Logboek 2024/4 Herfst, 2 oorlogen

Maandag 25-11-2024

Breyten Breytenbach overleed gisteren in Parijs, waar hij altijd bleef wonen. Aanvankelijk mocht hij Zuid-Afrika niet in meer in omdat volgens de rassenwetten een gemengd huwelijk een misdrijf was. Ik weet nog dat hij in 1975 clandestien naar Zuid-Afrika terugkeerde, werd ontdekt en opgepakt. In een proces wegens hoogverraad werd hij veroordeeld tot een jarenlange gevangenisstraf. In 1982 liet Pretoria hem vervroegd vrij onder internationale druk. Hij keerde terug naar Frankrijk waar Mitterand hem Frans staatsburger maakte. Ook nadat het apartheidsregime instortte bleef hij in de Franse hoofdstad wonen voor zijn Vietnamese vrouw die sterk aan de stad gehecht was. '[Yolande] is al die jare nog die ruggraat van ons verhouding. Sy het my lewe verryk en ek beskou haar land as my aangetroude land'. Hij bezocht zijn bevrijde vaderland echter vaak. Na de eeuwwisseling heb ik nooit meer aan hem gedacht en wist niet eens dat hij nog leefde. De dichter, schrijver, schilder en anti-apartheidsactivist werd 85 jaar. Zijn overlijden werd door zijn familie bekendgemaakt op Facebook. 'Hy is vanoggend vreedsaam in die ouderdom van 85 in Parys (Frankryk) oorlede met sy vrou Yolande aan sy sy'. Hij had een dochter (Daphnée) en twee kleinzoons.

je neemt het gedicht op je schoot

die schattige

buikpop:

en laat het dan een dans dansend

vrijheidsliederen zingen voor Afrika

In de boekenkast zoek ik bij 'B', maar geen Breytenbach. Opeens valt me een herinnering in. In de jaren 70 kon ik niet uitstaan dat de gedichten met zijn virtuoze wendingen en mooie woorden hem zo gemakkelijk te binnen schoten. Dat lukte mij niet en dus kocht ik zijn werk niet. Rare reactie, achteraf gezien, je kunt er immers juist van leren. Maar dat kwam toen niet in me op. Nu heb ik dan toch antiquarisch een verzamelbundel besteld.

Vanmorgen waait het behoorlijk. Er zal ook veel regen komen van het frontensysteem dat storm Bert met zich mee sleept. Monteurs zijn bezig met onderhoud in de technische kelders van de sluis. De Peterbrug is afgesloten voor verkeer, de laatste van de drie havenbruggen die groot onderhoud krijgt. Allereerst wordt het plaveisel eraf geschraapt (foto hier). Daardoor is het Eind ook dicht en het is heerlijk stil op straat. Je kunt overigens hier wel komen, bijvoorbeeld met je auto vol boodschappen, want de Tolsteeg heeft tijdelijk twee-richtingverkeer. Om tien uur regent het. Ik ga sporten. Het blijft regenen en de temperatuur zakt van ruim 15 naar 8 graden.

Storm Bert beweegt erg langzaam. Weer zo'n vertraagde lus van de straalstroom. In het noorden van Engeland en in Wales bracht de storm hevige regens, overstromingen en aardverschuivingen. Er kwamen vijf mensen om. Tienduizenden huishoudens zitten nog zonder stroom.

Weer wankelt Europa. Er was dit weekeinde een verrassende overwinning van populistisch rechts bij de presidentsverkiezingen in Roemenië. De ultra-nationalistische en pro-Russische kandidaat Călin Georgescu gaat op kop met bijna 23 procent, blijkt na telling van bijna 99 procent van de stemmen. Hij is anti-Europa en anti-NAVO en verheerlijkte afgelopen jaren het Roemeense fascisme uit de periode tussen beide wereldoorlogen, toen het land een bondgenootschap had met nazi-Duitsland. Gelukkig was het pas de eerste ronde; de tweede ronde is op 8 december, maar pas op: volgende week kiezen de Roemenen ook nog een nieuw parlement. Georgescu moet het over twee weken opnemen tegen de liberale Elena Valerica-Lasconi, die 19,2 procent van de stemmen kreeg. Marcel Ciolacu, de kandidaat van de regerende populistisch-socialistische partij PSD, leek lang de gedoodverfde winnaar. Hij kreeg net iets minder stemmen dan Lasconi en staat na deze uitslag buitenspel. De opkomst was met 51,2 procent net iets hoger dan bij de vorige presidentsverkiezingen in 2019. Naar het begin van dit kwartaal