Alkema vorige week overleed. Hij was al geruime tijd ziek. In 1991 gaven we hem opdracht om "een hersenmuziek" te schrijven voor de kunstmanifestatie BRAIN/Internal Affairs ter gelegenheid van de opening van de nieuwbouw van het Beatrixziekenhuis. De wereldpremière was medio september 1992 in de wachtruimte van de röntgenafdeling van het oude ziekenhuis, dat door kunstenaars was veranderd in een soort hersenspeeltuin. Hier staat een foto van Henk Alkema, gemaakt tijdens die première. Op de achtergrond staan de uitvoerenden, een paar zangers en instrumentalisten. Alkema was een vruchtbaar componist en een vrolijk mens. Vreemd genoeg staat de "hersenmuziek" niet in de lange lijst van werken op zijn website. Misschien vond hij het niet goed genoeg. Een schnabbel. In één van de vijf à zes resterende verhuisdozen in de kelder moet nog een cassettebandje of CD liggen met een opname van die eerste en enige uitvoering. Alkema werd 66 jaar. Gisteren werd hij begraven in Utrecht.

Het is eigenlijk wel een aardige dag. Fris maar overwegend zonnig. Inderdaad komt ons pensioenfonds vandaag -een dag later - op zijn website met het bericht dat het in de problemen is geraakt. De dekkingsgraad ligt ruim onder de 100% en "PFZW gaat er al van uit dat dit jaar geen indexatie kan worden toegekend" Met de beurzen ging het vandaag redelijk, de AEX stond lang in de plus tot vanmiddag Wallstreet opende en meteen inzakte. Toen zakte de AEX gelijk mee tot ver onder - 3%. Sentimenten zijn leidend, het lijkt me een duidelijke overreactie.

Ans is vanmiddag naar haar moeder. De dagen gaan snel voorbij, nog drie weken en we zijn weer aan boord. In Gubal Strait waait het vandaag NW 6. Ik slenter wat doelloos door de drukke straten van de stad. Op de Varkenmarkt zijn de terrassen vol en eromheen staan veel mensen, glas in de hand, te luisteren voor een tent met een podium. Een rij mannen in kielen en met boerenzakdoeken om de nek staat deinend te zingen. Het Arkels Visserskoor, staat op een bord. Hier zijn de Gorcumse Zomerfeesten aan de gang en het klinkt allemaal leuk, maar het is vandaag aan mij niet besteed. Ik loop verder en via de Havendijk keer ik terug. De haven ligt weer vol passanten. Bij Rijk in het antiquariaat krijg ik een kop thee. Samen kijken we een tijdje naar de wandelaars op de Peterbrug. Ik ben geen echte verzamelaar van boeken, zeg ik tegen Rijk, ik zet mijn naam in elk nieuw boek en als ik het lees maak ik onderstrepingen en zet soms commentaren, uitroeptekens en vraagtekens in de kantlijn. Dat vind ik prettig en gemakkelijk als ik later iets terug moet zoeken. Maar dan is het boek niets meer waard, zegt Rijk. Precies, zeg ik, ik ben dus geen verzamelaar maar een lezer. Het gaat me niet om het boek maar om wat erin staat. Hm, bromt Rijk. Terug naar boven

De nieuwe dubbele trekschakelaar voor de wasmachine en de wasdroger in de badkamer

Donderdag 11-08-2011

Gisteravond gaf ik me over aan een nieuwe, tijdelijke passie. Ans was oppassen op haar kleinkinderen Liam en Caelan, zodat de ouders een avond de stad in kunnen naar de Gorcumse Zomerfeesten. Sinds enige tijd ben ik begonnen alle seizoenen van Star Trek, The Next Generation (1987 - 1994) te bekijken. Gisteravond voltooide ik het 2e seizoen. De meest interessante aflevering vind ik die waarin de crew van Captain Jean Luc Picard voor het eerst in contact met het vreemde, angstaanjagende cyborg-volk van de Borg, half mens en half machine. Het aardige van Star Trek is dat, net als bij de betere science-fiction literatuur, er veel gebruik gemaakt wordt van moderne fysica, zoals je ondermeer kunt nalezen in "The Physics of Star Trek" van de natuurwetenschapper Lawrence M. Kraus (Basic Books, 1995) dat ik al jaren in de kast heb staan. Belangstellenden kunnen ook kijken op Physics and Star Trek van Wikipedia.

Het is een frisse, winderige maar overwegend zonnige dag. In de ochtend komt Daan Wormgoor, een jeugdvriend van Ans en tegenwoordig ondermeer klusjesman, bij ons in de badkamer een dubbele trekschakelaar monteren voor de wasmachine en de droger. Hij doet dat keurig (foto hierboven) de schakelaar verhindert dat je de apparaten allebei tegelijk aan kunt zetten. De beide apparaten zitten nu tevens zoals het hoort op een aparte groepschakelaar in de meterkast. Ondertussen krijgen we koffievisite van twee bekenden uit onze Andelse tijd, Truus (in 2005 - 2007), onze huisbazin in De Oude Silo, en haar schoonzus Elly. In het Gastenboek voegt lezer Leendert Boudesteijn nog een slechte ervaring met Rijkswaterstaat toe. Het gaat dit keer om de Zeelandbrug.

's Middags is de zon weg maar het blijft droog. Ans gaat fietsen met haar vriendin Janny, ze gaan naar Fort Vuren. Zou ik ook moeten doen, maar ik blijf thuis en val in een lange slaap boven "The Hidden Reality" van Brian Greene, in het hoofdstuk waarin hij de veelwerelden interpretatie van de quantumfysica uitlegt. Vreemd en toch niet onaangenaam: er is namelijk een wereld waarin ik in slaap val en een andere waarin ik wakker blijf ddorlezen.

doorlezen. De haven is ondertussen in beide werelden, die immers allebei reële werelden zijn, propvol bootjes van passanten geraakt. Zo vol heb ik de Lingehaven nog niet eerder gezien. In beide werelden ga ik thee zetten (Earl Grey), maar er zijn twee nieuwe bijgekomen, waarin ik geen thee zet maar een wandeling ga maken. Ik wil wel eens kijken hoe vol de haven is, en in twee nieuwe werelden doe ik dat niet en ga in plaats daarvan op de computer kijken hoe het met de AEX gesteld is. Die heeft zich na een flinke val weer hersteld en is in de plus geraakt.  In twee nieuwe werelden is dat niet zo. Ondertussen ga ik in twee eerdere werelden na de wandeling langs de haven op de computer naar de AEX kijken. Twee keer is die in de plus geweest maar de index zakt helemaal weg en raakt in vrije val. In twee werelden is hij in de min geweest maar herstelt zich weer. Oef. Ik weet wel in welke wereld ik het liefst zou zijn, maar ik ben immers in alle werelden, dus er is niks te kiezen. Ik houd hiermee op en ga maar eens in de haven kijken. Helaas, ik heb er niets van gemerkt maar het regent intussen pijpenstelen. Wat een klotenwereld. Terug naar boven

Vanmorgen is het grijs en somber

Vrijdag 12-08-2011

Ans kookte gisteravond een heerlijk Italiaans gerecht: stukjes varkensschnitzel omwikkeld met rauwe Parmaham. Er moet gedroogde salie in en in de laatste drie minuten moet je zilveruitjes meebakken. Ze maakte er ook lekkere salade bij: bietjessalade met ui en ricotta. Verrukkelijk! Beide recepten staan hier (varkensschnitzel) en hier (bietjessalade) Aanbevolen!

De dag begint grijs en somber (foto hierboven). We doen boodschappen in het Piazza winkelcentrum en drinken koffie bij de moeder van Ans in het verzorgingshuis. Ze is goed gehumeurd en ik vermaak me met te luisteren hoe ze praten over mensen uit het Gorcum van vroeger. Dat kunnen ze uren volhouden, elkaar voortdurend corrigerend en aanvullend en het blijft wonderlijk om mee te maken hoe een verloren wereld opgeroepen wordt. Onderweg naar huis valt er een malse regenbui. De beurzen staan tegen de middag allemaal weer in het groen.

's Middags komt de zon. Weinig te vertellen. haven opnieuw propvol. We gaan samen een glas drinken bij Inge in Heukelum. Zijn vader is er ook, mijn oude buurman op de dijk in Deil, en nog wat andere stamgasten. Daarna eten we bij Mykonos op de Langendijk in Gorcum. Dag voorbij eer je er erg in hebt. Buiten luidruchtige jongelui ter gelegenheid van de zomerfeesten in de stad en het einde van het timmerdorp op Buiten de Waterpoort. Terug naar boven

De Woelse Waard, oostelijk van Gorinchem

Zaterdag 13-08-2011

Vanmorgen kuiertje over de haven. Ligt knap vol. De zon schijnt een beetje. Ik loop bij het Antiquariaat van Rijk & Joke binnen. In een boek over de streekgeschiedenis stuit ik op een kaart uit de 16e eeuw, waarop een eiland staat, tegenover Gorcum, midden in de Merwede. Merkwaardig. Joke heeft er ook nooit van gehoord. Het lag zo ongeveer tussen Gorcum en de vesting Woudrichem.

Thuis zoek ik eens verder op Internet. Bron van kennis, maar niet alle. Het begint met een kaartje van Rijkwaterstaat (hierboven) uit een recente notitie over het "Herstel leefgebied in de Woelse Waard" Geen eiland te bekennen. Toch, zou het misschien kunnen zijn dat die Woelse Waard een restant is van dat eiland? Aan de noordzijde van het gebied loopt immers de rivierdijk. Later vind ik diverse oude kaarten waar het eiland op staat, zoals op de kaart hieronder uit 1730 van Nicolaus Cruquius. Daarop zie je het eiland liggen, eigenlijk recht tegenover het lege gebied dat het Wey Schild heet. In de eeuwen dat Gorcum een garnizoenstad was, mocht daar niet gebouwd worden, misschien om de verdediging een goed schootsveld te geven, of kon het als onderdeel van de Hollandse waterlinie onder water gezet worden. Tegenwoordig is er een stadswijk. De stad zelf is al verder uitgebouwd met alle 11 bastions. Je ziet dat de Kalkhaven hier nog open is. Als je met een vergroting naar het eiland kijkt, kun je nét lezen dat het de naam Middel Waerd draagt.

                       Kaart van Pieter Sluyter uit 1553, met het eiland Middel Waerd erop.

Ik vind een oudere kaart (zie hierboven). Hij is gemaakt in 1553 door Pieter Sluyter. Gorcum is beduidend kleiner, de oostgracht ligt waar later de Kalkhaven zal komen, de westelijke stadsgracht is wat tegenwoordig de Schuttersgracht is. Op de zuidwestwal staat nog het stadskasteel De Blauwe Toren, dat in 1461 door hertog Karel de Stoute gebouwd werd op de plaats van de eerdere burcht van Graaf Willem IV van Holland. Daaronder zie je het eiland Middel Waerd. Het is veel groter dan op de kaart van 1726 en als je goed kijkt, dan is er aan de rechterkant iets van bebouwing te zien. Een schuur? Op de noordoever staan twee maal twee palen, lijkt het. Bakens? Of galgen?  Ergens tijdens het zoeken las ik dat men in de 13e en 14e eeuw hier misdadigers ophing, maar waar was dat ook weer? Zoeken en warempel, op een andere pagina bij Rijkswaterstaat ("Avelingen verbergt oud slotenpatroon") staat onder dezelfde kaart van Middel Waerd van Pieter Sluyter: "Op de voorloper van de Woelse Waard werden misdadigers terechtgesteld" Nou, dan zijn die staken vast galgen.

Vanmiddag vallen er regenbuien. We hebben geen lust erop uit te gaan. In Syrië gaat het misselijk makende geweld van het regime Assad door. Vanmorgen wordt de havenstad Latakia aangevallen door pantservoertuigen. in september vorig jaar lagen we een dag of tien in die haven. Er demonstreerden gisteren zo’n 10.000 mensen tegen het bewind. Veel van hen zijn vandaag de stad ontvlucht, meldt de NRC. We ontvangen een kopie van een brief van de Gemeente Gorinchem aan onze architect. De vergunningsaanvraag voor de schuifpui en de zonneschermen is niet volledig. Er ontbreken een aanvraagformulier, details van van de zonneschermen voor de woonkamer en foto's van de bestaande situatie. De procedure is opgeschort. Ik bel Hans de Bie, maar de architect is niet bereikbaar. Terug naar boven

Schutten in de regen

Zondag 14-08-2011

Het regent de hele avond en het regent de hele nacht. Ans past in de Weverstraat opnieuw een keer op Liam & Caelan. Derrick & Kate gaan nog een avond naar de zomerfeesten in de stad. Om een uur of elf is er vuurwerk; het is dan net even droog en honderden mensen staan er vanaf de wallen naar te kijken. Om kwart over vier komt Ans pas terug.

Rain again, vanmorgen. De haven ligt goed vol (foto hier). Beneden ons raam liggen wat jachten waaronder een schattig motorbootje (foto hier). Regen op zondagochtend, eenieder draait zich nog eens behaaglijk om in bed. Toch varen er al wat bootjes uit; onder haar paraplu schut de sluiswachteres ze de rivier op (foto hierboven). Veel mensen moeten morgen weer aan het werk. Na vier weken van regen en wind schijnt het, als om hen te tarten, de komende week eindelijk beter weer te worden.

Opnieuw berichten uit Syrië over beschietingen van de havenstad Latakia. Marineschepen zouden vanuit zee twee dichtbevolkte volkswijken hebben beschoten. Resultaat: 5 doden. Een oogggetuige zou tegen het persbureau Reuter hebben gezegd: "“Ik kan de silhouetten van twee grijze schepen te zien. Ze schieten met hun wapens op de wijken al-Raml al-Filistini en al-Shaab.”  Ik weet niet waar die wijken

liggen. Op een uitsnede van Google Maps (zie hierboven) zoek ik ernaar. Ze staan er niet op of het moeten de namen in Arabisch schrift zijn, die ik niet kan lezen. Ik weet ook niet hoe ik precies Google Maps goed moet kopiëren dus hierboven staat een onduidelijke afbeelding. Bij de rode pijl lagen we in de haven. Ik heb dus geen idee waar de wijken liggen die de Syrische marine vandaag bombardeerde, alleen dat ze liggen binnen het gebied van dit kaartje. De rode pijl wijst de plek aan waar we in september vorig jaar een dag of tien lagen. Aan de linkerkant zie je het enorme gebied van de moderne zeehaven van Latakia. Daar is dus zeker niet gebombardeerd, het is de economische lifeline van het regime. Dus rechts ervan, daar kwamen de bommen neer.

Het weer knapt wat op tegen de middag. Wiger & Arina komen afscheid nemen. Ze gaan met vakantie. Drie weken zeilen waar de wind hen brengt. We wensen ze goede vaart. Mijn hoofd is er niet erg bij door de berichten uit Latakia. We hadden daar een vriend opgedaan, Nourairi. Hoe zou het met hem zijn? Als om een bij voorbaat mislukte poging te doen alle Syrische ellende te logenstraffen lopen we 's middags de stad in. Het is droog en soms komt de zon door. Een kort bezoek bij Rijk & Joke levert een bijzonderheid op die ik dezer dagen op de website zal publiceren. Niet om te missen en heb dus geduld, want verder levert deze dag weinig memorabels op. Of het zou ons bezoek aan de Varkenmarkt moeten zijn. Dat verwachtte ik niet in al mijn sombere laatdunkendheid. Ik vertelde al eerder dat de Varkenmarkt één van de lokaties is van de Gorcumse Zomerfeesten. We belanden er op het terras van Restaurant Zilt & Zoet. Tommy Netten, de plaatselijke tapijthandelaar en volkszanger, onderhoudt het samengestroomde publiek. Blij dat we een zitplaatsje hebben gevonden. Het wordt er steeds gezelliger. Barbara & Michel, Tessa & Jeff en Derrick & Kate verzamelen er zich als rechtgeaarde Gorcummers in de loop van de middag. Ans wordt af en toe gevangen in een tweegesprek met mensen die ze een leven lang niet zag (zie hier 4 foto's).

Op zeker moment sta ik op slenter de markt op. Door de dichte rijen mensen bereik ik het podium (foto hier). Iemand geeft me zomaar een glas rode wijn. Vast iemand die ik ken maar niet meer thuis kan brengen. Proost. De band speelt de eerste maten van "I can't get no satisfaction" van de Rolling Stones. Er springt een elektriek gevoel door mijn lijf en voor ik het besef zing ik luidkeels de bekende tekst mee en sta onder de zware kastanjebomen tussen anderen in te swingen dat het een aard heeft. Er is in me een groot besef ontstaan dat zegt dat dit heel natuurlijk is en dat alles vanaf nu vanzelf zal spreken en in orde is. Ja, en de sluizen openen zich en de tranen springen me in de ogen. Hoe lang niet meer was ik zo in de muziek? Ik begin onderhand iedereen om me heen heel erg aardig te vinden en dan gaat het belletje: eikel, zeg ik tegen mezelf, besef dat je een oude, sentimentele lul bent, de mensen kijken je meewarig aan maar jij ziet dat niet. Besmuikt keer ik terug naar het terras waar mijn geliefde is. Zij vindt mij nooit te oud. Ze vraagt: Was het leuk? Ja, zeg ik, ja, toch wel, eh, zeker wel. Terug naar boven

Het Vondelingenluikje in de steeg naast het voormalige weeshuis op Molenstraat 15

Maandag 15-08-2011

In de Gorcumse Molenstraat stichtten in 1557 op nummer 15 de welgestelde burger Matthijs Aelbertsz en zijn vrouw Mariken Kolff Jorisdr. een tehuis voor wezen en vondelingen. Tenminste, dat zou het na hun dood moeten worden. Ik vermoed daarom dat ze zelf geen kinderen hadden en dat het huis leeg zou komen

staan zodra ze gestorven waren. De gevelsteen is van 1566, er staat op: "Weest den weesen gedachtich, Mijn rijke sult ghij sijn deelachtich", een tekst die de vertrouwde kinderachtige gedachte uitdrukt dat het goed is om goed te doen, omdat je dan zelf in de hemel komt. Voor wat, hoort wat. De voorgevel van het pand werd in 1743 herbouwd in Lodewijk XIV-stijl. Sinds 1984 is het in gebruik als gezinsvervangend tehuis.

Als je voor het pand staat, zie aan de linkerkant een steegje zonder naam. Na een meter of vijfentwintig is er aan de rechterkant een luik in de oude muur. Dat is het zogenaamde Vondelingenluikje (foto hierboven), waar straatarme moeders in het geheim 's nachts hun pasgeboren baby's  te vondeling konden leggen. Je kunt het luikje nog steeds open doen, maar aan de binnenkant is het dicht gesmeerd met cement.

Weer een stap verder in de tijd. In het begin van de jaren '80 van de vorige eeuw verschijnt een fotoboek van de Gorcumse fotograaf Herman Bos. Het heet "Gorcum, 600 jaar in vogelvlucht" (uitgegeven door Herman Bos, tekst Rik Tazelaar, geen datum). Veel foto's van historische gebeurtenissen, in-scène gezet met behulp van gekostumeerde vrijwillers. We zochten en vonden het boek, dat prachtige zwart-wit foto's bevat, in Antiquariaat Gorinchem. Want een van die vrijwilligers was Ans. We kenden elkaar toen nog lang niet.  Op pagina 40 staat een foto waarop ze, onherkenbaar gehuld in een ruwe pij met kap, op weg is in dat naamloze steegje om een kind te vondeling te leggen in het luikje (zie foto hieronder links). Dat onschuldig kind was Tessa, haar jongste dochter, toen vier maanden oud.

Twijfel er maar niet aan dat het Ans is, ze weet nog goed dat zij en haar kinderen toen meegewerkt hebben aan het in-scène zetten van de historische taferelen. Er zijn meer foto's van hen gemaakt door Herman Bos, maar alleen deze kwam in het boek. Vanaf ongeveer dezelfde plaats maakte ik gisteren de rechtse foto, waarop je nu ook het Vondelingenluikje terugziet.

De maandag begint zonnig en wordt steeds zonniger. Wiger & Arina boffen met dit weer. (Later melden ze in het Gastenboek dat ze buitenom naar Vlissingen gingen en nu in de Michiel de Ruijterhaven getijhaven liggen. Mooie sprong voor een eerste vakantiedag). Voor mijn jongste zoon Bas begint een belangrijke week. Hij moet zijn decaan overtuigen van een inhaalplan, dat hij heeft opgesteld, zodat hij toch tot het 2e jaar van zijn studie Composition for the Media kan worden toegelaten. Lukt het niet, dan moet hij van de opleiding af en werk gaan zoeken. Ik heb er een hard hoofd in en wacht toch vol spanning af. Ik loop de stad in om een vers pompoenbrood bij Bakker Bart in de Gasthuisstraat te halen. We zijn het erover eens geworden dat zijn pompoenbrood het lekkerst is. Bij Boekhandel De Mandarijn bezwijk ik. Vooral voor de nieuwste bundel "Daar" (Querido, 2011) van de stokoude dichter Leo Vroman. (In 1992 deelnemer aan onze kunstmanifestatie BRAIN/Internal Affairs). Het is een bijzondere, zeer persoonlijke bundel. Het lijkt wel een afscheid, Vroman is onderhand 96 jaar, en de gedichten die hij in de laatste twee jaren schreef, zijn zonder selectie allemaal in de bundel geplaatst. Zelf noemt hij het in een kort voorwoord "een soort dagboek van gedichten" Ze zijn niet allemaal even sterk en lijden nogal eens aan rijmdwang. Vroman dekt zich kennelijk ook wat in tegen eventuele kritiek, in een extra gedicht "Lieve Critici" in facsimile op de achterflap:

"Ik blijf een ventje dat maar schrijft

en nauwelijks wil weten

of zijn bekladdering beklijft

of gretig wordt vergeten"

In elk geval staan er veel gedichten in die je treffen en wilt onthouden. Een lang gedicht over de spijsvertering dat ineens overslaat in een compacte beschrijving van het instorten van de Twin Towers op 9/11.  Een man die na een lang leven alleen nog lijkt te wachten op de dood. "Misschien is doodzijn een genot" Of?

"Hoewel, een enkele keer

denk ik toch

Dit nog. Dat nog.

 misschien

Dit   ↑  nooit meer."

Terug naar boven

Oude Algemene Begraafplaats aan de De Vries Robbéweg

Dinsdag 16-08-2011

De bewolking van vanmorgen lost al snel op, het wordt een aardige zomerdag. De ochtenduren besteed ik aan de computerhygiëne van mijn 5-jaar oude VAIO-laptop. Ik schoon het opstartprogramma en laat een volledige scan lopen. Toch blijft hij langzaam. Het stuurprogramma (Windows XP) staat er nu 5 jaar op, dat kan een oorzaak zijn. Je zou het opnieuw moeten installeren onder behoud van alle bestanden die je wil bewaren. Dat risico wil ik niet lopen. Ik bel Digiprofs op en ze sturen even later iemand van het Gorcums bedrijfje Connect & Go. Binnen een uur is hij er en we blijken elkaar nog te kennen. Toen ik hier ziekenhuisdirecteur werkte hij bij de recherche en we hadden destijds een paar keer met elkaar van doen, ondermeer toen er een arts-assistent op de OK bleek te werken die geen enkel diploma had. Hij neemt de laptop mee en zal hem voor het weekeinde terug brengen.

's Middags kopen we voor het eerst in ons leven samen een paraplubak. Daarna bezoeken Ans en ik de graven van haar vader en haar grootouders van beide kanten. Haar vader en diens ouders liggen op de oude algemene begraafplaats aan de De Vries Robbéweg (foto hierboven). Dat van haar vader maken we schoon, dat van zijn ouders kunnen we ondanks een uur zoeken niet vinden. De grootouders van moederszijde liggen op een klein intiem kerkhofje onder aan de Merwedijk bij Dalem (2 foto's  hier). Het is er stil en zonnig. We maken ook hier het graf schoon en vrij van onkruid en dat is dat. Memento Mori. We zullen Ans' moeder vertellen dat alles in orde is. Terug in Gorcum. Op de Grote Markt voor het oude stadhuis staat een rode evangelisatiebus. Ervoor een zitje met een rode parasol, waar wat mensen zitten te praten. "Wie in Jezus gelooft, heeft eeuwig leven", staat op de bus (foto hier). Waarom in vredesnaam een bus? Wat is eigenlijk het voordeel van een autobus bij de zieltjeswinnerij? Vraag het misschien de leden van Studenten Hockey Vereniging Rinoceros in Utrecht.

Uurtje studeren in Brian Greene in mijn luie leesstoel. De deur naar de veranda staat open. Een nauwelijks speurbaar briesje beroert licht de vitrage. Geluiden uit de haven dringen zachtjes door. Van het terras van de Derde Waterkering WZ klinken deuntjes van een accordeon. "Daar aan die haven..", enzovoort. Op de sluis vraagt de havenmeester in het Engels aan een oriëntaalse man, of hij uit China komt. Nee, uit Jakarta, zegt de man in vlekkeloos Nederlands. Het boek glijdt uit mijn handen en ik val in slaap tot mijn geliefde me zacht wekt. Straks komen Inge & Jacqueline Hogerdijk en Ad, de vader van Inge, bij ons een borrel drinken. Daarna gaan we in de buurt ergens eten. De wind in Gubal Strait is vandaag weer NW 6 à 7; zo zal het de rest van de week blijven. Er is nog geen nieuw weatherwindow te bekennen. Over ruim twee weken vliegen we terug. In Syrië wordt de havenstad Latakia voor de derde achtereenvolgende dag gebombeerd. Er zouden 34 doden gevallen zijn.

Terug naar boven

De Hogerdijken op de borrel. Vlnr. Jacqueline, Inge en zijn vader Ad. Op de voorgrond Ans

Woensdag 17-08-2011

Gisteravond een gezellige avond met de Hogerdijken. Eerst een borrel bij ons (foto hierboven). Daarna dineren we bij Restaurant Merwezicht om de hoek. We krijgen een tafel in de serre met het bekende, mooie uitzicht over de voorhaven en de rivier. Heerlijk gegeten!

Vanmorgen komt zuster Yvonne van de Zoladex Thuisservice langs om me mijn 7e driemaandelijke hormooninjectie toe te dienen. De 7e van in totaal 12 injecties, uitgespreid over drie jaar. Dan heb ik het maximum gedaan in mijn strijd tegen de prostaatkanker. Yvonne geeft me een extra spuit mee voor het geval we medio november a.s., als spuit nr. 8 gezet moet worden, niet in Holland mochten zijn. Vanmiddag moet ik naar het ziekenhuis voor een botdensitometrie, een meting van de botdichtheid. Een van de bijwerkingen van de Zoladex-hormoontherapie is namelijk botontkalking.

Ans is vanmorgen weer naar haar moeder. Het gaat goed met haar, maar zou het zo blijven als we straks weer weggaan? Ik fiets naar het ziekenhuis voor de densitometrie. Een snel en niet onaangenaam onderzoek met behulp van zwakke röntgenstraling. De uitslag zal ik van mijn interniste vernemen. Door de zonnige straten fiets ik terug met een gevoel alsof ik een vrije dag heb. "Vrij" heb ik natuurlijk in feite elke dag. Thuis zit Ans met haar dochter Barbara en kleinkind Esri op de veranda thee te drinken.

Eind van de middag. Op het terras van de 3e Waterkering WZ staan vandaag een accordeonist en een contrabassist. Ze begeleiden een zangeres in een bloemrijke jurk, die Franse chansons vertolkt. Ton Goud van Connect & Go belt: mijn 5 jaar oude Sony VAIO-laptop zal het binnenkort begeven. Er is corrosie in een aantal circuits en de ventilatoren worden sleets. Begrijpelijk, in dat zeezoute en doorgaans hete milieu van de Middellandse Zee. Hij zal de harde schijf voor me kopieëren op een externe schijf, zodat mijn bestanden (en m.n. de fotobestanden) bewaard blijven. Verder zien we wel hoelang de VAIO nog leeft. Terug naar boven

Jachtensluis Volkerak in noordelijke richting. Links, aan de overkant van het Hollands Diep, ligt Marina Numansdorp

Donderdag 18-08-2011

Wat wisselvallige dag. Noordoostenwind. In de Straat van Gubail NW 6 - 7. We beginnen ons op ons vertrek naar Egypte in te stellen. Ik rijd naar Fons in Jachtwerf Numansdorp om hem het kapotte bedieningspaneeltje van de boegschroeven terug te brengen (Bij ons vorig bezoek kreeg ik al een nieuwe). Fons en Wolter-Jan drinken juist koffie in het schaftlokaaltje boven het kantoor. Daar heb ik begin 2007 wat mee-geschaft! Er is weinig veranderd. Over de dijk rijd ik naar Haringvlietbrug. Ter weerszijden wachten tientallen jachten op de brugopening van twaalf uur. Over vijf minuten, ik zie al iemand achter de vensters van de bedieningspost. Hij zal ditmaal wel op tijd zijn, denk ik, gauw doorrijden. Op de brug over de Volkeraksluizen stop ik om van boven een foto van de jachtensluis te maken (hierboven), waar we onlangs doorvoeren met Wiger & Arina.

Ik vervolg mijn weg naar Willemstad. Het is rustig in het vestingstadje, met slechts een viertal schepen afgemeerd in het binnenhaventje. Bij Yachting Willemstad (vanwege het prijsniveau ook wel 'De Juwelier' genoemd). Ik koop er nieuwe banden om het grootzeil op te binden (die van ons zijn bijna vergaan), een houder voor een onze satelliettelefoon en een reserve Jabsco toiletpompset (voor het geval dat). Voor de rubber kleppakking moet je apart een tientje betalen. Elders is die inclusief, zie je wel, zo komt deze zaak aan zijn bijnaam. Via de A59 en de Moerdijkbrug rijd ik terug, tegen enen ben ik in Gorcum. Er vallen wat druppels uit een hemel met grijze, slordige wolken. Auto geparkeerd op Buiten de Waterpoort, ben net binnen of er valt een hoosbui van een minuut of tien.

's Middags weer droog. We rijden samen naar Multidisciplinair Oncologisch Centrum (MOC) van het Jeroen Bosch Ziekenhuis in 's Hertogenbosch. Ik heb er een contrôleafspraak met mijn radiotherapeut van het Verbeeten Instituut in Tilburg. Waarom dat persé hier moet en niet als andere keren in Tilburg, is me niet duidelijk en, naar later blijkt, de dokter zelf ook niet. Nieuw: er is een soort check-in automaat als op Schiphol waar je voor een lezer je ponsplaatje met barcode heen en weer moet zwaaien en dan is je aanwezigheid geregistreerd. Op een groot scherm verschijnt je afspraak, enz. Behalve bij mij, ik heb geen afspraak, aldus de automaat. Je voelt het al, we gaan op zoek naar een balie en verliezen meer dan een halfuur eer alles in orde is. Verkeerde invoer, een menselijke fout. De dokter is tevreden over mijn toestand en ontslaat me uit de nazorg. Mooi. We rijden terug over Andel, om even naar De Oude Silo te kijken, waar we van 2005 tot ons vertrek in 2007 woonden. Om half zes zijn we thuis.

Later horen en zien we over het noodweer in het zuiden van het land. We hebben het niet gemerkt, alleen een paar flikkeringen van weerlicht. Er is veel slecht nieuws in de wereld. Geen zin om het op te sommen. Soms lijkt het of de desintegratie van Europa onafwendbaar is. Het is zo'n dag waarop ik me afvraag waarom ik dit allemaal opschrijf. Terug naar boven

De invaart van de Gorcumse voorhaven wordt uitgebaggerd

Vrijdag 19-08-2011

Verjaardag van Rommert, mijn oudste zoon. Als ik bel om hem te feliciteren, zit hij voor het weekeinde op het Lowlands Festival in Biddinghuizen. Even de zomer uitchillen, zegt hij. Hij is nu 24 en het gaat goed met hem. Maak je uit de voeten als het gaat onweren, zeg ik, maar anders dan bij het Belgische Pukkelpop, waar gisteren bij een plotselinge zomerstorm vijf doden vielen, wordt dit keer geen slecht weer verwacht.

Mijn interniste mailt de uitslag van mijn botdichtheidsmeting door: normale waarden. Mooi zo. Over de post ontvangen we - heel attent - van Dirma Dekker van de Dingo de Griekse pilot van Ben Brunet de Rochebrune retour. Die hadden we hen in Ismailia aan de Bittermeren geleend. We halen ons autootje op Buiten de waterpoort. Voor de voorhaven is baggerboot bezig de invaart uit te diepen (foto hierboven). We doen de boodschappen voor het weekeinde. Daarna belt John Wiercx van Yachting Willemstad op met de vraag of ik gisteren bij hen een toiletpomp heb gekocht. Inderdaad. Welnu, zegt hij, waarschijnlijk ontbreekt het ventiel dat in de bocht hoort te zitten. Ik ga kijken en inderdaad, dat ventiel zit er niet in. Hij zal het meteen opsturen. Nu heb ik wat spijt van dat ik gisteren op die winkel mopperde, want dit is wel weer heel attent en zorgvuldig.

Het is een mooie dag, fris en zonnig tegelijk. In Hurghada is het 36^o en waait het N 6. Ik verdiep me wat in de planning: 3 à 4 dagen om naar Suez te komen (zodra er een weatherwindow is), minimaal een dag daar om te bunkeren en de passage door het Suezkanaal te regelen, 1 dag naar Ismailia waar we de weersituatie moeten beoordelen voor de oversteek naar Cyprus, dan 1 dag naar Port Saïd en direct door de Middellandse Zee op voor de 240 mijl naar Paphos op (Grieks) Cyprus. Naar schatting iets minder dan 2 dagen. Bijeen 8 tot 9 dagen. op Cyprus willen we een kleine week rond kijken en dan oversteken naar het Turkse Finike (166 mijl - 1,5 dag). Was het maar zover! Maar alles hangt af van dat weervenster. Voor hetzelfde geld liggen we week-in-week-uit te wachten.

Paar uur studeren in Brian Greene. Ans is naar haar moeder. Kop thee in de winkel van Rijk. Ik ontdek er een dichter waar in wel eens vaag van gehoord had en bij mijn weten nooit iets van heb gelezen: Jozef Eyckmans. Zo onbekend dat hij zelfs geen lemma heeft op de Nederlandse Wikipedia. Godbetert geboren Gorcum, in 1907 (overleden in 1996)  Met wat bundels onder de arm verlaat ik de winkel. Tijd om naar Heukelum te gaan voor een glas wijn. Dag weer voorbij. Terug naar boven

Stokbrood op weg naar Gorcum

Zaterdag 20-08-2011

Angstige droom vannacht: we kwamen, slepend met onze koffers, aan bij onze boot in Hurghada. Die bleek te zijn gekraakt door een arme Egyptische familie. Tja, wat nu? Daar hield de droom op zodat ik me gelukkig niet hoefde te verdiepen in de ethische kwestie die met deze kraakactie samenhing. Vanmorgen vroeg op. Op Buiten de Waterpoort neem ik het veerpontje naar Woudrichem, om van dat lekkere, echt Franse stokbrood te halen bij het delicatessenwinkeltje Int Herdt op de Hoogstraat 6. We eten vanavond kaasfondue en lekkerder stokbroden zijn er hier in de buurt niet te krijgen. Het is fris op de rivier maar aan de strakke onbewolkte hemel en de lauwe wind merk je: dit wordt een mooie, warme dag. De pont legt even voor half tien in het vestingstadje aan, de schipper belooft een paar minuten op me te wachten. Als ik terugkeer met een prachtig stokbrood ligt het bootje er nog en zo ben ik al om kwart voor tien terug in de stad (foto hierboven).

Hij is geen gemakkelijke dichter, deze nauwelijks bekende Jozef Eijckmans. In 1907 geboren te Gorinchem begint hij pas in 1937 zijn eerste gedichten te schrijven. Die zijn niet bewaard gebleven. De eerste bundel met de wat ironisch aandoende titel "Bij mijn leven nog" verschijnt, gestimuleerd door de essayist Paul Rodenko,  in 1955. Opmerkelijk: Eijckmans volgde daarvoor - van 1924 tot 1928 - een opleiding op het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en was pianist en leraar. Eén van de vele bundels - ruim twintig - die na zijn debuut uitkwamen, heet "38 componisten" (1980, met een nawoord van Maarten 't Hart) en muziek is een regelmatig terugkerend thema in het hele werk, dat hij meestal publiceert in het toenmalige literair tijdschrift "Kentering".

Voor me ligt nu de verzamelbundel "Verzamelde Gedichten" (De Prom) die Eijckmans zelf in 1988 samenstelde uit zijn oeuvre. De bundel heeft een opdracht, "voor Ans Smeets" en er staat een inleiding in van Pierre H. Dubois. "Men zou kunnen zeggen dat Eijckmans omstreeks zijn veertigste als het ware opnieuw geboren wordt", schrijft Dubois. Maar ook daarna verschenen er nieuwe bundels. Hij stierf in 1996 in Delft. Na zijn dood kwam er nóg een bundel uit met de intrigerende titel "Overdood" (1997) Jozef Eijckmans was weliswaar een productieve dichter, toen hij eenmaal op gang kwam, maar werd nooit erg bekend en na zijn dood snel vergeten. Zelf had hij daar geen illusies over. "Hij vond altijd dat hij niet voor zijn werk moest staan", schrijft iemand in een recensie op Internet. Toch is het jammer dat hij zo snel wegzinkt uit de literaire aandacht. Rijk vertelde me gisteren dat het gemeentebestuur van Gorcum onlangs besloot om een straat of plein in de stad naar hem te noemen.

Over het werk van Eijckmans wil ik nog niets zeggen. Ik ken het niet en wil me er eerst in verdiepen. Grappig is dat ik nog altijd, iedere keer als ik een (voor mij) nieuwe dichter ontdek, neig tot de hoop dat hij of zij eindelijk het verlossende woord zal spreken. (Het mag overigens ook een schrijver, een filosoof of een wetenschapper zijn) Maar dat eindelijk iemand vertelt waarop het staat en hoe het zit met het leven. Dat lukt natuurlijk nooit. 

Toch stuit ik op een absoluut fascinerend gedicht, het laatste in de bundel "De langzame man" (De Prom, 1987). Het heeft geen titel, het begint zomaar en het eindigt zomaar, alsof het ergens deel van uitmaakte, van iets groters waaruit het is losgeraakt, een resterend fragment van iets dat er niet meer is, daar "waar de dag is geëindigd" Dat gedicht staat hieronder links. Ik ontdek een paar uur later nog zo'n indringend gedicht. Het heeft evenmin een titel (de bundel heeft zelfs geen inhoudsopgave). Het lijkt te gaan over iemand die in een trein zit, mogelijk half in slaap, en opeens gewaar wordt dat de avond valt. Dat gedicht staat rechts.

Terug naar boven

Wandelen over de stadswallen. Links de Dalempoort, rechts stadsmolen De Hoop

Zondag 21-08-2011

Een stille zondagochtend brengt eerst wat lichte regen. Ontbijt, badritueel. Luisteren naar rustgevende muziek uit de Minimal Piano Collection (Brilliant Classics, 9 CD's) van pianist Jeroen van Veen. Regen trekt onderwijl weg voor zon. De wind is zuid en brengt warme, broeierige lucht over. Het KNMI geeft een oranje weeralarm, een waarschuwing voor extreem weer. In dit geval zware onweersbuien in de zuidelijke en oostelijke provincies in de loop van de middag. We maken een wandeling over de stadswallen (zie hierboven).

Sedert een aanslag van Palestijnen bij Eilat, een paar dagen geleden, is het onrustig in Israël. Vanuit Gaza werden meer dan honderd raketten op het zuiden afgevuurd, ondermeer op de havenstad Ashkelon. Israël reageert met represaille-bombardementen die 15 mensen het leven kosten. Hamas zegt het inofficiële bestand van januari 2009 op, maar herstelt het later weer. Toch blij dat we daar niet meer liggen. Ik volg het op de website van Haäretz. In Libië lijkt de strijd om de hoofdstad Tripoli los te barsten. Op NOS-nieuws is een liveblog. Dorp na dorp zou in handen van de opstandelingen vallen; ze naderen Tripoli op zo'n 9 kilometer (12.45 uur). Steeds duiken er geruchten op dat Khadaffi de vlucht zou hebben genomen. In de hoofdstad zouden grote anti-Khadaffi betogingen zijn uitgebroken.

Ans is naar de Weverstraat. Later gaat de bel. Er staat een man van mijn leeftijd, die zich voorstelt als Ed Braad. Of we lid willen worden van de buurtvereniging KNAKE? Dat staat voor Kriekenmarkt, Nonnenveld, Altenawal, Krommenhoek en Eind, alle straten direct om ons heen. Komende zondag varen ze met drie boten naar de Biesbosch, we kunnen zo mee. In januari is er ieder jaar een jaarvergadering met buffet. We worden meteen lid.

Eind van de middag belt Ans op dat ze moet blijven om op de kleine Caelan te passen. Liam heeft al dagen koorts die niet weggaat, zijn moeder is met hem naar het Erasmus Mc-Sophia Ziekenhuis in Rotterdam (Vader Derrick is ergens bij Bazel op één van de Rijncruise-schepen, die hij coördineert). De wind draait naar het westen. Het zware weer waar het KNMI een weeralarm voor uitgaf, blijft uit. Op de weerradar trekt het zuidoostelijk van ons langs. De broeierigheid blijft. Ik luister op radio 4 naar Discotabel. Het is een herhaling van een eerdere uitzending, met in de vergelijking de 9e Symfonie van Gustav Mahler. Zes uitvoeringen, die drie om drie vergeleken worden. Ik ben tevreden omdat mijn favoriet er het beste uitkwam, de uitvoering van Leonard Bernstein met het Concertgebouworkest, de terecht beroemde live-opname uit 1986 op DGG die ik in mijn kast heb staan. Raar gevoel dat er tegelijkertijd tijdens dit vreedzame luistergenot elders zwaar gevochten wordt en mensen sneuvelen, die nooit van Mahler gehoord hebben. Als dat al ooit enige belangstelling zou hebben opgewekt.

Om half zeven is Ans terug. Haar dochter Tessa loste haar af op de Weverstraat. In Tripoli wordt zwaar gevochten om het grote vliegveld Mitiga, dat tevens luchtmachtbasis is. Westelijk van de stad werd een belangrijke legerbasis, die van de Khamis Brigade, zonder veel moeite ingenomen. De Brigade staat onder leiding van Khadaffi’s 27-jarige zoon Khamis en moet een van ’s lands best getrainde en uitgeruste eenheden zijn, aldus de NRC.

Bijna 22.00 uur. Nog geen nieuws uit Rotterdam, dus het is niet duidelijk of we vannacht op de kleine Caelan moeten passen. We kijken naar Zomergasten van de VPRO. Bas Jan Ader komt langs met een van zijn mindere filmpjes, maar die Erik van Lieshout is een ontzettende zwamneus, vinden we. Terug naar boven

Tripoli vanmorgen (foto Reuters)

Maandag 22-08-2011

Pas om 23.00 uur komt Kate met Liam terug uit Rotterdam. Infecties zijn nog steeds gevaarlijk voor hem vanwege de leukemie, maar gelukkig hoefde hij niet in het ziekenhuis te blijven. Ans is een halfuurtje later thuis. We drinken samen een glas wijn en gaan slapen. Een paar keer sta ik op in de nacht om naar het nieuws in Libië te kijken. Beelden van feestende mensen in de straten van Tripoli. Tweeënveertig jaar geleden feestten hun ouders in dezelfde straten, toen een jonge kolonel Khaddafi de koning, Idris I, afzette. De opstandelingen nemen twee zoons van Khaddafi gevangen maar de dictator zelf schijnt zich verschanst te hebben in zijn hoofdkwartier. Hij lijkt me typisch iemand die zich tot het einde wil doodvechten.

Ans is vanmorgen langs bij Liam en bij haar moeder. Ik hang op onze slaapkamer een leuke Marokkaanse lamp op, die we gisteren in de Wereldwinkel op de Langendijk zagen. Het is een grotendeels zonnige dag. Voorlopig zal dit voor ons de laatste volle week in Gorcum zijn.

Ans weer terug. Toestand van Liam was beter. Na vier uur valt er een tijdje zachte regen bij nauwelijks wind. In Tripoli wordt her en der fel gevochten. Buurland Egypte erkent - nu pas! - de nationale raad van de opstandelingen. Rijkelijk laat, gelet op de recente volksomwenteling die het zelf pas achter de rug heeft. De opstandelingen hebben bij hun strijd flinke steun van de NAVO gehad, aldus Al Jazeera. Niet alleen met gerichte bombardementen van Khaddafi's hoofdkwartier en andere strategeische doelen, maar ook met het verplaatsen van contingenten opstandelingen en materieel, ondermeer van Misrata naar Tripoli. Dat geeft te denken. Ik denk dat je mag vaststellen dat deze overwinning zonder de NAVO niet mogelijk was geweest. Voor het eerst draagt het westen bij aan de val van een dictator in een Islamitisch land. Wat dat zal betekenen voor de interne verhoudingen in Libië alsook voor de verhoudingen in de wereld, is nog niet vast te stellen. Maar het effect op de internationale politiek zou wel eens groot kunnen zijn. Een ander probleem is de interne verdeeldheid van de rebellen, die af en toe de kop opsteekt. De recente moord op opstandelingenleider Abdel Fatah Younis is nog nooit opgehelderd.

In de middag lees ik de nieuwe Brian Greene bijna uit. Dat viel niet mee! Ik geloof dat ik er meer dan een maand over gedaan heb. Veel had ik ondermeer aan de uitleg over het begrip "oneindigheid" Eerlijk gezegd was ik de laatste jaren stilaan gaan denken dat tijd en ruimte op het allerdiepste niveau ondeelbaar zouden zijn. Aanvankelijk zouden ze niet kleiner kunnen zijn een zogenaamde Planck-eenheid, maar een tijdje geleden bleek dat het toch nog kleiner kon: een nauwelijks voorstelbare 10^-48 meter of kleiner. Maar het is ook mogelijk dat de structuur van de ruimtetijd tóch continu is en dus oneindig. Dan krijgt Einstein gelijk. Als dat zo is, kunnen we de werkelijkheid nooit volledig begrijpen.

In Tripoli is de strijd nog niet gestreden. Niemand weet hoeveel wapens en munitie de rebellen nog bezitten om de zwaar bewapende regeringstroepen bij het compound van Khaddafi te bestrijden. Zware gevechten worden daar gemeld en in andere delen van de stad. Pro-regime troepen trekken zich ook samen in de stad Sirte. Ik sluit af om 19.20 uur. Terug naar boven

Het is een donkere en regenachtige dag

Dinsdag 23-08-2011

Tegenslagen in Tripoli. Fel verzet van Khaddafi-getrouwe troepen. Zonen van de leider die gearresteerd heetten te zijn, lopen vrij rond. Vooral Saif-al-Islam. De aankondiging van hun arrestatie zou een truc van de opstandelingen zijn geweest, om de tegenstanders te demoraliseren. Als dat al zo is, werkt zo'n truc niet lang en zelfs averechts als de gevangene zich op alle TV-zenders van de wereld vrij door de stad beweegt en interviews geeft.

Het is een donkere en regenachtige dag (foto hierboven). Zo donker dat we overdag in huis het licht aan hebben. Knus, eigenlijk. Af en toe fel weerlicht en donder, maar het zet niet door. Elders in het land ontstaat wel wateroverlast, eigenlijk trekt het ook vandaag weer oostelijk van Gorcum langs, net als op eerdere dagen. Na de middag breekt de zon door, het wordt met 26^o aardig warm.

's Middags passen we anderhalf uur op Liam en kleine Caelan, zodat hun moeder rustig boodschappen kan doen. Bij terugkeer lees ik dat de Libische rebellen pogen het hoofdkwartier van Khaddafi binnen te dringen. Op de nieuwssite van de NOS staat een interview met Martin van Creveld, de Israëlische militair historicus die we op onze website al eens eerder tegenkwamen. "Libië kan een tweede Afghanistan worden" zegt hij. Hij doet erg denigrerend over de opstandelingen en het regime: "Er is aan beide kanten absoluut geen plan, geen strategie. Ze doen allemaal maar wat. Het is een ongedisciplineerd zooitje" Het gaat volgens hem om een stammenstrijd tussen Oost en West. De opstandelingen willen Khaddafi verslaan maar ze hebben verder geen ideeën over de toekomst. "Het optreden van de NAVO en het Westen vind ik miserabel tot nu toe. Ze hebben vijf maanden nodig gehad om de opstandelingen bij Tripoli te krijgen. Dat is een lachertje. Wil je in zo'n land ooit toekomen aan begrippen als mensenrechten en democratie, dan zal je eerst de stammen samen moeten brengen en terroristische organisaties moeten verwijderen. Maar wie dat moet doen in Libië? Ik weet het niet. Het Westen kan het niet, maar wil het ook niet meer. Ze zijn al actief in andere regio's en hebben geen manschappen meer en geen geld om weer een missie zonder duidelijk einde te starten." Anderszijds erkennen journalisten in Tripoli dat de rebellen redelijk gedisciplineerd lijken te opereren en dat er bijvoorbeeld geen sprake is van wraakneming of een bijltjesdag. Nog niet. Later, omstreeks half acht, blijken de opstandelingen in het hoofdkwartier geen spoor te kunnen vinden van Khaddafi en zijn zonen. Bizarre beelden. Rebellen lopen rond in de fantasie-uniformen van de kolonel, de vermaarde hoera-petten op het hoofd. Anderen rijden rond in zijn golfkarretje. Beelden die beschrijving door een moderne Kapuscinski waardig zijn.

Vandaag arriveren er nog wat boeken die ik bestelde. Daaronder "Overdood" (De Prom, 1997), de posthume bundel van de dichter Jozef Eijckmans, me toegezonden door een antiquariaat in Hilversum. Wat is dat toch gemakkelijk, tegenwoordig! Vreemd, bij een eerste, oppervlakkige lezing krijg ik de indruk dat hij deze bundel misschien bewust schreef en/of samenstelde om pas na zijn dood te verschijnen. Zou dat zo zijn? Een voorbeeld:

 Terug naar boven

Vriendin Ria Peijnenburg op bezoek.

Woensdag 24-08-2011

Opnieuw sta ik vannacht een paar keer op om naar de nieuwssites te kijken. De Libische dictator Khaddafi wordt vannacht en vanmorgen niet aangetroffen in zijn platgebombardeerde hoofdkwartier. Zijn zonen evenmin. De strijd in de hoofdstad is nog niet gestreden. Het live-blog van Al-Jazeera geeft vanmiddag een overzicht van de landen die de Nationale Overgangsraad hebben erkend. Er zijn diverse Arabische landen bij waar bepaald nog geen volledige demokratie heerst, zoals Bahrein, Qatar, Koeweit, de Verenigde Arabische Emiraten, Jordanië, Egypte en Marokko. Syrië, Saudie-Arabië, Algerije en Yemen horen er niet bij. Met name de Syrische tiran Bashar al-Assad zie ik dat ook niet gauw doen.

Vanmorgen regen het uit een leigrauwe, trieste hemel. In de middag klaart het op. Het is opnieuw broeierig warm, ruim 25 graden. Architect Hans de Bie komt mijn handtekening vragen onder het odfficiële document om bij de gemeente vergunning te vragen voor de schuifpui en de drie zonneschermen. Hopelijk is het nu in orde. Een uurtje later komt een gemeenschappelijke vriendin koffie drinken (foto hierboven). Het is Ria Peijnenburg, Ans kent haar al sinds haar jeugd. Ik zit in spanning vanwege mijn jongst zoon Bas (21) De examencommissie van zijn opleiding zal deze week beslissen of hij alsnog wordt toegelaten tot het 2e jaar van zijn studie Composition for the Media. Anders moet hij eraf en gaan werken. Dat zou zijn eigen schuld zijn. Doodzonde omdat hij volgens mij behoorlijk getalenteerd is. We hebben echter nog niets gehoord.

De laatste week in Holland is aangebroken. In Hurghada en Gubal Strait de gebruikelijke harde noordwestenwind.Ik vermaak me wat met elementaire bewijzen in de natuurkunde. Zulks naar aanleiding van een mooi boek van de Amerikaanse theorethisch fysicus Leonard Süsskind, "The Black Hole war" (Little, Brown & Co, 2008), waarin hij vertelt over zijn controverse met Stephen Hawking over de aard van zwarte gaten. Een controverse waarin Hawking uiteindelijk ruiterlijk zijn ongelijk erkende. Maar even terug naar die elementaire bewijzen. Einstein was er gek op. Er zijn vier fundamentele krachten in de natuur: de sterke kernkracht, de zwakke kernkracht, het electromagnetisme en de zwaartekracht. Hieronder een uiterst eenvoudige wijze om te bewijzen dat de zwaartekracht veel zwakker is dan het electromagnetisme.

Het gaat zo. Hang een metalen bal op (1). Breng op de bal door wrijven met een lap statische electriciteit op de bal aan. Houd een andere metalen bal met gelijke lading ernaast. De eerste bal wordt afgestoten (2). Houd nu een van de polen van een magneet naast de bal. De magneet trekt de bal aan (3). Houd nu een zwaar gewicht naast de bal. Er gebeurt niets (4). Ergo: de electromagnetische kracht is zeer veel sterker dan de zwaartekracht. De drager van de electromagnetische kracht is het foton, het deeltje dat ondermeer zichtbaar licht "draagt" en dat zowel een deeltjes- als een golfkarakter heeft. Bij de zwaartekracht zou het dragende deeltje het graviton zijn. Het graviton is nog nooit gevonden, maar het zou net als het foton ook een golfkarakter hebben. Vandaar de zoektocht naar zwaartekrachtgolven in het heelal, een zoektocht waar ik ook aan mee doe bij Einstein@Home. Als we het graviton vinden, zouden we net als het electromagnetisme ook de zwaartekracht kunnen leren te beheersen.

Eind van de middag stuurt Bas een mailbericht van de examencommisie door. Die ziet geen aanleiding om hem door te laten gaan naar het 2e jaar, aangezien hij al een geheel jaar extra had gekregen om de propedeuse te behalen. Balen. Ik had het wel verwacht, maar toch hoop je.... Ik bel hem op. Hij reageert wat lakoniek maar hij staat in een supermarkt, dus gemakkelijk praten gaat even niet. Morgen hebben we het er verder over en maandag komt hij langs. Even heb ik nergens anders belangstelling meer voor. Drie jaar van zijn leven verknald. Alleen een HAVO-diploma. Zucht, kinderen blijven je leven lang een zorg. Terug naar boven

Voorkant van de CD "Profile" van de groep Pleasure. Helemaal links het profiel van Ans' dochter Barbara. In het midden dat van haar vader

Donderdag 25-08-2011

Gisteren was aan het eind van de middag Ans' oudste dochter Barbara op bezoek met kleinkind Esri. Barbara zingt in de band Pleasure van haar vader. Ze bracht de CD " Profile" mee, die de band onlangs maakte (zie hierboven). Ans was uiteraard heel trots.

Daarna kwam Ton Goud van Connect & Go de harde schijf bezorgen met alle bestanden van mijn arme, na vijf jaar door corrosie teloorgegane Sony VAIO-laptop. Vervolgens kwamen Rijk & Joke langs voor een borrel. Later hadden we met hen een vrolijk diner in het restaurant Misto in de Molenstraat. Rijk & Joke wonen nu 11 jaar in de binnenstad van Gorcum. "Is het een goede plek om oud te worden?", vraag ik. Dat beamen ze van harte. Ze namen deel aan veel culturele en literaire activiteiten en namen daarin ook zelf initiatieven, zoals ondermeer de Salon voor Poëzie (waar ze binnenkort mee stoppen. Op 17 september is de laatste keer) en de Gorcumse literaire route, die in ontwikkeling is. Daar krijgen we misschien wel een rol in, maar daarover later.

De dag is overwegend zonnig. Een zachte zuidenwind maakt dat het opnieuw bijna 25^o wordt. Vroeg uit de veren om op Buiten de Waterpoort een dag-parkeerbonnetje te trekken en achter de voorruit van ons autootje te plaatsen. Op de terugweg vliegen er twee zwanen over, de halzen langgerekt, de vleugels maken een zwoei-zwoei geluid. Ze verdwijnen over de rivier in zuidoostelijke richting. Ik probeer de nieuwe harde schijf uit op mijn Packard Bell notebook computertje. Die draait ook op Windows XP. Even lijkt het te lukken maar dan loopt hij vast. Notebook met de hand uitgezet en herstart, maar nu gebeurt er niks meer met die harde schijf. Dus Ton Goud bellen. Die is er niet maar hij zal terugbellen, belooft men.

Er mislukken vandaag meer dingen. omdat Tessa & Jeff vanavond kaasfondue komen eten, neem ik de veerpont naar Woudrichem om net als laatst verse stokbroden te halen. Onderweg passeert een kustvaardertje met containers op weg naar Duitsland (foto hier). In Woudrichem heb ik een halfuurtje om bij In't Herdt, winkel in lekkere dingen (foto hier), op de Hoogstraat de stokbroden te kopen. Teleurstelling: die hebben ze helaas alleen in het weekeinde. Had ik nu maar even tevoren gebeld! Dus met de pont terug naar Gorcum. Het is al laat maar Bij Bakker Bart in de Gasthuisstraat hebben ze er nog twee.

De situatie in Tripoli is nog altijd onoverzichtelijk. Af en toe duiken geruchten op dat Khaddafi zich nog ergens in de stad zou bevinden. Ook in de stad Sirte en elders in het land wordt nog strijd geleverd. Steeds meer blijkt dat de NAVO ook steun op de grond biedt, hetgeen overigens niet in strijd is met de resolutie van de Veiligheidsraad, maar toch was het niet de bedoeling van de NAVO zelf. Er wordt toch bijltjesdag gehouden: een verslaggever van Reuters heeft op een militair terrein in Tripoli meer dan dertig gedode Khaddafi-strijders gezien. Sommige mannen hadden handboeien om, wat volgens de verslaggever duidt op een executie. De Nationale Overgangsraad smeekt de internationale gemeenschap om Libische fondsen in het buitenland vrij te geven, om de dienstverlening in het land enigermate in stand te kunnen houden. In Syrië hebben leden van de veiligheidsdiensten de bekende kritische cartoonist Ali Farzat zwaar mishandeld en zijn handen gebroken. Hiernaast een cartoon van hem.

Ans is de hele dag weg. Eerst naar de tandarts om vier oude vullingen te laten vervangen. Daarna lunchen met haar levenslange vriendin Jannie in Dordrecht, laatstgenoemde is vandaag jarig. Om half zes komt ze vrolijk thuis. Het heeft inmiddels geregend maar nu schijnt de zon weer. Kleinkind Liam was vandaag met zijn moeder voor contrôle naar Rotterdam. Goede berichten! Hoewel de chemotherapie nog een halfjaar doorgaat, is hij vrijwel genezen van de leukemie, vertelde men. Over een uurtje komen Tessa & Jeffrey. Met Bas gebeld. Hij is bezig met het schrijven van een minimal pianostuk. Hij zegt zich een beetje vreemd te voelen, nu het hele perspectief van zijn studie is weggevallen, maar hij zit niet in de put - zegt hij - en is vol goed moed. In Utrecht heeft hij twee kansen op een kamer in een studentenhuis. Komende week moet hij daar 'hospiteren' Na het weekeinde trekt hij waarschijnlijk tijdelijk bij zijn moeder in, zolang hij nog geen nieuwe huisvesting heeft. Dan gaat hij ook langs uitzendbureaus voor een baantje. Volgend jaar maart wil hij zich aanmelden bij het conservatorium in Utrecht. Als dat nou eens mocht lukken! Komende maandag komt hij bij ons langs.

Persbureau AP meldt dat er om half zes ineens zware gevechten uitbraken bij twee gebouwen op de compound van Khaddafi. De gebouwen zouden door zo'n duizend opstandelingen onder vuur worden genomen. Geruchten willen dat er zich een van de zoons van de voortvluchtige dictator zou bevinden. Misschien hijzelf ook wel. Terug naar boven

Vrijdag 26-08-2011

Natuurlijk had ik gisteravond even op YouTube moeten zoeken naar een live-opname van de rockband Pleasure, waar Ans' dochter Barbara zangeres van is. Maar het kwam er niet meer van toen Tessa & Jeffrey arriveerden voor de kaasfondue. Maar vanmorgen vind ik na even zoeken de weergave van een optreden van de band in Opus 4, een vroeger muziekcafé op de Langendijk in Gorcum, op 16 augustus 2010. (Helaas werd Opus Four gesloten in mei van dit jaar). Barbara zit wat in de schaduw. Aardig is dat Jeffrey als gast-drummer meedoet; hij is duidelijk rechts van haar te zien. Hoor en zie hierboven.

Vandaag vangt de dag aan met een fel en kort onweer (foto hieronder). Buiten wordt het aardedonker en overal doen de mensen hun lichten aan. Een minuut of tien snoeiharde regen en twee ferme donderklappen, dan trekt het snel weg in noordoostelijke richting. Na een kwartier komt de zon tevoorschijn, aarzelend als uit angst dat er nog meer onweer komt. Dat valt mee, maar een uurtje later vangt een aanhoudende, kille regen aan. Deze zomer gaat misschien tot de top 3 van de natste zomers ooit horen. Ik kijk naar de prognoses voor de Straat van Gubail. Daar word je ook niet vrolijk van: tot en met dinsdag NW 6 - 7.

Ans is naar haar moeder. Ton Goud van Connect & Go komt langs maar het gaat niet echt "connect & go" als we de harde schijf met de VAIO-bestanden aansluiten. Niet met de notebook en ook niet met MSI-laptop. Dan ligt het dus waarschijnlijk aan de harde schijf zelf, concluderen we. Ton neemt hem en zal met een andere terugkomen. Verder studeer ik dapper in Süsskinds' "The Black Hole war" (Little, Brown & Co, 2008) Nog steeds vallen er af en toe buien. Het is een dag van niks. Terug naar boven

Zaterdag 27-08-2011

Hiernaast de prognose voor El Tor, dat vlakbij de Straat van Gubail ligt. Tot en met woensdag NW Bf 6, zoals je ziet. Precies tegen. Voor de Straat zelf moet je er nog een Beaufort bijtellen. Verder dan 5 dagen kun je eigenlijk niet kijken, maar naar alle waarschijnlijkheid blijft het nog wel even zo. Er is sinds ons vertrek medio juni jl. éénmaal een geschikt weatherwindow geweest. We moeten ons straks in Hurghada erop instellen dat het wel even kan duren. Gelukkig lijkt het al wat minder warm te worden.

“Een groot deel van de stad zit zonder elektriciteit en zonder water. De straten liggen vol met uitgebrande auto’s en stinkend afval. De verlaten ziekenhuizen liggen vol met lijken. Winkels zijn dicht en op de landingsbaan van het vliegveld staan gebombardeerde vliegtuigen.”  Zo beschrijft een correspondent van Reuters de situatie in Tripoli van vanmorgen. Nog steeds breken her en der in de stad gevechten uit met troepen die loyaal aan Khaddafi zijn. Ook in diens bolwerk Sirte wordt zwaar gevochten, terwijl de NAVO er bombardementen uitvoert. Aan de grens met Tunesië veroverden de opstandelingen Ras Jdir, een belangrijke grenspost. Een stuk zuidelijker, in de woestijn bij de Libische grens met Algerije, passeerde vannacht een zwaarbewapend konvooi van zes luxueuze auto's, lees ik bij de nieuwssite van de NOS. Vergeefs probeerden opstandelingen het konvooi tegen te houden. "Dat duidt erop dat hoge functionarissen Libië zijn ontvlucht. De getuigen zeggen dat het mogelijk Khaddafi en zijn zoons waren" Als dat inderdaad het geval was, dan zitten de Algerijnen behoorlijk in hun maag met die rare ex-dictator en buurman. Opnieuw berichten dat men in Tripoli slachtoffers van massa-executies vindt. In Syrië gaan ondertussen opnieuw tenduizenden de straat op om tegen het regime te betogen; er zouden opnieuw doden zijn gevallen onder de demonstranten.

Ik lees de inleiding van Pierre H. Dubois bij de verzamelbundel van Jozef Eijckmans van 1988. "Het thema dat in alle bundels overheerst, of tenminste in alle bundels met nadruk aanwezig is, zowel inhoudelijk als formeel, is ongetwijfeld de volkomen onmacht tegenover het onuitsprekelijke", schrijft Dubois. Hij spreekt van een obsessie. De dichter vermoedt en voelt - zeer Platonisch - dat er achter de dagelijkse werkelijkheid een andere, fundamentelere werkelijkheid bestaat en die poogt hij in zijn gedichten onder woorden te brengen. Vaak betekent dat, dat hij juist iets niet moet noemen, nét niet, om datgene te duiden dat onnoembaar is. Waar geen woorden voor bestaan. Daartoe laat hij woorden en leestekens weg in een poging om de tekst zich te laten concentreren op wat essentieel is. Bijgevolg is zijn poëzie niet erg toegankelijk en bovendien moet het sentiment zoveel mogelijk worden uitgebannen. Dat leidt alleen maar af. Dat levert geen vrolijkheid op en daar word je vandaag de dag geen populaire dichter mee. Hieronder twee korte, representatieve gedichten voor wat ik bedoel:

(2 gedichten uit: "Proeve van een lichtdruk", 1981)

Voor een van zijn laatste bundels, "Liederen van vervreemding" (1995), plaatste Eijckmans een motto, ontleeend aan de filosoof Ludwig Wittgenstein: "in de kunst is het moeilijk iets te zeggen dat zo goed is als: niets zeggen"

Vier uur. Ik rijd naar het dorp Heukelum om afscheid te nemen van Inge & Jacqueline. Op de A15 staat een lange file naar het westen, omdat er gewerkt wordt aan de brug van Zaltbommel. Straks binnendoor terugrijden. Als steeds is het in het wijnhuis gezellig aan het eind van de middag. Ik zie er langjarige vrienden van Inge terug, Jan & Saskia van Santen, die ik weet ik hoe lang niet meer tegen was gekomen. We drinken ten afscheid ondermeer een fles rode wijn uit Egypte, die er nog stond van een vorige keer. De Omar Khayyam van Gianaclis uit 2009. Buiten de deur valt een profuse regenbui waarna de zon weerkeert. Omarmingen. Inge & Jacqueline vertrekken morgenochtend om zes uur voor een inkoopreis naar de Bourgogne. Niet verkeerd, dat wijnkopersvak. Terug naar boven

De orkaan Irene treft vandaag de Amerikaanse oostkust

Zondag 28-08-2011

Zou het regime van Bashar al-Assad in Syrië eindelijk beginnen te wankelen? Vandaag zijn er opeens berichten in de media over deserterende soldaten. Hoewel er eerdere defecties van militairen waren en zelfs van een generaal, Riad El As’ad, is het ditmaal voorzover ik kan nagaan voor het eerst op grotere schaal. Een beweging die zich de "Vrije Officieren" noemt, een organisatie van overgelopen militairen, liet weten dat militairen en leden van de beruchte shabiha-milities “massaal overlopen" Uiteraard ontkent het regime dergelijke geruchten, maar volgens activisten lopen veel laaggeplaatste soennitische militairen en officieren over naar het kamp van de demonstranten. Elders vind ik dat het zou gaan om de Free Officers Movement in Syria, die begin augustus een communiqué op YouTube plaatste.

Ondertussen is er veel aandacht voor de orkaan Irene, die vandaag in afgezwakte vorm over de Amerikaanse oostkust raast (foto hierboven). Hij trekt ondermeer over het bekende zeilgebied Chesapeake Bay, met heel veel jachthavens. Je boot zal er maar liggen, zo'n storm is men daar niet gewend.Terwijl Ans vandaag weer naar haar moeder is, wil ik ook wat foto's maken van de onweersbuien, die hier af en toe overkomen. Een beduidend minder dreigend gebeuren dan in de USA. Terwijl ik een foto maak (zie hier), valt opeens het LCD-scherm van mijn camera uit. Dat wil zeggen: het staat op egaal lichtgrijs en is daar niet meer vanaf te brengen. Opvallend genoeg kan ik nog wel foto's maken, maar dat is zonder beeld gewoon op goed geluk. Vreemd. Het weer in Hurghada en de Straat van Gubail: NW 6 - 7 met het vooruitzicht dat het de komende week zo zal blijven. Zo langzamerhand sta ik geweldig te popelen om te zien of ons bootje er nog wel goed bij ligt. Vandaag een lijstje gemaakt van dingen, die we in de komende twee dagen nog moeten doen.

Ans terug. In het begin van de avond weer een onweerslucht en, als die wegtrekt staat er een prachtige regenboog boven de huizen aan de Kriekenmarkt. Zonder beeld op het LCD-schermpje kan ik er toch een foto van maken. Ook de bouwkraan staat erop, die van de week bij de nieuwbouw van het apartementencomplex op de wal werd geplaatst, de plek waar tot voor kort de restanten van het verpleeghuis "'t Nieuwe Gasthuis" stonden (foto hier). De schade in New York valt mee, naar het schijnt. We kijken naar de laatste aflevering van Zomergasten van de VPRO, met een interessante gast: de Belgische politicus Guy Verhofstadt.

Terug naar boven

Rommert (l) en Bas discussiëren over muziek

Maandag 29-08-2011

Drukke dag en de dingen verlopen niet steeds zoals ze moeten. In de stad koop ik een horloge voor onze vriend Karkar, de havenboy van Suez. Water-resistant, dat hadden we hem beloofd. Bij T-Mobile in de Gasthuisstraat informeer ik naar een abbonnement voor mobiel internet in het buitenland. Dat blijkt te kunnen in een bundel, die voor Nederland geldt met een maandelijkse bijbetaling van € 9,95. Dan krijg je een aanvullende 500 MB in de maand, veel te weinig om interessant te zijn. Het is natuurlijk bestemd voor Nederlanders, die tijdens hun vakantie nog wat willen internetten, niet voor ons die voor langere periodes in het buitenland verblijven. Daarna naar het Piazza Center. Bij de vestiging van Dixons koop ik een klein cameraatje, een Samsung PL20 met een SD-kaartje van 4 GB, samen € 99,99. Lekker handzaam en hij kan filmen in HD-kwaliteit.

Het is een frisse dag, niet meer dan 16 graden. In Hurghada waait een straffe Noord 7, in Gubail Strait ook. Ik ga het nieuwe cameraatje maar eens uitproberen. O schrik! Nergens vind ik het SD-geheugenkaartje, hoe ik ook zoek. Dixons gebeld: is het bij jullie blijven liggen? Nee. Ik zoek overal, het is weliswaar een heel klein dingetje maar het zat in zo'n ontoegankelijk plastic doosje van zeker 10 x 10 cm. Dat zie je net zo gemakkelijk over het hoofd. De plastic tas heb ik nog, daar zit ook niks in. Nog eens Dixons gebeld, ze geven me vertrouwen en ik kan een nieuwe komen halen. Ondertussen belt Ton Goud van Connect & Go: ze snappen er niks van en hebben al van alles geprobeerd, maar ze kunnen al mijn bestanden niet van de harde schijven van de kapotte Sony-VAIO halen. Ze gaan een andere methode proberen.

Tegen vijf uur melden mijn jongens zich en het wordt ongekend leuk en spiritueel met ze. Allebei filosofen in hart en nieren doen ze niets liever dan discussiëren over hoe de wereld in elkaar zit (foto hierboven, met de nieuwe camera). Ook helpen ze elkaar in veel opzichten, ondermeer met huisvesting nu Bas uit Delft weg moet en nog niks in Utrecht heeft. Hij (Bas) moet morgen zijn spullen uit zijn tijdelijk onderkomen in Delft weghalen en hij slaapt de komende twee dagen bij Rommert in Utrecht. Woensdag moet hij hospiteren voor een kamer op de studentenflat aan de Cambridgelaan en donderdag gaan ze allebei naar mijn ex-echtgenote, die in Duitsland woont (vlak bij Enschede). Later komt mijn oude zeilmaat Erik de Haan nog langs om mee te eten (foto hier). Ik ben er doodmoe van en vergeet vast om een hoop dingen vast te leggen, maar wat een fijne, rijke avond!

Terug naar boven

Dinsdag 30-08-2011

Mijn oude zeilmakker en ooit buurman in Deil, Erik de Haan, bracht gisteravond een mooi, ingelijst prentje voor ons mee. Het is een tekening van het "Hoofd buiten de Waterpoort GORINCHEM", zoals eronder staat (zie hierboven). Er zijn een paar interessante dingen op te zien. Allereerst staat helemaal rechts op de Altenawal "nog de oliemolen "De Eendracht", die helaas in 1916 gesloopt werd. Waarom weet ik niet. Links ervan zie je de sluiswachterswoning met zadeldak, die er nu nog is. Dan verder links de sluis en de andere sluiswachterswoning met een mansardedak, waarin tegenwoordig de havendienst is gevestigd. Dan volgt het pand waar vandaag de dag Restaurant Merwezicht in zit. De zonneschermen staan uit. Ook in die tijd was het al een horeca-voorziening. Links achter de bomen zie je nog het torentje van de vroegere Waterpoort, die in 1893 moest wijken voor het verkeer. De tekening moet dus van vóór die tijd dateren. Hij krijgt een mooi plaatsje in ons appartement.

Vanmorgen vroeg blijkt Ans haar bankpasje kwijt te zijn. We reconstrueren wat ze ermee deed en komen tot de conclusie dat ze het gisteren in de pinautomaat - het nieuwe pinnen! - bij de supermarkt in het Piazza Center heeft laten zitten. Ze belt op en al snel blijkt het gevonden te zijn. Ze haalt het op als ze langs haar moeder in het verzorgingshuis gaat. Ik slenter wat melancholiek door de binnenstad waar een zachte miezerregen de straten doet glimmen (foto hier). In Hurghada en Gubail Strait waait het de bekende N 6, maar in het komende weekeinde lijkt het iets - iets! - af te nemen.

Een sombere, grijze middag. Wel een weertype om het afscheid van Gorcum wat gemakkelijker te maken. Want we zien er eerlijk gezegd ook wel tegenop, tegen de gerede kans om straks wekenlang vergeefs op een weervenster te wachten om uit Hurghada te kunnen ontsnappen. Ton Goud brengt de nieuwe harde schijf met bestanden van de teloorgegane Sony-VAIO laptop langs. Gelukkig werkt hij nu wel. We maken het huis schoon en Ans ruimt de geraniums in de plantenbakkken op het muurtje van onze veranda op. Als om het afscheid nog wat schrijnender te maken breekt geleidelijk aan de zon door. We rijden aan het begin van de avond langs de Weverstraat om afscheid te nemen van Derrick (juist terug uit Bazel), Kate en hun kinderen en van Tessa, die daar ook is, en daarna van Barbara en haar kinderen. Voorlopig voor de laatste keer parkeer ik het autootje op het terreintje Buiten de Waterpoort. De ondergaande zon kleurt in de verte boven de Merwedebrug de wolkenranden in grijsoranje tinten. Het kan morgen wel een wat betere dag worden, onze vertrekdag. Op de terugweg langs het klinkerpad zie ik de groene lichten opgloeien onder het waterkunstwerk van de Gorcumse kunstenaar Jan van Munster in de Duveltjesgracht (foto hier; ook Van Munster werkte in 1992 mee aan de kunstmanifestatie BRAIN/Internal Affairs). Het vormt een waardig afscheidsbeeld van dit oude binnenstadje, waar ik steeds meer van ben gaan houden.

Thuis drinken we een glas wijn. Vrienden bellen op om goede reis te wensen. We eten de resten van de heerlijke soep op, die Ans gisteren maakte voor het bezoek van mijn jongens en Erik. We zitten naast elkaar op de bank en kijken naar buiten. Er klinken rythmische trommels. De drakenboten keren in de haven. Ze oefenen voor de wedstrijden op 10 september. De lantaarns gaan aan. De nacht valt over de Lingehaven, waar nu nog maar één passantenboot ligt. Het vakantieseizoen is voorbij en wij gaan ook weg. Terug naar boven

"Mind your step" op Schiphol

Woensdag 31-08-2011

Redelijk goed geslapen. Vroeg op. Fiets naar de kelder gebracht en de koffers tevoorschijn gehaald. We hoeven weinig mee te nemen, sedert we de meeste zaken (toiletartikelen, kleding, e.d.) dubbel hebben. Verder wat DVD's en drie boeken. Het is droog maar toch lekker weer. In de stad koop ik nog een doos vingerprikkertjes voor de bloedsuikerbepaling en drie rookworsten.

We drinken koffie en lopen alles in huis nog eens na. De koelkast en de vriezer laten we dit keer aan. Ondertussen arriveert onze vriend Herman Ursinus (je weet wel die de schuld van alles is). Hij brengt ons naar Schiphol. Inchecken gaat vlot. In de tax-free zône kopen we wijn, campari (voor Ans), oude kazen en tja, wat boeken. Ik had de hele week in Gorcum al vergeefs naar het nieuwe boek van econoom Jaap van Duijn gezocht, `De Schuldenberg` (De Bezige Bij, 2011) en ook hier lijken ze het niet te hebben. Maar een aardige dame belt naar een andere boekwinkel op het uitgestrekte complex en daar hebben ze er nog precies één. We wachten bij de gate op de boarding time, om 16.00 uur zullen we vertrekken. Om 20.30 uur lokale tijd zijn we straks in Cairo, waar we om 22.50 uur doorvliegen naar Hurghada. Geplande aankomst: 23.50 uur.

Terug naar boven

Lees vanaf hier verder in het nieuwe Logboek 2011/3 (Egypte en daarna)