Logboek 2014/4 Herfst in Gorcum

Dinsdag 04-11-2014

Hiernaast de maandelijkse update van de gemiddelde wereldtemperatuur, gemeten door satellieten in de bovenste laag van de atmosfeer. Die is met een waarde van + 0,37^o Celsius alweer hoog. Vorige maand was het + 0,29 graden.

Hoe is het gesteld met de opwarming van de aarde? Simpel gezegd: we merken het. De temperaturen stijgen langzaam (soms met fluctuaties), klimaatgordels schuiven geleidelijk naar het noorden, weerpatronen muteren (meer extremen), zeespiegels stijgen en vaak worden historische records gebroken. Afgelopen zondag verscheen het syntheserapport van het 5e IPCC-rapport. Vergeleken met de periode 1850 - 1900 is de wereldtemperatuur gemiddeld 0,9 graden gestegen. De zeespiegel is 19 centimeter gestegen ten opzichte van 1900 en zal gedurende deze eeuw doorstijgen, zelfs wanneer de uitstoot van broeikasgassen geheel gestopt zou worden. Als de uitstoot doorgaat zoals je mag verwachten, is de stijging aanzienlijk hoger.

De afgelopen maand was een recordmaand in ons eigen land. Oktober was met gemiddeld 13,4 graden tegen 10,7 graden als langjarig gemiddelde op twee na de zachtste sinds 1901. De kans dat 2014 het warmste jaar ooit wordt, is verder gestegen. Van de tien maanden die we er nu op hebben zitten waren er negen warmer dan normaal; alleen augustus niet.

Aangezien de poltieke leiders en de industriële belangengroepen in de wereld niet besluiten het probleem aan te pakken en belangrijke reducties van broeikasgassen te realiseren, zullen de gevolgen van de opwarming steeds ernstiger worden. Het is niets anders dan het bekende mechanisme bij homo sapiens: de wal moet het schip keren. Dat wil zeggen: pas als hele volken het slachtoffer worden en de schade niet te overzien is. Dat kan men misschien niet eens meer vermijden, omdat klimaatveranderingen een essentiële traagheid kennen. Zelfs bij een snelle, geforceerde CO2-reductie gaat de opwarming nog tientallen jaren door, voordat er een dalend effect komt.

Er is wel eens bedacht dat je een snelle daling van de wereldtemperatuur kunt forceren door de hoge cirrusbewolking in de atmosfeer te bestrooien met een poeder, geperst uit Bismuth tri-iodide (BiI3), kaliumperchloraat en ondermeer aluminium. De korrels werken als condensatiekernen voor de grotere ijskristallen en doen de wolken verdwijnen. Daardoor kan er meer warmtestraling van het aardoppervlak naar de ruimte ontsnappen. Lijnvliegtuigen zouden dat poeder kunnen 'uitzaaien' tijdens hun reguliere vluchten. 'The exploratory investigation described here indicates that cirrus cloud seeding is also having the potential to fully neutralize the radiative forcing from a CO2- doubling', lees ik in een studie uit 2009 van Mitchell en Finnegan. Dat klinkt mooi. Ook andere technieken zijn voorgesteld, zoals de cirrusbewolking bestrooien met roetdeeltjes, waardoor de cirrus niet alleen ; verwatert' maar ook het zonlicht tegenhoudt.

Probleem opgelost> Helaas, dat is twijfelachtig. Er zijn grote risisco's verbonden aan degelijke geo-engineering technieken. Zo kan een verkeerde concentratie van zaaipoeders een tegengesteld effect veroorzaken, waarschuwen klimatologen (o.a. Storelvmo et al.): méér ijskristallen. dikkere cirrusbewolking en versnelling van de opwarming. Bovendien wordt het echte probleem, de toename van koolzuurgas en andere broeikasgassen, misschien niet aangepakt. Als dan de limiet van de kunstmatige koeling wordt bereikt, ontstaat een plotselinge stijging van de gemaskeerde opwarming. 'A planetary climate holocaust would occur', waarschuwen de eerstgenoemde auteurs. Het lijkt een hachelijke strategie en er is in elk geval veel meer onderzoek nodig, terwijl maatregelen als reductie van koolzuurgas en gebruik van duurzame energie nu al mogelijk zijn. Maar - nogmaals - de machthebbers in de wereld zullen wachten tot het te laat is en de wal het schip keert.

Hier is het een overwegend grijze dag. In Lagos waait het al een aantal dagen hard. 'Ga je nog een keertje naar je boot kijken?, vraagt Ed Braad als ik even naar de Dudok loop. De ex-KNAKE voorzitter is bezig met de boegschroeven; de bijbehorenden 12V/24V-omvormer doet het niet en daardoor is de accu leeg. Waarschijnlijk moet er een degelijker 30V-zekering in (niet een zwaardere). 'Oh, nou ik weet het nog niet', zeg ik. Inderdaad, liever maken we eind januari bijvoorbeeld een tripje naar de Letse stad Riga.

Hier in de stad is het stil, de kermistenten zijn nog dicht. In de winkelstraten zijn alweer zaken gesloten, er ontstaat steeds meer leegstand. Terug thuis verder lezen in '1945' van Ian Buruma. Fascinerend boek! Ans komt halverwege de middag thuis. Ze was met haar jeugdvriendin naar Oma Steers in Lexmond. Vanavond komt een vriend uit mijn studentenjaren op bezoek. Terug naar boven